________________
૧૩૮].
નાસ્તિક-મતવાદનું નિરસનશ્રી જિનપ્રતિમાની પૂજા અને ભક્તિ એ મુક્તિની તી છે. શ્રી જિનમૂર્તિ, એ દુર્જનોના હૃદયમાં દાહ પેદા કરનારી હેવા છતાં, સજજનેનાં નેત્રને અને મનને આનંદ આપનારી છે. આગમથી, યુક્તિથી અને અનુભવથી પણ શ્રી જિનમૂર્તિ શ્રી જિન સમાન ફળને દેનારી છે, એ વાત પંડિત પુરૂએ વારંવાર નિશ્ચિત કરેલી છે. એની સામે પ્રલાપ કરનાર આત્માઓનું હૃદય અજ્ઞાન અંધકારથી છવાઈ ગયેલું છે, મન કુબુદ્ધિથી ગ્રસ્ત થઈ ગયેલું છે અને નયને તથા મુખ શ્રી જિનમૂર્તિની નિન્દા કરવા રૂપ વિષથી વ્યાપ્ત બની ગયેલાં છે. ટૂંકમાં આગમ, અનુમાન અને અનુભવ પ્રમાણથી સિદ્ધ એવી પણ શ્રી જિનમૂર્તિને અપલાપ કરનાર આત્માએ ન્યાય અને પ્રમાણ માર્ગથી સર્વથા ખસી ગયેલા છે, મેહમદિરાના કેફમાં ઉન્મત્ત બનેલા છે તથા ઘેર અજ્ઞાનની ગાઢ નિદ્રામાં સુતેલા છે. પ્રમાણે:
શ્રી જિનપ્રતિમા પ્રમાણસિદ્ધ છે.—એ વસ્તુ સમજવા માટે, પહેલાં પ્રમાણ એ શું ચીજ છે, એ સમજવું પડશે. કઈ પણ વસ્તુનું જ્ઞાન મેળવવાનું સાધન, એ પ્રમાણ છે. જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરવાનાં સાધને આમ તે પુસ્તકાદિ અનેક છે, પરંતુ તેવાં જડ સાધનને અહીં પ્રમાણ રૂપ કહેવાં નથી, કિન્તુ જ્ઞાન મેળવવાનાં જ્ઞાન રૂપ સાધનેને જ પ્રમાણશાસ્ત્રોમાં
પ્રમાણ” તરીકે સ્વીકારેલાં છે. એવાં જ્ઞાન રૂપ સાધને મૂખ્ય પ્રમાણે છે અને જ્ઞાનનાં સાધના સાધન રૂપ પદાર્થો, એ ઉપચરિત પ્રમાણે છે: જેમકે-આગમશ્રવણથી થનારો આત્મામાં જ્ઞાન રૂપ ક્ષયપશમ, એ મૂખ્ય આગમપ્રમાણે છે : અને એ પશમ થવામાં કારણભૂત આગમ
