________________
શ્રી જિનપ્રતિમા શ્રી જિન સમાન શાથી? [૧૬૩ ભાવની જેમ અવશ્ય ફળે છે. અર્થા–ભાવ એ ફળસિદ્ધિમાં એકાન્તિક અને આત્યંતિક છે. જ્યારે નામ, સ્થાપના અને દ્રવ્ય એ ફળસિદ્ધિમાં અનેકનિક અને અનાત્યન્તિક છે. કવચિત્ , મુત્રચિત્ ફળે છે, કવચિત્ કુત્રચિત્ નથી પણ ફળતા અને કવચિત્ કુત્રચિત્ અધુરા ફળને પણ આપે છે. - શેકા) નામ, સ્થાપના અને દ્રવ્ય, એ ભાવની જેમ વસ્તુના જ પર્યાય છે, તો પછી ચારે દ્વારા સમાન ફળની પ્રાપ્તિ કેમ થતી નથી?
સમાધાન અનન્ત ધર્માત્મક વસ્તુના તમામ ધર્મો એક જ ફળને આપનારા થાય, એ બનવું શક્ય જ નથી. ચૂલામાં રહેલો અગ્નિને તાપ રસોઈ પકાવી આપે છે અને એ જ અગ્નિને ધૂમાડે રાંધનારની આંખેને બાળે છે. ભિન્ન ભિન્ન કાર્યોને કરવા છતાં, તાપ અને ધૂમાડો બંને ધર્મો
અગ્નિના જ છે, એમાં કોઈથી પણ ના પાડી શકાય તેમ નથી. કસ્તુરી નાકને સુવાસ આપે છે, તે ચામડીને કાળી કરે છે. મરચાં જીભને સ્વાદ આપે છે, તે આંખમાં પાણી લાવે છે. શેરડી ચાવનારના દાંતને દુઃખ આપે છે, તો જીભને સુખ કરે છે. એમ એક જ વસ્તુના ભિન્ન ભિન્ન ધર્મો ભિન્ન ભિન્ન કાર્યોને કરતા પ્રત્યક્ષ અનુભવાય છે. એ જ રીતે નામ, સ્થાપના, દ્રવ્ય અને ભાવ એ પણ વસ્તુના ભિન્ન ભિન્ન ધર્મો હેવાથી, ભિન્ન ભિન્ન કાર્યોને કરનારા હોય, એ સમજાઈ શકે તેમ છે.
પ્રસ્તુતમાં પ્રયોજન “પરિણામશુદ્ધિ” રૂપી કાર્યનું છે. એ કાર્ય પ્રત્યે “ભાવ” એ સાક્ષાત્ કારણ છે અને નામ, સ્થાપના અને દ્રવ્ય એ કારણનાં કારણ છે. અર્થાત–ભાવ પ્રત્યે કારણ છે. ભાવ વિના જેમ ફળની સિદ્ધિ નથી, તેમ નામ, સ્થાપના અને દ્રવ્ય વિના ભાવની પણ સિદ્ધિ નથી :
