________________
अध्ययन २ गा०७ रथनेमि प्रति राजीमत्युपदेशः मरिष्टनेमि वन्दितुं व्रजन्ती मध्येमार्ग जलधरवृष्टबहलजलमुशलधारयाऽऽगात्रैकाकिनी काकतालीयन्यायेन तदेव गिरिकन्दरमाससाद, यत्रासौ पत्रजितो रथनेमिरपि ततः पूर्व गत्वा स्थित आसीत, तमनवलोक्यैव 'विविकोऽयं प्रदेशः' इति विचार्याऽऽर्द्रवस्त्राणि प्रसारयामास । तदानीं तां यथाजातां ( नग्नां ) विलोक्य भग्नाऽभ्यन्तरङ्गोऽनङ्गोपहतचित्तवृत्तिनिवृत्तिपथविच्युतो रथ नेमिः पुना रथ ने मिवद्धान्तभावः समपद्यत । तं भूयो जातकाममालोक्य प्रकामकमनीयाकृतिरसौ राजीमती पुनर्यदुक्तवती तदेवं तिसृभिर्गाथाभिः सूत्रकारोब्रते-'घिरत्थु०' इत्यादि ।
मूलम्-धिरत्थु ते जसोकामी, जो तं जोवियकारणा।
वंतं इच्छसि आवेडं, सेयं ते मरणं भवे ॥७॥ छाया-धिगस्तु त्वां (ते ) यशः कामिन् , यस्त्वं जीवितकारणात् ।
वान्तमिच्छस्यापातुं, श्रेयस्ते मरणं भवेत् ॥७॥ रथनेमिके प्रति राजीमती कहती है
सान्वयार्थ:-जसोकामी हे यशके अभिलाषी ते तुझे धिरत्थु धिक्कार हो, जो-जो तं = जीवियकारणा=असंयमजीवन सुखके लिए बंत-वमन किये-त्यागे हुएको आवेउं= पीना इच्छसि-चाहता है , (इससे तो) ते तेरा मरणं मरजाना सेयं अच्छा भवे=है । अर्थात्-संयम धारण करके फिर असंयममें आना अत्यन्त निन्दनीय है, और उस असंयम वर्षा होने लगो, सारा शरीर और वस्त्र, पानीसे भिगगया । संयोगसे राजीमतीने भी उसी गुफामें प्रवेश किया जिसमें रथनेमि पहलेसे ही ठहरे हुए थे । जिस स्थानपर रथनेमि बैठे थे उधर दृष्टि न पड़नेके कारण वे दृष्टिगोचर न हुए । राजोमतीने एकान्त स्थान समझ कर भोगे कपडे फैला दिये । राजीमतीको कपड़ेरहित देख कर रथनेमिका चित्त चलित होगया । उनके मन पर काम-विकारने आक्रमण कर लिया । वे संयम मार्गसे च्युत होगये । रथकी नेमि (पहिये) की भाँति उनका चित्त घूमने लगा । रथनेमिको इस प्रकार कामातुर देखकर रतिसी रमणीय राजीमतीने जो कुछ कहा उसे सूत्रकार तीन गाथाओंसे कहते हैं- 'धिरत्थु० इत्यादि । મૂસળધાર વરસાદ વરસવા લાગ્યો. તેનું આખું શરીર અને વચ્ચે પાણીથી પલળી ગયાં. સગવશ રામતીએ એજ ગુફામાં પ્રવેશ કર્યો કે જે ગુફામાં રથનેમિ પહેલેથી આવીને રહ્યા હતા. જે સ્થાન પર રથનેમ બેઠા હતા તે સ્થળ પર દષ્ટિ ન પડવાને લીધે તે રાજીમતીને દૃષ્ટિગેચર ન થયા. તેથી તે એકાન્ત પ્રદેશ જાણુને પોતાના ભીજાયેલા લુગડાં ફેલાવી દીધાં. ત્યારે તે રાજમતીને વસ્યરહિત જઈને રથનેમિનું ચિત્ત ચલિત થઈ ગયું. એમના મન પર કામવિકારે આક્રમણ કર્યું. તે સંયમમાર્ગથી ભ્રષ્ટ થઈ ગયા. રથની નૈમિ (પૈડું) ની પેઠે તેમનું ચિત્ત ભમવા લાગ્યું. રથનેમિને એ પ્રમાણે કામાતુર જોઈને રતિ જેવી રમણીય રાજીभती ४i Bधुं ते पात सूत्रा तय थीमा ४ छ :-धिरत्थु० ४त्या.
શ્રી દશવૈકાલિક સૂત્રઃ ૧
