Book Title: Agam 29 Mool 02 Dasvaikalik Sutra Part 01 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
२२६
श्रीवैकालिकसूत्रे
= पात्रं तस्मिन, कम्बले, पादप्रोञ्छने = प्रोव्छ्यते = प्रमृज्यतेऽनेनेति प्रोञ्छनं = प्रमार्जनसाधनम्, पादयोः प्रोञ्छनं = पादप्रोञ्छनं तस्मिन् = पादप्रोव्छन - साधने वस्त्र खण्डे, रजोहरणे, गोच्छे सचितरजः - संसृष्टचरणप्रमार्जनिकाम् 'पूँजनी' इति भाषा - प्रसिद्धाम्, उण्डके = स्थलिण्डपात्र, दण्डे वृद्धत्वादिना प्रस्थानविप्लवगतिभिरवलम्बनाय धार्यमाणे, नान्यथा, “ थेराणं थेरभूमिपत्ताणं कप्पर दंडए वा" इत्यादिना स्थविर स्थवि - रभूमिप्राप्तातिरिक्तमुनीनां दण्डाग्राह्यत्वस्य भगवता स्पष्टं प्रतिपादितत्वात्, पीठके = काष्ठनिर्मितचतुरस्राद्यासनविशेषे ', चौकी, चौरंग' इति - भाषाप्रसिद्धे, फलके = शयनोपयोगि काष्ठविरचितपट्टादिरूपे, शय्यायां = शयनोपकरणरूपायां वसतौ वा अस्या अपि धर्मोपकरणत्वात्, संस्तारके = संस्तार्यते = विस्तार्यते शयनार्थिभिरिति संस्तारः (सं+स्तृञः कर्मणि घन् ) स एव संस्तारकः = ( स्वार्थिकः कः ) अर्द्धत्तीय हस्तप्रमाणस्तस्मिन् दर्भादिनिर्मितास्तरणे इत्यर्थः । अन्यतरस्मिन् वा तथाप्रकारे = तत्सदृशे संयमोपयोगिनि उपकरणजाते = उपक्रियन्ते = उपयुज्यन्ते संयमादिदाढर्चकृते यानि तान्युपकरणानि - स - साधूनां सं यमसाधनाङ्गी भूतोपकारकवस्त्रपात्रादीनि तेषां जातं = समूहस्तस्मिन् उपकरणमात्रे इत्यर्थः, समापतितं कीटादिकत्रसजीवम्, ततः तस्मात् हस्तादेः स्थानात् संयत एव = सम्यग् यतमान एव 'संजयामेव' इति मूलपाठे आर्षत्वाद्दीर्घो मकारश्च प्रतिलेख्य २ = प्रत्यवेक्ष्य२ सम्यगवलोक्येत्यर्थः, प्रमृज्य २ = पौनःपुन्येन प्रमार्जनिकादिद्वारा निस्सार्य एकान्ते निरुपद्रवस्थाने अपनयेत् = नीत्वा स्थापयेत् किन्तु संघातम् = एकत्र पुञ्जीकरणेन पीडाजनकपरस्परशरीरसंघर्षकारणदृढसंयोगं सामान्येन सम्मेलनं वा नो = नैव आपादयेत् = संप्रापयेत् का उपकरण), स्थण्डिलपात्र, वृद्धावस्था आदि के कारण गमन करनेमें असमर्थ मुनिके ( चलने में ) सहायक दण्ड, क्योंकि भगवानने “ स्थविर और स्थविरभूमिको प्राप्त मुनियोंको ही दण्ड धारण करना कल्पनीय है" ऐसा कहा है, अन्यको दण्ड धारण करना मना है । अत एव उनके द्वारा गृहीत दण्ड पर तथा चौकी पाटा (पट्ट) शय्या अर्थात् उपाश्रय, क्योंकि यह भी एक धर्मोपकरण है, संस्तारक अर्थात् दर्भ आदिका बिछौना, तथा संयममें उपयोगी इस प्रकार का अन्य कोई उपकरण, इन सबमें कीट आदि त्रस जन्तु हों तो उन्हें संयमी स्वयं सम्यक् प्रकार प्रतिलेखन कर बार-बार पूँजनी आदिसे पूँजकर बाधारहित एकान्त स्थानमें यतनासे रक्खें, किन्तु उन्हें અસમર્થ મુનિના સહાયક એવેા દંડ, કારણ કે ભગવાને સ્થવિર અને સ્થવિર ભૂમિને પ્રાસ મુનિઓને માટે જ દંડ ધારણ કલ્પનીય છે' એવુ' કહ્યુ' છે, અન્યને દંડ ધારણની મનાઇ છે, એટલે એમણે ધારણ કરેલા દંડ પર, તથા ચાકી, પાટ, શષા અર્થાત્ ઉપાશ્રય કારણ કે એ પણ એક ધમેપકરણ છે સસ્તારક અર્થાત્ દભ આદિનું બિછાનું, તથા સયમમાં ઉપયોગી એ પ્રકારના અન્ય કોઇ ઉપકરણા, એ સમાં કીડી-કીડા આદિ ત્રસ જંતુ હાય તા તેને સંયમી સ્વયં સમ્યક્ પ્રકારે પ્રતિલેખન કરીને વારંવાર પૂંજણી આદિથી પૂજીને ખાધારહિત એકાન્ત સ્થાનમાં યતનાથી મૂકે, પરન્તુ એને એકઠાં કરીને ન રાખે,
શ્રી દશવૈકાલિક સૂત્ર : ૧
=
