________________
..શ્રી જિનપ્રતિના શ્રી જિન સમાન શાથી? [૧૫૩ રાખ્યા સિવાય જ કઈ પદાર્થની કઈ સંજ્ઞા રાખવી–તે–“નામનિક્ષેપ છે : જેમકે-કાયર માણસનું નામ પણ “વીરજીભાઈ રાખવું અથવા બુદ્ધિમાન માણસનું નામ પણ “ગાંડાલાલ’ રાખવું. નામ-નિક્ષેપમાં નામ પાડનાર અગર બોલનારના અભિપ્રાય સિવાય ગુણ, જાતિ, રૂપ આદિ બીજી કઈ વસ્તુની અપેક્ષા નથી. શ્રી અનુગદ્વાર સૂત્રમાં બે પ્રકારનાં નામ બતાવ્યાં છે. એક યાદચ્છિક અને બીજું તેથી વિપરીત. ડિલ્ય, ડવિસ્થાદિ ચાદચ્છિક નામે છે, જેને કોઈ અર્થ નથી. તેથી વિપરીત નામે અર્થવાળાં છે, તો પણ તેના અનેક પ્રકારે છે. કેટલાંક નામે અન્વયંસ્થિત છે : જેમ ઈન્દ્ર, પુરન્દરાદિ. અને બીજાં કેટલાંક નામે અન્યાર્થસ્થિત છે : જેમકે–ગોપાલ દારકાદિનું ઈન્દ્ર આદિ નામ. પરન્તુ પ્રત્યેક નામ તેના પર્યાય શબ્દથી અનભિધેય હોય છે : જેમકે—કોઈનું નામ “વિનોદચંદ્ર” હોય, તેને “આનન્દચન્દ્ર” નામથી કોઈ બોલાવે, તે વિદચંદ્રને બોધ થઈ શકશે નહિ. જો કે “આનન્દ” એ
વિનેદને જ પર્યાય શબ્દ છે. એ રીતે સર્વત્ર સમજી લેવું. પ્રત્યેક નામ પ્રાય: યાવદ્રવ્યભાવિ હોય છે. અર્થાત્ -એકવાર પડેલું નામ જીદગીના અંત સુધી કામ આવે છે. અહીં પ્રાય: શબ્દ કહેવાની મતલબ એ છે કે કેટલાકનાં નામ એક જ જીદગીમાં બે, ત્રણ યા તેથી અધિક પણ બદલાય છે: જેમકે– બચપણમાં માતાપિતાએ પાડેલ “મેતીચંદ” નામની વ્યક્તિ, જુવાનીમાં “બાબુલાલ” તરીકે પણ ઓળખાય છે. કેઈ પણ વ્યક્તિ દીક્ષા લે ત્યારે તો તેનું નામ અવશ્ય બદલવું પડે છે, તેથી દીક્ષિત થનારને ઓછામાં ઓછાં પૂર્વોત્તર અવસ્થાનાં બે નામે તો હોય જ છે.
