________________
૮ ]
નાસ્તિક-મતવાદનું નિરસન.. ભણતર યાને વિદ્યા:
| ભણતરનો પર્યાય શબ્દ વિદ્યા છે. જેમ જેમ વિદ્યા વધે તેમ તેમ અવિદ્યા નાશ પામે, એ એક સિદ્ધ વસ્તુ છે. પ્રકાશ અને અંધકાર એક સ્થાને કદી જ રહી શક્તા નથી. વિદ્યા એ પ્રકાશ છે, અવિદ્યા એ અંધકાર છે. એ બેઉને પરસ્પર સહ અનવસ્થાન લક્ષણ વિરોધ છે. આજના જમાનામાં જે ભણતર યાને વિદ્યા જ વધી છે અને વધે છે, તે શરીરસુખને આટલે મેહ એ કયી રીતિએ ઘટિત છે? આજના માનવીઓએ પોતાના શારીરિક સુખના સંરક્ષણ ખાતર હિંસાને હિંસા ગણું નથી અને પાપને પાપ ગયું નથી. જીવતા ચિંદ્રિય પ્રાણિઓના સંહાર દ્વારા પણ પિતાને શરીરસુખ મળતું હોય, તો તેને આજના ભણેલાઓને ઈન્કાર નથી. મદિરા, માંસ આદિ મહા અભક્ષ્યના પણ ભક્ષણ દ્વારા પિતાનું શારીરિક સ્વાથ્ય સચવાતું હોય, તો તેનું સેવન કરવા આજને ભણેલો તૈયાર છે. શરીરસુખને આ જાતિને મેહ, અવિદ્યામાંથી જન્મે છે કે વિદ્યામાંથી, એની પણ આજના ભણેલા કહેવાતાઓને ગમ રહી નથી. અવિદ્યા શું છે ? - અવિદ્યા, એ એક જાતિનું ઘોર અજ્ઞાન છે. દુઃખને સુખ માનવું, અસ્થિરને સ્થિર સમજવું, અપવિત્રમાં પવિત્રપણાની બુદ્ધિ પેદા થવી અને અનાત્મ પદાર્થોમાં આત્મત્વને ભ્રમ થ, એ બધાં અવિદ્યાનાં વિલસિત છે. જે આજને ભણેલે– ગણેલે વર્ગ પણ એવી જ જાતિના બુદ્ધિના વિપર્યાસમાં ઘેરાતો જતો હોય, તે એને તત્ત્વજ્ઞ પુરૂષે ભણતર કહેવાની ના પાડે, એમાં આશ્ચર્ય શું છે? તે ભણતર ભણતર જ નથી,
