Book Title: Agam 29 Mool 02 Dasvaikalik Sutra Part 01 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
२२८
श्रीदशवैकालिकसूत्रे टीका-अयतं यतनारहित यथास्यात्तथा चरन् गच्छन् 'संयतः' इति शेषः, प्राणभूतानि-प्राणन्तीति प्राणः उच्छ्वासादिमन्तो द्वीन्द्रियप्रभृत यो जीवा:; भूतानि भवनशीला एकेन्द्रिया पृथिव्यादयः, प्राणाश्च भूतानि चेति प्राणभूतानि (द्वन्द्वत्वात्परवल्लिङ्गता) तानि-त्रसस्थावराणीत्यर्थः, हिनस्ति-हन्ति, च-तथा पापकं पं% पङ्किलमर्थान्मलिनं भावमापयति, = प्रापयतीति, पं = क्षेमम् आ= समन्तात् पिबति = नाशयतीति, पानंपास्तमर्थात्प्राणिनामात्मानन्दरसपानम् आप्नोति प्रामोति = गृह्णातीति, नरकादिकुगतिषु जीवनं पातयतीति, कर्मरजोभिरात्मानं पांशयति' = मलिनयतीति वा पापं तदेव पापकं = (कुत्सायां कन्) ज्ञानावरणीयादि, कर्म = तत्सम्बन्ध्यतिसूक्ष्मपुद्गलसञ्चयं बन्धाति = उपार्जयति, तत्-तेन हेतुना, तस्य = पापकर्मणः फलं = परिणतिः कटुकं दुःखदम्, यद्वा 'कटुकफल' मिति च्छाया, तत् = पापकर्म तस्य अयतनया गच्छतः कटुकफलं = कटुकम् अनिष्टं फलं = परिणामो यस्य तत् अशुभफलप्रदमित्यर्थः, भवति-जायते । अत्र पक्षे 'कटुक'-मित्यत्रानुस्वार आषत्वात् ॥१॥
मूलम्-अजयं चिट्ठमाणो य पाणभूयाइं हिंसइ ।
८ ६ . ९ १० १३ १२ ११ बंधई पावयं कम्मं तं से होइ कडुयं फलं ॥२॥ छाया--अयतं तिष्ठंश्च, प्राणभूतानि हिनस्ति ।
बन्धाति पापकं कर्म, तत्तस्य भवति कटुकं फलम् ॥२॥
सान्वयार्थः अजयं = अयतनापूर्वक चिट्ठमाणो = खड़ा होता हुआ साधु पाणभूकर्मका उपार्ज करता है । पाप (१) मलिनताको प्राप्त कराता है, (२) नरक आदि अधोगतिमें पहुँचाता है, (३) आत्माके हितका नाश करता है, (४) प्राणियों के आत्मिक आनन्द रसको सुखा डालता है, (५) आत्माको कर्मरूपी रजसे मलिन कर देता है, इसलिए उसे पाप कहते हैं। अर्थात् अयतनापूर्वक प्रवृत्ति करनेसे जीवोंकी हिंसा होती हैं, और ज्ञानावरणीय आदि अशुभ कर्मोंका बन्ध भी होता है, और उस पापकर्म का परिणाम दुःखदायी होता है, तथा उसका कडुआ फल भोगना पड़ता है ॥१॥ યાદિ પાપકર્મનું ઉપાર્જન કરે છે. પાપ-(૧) મલિનતાને પ્રાપ્ત કરાવે છે, (૨) નરક આદિ અધોગતિમાં પહોંચાડે છે, (૩) આત્માના હિતને નાશ કરે છે, (૪) પ્રાણીઓના આત્મિક આનંદ રસને સુકાવી નાંખે છે. (૫) આત્માને કર્મરૂપી રજથી મલિન કરી નાંખે છે, તેથી તેને પાપ કહે છે. અર્થાત્ અયતનાપૂર્વક પ્રવૃત્તિ કરવાથી જીવોની હિંસા થાય છે. અને જ્ઞાના. વરણીય આદિ અશુભ કર્મોને બંધ પણ ઉત્પન્ન થાય છે. એ પાપકર્મનું પરિણામ દુઃખદાયી આવે છે, તથા એનાં કડવાં ફળ ભેગવવાં પડે છે. (૧)
१ पांशयति = पशु-धूलिः, 'पांशुर्ना न द्वयो रजः' इत्यमरः' सोऽस्यास्तोति पांशुमान् पांशुमन्तं करोति पांशयति 'तत्करोति तदाचष्टे' इति णिचोष्ठवद्भवात् 'विम्मतोलुंग' इति मतुपो लुकू' तष्टिलोपः ।
શ્રી દશવૈકાલિક સૂત્રઃ ૧
