________________
મિથ્યાવની મંદતા
સભ્યફના અનઘ
બીજ સ્વરૂપ ધશ્રદ્ધા : પરમઉપકારી શાસ્ત્રકાર પરમર્ષિએ ફરમાવ્યું કે-જે ભવ્યાત્માએ મુક્તિને પામ્યા છે, પામે છે અને પામશે તે સઘળા જ ભવ્યાત્માઓ “મનુષ્યપણું, આર્યદેશ, ધર્મશ્રવણ અને ધર્મશ્રદ્ધા” આદિ સઘળી સામગ્રીને પામીને જ મુક્તિને પામ્યા છે, પામે છે અને પામશે અને એ મનુષ્યપણું આદિ જે સામગ્રી છે તે જીવને મળવી દુર્લભ છે પણ એ સામગ્રીમાંય જીવને ધર્મશ્રદ્ધા પ્રાપ્ત થવી એ સુદુષ્પાપા છે– આથી જ આપણે આ બધી વિચારણા કરી રહ્યા છીએ. ભવ્યાત્માઓ જે સામગ્રીને પામીને મોક્ષને પ્રાપ્ત કરે છે તે સામગ્રી “મનુષ્યભવ, આર્યદેશ, ધર્મશ્રવણ અને ધર્મશ્રદ્ધા ”—એ ચારમાં જ સમાપ્ત થાય છે એવું નથી. મનુષ્યપણાથી માંડીને ધર્મશ્રદ્ધાને પામ્યા પછી પણ સમ્યગ્દર્શન, સમ્યજ્ઞાન અને સમ્યફચારિત્રરૂપ મેક્ષમાર્ગની આરાધના કરવા દ્વારા એ જ ભવ્યાત્માએ મેક્ષને પામે છે. સમ્યગ્દર્શન ગુણને પામ્યા પછીથી પણ જે ભવ્યાત્માઓ સર્વવિરતિને, અપ્રમત ભાવને, ક્ષપક શ્રેણુને અને ક્ષેપક શ્રેણીમાં રાગદ્વેષને સર્વથા ક્ષય કર્યા બાદ કેવલજ્ઞાનને પામે છે તેઓ જ કેવલજ્ઞાનને પણ પામ્યા બાદ આયુષ્યના અંત ભાગમાં અગીદશાને પામવાપૂર્વક મેક્ષને પામે છે. જેઓ કેવલજ્ઞાનને પામે છેતેઓ તે તે ભવમાં નિયમ અગીદશાને પામીને મેક્ષને પામે છે, પણ ક્ષપક શ્રેણુંને માંડનારા બધા જ આત્માઓ કેવલજ્ઞાનને તે જ શ્રેણીમાં અને તે જ ભવમાં પામે એ એકાંત નિયમ નથી, ક્ષપક શ્રેણીને માંડીને દર્શનસપ્તકને ક્ષય કરવા દ્વારા ક્ષાયિક સમ્યગ્દર્શન ગુણને પામીને પણ કેટલાક આત્માઓ અટકી જાય, એવું પણ બને છે. ભવ્યાત્માઓને મેક્ષ પામવાને માટે આ સઘળી સામગ્રીની અપેક્ષા રહે જ છે. આથી ભવ્યાત્માઓ જે સઘળી સામગ્રીને પામીને મોક્ષને પામે છે તે સઘળી સામગ્રીની પ્રાપ્તિ દુર્લભ જ છે પણ તેમાંય ધર્મશ્રદ્ધા તે વિશેષે કરીને સુષ્પાપ છે.
Jain Educationa International
For Personal and Private Use Only
www.jainelibrary.org
