________________
સમ્યગદશનનો સૂર્યોદય
[૨૭૫ કહેવાય છે, કારણ કે–એ પરિણામને પામેલ છવ, સમ્યક્ત્વના પરિણામને પામ્યા વિના પાછો હઠતે જ નથી.' - અહીં કદાચ એ પ્રશ્ન ઊઠે કે–“તે શું અપૂર્વકરણને પામેલ જીવ, સમ્યક્ત્વના પરિણામને પામ્યા વિના પાછા હઠે છે ખરો !” - ત્યારે એને ખુલાસે એ છે કે-જે જીવ અપૂર્વકરણને પામ્ય, તે જીવ સમ્યક્ત્વને પરિણામને પામ્યા વિના પાછો હઠે છે એવું તે બનતું જ નથી, પણ અપૂર્વકરણને પામ્યા પછી તરત જ એ જીવ સમ્યગ્દર્શનના પરિણામને પામી જાય, એવું પણ બનતું જ નથી. અપૂર્વકરણથી અનન્તર એ સમ્યગ્દર્શનને પરિણામ હેઈ શકતું નથી. એટલે કે–અપૂર્વકરણ માત્રથી સમ્યગ્દર્શનને પરિણામ પ્રગટે છે એવું બનતું નથી. પરિણામ એટલે આત્માને અધ્યવસાય. અપૂર્વકરણ દ્વારા જીવે ઘન એવા રાગ-દ્વેષના પરિણામને તે ભેદી નાખે, પણ હજુ મિથ્યાત્વ–મેહનીયને વિપાકેદય ચાલુ જ છે; અને, જ્યાં સુધી જીવને મિથ્યાત્વ-મેહનીયને વિપાકેદય ચાલુ હોય છે, ત્યાં સુધી જીવમાં સમ્યકત્વને પરિણામ પ્રગટી શકતે જ નથી.
જીવ જ્યારે સમ્યક્ત્વના અધ્યવસાયમાં વર્તતે હેય, ત્યારે એને મિથ્યાત્વ–મેહનીયને વિપાકેદય તે હેય જ નહિ; અને, જે કઈ પણ કારણે એને મિથ્યાત્વમેહનીયને વિપાકેદય થઈ જવા પામે, તો એ જીવને સમ્યકત્વને જે અધ્યવસાય, તે ચાલ્યો ગયા વિના રહે નહિ. એટલે, અપૂર્વકરણ દ્વારા એ ઘન એવા રાગદ્વેષના પરિણામ સ્વરૂપ કર્મગ્રન્થિને ભેદી નાખનાર બનેલે જીવ, અનિવૃત્તિકરણ દ્વારા પિતાની એવી અવસ્થાને પેદા કરે છે, કે જે અવસ્થામાં એ જીવને, કાં તે મિથ્યાત્વમેહનીયને સર્વથા ઉદય જ ન હોય, કાં તે મિથ્યાત્વમેહનીયને જે વિપાકેદય, તે ન હોય, જીવની આવી અવસ્થા, અપૂર્વકરણથી પેદા થઈ શકતી જ નથી. જીવની આવી અવસ્થા, અપૂર્વકરણે પિતાને કરવાનું કાર્ય કરી લીધા પછીથી
Jain Educationa International
For Personal and Private Use Only
www.jainelibrary.org
