________________
श्रीदशवकालिकसूत्रे ___ इह बाह्यरमणीयतास्पदे, नितान्ताशुचिपदे, चपलावत्प्रतिपलचपलरूपलावण्ये, योषिदपधने किमिव नाम शोभनं विद्यते, यद् बालविधुलेखेव, अमृतावयवनिर्मितेव, चन्द्रमण्डलादुद्भतेव, इयं नीलकमलदेलायताक्षी १सहावनयनाभ्यां जीवलोकमाश्वासयन्तीव कमनीया निरीक्ष्यते ।
अनालोच्य प्रवर्तमानः खलु पराभूयते, तस्मादियदपि तावद् विभावय विलासिनीविलसनं कुतः स्थानादिदमुद्भवति ? किं चास्य कारणम् ? कथमिदं तिष्ठति ? किमेतस्मान्निःसरत् सततं दरीदृश्यते ? इति,
विरम विरमात्रानुरागकरणात् अस्य हि शरीरस्य मूत्राद्युपहतमुद्भवस्थानम् , शुक्रकाष्ठको काट डालनेमें कुशल होता हैं परन्तु सूर्यके अस्त होजाने पर संकुचित कमल पुष्पके अनुरागके बन्धनमें बंधी हुई अपनी आत्माकी रक्षा करनेमें समर्थ नहीं होता । इसलिए हे मन ! ऐसे रागमें फंसने की इच्छा क्यों कर रहा हैं ?
ऐ जीव ऊपर-ऊपर से मनोहर मालूम होनेवाले, अत्यन्त अपवित्रताके स्थान, चपला (बिजली) की नाई पल-पलमें चपलरूप-लावण्यवाले, स्त्रोके शरीर में तुझे क्या अच्छापन दिखाई देता है ? जिससे तु उसे यह समझ रहा है कि-मानो वह द्वितीयाके चंद्रमाकी कला हैं, अमृतके अवयवोंसे बनी हुई है, चन्द्रमाको फाड़कर निकल पड़ी है, नीलकमलके दल (पत्ता) के समान विशाल नेत्रवाली, तथा लीलायुक्त लोचनोंसे लोकको अवलम्बन देनेवाली मनोहर दीख पड़ती है।
हे आत्मन् ! स्मरण रख, जो बिना बिचारे किसी विषयमें प्रवृत्ति करता है उसकी बड़ी કઠિનમાં કઠિન કાષ્ઠને કાપી નાંખવામાં કુશળ હોય છે પરંતુ સૂર્યને અસ્ત થતાંની સાથે જ બીડાયેલા કમળ-પુષ્પના અનુરાગના બંધનમાં બંધાયેલે પિતાના આત્માની રક્ષા કરવામાં સમર્થ નથી બનતો. તે હે મન ! એવા રાગમાં ફસાવાની ઈચ્છા કેમ કરી રહ્યો છે?
હે જીવ ! ઉપર ઉપરથી મને હર માલુમ પડતા, અત્યંત અપવિત્રતાનું સ્થાન વિજળીની પેઠે પલ-પલમાં ચપળ રૂપ-લાવણયવાળા સ્ત્રીના શરીરમાં તને કઈ સુંદરતા દેખાય છે? કે જેથી હું તેને માની રહ્યો છે કે-આ બીજના ચંદ્રમાની કલા છે. અમૃતના અવયવોથી બનેલી છે, ચંદ્રમાને ફાડીને નીકળી પડી છે, નીલ કમળનાં દળ (પાંદડીઓ)ની સમાન વિશાળ નેત્રવાળી તથા લીલાયુકત લોચનથી લેકને અવલંબન આપનારી મનહર દેખાય છે.
१ स्त्रीचेष्टाविशेषो हावस्तेन सहिते-सहावे ते च ते नयने च-सहावनयने ताभ्यामित्यर्थः।
१ सूर्य डूबनेके बाद, कमलके भीतर पड़ा हुआ भौंरा, तकलीफ सहकर सारी रात बिताता है किन्तु अनुराग (प्रीति) केकारण, कमलके कोमल (मोलायम) पत्तोंको भी काटकर उस तकलीफको रफा करनेका साहस नहीं कर सकता ॥
૧ સૂર્ય અસ્ત પામ્યા પછી કમળની અંદર ગોંધાઈ ગએલો ભમરો તકલીફ સહન કરીને આખી રાત વિતાવે છે, પરંતુ અનુરાગ (પ્રીતિ) ને કારણે કમળની કોમળ (મુલાયમ) પાંદડીઓને કાપી નાખીને એ તકલીફ દૂર કરવાનું સાહસ નથી કરી શકતો.
શ્રી દશવૈકાલિક સૂત્રઃ ૧
