________________
.ત્રણ વિનાશક ચેપી બદીઓ
[ ૪૧
વખતે આત્મા સુખ અનુભવે છે અને પ્રતિકૂળ વિષયાના ગ્રહણ વખતે દુ:ખ અનુભવે છે. આત્મા દુ:ખનેા દ્વેષી છે અને સુખના અથી છે, એ કારણે સુખની ઈચ્છાથી તે અનુકૂળ વિષયાના સયેાગ માટે અને પ્રતિકૂળ વિષયેાના વિયાગ અર્થે ાનરન્તર તલસે છે. અનુકૂળ કે પ્રતિકૂળ વિષયા, એ માહ્ય અને જડ હાવાથી, આત્માની સાથે તેને તાદાત્મ્ય-સંબંધ નથી, કિન્તુ સંયેાગ-સંબંધ છે. સંયેાગ હંમેશાં ભિન્ન દ્રવ્યેાના અને પરિમિત કાળના જ હોય છે. પરિમિત કાળ પૂર્ણ થયે સંયેાગ–સબંધથી જોડાયેલાં ભિન્ન ભિન્ન દ્રવ્યેા અવશ્ય વિયેાગને પામે છે. આ રીતે વિષયેામાં સુખ-દુ:ખની કલ્પનાવાળા આત્મા, તે વિષયાના પ્રત્યેક સયાગ અને વિયેાગ વખતે ચલચિત્ત રહ્યા કરે છે, તેથી સાચી શાન્તિના કે મનઃસ્વાસ્થ્યના તે કદી પણ અનુભવ કરી શકતા નથી. ઢાષાની જનેતા-વિષયલપષ્ટતા :
બહિરંગ તથા જડ વિષયાની પ્રાપ્તિ અને અપ્રાપ્તિમાં સુખ તથા દુ:ખની કલ્પના કરનાર આત્મા તે વિષયાને આધક આધક મેળવવા અને ભાગવવા પ્રયાસ કરે છે. મળે છે તા આનન્દ પામે છે અને નથી મળતા તા શાક કરે છે. ભાગવવામાં તેને રતિ ઉત્પન્ન થાય છે અને ન લાગવી શકે તે તેને અરતિ યાને ગ્લાનિ થાય છે. મળેલા ન ચાલી જાય એને એને સદા ભય રહ્યા કરે છે. સારાના બદલે નરસા મળી જાય, તે દુર્ગા યાને જુગુપ્સા થાય છે. માહ્ય વિષયામાં સુખ માનનારા હંમેશાં તેના લાભથી ગ્રસ્ત રહે છે. મળે એ માટે અનેક પ્રકારની માયાએ આચરે છે. મળી જાય તે અભિમાન કરે છે અને ન મળે તેા રાષ કરે છે. વિષયના લાલુપી આત્માઓને
