________________
૧૪૦ ]
નાસ્તિક-મતવાદનું નિરસન..... કઈ પણ ઈચ્છિત વસ્તુની પ્રાપ્તિ સમ્યગજ્ઞાન વિના શક્ય નથી. સમ્યજ્ઞાન, એ વસ્તુને વિવેક કરાવનાર છે : અને વિવેક, એ દીપકની જેમ હેય, રેય અને ઉપાદેય પદાર્થોને તેના હેય, સેય અને ઉપાદેય સ્વરૂપે પ્રકાશિત કરે છે. વિવેક રૂપી દીપક જેઓના હૈયામાં પ્રકાશિત નથી, તેવા આત્માઓ ત્યાજ્યને ઉપાદેય માને છે અને ઉપાદેયને ત્યાજ્ય માને છે. એ જ રીતે રેયને હેય યા ઉપાદેય માનીને તથા હેય યા ઉપાદેયને ય માનીને પ્રવૃત્તિ કરે છે. પરિણામે તેઓ ઉન્મત્ત યા બાલકની જેમ એક પણ પુરૂષાર્થની સિદ્ધિ કરી શકતા નથી, જીવનને નિષ્ફળ પ્રવૃત્તિઓમાં વીતાવી નાખે છે અને આ લોક તથા પલકમાં હાંસિપાત્ર તથા દુ:ખનું જ એક ભાજન બની જાય છે. એ કારણે સમ્યજ્ઞાન યા પ્રમાણજ્ઞાનની પ્રાપ્તિ, પુરૂષાર્થની સિદ્ધિ અને સુખની પ્રાપ્તિ માટે અનિવાર્ય બને છે. પ્રમાણજ્ઞાન વિના જિનાન નહિ:
શ્રી જિન અને તેની આરાધનાની સાચી ઓળખાણ કરવા માટે પણ, પ્રમાણજ્ઞાનની પરમ આવશ્યકતા છે. શ્રી જિનની સાચી ઓળખાણ પ્રમાણવેત્તાઓ જ કરી શકે છે. પ્રમાણજ્ઞાનશૂન્ય આત્મા-શ્રી જિન કોને કહેવાય?”—તેને સાચે નિર્ણય કદી જ કરી શકતો નથી. વસ્તુને ઓળખાવનાર ચાર મૂખ્ય ધર્મો :
આધુનિક કે પ્રાચીન સઘળા પ્રમાણુવેત્તાઓએ શ્રી જિનની મૂર્તિને, શ્રી જિનની સમાન આદર કરેલો છે. ભાવ-જિનને માનનાર દ્રવ્ય-જિનને ન માને કે દ્રવ્ય-જિનને માનનાર સ્થાપના-જિનને અને નામ-જિનને ન માને, એ ચાલી શકે એવું નથી. નામ, સ્થાપના, દ્રવ્ય અને ભાવ,-એ ચારે એક જ
