________________
૨૮ ]
નાસ્તિક-મતવાદનું નિરસન... જડના જ આવિર્ભા છે, તે તેવા આવિર્ભાવ આ જગતમાં કોડની સંખ્યામાં પણ પ્રગટ થઈ જાય, તો પણ તેથી ચેતનને કઈ પણ જાતને ફાયદો થનાર છે ? ચેતનને ફાયદે જડના આવિર્ભામાં નથી, કિન્તુ સુખના અને જ્ઞાનના આવિર્ભાવમાં છે. હજારો અચેતન પદાર્થો ચેતનના સુખ કે જ્ઞાનમાં વધારો કરી આપે, એ સ્વને પણ શક્ય નથી. સુખ કે જ્ઞાનની વૃદ્ધિ માટે જડની પાછળ પ્રયત્ન કરનારાઓને પ્રયત્ન આકાશના તારાઓની ગણત્રી કરવા તુલ્ય છે. આકાશના તારાની ગણત્રી કરવા તૈયાર થનાર જેમ પોતાના વખતને અને પિતાની શક્તિનો નિરર્થક વ્યય કરે છે, તેમ જડ પદાર્થોના આવિર્ભાવ પાછળ સુખની શોધ કરનારાઓ પણ પિતાની સઘળી શક્તિને અને અમૂલ્ય વખતને બરબાદ કરી નાંખે છે. પરિણામે નિરાશા અને દુઃખ સિવાય જડની પૂંઠે પડેલા તેઓના ભાગ્યમાં કાંઈ બચતું નથી. આજના વિજ્ઞાનવાદે જગતને મોટામાં મોટું નુકશાન કર્યું હોય, તો તે આ જ છે. કહેવાતા વિજ્ઞાને આત્માના ચેતન્યગુણને વિકાસ કરવાનું માનવીનું ધ્યેય નષ્ટ કરી નાંખ્યું છે અને જડના વિકાસને વિજ્ઞાન, વિદ્યા આદિ અણછાજતાં ઉપનામ આપી, લેકેને નિર્લજપણે જડની પૂજા કરતા બનાવી દીધા છે. વિજ્ઞાનવાદની અસર :
, જડની પૂજા પૂર્વે નહોતી એમ નહિ કારણ કે જગતમાં નાસ્તિકવાદની હયાતિ એક કાળે નહોતી અને પછી થઈ એમ નથી, કિન્ત જગતની હયાતિની સાથે તેની પણ હયાતિ હતી અને છે, પણ તે મર્યાદિત હતી. નાસ્તિકવાદને માનવ એ શરમભર્યું ગણાતું હતું. નાસ્તિકવાદના અનુયાયિએ સજ્જન
