Book Title: Agam 29 Mool 02 Dasvaikalik Sutra Part 01 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
अध्ययन ४ सू० १५ (१) पृथ्वीकाययतना
२१३
(१) पृथिवीकाययतना ।
1
"
संयत- विरत-प्रतिहत-प्रत्याख्यात - पापकर्मा - संयतः - वर्त्तमानकालिकसर्व सावधानुष्ठाननिवृत्तः, विरतः अतीतकालिकपापाज्जुगुप्सापूर्वकं भविष्यति च संवरपूर्वकमुपरतो निवृत्त इत्यर्थः अत एव प्रतिहतं = वर्तमानकाले स्थित्यनुभागहासेन नाशितं प्रत्याख्यातं = पूर्वकृतातिचार निन्दया भविष्यत्यकरणेन निराकृतं पापकर्म = पापानुष्ठानं येन स प्रतिहत प्रत्याख्यात पापकर्मा, संयतश्वासौ विरतश्च (विशेषयोरपि परस्परविशेष्य विशेषणभावविवक्षया समासो गतप्रत्यागतादिवत् ) संयत विरतश्वासौ प्रतिहतप्रत्याख्यात पापकर्मा चेति तथोक्तः, दिवा दिवसे, रात्रौ - रजन्याम्, एककः = एकाकी द्रव्यतो ध्यानादिहेतोकान्तस्थानस्थितोऽद्वितीयः, भावतो रागद्वेषरहितो वा परिषद्रतः = परि= समन्ततः सीदन्ति - गच्छन्ति गत्वा संहता भवन्ति जना अस्यामिति परिषत् सभा, तां गतः परिषद्गतः - साध्वादिसङ्घ स्थित इत्यर्थः सुप्तः = स्वाध्यायादिजनितश्रमापनोदार्थं रजनी मध्यमयामयुगलमात्रं निद्रितः, जाग्रत्-इन्द्रियादिकरणकविषयज्ञानयोग्यावस्था प्राप्तः निद्राविमुक्तो भवेत् । एवंविधो भिक्षुर्वक्ष्यमाणरीत्या दुष्कृत्यं न करोतीति प्रदर्श्यते से' इति भिक्षुकी साध्वीको कहते हैं। संजय आदि विशेषण साध्वी के साथ भी समझना चाहिए क्योंकि साधु और साध्वीका आचार प्रायः समान है ।
(१) पृथ्वी काययतना ।
वर्तमान कालके सब प्रकार के सावद्य व्यापार से निवृत्त होने के कारण संयत, अतीतकालीन पापोंसे जुगुप्सा-पूर्वक और भविष्यत्कालीन पापोंसे संवर-पूर्वक निवृत्त होनेसे विरत, संयत और विरत होनेके कारण वर्त्तमान कालमें स्थितिबन्ध और अनुभागबन्धका ह्रास करके पापकर्म को नष्ट करनेवाले, दिनमें, रात्रिमें द्रव्यसे ध्यान आदिके लिए एकान्तमें स्थित और भावसे रागद्वेषरहित होनेसे एकाकी, अथवा साधुओं के संधमें स्थित, स्वाध्याय आदि से उत्पन्न श्रमको दूर करने के लिए रात्रिके बोचके दो प्रहरोंमें सोते हुए, तथा जागते हुए भिक्षु, आगे कहे हुए सावध व्यापार नहीं करते हैं ।
,
ભિક્ષુકી સાધ્વીને કહે છે. સ’જય આદિ વિશેષણ સાધ્વીની સાથે પણ સમજવાનું છે, કારણ કે સાધુ અને સાધ્વીના આચાર પ્રાયઃ સમાન છે.
(१) पृथिवी डाययतना
વર્તમાનકાળના સર્વ પ્રકારના સાવઘ-વ્યાપારથી નિવૃત્ત હાવાને કારણે સંયત, અતી. તત્કાલીન પાપેાથી ભ્રુગુપ્સાપૂર્ણાંક અને ભવિષ્યત્કાલીન પાયાથી સવરપૂર્ણાંક નિવૃત્ત હાવાથી વિરત, સંયત અને વિરત હાવાને કારણે વત માન કાળમાં સ્થિતિબધ અને અનુભાગમધના ડાસ કરીને પાપકને નષ્ટ કરનારા, દિવસમાં અને રાત્રે, દ્રવ્યથી ધ્યાન આદિને માટે એકાન્તમાં સ્થિર અને ભાવથી રાગ-દ્વેષ આદિથી રહિત હેવાને કારણે એ કાકી અથવા સાધુઓના સંઘમાં સ્થિત, સ્વાધ્યાય આદિથી ઉત્પન્ન થતા શ્રમને દૂર કરવાને માટે રાત્રિની વચ્ચેના એ પહેારમાં સૂતા તથા જાગતા ભિક્ષુ, આગળ કહેલા સાવદ્ય વ્યાપારને કરતા નથી.
શ્રી દશવૈકાલિક સૂત્ર : ૧
