________________
૯૮ ]
નાસ્તિક-મતવાદનું નિરસન...
રોગ, પીડા કે દુ:ખ એ સ્વાભાવિક નથી, એટલા માટે એના કારણને શેાધવાની જરૂર છે. એથી ઉલટું કાઈ માણસ સંપૂર્ણ સ્વસ્થ હાય છે, ત્યારે તેને કાઇ પણ એમ પૂછતું નથી કે૮ તમે સ્વસ્થ કેમ છે ?” એથી પણુ એ સ્પષ્ટ થાય છે કેસ્વાસ્થ્ય એ સ્વાભાવિક છે, તેથી એનું કારણ જાણવાની આવશ્યકતા રહેતી નથી.' સ્વાસ્થ્ય અને રાગની માખતમાં જ્યારે સ્વાસ્થ્ય એ સ્વભાવ સાખીત થાય છે, તેા જીવન અને મૃત્યુના સંબંધમાં તા– જીવન એ સ્વાભાવિક અને મૃત્યુ એ અસ્વાભાવિક ’—એ સ્પષ્ટતયા સિદ્ધ થાય છે. એથી પણ એજ નિષ્કર્ષ નીકળે છે કે-આત્મા સનાતન છે. જન્મ અને મૃત્યુના શબ્દાર્થ :
,
,
સંસ્કૃતમાં જન્મ શબ્દ ‘નિ પ્રાદુર્ભાવ’ અર્થાત્—પ્રાદુર્ભાવ અર્થમાં ‘શ્' ધાતુથી ખને છે અને એના અર્થ · આગળ આવવું અથવા પ્રગટ થવું ' થાય છે. અર્થાત્–અત્યાર સુધી જે છૂપું હતું, તે હવે પ્રગટ થયું. જન્મના માટે ખી શબ્દ ‘ ઉત્પત્તિ ’ છે. જે ‘ ઉત્ ' પૂર્વક પર્' ધાતુથી બને છે, તેના અર્થ પણુ–‘ઉપર આવીને પ્રકટ થયું ’–એ છે. બીજા શબ્દોમાં જે આજ સુધી આવૃત્ત ( ઢંકાયેલું ) હતું, તે અનાવૃત્ત (પ્રગટ) તે થઇને ઉપર આવી ગયું. જન્મ માટે ત્રીજો સંસ્કૃત શબ્દ ‘સૃષ્ટિ ’ છે. સૃષ્ટિ શબ્દ સૂત્ વિન્’એ ધાતુથી અન્યા છે. એના અર્થ પણુ– અવ્યક્તને વ્યક્ત કરવું ’–એ થાય છે. અર્થાત્ જે અંદર છૂપાઇ રહ્યું હતું, તે હવે બહાર આવી ગયું છે. એ ત્રણે સંસ્કૃત શબ્દના આન્તરિક ભાવ એ છે કેકાઈ વસ્તુ એવી ઉત્પન્ન થતી નથી, કે જે પહેલાં નહેાતી. ’ જન્મ, ઉત્પત્તિ કે સૃષ્ટિએ ત્રણ શબ્દો એટલું જ સૂચવે છે
6
"
