________________
E
ત્રણ વિનાશક ચેપી બદીઓને
[ ૭પ પણ ગમ્ય છે, એ વાત આપણે બને તેટલા વિસ્તારથી જોઈ આવ્યા છીએ. અસાર વિષયલેપટતાની ખાતરી છે કે આત્મા પ્રમાણસિદ્ધ પરકાદિ તરફ બેદરકાર બની, કેવળ આ લેક તરફ જ મીટ માંડીને પોતાનું સમગ્ર જીવન પસાર કરી નાખે છે, તે આત્માનું ભાવિ અતિશય ભયાનક બને છે, એમાં કઈ પણ જાતનો સંદેહ નથી. પરલોકને ભૂલી આ લોકની મેજ ઉડાવવામાં મગુલ બનનારા જ્ઞાનિઓની દષ્ટિએ અતિશય દયાપાત્ર મનુષ્ય છે. પરલેક તરફ જેટલું દુર્લક્ષ્ય આજના મનુષ્યોમાં નજરે પડે છે, તેટલું દુર્લક્ષ્ય પૂર્વે હોવાનું જાણવામાં આવ્યું નથી. (અહીં પૂર્વ શબ્દને અર્થે વર્તમાન વીસમી સદીની, પૂર્વની સદીઓ કરવાને છે: બાકી ત્રિકાલની દષ્ટિથી તે આ જાતિના મહમૂઢ ભાવે આ જગતમાં અનન્સી વાર બન્યા છે અને બનનારા છે; કિન્તુ વર્તમાનકાલની દષ્ટિએ આ વીસમી સદીમાં જે જાતિનું પરક પ્રત્યેનું દુર્લભય વધી પડ્યું છે, તે જાતિનું દુર્લક્ષ્ય પૂર્વની સદીઓમાં હોવું સંભવતું નથી.) પરસ્પરના હિતની ચિન્તા કરનાર વર્ગ હયાત હોય છે, ત્યારે આ જાતિની પરિસ્થિતિ હોતી નથી. આજે મનુષ્યમાંથી પરહિતચિંતા રૂપ સાચી મૈત્રીભાવના જ મોટા ભાગે નષ્ટ થઈ ગઈ છે. સૈ કે પોતપોતાના જ ઈહલોકક સ્વાર્થની ચિંતા કરે છે. બીજાના ઈહલોકિક કે પારલૈકિક સ્વાર્થની ચિન્તા કરનારા આત્માઓ આ દુનિયામાં વિરલ રહ્યા છે. જે છે તે અતિશય. અલ્પ સંખ્યાવાળા હોવાથી, તેમને અવાજ બહુસંખ્ય જને સુધી પહોંચી શકે અશકય થઈ પડ્યો છે. હિતચિન્તા રૂપ મિત્રીભાવના નષ્ટ થવાથી ઉત્પન્ન થયેલી સ્વાર્થમય પરિસ્થિતિ આજની દુનિયાને કારમી રીતિએ પીડી રહી છે. વિજ્ઞાનવાદ
