________________
૭૮ ]
નાસ્તિક-મતવાદનું નિર્સન...
અનુપમ પ્રકારના લાભ થયા વિના રહેતા નથી. આમ છતાં, એક વાત એ પણ સમજી લેવી જોઈએ કે–સાચા સ્વપર– હિતચિન્તક મહાપુરૂષાના પ્રયત્ના ખીજાઓને લાભદાયી નિવડા ચા ન નિવડા, તે પણ તેઓને પેાતાને તે તે પ્રયત્ના મહાન લાભ આપનારા નિવડે જ છે, એમાં લેશ માત્ર સંદેહ નથી. આંતર્ અને બાહ્ય રગા :
‘નાસ્તિકતાદિ ચેપી અને વિનાશક આંતરિક બદીઓથી અચવા માટે સાચા સ્વપર—હિતચિન્તક મહાપુરૂષો જગતમાં વિદ્યમાન હાય, તે અમને તેમના સમાગમ કેમ ન થાય ?’– એ જાતિના પ્રશ્નને અહીં અવકાશ નથી. જે કાઇ આત્મા હૃદયથી એ બદીઓના શિકારના ભાગ થતાં ખચવાના ઈરાદો ધરાવે છે, તે આત્મા તેવા મહાપુરૂષોના સમાગમ ગમે ત્યાંથી પણ મેળવી શકે છે, એમાં શંકા નથી. આન્તરિક ચેપી રાગે! અને માહ્ય ચેપી રાગેામાં મેટું અંતર છે! માહ્ય ચેપી રાગોને દૂર કરવાના ઉપાયા રાગીની ઇચ્છા ન હોય તા પણુ દયાળુ વૈદ્યો કરી શકે છે, જ્યારે આંતરિક દર્દીના ઉપાયે રાગી જ્યાં સુધી ઈઅે નહિ, ત્યાં સુધી ગમે તેવા ઉપકારિઓ પણ કરી શકતા નથી. પ્લેગ, કાલેરા આદિ દર્દીના ભાગ થયેલા ર્દિઓની દવા કરવા માટે તમામ દુનિયા તૈયાર છે અને હિંદુઓની ઇચ્છા ન હેાય તે પણ બળાત્કારે તેના ઉપાચા કરાવવા પડે છે. આંતરિક દર્દીની વાત તેથી તદ્ન વિપરીત છે. પ્રથમ તા તે રાગેા છે એવું ભાન દિને થવું પણ દુષ્કર છે, તેા પછી તેનું ભાન અન્ય લેાકેાને થવું એ તેથી પણ વધુ દુષ્કર જ ગણાય ! વળી માના કેતે આંતરિક ગાનું ભાન કદાચ થઇ જાય, તા પણ બાહ્ય રાગેાની જેમ
