________________
४
M
अध्ययन ३ गा० ११ अनाचीर्णात्यागिमुनिस्वरूपम्
टीका-पञ्चानवपरिज्ञाताः-आस्रवति-आक्षरति-मिथ्यात्वादिनालिकाभ्यः कर्मसलि. लमात्मतडागे यैस्ते आस्रवाः हिंसादयः, पञ्च च ते आस्रवाश्चेति पञ्चानवाः परि = सर्वतोभावेन ज्ञाताः-ज्ञपरिज्ञातोऽनर्थमूलमनुभाविताः प्रत्याख्यापरिज्ञातो हेयत्वेन परित्यक्ता यैस्ते तथोक्ताः,' त्रिगुप्ताः = तिमृभिर्मनोवाक्कायगुप्तिभिर्गुप्ताः षट्षु % पृथिव्यादि कायषट्केषु संयताः सम्यग् यतनावन्त:-पड्कायोपमर्दनविरता इत्यर्थः, पञ्चनिग्रहणाः पञ्च = प्रसंगात पञ्चेन्द्रियाणि निगृहन्ति = वशयन्तीति तथोक्ताः, धीराः= परीषहोपसर्गादिषु धृतिमन्तः, निर्ग्रन्थाः मुनयः ऋजुदर्शिनः ऋजु = अवक्रम् अकुटिलस्वभावं यथा स्यात्तथा द्रष्टुं शीलं येषां ते तथोक्ता:-सरलहृदया इत्यर्थः, यद्धा अर्जते-उपार्जयति = सम्पादयत्यविचलसुखमिति ऋजुः = सम्यग्रत्नत्रयलक्षणो मोक्षमार्गस्तं पश्यन्ति तच्छीला इति ऋजु दर्शिनः मोक्षमार्गसाधका इत्यर्थः ॥११॥११॥ मूलम्-आयावयंति गिम्हेसुः हेमंतेसु अवाउडा ।
वासासु पडिसलीणाः संजया सुसमाहिया ॥१२॥ अनाचीोका त्याग करनेवाले मुनि कैसे होते हैं ? सो कहते हैं- 'पंचीसव०' इत्यादि ।
जिनके द्वारा आत्मारूपी तालाबमें मिथ्यात्वादि रूप नालाओंसे कर्मरूपी जल आता है उन्हें आस्रव कहते हैं। वे आस्रव मिथ्यात्व अविरति आदिके भेदसे पांच प्रकारके हैं । उन आस्रवोंको ज्ञ-परिज्ञासे अनर्थोका कारण जानकर प्रत्याख्यान-परिज्ञासे त्यागते हैं । अर्थात् अनाची)का त्याग करनेवाले पांच आनवोंसे विरत हो जाते हैं, मन वचन कायरूप तीन गुप्तियोंसे युक्त होते हैं, पृथ्वी आदि षटू कायकी यतनामें सावधान रहते हैं, अर्थात् षड्जीवनिकायकी विराधनासे रहित होते हैं, पांच इन्द्रियों का दमन करते हैं, परीषह और उपसर्ग सहने में दृढ़ ऐसे मुनि, सरल हृदय वाले होते हैं, अथवा अविनाशी सुखको प्राप्त करनेवाले या मोक्षमार्गके साधक होते हैं ॥ ११॥
અનાચીને ત્યાગ કરનારા મુનિઓ કેવા હોય છે ? તે કહે છે – पंचासव० ४त्यादि.
જેની દ્વારા આત્મારૂપી તળાવમાં મિથ્યાત્વાદિ-રૂપ નાળાઓથી કર્મ-રૂપી જળ આવે છે તેને આસ્ત્ર કહે છે. એ આએવો મિથ્યાત્વ અવિરતિ આદિ ભેદે કરીને પાંચ પ્રકારના છે. એ આસોને જ્ઞપરિજ્ઞાથી અનર્થોના કારણરૂપ જાણીને પ્રત્યાખ્યાન પરિજ્ઞાથી ત્યજે છે; અર્થાત્ અનાચીર્ણોનો ત્યાગ કરનારાઓ પાંચ આ થી વિરત થઈ જાય છે; મન વચન કાયા-રૂપ ત્રણ ગુપ્તિઓથી યુક્ત થાય છે, પૃથિવી આદિ છ કાયની યતનામાં સાવધાન રહે છે, અર્થાત્ છ જવનિકાયની વિરાધનાથી રહિત થાય છે, પાંચ ઈક્રિયાનું દમન કરે છે, પરીષહ અને ઉપસર્ગ સહેવામાં દઢ એવા મુનિએ સરલાહુદય બને છે, અથવા અવિનાશી સુખને પ્રાપ્ત કરનારા યા મોક્ષમાર્ગના સાધક બને છે. (૧૧). १ 'पञ्चास्रवपरिज्ञाताः' अत्र आहिताग्न्यादित्वान्निष्ठान्तस्य परनिपातः । २ ‘पञ्वनिग्रहणाः, अत्र नन्द्यादित्वात्कतरि ल्युः ॥
શ્રી દશવૈકાલિક સૂત્ર: ૧
