________________
श्रीदशवकालिकसूत्रे इत्थं पूर्वार्द्धन बाह्यकामपरित्यागमुक्त्वा पश्चार्द्धनाऽऽभ्यन्तरकामपरित्यागमाह'छिंदाहि०' इति, शब्दादिविषयेषु द्वेषं छिन्धि-मुञ्च, तथा रागं-कामरागं व्यपनय-दूरीकुरु, एवम् एवं कृते सति, सम्पराये-जन्ममरणरूपत्वेन नाशमये संसारेऽपीति भावः ।
यद्वा परीषहोपसर्गरूपे संग्रामे, त्वमितिशेषः; सुखी-स्वाल्मिकानन्दभाग भविष्यसीति गाथार्थः ॥ ५॥
उक्तमर्थ दृष्टान्तेन स्फुटीकरोति-' पक्खंदे० ' इत्यादि,
मूलम् पक्खंदे जलियं जोई, धूमकेउं दुरासयं ।
नेच्छंति वंतयं भोत्तुं, कुले जाया अगंधणे ॥६॥ छाया-प्रस्कन्दन्ति ज्वलितं ज्योतिष, धूमकेतुं दुरासदम् ।
नेच्छन्ति वान्तं भोक्तुं, कुले जातो अगन्धने ॥६॥ सान्वयार्थः
अगंधणे अगन्धननामक कुले कुलमें जाया उत्पन्न हुए (सर्प) जलिय जलती हुई धूमकेउं-धुंआंनिकालती हुई (और) दुरासयं-असह्य-नहीं सहने योग्य (ऐसी) जोई-अनि में पक्खंदे प्रवेश कर जाते हैं, (किन्तु) बंतयं-उगले हुए विषको भोत्तुं भोगनेकी नेच्छंति =इच्छा नहीं करते । अर्थात् अगन्धन सर्प भी त्यागे हुएको फिर ग्रहणनहीं करना चाह ते ॥६॥ करानेवाले अन्वयव्यतिरेकका अभाव होनेसे यावज्जीवन विषय-लालसाकी शान्तिके प्रति विषयसेवन कारण नहीं हो सकता। अतः या वज्जीवन विषयाभिलाषाकी शान्ति चाहनेवाले मुनियों को यह उपादेय नहीं है।
इस प्रकार पूर्वार्द्धमें सूत्रकार बाह्य-विषयों का त्याग बताकर उत्तरार्द्धमें अन्तरङ्ग-विषयोंके त्यागका उपदेश देते हैं कि-हे शिष्य ! शब्दादि-विषयोंमें द्वेष तथा रागको दूर कर । ऐसा करनेसे तू जन्म-मरण स्वरूपवाले विनश्वर संसारमें सुखी, अथवा अनुक्ल प्रतिकूल परीषह और उपसर्ग रूप संग्राममें विजयी होगा ॥५॥ ___ इसी विषयको दृष्टान्तद्वारा स्पष्ट करते हैं- 'पक्खंदे० इत्यादि ।
सॉप दो प्रकारके होते हैं-(१) गन्धन और (२) अगन्धन, गन्धन सर्प उन्हें कहते વ્યક્તિ રેકને અભાવ હોવાથી જીવનપર્યત વિષયલાલસાની શક્તિની પ્રતિ વિષયસેવન કારણ થઈ શકતું નથી, એટલે જીવનપર્યન્ત વિષયાભિલાષાની શાન્તિને ચાહનારા મુનિઓને માટે એ ઉપાદેય નથી. A , એ પ્રકારે પૂર્વાર્ધમાં સૂત્રકાર બાા વિષયેનો ત્યાગૂ બતાવીને ઉતરાર્ધમાં અંતરંગ વિષયાના ત્યાગને ઉપદેશ આપે છે કે-હે શિષ્ય ! શબ્દાદિ-વિષયમાં ષિ તથા રાગને દૂર કર. એમ કરવાથી જન્મ-મરણસ્વરૂપવાળાં વિનશ્વર સંસારમાં સુખી, અથવા અનુકૂલપ્રતિકૂલ પરીષહ તથા ઉપસર્ગના સંગ્રામમાં વિજયી થઈશ. (૫)
मा विषयने हटांत द्वारा स्पष्ट ४२ छे-पक्खदे० पत्याहि. સાપ બે પ્રકારના થાય છે. (૧) ગંધન અને (૨) અગંધન, ગંધન સર્ષ એ કહેવાય છે
શ્રી દશવૈકાલિક સૂત્રઃ ૧
