Book Title: Agam 29 Mool 02 Dasvaikalik Sutra Part 01 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
૪૦૨
श्रीदशवैकालिकसूत्रे (किन्तु) जयमेव-यतनापूर्वक ही-आसपाससे अथवा अन्य मार्गसे अर्थात् जिस तरह उन प्राणियोंको किसी प्रकारका त्रास न पहुंचे उसीतरह परक्कमे जावे ॥७॥
टोका--तथैव = तद्वत् उच्चावचाः = तत्र उदश्व: उच्चजातीया हंसादयः, अवाश्चः = नीचजातीयाः काकप्रभृतयः, यद्वा उच्चावचाः = अनेकविधाः "उच्चावचं नैकभेद"मित्यमरात्, प्राणाः = प्राणिनः भक्तार्थम् अन्न-पानार्थ मार्गादौ समागताः समायाता भवन्ति चेत् 'त'-तेषाम्, आर्षत्वात् षष्ठीबहुत्वे प्रथमैकवचनम्, ऋजुकं-संमुख न गच्छेत्, तेषामन्नपानान्तरायादिप्रचुरदोषापातात् । तर्हि किं कुर्यात् ? यतमेव=सयतनमेव = यथा तेषां संत्रासो न भवेत्तथा पराक्रामेत् = चरेत् अन्यमार्गेण तत्पावतो वा गन्तुं यतेतेत्यर्थः, हंसादिभिः प्राणिभिः सर्वतः समाक्रान्ते पथि अन्यमार्गेण, एकदेशाबच्छेदेन समाक्रान्ते च पावतोऽन्यभागेनेति विवेकः ॥७॥
मूलम्-गोयरग्गपविट्ठो य, न निसीइज्ज कत्थइ ।
कहं च न पबंधिज्जा, चिठित्ताण व संजए ॥८॥ छाया--गोचराग्रप्रविष्टश्च, न निषीदेत् कुत्रापि ।
कथां च न प्रबध्नीयात्, स्थित्वा च संयतः ॥८॥ सान्वयार्थः-संजए = साधु गोयरग्गपविट्ठो य = गोचरीके लिए गया हुआ कत्थइ= कहीं भी न निसीइज्ज = नहीं बैठे, च = और चिद्वित्ताण व-खड़ा रहकरभी कह-धर्मकथा न पबंधिज्जा-न कहे ॥८॥ अब क्षेत्रको यतना कहते हैं-तहेवु० इत्यादि ।
हंस-आदि उच्च-जातीय और काक आदि नीच-जातोय प्राणी यदि भोजन पानके लिए रास्ते में आये हों तो उनके सामने न जावें । सामने जानेसे उनके चुगे पानीमें विघ्न पड़ जाने के कारण भक्त-पानकी अन्तराय आदि अनेक दोष लगते हैं अतः यतना पूर्वक, अर्थात जिससे वे भयभीत न हों उस प्रकार दूसरे मार्गसे या एक किनारेसे गमन करें। ____ तात्पर्य यह है कि-अगर समस्त मार्ग हंस कबूतर कौए आदि प्राणियोंसे व्याप्त हो तो दूसरे मार्गसे, और एक तरफ चुगा पानी करते हों तो एक किनारे होकर गमन करना चाहिए ॥७॥
वे क्षेत्रनी यतना छे:-तहेवु० छत्यादि હંસ– આદિ ઉચ્ચ-જાતીય અને કાગડો-આદિ નીચ જાતીય પ્રાણી જે ભેજન પાન ને માટે રસ્તામાં આવેલા હોય તો તેની સામે ન જવું સામે જવાથી તેમને પાણી પીવા ચણવા વગેરેમાં વિન પડવાથી ભક્ત-પાનમાં અંતરાય આદિ અનેક દેશો લાગે છે એટલે યતનાપૂર્વક અર્થાત જે રીતે તેઓ ભયભીત ન થાય એ રીતે બીજે મ ગે યા એક બાજુએથી ગમન કરવું. તાતપર્ય એ છે કે જે આખો માર્ગ હંસ કબૂતર યા કાગડા વગેરે પ્રાણીઓથી ભરેલ હોય તો બીજે માગેથી અને એક તરફ તેઓ ચણતાં કે પાણી પીતા હોય તે તેની બાજુએ થઈને ગમન કરવું જોઈએ. (૭)
શ્રી દશવૈકાલિક સૂત્રઃ ૧
