________________
[ ૧૮ ] ર્થનું લક્ષ્ય ન હય, મેઢેથી બેલતે હોય, તે તે દ્રવ્યજ છે, (અને તેને આશ્રયી તેનું અનુષ્ઠાન પ્રતિક્રમણ વિગેરે પણ દ્રવ્ય ગણાય છે, ) અને અચેતન દ્રવ્ય તે જ્ઞ શરીર ભવ્ય શરીર અને તેવું બીજું કંઈ દ્રવ્ય હોય તે અચેતન છે, આવું બતાવ્યું છે, તે દ્રવ્ય સાથે મંગળ જોડતાં દ્રવ્ય મંગળ કહેવાય છે.
દ્રવ્ય મંગલના બે ભે. (૧) આગમથી (૨)નો આગમથી એમ બે ભેદ છે, તેમાં આગમની અપેક્ષાએ મંગળ શબ્દને જાણ હોય, પણ તેમાં ઉપગ ન હોય, કારણ કે ઉપગ રહિત તે દ્રવ્ય છે.
આગમથી ૧ જ્ઞ શરીર ૨ ભવ્ય શરીર ૩ તે બંનેથી વ્યતિરિક્ત (જુદું) એમ ત્રણ ભેદે છે.
જ્ઞ શરીર તે જાણનારનું શરીર (સડે તે શરીર)આમાં જીવ ગયા પછી શરીર પડી રહે તે, દ્રવ્ય મંગળ છે, અથવા જ્ઞ શરીર તેજ દ્રવ્ય મંગળ એમ સમાસ થાય (પદ જોડાય) તેને પરમાર્થ આ છે, કે કોઈ મંગળ પદાર્થને જાણનારો અણસણ કરીને મોક્ષમાં ગયેલ હોય, તે ભાવને આશ્રયી તેનું પછવાડે પડી રહેલું શરીર (ઘી ભરીને કાઢી લીધેલું હોય તેપણ તે) ઘડાની માફક આગમથી જ્ઞ શરીર દ્રવ્ય મંગળ છે, (અહીં ને શબ્દ મંગળ જ્ઞાનથી શૂન્ય હોવાથી સર્વથા નિષેધ વાચી સમજ)
તથા ભવ્ય તે ભવિષ્યમાં મંગળ પદાર્થને જાણશે, પણ
