________________
૧૭૪ ]
નાસ્તિક-મતવાદનું નિરસન...
હાંસિપાત્ર છે. નામાદિ ત્રણ એજ ભાવનું કારણ છે, એ વાત અનુભવપ્રમાણુ તથા આગમપ્રમાણ ઉભયથી સિદ્ધ છે. તત્ત્વના નિશ્ચય માટે અનુભવ અને શાસ્ત્ર, એ એ જ મૂખ્ય પ્રમાણેા છે. એ બેમાંથી એક પણ પ્રમાણુના અસ્વીકાર કરવા, એ તત્ત્વનિશ્ચયને માધક છે.
નામાદિને ભાવ સાથે સમય :
ભાવાદાસ એ સ્વભાવથી થનારી ચીજ છે, એવા એકાન્ત શ્રી જૈનશાસનને માન્ય નથી : કિન્તુ તે નામાદિ ત્રણને આધીન છે. ભાવેાદાસને કેવળ સ્વભાવથી જ માનનારના મતે સઘળા જ પ્રકારના વ્યવહારના ઉચ્છેદ થવાના પ્રસંગ આવે છે: અને એ કાઈ ને પણ ઈષ્ટ નથી. નામાદિ ત્રણ ભાવનિક્ષેપનાં જ અંગ છે. અંગ અંગિથી ભિન્ન રહી શકતું નથી. નામ, સ્થાપના અને દ્રવ્ય, એ ભાવની સાથે અનુક્રમે વાચ– વાચક, સ્થાપ્ય—સ્થાપક અને આધાર—આધેય સબંધથી જોડાયેલા છે. કેવળ આધાર આધેય આદિ અભિન્ન અને આંતરિક સબંધેાને માની, ભિન્ન અને માહ્ય સંબંધેાની અવગણુના કરનારને, સ્થાપ્ય—સ્થાપક સંબંધની જેમ વાચ્ય–વાચક સંબંધના પણ તિરસ્કાર કરવાના પ્રસંગ પ્રાપ્ત થાય છે. વાસ્થ્ય-વાચક સમધથી સંબંધિત નામ અને તેની ભક્તિના સ્વીકાર કરનાર, તેનાથી ઉચ્ચ પ્રકારના સ્થાપ્ય—સ્થાપક સંમધથી સંબંધિત સ્થાપના અને તેની ભક્તિના ઇન્કાર કરે, એ તેની દુર્ભેળ બુદ્ધિનું જ માત્ર ફળ છે.
સ્થાપનાની વિશેષતા :
નામ એ દૂરની વસ્તુ છે અને સ્થાપના એ નિકટની વસ્તુ છે : એટલું જ નહિ, પશુ સ્થાપના પ્રત્યે જે પ્રકારની
