________________
अध्ययन ५ उ० १ गा० २०-२२ भिक्षार्थ गृह प्रवेशविधिः
•
यस्य स तं तथोक्तम्, तादृशप्रदेशे प्रवेश - निर्गमाभ्यामात्मसंयमविराधनायाः संभवात् तामसम् = तमोयुक्तमप्रकाश मित्यर्थः, कोष्ठकं = गृहाभ्यन्तरमपवरकादिकं परिवर्जयेत् न तत्राssहारादिकं गृह्णीयादित्यर्थः । किं सामान्येनायं निषेधः ? नेत्याह-यत्र = यस्मिन् कोष्ठकाद, अचक्षुर्विषय: = पः अत्र 'अ' 'चक्षुर्विषयः' इति पृथक् पदद्वयं तत्र 'अ' इति निपातो नञर्थकः 'अभावे न - s-नो-नाऽपि त्यमरात् तथाच चक्षुर्विषय: = चक्षुरिन्द्रियजन्यव्यारप्रसरः अ= न भवेदिति शेषः, ततः किमित्याह = प्राणा: - द्वीन्द्रियादयः दुष्प्रतिलेखकाः = दुर्निरीक्ष्या 'भवन्ती' ति शेषः, तत्र भिक्षां गृहतः साधोरी-षणयोः शुद्धिर्न जायते ॥ २० ॥
"
१
३
२
मूलम् - जत्थ पुप्फाई बीजाई, विप्पाईन्नाई कुट्ठए ।
७
९
१०
अहुणोवलित्तं उल्लं, दवणं परिवज्जए ||२१||
- यत्र पुष्पाणि बीजानि विप्रकीर्णानि कोष्ठके । अधुनोपलिप्तमा, दृष्ट्वा परिवर्जयेत् ॥ २१ ॥
छाया
३१७
सान्वयार्थः--जत्थ=जिस कुट्ठए = कोठे में पुप्फाई = फूल (और) बीयाई - बीज विप्पइना = बिखरे हुए हों उस कोठेको, तथा अहुणोवलितं = तुरन्त के लिपे हुए उल्लं - गीले कोठेको दण= देखकर परिवज्जए - वरजे ॥ २१ ॥
टीका- ' जत्थ' इत्यादि । यत्र कोष्ठके गृहे वा सचित्तानि पुष्पाणि बीजानि वा विप्रकीर्णानि इतस्ततः प्रसृतानि भवेयुः यद्वा तत्काललिप्तमत एवाई कोष्ठकादि तत् साधुः परिवर्जयेत् = [ तत्र न गच्छेदित्यर्थः ॥ २१ ॥
'णीयदुवारं ० ' इत्यादि । नीचे द्वारवाले कोठेमें भिक्षा के लिए नहीं जाना चाहिये, क्योंकि उसमें जाने आने से आत्मा और संयम की विराधनाका संभव है । तथा अन्धकारयुक्त कोठेमें भी आहार आदि ग्रहण न करे । तात्पर्य यह है कि जिस कोठे में अन्धकार के कारण नेत्र की प्रवृत्ति न होती हो, और इसीलिए द्वीन्द्रिय प्राणी सरलता से दिखाई न देते हों उसमें भिक्षा लेने से ईर्ष्या और एषणा की शुद्धि नहीं होती है ॥ २० ॥
' जत्थ पुप्फाई ० ' इत्यादि । जिस कोठे आदि में सचित्त पुष्प सचित्त बीज बिखरे हुए हों, तथा तत्काल लिपने से जो गीला हो उस कोठे या अन्य गृह आदि में प्रवेश न करे ॥ २१ ॥
નોયતુવાર ઇત્યાદિ. નીચા દ્વારવાળા એરડામાં ભિક્ષાને માટે ન જવુ, કારણ કે તેમાં જવા આવવાથી આત્મા અને સયમની વિરાધનાને સભવ છે. તથા અધકારયુક્ત ઓરડામાં પણ આહાર આદિ ગ્રહણ ન કરવા; તાત્પય એ છે કે જે એરડામાં અંધકારને કારણે નેત્ર કામ ન કરી શકતાં હોય અને તેથી કરીને દ્વીન્દ્રિયાદિ પ્રાણી સહેલાઈથી ન જોઇ શકાતાં હાય તેમાં ભિક્ષા લેવાથી સાધુની ઇર્ષા તથા એષણાની શુદ્ધિ જળવાતી નથી. (૨૦) जत्थ पुप्फाई० धत्याहि ने मेरा महिमां सति पुष्प सति वेरायां હાય તથા તત્કાળલીપવામાં આવ્યા હૈાવાથી લીલે હાય તે એરડામાં અથવા ગૃડાદમાં प्रवेश न १२वे. (२१)
શ્રી દશવૈકાલિક સૂત્ર : ૧
