________________
.६६
श्रीदशवैकालिकसूत्रे रसं-रतको आवियइ-मर्यादानुसार पीता है, य=और पुष्पं फूलको 'ण कीलामेइ पीडित नही करता है, अ-तोभी सो-वह भौरा अप्पयं=अपनेको पीणेइ-सन्तुष्ट कर लेता है। अर्थात-जैसे भौरा अनेक वृक्षों के फूलोंसे थोड़ा थोड़ा रस उचित मात्रामें लेता है, ऐसा करने से वह सन्तुष्ट भी हो जाता है और फूलों को भी कष्ट नहीं देता ॥२॥
टीका--यथा भ्रमरः-भ्राम्यति-एकत्र नावतिष्ठत इति भ्रमरः-चतुरिन्द्रियजातिमान् भृङ्गपर्यायवच्यः प्राणिविशेषः । द्रुमस्य, जात्येकत्वादेकवचनम्, 'सौं गच्छति इत्यादिवत् , तेन द्रमाणामित्यर्थः, द्रुमपदेन योगमर्यादया लतादीनामपि ग्रहणं बोद्धव्यम्, पुष्पेषु स्थितमित्यस्याध्याहारः, रसं-मकरन्दम् आपिबति-आ-मर्यादा-पूर्वकम् उचितादधिकं परित्यज्य पिबति-पानविषयं करोति, अल्पं गृह्णातीति भावः । चकारी हेत्वर्थे, तेन-च-अत एव पुप्पं न क्लामयति-न पीडयति-लेशतोऽपि न म्लानयतीति यावत् , च-किश्च सः-भ्रमरः आत्मानं-स्वं प्रीणाति तोषयतीत्यर्थः ।
पुष्पाणि तु द्रुमलतादीनामेव भवन्ति पुनर्बुमपदोपादानम्-यथा भ्रमरः सर्वेषामेव दमलतादीनां पुष्पेषु रसमापिबति न चोच्चनीचादिभेदभावं रक्षति 'वृक्षोऽयमल्पपुष्पफलोऽयं च बहपुष्पफलसमृद्धः' इति, तथा साधुरप्युच्चनीचादिभेदभावं विहाय सर्वत्र समानभायो गृहस्थकुलानां सकाशाद् यथोचितां भिक्षामाददीतेति सूचनार्थम् ।
यद्वा 'दमस्स' इत्यत्र सम्बन्धसामान्यषष्ठया मसम्बन्धिष्विति, अर्थादयं दृष्टान्तो द्रमसंसक्तपुष्परसग्राहिणो भ्रमरस्य बोद्धव्यो नेतरस्य, ततश्च यथा भ्रमरो द्रुमसम्बद्धेषु स्थितं
प्रश्न-वृक्ष और लताओंमें ही फूल होते हैं फिर द्रुम (वृक्ष) शब्द देनेका क्या अभिप्राय है ?
उत्तर-जैसे भौरा सभी वृक्षों और लताओं के फूलों का रस पीता है, ऊंच-नीच भेद-भाव नहीं रखता कि-इस वृक्षमें कम फूल हैं और इसमें अधिक, इसी प्रकार साधुभी द्रव्य-भावसे ऊंचनीच भेद-भाव न रखकर समानदृष्टि से गृहस्थियोंके कुलोंमें भिक्षा-वृत्ति के लिए भ्रमण करते हैं । इस आशयको प्रगट करनेके लिए गाथामें 'द्रुम' शब्द दिया गया है।
अथवा यो समझिये कि गाथामें 'द्रुम' शब्दके साथ षष्टीविभक्तिका प्रयोग किया गया है, षष्टी विभक्तिका अर्थ है 'सम्बन्ध' ।
प्रश्न-वृक्ष भने त ५२ ० स थाय छे, तो जी द्रुम (वृक्ष) श६ वान। त छे.
ઉત્તર–જેમ ભમરો બધાં વૃક્ષો અને લતાઓનાં ફૂલેને રસ પીએ છે, ઉંચ-નીચને ભેદભાવ રાખતું નથી કે-આ વૃક્ષ પર ઓછાં ફૂલે છે અને આના પર વધારે છે, એ પ્રમાણે સાધુપણ દ્રવ્ય-ભાવથી ઉંચ-નીચનો ભેદભાવ ન રાખીને સમાન દૃષ્ટિથી ગૃહસ્થનાં કુળમાં ભિક્ષા. वृत्तिन भाटे श्रम ४२ छ. से माशयने ५८ ४२११ माट आयामां दम (वृक्ष) शण्ढ़ मापेसो छ. ' અથવા એમ સમજવું કે ગાથામાં દમ શબ્દની સાથે છઠ્ઠી વિભક્તિને પ્રયોગ કરવામાં આવ્યો છે. છઠ્ઠી વિભક્તિને અર્થ સંબંધ થાય છે. એથી આ દૃષ્ટાંત કમમાં લાગેલાં
શ્રી દશવૈકાલિક સૂત્રઃ ૧
