Agam 29 Mool 02 Dasvaikalik Sutra Part 01 Sthanakvasi

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 119

७९
अध्ययन १ गा०५ साधुस्वरूपम्
दंता - दारिद्रयविजयी भवंति होते हैं, तेण - इसीसे वे साहुगो - साधु वुच्चति - कहलाते हैं । तिमि - ३ - इस प्रकार श्रीसुधर्मा स्वामी जम्बूस्वामीसे कहते हैं - " जम्बू ! श्रमण भगवान महावीर से मैंने जैसा सुना हैं वैसा ही तेरे लिए कहता हूं ॥५॥ ॥ इति प्रथमाध्ययनस्य सान्वयार्थः ॥ १ ॥
टीका- अत्र गाथायां 'जे' इत्यस्यादौ 'यतः' 'इति' 'तेण' इत्यस्यान्ते 'ते' इति च पदद्वयमध्याहायम् तथा च-यतः ये मधुका (क) रसमा : - भृङ्गवदनियत वृत्तयः : बुद्धा:= इदं कर्त्तव्यमिदमकर्त्तव्यमित्येवं विवेकवन्तः, अनिश्रिताः निश्रायरहिताः - निवासकुलादिषु प्रणयनिगडबन्धशून्या इत्यर्थः, नानापिण्डरताः - नाना अभिग्रहविशेषेण प्रतिगृहाल्पाल्पग्रहविशेषेण युक्ततया अन्तप्रान्तादिभेदेन च विविधप्रकारा ये पिण्डाः = आहाराद्यास्तेषु रताः - संसक्ताः, दान्ताः - इन्द्रियनोइन्द्रियविकार भावाऽनुपहतचित्ताः भवन्ति, तेन - उक्तप्रकारेण निरवद्यवृत्तिसमाराधनेन हेतुना ते योगत्रये - न्द्रियपञ्चक-नवविध विशुद्धब्रह्मचर्याsहिंसाः साधयन्तीति साधवः व्युच्यन्ते कथ्यन्ते इति गाथार्थः इत्यन्ये वस्तुतस्तु अत्र 'यतः ' इत्यस्य, 'ते' इत्यस्य चाध्याहरणं 'जे' इत्यस्य प्रथमान्तत्वेन व्याख्यानं च न युक्तं, तथा सति 'ये' - ' ते ' - शब्दयोर्वैयर्थ्यापत्तेः तस्मात् 'जे' इत्यव्ययपदं 'यतः ' इत्यस्यार्थे, अव्ययानामनेकार्थत्वात्, ततश्चायमभिसम्बन्धः - यतः मधुकारसमाः बुद्धाः अनिश्रिताः नानापिण्डरताः दान्ता भवन्ति तेन साधवः उच्यन्त इति, साधुविशेषणानां मधुकारसमादीनां व्याख्यातु यथापूर्वमेवेति वयमिति विभावयन्तु विद्वांसः ।
जो भौंरे के समान अनियत (कुलकी सराय रहित) भिक्षा लेते हैं, कर्तव्य और अकर्तव्यके विवेकी हैं, निवासस्थान तथा कुटुम्ब परिवार आदि में ममताके बन्धन से बन्धे हुए नही हैं, भाँति २ के अभिग्रह धारण करके अनेक घरोंसे लिये जाने वाले अन्त-प्रान्त आदि- आहार में अनुरक्त रहते हैं, इन्द्रियों और मनके विकारको दमन करते हैं वे निर्दोष भिक्षा लेकर तीन योग, पाँच इन्द्रियाँ, नव प्रकारके विशुद्ध ब्रह्मचर्य और अहिंसाकी साधना करनेवाले साधु कहलाते हैं । भौं' रेके समान असंज्ञी भी होते हैं अतः बुद्ध (कर्तव्याकर्तव्य विवेकसे युक्त) पद दिया है । प्रतिमा (पडिमा ) धारी श्रावक ( संयतासंयत ) भी भौरेके समान और बुद्ध होते हैं इसलिए
જે ભ્રમરાની પેઠે અનિયત ( કુળની નેસરાય રહિત ) ભિક્ષા લે છે, કભ્ય અને અકતવ્યના વિવેકી છે, નિવાસસ્થાન તથા કુટુમ્બ પરિવાર આદિમાં મમતાના બંધનથી મૃદ્ધ થયા નથી, તરેહ-તરેહના અભિગ્રહેા ધારણ કરીને અનેક ઘરોથી લીધેલા અંત-પ્રાંત દિ આહારમાં અનુરક્ત રહે છે, ઇન્દ્રિયે અને મનના વિકારોનુ દમન કરે છે, તે નિષિ ભિક્ષા લઈને ત્રણ યાગ, પાંચ ઇન્દ્રિયા, નવ પ્રકારનું વિશુદ્ધ બ્રહ્મચય અને અહિંસાની સાધના કરનારા સાધુ કહેવાય છે.
ભ્રમરાની પેઠે અસ'ની પણ હાય છે, તેથી બુદ્ધ (કન્યા-કવ્ય-વિવેકથી યુક્ત ) પદ્મ आपे छे. प्रतिभा ( पडिभो ) धारी श्राव ( संयतासंयत ) पशु श्रमरानी समान भने
શ્રી દશવૈકાલિક સૂત્ર ઃ ૧