________________
ત્રણ વિનાશક ચેપી બદીએ પણ આત્માની સ્વાભાવિક અવસ્થા હેાત, તે એનું નિવારણ કરવા માટે–મૃત્યુથી બચવા માટે કઈ પણ પ્રયત્ન કરત નહિ. જે પિતાના માટે સહજ યા સ્વાભાવિક હોય છે, તેનાથી બચવા માટે આ જગતમાં કઈ પણ પ્રયત્ન કરતું નથી. જે સ્વભાવ નથી, તેનાથી જ બચવા માટે સર્વ કેઈના પ્રયત્ન જોવામાં આવે છે. માછલી માટે પાણીમાં રહેવું એ સ્વાભાવિક છે, તેથી જ તે પાણીમાંથી બહાર નીકળવાનો પ્રયત્ન કરતી નથી. પૃથ્વી પર રહેવું તેને માટે અસ્વાભાવિક છે, તેથી પૃથ્વી પર તે તરફડે છે અને પાણીમાં જવા પ્રયત્ન કરે છે. તેવી જ રીતે જીવવાથી કેઈ ગભરાતું નથી અને મરવાથી સા ગભરાય છે, એજ એમ બતાવે છે કે-જીવવું એ સ્વાભાવિક છે અને મરવું એ અસ્વાભાવિક છે. મૃત્યુ પણ જે આત્માને ધર્મ યાને સ્વભાવ હોત, તો મૃત્યુથી બચવા માટે કઈ પણ આત્મા પ્રયત્ન કરત નહિ: પરન્તુ સઘળા આત્માઓ મરવાથી બચવા માટે પ્રયત્નો કરે છે અને જીવવાની સદા કાળ ઈચ્છા રાખે છે. એજ વાત “જીવન” એ આત્માનો સ્વભાવ છે, એ વાત સિદ્ધ કરવા માટે પૂરતું પ્રમાણ છે. જે વાત જીવન અને મૃત્યુને લાગુ પડે છે, એજ વાત વાચ્ય અને રોગને પણ લાગુ પડે છે. સ્વાથ્યને સૈ કેઈ ચાહે છે અને રોગને કઈ પણ ચાહતું નથી. એથી જ સિદ્ધ થાય છે કે–સ્વાથ્ય એ સ્વાભાવિક છે અને રેગ એ અસ્વાભાવિક છે. કોઈ પણ માણસ જ્યારે બીમાર પડે છે અથવા એને કઈ પીડા થાય છે, ત્યારે દરેક આદમી એને એ પ્રશ્ન કરે છે કે-“શાથી બીમારી આવી છે?” અથવા “શું પીડા થાય છે?” એ પ્રશ્ન અને એના ઉત્તરની આવશ્યક્તા જ એ સિદ્ધ કરે છે કે
