Agam 29 Mool 02 Dasvaikalik Sutra Part 01 Sthanakvasi

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 408

३६८
श्रीदशवेकालिकसूत्रे
दध्यादिकम्, आपणे = क्रय-विक्रयस्थाने, विक्रीयमाणं = विक्रयार्थ स्थाप्यमानं, रजसा = सचितरेणुना, प्रसह्य- हठात् वस्त्रादिनाऽऽच्छादनेऽपि यथाकथञ्चित्प्रकारेणेति भावः, परिस्पृष्टं व्याप्तं वायुसमुत्थितरजः संस्पृष्टम् ददतीं प्रत्याचक्षीत - ' तादृशं मे न कल्पत' इति ॥७१॥७२॥
१
२
४
मूलम् - बहुअट्ठियं पुग्गलं, अणिमिसं वा बहुकंटयं ।
।
६
७
९
१०
११
अच्छियं मिंदुयं बिल्ले, अच्छुखंड व सिंबलिं ॥ ७३ ॥
१३ १६
११
१५
१४
अप्पे सिया भोयणजाए, बहु उज्झणधम्मिए ।
१७
१८
२१ २० २२
१९
दितियं पडियाइक्खे, न मे कप्पइ तारिसं ॥ ७४॥
छाया -- वह्नष्ठिकं पुद्गलम्, अनिमिषं वा बहुकण्टकम् |
rari तिन्दुकं बिल्वम्, इक्षुखण्डं वा शाल्मलिम् ॥७३॥ अल्पं स्याद्भोजनजातं, बहूज्झनधर्मिकम् ।
ददतीं प्रत्याचक्षीत, न मे कल्पते तादृशम् ||७४ ||
सान्वयार्थः-बहुअट्ठियं = बहुबीजा अर्थात् सीताफल अणिमिसं = अनन्नास बहुकंटयं = पनस - कटहल अच्छियं = शोभाञ्जनकी फली, जो 'मुनगा' नाम से प्रसिद्ध है; बिंदुयं = तेन्दु बिंल्लं = बेल सिंबलि-सेमल इन नामके पुग्गलं = फलोंको व= और उच्छुखंड = गन्ने - शेरडी के टुकड़ोको, तथा जिस पदार्थमें भोयणजाए = खानेयोग्य अंश अप्पे सिया = थोड़ा हो और उज्झणधम्मि= डालदेनेयोग्य अंश बहु = बहुत हो ऐसे फल आदि दितियं - देनेवाली से साधु पडियाइक्खे - कहे कि तारिस - इस प्रकारका आहारादि मे = मुझे (लेना) न कप्पइ = नहीं कल्पता है || ७३||७४ ||
टीका- 'बहुट्टियं ० ' इत्यादि, 'अप्पे सिया' इत्यादि च । बह्वस्थिकम् - बहुनि, अस्थीनि = बीजानी -अस्थि - बीजमिति रायमुकुटः, वैद्यकश्चेति शब्दकल्पद्रुमः, यस्मिन यद्वा सचित्त रजसे व्याप्त हों, अर्थात् वस्त्रसे ढँक रखने पर भी पवनके द्वारा पहुँची हुई सूक्ष्म सचित्त रजसे युक्त हों तो वह आहार कल्पनीय नहीं है । इसलिये साधु, देनेवालीसे कहे कि 'ऐसा आहार, मुझे नहीं कल्पता है ॥ ७९ ॥ ७२ ॥
'हुअ' इत्यादि तथा 'अप्पे सिया' इत्यादि । ' अस्थि' शब्दका अर्थ बीज होता है, रायमुकुट तथा वैद्यकोषोंमें 'अस्थि, शब्दका बीज ही अर्थ है, ऐसा ' शब्दकल्पद्रुम' अभिधानमें હાય અને સચિત્ત રજથી વ્યાસ હાય અર્થાત્ વજ્રથી ઢાંકી રાખ્યા છતાં પવનદ્વારા પહાંચેલી સુક્ષ્મ ચિત્ત રજથી યુક્ત હોય તે તે આહાર કલ્પનીય નથી. તેથી સાધુ તે આપનારીને કહે કે એવા આહાર અને કલ્પતા નથી. (૭૧ ૭ર)
बहुमयिं धत्याहि, तथा अपे सिया धेत्याहि 'अस्थि' राहून अर्थ मन (ઠળીયા) થાય છે. રાયમુકુટ તથા વૈદ્યકાષામાં અસ્થિ શબ્દના ખીજ
એવા જ ગ્રંથ છે,
શ્રી દશવૈકાલિક સૂત્ર ઃ ૧