Book Title: Agam 29 Mool 02 Dasvaikalik Sutra Part 01 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
अध्ययन ४ स्, ७ षइजीवनिकायानां दण्डपरित्यागः । इतिपाणिनिवचनेन स्त्रियामकारप्रत्यये स्त्रीत्वाट्टाए 'ईहा, ऊहे'-त्यादिवत ,) तया जीवया जीवामित्यर्थः ('ततोऽन्यत्रापि दृश्यते' ) इति वचनबलाद् यावच्छब्दयोगे द्वितीयायाः प्राप्तावपि सौत्रत्वात्ततीया, तेन यावन्मम जीवनं तावदिति, जीवनं मर्यादीकृत्यार्थान केवलं मरणकाल एवाऽपितु ततः प्रागपीति, जीवन एव न तदुत्तरं परलोकेऽपीत्यर्थः । दण्डं किंविध ? मित्याह-त्रिविधं तिस्रो विधाः प्रकारा यस्य स तम्-कृत-कारिताऽनुमतरूपम् , तत्र कृतं स्वतन्त्रणाऽऽत्मना सम्पादितम् , कारितम् =अन्य-( व्यक्त्यन्तर)-द्वारा निष्पादितम् , अनुमतं सावधव्यापारमारभमाणस्य 'त्वं साधु करोषि, एवमेव कुर्वन्नास्व' इत्यादिना प्रोत्साहितम् , त्रिविधेन-प्रकारत्रयविशिष्टेन करणभूतेन, केने ? त्याह मनसा वाचा कायेने ' ति।
ननु त्रिविधेने त्यनेन यत्प्रकारत्रयं ग्रह्यते तत् 'मनसे' त्यादिना प्रतिपदमेवोक्तम् एवं सति त्रिविधेनेत्युपादनं पौनरुक्त्यदोषग्रस्तं भवति । यद्वा 'त्रिविधेने' ति विशेषणं मनसे'-त्यादेरेव संभवति, ततश्च 'त्रिविधेन मनसा, त्रिविधया वाचा, त्रिविधेन कायेने' -त्यन्वये मनोवाक्कायानां प्रत्येकं त्रैविध्यं प्राप्नोति तच्चाऽनिष्टं, नात्र मनआदीनि प्रत्येक त्रैविध्यमर्हन्ति किं तर्हि ? तद्व्यापारा एवेति चेन्न, अनुमोदित-जो सावध व्यापार कर रहा हो उसे अच्छा समझना ।
यह सब सावध व्यापार तीन करण तीन योगसे न करे । वे तीन योग ये हैं-(१) मन, (२) वचन, (३) काय ।
प्रश्न-सूत्रमें 'त्रिविधेन' (तीन प्रकारसे) कहा ही है फिर 'मनसा' (मनसे) 'वाचा' (वचनसे) 'कायेन' (कायसे) कहनेसे पुनरुक्ति (कहे हुए को पुनः कहना) होती है । या 'तीन प्रकारसे' यह विशेषण 'मन' वचन, काय' का ही हो सकता है। यदि ऐसा मान लिया जाय तो इसका अर्थ होगा कि 'तीन प्रकारके वचनसे' और तीन प्रकारके कायसे' आरम्भ न करे । अर्थात् मन वचन कायके तीन तीन भेद होंगे । ऐसा अर्थ शास्त्रविरुद्ध है-शास्त्रोंमें भगवानने मन आदिके तीन तीन भेद नहीं बताये हैं, किन्तु मन आदिके व्यापारोंको तीन प्रकारका बताया है।
અનુદિત-જે સાવદ્ય વ્યાપાર કરી રહી હોય તેને સારું જાણવું.
એ બધા સાવધ વ્યાપાર ત્રણ કરણ ત્રણ વેગથી ન કરે. તે ત્રણ ત્યાગ, આ છે–(૧) भन, (२) क्यन, (3) या..
प्रश्न-सूत्रमा त्रिविधेन ( मारे) ४ छ, पछी मनसा (भनथी), वाचा (वयनथी) कायेन (याथी) पाया धुन३ति (साने ३ ४) थाय छे. मात्र પ્રકારે છે એ વિશેષણ “મનવચન, કાયા” નું જ હોઈ શકે છે. જે એમ માનવામાં આવે તે એને અર્થ એ થશે કે ત્રણ પ્રકારના મનથી, ત્રણ પ્રકારના વચનથી, અને ત્રણ પ્રકારની કાયાથી” આરંભ ન કરે. અર્થાત્ મન વચન કાયાના પણ ત્રણ ભેદ બનશે. એવો અર્થ શાસ્ત્ર વિરૂદ્ધ છે. શાસ્ત્રમાં ભગવાને મન આદિના ત્રણ ભેદ બતાવ્યા નથી, પરંતુ મન આદિના વ્યાપારને ત્રણ પ્રકારના બતાવ્યા છે.
શ્રી દશવૈકાલિક સૂત્રઃ ૧
