________________
૧૫૬ ]
નાસ્તિક-મતવાદનું નિરસન... કરેલ “હજાર રૂપિઆ ની એકત્વ બુદ્ધિ છે. હજાર રૂપિઆ કે હજારને ગવર્મેન્ટ પેપર બનને એક જ છે, એવી બુદ્ધિ તમામ આત્માઓએ કરેલી છે, તેથી હજારની નેટને કાગળ જોતાં જ-“આ હજાર રૂપિઆ છે.”—એવું જ્ઞાન થાય છે અને તે વાતને સર્વ લેક મંજુર રાખે છે. પરંતુ કોઈ અજ્ઞાન બાળકને તેવી (એકત્વ પ્રત્યભિજ્ઞાનવાળી) બુદ્ધિ ન થઈ હાય, તે તે તેને હજાર રૂપિઆ નહિ માનતાં, એક કાગળને કટકે પણ માનીને વ્યવહાર કરે છે. તેટલા માત્રથી ગવન્મેન્ટના સીક્કાવાળી “હજારની નેટ”એ હજાર રૂપિઆ નથી કિન્તુ કાગળને કટકે છે, એમ સિદ્ધ થઈ શકતું નથી. અજ્ઞાનથી બુદ્ધિભેદ થવો શક્ય છે:
એ જ વાત શ્રી જિનેશ્વદેવની યા કઈ પણ દેવની મૂર્તિને લાગુ પડે છે. જે આત્માઓએ મૂર્તિમાં દેવ તરીકેની એક્તા પિતાની બુદ્ધિથી સ્થાપના કરેલી નથી, તે આત્માઓને તેજ મૂર્તિ પાષાણને કટકે યા માટીને પિડા લાગવાને પણ સંભવ છે. પણ તેનું કારણ તેની તેવા પ્રકારની બુદ્ધિ છે. ગતન્મેન્ટની છાપવાળા કાગળના કટકામાં પણ-“હજાર રૂપિઆની બુદ્ધિ નહિ ધારણ કરનાર આત્માને કેાઈ પરાણે તેવી બુદ્ધિ ઉત્પન્ન કરાવી શકતું નથી. પરંતુ તેજ કાગળના કટકાના હજાર કલદાર મળ્યા પછી, તેને તે બુદ્ધિ આપોઆપ થઈ જ જાય છે કે-આ દેખાવમાં ભલે કાગળનો કટકે હય, કિન્તુ આનું મૂલ્ય કાગળના ટુકડા જેટલું નથી પણ હજાર રૂપિઆ જેટલું છે.” તેમ જે આત્માને, મૂર્તિમાં દેવની એકત્વતાની બુદ્ધિ જ થઈ નથી, તે આત્મા દેવાધિદેવની મૂર્તિને પણ પથ્થરના રમકડા રૂપ માને, તેથી તે પત્થરના રમકડા રૂપ બની જતી નથી.
