________________
...પુણ્ય અને પાપના વિવેક
[ ૧૩૫
એજ રીતે પાતે તા સેાયના સ્પર્શથી પણ આકૂળ થઈ જવું અને ખીજા પર તલવાર ચલાવતી વખત આત્માની અમરતા તથા સુખદુ:ખરાહિત્યની વાત કરવી, પાતે ઇન્દ્રિયાસક્તિને તેા છેડવી નહિ અને આત્માને શુદ્ધ, બુદ્ધ, નિરંજન, નિરાકાર કહીને સત્કર્મની ફરજથી મુક્ત થવું, પારકાનું ધન હરણ કરતી વખતે - સર્વે અલ્વિનું પ્રદ્ઘ ને પાકાર મચાવવા અને પોતે ક્રોધ કે લેાભના અંશને પણ ન છેડવા, એ કપટાચરણનાં ઉદાહરણા છે. સાચા સાનિમાં એવું કપટાચરણ હેતું નથી, પણ સદાચરણુ જ હાય છે.
આત્મજ્ઞાનનું ફળ :
સાચા આત્મજ્ઞાનથી નવીન કર્મે તેા બંધાતાં નથી, પરંતુ પૂર્વનાં કર્મ પણ નષ્ટ થાય છે યા નિર્મૂલ ખને છે. આત્મજ્ઞાન આત્માની દશા તથા ભાવનાને સુધારી દે છે અને એથી પૂર્વકર્મવશ ક્રોધાદિને ઉત્તેજિત કરનાર પરિસ્થિતિઆના થએલા સંયેાગ વખતે પણ એ આત્મા ક્રોધાદિ નથી કરતા, પરન્તુ સમતાને ધારણ કરે છે. એથી ક્રોધાદિ પૂર્વસંસ્કારો નાશ પામે છે. એ સંભવિત છે કે-કેટલાક પૂર્વસંસ્કાર એટલા પ્રખળ હોય કે—એના કારણે આત્માના ચારિત્ર્યની પૂર્ણતા કેટલાક કાળ સુધી ન પણુ થાય, તેા પણ સાચું આત્મજ્ઞાન થવાથી એ સંસ્કારા કાંઈક મન્ત્ર તેા જરૂર બને છે અને ધીરે ધીરે મન્દતર બની અન્તે સર્વથા નષ્ટ થઈ જાય છે. નિર્મળ શ્રદ્ધા અને નિર્મળ આત્મએધ પ્રાપ્ત કરી લેવા માદ, આત્મા જો પ્રમળ સંકલ્પ કરે તા, એક જ ક્ષણમાં અનાદિકાળની સમસ્ત અન્ધસન્તતિના વિનાશ કરી શકે છે: પરન્તુ સાધારણતયા પૂર્વસંસ્કારાને વશ પડેલેા આત્મા મેાહની વાસનાઆના એકદમ સર્વથા ત્યાગ
