Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ . zrImad AcAryazrI zubhacaMdbhadeva vicita hAryA, bhASAMtara. zrI vIcaMda 2AghavajI gAMdhI vivecana AnaMdanaMdana-lAlana 9 saMpAdana pannAlAla Ara. zAha InDiyA
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhI jena esesiyezana oNpha inDiyA padAdhikArIo ane kArobArI samiti pramukha upapramukha maMtrI sa , zrI dIpacaMdabhAI esa. gADI dhIrajalAla mohanalAla zAha , kAMtilAla DI. kerA , naTavaralAla esa. zAha je. Ara. zAha pratApabhAI bhogIlAla vasanajI lakhamazI zAha ,, mANekalAla vI. savANI , virendrabhAI pipaTalAla mehanalAla choTAlAla zAha dIpacaMda jAganalAla zAha hiMmatalAla kezavalAla zAha sohanalAla ema. koThArI sevaMtIlAla ke zAha zaileza hiMmatalAla koThArI , varadhIlAla vamaLazI zeTha ,, DAhyAbhAI kakalacaMda zAha kumArapALa vi. zAha * : , muktilAla vI. vIravADiyA mArgadarzaka patrikAnA saMpAdaka zrI mehanalAla sI. zAha , sohanalAla koThArI >> naTavaralAla esa. zAha
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad AcAryazrI zubhacaMdradeva viracita savIryadhyAna bhASAMtara vIracaMda rAghavajI gAMdhI vivecana AnaMdanaMdana - lAlana saMpAdana pannAlAla Ara. zAha dhI jaina esesiezana oNpha InDiyA, muMbaI
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ SAVIRYA DHYAN edited by Pannala! R. Shah Published by The Jain Association of India Clo. Shri Mahavira Jaina Vidyalaya, August Kranti Marg Bombay - 400 036 bIjI AvRtti, eprila, 1989 kiMmata rU. 10-00 prakAzaka : dhI jene eNsosiezana oNpha InDiyA C/o. zrI mahAvIra jaina vidyAlaya oNgasTa krAMti mArga, muMbaI-400 036 AvaraNa rekhAMkana : jaya paMcelI mudraka : kAntibhAI ma. mistrI Aditya mudraNAlaya rAyakhaDa, amadAvAda-380 001
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ kALanA gartamAM vilIna thAya e pahelAM I. sa. 1964mAM zrI vIracaMda gAMdhInI janmazatAbdI daramiyAna ane tyArabAda emanA viSe mAruM saMzodhanakArya cAlu rahyuM hatuM. emanAM pravacana, lekhe, pragaTa-apragaTa sAhitya mATe muMbaInA judAM. judAM graMthAlayamAM ane vyaktigata kakSAe mArI tapAsa cAlu hatI. paNa e tapAsanuM pariNAma nirAzAjanaka hatuM. daramiyAna acAnaka, savIryavAna'nI mudrita prata mArA jevAmAM AvI. zubha caMdrAcArya viracita "jJAnAva' graMthanA yAna viSenAM be prakaraNane e anuvAda hatuM ane paM. lAlane enA para vivecana karyuM hatuM. A pustaka muMbaIne kaI graMthAlayamAMthI mane prApta thayuM na hatuM. prinsesa sTrITa para Indrabhuvana hoTela pAse ravivAre besatA pheriyA pAsenI pastImAMthI A mudrita prata maLI. e meM kharIdI lIdhI. kALanA goMdhakAramAM AvAM pustake vilIna thAya e pahelAM enuM prakAzana thAya e jarUrI che. zrI vIracaMda gAMdhInA avasAna bAda A pustakanI hastaprata paM. lAlananA jovAmAM AvI ane emaNe vivecana karIne I.sa. 1903mAM prakAzana karyuM e jANuM mane Azcarya thayuM. I. sa. 1965mAM maLelI A mudrita pratane meM tulanAtmaka dRSTie abhyAsa karyo. I. sa. 1968mAM amlapittanI bImArInA kAraNe mAre hospiTalamAM rahevAnuM thayuM. e vakhate A pustakane meM punaH abhyAsa karyo. hospiTalamAMthI rajA maLyA bAda bhAre paMdareka divasa ArAma karavAne tha. e samaya daramiyAna A pustakanI presa-kopI meM taiyAra karI
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane tulamAtmaka pATIpa paNa mUkI. tulanAtmaka abhyAsa mATe zrI mahAvIra jaina vidyAlayanA pustakAlayamAMthI mane samayasara pustako maLyAM. e mATe vidyAlayanA e vakhatanA mahAmAtra zrI kAMtilAla DI. kArA ane vidyAlayanA e vakhatanA sAMcAlakAtA huM RNI chuM. I. sa. 1989nuM varSa zrI vIracaMda gAMdhInI 125mI janmajayaMtInu varSa che. e vamAM A pustakanuM prakAzana thAya che e mArA mATe AnaMdanI vAta che. zrI jaina esosiezana pha inDiyAe A pustakanuM prakAzanakArya hAtha dharyu che. e mATe huM e saMsthAnA sUtradhArAnA AbhArI chuM. muMbaI vasaMta paMcamI, vi.saM. 2045 pannAlAla 2. zAha.
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAzakIya dhI jaina esosiezana opha inDiyAnI sthApanA vi. saM. 1938 eTale ke I.sa. 1882mAM thaI hatI. e vakhate sAmAjika kSetre jaina dharma ane samAjanuM pratinidhitva kare evuM saMgaThana na hatuM. jaina dharmane anusaratAM zrAvaka-zrAvikAne sarvAgI vikAsa thAya evI pravRttio hAtha dharavAnI jarUra hatI. vaLI, jaina maMdira ane tIrthonA mAlikI hakko aMge jyAM vivAda thAya tyAM adAlata samakSa pratinidhi varUpa saMsthA rajUAta kare che te samayanI mAMga hatI. A mATe A saMsthAnI sthApanA karavAmAM AvI hatI. sthApanAnAM be varSa bAda A saMsthAne dhabakatI rAkhe evA maMtrI maLyA. mAtra vIsa varSanI uMmare A saMsthAnuM sukAna saMbhALanAra zrI vIracaMda rAghavajI gAMdhIe zatruMjaya tIrtha, sametazikhara, makSIjI vagere tIrthonA praznonI laMDananI privI kAunsila sudhI rajUAta karI ane jaina dharmanI tarapheNamAM pariNAma lAvyA. - I. sa. 1893mAM cikAgomAM vizvadharma pariSada maLI hatI. tenA pramukha cArlsa sI. banI ane maMtrI zrI hena henarI bare jaina dharmanA pratinidhi tarIke A pariSadamAM hAjara rahevA pU. AtmArAmajI mahArAja(pU. AcAryazrI vijayAnaMdasUrijI)ne nimaMtraNa pAThavyuM hatuM. paraMtu jainAcAra pramANe teo videza jaI zake tema na hatA. eTale jaina dharma viSe eka nibaMdha taiyAra karIne pariSada para mokalavAthI emane saMtoSa mAnave paDe tema hatuM. pariSadanA saMcAlake e vI
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ emane pratinidhi mokalavA Agraha karyo. pU. AtmArAmajI mahArAjanI daNi zrI vIracaMda gAMdhI para paDI. emane cha mahinA pitAnI pAse jaina dharmane viziSTa abhyAsa karAvyuM ane "cikAge praznottara nAmane graMtha pariSadane lakSamAM rAkhI taiyAra karAvyuM. * saMsthAnA maMtrI zrI viracaMda gAMdhIe A vizvadharma pariSadamAM jaina dharma ane bhAratIya saMskRti viSe asarakAraka rajUAta karI. emaNe pitAnI vidvatA, vakatRtvazakti ane cAritranA baLe vizvanA dharmadhuraMdhare ane vidvAna zretAo para sAre prabhAva pADo. dhI jaina esosiezana opha InDiyAnuM A kAraNe videzamAM paNa nAma thayuM. tyArabAda zrI vIracaMda gAMdhIe amerikA ane yuropanA dezamAM pravacane ApI, tulanAtmaka dRSTie jaina dharmanI vizeSatA samajAvI. AjhAdI bAda jAhera TrasTa aMge pablika TrasTa ekaTa pasAra thaze ane temAM uttarottara sudhArA thatA gayA. pariNAme TrasTanAM hitanI spaSTa ane sacoTa rajUAta karavAnI jarUriyAta UbhI thaI. TrasTanI kAryavAhImAMthI aMtarAye dUra karavAnI ane sArvajanika dharmAdA TrasTa ane saMsthAone tema ja TrasTanA vahIvaTakartAone TrasTa ekaTa heThaLa mArgadarzana ApavAnI paNa jarUriyAta UbhI thaI. eTale prasaMge pAta TrasTonAM hitonI sarakAra ane dhArAsabhA samakSa spaSTa ane saceTa rajUAta karavAnI A saMsthA kAryavAhI bajAvI rahI che ane mArga darzana mATe mArgadarzaka patrikAnuM prakAzana thaI rahyuM che. enA saMpAdaka tarIke zrI mohanalAla sI. zAha, zrI naTavaralAla esa. zAha ane zrI kAMtilAla DI. kemerA sevA Ape che. I. sa. 1983mAM A saMsthAnI zatAbdI UjavavA mAnanIya zrI dIpacaMdabhAI esa. gADInA pramukhasthAne emanA nivAse eka sabhA maLI hatI, jemAM jaina tatvajJAna, kalA, ItihAsane sparzatA kArya aMge vyAkhyAna-bhajana ane lekhenA saMgrahanuM prakAzana ardhamAgadhI
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane prAkRtanA viSayonA pratsAhana 'ge ziSyavRtti ApavI ane zrI vIracaMda gAMdhInuM nAma kAI savizeSa yojanA sAthe jevu enI vicAraNA karavAmAM AvI hatI. AtAbdInA prAraMbharUpe tA. 14-11-87nA rAja zrI mahAvIra jaina vidyAlaya, muMbaImAM ' zrI vIracaMda gAMdhI ane videzamAM. dha'' e viSe pU. munizrI jinacaMdravijayajI( dhrutripuTI)nuM pravacana rAkhavAmAM AvyuM hatuM. zatAbdI mahAtsava prasaMge zrI vIracaMda gAMdhInA jIvana ane kAne AvarI letI pustikA pragaTa karavAnuM A vyAkhyAna vakhate nakkI karavAmAM AvyuM hatuM. amane jaNAvatAM AnaMda thAya che ke zrI pannAlAla ra. zAhe khUba ja TUMkA samayamAM 'yeti'ranI jIvanagAthA' taiyAra karI ApI. ane muMbaInI vaDI adAlatanA nyAyamUrti zrI madhukiraNa keniyAnA varaddhaste ravivAra, tA. 20-121987 nA rAja saMsthAnA zatAbdI mahotsavanA eka bhAgarUpe evu prakAzana karavAmAM AvyuM hatuM. zatAbdI mahAtsava tA. 18, 19 ane 20 Disembara, 1987nA roja tridivasIya viziSTa kAOkrama dvArA yAjavAmAM AvyA hatA. have, zubhacaMdrAcArya viracita 'jJAnAva' graMthanA 'sI' dhyAna'nAM e prakaraNAnA anuvAda zrI vIracaMda gAMdhIe karyAM hateA ane paMDita lAlane enA para vivecana karyuM hatuM. tenI prathama AvRtti cheka i. sa. 1903 mAM pragaTa thaI hatI, tyAra bAda A pustaka upalabdha na hatuM. enu zuddhi-vRddhi sAthe prakAzana karavAnA ame nirNaya karyo ane zrI pannAlAla ra. zAhane enA sa`pAdananI javAbadArI sAMpI. amane jaNAvatAM AnaMda thAya che ke emaNe A viSayane tulanAtmaka dRSTie abhyAsa thaI zake e rIte pAchI umerI A graMthanuM mUlya vadhAryuM che ane A viSaya para sa`pAdakIya vistRta lekha dvArA graMthanI upayeAgitAmAM vadhAro karyo che. yogAnuyoga zrI vIracaM gAMdhInA
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ 125(savAsa)mI janmajayaMtI varSamAM enuM prakAzana thaI rahyuM che ene amane AnaMda che. . . . . A pustikAnA prakAzana mATe mu. zrI dIpacaMdabhAI esa. gADI taraphathI Arthika sahaga maLela che te mATe ame teonA RNI chIe. " A pustikAnuM mudraNakArya Aditya mudraNAlaye karI ApyuM che tathA mukhapRSThanI DijhAIna "jaya paMcelIe karI ApI che. amadAvAdamAM A saghaLuM kAma samayabaddha pUruM thAya te mATe khaMtathI amane sahAya karanAra jANItA vidvAna De. kumArapALa desAI ane anya upayogI thanAra mahAnubhAvone ame A take AbhAra mAnIe chIe. saghaLuM A vidhAna che. A bhAbhA muMbaI, tA. 21-2-1989 kAMtilAla DI. kerA naTavaralAla esa. zAha mAnArha maMtrIo
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama AvRttinI prastAvanA : zrImad vIraputraratna kamaLavijaya mahArAjanA ziSyavarya zrI kesaravijaya, tathA zrI vinayavijayanA vaMdanAthe mAruM jyAre vijApura javuM thayuM hatuM, tyAre temanI pAse eka smaraNapathI (neTabuka) meM dIThI. temAMnA hastAkSara jotAM mArA mitraratna baMdhu mahuM mI. vIracaMda rAdhavajInA jaNAyA. vAMcavA mAMDayuM te te koI pustakanuM bhASAMtara che ema jaNAyuM. viSaya mArI vRttine sAnukULa hevAthI AhUlAda thaye. vizeSa AhUlAda eTalA mATe ke zubha ane zuddha ayavasAyamAM ja rahevAnI temAM pheMcI hatI, kAraNa ke emane viSaya vAnane havA chatAM kevaLa bhAvanArUpa (Theoretical) nahIM paNa pragarUpa (Practical) paNa hatotyArabAda jyAre mAruM muMbAI javAnuM thayuM tyAre mahArAja zrI kesaravijayajIe mAre mATe lekhaka pAse te neTa utarAvI mokalAvI. muMbAImAM tenA mULanI zedha karatAM, je graMthaarNavamAMthI zuddhopaga athavA sahaja samAdhi nAmanuM prakaraNa meM bahAra pAyuM che, ane jenI be AvRti eka varSamAM thaI, trIjI prasiddhimAM AvI che, te ja graMthasamudramAMthI "savIryadhyAna" nAmanuM uttama muktAphalarUpa prakaraNa maLI AvyuM. tenuM ja bhASAMtara mArA mitraratna mI. gAMdhIe karyuM che ema nakkI thayuM. tyAra bAda A ladhu paraMtu mArA tana-mana-hRdayane AnaMda ApanAra graMthanA pratyeka kaleka para manana AvyuM. ane e mananaThArA je kaMI prApta thayuM, temAM mAre pUrvane anubhava meLavI yathAzakti pratyeka kaleka para vivecana lakhavA mAMDayuM. dhAnAbhilASI sakaLa sAdhu-sAvI, zrAvaka-zrAvikAo tema ja mArA sakaLa mAnava bAMdhavone ugI jANa pragaTa karavA irAdo thaye, | WWW.jainelibrary.org |
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane tene anumodana paNa maLyuM. AvA graMthanI prasiddhimAM anamedana ApanAra, mI. vIracaMda rAghavajI gAMdhInA maMthane prasiddhimAM lAvavAnI jijJAsA rAkhanAra vaDedarAnivAsI jhaverI mANekacaMda ghelAbhAI che. evA sadgahanI kRpA vinA ghaNIka vakhate mAnavajAtanA kalyANa karanAra graMthe paNa prasiddhi pAmI zakatA nathI. mATe dhanya che evA janahitavardhaka sadgahasthane ke luptaprAya thayelA dhyAnamAgane punarUddhAra jevA icche che eTaluM ja nahIM paNa suvarNa mudrikAmAM prayAgarUpa AvAM ratna jaDI janasamUhane bAhya sAthe AMtarajhaverAta darzAvI, AMtarajavAhira paNa arpaNa kare che. muMbaI, samatA maMdira, lAlana vIra saMvata 2429 " (vivecanakAra)
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ pU kathana A jJAnAvanI ghaNI ja zuddha ane atyaMta suMdara, sthULAkSare lakhelI prata prathama puNAnI Dekata kaoNlejamAMnA jainagraMthasaMgrahamAM mArA jovAmAM AvI. A ja graMthanI khIjI prati jotAM mAlUma paDayuM ke yegAva paNa tenuM khIjuM nAma che, ane yAgapradIpa paNa tenuM ja nAma che. A graMthane maLatA ja eka graMtha bhAvanagaramAM zvetAMbara AmrAyamAM maLI AvatA yogapradIpa nAmanA graMtha che evuM sAMbhaLyuM che. vaLI e yogapradIpa parathI keAI devacadrajI mahArAja nAmanA zvetAMbara sAdhu munirAje tene rAsa karyo che. tenu nAma yegapradIpa rAkhyu che. e graMthamAM A jJAnAvanA lagabhaga zloke blekane sAra cAlve Ave che, eTaluM ja nahIM parantu te ja pado paNa maLI Ave che. eTalA uparathI A graMthanA pariziSTa tarIke savIya khyAna'ne lagatI DhALa temanA ceAgapradIpa rAsAmAMthI atre avatArI che. A graMthA para bhASya, TIkA vagere che ema sabhaLAya che. parantu mArA jovAmAM te AvyAM nathI. A graMthanI mULa prata ja mArA eka mitraratna taraphathI mane prApta thaI hatI; temane huM aMtaHkaraNapUrvaka AbhAra mAnuM chuM. ane jJAnAva mULa paNa munimahArAja kerAravijayajI mahArAja pAse hAvAthI mAre mATe savIya ghyAna'tuM prakaraNa lakhAvI 11
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ meM kahyuM ke jethI ka zodhana karavA ThIka paDayuM. mATe emanI kRpAne paNa atyaMta RNI chuM. mArA parama mitrarana mahuM mI. vIracaMda rAghavajIne (jJAnArNava) A graMtha upara eTale prema hatuM ke te jyAre muni-mahArAja AtmArAmajI mahArAja pAse paMjAba gayA, tyAM temane khabara paDI ke aMbAlAthI ATha mAIla eka gAma che. tyAM eka gRhasthanI pAse jJAnArNavanI prata che. paraMtu te pustaka "tame rasnAna karI zuddha thaI pUjAnA vastrasahita bhAthe upADI laI jAo te maLe." teo mane kahetA hatA ke eka gRhastha temane mATe Ama karIne paNa A pustaka ApyuM. te pustakamAMthI keTalAMka prakaraNo varacaMdabhAInA hAthane - lakhelAM mArA jevAmAM AvyAM che. ane hAla tenA lekhasaMgrahamAM tenI ghaNaka nakale mojuda paNa che. AzA che ke je lAlanaruci ane lekaci A tema ja zuddhopayoganA vivecanathI jAgrata thaI te jJAnArNava saMpUrNa para vivecana karI ane graMtha sva para vizeSa - upakAra thavA bahAra paDaze. - AvA graMtha upara vivecana, jenuM bIjuM nAma bAlAvabedha, (bAlajIvane bedha) Ellucidation, che. te vivecane lakhavAnI prathA pUrve paNa hatI, ema jaNAI Ave che. samAdhizataka nAmanA saMskRta graMthanuM aMgrejI bhASAMtara che. sara maNilAla nabhubhAI pAse karAvI zrI vIrazAsanarUci giradharalAlabhAIe bahAra pADayuM che. e graMthanA kartA zrI prabheduprabhu che. temanA para sarala TIkAkAra tarIke prabhAcaMdra muni che. gujarAtImAM duhAbaMdha phleke zlekanuM bhASAMtara zrImadda yazovijayajI upAdhyAya mahArAje karyuM che, tenuM nAma samAdhizataka che. je prakaraNa-ratnAkaramAM mudrita thaI gayuM che. AnA para laMbANathI vivecana kahe ke bAlAvabodha kahe, te kaI mAravADa dezamAM vicaratA sAdhu munirAje karyo hoya ema
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaNAya che. A ghaNe laMbANa bAlAvabodha zrI jAmanagaranA pustaka bhaMDAramAMthI maLe che. bhASA jUnI gujarAtI-mAravADIthI mizrita paraMtu spaSTa ane jANe svabodhane ja mATe na hoya tema jaNAI Ave che. sthaLe sthaLe apUrva nirmaLatAmAM thaI temanuM jJAna jhaLakI rahe che. samAdhizatakanuM gujarAtI bhASAMtara hAla prakaraNamALAmAM chapAyuM che. jainazAsana bhUmimAM jyAM kriyAruci bahu che, jJAnaruci paNa thaze. ane tema thaI jJAnarucidvArA kriyArucimAM vRddhi thaze, kAraNa ke hRdayamAM te - nizrayadaSTi hadaya dharI che, pALe je vyavahAra; puNyavaMta te pAmaze jI, bhavasamudrane pAra." ane nizrayadaSTi eTale AtmajJAna AvA adhyAtmagraMthethI thavA saMbhava che. ekalA kriyA kriyA karanArA, kriyAjaDa thaI javAno saMbhava che. ane keTalAka thaI paNa gayA che. eTaluM ja nahI paNa jJAnabhIra paNa sAthe thayA che. vaLI ekaluM jJAna jJAna karanArA zakkajJAnI banI javAne saMbhava che, ane tevA jJAnI, kriyAhIna thaI gayAnI paNa hAla khoTa nathI. mATe jema kriyA avazyanI che, tema jJAna paNa avazyanuM ja che. lAlananuM vaLI evuM mAnavuM che ke, jJAna jenI hAla nyUnatA jaNAya che, tenI kharekharI adhikatA thatAM, kriyA nyUna thavAnI nathI, paNa te sArtha thavAthI rucikara, adhika ane vizuddha thavAnI che. ane ema thayuM te kriyA phaLavatI paNa thaI zrI jainazAsana udyAnane paNa zobhAvavAnI ja che. madhunA. lAlana muMbaI samatAmaMdira, sarvane baMdhu ane zrI vIraprabhune 6-12-1902 laghutama bALa 13
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI zubhacaMdrAcAryaviracita jJAnArNavanA gapradIpa adhikAra uparanI zrI devacaMdra munikRta dhyAnadIpikA guNa anaMtadhara jIvane, vaMce bhavame karma; dhare nija bhAvanA che 1 Teka. rAgadveSa mukhahi vahaDhayA, zatru haNuM dharI dhyAna dhare ! Atama lakhe nija jJAnasuM, bAlI karma ajJAna dhare che 2 karmaeNuM tima dhyAnazuM, jema na paDuM bhavamAMhe che dhare che bhava javara ajJAne naDayA, navI dIThe zIvadAha | dhare 3 paramAtama jagaguru Dage, nirasa viSayane saMga; e dhare che sarvajJa Atma navI lekhI, bhrama ajJAne raMga che dharo che 4 AmarUpa pichANavA, jJAnadaSTi karI dekha che dharo che paMcaya arU AtamA, jJAna guNa eka lekha che dhare che pa nitya chata che sahaja te, kevaLa guja mujamAMhI. dhare che meha dAha, tyAM pIDave, jJAna amRta jyAM nahi. che dharo | 6 karma udaya, caugati bham, nizcaya siddha svarUpa, che dharo karmane bhajuM kema huM, anaMta catuSTaya bhUpa che dharo che 7 tajI AzA nija zakti zuM, huM AnaMda svabhAva che dhare che cheda ajJAna anAdine, Aja lahyo nijadAva dhare 8 1. dharma - adharma - AkAza-pugalAstikAya ane kALa e pAMca dravya dhyeya. ane jJAna guNamaya eTale prakAzamaya jIva. 2. anaMta darzana, anaMta jJAna, anaMta caritra ane vIrya e cAra. 14
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ ema jANI dhIraja dharI, rAgAdi ala khAya che dhare | khAve Atama zaktizuM, dhama zukla dhyAna hoya che dharA che yAnA svarUpathI, yA svaveda dhyAna dhare che. karmahIna sarvajJatA, nirmaLa zILa bhagavAna che dho. 10 jaDacetana jIvAdie, dhyeya svabhAva pichANuM dhare che dhyAna lahe mana sthira kare, jJAna pyAe ANI dharo che 11 che paramezvara paramAtmA, jayeya arUpI deva; che dhare | dravyArthika naya zAsthati, e paramAtama seva. dhare che 12 bhavadgama kSayakara zuddha che, jJAnathakI parabhinna che dhare che jagata sakala Adarza javuM, jIrNa jyotimaya che dhare che 13 darzana, jJAna, Anandamaya, akSara vigata vikAra che dhare che idriviNuM nikala guNa, zAMta jANa zIvadhAra che dharA 14 zuddha aSTaguNa yukta che, nirmaLa ameya ameya ! dharo che paratyAgI akSaya guNI, jJAnIne A deya che dharAve che 15 aNuthI paNa je sUma che, nathI paNa je vRddha ne dhare che jagata pUjya nirbhaya sadA, paramAtama ziva siddha che dharo | 16 dhyAne karma sahu gale, jagaguru amala arUpa che dhare che jiNa jANe sahu jANiye, jAya avidyA dhUpa che dharA 17 tatvadaSTi nija thIra huve, jANe nija anubhUti dhare che dhara, dhyeya, seya Adeya te, aMtara AtamabhUta che dhare che 18 vacana agocara bhrama vinA, ciMtavI sahaja anaMta che dharI che jAsa jJAnameM aMza javuM, bhAve dravya anaMta dhare. 19 AtmajJAnathI Abhane, jANyA thAye siddhi che dhare | muni tanmaya guNa tihAMlahe, tajI grahI kA nahIM laddhi lAdharabhAra
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ lIna thaI graha ekatA, dhyAnA sthAna sudheya che dhare paramAtmA aMtarAtmA, eka abhinna ameya che dhara0 me 21 | kaTake kaTa kartA taNI, dise duvidhA rIti che dhare che paNa dhyAna eya e AtmA, ethI na bIya paratIta che dhare che race che bhavameM bhame ajJAnathI, viNabhAdhAnI ja nANa che dhaze. ! parama jyoti jagaduHkha harUM, tehIja anubhava jANa padharArakA bhAve ema nija bhAvanA, dhyAna bIja guNadhAma che dhare che devacaMdra sukha sAgarU, dhyAna alakha pAma che dhare che 24 . anubhava" anubhavajJAna - "pApane prajALe che, puNyane paNa pIMgALI avyAbAdha sukha(ke AnaMda) mAM ramADe che. zramane zAMta karI nija guNa ramaNatArUpa e ja kriyAmAM rAkhe che." anubhavInAM bAhyacihno - The person (man of cosmic consciousness, ) has an exceptional physique, exceptional beauty of build and carriage, exceptionally handsome features, exceptional health, exceptional sweetness of temper, exceptional magnetism,
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMpAdakIya ekavAra eka mANasa gAmaDAmAM musApharIe nIkaLe. rastAmAM ene eka pAradhI maLe. te vRkSonI DALIo tathA ghAsanA ropAo jamInamAM ropIne kRtrima jhADI banAvate hatuM. be vADa banAvyA pachI vacce teNe eka kamAna banAvI, ane banne bAju lAkaDAnA ThuMThAM pyAM, jethI vacce eka bAkoruM rahe. A zuM kare che?" musAphare pUchyuM. sasalAne pakaDavA chaTakuM banAvuM chuM." pratyuttara maLe. musApharanI iMtejArI vadhatA pUchayuM, "paNa chaTakuM kyAM che?" "chaTakuM?" zikArIe javAba Ape, "chaTakuM te thoDA divasa pachI gaThavIza. ema kema?" vaLI musAphare pUchyuM. zikArIe hasatAM hasatAM javAba vALyeH "so pahelAM te huM sasalAne vAtAvaraNathI paricita karuM chuM. teo Aje Avaze, paNa zaMkAzIla haze eTale najIka nahIM Ave. bIje divase dhIme dhIme vizvAsa paDatAM teo
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6 thoDAMka vadhu najIka Avaze....ane ema karatAM ni yatAnI khAtarI thaze tyAre te kamAnane sparza karaze, vADane sUghaze ane ghAsa khAvAnI zarUAta karaze. khasa ! tyAre huM siphatathI kharAbara chaTaku gADhavI daIza ane lagabhaga darareja rAtanA ekAda sasaluM sapaDAtu jaze." jagatanA pAmara jIvAnA jyAre vicAra karuM chuM tyAre mane paNa thAya che ke karAjA kahe ke zetAna kaheA; te paNa basa A ja kImiyA ajamAve che. kanA vAtAvaraNathI te ApaNane paricita kare che. duSTa, pApI vicAre rajU kare che, AkaSa NuthI leAbhAve che ane aMte chaTakuM goThavI sapaDAve che. kharekhara te jagatanA pAmara jIvA anaMta jJAna, daza na, cAritra Adi guNAthI yukta che. satya, prema, ahiMsA, krAdha, mAna, mAyA ane lAbha, rAga ane dveSa, sukha ane du:khanAM dvaMdAthI gherAyela jIve te manuSyabhavamAM peAtAnA saccidAnaMda svarUpane anukULa jIvana-saMgItanI mahephila jamAvavAnI che. mULa guNeArUpI phUlagUthaNI e eka koyaDA che. e keyaDA svatvamAMthI ukelavAnA che ane emAMthI ja jIvanasaurabha prasAravAnI che. ane chatAM.... ane chatAM Azcaryanu Azcaya te e che ke mANasa jeve mANasa, peAtAnI vividha vRttienI ra'gabera'gI jAjama pAtharIne, enA upara jIvana-sa'gItanI mehephila jamAvavAne
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ badale, e te emanAthI herAna-parezAna thayA kare che ane jIvana jevuM jIvana, eka nAnA kutkAra jevA kevA mATe, ke parapoTA jevA abhimAna mATe ke sAMdhyaraMganI surakhInA AbhAsI dekhAva samA thoDA vakhatanA meha-bhabhakA mATe, veDaphI nAkhe che." manuSya sAmAjika prANI che. te samAjamAM janme che, uchare che ane keLavaNu pAme che. ane sauthI vadhu te, e sarva prANIomAM buddhizALI gaNAya che. e kImiyAgare paNa che. bhalabhalAne AbAda rIte sapaDAve evI rItanA dAvapeca paNa jANe che. vijJAnanI pAMkhe e samasta sRSTine tAga meLavavA paNa maLe che. paNa aMgrejImAM kahetI che ke Most of the Intelligent people lack in common sense. e mujaba e sAmAnya samajane abhAva darzAve che, tyAre pite je kImiyAthI anyane phasAvI jANe che evA ja kImiyAthI pite paNa AbAda phasAI jAya che!! A viSe svAmI rAmakRSNa paramahaMse ApeluM udAharaNa atre jevuM sArthaka thaI paDaze. temaNe kahyuM che, "juo, dANunI dukAnamAM cekhAnA meTA meTA DhagalA karelA heya che. DeDa gharanI chata sudhI pahoMce eTalA UMcA hoya che. cokhA, dALa, badhI jAtanA anAjanA gaMjanA gaMja karI mUkelA hoya che. e anAja uMdara khAI na jAya teTalA mATe dukAnavALA pANI ane geLanI goLapApaDI banAvIne uMdaranA dara pAse verI mUke che. te svAde gaLI ane sArI 1. juoH jibrAnanI chavanavATikA
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ sArI vAta Ave eTale lalacAIne uMdare anAja tarapha jatA nathI. (A ApaNe kImiya). evI ja rIte mANase paNa kAminI ne kAMcanamAM mugdha banIne Izvarane vicAra paNa karatA nathI. A thaye karmarAjAne kImiye. jagatamAM Aje aMdhAdhUMdhI sarvavyApaka che. svArtha ane lebhane vaza game teTaluM anyane nukasAna pahoMcADatAM mAnavI vicAra karatuM nathI. kemavAda ane prAMtavAda dvArA mAnavInI saMkucita manavRttinuM cotarapha pradarzana thaI rahyuM che, ane navI peDhImAM vyApaka banelI azista ghaDIbhara mAnavIne mUMjhavaNa paNa prere che. A badhuM jotAM ApaNane svAbhAvika pratIti thAya che ke mAnavI karmarAjAnA sakaMjAmAM AbAda sapaDAye che!! paraMtu ethI mAnavImAM sabhAva, satya pratye prema ke ahiMsaka vRtti nathI ja ema DuM kahI zakAze? mAnavI nirAzAvAdI te nathI ja nathI ! A bAbata aMge pitAnA svAnubhavathI A yuganA mahAmAnava DaoN. AlabarTa svAInjhare lakhatAM khUba ja cagya rIte jaNAvyuM che ke, "Our humanity is by no means as materialistic as foolish talk is continually asserting it to be. Judging by what I have learnt about men and women, I am convinced that there is far more in them of idealist will-power than ever 2. juoH samarpaNa (pAkSika) 17 mArca, 1968 : pRSTha 8 : viSayaH bhakti, sAdhanA ane vAsanA.
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ 9 comes to the surface of the world. Just as the water of the streams we see, is small in amount, compared to that which flows underground, so the idealism, which becomes visible is small in amount, compared with what men and women bear locked in their hearts, unreleased or scarcely released. To unbind what is bound, to bring the underground waters to the surface, mankind is working and longing for such as can do that's ** A uparathI eTaluM cAkkasa phalita thAya che ke manuSyane kamarAjAe keda karyAM che; enAmAM rahelI - dekhAtI pAzavI vRtti te mAtra uparachallI che paraMtu bhItaramAM enAmAM sadbhAvanA rahelI che; ene aMtarAtmA jyeAtipuja 3. anuvAda : mAnavajAta, mUrkhatApUrNAMka vAraMvAra kahevAmAM Ave eTalI svAthI ke bhautikavAdI jarUra nathI, mane strI ane puruSonA je anubhava thayo che, te parathI khAtarI thaI che ke duniyAmAM dekhAya che tenA karatAM ghaNI vizeSa sadbhAvanA, strI-puruSomAM paDI che. nadIonuM pANI jema, sapATI upara hAya che te karatAM bhUtalamAM anekagaNuM vadhAre hoya che, tema manuSyanI sadbhAvanA bahAra dekhAya che tenA karatAM anekagaNI tenA hRdayamAM, vikasI, avikasI, baMdhAyelI paDI che. A bahu che tene vahetI karavI, jamInamAM che tene upara lAvavI : mAnavajAtanuM A kAma che ane AvuM kAya karI zake tevI vyaktinI mAnavajAta AturatApUrvaka rAha joI rahI che.' [ prabuddhajIvana, varSa 31, aMka 13 : pRSTha 151]
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10. che, jhaLahaLate prakAza che. mAtra jarUra che, De. AlbarTa svAIljhara kahe che tema, enA bhUtalamAM rahela mAnavatAne bahAra sacI kADhavAnI, kheMcI kADhavAnI. athavA te "gavAsiSTha mAM kahyuM che tema, "vAsanArUpI nadI sArA ane naThArA ema beu mArge vahetI hoya che; pauruSa ane prayatnathI ene azubhamAMthI vALI zubha tarapha laI javI joIe." arthAta e mATe prabaLa puruSArthanI jarUra che. paNa e puruSArtha kare kaI rIte? samajyA vinA mAtra mahenata karavAthI majUrI mAthe paDe che ane pUrva janA vinAne vyavasthita prayAsa phaLadAyI nIvaDatA nathI eve se keIno anubhava che. eTale, AjanapUrvaka puruSArtha mATe ApaNe dharmane samajavuM joIe. ApaNe dharma ApaNane mAtra kriyAkAMDa, jina pUjA ke bAhya kriyA tarapha lakSa ApavAnuM nathI zIkhavate. jIvanamAM - rageragamA dharma vaNAya te ja e bAhya kiyAdinuM mahattva che. paraMtu ApaNe e mULabhUta vAtane anAdara karI. jIvanamAM vyavahAra ane dharmane judo pADyo enuM pariNAma ApaNe atyAre svArthAdi pAzavI vRttiomAM joI rahyA chIe. ApaNe dharmanI vizALatAne devasthAnake pUratI maryAdita karI enuM A pariNAma che. dhameM jema bAhya kriyAkAMDa samapI che tema nitya jIvanakrama ane dhyAna tema ja yuganI paNa mahattA peTa bharIne gAI che. bhAratIya saMskRtinA darzananI traNa zAkhAo
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11 hindu, jaina ane bauddha dharma, e traNeyamAM dhyAnanuM mahattva addabhuta che. dhyAna ane yeAgAbhyAsa vinAnA dhArmika kriyAkAMDathI ekajAtanI prakriyA thAya che ane ethI UlaTu* lAbha karatAM vizeSa hAni thAya che. dhyAna vinAnI tapasyA saphaLa thatI nathI ane enI kevI prakriyA thAya che enu vizleSaNa karatAM ane samajAvatAM 5'Dita sukhalAlajI lakhe che ke, "buddhe ghara cheDyuM tyArathI ja tapazcaryAM karavA mAMDelI. emaNe peAtAne mukhe peAtAnI tapazcaryAnuM je vana karyuM. che ane je aitihAsika dRSTie mahattvanu' che. temAM, temaNe AcarelA, nAnA prakAranA tapane nirdeza che. e nirdeza jotAM ema kahI zakAya ke avadhUtamArgamAM je prakAranA tapa AcaravAmAM AvatAM, mudde evAM ja tapa karelAM. avadhUtamAmAM pazu ane pakSInA jIvananu' anukaraNa karatAM tapovihita che. buddhe evAM ugra tapa sevelAM. gauzAlaka ane mahAvIra, asneya tapasvI teA hatA ja, paNa emanI tapazcaryAMmAM na hateA avadhUtanI AgavI tapazcaryAnA aMza ke na hatA tApaseAnI viziSTa tapasyAnA aza. ane tI nAyakA dehadamana para bhAra ApatA, namra vicaratA, smazAna ane zUnyagRhamAM ekAkI rahetA, zuSka ane nirasa AhAra letA ane lAMbA lAMbA upavAsa paNa karatA, chatAM teoe kadI buddhe AcaryAM che tevA tapAvrata nahI ja AcarelAM. buddha ate e tapAmAga cheDI phaTAya che, tyAre gAzAlaka ane mahAvIra ane tapazcaryAne TheTha sudhI vaLagI rahe che. A muddAnu... vizleSaNa karatAM ema lAge che ke buddha tapanI
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12. utkaTa keTi sudhI pahoMcyA, ane jyAre enuM pariNAma ene sateSa upajAve tevuM na AvyuM, tyAre teo mukhyapaNe sthAnamArga tarapha vaLyA, ane tapane nirarthaka mAnavA - manAvavA lAgyA. kadAca A emanA utkaTa dehanI - damananI pratikriyA heya. paNa zAlaka ane mahAvIranI bAbatamAM ema nathI. emaNe ugra tapa sAthe pahelethI ja dhyAna jevA aMtastapa tarapha pUruM lakSa ApeluM ane temaNe ema paNa kahyuM ke bAhya tapa game teTaluM kaThera haya, chatAM enI sArthakatA aMtastapa upara avalaMbita che. tethI temaNe bAhya tapane aMtastapanA eka sAdhana tarIke ja sthAna ApyuM. Ane lIdhe kadAca temanAmAM pratikriyA na thaI."4 eTale, paM. Do. sukhalAlajIe vistArapUrvaka vileSaNa karyuM, e mujaba (1) ekalAM bAhya tapane kaze artha nathI. (2) bAhya tapanI sArthakatA aMtastA para avalaMbita che. (3) bAhya tapa aMtaspanuM eka sAdhana mAtra che. mAtra bAhya tapathI pratikriyA thAya. 5. DaoN. sukhalAlajIe kahyuM tema bhagavAna buddhamAM je pratikiyA thaI, evI pratikriyA ApaNAmAM thAya ane dhyAnamArga tarapha vaLIe te e uttama ja che. paraMtu AjanA yuganA vAtAvaraNamAM evI pratikriyA thavAno saMbhava nathI. UlaTuM bAhya tapa nirarthaka jaNAtAM je pratikriyA thAya che ethI dharmamAM ja mULabhUta zraddhAne abhAva thAya che. AthI vizeSa dayAnamArganI mahattA viSe lakhavuM vyAjabI lAgatuM nathI. 4. juoH samadarza AcArya haribhadra pRSTha 65
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13 have A aMtastapa zuM che te saMkSepamAM joIe. vaidika paraMparAmAM maharSi pataMjali yogasUtramAM jaNAve che tema, cittattinirH | cittanI vRttiene nidhi agara nigrahu kare tenuM nAma yoga. emaNe cittanI (1) kSipta (2) mUDha (3) vikSipta (4) ekAgra ane (5) nirUddha ema pAMca avasthAe kalpI che, ane yama, niyama, Asana, prANAyAma, pratyAhAra, dhAraNA, dhyAna ane samAdhi ema eganAM ATha aMge ApyAM che. bauddha paraMparAmAM sthaviravAda ane mahAyAna be mukhya bhAga che. sthaviravAdamAM (1) aMdhaputhujjana (2) kalyANa-- puthujajana (3) satApana (4) sakadAgAmI (5) anAgAmI athavA opapAtika ane (6) arahA - ema AdhyAtmika vikAsanI cha bhUmikAonuM nirUpaNa karyuM che. jyAre mahAyAna paraMparAmAM nAmabheda ane saMkhyAbeda pravarte che, paraMtu sAmAnyataH daza bhUmikAone ullekha maLe che te A pramANe cheH (1) pramuditA (2) vimalA (3) prabhAkarI, (4) aciMmatI (5) sudurjayA (6) abhimukhI (7) duraMgamA (8) acalA (9) sAdhumatI ane (10) dharmameghA. jaina paraMparAmAM prAcIna Agamane anusarI AdhyAtmika vikAsakramanI cauda pAna -zreNuM ApavAmAM AvI che. e cauda guNasthAnemAM (1) mithyASTi (2) sAsvAda (3) samyakamithyAdaSTi (8) avirata samaggadaSTi (5) dezavirati (6) pramattasaMyata (7) apramattasaMyata (8) apUrvakaraNa athavA
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 nivRttikhAdara (9) anivRtti mAdara (10) sUkSmasa'parAya (11) upazAMta mAhu (12) kSINa mAha (13) sa'yeAgakevalI ane (14) ayAgakevalI che. A cauda guNasthAnane sa kSepamAM (1) ahirAtma avasthA, (jemAM prathama traNa guNasthAnanA ) (2) aMtarAtma avasthA, (jemAM ceAthAthI khAramA guNasthAnanA) ane (3) paramAtma avasthA, (jemAM teramA-caudamA guNasthAnano samAveza thAya che) ema traNa avasthAmAM goThavelA maLe che.pa uparokta prAcIna jaina paraparAne, samadazI AcAya haribhadre yAmi du graMthamAM (1) adhyAtma (2) bhAvanA (3) dhyAna (4) samatA ane (5) vRttisaya ema ceganA pAMca bhedorUpe darzAvela che, jyAre yAgadyaSTi samuccayamAM cegadRSTinA (1) mitrA (2) tArA (3) khalA (4) dIprA (5) kAMtA (6) sthirA (7) prabhA ane (8) parA ema ATha bhAga pADyA che. A tA thaI tAttvika (Theoretical) carcA. pratyeka seApAnazreNi para ArUDha thavA kAMIka sahArA-sadhiyArA te joI e ne ? mAchalI jema pANImAM tare che ane ene taravAmAM sahAyabhUta 'dharmAstikAya'nI ApaNe kalpanA karI 5. jue cothA karmagraMthanI prastAvanA (hindI) sapAdaka : 5' DaoN. sukhalAlajI H 54 29-30.
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ che, tema vaidika, bauddha ke jaina paraMparAnA maharSioe pratyeka sopAna zreNi sara karavA mATe dhyAna mAganuM nirUpaNa karyuM che. sAmAnyarIte ApaNe pravRtti vinA beThAM ja hoIe tyAre paNa kaMI ne kaMI vicArone pravAha vahete ja hAya. che. Adhunika mAnasazAstrIonA mata mujaba te pravRttimAM paNa, vicArone pravAha akhkhalita vahe ja che, jemAMnA moTAbhAganA vicAronI ApaNane jANa nathI hotI. e mATe ApaNe jAgRta (conscious) hoIe te ja sAce. khyAla Ave. A mane vaijJAnika paddhati anusAra, ApaNI prAcIna paraMparAoe vicArenA vahetA akhalita pravAha para jAgarukatA dAkhavavAnuM, naThArA vicArone rokavAnuM, je karmarAjAnA sakaMjAmAM sapaDAyA chIe temAMthI yenakena prakAre chUTavAnuM ane je dhyeya che tenuM svarUpa kalpavAnuM tema ja je dhyeya che te huM ja pite chuM, 'mada grahmAdi' evI. pratIti karavAnuM dhyAnamArga dvArA sUcavyuM che. jaina paraMparAmAM samadaza AcArya haribhadra, kalikAlasarvajJa hemacaMdrAcArya ane AcArya zubhacaMdragaNie pitapitAnI rIte, judI judI paribhASAmAM dhyAna viSe Alekhana karyuM che. AcArya zubhacaMdragaNie cela jJAnArNava graMthanA 42 sarga che. temAM 31muM sarga prastuta pustaka "savIryadhyAna" che. savarNa dhyAnamAM be prakaraNa che: (1) dhyAna pratijJA prAraMbha (soLa leka pramANa che.) ane (2) dhyeyasvarUpa prAraMbha (paccIsa kaleka pramANa che).
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ zubhacaMka gaNine dhyAna viSaya vibhAga (jJAnAva) diyAna apadhyAna saTTadhyAna AdhyAna raudradhyAna dharmadhyAna zukaladhyAna . 1. aniSTa saMga 1. hiMsAnaMdI 2. ISTa viyoga 2. mRSAnaMdI 3. rogaciMtA 3. cauryAnaMdI 4. bhAga 4. saMrakSaNAnaMdI (agrazaca) 1. AjJAvicaya 1. pRthakavitarka vicAra 2. apAyaricaya 2. ekavitaka vicAra 3. vipAkaviya 3. sUkSmakriyA pratipAtI 4. saMsthAnaviya 4. samuchinna kriya. (a) cauda rAjanuM svarUpa (ba) traNa lekanuM svarUpa (ka) adhe lekanA duHkhanuM varNana () Urva lekanA sukhanuM varNana (I) mekSanuM susthita sthAna - - - * juo H jaina daSTie yoga : lekhaka : vamotIcaMda gIradharalAla kApaDiyA pR. 183
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ thAnanA cAra bheda 1. piMDastha 2. padastha 3. rUpastha 4. rUpAtIta paMcadhAraNa 1. RSabhAdi jina 2. samavasaraNa sthita 3. vItarAgabhAvasmaraNa 1. pArthavI 2. AneyI 3. zvasanA 4. vAruNI 5. tavarUpamatI 1. varNamAtRkA (16-22-8 varNanuM kamaLa sthApana) 2. maMtrarAjanuM dhyAna (huM) lajyathI alakSya tarapha gamana 1. anAhata padasvarUpa 3. praNavanuM dhyAna (A) 4. paMcaparameSTi padadhyAna 5. jApavidyA () DizAkSarI (A) paDAkSarI (I) caturakSarI (I) yakSarI (u) ekAkSarI 6. mahAmaMtra smaraNa - aSTAkSarI 7. mahAvidyAone jApa; kSi pada, saptAkSarI vidyA ane tenA bIjA aneka prakAra 8. padastha dhyAnane mahimA phaLa ane bheda
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 dhyAnane aMge prakIrNa viSa : 1. dhyAtAnuM lakSaNa 2. mithyAdi cAra bhAvanuM svarUpa 3. vIryadhyAnanuM nirUpaNa 4. dhyeyasvarUpa sa. cetana ane acetana 4. paramAtmatattvaciMtana 5. savIdhyAna 6. bahirAbhA, aMtarAtmA ane paramAtmAnuM svarUpa 7. zuddha upaga 8. sAlaMba dhyAnathI nirAlaMbamAM praveza citta aneka vyApAramAM pravRtta hoya che. ene rokavAnuM nathI, paraMtu enuM niyamana karavAnuM che. e mATe mana upara kAbU meLava - saMyama keLavavuM Avazyaka che. alabatta, cittane enA vyApAromAM pravRtta ja rAkhavAnuM che, paraMtu enuM ciMtana astavyasta nahIM hoya, paNa dhyAna dvArA ciMtana karAtA viSayonuM (Subjects) vyavasthita AMdelana haze. athavA A nivedanamAM agAu jaNAvyuM ane yogavAsiSThamAM jaNAvyuM che tema, cittanI pravRttine azubhamAMthI zubha tarapha vALavAnuM. e AyeAjana (Planning) che. e A jana - e mATe prayatna eTale dhyAna. sAdhaka cittanA vyApArane nirodha A rIte kare che? cittamAM vahetA akhalita vicArapravAhamAM pitAnuM ciMtana umere che. sau prathama e pitAnuM sAcuM svarUpa zuM? hAlanA
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ is vikRta svarUpanuM kAraNa zuM? AvA svarUpamAM mane keNe phasA? vagere prazno dvArA pitAnI vastutaH sAcI sthitine abhyAsa kare che. karmarAjAe ja ene phasAvyo che e bAbatamAM ene lezamAtra zaMkA rahetI nathI. eka vakhata nirdhArita viSaya para ciMtana zarU karyuM eTale vicAranI ghaTamALa cAle ja che. e vicAre uparokta praznonA lAdhela pratyuttaranA pratyAghAtarUpe paNa heI zake. -uttaga zikharonI hAramALAnI mAphaka mana AvA bhinna bhinna vicArenI hAramALA para vyavasthita ArohaNa kare che. kImiyAgara mAnavI je mAnavI ThagArAM karmonA phaMdAmAM phasAye eTale svAbhAvika potAnI bhUla samajAya che ane pite atyAra sudhI calAvelI nIti-rIti mATe pazcAttApa kare che. manuSya pitAnA duzamanane eka vakhata oLakhe - pachI ene barAbara pache pakaDavAne paNa nirNaya kare che. have e dumananI yukti-prayukti kAragata nIvaDe eTale e gAphela paNa na rahe eTaluM ja nahi paraMtu duzmanane haMphAvI aMte tene nAza karavAne daDha saMkalpa paNa kare che. A badhI manovaijJAnika bhUmikAnI evI lAina para sAdhaka AvI jAya che ke enI gADI pUrapATa jhaDape saDasaDATa dhyeya tarapha deDatI thaI jAya che. have eNe lIdhelA nirNayane amalamAM mUkavAnI vAta Ave che. ghanaghAtI karmone kema nAza thAya? enI ja
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 raTaNa thatAM ene ghanaghAtI karmonuM mULa zuM? e bAbata. phUre che. ajJAna ja A badhAM duHkhanuM kAraNa che e. ene anubhava thAya che ane ajJAnarUpI aMdhakArane vilaya karavA prayatna kare che. e mATe zarIrAdi padArtho e huM evI je gerasamajaNa hatI ane ene pariNAme pite rAgadveSa, kedha-mAna, mAyA ane lebhanA keMdramAM tema ja viSayenA phadamAM phasAye hatA e samajAya che. ajJAnarUpI aMdhakAra dUra thatAM zarIrAdi e huM nahIM, paNa mAruM saccidAnaMda svarUpa taddana ethI juduM ane alaukika tema ja pite jJAna, darzana, cAritrAdi aneka guNethI yukta che ema ene samajAya che. adyAvadhi ajJAnanA ja kAraNe mokSamArganuM darzana na thayuM evI ene daDha pratIti thAya che. ajJAnarUpI aMdhakArane vilaya kevI rIte kare? vaLI prazna thAya che ane e viSe ciMtana karatAM sAdhakane dhyAnarUpI vajA - zastromAM uttama zastra - hAthavaguM thAya che. pitAmAM ane paramAtmAmAM tAtvika daSTie jarA paNa bheda nathI, paNa vyavahArathI pite karmAdhIna che eTale bheda jaNAya che e paNa ene samajAya che. - have e jJAnamArga yati DhaLe che. jJAnathI agara jJAna thavAthI e joI zake che ke pite nArakI, tiryaca, manuSya ke devatA nathI, paraMtu siddhAtmasvarUpa che, ane karmavizvamathI pite ke kahevAya e viSe duHkha anubhave che. jJAnadaSTi lAdhatAM ja pitAnA svarUpane khyAla cakkasapaNe
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvI jAya che. dhyAnapratijJA prAraMbhanA prakaraNamAM vastutaH A vAtanuM ja nirUpaNa che. A badhI vaicArika - mAnasika bhUmikA che. have thaze ke sAcI paristhiti samajAtAM, ajJAnarUpI aMdhakAranA vinAzamAM pravRtta thatAM, ane divyajJAnadaSTi lAdhatAM A badhI vaicArikamAnasika bhUmikAne aMta Avaze. paraMtu ema nathI. juo kavizrI neharazmi zuM kahe che : pele dhase amita vegathI nIla pahADa jhaMjhA rahI cahudize nija vIMjhI pAMkha AkAza bhAMgI gabaDI zira pe jhIMkAya tUTe sukAna, zaDha phATI kare kaDAkA. ne teya che muja ure caDhate naze kai ! nA mRtyu A, pralaya nA, kSitije navI tyAM. 6 ghaDIbhara thaze: AkAza tUTI paDavAnI, sukAna tUTavAnI, zaDha phATavAnI ane kaDAkAnI vAte kyAMthI AvI? atyAra sudhI ApaNe karmarAjAnA kedI hatA; enI naukAmAM hatA. ApaNe enI sAthe saMgharSa karyo emAM e naukAnA zaDha phATe ane kaDAkAnI vAta Ave emAM navAI zI? have te e choDIne jJAnarUpI gaMgAmAM chIe ne ? ahI ja navI kSitije dekhAya che. A mRtyu ke pralaya nathI. alabatta karmarAjA mATe e avazya che. paraMtu 6 juo H samarpaNa (pAkSika) : 18 oNgasTa, 1968 54 18H kSitije navI A' kAvya.
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 anaMtakALanAM aMdhArAM ulecAtAM aruNodaya tha ane sUryodaya thatAM ja navI kSitijanAM darzana nathI thatAM? ApaNuM dRSTinI, jJAnarUpI sUryodayanI pahelAM karatAM kSitija laMbAI pahelAM aMdhakArane kAraNe je vastunuM lezamAtra jJAna ke bhAna na hatuM e have thatAM ApaNuM dhyeya spaSTa thayuM. ane e rIte jJAnI bhagavaMta AcArya zubhacaMdragaNi dhyeyasvarUpane prAraMbha karAve che. ApaNuM dhayeya zuM che? vaLI praznAvali zarU thaI ApaNuM dhyeya ApaNuM saccidAnaMda svarUpe pragaTa karavAnuM che. e mATe enI kalpanA paNa joIze. prAraMbhika avasthAmAM AlaMbana vinA cAle nahIM eTale paramAtmAnA cetanasvarUpanI kalpanA karavAmAM AvI. kaleka 22-ra7mAM theyasvarUpa vistArathI darzAvyuM che, je kalama dvArA kAgaLa para utArI zakAya evuM varNanIya nathI. te mAtra svAnubhavathI ja samajAya evI bAbata che. jyAM sudhI cetanasvarUpanI kalpanA che tyAM sudhI sAdhaka ema samaje che ke "mAruM sacidAnaMda svarUpa AvuM che. e rIte dhyAnamAM magna thatAM jyAre ema pratIti thAya ke A kapeluM svarUpa e ja huM chuM" tyAre cetana agara sabIja dhyAnanI AvazyakatA nathI rahetI ane sAdhaka nirAlaMba dhyAnanI avasthAe pahoMce che. A sthitie pahoMcyA pachI karmarAjA ke zetAnanI zI magadUra che ke te ApaNane ApaNA mArgamAMthI calita
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ 23 karI zake. UlaTuM je e e prayatna kare - ApaNuM sAthe laDe ane ApaNe nilepa heIe te "ha, bAyalA, laDateya nathI" ema kahI hArI jatAM pAchI pAnI karavAne karmarAjAne vega sAMpaDe. A bAbatane barAbara spaSTa karatI nobela prAIjha vijetA khalIla jibrAnanI eka kathA mane yAda Ave che. eka ekAnta parvata upara be sAdhuo rahetA hatA. e leke prabhune pUjatA tema ja anya prema rAkhatA hatA. have A banne sAdhuo pAse eka mATInuM zake hatuM, ane A ja e lekenI mUDI hatI. eka divasa eka aniSTa tatva vRddha sAdhunA hRdayamAM prayuM ane vRddha sAdhu yuvAna sAdhu pAse AvIne kahevA lAge, "ApaNe ghaNe vakhata sAthe rahyA chIe, have judA paDavAne samaya AvI lAge che. ApaNe ApaNI mUDInA bhAga pADI nAkhIe". tyAre yuvAna sAdhune glAni thaI ane eNe kahyuM, tame mane cheDIne cAlyA jaze te tethI mane duHkha thaze. bhAI, paNa tamAre javAnI jarUra ja hoya te tame jAo.' ane e mATInuM zaruM laI Akhyo ane kahevA lAge, ApaNe AnA bhAga nahi pADI zakIe, bhAI bhale e tamAruM rahe. onai
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ tyAre vRddha sAdhu bolyA, "huM dAna nahi svIkAruM, huM te mAre ja bhAga laIza. enA bhAga paDavA ja joIe." ane yuvAna sAdhu be , "je A kamaMDaLa bhAMgI jaze te tamane ke mane e zA upayoganuM thavAnuM che? enA karatAM je tamArI marajI heya te e mATe ApaNe ciThThI nAkhIe." paraMtu vRddha sAdhu pharIthI kahevA lAgyo, "paNa te nyAya ja mAMgu chuM ane mAruM pitAnuM ja laIza, ane nyAya viSe huM nasIba upara vyartha bharose nahi rAkhuM. kamaMDaLanA bhAga paDavA ja joIe." pachI yuvAna sAdhue kazI dalIla na karI ane kahyuM : je tamArI IcchA ja hoya te kamaMDaLane teDI nAkhIe." paNa vRddha sAdhunuM mukha cheka paDI gayuM ane e. bolI UThayo, "ha bAyelA, tuM laDavAne ja nahi." . basa! A ja rIte karmarAjA paNa nirAlaMba thAnanI sthitie pahoMcyA pachI ApaNane pADavAne vRthA prayatna kare te ene vIle meMe, hArIne pAchA ja pharavAnuM hoya che! 15 jUna, 1988, pannAlAla rasikalAla zAha
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ savIryadhyAna prakaraNa 1luM dhyAna pratijJA prAraMbha 1. dhyAna karavAne prathama kevI pratijJA karavI te kahe che: vastutaH hu keNa? ane mane jeNe phasAvyuM? anaMtaguNarAjIva - baMdhurapyatra vaMcitaH aho bhava mahAkakSe, prAgahaM karmavaribhiH // 1 // artha: anaMta guNarUpI kamalene vikasvara karavAne joke sUrya sarakhuM chuM, te paNa kevI khedanI vAta che ke, A bhavarUpI moTA kedakhAnAmAM mane pUrve karmarUpI vairIoe Thagyo! vivecanaH jema kamaLamAM aneka pAMkhaDIo hoya che, tema anaMtajJAna, darzana, cAritra, sat, cita, AnaMda, vIrya, dAna, lAbha, bhega, upalega, Adi aneka guNa mArAmAM vidyamAna che. jema kamaLapuSpanI pAMkhaDIo sUryane joIne praphullita thAya, tema upara varNavelA, jJAnAdi anaMta guNo mane zuddha caitanyane) nihALI vikasvarapaNuM pAme che.
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 : 3 mizana jema manuSya, rAjA, cakravatI, sUrya, caMdra, ItyAdi sarva keIne kamaLa priya hoya che, tema huM (jIva) AkhA vizvamAM sarve keIne vahAluM chuM. huM vizvavallabha kahevAuM temAM zuM khoTuM? jema sarve puSpamAM kamaLa zreSTha che, tema dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya, kALa, pagalAstikAya ane jIvAstikAya e chae drAmAM huM (jIva) uttamottama chuM. jema kamaLanuM puSpa rAjAdi sarvanA mastaka para caDe che, tema cauda rAjalekarUpa puruSanA mastaka upara, eTale lekane aMte siddha zilA para caDavAvALe paNa huM chuM. jema kumudinI caMdrodaya veLAe vikase tathA pUrNodaye praphullita thAya, tema huM upazama ane kSapazama samyakatva prApta thatAM vikasvara thaI paphalita thAuM chuM. vaLI sUryodaya veLAe kamaLa jema samagra khIle che, tema huM kSAyaka samyaktva veLAe mArA anaMta guNe sahita prakANuM chuM. Ama sakaLa guNene vikasAvanAre hovA chatAM, ahIM cauda rAjalekamAM karmarUpI vairIothI ThagA ! pahelAM mane karmarUpI vairIoe phasA," Ama kahevAthI huM have phasAvAne nathI ema baMgAthe che. vaLI jyAM sudhI mane huM koNa chuM, e khabara paDI nahatI, te pahelAM e zabdArtha nIkaLe che eTale samyakatva prAptinAM 1. ahIMyA kumudinI-kamaLa tathA sUryanuM ane zuddha cetanyanuM sAmyatva darzAvyuM che. -vivecaka
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhyAna pratijJA prAraMbha : pahelAM mane kamarUpa varIoe, A bhavarUpa kedakhAnAmAM phasAvyo hate, ema kahyuM che. have hAla te huM mukta chuM. ahIMyA jIvanamuktapaNuM saMbhave che. kSAyika samyakatvavAna jIvanamukta che. kAraNa ke, te pUrve karelAM karma bhegavIne khulAse kare che, ane navIna karmabaMdha te nAmamAtra kare che, kAraNa ke, temAM ahaMkArUpa sneha eTale tela jevI cIkAza hotI nathI. jyAre AvI sthiti prApta thAya che, tyAre te pitAne kevo dekhe che te kahe che: anaMtajJAna, anaMtadarzana, anaMtavIrya ane anaMtasukha e saluNarUpI kamalene khIlavavAne, sUrya sarakhe pitAne jue che." AvuM potAnuM jJAna, darzana, vIryane sukharUpa sAmarthya chatAM karmarUpI vairIoe, pitAne saMsArarUpa kedakhAnAmAM nAMkhe joI, acaMbe pAme che ane sakheda kahe che ke, ATaluM chatAM paNa huM ThagAye, e kharekhara AzcaryanI vAta che!" (mA.ze.) 2. ThagA mATe are! ThagArAM che ema kahI dhyAnI prazcAttApa kare che ? vikramaNamukaoN rAjA tuSA baddho viraMbitaH kAmamanaMta janma dugame // 2 // artha : (vaLI ema vicAre che ke, mArA pitAnA ja virAmathI utpanna thayelA rAgAdi kaThiNa baMdhanethI huM
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 :: vIryasthAna baMdhA chuM, ane ema baMdhAI anaMtakALa thayAM ja-ejanmarUpI kArAgRhamAM huM pIDA pApe. 2. pite ja pitAnA vibamathI rAgAdi baMdhanamAM kevI rIte baMdhAye e aMge mahAkavi ravIndranAtha TAgoranuM Alekhana atre jovuM ThIka paDaze ? "baMdIvAna ! tane kesa baMdhanamAM nAkhI gayuM e te tuM mane kahe ?' "baMdhanamAM bIju keNa nAkhe? mAre svAmI, mAre mAlika. eNe mane baMdhanamAM nAkhe. eka vicAra mane AvyuM hatuM. duniyAnA tamAma lekene paisA mAM ne sattAmAM mArI pachavADe rAkhI dauM te huM khare! e vicAranI dhUnamAM meM dhananA DhagaleDhagalA bhegA karavA mAMDayA ! rAta-dI joyA vinA, ADuMavaLuM nihALyA vinA. e rIte je mArA svAmInuM hatuM, te paNa mArA khajAnA bheguM karyuM. pachI thAkIne jyAre huM nidrAmAM paDyo, tyAre zavyA paNa mArA svAmInI hatI, temAM ja huM leTI gayo. pachI huM jA, ane jAgIne jouM chuM, te mArA pitAne ja lakSmI gRhamAM huM baMdIvAna hato ! paNa baMdIvAna ! tane baMdhanamAM nAkhe e te ThIka, paraMtu AvuM na chUTe ke tUTe, evuM baMdhana tane koNe bAMdhyuM?' . "e te meM pite ja bAMdhyuM che! meM ja mAruM baMdhana saMbhALapUrvaka ghaDI kADhayuM che. mane mArI zaktine garva hato. e AkhI duniyAne baMdhanamAM rAkhI zake - ane chatAM pitAne mukta rAkhI zake! mArI A mAnyatAnA vegamAM ne vegamAM, meM te rAta ne divasa jaMgI bhaThThImAM leha gALyuM ne jambara ghaNathI ene majabUta banAvyuM mArI A leha-sAMkaLI meM ja
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ dayAna pratijJA prAraMbhaH: 5 vivecana : jema chIpamAM rUpAnI, doraDImAM sApanI, jhAMjhavAmAM jaLanI bhrAMti thAya, tema A jagatamAM meM pote ja brAMtithI, sukhanI vRddhi karI, ane hariNa jema jhAMjhavAmAM jaLa zodhavAne deDe, tema viSayamAM huM sukhane kheLavAne dhasyA. paraMtu jhAMjhavAnAM jaLa jema dUra dUra mAlama paDatAM jaya, tema tema eka jAtinA viSayomAMthI bIjI jAtinA, bIjImAMthI trIjI jAtinA ema uttarottara viSayamAM sukha haze ema mane jaNAtuM gayuM. Ama deDatAM deDatAM rAgAdi sipAIoe mane pakaDo, karmarUpI sakhta deraDAothI bAMdhyuM, are! eTaluM ja nahi paraMtu nArakI, tiryaMca, manuSya ane devatA evA janmojanmarUpI kArAgRhamAM nAMkhyA. paraMtu have: ghaDI kADhI. chevaTe e taiyAra thaI, tUTe nahi ke vachUTe nahi evI abhedya banI, tyAre eka Azvarya meM joyuM ! bIjAne baMdhanamAM rAkhavA mATe taiyAra karelI mArI e lehasAMkaLI, mane ja baMdhanamAM jakaDatI rahI hatI !" "mAruM baMdhana meM ja saMbhALapUrvaka ghaDI kADhyuM che, ema ja kahene!" kevI mArmika tathA vizada chaNAvaTa che! - saMpAdaka [ juo : gItAMjali: anu. dhUmaketu, pRSTha 13-14] 3. priya vAMcanAra, je koI pArakI vastu corI le, tene sipAIo pakaDI kedamAM nAkhe, temAM navAI zI? juo viSa pudgalika eTale pudgala dravyanA che ane te viSayone je manuSya laI le te rAgAdi sipAIo tene kedamAM nAMkhe temAM zuM Azcarya che?
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ = = savIyasthAna 3. Aje zuM karuM chuM te juo : adya rAgajvaro naSTo, mohanidrA vinirgtaa| tataH jUina nima, dayAnidhi pAyA rUA artha : (vaLI evI daDha pratijJA kare che ke, Aje rAgarUpI tAva UtarI gaye, ane meharUpI nidrA UDI gaI, eTalA mATe karmarUpI vairIone dhyAnarUpI tIhaNa khagnanI dhArAthI haNuM chuM. vaDa labaMdhu saMvipakSI (a Jaina Luther) zrI yazevijayajI upAdhyAya paNa kahe che: para paraNati apanI karI mAne, kiriyA garave ghele una jaina kahe kema kahiye, e mUrakhamAM pahelo ! 1 vAta paNa kharI che ke, pitAnAmAM anaMta jJAnAdirUpa akhaMDa khajAne bharyo che. chatAM pugalika kAMkarAmAM mohI jAya, pitAnAmAM AnaMdarUpa amRta bhareluM che, chatAM para pariNatIrUpa pudgalika chAza pIvA deDe, e mUrakhane saradAra nahI te bIju zuM? keTalAka vyavahArakuzaLa evA mUrkhane DAhyA kahe che tethI zuM savuM? je (zubha) kriyAnA garvamAM chakI jAya tene paNa jaina na kahe, kAraNa ke, kiyA te paudgalika che. mATe evI paravasturUpa pudgalika kliAne garva zA mATe? AtmadaSTie te : nizcaya dRSTi hadaya dharI, pALe je vyavahAra, puNyavaMta te pAmazejI, bhava samudrane pAra. - zrImadda yazovijayajI samyagdaSTi AtmAnaMdI nijAnaMdane AsvAda le te zuddha caita-- bhAvamAM rahe ane kadAca vyavahAra kare che te paNa avyApaka rahI zubha vyavahAra kare.
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhyAna pratijJA prAraMbha : vivecana : jema javaramAM dahIM, tela, lIMbu, maracuM ane AmalI Adi kupacya padArtho khAvAnI IcchA thAya, tema saMsAramAM rAgarUpa jvarathI viSarUpI kupathya sevavAnI IcchA thaI. paraMtu Aje saMsAra pratye rAgarUpa javara nAza pApe, eTale viSarUpa kupagya sevavAnuM paNa tenI sAthe naSTa thayuM. eTaluM ja nahi paraMtu saMsAramAM jethI sukha vRddhi thatI hatI, tevI mehanidrA cAlI gaI. saMsAramAM sukha. nathI, paraMtu meM sukha ApyuM hatuM, te temAMthI gayuM. Arepita sukhabhrama TaLe re, bhAye avyAbAdha" Ama je devacaMdrajI mahArAja gAI gayA che tema thayuM. anaMta AnaMda (avyAbAdha sukha) te mArA pitAnAmAM ja che. kasturIyA mRganA udaramAM ja kastUrI hoya che, paNa tenI suvAsa levAne brAMtithI te jema jyAM tyAM bhaTake - doDe - rakhaDe, tema huM viSayamAM sukharUpa kastUrI hUMDhavA lAgyuM. are! paNa mane AvI bhUlathApa keNe khavarAvI? mArI bahir daSTie - mArI bAhya sukha zodhavAnI vRttioe - karmoe! paNa Aje e karmarUpI vairIone vIrya sahita thAnanI tINa khagadhArAthI hamaNAM ja haNu cakacUra 4. ajJAnane dUra karI jJAnarUpa AtmA jaIza: mAmAnA ghAni, nijAnaje tamaH | ploSayAmi tathApyugraM, karmadhana samutkarama // 4 // artha : ajJAnathI utpanna thayelA aMdhakArane dUra karIne huM AtmAne ja jouM chuM, tema ja ugra kammarUpI
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ -:: sIdhyAna lAkaDAMnA moTA gajane mALIne bhasma karU chu' (evI pratijJA karI dhyAnastha thAya). vivecana : ahiSTa mUkIne (eTale kastUrImRga kastUrIne bahAra zeAdhavAnu` mUkI, jema potAnAmAM zeAdhe te te peAtAnAmAM ja pAme tema ) aMtaradRSTi - AtmadRSTi thaI ke, pote peAtAne jotAM AtmarUpa thAya. have AtmA svayaMprakAza hAvAthI, te dRSTi jema jema vadhatI jAya, tema tema ajJAnarUpI aMdhakAra khasI jAya. ema karatAM saMpUrNa aMdhakAra paNa jAya ja. eTaluM ja nahi paNa AtmadRSTi thaI, nija svarUpamAM ekAgratA karatAM karatAM eTale jJAna e ja huM', dana e ja huM, ane te ubhayamAM ramaNa karatAM karatAM je cAritra thAya te paNa huM, ema nakkI kare. te cAritranI uSNAgnithI (arthAt tIvra agnithI karyAM maLIne avazya khAkha thAya, tethI cAritra te paNu huM ja chuM, ema Tharaze. : zrIjI yukti H zarIra, mana ane vANI, e huM nahIM; ema thayuM ke e upara rAga rahe nahIM. kAraNa ke, huM tyAM rAga ema zarIrAdi hu' nahIM te pachI e zarIrAdithI bhAgavAtA viSayo mArA nahIM, ema sahaja thaI jaze. Ama paravastumAMthI rAga gayA, eTale paravastumAM rahelA hu chUTa thaye anubhavAze. huMmAM (AtmAmAM) rAga bhale hai. Ama thayu` ke tyAM koIka alaukika zAMti anubhavAze. A zAMtivALI sthiti kaI apUrva ja AnaMda Ape che. AvA AnaMda pUrve te koI paNa vakhata anubhA ja nathI. te
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhyAna pratijJA prAraMbha :: ka ja aMtarAtmabhAva che, e aMtarAtmabhAva thayA pachI te bhAva vaDe temAM ja paramAtmabhAvanA karatAM karatAM eTale tirmaya - paramAtmabhAvamAM aikyatA karatAM karatAM je svarUpe pragaTa thAya, te ja tuM che (samari) ane te ja huM chuM (to) ema banI rahe che. ajJAnagaM tama: ajJAnarUpI aMdhakAra, anitya vastumAM nityabuddhi, azucimAM zucibuddhi, dukhamAM sukhabuddhi ane anAtma(jaDa)mAM Atmabuddhi e ajJAna - avidyA, mithyAtva athavA bhrAMtithI thAya che. have ajJAnanI paraMparA evI che ke, eka bhUla thaI ke pachI bIjI thAya, pachI trIjI ema vadhatAM vadhatAM jIva evI gUMcavaNamAM Ave ke te cakrAvAmAMthI nIkaLavuM muzkela thaI paDe spaSTIkaraNaH zAzvata jIva te ja huM. ema chatAM pudgala huM ema mAnyuM, ane ema samaje ke, pugalane eka divasa thayo eTale mane eka divasa thaye. A bhUlanA cakrAvAmAM bIjI paNa bhUle kare, ne te AnAthI maTI bhUla hoya, eTale zarIrane garbha bahAra AvatAM aThavADiyuM thayuM. vaLI tethI meTI bhUla mahine thaye ema gaNyA kare. pachI varSa, pachI daza varSa pachI pacAsa ne sATha ane pachI pudgalathI chUTo thaye ke marI gaye, e kALa saMbaMdhI bhala. 4. Vicious Cricle jevI vAta thaI. - pAka
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 : sIyasthAna je pugalane eTalAM varSa thAya che tene pitAnAmAM Aropa karAve che te pahelI bhUla. pite pahelAM ajJAnathI ema mAne (athavA ajJAna mA-bApe zIkhavyuM hoya tethI ema mAne) ke huM zarIra, ane ema mAnyuM ke, je zarIranA sagAvahAlAM te pitAnA - AtmAnAM sagAvahAlAM. te zarIrane mATe gharakuTuMba, lUgaDAMlatAM, ghareNugAMTho, bAga-bagIcA, nAta-jAta te pitAnAM ema mAne che. evI bhUlanI paraMparA cAle te saMsAra saMbaMdhI bIjI bhUla. have viSayemAM sukha nathI te chatAM sukhabuddhi thavI te trIjI bhUla. juo AgaLa lekamAM kahyuM che ke, jema mRganI nAbhimAM kastUrI che, tema (zAzvata) anaMta AnaMdarUpa sukha pitAnAmAM che, tema chatAM jema mRga bahAra DhaMDhe che, tema bhUlele ajJAna jIva, (avyAbAdha) sukha che pitAnAmAM ane draDha che bahAra. vicAra kare ke sAkaramAM mIThAza che? lAlana kahe che ke, mIThAza (sukha) pitAnAmAM 5. sarakhAvo : " bhUlenI ja paramparA jagata A, evuM dIse che, pitA !" - kalApI - saMpAdaka 6. prastuta vivecana sAthe yogasUtrakAra pAtaMjaline nIce jaNAvela zleka sarakhAvavA jevo che : "nibhAzuvidurasAnAtimAku nicariguNAtamAthAti vidyA mAM ja che (sAdhana pada) arthAta anityamAM nitya buddhi, apavitramAM pavitra buddhi, duHkhamAM sukha buddhi ane anAtmamAM Atma buddhi avidyA kahevAya che. - TUMkamAM, ajJAnathI AvuM badhuM thAya che.
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhyAna pratijJA prArabha ke 10 che, ane e sAkaramAM phakta seMdriyadvArA pradarzita kare che, kAraNa ke je mArAmAM sukha pariNAma na hoya te sAkara mIThI nathI, kemake mIThI sAkara paNa lAlananA zarIrane tApa AvyuM tyAre mIThI na lAgI. mATe bhAIo, jitendriya jene, mIza (sukha) piotAnAmAM ja che, viSamAM nathI, paraMtu jema sUryamAMthI kiraNa kure, tema anaMta AnaMdarUpa sUryamAMthI sukhanAM kiraNe slerI viSayamAM praveza kare che. ane kasturI mRganI mAphaka, te ajJAnatAthI bhUlele jIva viSayamAM sukha mAnI tenI pUThe doDe che. A ajJAnatArUpI ethI bhUla. (ahIM "ajJAnatArUpIethI bhUla" ema kahevAne badale "duHkhamAM sukha jevAnI trIjI bhUla" ema kahevuM vadhu vyAjabI gaNAze. kAraNake, agAunI bhUle paNa ajJAnatAne lIdhe ja thayelI che.-saMpAdaka) vaLI pudgala, je azucirUpa che, tene zucirUpa mAne. jema annane zuci mAne, dUdhane zuci mAne, je anna viSTAnA khAtarathI thAya tathA je viSTA gAyanA khANamAM Ave te bhUlI jAya. (azucimAM zuci jevI te ethI bhUla thaI-saMpAdaka) Ama, ajJAnathI bhUlanI paraMparA cAle, paraMtu A ajJAnathI utpanna thatuM tamaH eTale aMdhArUM te zAstra-satsaMga ke suvicAranA dIpathI dUra karI AtmA tarapha jarA jarA jetuM rahevuM ane ema jotAM jotAM tenA tarapha daSTi karavI eTale aMdhAruM jaze - Atmadarzana 17 "trIjI bhUla" ema jaIe. .-saMpAdaka
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 - - saSIya yAna thaze; eTaluM ja nahi paraMtu e AtmadarzananA yeAge temAM ja dhyAna karavAthI karmarUpI lAkaDAnA gaMja maLI jaze. karma che pugalika, ane mana. jenAthI yAna karavAnu che, te paNa pudgalika che, te e evI rIte maLI jAya che ke, jema lAkaDe lAkaDuM' ghasavAthI lAkaDAM khaLI jAya che, tema chevaTe te manenA nAza thAya che. AtmAne ja jovu' kema bane ? indriyAdi kriyA mUkI chUTA thayelAM manathI vicAra karavA ke, A kriyA mArAmAM kANa kare che? ghaDI pahelAM cAlavA hAlavAnI ke, vAta karavA AdinI kriyA koNa karatA hatA? A vicAra karI rahyA pachI kriyA koNa karaze ? Ama vicAra karatAM nimiSamAtramAM ---kSaNa mAtramAM mAlUma paDaze ke mAMhI koI kriyA karavAne prere che, te preranAra koNa che? ne e kaNa prere che? ene paNa prere che te koNa? ema prazna pUchatA ja javA tyAre ghaNuM UMDuM. U'Du' jatA hAI e ema mAlUma paDaze. pachI manathI vicAra karavA ke, A aMdara rahI vicAra koNa kare che? e uparanA vicAra paNa koNa kare che? ema karatAM karatAM jyAre vicAra thAkI jaze, ane mana ema thAkIne virAma pAmyuM ke aMdaranI jyeAti dekhAze. kAraNa ke atyAra sudhI mana ane indriyAnI kriyA je vAdaLAMrUpa hatI te vAdaLAM khasyAM, eTale mana nivikalpa; ane e nivi palpa thayu ke,-AtmakhyAti eTale jyeAtinI jhAMkhI thavA lAgaze.
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhyAna pratijJA prAra thoDA ja vakhatamAM tyArapachI gra'thibheda thaze. koSa, mAna, mAyA, leAbha, hAsya, rati, arati, zeka, ducchA Adi kema jANe kALAM dhama jevAM vAdaLAM thaI, peAtAnA AtmasvarUpane pUrva AcchAdana karatA hatA, te jaNAI Avaze. ATalu thayu` ke, saghaLA kaSAya upara eTale dhAdi upara krodha Avaze, anukrame tenA para paNa dayA Avaze. ane je vaza pAte hatA te, peAtAne vaza thaI jaze. ane krodhAdi vaza thaI gayA, ane te ceAthA svajvalana sudhI AvI gayA tA pachI A bhavamAM ja, ghaNuM mATu kAma thayuM ema samajavuM. A kSeAkaratnamAM ma~dhanasamuhrama ema che. kama rUpI lAkaDAnA DhagalA - e lAkaDAM pahelAM te sUkAM che, kAraNa jyAre viSayAdri rasanI bhInAza jAya che, tyAre ja dharmAdika dhyAna, cAraNA, samAdhi, upara prIti kare che, ane emAM paravastunI bhInAza na hovAthI, te sUkAM che. have sUkAM lAkaDAMne Dhagale maLe emAM - vAcakama' ke, dhyAna mitrane kaMI saMzaya na ja hAya, mATe game tevAM sUkAM lAkaDAnA DhagalA hAya, te dhyAnAgninI mAtra cinagArIthI paNa maLavA mAMDe che, paraMtu e dhyAnamAM upayukta evI maigyAdi dhamaNeA lagADI hAya, tA e dhyAnAgni vizeSa pradIpta thaze, ane e pradIpta thayelA 8. sarakhAvA : yogazAstramAM hemacaMdrAcArya paNa kahe cheH kSiNoti yogaH pApAni cirakAlArjitAnyapi / pracitAni yathaidhAMni kSaNAdevA zuzukSapi: // arthAt ekaThAM karelAM lAkaDAMne jema kSaNavAramAM ja tIvra agni 3.
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14:: sayadhyAna agni pahelAM dharmadhyAnanI javALA vaDe ane pachI zukaladayAnanA bhaDakAmAM ugratApathI karmane bALI mUkaze emAM paNa bilakula saMdeha levA jevuM nathI. ' jema dhyAnAgnithI karma baLe che, tema dhyAnarUpa vanathI karmarUpI vRkSane tema ja tenAM viSayAdi phaLone, paNa nAza thAya che te AgalA lekamAM Avaze? 5. dhyAnarUpI vajathI karmarUpI vRkSone ane enAM phaLane kevI rIte nAza karIza? : pradAna, turitamasaMkSama tathA kurmA yathA datte, na punarbhavasaMbhavam // 5 // ' artha? atyaMta baLavAna evA dhyAnarUpI vajathI pAparUpa vRkSane evI rIte nAza kare che, jethI pharIthI janmarUpa phaLa thavAno saMbhava ja na rahe. vivecanaH janma hovo eTale keIpaNu zarIra hAvuM, zarIra je che te paravastumAM mamatvathI ja thAya che. have dhyAnarUpI kuhADAthI, paravastune ja mArAthI judI karI bALI bharama kare che, tema ga, ghaNuM kALathI ekaThAM karelAM pApane paNa kSaNavAramAM nAza kare che --saMpAdaka 9. sarakhA : kalikAlasarvajJa hemacaMdrAcArya paNa zAstramAM kahe che? yogaH sarvaviSavallI, vitAne prshusitH| amUtra maMtra , vArmamAM nivRtti zrAH | arthAt sarva vipattirUpa velIonA karmasamUhane vidAravAmAM ga, (dhyAnamArga) parazu samAna che athavA tIkSNa dhAravALA kuhADArUpa che, eTaluM ja nahi, paraMtu mokSarUpI lakSmI prApta karavA mATe te amUlya maMtra, taMtra ane kAmaNarUpa che. - saMpAdaka
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhyAna pratijJA prAraMbhaH 15 nAMkhu, te pachI zarIra kyAMthI janme?! paravastumAM huM hiu, te ja paravaturUpa vRkSa Uge; eTale pudgalarUpa mATImAM hurUpa prakAza, tenA upara mArA rUpa rAga havA, ane paMcAzavarUpa varasAda paDe, te ja janmarUpa vRkSa Uge, ane viSayarUpa tenAM phaLa thAya. paraMtu A pagalAdi padArthomAMthI ja je huM alaga thaI rahuM, mArA bhedajJAnanA kuhADAthI tene mULathI ja chedI nAMkhuM, te pachI zarIrAdi kyAMthI Uge? ane zarIrAdina Uge te pachI janma paNa kayAMthI thAya? dhyAna dvArA AmadaSTi karI, paravastumAMthI will to do karmabhAvanA, jema "zepanahera10nAmanA jarmana adhyAtmavAdI kahe che tema, upADI lauM, te pachI punarjanmane saMbhava ja kyAMthI rahe? pA yugalarUpa vRkSa mamatvarU5 rasa vinA Uge nahIM ane e vRkSane rasa nahIM maLavAthI sukAvA lAge te pachI tene viSayAdi phaLe kyAMthI saMbhave? have temAMthI mamatvarUpa rasa kema sukAvA lAge? e prazna pUchavAmAM Ave che, tene uttara sahaja e ja ke, mamatva cheDavuM nahIM, paraMtu mamatva 10. zopanaherane maraNa vakhate pUchavAmAM AvyuM ke, ApanI kabara upara zuM lekha lakho ? tyAre AtmadaSTie uttara Ape, Shopanhour is no more" - zopanaherane have janma nathI. ( kAraNa ke kaMIka paNa karavA(karma)mAM have IrachA nathI ane janma te karma icchAthI ja thAya che.) e bhAvArthanuM vAkya -vivecaka
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 :: saLIyasthAne pitAmAM eTale azAzvata evA pudgalamAMthI kADhI, zAzvataH evA jIvamAM (AtmAmAM) karavuM. AtmA eTale anaMta jJAna, darzanAdi ane temAM mamatva rAkhavAthI dehAdi paramAthI te chUTI jaze. kaI paNa vastu ucheda karavAmAM sAdhana - hathiyAre aneka tarehanAM hoya che. chINa, capu, kAtara, karavata, kuhADA vagere; paraMtu e badhAM zastromAM vaja jevuM kaI nathI, parvatane paNa bhedI nAMkhe evuM ja hoya che. meru parvata jeTalAM karma hoya, to paNa dhyAnarUpa ja tene teDI nAkhe che, ane evI rIte tene e dayAna mULamAMthI ukheDI paNa nAMkhe che ke pharIthI kamarUpa bIja Uge ja nahIM. mATe ja graMthakAra ghaDhaLAnALa" ema kahe che. karmarUpI vRkSanAM phaLa dhaturAnAM phaLa jevAM jherI che, mATe e jhADane je mULImAMthI che, eTale kajanita dehamAM huMpaNuM kADhI lIdhuM te, e jhADa chedayuM ane tethI tenAM phaLe te chedAyAM ja che. karmarUpI vRkSane jherI phaLa kema che? A praznano uttara e ja ke, e jhADanA ekapaNa viSayarUpa phaLa bhegavyAM ke pharIthI viSayabheganI IrachA thaze,11 ane jeTalI jeTalI 11. sarakhA : na jAtu rAma mApuvmone rAti haviSA kRSNavarmeva bhUya evAbhivardhate / / -manusmRti (adhyAya raje, bleka-94) arthAta viSayabheganI IcachA viSayone bhegA karavAthI kadI zAMta
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhyAna pratijJA prAraMbha : 10 vAra e IcchA rahI teTalI teTalI vAra te viSayanA jherI phaLanA bhegathI marI jaze, ane vaLI paNa te viSayane bhUlathI khAze, eTale dehabhAvane ja dhyAnarUpa vajathI mamatvarUpa mULamAM chedI nAMkhyAM eTale dehabhAva gaye, te janmarUpa phaLa paNa gayAM jANavAM. va. va. kadAca dehamAM mamatvabhAva gaye ane ema karatAM samagra na gaye te deha raheze, tepaNa sAdhu, upAdhyAya, AcArya ke gaNadhara ke tIrthakara avasthAne yegya evAM zubha-zuddha kAryo avyApakapaNe karaze ane ene mamatva na hevAthI e caramazarIri thaze. 6. adyAvadhi mane mokSamArga kema na dekhAya? : ===aa samajUta-madApUchaparachun: sva vijJAnAbhdavaH sAkSA-mokSamArgA na bIkSitaH // 5 // artha : saMsArarUpI jvarathI utpanna thayelI mahAmUchae mArAM cakSune aMdha karI nAkhyAM, tethI mArA pitAnA ja jJAnathI utpanna thatA mekSamArgane meM yathArtha na dIThe. thatI nathI, paraMtu jema ghI homavAthI agni vadhAre pradIpta thAya che tema viSayasevana karanAramAM tenI abhilASA adhika, adhikAra ane adhikatama thAya che. tRpti thayA chatAM ema thAya che? haju adhika sevana kema nathI karI zako?" je bhAgomAM tRpti thatI ja hoya che tenuM pariNAma sukha thAya, paraMtu temAM tRpti te thatI ja nathI, UlaTuM IdriyanI ca caLatA vadhe che, tRNA vadhe che ane zAMti thatI nathI. e pramANe te sukha parizAmamAM mahAna duHkhanA kIcaDamAM phasAvI de che. -saMpAdaka WWW.jainelibrary.org
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 : savIyadhyAna vivecana : jema AMdhaLAne mArga na jaDe, tema AtmajJAnamAM aMdha hovAthI mane mokSamArga na jaDyo. keI janmAMdha hoya che ane keI kaMI kAraNathI AMdhaLA thAya che, tene kadAca (mokSamArga) na jaDe. paraMtu ghAsaleTanA dIvAnA dhUmADAmAM bahu vakhata besavAthI ke evAM kaI kAraNasara aMdhapaNuM AvyuM hoya te dUra thaI zake, tema saMsArajavALAnA meharUpa dhUmADAmAM rahevAthI, je jJAnamArga mAM aMdha che; tene prathama maitrI, karuNA, prameda madhyasthatA Adi bhAvanArUpa2 auSadhopacArathI sadeva, sadguru, saddharma tathA sazAstranA saMganuM aMjana thayuM ke, pAche te dekhate thAya; have mane ema thayuM hoya ema jaNAya che, ane tene lIdhe, mane je mekSamArga nahIM dekhAtuM hatuM tenuM kAraNa paNa mane jaNAI gayuM. e kAraNa e ke tyAre mane samabhAva na hatuM, ane samabhAva vinA mokSamArga kyAMthI jaNAya? kahyuM che ke : seyaM baroya AsaMbageya budhdhoa ahava anno vaa|| samabhAvabhAvi appA, lahei mokhkhaM na saMdeho // 2 // (saMbadha sattarI, zrI ratanaze kharasUri) artha : vetAmbara che, vA digaMbara he, vA anya hi, paraMtu jene AtmA samabhAve bhAvita heya te ni:saMdeha mekSa pAme che. 12. sarakhA yogadarzanamamAM yogasutrakAra maharSi pataMjali paNa kahe che: maitrI karuNAmuditopekSANAM sukhaduHkha pujyApujyaviSayANAM bhAvanAtacittaprasAdanam // 33 //
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhyAna pratijJA prAraMbha : 19 AtmA tirmaya che, ane e ti, iMdriyarUpa jALiyAmAM je viSayAdine kacare na bharAye hoya te theDI thoDI bahAra Ave che ane tethI te jaNAtA, saMsAramAMthI chUTavAnA je mArgo najare paDe che, te mArgo badhA galI jevA sAMkaDA hoya che, paraMtu IdriyarUpa jALIe manarUpI bArImAM che, te te mananI bArI ja je khelI nAkhI hoya te, Atmajayati je mArgamAM dekhAI Avaze, te rAjamArga je ja mokSamArga ja che, arthAta manane paNa dUra mUkyuM eTale AtmAthI AtmA jaNAya che. kavijJAnathI sAkSAt mekSamArga maLe che ane svaajJAnathI saMsAra mArga ja maLe che, ane e saMsAramArgomAM, hiMsA, asatya, cerI, maithuna, parigrahAdi evA kacarAe ThAMsI ThAMsIne bharAyelA che ke, jethI mithyAtvarUpI plega lAge ja ane tethI bhavabhramaNarUpa roga nIpaje. paraMtu svavijJAna thatAM ja, maitrI, karuNu, muditA, madayasthatAdithI svacchatA suvAsatA evI chUre che ke, mithyAtvarUpa lega | (samAvi pAda) arthAta sukhI prANuonI sAthe mitrI, duHkhI prANIo para dayA, puNyAtmAo tarapha harSa, ane pApIo tarapha upekSA ( udAsInatA) rAkhavAthI cira nimULa ane prasanna thAya che. -saMpAdaka 17. sarakhA : jJAnA zvAse zvAsamAM kaThina kAma kare kSaya vahvAna jema IvaNa dahe kSaNamAM jyoti prakAzyo bhaviyaNa citta dhare. - jJAnapaMcamInuM stavana. - saMpAdaka
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaI samyakatvarUpa mekSamArgarUpa yAtrA karavAne niregatA prApta thAya. janmarUpI javarathI je mUcha utpanna thAya che, te mUcha kAMI nAnI nathI. bAMdha - zrI vIraputre, juo te kharA, anAdikALathI A mUccha lAgI che, te kharekhara AcAryajInA kahevA pramANe, mahAmUccha che. A mahAmUcchane svavijJAna eTale pitAnuM jJAna thatAM nAza thAya che. eTale jJAnAmRta chaMTAvAthI mahAmUcha gADha hovA chatAM paNa temAMthI jAgrata thavAya che. kAraNa ke, jJAna e amRta che.14 tenA sparzathI sumanuSya ke devatAdi thavAya che, ane te jJAnAmRtanA pAnathI amara thavAya che eTale sAdi anaMtatva paNa tethI prApta thAya che. 7. kevala darzanarUpa evA AtmAne meM kAM na dITha? : AtmApi na vijJAto, vizvalokaika locanaH / avidyAviSamagrAha - daMtacarvitacetasA // 7 // 15 atha : (vaLI ema vicAre ke ) avidyA eTale mithyAtvarUpa dArUNa magaramacchanA dAMtamAM mAruM citta cavAI gayuM, eTale sakaLa vizvane jevAne advitIya netrarUpa | (kevaLadanarUpa) AtmAne paNa meM na je!! vivecana : jema dArUNa magaramaccha dariyAmAM hajAro jIvane saMhAra kare che tema, meM paNa A saMsAra samudramAM -saMpAdaka 14. kahyuM che ne ke "prakRtam tu fghA ' 15. na dIThuM Atmatattva je, vilekeka lecana avidyA, tINadatothI, cavANuM citta jekI. - saMpAdaka
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhyAna pratijJA prAraMbha :: 21 AraMbhanAM kAme karI, hajAre niraparAdhI prANuone saMhAra karyo che. jema dArUNuM eTale moTo magaramaccha, moTA moTA sarasAmAna bharelAM vahANane pitAnA peTamAM garakAva karI jAya che, tema mArA lebharUpI peTamAM mAruM kuTuMba, mArI nAta, mAre deza, mAruM dhana, mArAM chokarAM, mArI strI, mArAM lUgaDAM, mArA dAgInA, mAruM rAcaracIluM ema karI karIne mamatvarUpa meTuM vahANa, huM mArA peTamAM garakAva karI gaye chuM. jema magaramacchanA dAMta Ave, tema mAruM mAruM karI meM paNa jagata cALyuM. jema magaramacchanA dAMte tIvra ane lAMbA hoya che tema, mArI paNa AzA ane tRSNa lAMbI lAMbI hoya che. Azcarya che ke, huM manuSya thaI tiryaMca, paMcendriya evA magaramacchanuM anukaraNa karuM chuM. huM tiryaMcathI U e ke nIce, mAre mArAthI vizeSa evA zubha devenuM athavA tIrthakarenuM anukaraNa karavuM egya che. A te meM UlaTo ghadhe mAMDyo, ane A nIcanA anukaraNathI te huM je A manuSyapaNuM pAmyo chuM, te paNa hArIne pAcho nIce jaIza. vaLI te magara dariyAmAM paDyo, te peTamAM durvastu nAkhe che, huM manuSya hovAthI mAruM peTa, mana ke citta che, temAM duSTa viSane mArA mArA grahaNa karate jAuM chuM. tene jema dAMte moTA che tema mA lebha meTo che. tenuM peTa bhayaMkara che, tema mAruM citta bhayaMkara che. te ajJAnI che, ane huM mithyAtvI chuM. mATe thayuM te thayuM. paNa jema kaI sAro magaramaccha dariyA kinAre Ave, tema saMsArane kinAre AvavA he tuM cetana! samyakatva
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 :: savIya dhyAna pAma. pachI te jema kinAre AvI peAtAnA peTamAM rahelI vastune vamI nAkhe, tema hu paNa dezivarati ane savirati thaI para vastune vasI nAkhuM. 1 6 vaLI tuM kahIza ke, zuM khAuM ? tenA uttara e ke jJAna, darzana, cAritra, vIrya, sat, citta, AnaMda vagere e ja tArAM dravye che ane te amRtanu' pAna kara te ja tane yogya che. are ! bhalA mANasa ! koI pyAlAmAM tane dUdha Ape, te te pyAleA kaI tArAthI khavAya? A paudgalika padArthoM te jJAna, darzanAdinA AtmAmAMthI nIkaLatAM jharaNA rAkhavAnA pyAlAM che. te zu hu' pyAlAne khaTakA bharU' ane dUdha kADhI nAkhu? paraMtu je zubha kriyArUpa pyAle laI, pAna, pAThana, sAmAyika, pUjA ItyAdi pyAlAmAM jJAna-danane bharU ane tenuM jo huM pAna karuM te kevuM sAruM! viSaye e te mATInA pyAlA che. paraMtu pUjA, sAmAyika ityAdi te rUpAnA ane suvarNanA pyAlA che. sAmAyika e sphaTikane pyAle che. - 16. vivecananA A AkhA paeNrA mULa zlokanA artha sAthe asaMgata lAge che. mithyAtvarUpI dAkhkhu magaramacchanA viSayo - lAbha ane tRSNArUpI dAMtathI mAruM citta (Atmika svarUpa ) cavAi gayuM - sApha thaI gayuM eTale AtmAne me na dIThA evA bhAvAtha kAraNa ? kAraNa ke tRSNAne aMta ja nathI. eka vastu maLatAM bIjI vastu meLavavAne lAbha jAge che. tRSNAnuM yathA svarUpa samajavA mATe zrImad rAjacaMdranuM kAvya jovu... ja rahyuM : che
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhyAna pratijJA prAraMbha : 2 fjaaovAH dIve, tArA, caMdra, sUrya vagere mane dekhAyA ke je thoDA vakhata tirachalekarUpa gharamAM aMdhArI. rAte, ane divasanA prakAza kare che, paraMtu aMdhArI rAte, ajavALI rAte, divasanA ne gharamAM, bahAra ane sAdi anaMtakALa sudhI kAleka prakAzaka evA AtmArUpI (sUryane paNa dekhanAra) sUryane sUryane paNa meM hajusudhI nahota dITho ! arelAlana! je te khare kevuM Azcarya! tArA dUra, caMdra dara, sUrya dUra, paNa A te AtmA je sUrya, caMdra, tArA ane dIvAnA karatAM paNa pAse, je mArA deDathI paNa pAse, je mArA zvAsocchavAsathI paNa pAse ane vaLI kaleka prakAzaka, tene meM nahIM dIThe? e lAlana tArI kevI phajetI?! ke tuM dUra ne cheDA prakAzavALAne dekhe ane pAsethI paNa pAsenA tema ja lekAleka prakAzakane na dekhe ! hatI dInatAI tyAre tAkI paTelAI ane, maLI paTelAI tyAre tArI zeThAIne; sAMpaDI zeThAI tyAre tAkI maMtrInAI ane, AvI maMtrItAI tyAre tAkI nupatAIne; maLI nRpatAI tyAre tAkI devatAI ane, dIThI devatAI tyAre tAkI zaMkarAIne; aho ! rAjacaMdra mAne, mAne zaMkarAI maLI, vadhe tRSNAI te ya jAya na marAIne. Ama ene ( arthAt tRNAne) cheDe na hovAthI, mithyAvarUpI dArUNa magaramacchanA lebha ane tRSNArUpI dAtethI mAru citta cavAI gayuM. - saMpAdaka
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 = = suvIdhyAna jAya" 17 are A zarIranI mayAtmA'pi na vijJAteA 1 me AtmAne paNa na jANye. " bagalamAM karu. ne karuM zeAdhavA e kevuM Azcaya! paraMtu khagalathI paNa pAse, hAthamAM kalama che, A je hAtha lakhe che, A je zakti hAthamAM AvI, graMthamAM kalamane calAve che, A manamAM vicAra kare che, e badhAthI paNa najIka, e badhAne paNa jotA, jANatA evA pete te peAtAne ja khALavA mahAra jAya, e kevI hasavA jevI vAta che? pAte kema khAvAya ? para`tu A te pAte ja khAvAyA hoya tema A janmamAM paNa ADatrIsa varSa calAvyuM. 17. aMgejI zALApayogI graMthanA eka pustakamAM lakhyu che ke ame rikAmAM eka veLA eka moTI AgakhATanA utArUe mATe bharI lIdheluM pIvAnu pANI khUlyu.. utArUoe ghaNI vAra tRSAnu mahAkaSTa veThayu pachI eka sTImara AvatI joi, temanI tarapha peAtAnI AgoTa calAvI. sAme maLelI AgoTanA khalAsI pAse pIvAnuM pANI mAgyuM, tyAre teoe javAba Apyo ke ahI ja bakeTa ( bAladI ) nAkho, kAraNa ke tame emejhona nAmanI mahAna nadI para musApharI karA cheA. A Agama- joke keTaleka vakhata thayAM emejhona nadI upara ja musApharI karatI hatI, paNa te kayAM che te jANatA nahIM hatA. tethI pIvAnuM pANI nIce ja pAse hAvA chatAM rakhaDatA hatA. tema mANasa, nArakI, tiryaMca yonirUpa kharA samudro eLagI manuSya yonirUpa emejhona rIvara (nadI ) upara potAnI mAnavanokA calAve che, te chatAM, AtmAmRta, jJAnAmRta, sAdi anatamRta, meAkSAmRta kathAM che? ema jete tene pUchyA kare che. te chatAM dhyAnarUpa bAladI potAnAmAM na nAkhatAM
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhyAna pratijJA prArla 8. vaLI vicAra keH paramacaiAtirUpa hAvA chatAM kAnAthI mAyA ? parAtmA paramajyotirjagajjyeSTho'pi vaMcitaH / ApAtamAtrasyaistairviSayairatinIrasaiH // 8 // artha : AtmA paramAtmA che, utkRSTa nyAtimaya che. traNe lokamAM mahAnamAM mahAna che. te chatAM zarUAtamAM manAra ane aMtamAM virasa evA viSayeAe tene ThagyA che. : pa. mA vivecana : vicAro ke, sparzendriyanA viSaya sevatI vakhate ane aMte rasendriyanA viSaya, dUdhapAka khAtI vakhate, ane khAdhA pachI tenu' pariNAma zu? Ama sarva viSaye, AraMbhe kaIka ramya ane pariNAme aramya lAge che!18 Aje sekaDo rUpiyAnA ArIsA Ave che, te dekhAvamAM jyAM tyAM rakhAyA karI, manuSyayeAnirUpa nadI paNa pANI bharyAM vinA vaTAvI jAya che. vivecaka 18. sarakhAvA : (a) viSayarUpa aMkurathI, TaLe jJAna ne dhyAna leza madrirApAnathI, chAke jema ajJAna. -zrImad rAjacaMdra (ba) viSayendriyasaMyogAd yat tadagre'mRtopamam / pariNAme viSamiva tat sukhaMrAjasaM smRtam // 38 // -gItA, adhyAya 18, zloka 38 arthAt lokamAM prasiddhaAEka, caMdana, vanitAdi viSayAnI sAthe indriya sayeAga dvArA pedA thatuM, je ArbhamAM amRta tulya ane pariNAme viSetu" sukha, te rAjasa che. -sAka
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26 HH savayaMdhyAna suMdara, paraMtu jarA Thekara lAgI eTale nakAmA thAya che. strI paNa sAyaMkALe suMdara ane prabhAte DAkiNa jevI lAge che, yuvAvasthAmAM priya paNa vRddhAvasthAmAM aLakhAmaNuM lAge che. hIre ke suMdara lAge che? paraMtu te devatAmAM paDyo ke kelase thaI jAya che. chokaruM janmatI vakhate suMdara ane maratI vakhate asuMdara, ghara bAMdhatI vakhate suMdara ane paDatI vakhate asuMdara, vivAhane varagheDe suMdara ane maraNa vakhatanuM ANuM asuMdara, jagatamAM sUryodaya suMdara ane sUryAsta asuMdara, Ama jenI zarUAta che ane jene aMta che, evA viSaye, ApAta mAtraraya eTale AvI paDyA tyAre suMdara ane aMte nirasa che. paraMtu AmA ke jenI zarUAta nathI ane aMta paNa nathI. vaLI je zAzvata che, te suMdara ke asuMdara thatuM nathI, paraMtu jyotirmaya che. ajavALuM ane aMdhArUM jema pUrvApara thAya che, tema nahIM, paNa sUryamAM niraMtara prakAza che, tema AtmA niraMtara prakAzarUpa che. sukhaduHkhamaya nathI. paNa AnaMdamaya (avyAbAdha sukhamaya) che. janmamaraNarUpa nathI, paraMtu ajanma ane amara che, mATe zAzvata che, nAne moTo nathI, bhAre halake nathI, paraMtu agurulaghu che. pudgala ApAta mAtra ramya, ane pachI virasa, jema upalAM udAharaNomAM dekhADyA tema jaNAya che. paraMtu e pudgalamAM rahele jIva, je ramya aramya thatuM nathI ane ekasarakhe ramya ja rahe che, ane pudgalanA ramya aramyapaNAnI, emAM bhrAMtithI, ApaNA karavAmAM Ave che.
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhyAna pratijJA prAraMbha : : 20 koI eka akhaMDa jyeAti hAya, ane tenA AsapAsanA vividha raMganA kAcavALAM qAnasarUpa zarIza khadalAya tethI temanA prakAza, kAMI ramya-aramya thatA nathI. paramAtmA kAMI pudgalanA saMgathI vastutaH peAtAnu nijasvarUpa ekAMte mUkI detA nathI. je samacaturasa saMsthAnane ke hu'Daka saMsthAnane lIdhe paramAtmAne manuSya kahevAya che, te paudgalika che. mAtra vyavahArathI (upacArarUpa) ekane paramAtmA ane khIjAne maRsirAtmA kahIe chIe te mAtra parama ane ahira evI e paudgalika upAdhine lIdhe che. e upAdhirahita thAya te te zuddhAtmA ja (siddhrUpa) pote che. nanathaiTo'tti vaMcitaH| jyAre ApaNe potAne peAtAnI parama jyAtithI - jJAnathI nathI jotA tyAre, ApaNe pudgalarUpa lAgIe ane Ama ApaNe pudgaladravya hAvA chatAM, ApaNu pulika baLa - sAmarthya keTaluM che te paNa jANatA nathI. jANe ke ApaNAmAM rahelI jgyAti UlaTI vaLI gaI na hoya, jANe ke e akhaMDa prakAzamaya dIvA A pudgalabhAvathI DhaMkAtA na heAya. paraMtu e puddagalabhAvane jarAka paNa khaseDIne jyeAtithI joze te pudgalamAM (alamatta temAM mamatva karavuM nahI.) keTalu sAmarthya che te jaNAI raheze, ane peAtAnu meTAMmAM meTA paNa nahIM jANe tepaNa te anumAna teA e jyAtiprabhAve karI zakaze. AvI rIte pulika bhAvamAM moTApaNu jaNAya te pachI Atmika bhAvamAM peAte sarvazaktimAna siddha thAya temAM ze| saMzaya che?
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 : : savAya dhyAna AtmAnA sAge pugalika bhAvamAM zreSThatA batAvIe chIe. prathama teA paga e pudgalika che ane tenI uMcAI eTalI badhI che ke meATA moTA patA caDI jAya, tApaNa te patAnI UMcAI, peAtAnA pagathI, mApI jAya, paNa paganI UMcAI na mapAya! AkhI pRthvInI laMkhAI, cADAI peAtAnA pagathI, cAlI pUrI karI, pRthvIne tethI mApe paraMtu enA paganI laMbAI, paheALAI na mapAya, kAraNa ke hAla yuropiyana leke je pRthvI batAve che, tevI pRthvI teA hAlanA mANasa, je potAnA gAmamAM avarajavaramAM ATha mAila cAle che te sIdhe ja cAlyeA jAya tA sADA ATha varSa mAM pharI zake. Ama emanI nAnI pRthvInI prakSiNA kare, paraMtu enA paganI laMbAInI ceADAinI, koI pradikSaNA karI zake nahIM. A mAsanA paganI zakti ema jaNAve che ke, mANusanA paganA aMgUThA taLe, meru cagadAya che eTale paga UMcA che, eTalu ja nahi paraMtu AkhI pRthvI karatA te mATe che. have pu galika rIte jotAM mANusa, peAtAnA pagamAM meTa jaNAya che, tA pachI tenA hAthamAM keTalA che? AkhI sRSTi race evaDA nathI? che ja. AvI AvI te anata sRSTi race tApaNu tenA hAthamAMthI meDama sRSTie nIkaLyA ja kare. juo eka DicA ghara bAMdhe, te ghara bacAI pUruM thAya, mahela bAMdhe te mahela badhAI pUrA thAya, paraMtu tenA hAtha kaMI tethI khUTI jAya nahIM. e ja hAthamAM khIjA ghaNAMye ghareza ane mahelA nIkaLe, tepaNa hAtha kAyama
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhyAna pratijJA prAraMbha :: 9 A uparathI anumAna karaze te mANasa potAnA hAthamAM alabatta pudgalika hAthamAM, AkhI sRSTine daDAnI mAphaka ramADe che. have jyAre nAzavaMta pudagalathI manuSya hAthamAM evaDo moTo che te kahevAmAM atizayokti zI che? A mAtra nyUkti karatA hoIe tevuM jaNAya che. to te AtmAmAM keTalo moTo haze, tenuM anumAna paNa mArA mAnavabAMdha nahIM karI zake. have tenA kAnanI UMDAI juo. keTalAM vacane temAM samAI gayAM, ane hajI keTalAM vacane aMdara samAI jaze, te paNa ene kAna khUTaze nahIM. vacanAmRtanA vidhine jANe svayaMbhUramaNa samudra na hoya ! tenI aMdara vacanane pravAha praveza karyA ja kare che. paraMtu enI UMDAI khUTatI nathI, tema A jagatamAM keTalAM keTalAM vacane ja jAya chepaNa tenuM mukha te kAyama, kAraNuM, tyAMthI te seLa prahara te zuM paNa tethI paNa vadhAre bele te paNa mukhabhaMDAramAMthI vacanano khajAne khUTe ja nahIM. sarasvatI pite ja jANe tenA mukhakamaLamAM nivAsa karI tene mATe pratibhASaka yaMtra(phenegrApha)nuM kArya karatI na hoya ema jaNAya che. A te mAtra AtmatithI dekhAtA manuSyanA pudgalika aMga mukha viSe kahyuM. paraMtu anumAna karaze te, sarvakALanAM sarve vacane tenA mukhamAM che ema kahevuM atizaktirUpa ke nyUktirUpa nathI, paNa yathArthoktirUpa che. upara kahyuM tema, sarasvatI ja pite ja tenA mukhakamaLamAM vase che.
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 : savIya dhyAna vANInI utpatti ja manuSya mukha che. te pachI tene tyAM vacanamAM dAridratA hoya ja kyAMthI?! nahI ja hoya. A pramANe mAtra hAtha, paga ane mukhamAM letAM manuSya ga iTa jaNAya che, te pachI tenA bIjA akhUTa iMdriyenA khUNAmAM A jagata AvI rahe ema samajavuM zuM azakya che? nathI ja. Ama kahevAmAM sAra eTalo ja ke, - sarvendriyamAMnI eka IndriyamAM paNa AvuM akhUTa sAmarthya che te sarvemAM keTaluM? e zuM ApaNe anumAna nahIM karI zakIe, ane jyAre sarva IndrimAM ATaluM sAmarthya te manamAM keTaluM kare mana nirmaLa, pachI juo ke zuM nathI samajAtuM. thAo, sarvenuM bhaluM IcchanAra, ke pachI juo tene zuM azakya che? kaMI nahIM. A te indriya ne mana, je pudgalika che, manuSyanA dehamAM che; paraMtu manuSyanA pUrNa dehanA khUNAmAM jANe eka ANu na hoya, teTaluM A jagata jaNAya che. te pachI AtmA te keTale meTo! jyAre jagata eka aNu jeTaluM dehamAM dekhAya tene deha ja jagata zreSTha che, te pachI AtmA, jene dehe aneka thAya, te paNa kAyama te, jagata jyeSTha hoya! evuM bALaka paNa zuM nahIM samaje? evuM chatAM "aMtanirasa" viSayAdimAM lalacAye tethI pite ja Ama ThagAI rahyo che. ' cha dravya je jagatamAM che, temAM jIva mukhya che. te chatAM pitAthI halakA evA pudgalamAMthI utpanna thatAM te ThagA e kevuM Azcarya!
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ thAna pratijJA prAraMbha : 1 9. marAmAM ane paramAtmAmAM bheda za? mama zaphtyA guNagrAmA, vyaktyA ca parameSThinaH / tANAnAyaka, inamAvataH 18 artha : anaMta catuSTayarUpa "guNone samUha" mArAmAM zaktithI vidyamAna che, ane arihaMta tathA siddharUpa parameSTi. mAM vyaktithI pragaTa thayela che. mATe amArA baMnemAM zakti ane vyakti( cha ane pragaTa)nA svabhAvathI eTale veda che arthAta zaktithI samAna chIe ane vyaktithI bheda che. vivecanaH zaktirU5 guNe jene vyaktirUpa thayA che evA arihaMta tathA siddhanA dhyAnamAM ekAgratAthI nijasvarUpanuM ciMtana karatAM upazama-lapaka zreNie caDI potAnuM savarUpe pragaTa karAya che. vATa, davAnuM dhyAna karatAM vArUpa thAya che. e dayAnanuM paheluM udAharaNa che, ane bIju lAkaDe lAkaDuM ghasavAthI eTale zarIra e jaDa lAkaDAM samAna che ane mana paNa jaDa e paNa lAkaDA sarakhuM che. have manathI vicAra karo ke A zarIra koNa che? ema vicAra karyA ja kare. ema karatAM karatAM eTale vicArarUpa lAkaDAne zarIrarUpa lAkaDA sAthe ghasatAM ghasatAM, te baMnemAMthI agni nIkaLaze. kAraNake AtmA zarIramAM tema ja manamAM pracchannapaNe rahyo che. jema lAkaDAM sAthe lAkaDuM ghasAvAthI temAM pracchanna rahele agni pragaTa thAya, tema mana tanamAM pradarzana19. vyakta je paramAtmamAM, zakti te mujamAM rahI nahIM je bheda banemAM vyaktA vyakta svabhAvathI. -- saMpAdaka
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ gara : : salIma dhyAna rUpa rahelA AtmayaiAti pragaTa thaze. vaLI jema lAkaDe lAkaDu ghasavAthI e lAkaDAM maLI jAya, tema manarUpa lAkaDu, zarIrarUpa lAkaDAM sAthe ghasAvAthI eTale khUba ciMtavana karavAthI, mane maLI jaze eTale kAyayeAga ane maneyAga e bannenA laya thaI jatAM, tAruM soMpUrNa siddhasvarUpa pragaTa thaI jaze. eka rAjAnA putra hAya ane te jANatA na hoya ane koI bIjo koI mANusa jANatA hoya, tethI vastutaH je rAjaputra che te arAjaputra thaI jatA nathI. tema ja AtmAmAM eka paramAtmA. hAya, ane bIjo ahirAtmA hoya tethI vastutaH tenuM AtmApaNuM jatuM rahetuM nathI. peAte ahirAtmA nathI, te paramAtmA che evuM bhAna atarAtmabhAvathI thAya che. paraMtu te atarAtmabhAvanI madadathI jyAre paramAtmAmAM ekatA tarIke ahirAtmabhAva chUTI jaze, eTaluM ja nahIM paraMtu paramAtmabhAva paNa chUTI jaze, tyAre siddhasvarUpanA AsvAda leze. moTA vizALa kuMDamAMthI eka phuvAre UDatA hoya, tevA phuvArAnA naLanA chidramAMthI bahAra AvatA jaLane jema te dekhe tema zarIrarUpa phuvArAnA indriyArUpa chidramAMthI je sAmarUpa jaLa bahAra nIkaLe che, teTaluM ja peAtAnu sAmarthya dekhI zake che, te peAtAne ahirAtmabhAve eTale ja jANe che.
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhyAna pratijJA prAraMbha :: 3 aMtarAtmA, bahira jatuM jaLarUpa sAmarthya ane kuMDamAM raheluM jaLarUpa sAmarthya dekhe che ane paramAtmA (tIrthakara) pitAmAM, kuvArAmAM ane pitAnA anAdi avaya, - sarvamAMthI nIkaLatA jaLarUpa sAmarthyane pitAnuM jANe che. juo zuddhopaca vivecana, trIjI AvRtti. 10. paramAtmAsvarUpanI prApti thavA AtmAne prathama jANavoH ahaM ca paramAtmA ca, dvAvetau jJAnalocanau / atastaM jJAtumicchAmi, tatsvarUpopalabdhaye // 10 // artha : huM ane paramAtmA e beu jJAnacakSuo chIe, eTalA mATe paramAtmAnA svarUpanI prApti thavA AtmAne jANavA IcchuM chuM. 20 vivecana : jema paramAtmA jJAnacakSurUpa che, tema AtmA paNa vastutaH jJAnacakSurUpa che; paraMtu AtmA - A mArA zarIramaMdiramAM birAjate AtmA - bahu ja najIka che. mATe tene jANuM. eTale AtmajJAna lecanalakSa thatAM (aMtarAtmA thatAM) paramAtmajJAna lecananuM anumAna thaze. 20. kAraNa? "jaba jAnyo nija rUpake, taba jA saba leka nahIM jA nija rUpake, saba jAje so pheka." - zrImad rAjacaMdra tema ja : "jyAM lagI AtamA tatva ci nahi, tyAM lagI sAdhanA sarva jUThI." - zrI narasiMha mahetA
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 : : calIya dhyAna pachI Ama aMtarAtmatattva ke zuddha samyaktva ke AtmajJAna lAcana vaDe, paramAtmA sAthe dhyAnanI ekalatA thatAM thatAM salInatA thaI ke AtmA ja paramAtmArUpa thAya che. sakaLa kamaLane vinAza thaI, vizuddha - sphaTikamaya thavAthI tAkAleAkane rjAnAra, jANanAra jJAnalecana jJAnadarzanarUpa mULe hatA ane AvaraNu khasavAthI sAdi ana tabhAve huve paramAtmabhAva pragaTatho hAya eTale tajavA lAyaka je parabhAva te gaye hAya, ane upAdeya eTale jJAna, dana, cAritra, vIya, sat, cita, AnaMda, bhAga, upabhAga, dAna ane lAbha prApti rUpe jAyA hAya ema bhAsa na thaze. ahirAtmabhAva jaI, je aMtarAtmatattva jaNAyu te ja vizeSa pariskUTa thatAM paramAtmatattva ja yu. je aMtaHprakAzatuM hatuM te have leAkAleAka prakAzavA lAgyu. je aMtaramAM AnadarUpa hatu, te jyAM tyAM AnaMdarUpa thaI, pachI satra jJAna thatAM, satra Ana MdarUpa thayuM. je je aMtaramAM jaNAyu, te te jANatA jANutA, A samasta cauda rAjalekamAM AvelA azeSa padArthA jaNAyA. hA, hA e jethI jaNAyuM te ja huM, te ja sAha. A dRzya nahIM, ' A jJeya nahI. ' paraMtu jJAtA, dRSTA, AnaMditA evA asaMkhya ane anaMta guNNA jemAM rahyAM che te tatvataH huM. e tattva mAru nahIM, paNa e ja huM. bIjI yukti, priya vAMcanAra, jarA dhIraja dhara. vyavahAra rAzimAM paNa jIva, ATha rUcaka pradeza khullA
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhyAna pratijJA prAraMbha : hovAthI jJAnalecana kharo. kAraNa ke je eTaluM paNa ughADuM na hoya te jIva evI saMjJA pAme nahIM. pachI vyavahAra rAzimAM AvatAM - caDatAM e ja jJAnalocanathI vizeSa dekhAvA lAgyuM. pachI ekendriyamAMthI be-indriyamAM AvatAM, be indriyamAMthI graMdriyamAM, reMdriyamAMthI corendriyamAM ema caDatAM caDatAM tiryaMca paMcendriyamAMthI AvatAM A jJAnalecana AtmA vizeSa jANavA - jevA lAgyA, ane manuSyamAM AvyuM tyAre manarUpa, neIdriyanI pariskUTatA Itara prANIo karatAM vizeSa hevAthI sarvathApaNe vizeSa jANavA jevA lAge, paraMtu tene bhUla thaI. je je jANyuM, jeyuM te huM thayuM ane temAM keTaluMka jANuM, te keTaluMka mAruM thayuM. mATe have te dene paNa durlabha e manuSyadeha prApta thayela che, tyAM saghaLI bhUlathApa TaLI gaI. je je jaNAyuM ane jovAyuM te huM nahIM ane te mAruM paNa nahIM 21 evI rIte eTale jeTale aMze paravastumAM huMpaNuM - mArApaNuM nIkaLatuM gayuM teTale teTale aMze, A jJAnalecana AtmA pitAne (aMtarAtmAne) vizeSa dekhate jAya che ane jANa jAya che. ema 21. juo : sAtmasiddhi zAstramAM kahyuM che tema - bhAsyo dehAdhyAsathI, AtmA deha samAna paNa te banne bhinna che, pragaTa lakSaNe bhAna. bhAsya dehAdhyAsathI, AtmA deha samAna. paNa te bane bhinna che, jema asine mAna. zrImada rAjacaMdra , -saMpAdaka
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36 : : suvIya dhyAna karatAM jyAre sava pugalika vastune tyAga thaye, tyAre AtmA sUryanI peThe sakala leAkAlekane jANatA thAya che ane tenAthI alaga thaI lAkane aMte birAje che. lAlana anubhave che: lAka ke" aMta vase muja Atama, nauttama kiNuM ahI prasare che; sRSTiviSe ati suMdara rUpa, nihALI sudhAra ahI varase che // 1 // jJAna teA rUpa, arUpa te darzIna caraNu viSe ulaTe palaTe che; 22 ema ramaNu karatA huM lAlana Atma ratnatrayI mAMhi vase che. // 2 // nAsatpUrvAzca pUrvA no nirvizeSavikArajAH / svAbhAvikazeSA dha-bhUtapUrvAzca tadguNAH // artha : vizeSathI rahita eTale sAmAnya vikArathI utpanna thayelA (matijJAnAdi ) AtmAnA guNNA pUve naheAtA ema nathI tema ja pUve naheAtA evA keTalAka navA guNNA paNa upaje che, paraMtu svAbhAvika vizeSa anaMtajJAnAdi, pUrva nahI' pragaTelA hAla navIna ja che. vizeSa phrUTatA : dravya anAdi nidhana che, temAM paryAya kSaNe kSaNe upaje viSNuse che, temAM trikAlavatI paryaMca 22. jJAnathI dazanamAM te darzInathI jJAnamAM ramaNatA te cAritra. vivecaka
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhyAna pratijJA prAraMbha :: 3 che te zakti apekSA e satarUpa eka kALamAM che ema kahevAya. vyakti apekSAthI je vakhate je paryAya hoya te tirUpa kahevAya. bhUta ane bhaviSya paryAya asatarUpa kahevAya. e pramANe sata apekSA sane utpAdaka, asat apekSA ane udaya kahevAya. e ja A lekane bhAvArtha che. AtmadravyamAM paNa sAmAnyarIte matijJAnAdika guNe bhUtapUrva paNa kahevAya, abhUtapUrva paNa kahevAya ane vizeSa rItie anatacatuSTaya abhUtapUrva kahevAya. A pramANe nayavibhAga karI vastusvarUpa jANavuM (bhA.ka.). bhAvArtha sAmAnya rIte pUrve matizrutajJAna nahIM hatuM ema nahIM, ane tyArapachI paNa sAmAnya rItie keTaluMka matizrutajJAna thayuM, paraMtu svAbhAvika ane vizeSatApUrvaka anaMtajJAnAdi te hAla pragaTa thatAM jaNAya che. (vivecanakAra) 11 bhavobhavarUpI mahArAjha kayAM sudhI pIDe ? 'tAvanmA pIDayatyeva, mahAdAho madodbhavaH / yAvad jJAnasudhAMbhodhau nAvagAha pravarttate // 11 // athaH vaLI ema vicAra ke jyAM sudhI jJAnarUpI amRtanA samudramAM mAruM nahAvAnuM thatuM nathI, tyAM sudhI saMsArathI utpanna thayele mahAna dAha mane pIDI rahyo che. vivecanaH A saMsArarUpI agninI aneka jvALAmAM prANI bAbate jaNAya che, paraMtu jJAnarUpI jaLanuM jema jema
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 : savIya dhyAna tenA para siMcana thatuM jAya che, tema tema A jvALAne tApa jUna thatuM jAya che. temAM paNa satsaMgarUpa nadImAM jeNe snAna karyuM che, sazAstrarUpI sAravAramAM jeNe vAraMvAra DUbakI mArI che, tene A saMsArarUpI agni atyaMta pIDI zako nathI. paraMtu e agnine ekAMta nAza te anubhavajJAnathI bharelA amRtasamudramAM nahAvAthI ja thAya che, e bhAva che. saMsAra vyavahAramAM paNa eka ajJAna mANasa, 23 ke jene pANI pAse hoya tenI khabara nathI, te pANI pAse heya ne javALAmAM baLe che, paraMtu tenA upayoganI jene 23. hAlanA vakhatamAM ApaNe A bhUmaMDaLa para dRSTi pheravazuM te. mAluma paDaze ke mANasane jema jema jJAna thatuM jAya che, tema tema te vyavahAramAM paNa kevI rIte duHkha nivartana karato jAya che. nartha amerikAnA inDiyana leka ghaNI ja jaMgalI hAlatamAM che. temAMnA eka jagalI ajJAna mANase rastAmAM keTalAka velA dIThA, te upara drAkSanA jhumakhA hatA, te teDI khAdhA. e drAkSanA jhumakhA che ke zuM tenI ene khabara nahotI. paraMtu e vastu (drAkSa) mIThI che. eTaluM te tene jaNAyuM. A jaMgalI mANase e padArtha pUrva joyele ke sabhaLe nahIM, paraMtu tene have eTaluM jJAna thayuM ke drAkSa mIThI che. A jJAnanI manuSyamAM hada che ema pazcimAnya vidvAne kahe che tyAra pachI drAkSa mIThI che" e jJAnanA AdhAre - smaraNanA AdhAre - dhAraNAnA AdhAre ATha divasa sudhI teNe drAkSa khAdhI. enA manamAM nakkI hatuM ke drAkSa mIThI che, ane te khAdhAthI sukha thAya che. paraMtu navame divase tenA peTamAM dukhavA lAgyuM. tyAre te vicAramAM paDI gayuM ke "bhadrAkSa mIThI che, ne te sukha Ape che.
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ thAna pratijJA prArabha ? : 39 khabara che, te pANIthI snAna karI pitAne tApa maTADe che. tema saMsArarUpI agninI javALAmAM paNa upAzrayarUpa jaLasthAnanI jene khabara che, te tyAM sAmAyikAdirUpa jaLasnAna karI pitAnA AtmAne saMsAranA tApathI zAMta karatA dekhAya che. jema garama padArthothI, agninA tApathI ane sUryanA - atyaMta tApathI, mANasa ane Itara prANI tapAyamAna thAya che, tema ja krodha, mAna, mAyA lebharUpa kharA tApathI, saMsAramAM atyaMta tapAyamAna thavAya che. paraMtu jema tapele prANI jaLasnAna karavAthI zAMti pAme che, tema ja krodhAdi anithI tapele jIva zuddhadharmarUpa kSIrasamudranA samyaka jJAnarUpa amRtavArimAM snAna kare te tene janmajanmane mahAdAha ahIM ja zAMta thAya, eTaluM ja nahIM, paraMtu have ema hatuM chatAM te duHkha kema Ape che ?" enA vicAromAM ghaNI gaDabaDa thaI. aMte pariNAma e AvyuM ke "drAkSa mIThI che, ne te sukha Ape che, eTalA ja jJAnanI jarUra nathI." kAraNa ke te mIThI che te vAta haju paNa sAcI che. paraMtu AgaLa teNe sukha ApyuM ne have duHkha kema Ape che? enuM zuM kAraNa? pachI vicAra karatAM mAlUma paDayuM che. gaI kAle AgaLanA divase karatAM vadhAre drAkSa khAdhI, tethI peTamAM dukhyuM. mATe have AgaLa khAdhI hatI te karatAM vadhAre na khAvI, ema karI joyuM te tenA peTamAM na duHkhuM. A uparathI tene khAtarI thaI ke drAkSa mAThI che ne sukha Ape che e vAta kharI. paraMtu te ATalI hadamAM sukha Ape che, tethI vadhe te duHkha Ape
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ 420 : : savIya dhyAna pachI paNa e zAMti anirdeza rahe. kAraNa ke jaLathI zAMti gheADI vAra rahe che, paraMtu jJAnarUpa amRtanI zAMti amaratva Ape che ane te IMTa sAdi anaMta sudhI rahe che. te pachI vIya sahita-dhyAnAthI te dhyAnarUpa hoDImAM caDI jJAnasamudramAM snAna karI peAtAnA huMmezanA saMsAratApa zAMta kare temAM zuM Azcaya che?! che. Ama te jJAnanI pahelI hadathI sukha pAmyA. paraMtu tenuM jJAna pUrNa na hovAthI AgaLa jatAM duHkha thayuM. pachI te vastunA amuka pramANamAM sukha zIkhyA. e jJAnanI bIjI haida, ema pAzcimAtya paDitA kahe che. eTale ke pahelAM vastunuM jJAna te tethI mANasa sukhI. pachI vastunI hRda Ave che tyAre te samajatAM sukhatI hada vadhe che, te du:kha ochuM thAya che. pachI te hada oLa MgatAM duHkha thAya che, vaLI te vastu kayAre khAvI te kayAre na khAvI ema kALa viSe zIkhe che. pachI kayAM khAvI te katyAM na khAvI, ema deza viSe zIkhe che. ema jyAre tene dravya, kSetra, kALa te svabhAvanI khabara paDe che, tyAre te vastunuM jJAna vizeSa prakAre thavAthA temanA sukhamAM vadhAro thAya che ane e jJAna uttarottara du:khane ane duHkharUpa aMdhakArane dUra karI sukhane - sukharUpa sUryanA prakAzane vadhAre che. te A prakAre jJAnathI vyavahAramAM sukhI thAya che, eTaluM ja nahi paraMtu jJAnathI, vicAraNAthI, du:kha Ave tenA upAyanI vicAraNA karavAthI ( Reflecting upon) vyavahAramAM lAbha laI paramA mAM paNa evA lAbha thAya che ke huM koNa ( Reflection) ema thayuM te aMte sU' sarakhu anubhavajJAna paNa thAya che. * vivecaka
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhyAna pratijJA prAraMbha : : 4 12. kama vibhramathI keva kahevAya, paNa vastutaH huM ke zuM ? aham na nArakI nAma na tirya nApi mAnuSaH / na devaH kintu siddhAtmA, sarvo'yaM karma vibhramaH // 12 / / atha: vaLI ema vicAra ke (zuddha dravyArthika nayanI apekSAe dekhuM te) huM nAraka nathI, tiryaMca nathI, manuSya nathI, tema ja deva paNa nathI, huM te siddhAtmA chuM ane nArakAdinI je avasthA che te te saghaLuM karmonuM parAkrama che. vivecana : nAraka, tiryaMca, manuSya ke devAdi zarIraracanA te karmonI che, paraMtu AtmA te zuddha siddha samAna ja che. karmonA saMgathI te nArakAdi bane che ane karmonA samagra viyegathI nArakAdi avasthAne nAza thaI pitAnA svAbhAvika svarUpane eTale siddhAtmabhAvane pAme che. kAraNa ke, nArakAdi avasthA te AtmAne svAbhAvika nathI, paNa vibhAvika che. nAraka, tiryaMca, manuSya ane devAdi e badhAM pudagale che ane pudgala kAMI huM chuM evuM jANuM zake nahIM, kAraNa ke jaDa che. mATe huM nArakAdika pudgalathI atyaMta bhinna e kAMIka chuM, ne te pudgale tathA tenI kriyAne jANanAra - jenAra chuM. have jANanAra je che, te je jANe che tethI bhinna che. A dRSTAMtamAM nArakAdi dehe, te jANavAnA (ya) che ane huM jANanAra (jJAtA) tethI bhinna chuM. pudgala huM nahIM,
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ - :: vIyasthAna paNa AtmA ja dehamAM rahI huM evuM bole che, te te AtmA ja huM chuM, ane Ama sakaLa nArakAdi paryAyathI rahita huM te AtmA, te ja siddhAtmA. A nArakAdi zarIra te karma pudgalanA ghaDelAM, paNa mArA ghaDelAM nahIM. karmanA vibramathI te ghaDAyelAM che. huM te mArA nija guNa tene jANuM kAraNa ke huM jJAnarUpa chuM. Ama jJAna te ja siddhAtmArUpa thAya che. AtamAne pitAnA svarUpamAM jovAnI eka yuktiH eka kAcane sthabha hoya, tene eka phUTamAM bahArathI kALo raMga dIdhe heya, bIjA phUTamAM lIlo raMga dIdhe hoya, trIjA phUTamAM lAla raMga dIdho hoya ane cothA phUTamAM pIne raMga dIdhe hoya, pachI te sthaMbhamAM nirmaLa jaLa bhareluM hoya; evI rIte te nirmaLa jaLane bahAranA raMganI je ke upAdhi che, chatAM, aMdarathI te jaLa svaracha jaNAI raheze. tema ja nArakanA kALA raMga, tiryaMcanA lIlA raMga, . manuSyanA lAla raMga ane devatAnA pILA raMgavALA zarIrarUpI kAcanI upAdhi hoya, tathApi aMdara rahele AtmA (nirmaLa niraMganI peThe) nizcayanayanI apekSAe hamezAM siddha samAna ja che. bahAranI upAdhithI eTale zarIrarUpa kAcane nArakI, tiryaMca, manuSya ane devatA ItyAdi raMganI 24. anubhavane lakhavAne paNa sthULa zabda samartha nathI, paraMtu zabdanA lakSya artha upara dhyAna ApatAM lAlanane Azaya samajAI jaze. ' - vivecaka
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhyAna pratijJA prAraMbha : : 43 upAdhinA upacAra bhUlathI ApaNe AtmAne karIe chIe, te na thatAM je zarIrane ja te upacAra thatA hAya te, AtmAnuM nijasvarUpa nizcaya nayathI kevuM che, tenA anubhava thatAM pahelAM vicAravAne te paNa jANI zake. 13. karmAMrUpI pratipakSane Aje ja ukheDuM chuM : anaMtavIrya vijJAna - dugAnaMdAtmako pyaham | kiM na pronmUlayAmyadya, pratipakSaviSadrumama // 13 // artha : vaLI evI dRDha bhAvanA kare ke anaMta vIvALA, anaMta vijJAnavALA, anata danavALA, tathA ana ta Ana'davALA, te huM chuM; te mArA pratipakSI eTale zatrurUpa evA ka nAmanA viSavRkSeAne zuM huM. Aje mULathI ja na ukheDI nAMkhu ? vivecana : karUpI vRkSeAnAM kLe! janma, jarA, mRtyu, rega, Adhi, vyAdhi, upAdhi Adika aneka che; ane te vRkSane kApavAne keTalAka vIrapuruSA dravyatapa ane bhAvataparUpI kuhADAthI te vRkSanAM DALAMAne chede che; paNa te vRkSanA nAnA prakAranA viSayasukhanI icchArUpI jaLanuM sicana punaH punaH thayA karavAthI te DALAMe vRkSane pAchAM phUTI nIkaLe che; ane je te viSavRkSanAM phaLAnA AsvAda le che, eTale viSayAne seve che, teo ghaNA kharA e viSayarUpI viSanA jherathI maraNa pAme che; eTale nAnA prakAranI cenimAMthI marI jaI, pAchA tevI ja ceAnimAM jaI paDe che. paraMtu jo e vRkSane mULathI ja ukheDI nAMkhavu' hAya te,
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 : : savIyasthAna tene eka ja upAya che, ane te AH je vakhate kamarUpa jhADa para rUpa jaNAyuM, ke vIrya thaI tenuM mamatvarUpI mULa ja ukheDI nAkhavuM eTale te AkhuM vRkSa turata paDI jaze. jema eka tADanuM vRkSa hoya, ane temAM rahelI vacalI dAMDIne upara jaI kADhI nAkhavAmAM Ave ke te tADanuM vRkSa turata paDI jAya che, tema savarya thaI, paravastumAMthI mamatvarUpa dAMDI kADhI lIdhI ane svavastumAM ja mamatva, eTale e varca, jJAna, darzana ane AnaMda ja huM chuM. ema thayuM ke anAdikALanuM kamarUpa viSavRkSa dhaba laIne paDI javAnuM ja, kAraNa ke tenA mamatvarUpa mULIyAM ja UkhaDI gayAM. AtmarUpa dravyamAM vIrya e karmarUpa vRkSane kApavAnuM khaDUganI tIvra dhArA che; darzana che, e dhArAne pAyeluM majabUta pANI che ane AnaMda che e kriyArUpa cAritramAM utsAha che. jyAre evA kuhADAthI ja khagnathI e karmarUpI vRkSa paDyuM ke jIva zarIradhArI che, tyAM sudhI anubhavarUpe ane pachI te zarIra, carama zarIra hovAthI pite sAdi . anaMta svarUpe ja raheze. ane janmajanmamAM jethI bhaTakAtuM hatuM te haMmezane mATe maTI jaze. 14. AnaMdamaMdiramAM have paDelo huM haMmezAM svarUpathI caLuM ja nahI ? acAvAra racavAmartha, vijJAnaM Yi | na svarUpAccyaviSye'haM, bAhyArtheSu gata spRhaH // 14 // artha : vaLI evI bhAvanA kare ke, Aje pitAnuM sAma meLavI AnaMdamaMdiramAM praveza karI bAhya padArtho
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ dayAna prati kaH = w mAM jenI spRhA gaI che, e huM thaI mArA Atmasa rUpathI cUta nahIM thAuM. - bhASAMtarakAranI saMkSipta TIkA : jyAre AtmA pitAnA svarUpamAM kare che, tyAre AnaMdarUpa thAya che, tathA tene anya vastunI vAMchA rahetI nathI, te pachI te pitAnA svarUpathI pAche kema paDe? vivecana : pitAnA svarUpane AsvAda lenAra evA kaI paNa mANasane alpakALamAM ghaNI nijara karavI hoya, tene A Rlekaratna amegha phaLa ApanAruM che. dhyAnArthIe prathama Indriyajanya viSamAMthI samagra spRhA (IcchA) dUra karavI,26 "jema jema emAMthI pRhI gaI" tema tema 25. kAraNa ke nijAnaMdanA svAbhAvika AnaMdane mUkI sukhAbhAsanI vAMchanA kone thAya? - vivecaka sarakhA : ajita jimuMdaNuM prItaDI, mujane na game te bIjAne saMga mAlatI phUle mahiye, kima bese he bAvaLa taru bhRga - ajita jirNadazu - mahe pAdhyAya zrI yazovijayajI - saMpAdaka 26. kAraNa? na tyaham kAmaye rAjyama, na svarmam nA punarbhavam / kAmaye duHkhataptAnAm prANinAm AtinAzanam // -IzAvAsya upaniSada - saMpAdaka
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhyAnI puSpavat halaka jaNAte jaze. jANe ghaNA doraDAothI khaMdhAyelu kAI khaluna hAya, ane te jema doraDAM cheADatA UMcu caDe, tema dhyAnI vizeSa vizeSa U'cA caDI vizeSa vizeSa dekhaze. ema je je dekhAya, te sava dRzyamAMthI paNa samagra spRhA kADhatA javI; ane ema thatAM thatAM padArtha mAtranI spRhAnA aMta AvatAM ja peAtAnA svarUpamAM praveza karatAM, avyAbAdha sukharUpa AtmA pote ja AnaMdamadiramAM praveza karaze ane te yetiya svarUpa jevuM prApta thAya ke, tene dRDhAliMgana karavu ke, te chUTe ja nahIM, mATe mArA dhyAnathI' badhu, savIya thaI Aje ja A zreSTha udyama ArA, vi. vi. ceAgaDha nakAra pataMjali7 pratyAhAra para A udyama karavA ziSyane prere, ApaNA saMvijJapakSI zrImad yazovijayajI mahArAja thirAdraSTimAM A udyama karavA 27. tataH padmA yadyatendriyALAm // 6 // pratyAhArathI indriye ghaNI ja uttama rIte AdhIna thAya che. - juo maharSi pAta jila kRta yogadarzanam, sAdhanapAda zloka 55. ~~~saMpAdaka 28. viSaya vikAre na iMdriya joDe, te iMDAM pratyAhArA re kevaLa jyAti te tattva prakAze, zeSa upAya asA re ...e guNa ja zrImad yaze vijayakRta A yogaSTinI sajjhAya : pAMcamI thIrAdiSTa ane jue : evaM vivekino dhIrAH pratyAhAraparAyaNAH / dharmabAdhAparityAgayatnavantazca tatvataH // 158 // --samI AcAryaM haribhakRta yoga samuccaya. -- sapAdaka
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhyAna pratijJA prArabha :: kahe, ane jJAnANu va graMthakartA savIca thaI, Adya padArtha mAM gataspRha thaI, AnadarUpa AtmAmAM praveza karavAnu kahe, emAM traNe yAgavIrAnA Azaya eka ja jAya che. agiyAramuM guNasthAnaka jene upazAMtameha kahe che, ne jemAM kamanI ghaNI ja prakRti upazAMta pAme che, paraMtu kSaya na thavAthI tyAMthI pAchA paDe che, huve paDe kacAre, ke aMdarathI UThatI krama prakRti paravastu tarapha dore tyAre. te te vakhate karavuM zuM? e paravastu che, evuM bhAna rAkhI dhyAnathI cUkI na jatAM, navI prakRtinA baMdha na thavA devA, eTale savara karavA eTalu ja nahI. para'tu jema Aga rAkhanI aMdara bharI heAya, ne tene pavana lAge teA Aga pragaTa thaI jAya, tema aMdara upazAMta rahelI kama prakRti paNa viSayAdinI ceAgya sAmragI jotAM zubha kriyArUpa rAkha khasI jaI ne kamaprakRti pragaTa thaI jAya, ne te kama prakRtine zaraNa thAya teA ja te nIce paDe, mATe te aMdarathI pragaTa thaI ke, tene paNa paravastu gaNI pAtAnA AtmAmAMthI, eTale jJAnamAMthI khaseDavI, pAte khasavuM nahI. eTale aMdara upazAMta rahelI prakRti nirA pAmaze. Ama upazAMtanA udayanA kSaya karatAM karatAM dhyAnI AgaLa cAlyA ke kSINamAha guNasthAnakane prApta karaze. ke jyAMthI paDAya ja nahIM, kAraNa ke pADanAra mAhu tyAMthI mA, ane kSINameAha guNasthAnake AngeA mATe dhyAnI puruSa
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8 : vIdhyAna ke jene mokSAbhilASa mAtra che, teNe vacalA keI guNasthAnaka para na aTatAM sakaLa mehane eTale sakaLa paravastumAM huM-paNane kSaya karatAM ja e ja zreyaskara che. - 16 have AnaMdamaMdiramAM rahI zuM karuM? mayAdyaiva vinizcaya, svasvarUpaM hi vastutaH / . chitvApyanAdisaMbhUtA-mavidyAvairivAmurAma // 15 // artha (anAdikALathI upajelI) avidyArUpI vairInI jALane teDI, Aje ja mArA svarUpane mAre paramArtha thI nizcaya karo. (AvI AvI pratijJA dhyAnane abhyAsI kare che.) vivecana : jema suvarNa ane moTI ghaNuM kALathI khANamAM sAthe ja che, tema jIva ane karma anAdi kALathI ja A saMsArarUpI khANamAM sAthe ja che. paraMtu yatrathI jema mATIne chUTI pADI suvarNa meLavAya che. tema dhyAnanA yamaniyamAdi yaMtrathI, karmarUpI mATIne khaseDI zuddha jIvasvarUpe prApta karAya che. paraMtu jema A suvarNa ane mATInA mizraNane chUTuM karatAM A samaya suvarNabhAvanA ja rAkhavI paDe che, tema dhyAnI paNa karma rUpa mATIne dUra karatAM AtmadaSTi ja rAkhe che. vaLI yegazAstramAM kahyuM che ke, "tIvra saMvegAnAmAsanaH" (jene saMvega tIvra che, tene tarata ja svarUpaprApti thAya che.) tema je vIrya thaI daDha nizcaya
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhyAna pratijJA prAraMbhaH - 59, pUrvaka AtmarUpa mahelamAM praveza kare che, tene te ja divase paramArthathI svarUpa prApti thAya che ja - mehajALa te ja anAdikALathI utpanna thayelI avidyA ane mAruM, mAruM, mAruM, mAruM eTale zarIra Indriya, tenA viSaye, ghara, kuTuMba, strI, chokarAM, sagAM, vahAlAM, nAta, jAta, deza. khaMDa, jagata, cauda rAjalaka ItyAdi sarva para padArthamAM mAruM mAruM e mehajALa. have dhyAna dvArA aMtaradaSTie jue ke tAruM ke je tArI sAthe koI divasa chUTuM paDe nahIM te te jIva che. hAla che, AgaLa hatuM ane have pachI paNa che. tAre mAruM te jIva, bIju mAruM kAMI nahIM. A sakaLa paravastune jANanAra, eTale jJAnarUpa huM ema karatAM karatAM, jema jema eka eka paravastumAMthI pote nIkaLaze, tema tema avidyA arthAt meha jALanA tAMtaNA tUTatA jaze. vaLI samyakatva prApta thayuM ke pachI ApaNe nizcaya karIe chIe ke, AtmA e ja huM, ane bAkI bIjI vastu te jaDa ane jaDa e paravastu. tyAra pachI paravastune viSTA jANI ucchiSTa jANe ke anukrame ke ekadama temAM tyAgabuddhi karI ane tyAgavRttithI tene choDavA mAMDIe ke dezaviratipAzuM prApta thAya, vA samagra cheDatAM sarvaviratipAchuM pamAya che. keI Aje eka strI, kAle bIja, ema eka eka paravastune mUke ane keTalAka evA paNa zUravIra hoya ke
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8 : savIya dhyAna A batrIse bheLI" ema kahI sakI paravastune-samyaktvapUrvaka-svarUpavastunA jJAnapUrvaka ke vItarAganAM vacanamAM zraddhApUrvaka ekadama tajavAnI vRtti kare eTale sarvaviratipaNuM tevA vIra puruSonI sevAmAM AvI UbhuM rahe. ema anukrame ke ekadama samagra parivastune dravyabhAve mUkavI te sarva viratipaNuM che. ' pachI paNa mArI gaccha, mArI cetha, mArI pAMcama, mArA sevaka, mArAM pustaka, mAruM vacana, ItyAdi jeTaluM mAruM eTalA hIranA 29 nahIM te sUtaranA tAMtaNuM paNa teDavAnA rahe. dhyAnI sAdhu, sAdhvIne te "mArAM "mArAM" kAmanA nathI. e "mArA" "tArA" gayA ne A badhAne daSTa keNa, e keNa, e keNa pachI e ke ema vicAraNanI zreNuM para caDatA caDatA pariNAmanI dhArA eTale sudhI vadhe ke eka tAMtaNo rahe nahIM. tyAre hAza karI chUTavAthI jIva alaukika zAMti bhegave. kAraNa ke mehanA phasAthI bace, tethI AnaMda pAme, romAMca thAya, pite suddhAM sakaLa jIva para samapiTa thaI rahe. janma-maraNanA kAraNe nIkaLI javAthI abhayapaNuM Ave, mATe lAlananA sagA bhAI bahene, mAtA, pitA, putra, putrI, sakaLa manuSyajAtio, tiryaMce, devatAo ane mArA vahAlA nAraka bAMdhava, dhyAnane dUke 29. hIra (rezama)nA saMsArInA, ne sUtaranA sAdhunA. -vivecaka 30 sarakhA : meM mA mA to miDha jAma rAma - kAkAsAheba kAlelakara kRta " kAma" nATakamAMthI.-saMpAdaka - -
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ dAna pratijJA prAraMbha : para saraLa raste laI sakaLa paravastune dUra kare, eTale svavastu saheja prakaTa thaI raheze. svavastune pAmavuM nathI, paNa vizuddha thAo eTale te te tame pote ja vastutaH che ema jaNAI raheze. vaLI svavastu karatAM paravastunuM pramANa bahu ja thoDuM che, 31 kAraNa ke tIrthakara bhagavAna ApaNA sakaLa jIvanA pitA, temane paNa ApaNe evuM vizeSaNa ApIe chIe ke "aDhAra dUSaNe karIne rahita paraMtu keTalAka guNe karIne sahita e kahI zakAya nahIM, kAraNa ke guNenI saMkhyA anaMta che. ene cheDo nathI. tema tame paNa lAlananA saghaLAM sagAvahAlAMo anaMta guNavALA che. kAraNa ke AtmA e ja tame che. mATe deze je parimita (Limited) che tene cheDe ke tamAruM aparimitatva (Unlimitedness) jaNAI raheze. kAraNa ke jJAna anaMta che, darzana anaMta che eTaluM ja nahIM paNa jJAna jevA guNe paNa anaMta che, cheDe ja nathI. A hAlanA ja vakhate, lAlana tuM ema mAnate hate ke, lAdhI tArI mAtA, eTale tyAM mAtRbuddhi, paraMtu jyAre je kaI janma Ape te mAtA, pachI lAlanane janma Ape ke bIjA keI jIvane janma Ape, ema thatAM ja sakaLa 31. taddA navarAmarAjetaraya jJAnacAvaMtyajAmavma rUrI " (kevalyapAda-gadarzana) " juo, devacaMchata covIsI munisuvrata svAmInA stavanamAM paNa. " - vivecaka
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 : javaya dhyAna strI jAta, pachI te manuSya he vA tiryaMca che, paraMtu sarvamAM barAbara lAdhI (mAtu) buddhi thatAM, dhyAne caDatA caDatA jaNAI AvyuM, ke kayA jIva tArI mAtA thayA vinA rahyA che, sarva jI anaMtavAra mAtA thaI gayA che, ema spaSTa dekhAI AvyuM, ne eka mAtAne badale, sakaLa cauda rAjalekanA jIva mAtArUpe dekhAyA. e badhI mAtAone jANe eka ja lAlana putra hoya ema lAlananA hRdayamAM rakSaNane anubhava thaye, eTale e badhI mAtAe jANe hamaNuM lAlananuM rakSaNa karatI hoya ema jaNAyuM. e ja vakhate sakaLa jInI sAthe virabhAva maTIne, mitti (sakaLa jIve mArA mitra che) zatru koI nathI ema thaI rahyuM. - Ama kaye jIva! baMdhu, putra, pitA, strI ema nathI za? tema eka eka vyakti laIne dhyAna karatA jIva putrarUpe, sakaLa jIva pitArUpe, sakaLa jIva rUpe, sakaLa jIva baMdhurUpe ema aparokSa anubhava thaI jaNAI raheze. pachI eka baMdhubhAva, eka putrabhAva, eka mAtRbhAva gaye eTale paravastumAMthI sneha laI pitAmAM ja Utaryo ke jagavallabha evuM pitAnuM svarUpa jaNAI raheze. Aje ja te kAle nahIM, paNa Aje ja tene nizcaya thAya, kAraNa ke, jJAnarUpa AtmA sarvathA ajJAnamaya thaI zakatA "ja nathI, ne thAya te te jIva saMjJA nAza pAmI jAya. - kAraNa ke pApanA aMdhakAramAM savIrya thate jIva, lIlAnA dIpa sAthe huM huM ema jANatuM jAya che, samajato
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhyAna pratijJA prANa :: paNa jAya che ke paravastu pitAthI eTale jJAnaprakAzathI virakta thaI chUTI paDI jAya che, ane e prakAza e pApanA aMdhakArane haThAvavAne jarA dIvA sarakhe lAgatuM hatuM, te dhyAnanA baLe tArA, caMdra, sUrya je ja nahIM, paNa anaMta sUrya je zAMta prakAza jaNAte jAya che, ane te pApanA aMdhakArane jarA vAra paNa rahevA detuM nathI. paDI javAnI dhAstI khAnArAone Aje paNa dharmathAnAdi sAdhananI sIDIo kyAM maLI zakatI nathI ? paraMtu je piMDasthAdi dhyAna hAtha dharI, upazama, kSapakAra zreNIe caDavuM zarU karyuM hoya te, te paNa AtmavIryathI asAdhya che ema keNa kahe? jeNe e sAdhya karI, e anaMta zaktivAna hatA ane pitAnI chUpI zaktine pheravanAra hatA, tema tuM paNa tArI chUpI zaktine pherava, kAraNa ke, tuM paNa anaMta zaktivALo che.. - gajasukumAra nAmanA AgaNA baMdhane keTale vakhata lAge? paraMtu yathArtha samajAya ke je baLe che te huM nathI, te te pudgala che, kAraNa ke, AtmA kaMI agnithI baLate nathI, jaLathI bhInuM thatuM nathI, pavanathI seSAte nathI ema hinduonI bhagavadgItAmAM paNa kahyuM che, ane jaina zAstro paNa ema ja tenuM svarUpa nizcayanayathI eTale vastutaH tevuM ja kahe che, kAraNa ke, te tevuM ja che. 32. Elevation, Lift : not hedder.
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ paja ? : savIthadhyAna 16. sarva pratijJAne upasaMhAra: iti pratijJA pratipadha dhIraH samasta rAgAdi kalaMka muktaH / AlaMbate dharmacaMcalAtmA, zuklaM ca padyasti balaM vizAlam / / 16 / / artha e pramANe pratijJA karIne dhIra puruSa samasta rAgAdipa kalaMkathI mukta thaI tathA caMcaLatArahita thaIne, dharmadhyAnanuM AlaMbana kare che, ane je vizALa baLa hoya, te zukaladhyAnanuM AlaMbana kare che. (A pramANe yAnanI pratijJA karavAnuM varNana karyuM, have dhyeyanuM svarUpa kaheze.) ; vivecanaH eka sarovara yA dariyAmAM jyAM sudhI tenuM jaLa mojAethI caMcaLa thayeluM hoya che, tyAM sudhI e jaLa upara sUrya Akhe hovA chatAM, tenuM pratibiMba khaMDita jaNAze, tema jyAM sudhI cittarUpI jaLa, saMsArarUpI taLAva vageremAM rAgadveSarUpI pavananA mege, majA ke bharatIeTavALuM thAya che, tyAM sudhI akhaMDa AtmasvarUpa jaNAtuM nathI, mATe cittane sthira karavAne prathama rAgadveSarUpI pavane dUra karatA javA, eTale cittarUpI jaLamAM viSane sevavAnA je kalele UDe che, te ochA thatA thatA virAma pAmI jaze. ema jema jema te virAma pAmatA jAya, tema tema dharmadhyAnanuM AlaMbana karatA javuM ke je dharmadhyAnanA AlaMbanathI mana zubhatara pariNAme vartatAM vartatAM, tene AsvAda letAM letAM, tyAMthI cheDe thaDe virAma pAmI, AtmA tarapha vaLI anukrame te zukaladhyAnane paNa yaMgya thaze ,
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhyAna pratijJA prAraMbha :: papa kaI mAnavabaMdhu lAlanane ema pUche ke, rAgadveSarUpI pavane A saMsAramAM jevA tevA che, ke cittarUpa sarevaramAM tenA thatA kalela maTADI zakAya? A vAta kharI che, tathApi tene upAya nIce pramANe thAya che. " paheluM pagathiyuM: rAga ne dveSa je karate hoya, tene prathama to rAgadveSa maTADavAnuM na kahetAM tene kahevuM ke tuM rAgadveSa kara. pachI je pitAne - yA koI sArA puruSanI zikSAthI pitAne - je sudeva, suguru, sudharma, satya, kSamA ItyAdi saddaguNavALA je je mahApuruSe jaya, tenA para rAga kare ne tevA saddaguNo jenAmAM na hoya tene vakhANavA ne bIjA dezavALAne vaDavA, Ama saddaguNavALa para rAga, tene zAstromAM prazastarAga" kahe che ane e rAga thatA avaguNa ke dezavAna para ajANatA paNa dveSa thaI Ave che. bIju pagathiyuM? A pagathiyuM evuM che ke je manuSyAdimAM kaSAyarUpI avaguNa che te manuSyane na kheDatAM, temAM rahelA avaguNone vaDavA. zuM kare, karmane vaza che, ema karI, tenA karmone nIMdavA, paNa mANasane nahIM.' Ama avaguNInA avaguNane niMdaze tyAre te mANasa para rAga thaze, eTale tenAmAM rahelA keTalAka guNe paNa dekhAI Avaze. trIju pagathiyuM? A pagathiyuM evuM che ke paranA avaguNa jevA cheDI devA, ne pitAnA avaguNe jevA, eTale bIjA avaguNI upara kSamA thaze.
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ ? : savIyasthAna cothuM pagathiyuM evuM che ke pitAnA avaguNa joI tene niMdavA, ne pitAne kSamA na karavI, eTale svAbhAvika rIte bIjAnA paNa avaguNanI kSamA nahIM thAya - sahana nahIM thAya. paraMtu tame avaguNI para nahIM paNa, avaguNa, tenA ane pitAnA para kaTTA raheze te lAbhakAraka thaze, ethI tame kaImAM eTale temAM ne mArAmAM keImAM avaguNa na che ema Icchaze. pAMcamuM pagathiyuM krodha para krodha, mAna choDavAnuM mAna, mAyAne chetaravAnI mAyA ane lebhane vidhvasa karavAne lAbha e anukrame pragaTa karavA.33 chaThuM pagathiyuM sarvatra mahA kSamAdaSTi thaze ane prazasta rAga raheze. ' sAtamuM pagathiyuM prazasta rAga paNa paugalika vastu, eke zubha haze, temAMthI jatA raheze, ne dveSa te pUrvathI gayela che. Ama rAgadveSa pavane maTI jaze, eTale 33. sarakhAvoH dha pratye te varte kedha svabhAvatA, mAna pratye te dInapaNAnuM mAna je; mAyA pratye mAyA sAkSI bhAvanI, labha pratye nahI labha samAna je; apUrva avasara e kyAre Avaze ? - zrImada rAjacaMdra . -sapAdaka
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhyAna pratijJA prAraMbhaH H pa0 cittasaramAM viSaya-kaSAyarUpe badalAI jatA kalela nahIM UThe. eTale zAMtacitta saramAM AtmAnuM pratibiMba tirUpa dekhAvAnA zubha prasaMga AvyA ja karaze. Ama bane evuM che. AvA pragone je abhyAsa kare che tema ja prayoga kare che tene prathama te cittasaramAM parvata jevA rAgadveSanA uchaLatAM mejA ghaTI vAmanAmanAM thatAM jaNAze, pachI teMtoMtanAM, pachI jarA jarA laharI, ane pachI zAMtatA AvI ke anubhavatine prakAza thaze. kama Ave che. ahIM aMtarAtmA svarUpa kevuM zAMta che, te jaNAtAM ja jaNAI Avaze ke jIva kayA guNasthAnakamAM rahI. nijAnaMda anubhave che. || iti davAra =
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 2 ju dhyeyasvarUpa prAraMbha 17. dhyeyavastu zI che? dhyeyaM vastu vadaMti nirmaladhiyastazcetanAcetanaM / sthityutpatti vinAzalakSaNayutaM mUrtataraM ca kramAt / zuddhaM dhyAnavirzINakarmakavaco devazca muktervaraH / sarvajJa sakalaH zivaH sa bhagavAn sidhdhaH paro niha! 27 | bhAvA : nima La buddhivALA puruSAnu dhyeyavastu zu che te kahe che. vastunuM dhyAna thAya che, paNa kAMI avastunuM dhyAna thatuM nathI. vastu cetana ane acetana ema be prakAre che. hAya che. cetana te jIva che, ane acetana te pAMca prakAranAM dravye; eTale dharma, adhama, AkAza, kALa ane pudgala che. vaLI vastu che te, sthiti, utpatti ane vinAza lakSaNavALI hAya che. savathA nitya athavA anitya nathI hotI. vaLI te mUta hoya che, athavA amUrta hoya che. pudgala mUrta che ane cetanAdi amUrta che. zuddha dhyAnathI dUra karelu che, karUpI AvaraNa jeNe e muktirUpI strInA svAmI satta evA je deva te bhagavAna zarIravALA, ziva ane at che, te prathama dhyeya che ane bIjA zarIrarahita siddhabhagavAna te bIjA ceca che.
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhyeyasvarUpa prAraG : : 19 vivecana : dhyeya eTale jevu dhyAna karavAmAM Ave che te - evAM darcaya cha padArthoM che, eTale dhama,1 adhama, AkAza, kALa, pudgala ane jIva, -- dha - adhama -eka eka dravya che, amUta che, leAkAkAzapayata vyApaka che, jaDa eTale acetana che. dhama - e gatisahAyaka dravya che, ane adharma e sthitisahAyaka dravya che. gatisthiti pAte tA jIva ane ajIva padArthomAM rahelI che; paraMtu A e drabyAnI sahAya vinA gatisthiti jIva, ajIvathI thatI nathI. jema mastyAdimAM taravAnuM sAmarthya che, paraMtu jaLa vinA (taravAnI) gati kayAM kare ? evI rIte sthira rahevAnuM ke gati karavAnu jIva ajIvamAM sAmarthya che, paraMtu dharma-adharmanA AdhAra vinA tenAthI gatisthiti ane nahI. A gatisthitine agrejImAM Inertia kahe che ema na dhAravuM, kAraNa ke, Inertia nAmanA pudgalAda vastuthI bhinna padArtha yuropiyana sAyansane haju jaDayo nathI. emaNe teA Inertia ne sajIva ajIva padArthanA guNu tarIke jANyA che. eTale mAlAmAM jANe jaLa hoya ane tethI te taratuM hoya. paraMtu mAchalAmAM jaLahevuM e asaMbhavita che; mATe teone judAM ja dratyeA gaNavAM e ja ceAgya che. A ane dravye lekapramANa che. 1. dha - dharmAstikAya ema kALa sivAya badhAM dravyane astikAya rAbda lagADavA. - vivecaka
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ " AkAza - dravya eka che, amUrta che, jaDa che, vastune avagAha (Space) Ape che, Ama Space ke AkAza nAmanuM paNa pugalathI bhinna dravya che ane te kAle pramANa che. kALa- padArthomAM thatI vartana (kriyA)nuM nAma che, ane te dravyane astikAyarUpa nathI gamyuM. paraMtu vastunI vartanane upacAra emAM thAya che. paNa e dravya eka vastu ja che. e acetana tathA jaDa che, amUrta che ane vastunA navAjUnApaNane (pheraphArane) sahAyaka che ane e paNa lokapramANa che. padagala - aneka che. mUrta che, utpatti, sthiti tathA vinAza lakSaNavALuM che, ane acetana che, zaktirUpe lekapramANa che. jIva - aneka che, amUrta che, cetana che, tathA jJAna, darzana, cAritra, tapa, vIrya ane upagarUpa che, (zaktirUpe) jhINAmAM jhINe paramANu jevaDe, tema ja lekAkAza jevaDa ane vyaktirUpe ahaMtasiddha dazAvALa, jJAnarUpe jIva lekAleka pramANa che, eTale jyAM jJAnAdi che, tyAM paDe che, ane jJAnAdi sarvatra hevAthI ane pite jJAna ja hovAthI sarvatra che ema paNa kahevAya che. A cha padArthanA dhyeya uparAMta dhyeya ahaMta ane siddha bhagavAna che. AmAM paNa ahaMtanuM dhyAna dhyAnAthane zreyaskAra che, kAraNa ke dhyAna dvArA - e ja; jeNe sakaLa
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ ceyasvAma A pharma karmo kSaya karyAM evA arhat sazarIra hAvAthI, temanu dhyAna karavu* saraLa thaze. khIju` dhyeya siddha bhagavAna. zarIrarahita eTale jJAna, dana, cAritra, vIrya, AnaMda, sAdizmana ta, amRta aDulaghurupa che. amUrta vastunuM vastunu dhyAna karavAmAM kaIka sahAyabhUta spaSTIkaraNa karavuM ahI ucita che. AtmAnuM zuddhasvarUpa dravyAthika nace evu AtmA eka vastu che ane temAM anaMta jJAna ema nathI, paraMtu jJAna e ja AtmA che. jema AMkhanuM kAma dekhavu` che ane te ajavALAne dekhe che, eTalu ja nahI. para`tu aMdhArAne e niraMtara dekhe che; nahI dekhe evu' AMkhathI anatuM ja nathI, je gharamAM dIvA hoya te 2. jue : zrI navapadajInI pUjAmAM mahopAdhyAya zrImad yazAvijaya kahe che tema - arihaMta pada vyAtA thA, dravyaha guNa para jAya re bheda cheda karI AtamA, ariha MtarUpI thAya ?, mahAvIra jinezvara upadize.tema ja jue zrImad rAjacaMdra zuddha Atmapada prakAzanuM varNana karatAM lakhe che tema che ke je bharelu che - AtmasvabhAva agamya te avalaMbana AdhAra jinapathI darzAviye, teha svarUpa prakAra. } sapA
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ *R: sudhI yudhyAna tenAthI sakaLa padArthAM jaNAya che; tema zarIrarUpI dIvImAM jJAnarUpa akhaMDa dIvA hAvAthI A jagatanA sarva padArthoM dekhAya che--jaNAya che. AtmA athavA jJAnamAM vastutaH jANavuM- nahI. jANavuM, ema nathI. te te jANavAne paNa jANe, ane na jANavAne paNa jANe. 'lt knows that it knows, It knows that it does not know', ema hAvAthI enuM kAma tA jANavuM e ja hAya ane che ane jayAM sudhI indriyadvArA, eTale khArIomAMthI ApaNe joIe chIe tyAM sudhI keTaluMka jaNAya che, ane keTaluka jaNAtuM nathI. vaLI indriyadvArathI thatA jJAnane dUra karIne arthAt pratyAhAra karI thirAdRSTi sudhI pahoMcI, kevaLa mananA dIvAnakhAnAmAM AvIe tepaNa vastusvarUpa ghaNu' ja vizeSa dekhAya; para'tu temAM jyAre rAgadveSanAM mAjA baMdha thAya, tyAre ja AtmAdananI chAyA jovAmAM Ave ane tyAre ja vastusvarUpa AtmAnA pUrNa prakAzane lIdhe yathA jaNAI rahe. niLa mana sphaTika jevu che, tethI te vastune chupAvaze nahI', para`tu e sphaTikavat mana kaI pote AtmA nathI. e sphaTika jevA nirmALa cittamAM pete peAtAne je anubhavAya che te ja Atmatattva che. anubhava thayA pachI manuSyamAM ke Itara yAnimAM kAmaNu zarIramAM dhyAnadvArA karmo kevAM lAge che te yathA lekhAtuM nathI. kAraNu ke tevA varNana mATe vacanageAcara
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ dayArUpa prAraMbha :: >> keSamAM zabdo maLatA nathI, tathApi upamA alaMkArathI sahaja kathana atre karavAmAM Ave che, te A pramANe aMgrejI davA vecanArA(Druggist)nI dukAnanI kAcanI bArImAM aMdarathI moTA moTA kAcanA kaLaze dekhAze. te kAcanA kaLazemAM pUrNa bhareluM judA judA raMgavAnuM pANI haze. pachavADe dI hoya che tethI te pANIne raMga cakacakita lAge che. have e kAcanA kaLazamAM cheDI raja hoya ane upara nIce jatI hoya, ema karma pagale AtmAmAM jatA AvatA jaNAya che. nirmaLa sphaTika jevA AtmAne krodhane kALe, mAnane lAla, mAyAne lIle ane lebhane paLe raMga lAgyuM hoya ema jaNAya che; ane e kaLazanI pachavADe dIve che tema na jANatAM, e kaLazamAM dIve che ema dhAravuM. AvA AvA raMge mAtra eka vastu mAMthI ja thayA che, ane te vastu rAga che. e rAga paravastumAM che ane paravastu pudgalika hovAthI eTale varNa, gaMdha, rU5 rasa tathA sparzavALI hovAthI e raMgavALA pudgale thatAM dekhAya che ane tene upacAra rAgathI pitAmAM karI javAya che. mATe paravastumAMthI jema jema rAga dUra tho tema tema e kALa, lAla, lIle tathA pILA raMga maTI kevaLa sapheda raMgavALe, dhavala raMgavALe thaze. eTale jAvuM ke, dharmadhyAnane cagya thaye, pachI e zubhadhyAyanane paNa mUkI upara caDatAM zuddha Atmatattva, dhavala raMga rahita sphaTikavat thaI adazyatva, adazyatattvathI anubhavAI raheze,
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ ja 6 : savAyA . ane ema thayuM ke dhyAnI zukaladhyAnanA upalA vAcaka para jata jaNAze. 18. dhyAnathIe dharmadhyAnamAM zuM thAvavuM? stattra mAtrA, difagphAsTaifchatAH | - tavAvine ghena, davA varSa mahimA 28 in artha : A jIvAdi cha dravya (jIva, ajIva, dharma, adharma, AkAza, kALa ane pugala) che. te cetana ane acetana lakSaNathI lAMchita che te sarvane buddhivAna puruSoe, temanA svarUpamAM jema virodha na Ave tevI rIte dharmadhyAnamAM dhyAvavA. vivecana : dharmadhyAnamAM A cha padArthonuM dhyAna karavAthI A chaye dravyonuM tenA azeSa paryAye suddhAM, phate rakta anubhavajJAna thAya che; ane jema jema anubhavasAna thatuM jaze, tema tema zAstrakAranuM zrutakevalipaNAnuM ane bhagavAnanA kevalipaNAnuM prarUpeluM aparokSajJAna pitAne thatuM jaze. sakaLa dravyono samAveza be dravyamAM thAya che, eTale jIva ane ajIvamAM thAya che. kAraNa ke, dharma, adharma, AkAza, kALa ane pudgala e pAMce dravyo ajIva che. have jIva te cetana che, ane pAMce dravya bAkInA badhA acetana che. dharmadhyAna dvArA jIva ane ajIvanuM aparokSa jJAna karavuM tenuM ja nAma anubhavajJAnaH.
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ dayaravarUpa prAraMbha ? : hA mATe, dhyAnamAM prathama jIvanuM, pachI ajInanuM, pachI ajIvamAM AvelA pAMce padArthonuM, pachI pratyeka dravya dravyanuM tenA guNenuM ane tenA paryAnuM dhyAna dharavuM. e badhAne samAveza dharmadhyAnamAM thAya che. A cha dravyanuM sAmAnya rIte, tathA vizeSa rIte evuM bhedajJAna joIe ke, eka dravyamAM bIjA dravyanA dravya, guNapayAryo bhaLI na jAya. 19. davAnIe dhyAna vinAne vakhata kema gALo? dhyAne dhuparate dhImAn manaH kuryAtmamAhitam / nivedapadamApannaM, magnaM vA karuNAMbudhau // 11 // atha : dayAna pUruM thAya tyAre buddhivAna yAnI puruSe manane samAdhAnayukta karavuM, athavA vairAgyayukta karavuM, athavA to karuNArUpI samudramAM magna karavuM. vivecana : dhyAnI puruSane abhyAsa dvArA mana vaza havAthI dhyAna thaI rahyA bAda paNa, te mananI sthiti pitAnA vIrya vaDe jevI rAkhavA dhAre tevI rAkhI zake che, ane te mananI sthiti dhyAna vinAnA kALamAM traNamAMthI keI eka prakAranI rAkhI zakAya che. kAM te te samAhita eTale manane nirvikalpa rAkhe, athavA be uttama vikalapimAM rAkhe. e be vikalpa e ke para virAgyarUpa eTale saghaLA paradravyamAM arAgatArUpa vikala5, athavA te cauda rAjalekamAM AvelA cerAsalakSa jIvanA varSomAM rahelA sakaLa jatuM para karuNA.
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ }} : : sathI dhyAna '' vairAgya ane karuNA e ane dharma dhyAnamAM atyaMta upayegI che, sakaLa jIva adhamane tajI dharmane Adare, ane ka rUpI zatruothI bace evI karuNA ApaNA pitRratnathI mahAvIrane thaI, ema zrIvIra bhagavAnanA vaDIla putra devacaMdrajI kahe che, " sathI jhIva je zAsanaramI, pachI mAtra cA mane raDyuttI ' ane ApaNe zrIvIra bhagavAnanA suputra hAvAthI ApaNA pitAnI e dhyAnanI zikSArUpa svayaMbhUramaNusamudramAM ApaNA manane vAraMvAra snAna karAvavuM e ja ApaNuM bhUSaNa che. > 'sarvato jayamAkAMkSetputrAt ziSyAt parAjayam / arthAt sanA jayanI IcchA rAkhavI paNa putrathI ane ziSyathI parAjayanI. " eTale ke, pitA ke guru peAtAnA putra ke ziSyane peAtAnAthI jJAna, vidyA, dhyAna, dAna, ziyaLa, tapa ityAdimAM vizeSa kare ane tethI pAte rAjI thAya. sa'sArIomAM pitA pAse be lAkha rUpiyA hoya ane putra tenA traNa lAkha rUpiyA kare teA rAjI thAya. tema ApaNA pitAzrI mahAvIra, temanA putraratna - susAdhu ne zrAvaka, sakaLa jaMtu upara karuNA kare te temAM pitA rAjI ja hoya, ema nyAyamuddhi paNa kahe che. mATe AgaLa thayelA sarve AcAryAM, gurue vagerenA vAravAra upakArapUrvaka prApta karelI vidyA, dayA pAmI temAM vadhAro karavA, jethI ApaNA moTA bhAI e vitarAganA "meTA" putrA, je AcAryAdi te vizeSa khuzI thaze, ane supitAnI mAphaka jJAnadraSyanA
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ dayeyava5 prAraMbha , pitAnA ja gharamAM (jainazAsanamAM) vadhArAthI khuzI thaze, paNa kupitAnI mAphaka mArAthI tuM kema vaLe ema nahI kahe. mATe Aje paNa AgaLa gayA tethI paNa vizeSa zrAvaka-gaNe, zramaNa-gaNe, upAdhyAya gaNe, AcArya-gaNe thavA joIe. tIrthakara e te sImA. ne hAla tIrthakara gotra jethI baMdhAya, tevI kriyA kare tene uttejana ApavuM ke jethI pitAnuM ne sakaLa jIvanuM bhaluM che. paNa halakI daSTi tevAM kAryomAM na karavI; ke tame te tIrthakara jevuM kare che. bahu sArI vAta che. tevuM kaMI paNa lakSa aMze thatuM hoya te, sakaLa jIvamAM arAga, adveSa, sakaLa jIvamAM baMdhu samAna vRtti rahe ne sarva bicArAM karmathI chUTe evI tIrthakara thayA pahelAMnI vRttio Aja paNa lAlanane, tamane, tenA sakaLa jatumAtra baMdhuone , vAraMvAra ha, niraMtara hA e ja bhAvanA. eka dhyAnI mahAtmAne nizcaya samyaktva eTale anubhavajJAna ke thirAdaSTi ke vivekapyAti thatAM mekSanuM svarUpa kaMIka jaNAyuM ane te vakhate teNe mokSanI IcchA na karI, siddha bhagavAna thavAnI IcchA na karI, paraMtu tIrthakara zetra bAMdhavAmAM je adbhuta guNe joIe te karaNane ja daDha vicAra rAkhe. sarva jIva uparanI - sarvakALanA sarva jIva uparanI - karuNA karavAnA adbhuta guNe A pramANe bhAvanA dvArA dhAraNa karyA; tIrthakara netra bAMdhyuM
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ ja8 : savIdhyAna". ne nivaNane tene anubhava thayA chatAM karUNAbaLe tene tyAga karyo. A bhAvi tIrthakara mahAtmAe A pramANe kahyuM : "I will not take Nirvan for myself and leave my brothers in the bonds of birth and death, in their ignorance and in their darknese, in their helplessness and in their folly. If I have won wisdom, I have won it for their enlightenment. If I have won strength, I have won it for their service. I have learnt to vibrate in agony for man. what avail is it then to throw aside the sheaths and go on where no agony is useful ? I will stay where I am and will work for man. Every pain of man shall strike me, every agony of man shall tonch me and shall wring my heart. Every folly of man shall be my folly, by identification with humanity and every vice and crime of theirs, my sufferings, until the whole of us are free." 3. zrImad haribhadrAcArya kahe che ke, je gacchanuM bhaluM kare te gaNadhara gotra ane sarvanuM bhaluM kare te tIrthaMkara gotra bAMdhe che. cogabindu) - vivecaka bhagavAna buddhane paNa AvI bhAvanA thaI hatI. potAnA cittanA kalezone zamAvI pote nirvANapada pAmI zakaze evuM bhagavAna buddhane jyAre thayuM, tyAre pitAnAmAMthI pragaTele kuladIpaka rAhula najare paDayo. prazna thaH "enA cittalezonA mananI tema ja tenA nirvANanI javAbadArI konI?" avazya pitAnI ja. paraMtu sahAnubhUti ane anukaMpAnI lAgaNI ATalethI aTakI nahIM paraMtu AgaLa vadhI. pariNAme "A sI saMsArI jInA
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhyeyasvarUpa prAA = = ku bhAvA : huM mArA potAnA mATe nirvANuM nahI la ane te laIne maraNa ane janmanAM khadhanAmAM, ajJAna ane adhakAranA paDamAM, mUkhatA ane nirAdhAratAmAM, mArA aMdhuone zu' cheDI jA? jo mane jJAna prApta thayuM che tA teone jJAnI karavA mATe; je mane khaLa prApta thayuM che te, teenI sevA mATe thayuM che. manuSyanA duHkhe dukhiyA thavAnuM huM zIkhyA chuM. tyAre zarIra ane tenA koSA dUra phekI devAthI ze lAbha che, ke jyAM caDhIne duHkha nakAmu thAya che? mATe huM jyAM chuM tyAM ja rahI manuSyanI sevA ajAvIza. tenu. hareka duHkha mane pIDA, teonI hareka ciMtA mane vaLageA ane mArAM haiyAne DALI nAMkhe; tenuM pratyeka mauryuM, AkhI manuSya-jAta sAthe huM ekarUpa DeAvAthI, te badhuM maukhya mane hA. teonA dareka duguNlR ane aparAdhanAM kaLAnu du:kha huM bhAgavuM. A badhu tyAM sudhI raheA ke jyAM sudhI A AkhI mAnavajAta sAthe huM ekarUpa hovAthI nirvANa pAmuM. nirvANanuM zuM ? ' evA prazna thatAM ja ekeya jIva kalezayukta heya tyAM sudhI potAne paNa nirvANa na khape evA dRDha nizcaya karyAM. A bhAvanAne kAvyamAM maDhI letA kavizrI umAzaMkara jozI lakhe che: mAreya have niSiddha * nirvANa ekeya hai| jyAM sudhI jIva ba ' (* prAcInA ' kAvyasaMgraha : pRSTha 58 ) - sAmA
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ 70 : : sIyAna 20. athavA zAnuM dhyAna kare? atha lokatrayI nAtha, - mamUrtta paramezvaram | dhyAtu pakramate sAkSAt paramAtmAnamavyayam || 20 || " artha : athavA traNe lekanA nAtha, amRta, paramezvara, avinAzI. evA sAkSAt paramAtmAnuM yAna karavA have pachI dhyAnI udyamI bane che. vivecana : ilikA (IDa ) che te bhramaranuM dhyAna karatA karatA jema bhramararUpa bane chepa temaNe leAkanA nAtha 5. pratyakSa pramANanuM eka sthULa uddAharaNa : lAlana, amerikA khaMDanA yugneTeDa sTeTsamAMnA miciMgana sTeTnA zAoNTa gAmanA misisa grIna nAmanI eka temanI sagI bahenane tyAM dhyAnanA pATha ApavAne nava divasa sudhI rahyA hatA. emaNe mAM...sA...hA ..2 cheDI dIdhI ane vanaspati, kuLa, anna, sUkA mevA ityAdi AhAra karavAnA sAgana lIdhA. emane dhama vicAra krizciyana sAyansa. eTale paramAtmAnA guNamAM dhyAna karavAthI gA maTI jAya che ane paisA Adi je vibhavA joIe te maLe che evA che. e paMthanI AcAryA misisa ( Marry Eddy ) merI eDI hAla jIvatI che, ane hAre nahIM, paNa lAkhA strIpuruSa temanA pathamAM che A vicArathI mArI keTalIka kheteA jarA judA paDavAM che; ane potAne (Free Christian Scientists) phrI krizciyana sAyanTIsTa nAmathI eLakhAve che. AgalA mata sAthe emAM vizeSatA eTalI che ke, paramAtmAnA dhyAnathI rAgAdi maTe ane je joIe te maLe, paNa jo '' sadguNa hoya teA". A uttama bhedavALI eka bAI misisa eDInA upara Aja paMdara varSa thayA eTale bhAva rAkhe che ke tene asAdhya roga hatA te maTI gayA, eTaluM ja i
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhyeyasvarUpe prAraMbha : 7 kAleka prakAzaka hovAthI sakaLa padArthonA samagra jJAtA, arUpI, paramezvara, avinAzI, tathA potAnA nijasvarUpamAM rahenAra evA paramAtmAnuM dhyAna karavAne udyama kare te pratyeka dhyAnavAna guNasthAnaka vA guNa zreNIthI paramAtmAbhAvanI samIpa AvI aMte paramAtmatattva pAme. nahi paraMtu temanA AkhA zarIranA paramANu evI ja rIte bahu ja misisa eDInI chabinuM dhyAna karavAthI badalAI gayA che ke tene misisa eDI kahe che. kAraNa ke tenA zarIrane varNa temanA sadvartana sAthe tenA jevuM ja thaI gaye misisa merI eDInA lekhamAM paNa sadvartana che, paNa khulle upadeza eTale dekhAto nathI ke jeTale A temanA paMthanA phAMTAmAM dekhAya che. A bena niraMtara tenI chabI joI teNInAM lakhANe vAMcI niregI thaIne tema dhyAnathI tenA zarIrane ghaNe bhAge AkAra paNa beyanA jevo ja thaye, te pachI tIrthakaranA thAna karanArane, temanA lekhe vAMcanArane zA zA lAbha zakya nathI ? -vivecaka udAharaNa bIju : guru droNAcArye ekalavyane vidyA ApavAnI nA kahI, tyAra bAda ekalae pitAnI jhUMpaDImAM AvI, guru droNAcAryanI pratimAnuM sthApana karyuM ane guru tarIke droNAcAryane, tenI pratimAmAM mUrtimaMta joyA. pachI eka dhyAnathI eNe bANavidyAne prAraMbha karyo. mAtra pratimAmAM gurune bhAva sthApita karatAM bhIlakumAra ekalavyane vidyA sAdhya thaI ane arjunane mahAt kare evI bANa vidyA ene hastagata karI. je A rIte dhyAna dharavAthI sAMsArika vidyA Adi upalabdha bane, te tIrthakara jevA dhyeyasvarUpane lakSamAM rAkhI, tenuM dhyAna dharIe to jJAna, darzana, cAritra, vIrya ane AmAnubhAvAdi lAbhe zAkaya kema na bane ? - saMpAdaka
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ 72 : savIdhyAna sUrya divasanA prakAza kare che, paNa rAtrie nahIM caMdra eka pakSamAM prakAza kare che, paNa bIjA pakSanI rAtrimAM nahIM, paraMtu AtmA te divase vA rAtrie, lekamAM athavA alakamAM, sarva sthaLe prakAzita rahI, traNe lekanA sarva bhAvane yathArtha dekhADI Ape che. saMsAra avasthA e rAtrirUpa jaNAya che. temAM azubha prarvatana e aMdhArI rAtri jevuM lAge che, ane zubhapravartana e ajavALI rAtri jevuM lAge che. saMsArathI rahitapaNuM eTale sAdhu, upAdhyAya ke AcAryanI avasthA, e divasanA prakAza jevI lAge che, paraMtu dhyAna avasthA te rAtrie ane divase kevaLa prakAzamaya ja eTale na Athame evA sUryaprakAza jevI bhAse che, ane te avasthA dhyAna dvArA e ja vastu sakaLanA sAkSAtkArarUpa aparokSa jJAnavALI thAya che. sAkSAtkAra ke apakSa jJAnanuM eka svarUpa AvuM hoya che. jema pRthvI para ajavALuM ke divasa, ane aMdhArUM ke rAtri hoya che, tema nahIM, paNa sUryamAM ajavALuM ane aMdhAruM ubhaya nathI paNa ekAMta prakAza ja che, tema AtmA jJAnamaya ja dIse che e jANavuM na jANavuM eka nahi paNa ekAMta jJAna, darzana, cAritra, vIrya, AnaMdarUpa, sAdi anaMta, agurulaghu je anubhavAya te ja Atmatatva ane jJAnadarzanAdi enAM ja bIjA svarUpe. jema eka ja mANasa bApa, dIkara Adika hoI zake tema. eka ja AtmA jJAna, darzana, cAritra, vIrya, AnaMda Adi hoI zake.
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ dayaravarU5 a . . rA. pitAnA AtmAne paramAtmA sAthe abhedapaNe kema ? vivAru viSa nANA-thaf vighakSA. mAmAnyena nayenaikaM. paramAtmAnamAmanet // 21 // artha : zakti ane vyaktinI vivakSAthI ja mAtra bhinna jaNAtA, paraMtu sAmAnya dravyArthika nayanA matathI abhedarUpa evA eka paramAtmA je traNe kALe pitAnI sAthe ekarUpa che tene dhyAvavA. vivecana : saMsArI AtmA ane mukta AtmA e banemAM samAna guNe che. ekanA zaktirUpa eTale cha% (chUpAve che, ane bIjAnA vyaktirUpa eTale pragaTa che. mATe sAmAnyanayanI apekSAthI traNe kALe ekarUpa rahenAra AtmA paramAtmAnI sattA eka hevAthI AtmAne abhedabhAve dhyAyI zakAya athavA abhedabhAve dhyAvatAM eTale AtmA, paramAtmA ema vivecana na karatAM saMsAra avasthAmAM zaktirUpa paramAtmA ane mukta avasthAmAM vyaktirUpa paramAtmA ema eka ja paramAtmatattva bhAvavuM. pitA saMsAra avasthAmAM zaktirUpe eTale chagharIte paramAtmA che ema ja mAnavuM. jIva je azubha kiyAdi kare che, eTale asatyAdi gurNa seve che ke ArtAdi durgAna kare che, te, lake kahe 6. sarakhA : jinapada nijapada ekatA, bhedabhAva nahIM kAMI lakSa thavAne tene kahyAM zAstra sukhadAyi - zrImad rAcaMdra -- saMpAdaka
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ cha4:: satI dhyAna che ke, sahelAM che. paraMtu mArA mAnava bAMdhave asatya saheluM nathI, dudhdhana karavuM saheluM nathI te juo Apane dekhADuM! " satya bolavuM hoya te tene jevuM sAMbhaLyuM, joyuM hoya tevuM ja kahevAmAM kaMIpaNa umeravAnI - ochuM karavAnI jarApaNa tasdI levI paDatI nathI. paraMtu asatya bolatI vakhate eTale hAya kaMI ne kahevuM kaMI mATe manamAM goThavaNa karavAnA zramamAM utaravuM paDe ane tevuM vacananuM karUpa aMdara ghaDAyuM ke pachI belAya. mATe lAlana, te ema kahe che ke satya bolavAmAM kaMI zrama nathI, kaMIpaNa sAcI beTI goThavaNa karavI paDatI nathI. manane bhAMjagaDamAM bilakula utaravuM paDatuM nathI. satya bolavuM eTale jIva jevuM jANe che, tevuM ja kahevAmAM jIvane zrama nathI, jevuM te jANe che, tenuM suMdararUpa manamAM saraLatAthI vicArI zake che ane vacanamAM vadI zake che, mATe kahe ke satya, tema ja zubhadhyAna e ja sahelI zreNI jevAM che, ane asatya vadavuM ane durbAna karavuM saheluM nathI. vicAraze te satya ja sAruM, saheluM ane zubha phaLadAyI lAgaze. vaLI asatya balavAmAM jIvane - jANe pAchale page dAdara parathI utaravuM hoya ke cAlavuM paDatuM hoya tevuM lAge che. kadAca TevathI saheluM lAgatuM haze, paraMtu vastutaH saheluM nathI, kAraNa ke, je deraDAthI - asatya belI nIce ajANatAM paNa utarI paDe che, te doraDuM, belyA pahelAM beTI goThavaNa
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ yeyasvarUpa prAraMbha :: 75 karavAnI Tevane lIdhe gUcavAeluM che, te ThekANe potAnA pagamAM e manarUpa-gUMcavAeluM deraDuM AvyAdhI ThebAM khAya che. mATe AvA puruSanuM mana azAMta hoya che, paraMtu satya balavAmAM eTale evuM jANyuM tevuM bolavAmAM vacananI zreNI (Lift) para caDavAmAM manarUpI deraDuM sIdhuM, zAMta che ane upara caDavAmAM tethI sugamatA rahe che. mATe lAlana ema kahe che ke A manuSyabhava, alabatta, te devatAne durlabha, durlabha vaLI tiryaMcane - paNa ApaNane maLe mATe sulabha ane temAM saguNe pramANe vartana karavAM e vimAnamAM caDavA jevuM suMdara, AlhAdaka ne saraLa che ane durguNa pramANe vartana karavuM e asvAbhAvika hevAthI mahAkaTa ane dukhakAraka che, ane bhAMgatA jatA dAdara ke rastAmAM ThebAtA ThebAtA utaravA jevuM che. alabatta, vyavahAramAM caDavuM kaThina ane UtaravuM saheluM lAgatuM hoya, kAraNa ke, DuMgara caDatA hAMpha caDe che, ane utaratAM eTaluM thatuM nathI, paraMtu paramArthamAM tema nathI, temAM caDavuM saheluM ne utaravuM kaThina che, kAraNa ke, jethI caDAya che te zreNI (Lift) vimAna jevI hoya che, ne jethI utarAya che te bhAMgelA dAdaranA pagathIyAM jevI che. sadaguNamAM caDavAne pagathIyAMvALI sIDI hoya nahi, paNa saraLa zreNI (Lift) heya ema anubhavAya che. 7. caDatA pariNAmavALI hovAthI. 8. gratAdi laI pachI bhAMgatAM heyanI tevAM. - vivecaka
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ : sI dhyAna bAhubalinI bAhumAM je khaLa che, abhayakumAranA mastikamAM je buddhi che, zrI mahAvIranA aMtaHkaraNumAM je dayA che, ane hemaca`dranI kavitAmAM je mAya che, te ja sAmarthya tArAmAM che, teemAM vyaktirUpe ane tArAmAM zaktirUpe che, mATe dhyAnanI kaLAthI tene tu vyaktirUpa kara. bIjA dAdarA tA pagathIye pagathIye tane caDAvaze, paNa zubhadhyAna ane zubhapariNAma to upazamakSapaka zreNI (Elevater) jevA che. TippaNa : dhIraja rAkhI, zAMta rahI huM kANuM ? evA prazna peAtAne karavA. eTale aMdara huM kANu evu khAlavAne preratu kaMI jaNAze, ane e preranAramAM huM buddhi thaI eTale A deha, iMdriye, e huMthI judA hAlatAcAlatA hathiyAre jaNAze. pachI e preraNAthI zarIrayaMtra cAlatuM dekhAya, te anAdikALanA kamane dhUmADo, sTIma (steam) varALa che ane jema varALane jore sa'cA cAle tema A zarIrarUpa saoNMce-phekaTarI (Factory ) cAlatI jaNAze. paraMtu varALa huM nathI, paraMtu huM to e varALane, tema ja A zarIra-phekaTarInA cAlatA sacAne, tema ja A pisTanarUpa pharatI iMdriyAne havethI, jonAra chuM. ema thayu' ke A phekaTarImAM bhUlathI badhAI gayele jIva kAMI alaga che, aMdara che, zAMta che, ema jaNAze, ane dRzya evI vastu sAthe ekameka thayA che, temAMthI chUTatAM peAtAnA kharA svarUpanI NuvAmAM jhAMkhI thaze.
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhyAnasvarUpa prAraMbha che huM keNa? e prazna kare ane pachI jarA vizeSa sthira thaI javuM ke mArAmAM rahI huM koNa e prazna keNe karyo? pachI e paNa prazna koNe karyo? enI tapAsa karavAne keNa udyamavaMta jaNAya che? Ama karatAM sahajamAtra je jaNAI Ave te ja tuM. bahAra koDa bhava sudhI ze te paNa kasturI mRganI mAphaka tamane te maLaze ja nahIM evuM, ane aMtaramAM kSaNamAM ja maLe evuM Atmatattva che. vizeSa-bahAra thatI "zubha kiyA upara paNa huM zuM karuM, che? e ke kriyA karI? evo prazna thatAM ja kartA maLI Ave che ane e kartA keNu? zubhakarma. zubhakarma kenA AtmAnA pariNAma? Ama paNa sakriya Atmatatva mAlUma paDaze. paNa temAM zAthI kriyA karI? jethI karI te sAdhana huM nathI, ema thatAM ja anubhava thaze - mATe aMtarbhAvathI kSaNamAM ja grahI zakAya e AtmA, te tuM ja ema A lekamAM varNavyuM che. rara-ra7. have paramAtmArUpa dayeyanuM svarUpa vistArathI kahe che: sAkAraM nirgatAkAraM, niSkrayaM paramAkSaram / nirvikalpaM ca niHkaMpa, nityamAnaMdamaMdiram // 22 // . far fire - waaN Iti6 . kRtakRtyaM zivaM zAMtaM, niSkalaMkaraNacyutam // 23 // niHzeSabhavamabhUta - klezaamahutAzanam / sunayanaj, mAre siriH I 24
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ 78 rsavAzayAna vizuddhAdarzasaMkrAta-pratiSiyasamaprabhama / jyotirmayaM mahAvIrya, paripUrNa purAtanam // 25 / / vijJASarLasa, di sitArAnA aw vfzfchanna - 26 / yagrAhya bahirbhAya - cAMtarmukhaH kSapAt / - tamArAmAM sAkSAta rAja vmAmana / 27 | artha: AkAre sahita, AkAre rahita, akiya, parama akSararUpa, nirvikalpa, nikaMpa, nitya ane AnaMdanA maMdirarUpa paramAtmA che. (22) vizvarUpa che, midaSTithI jenuM svarUpa jaNAtuM nathI, sadAkALa udayarUpa che, kRtakRtya che (arthAt kazuM karavAnuM bAkI nathI), ziva eTale kalyANarUpa che, zAMta eTale bharahita che, nila eTale zarIrarahita che, Indriya vinAnA che. (23) samasta bhavomAM upajelA kalezarUpa vRkSane (bALavAmAM) agni samAna che, karmamaLathI rahita hevAthI zuddha che, atyaMta nilepa che ane jJAnanuM cakravatI rAjya jene viSe sthApita che. (24) nirmaLa arIsAmAM pratibiMba samAna jenI prabhA che, timaya (jJAnaprakAzarUpa) che, mahAzaktivAna che, paripUrNa che ane purAtana paNa che. (25) nirmaLa ATha guNAe karIne sahita che, nidra eTale rAgadveSarahita che, rogarahita che. aprameya eTale jenuM
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ dazAnA prAraMbha : 09 pramANa na kADhI zakAya, evA anupama che, judAM judAM vizvatavanI vyavasthA jeNe jANe che. (26) bAhyAbhAvathI je grahaNa thaI zakatA nathI, je aMtarbhAvathI ahI zakAya che evuM paramAtmAnuM sAkSAta svarUpa svabhAvathI ja che. tenuM dhyAna karavuM, kAraNa ke, e ja paramadhyeyarUpa che. (27) vivecanaH A paramAtmAnuM dhyeyasvarUpa kahyuM. tenA pratyeka vizeSaNa para manana karI, dhyAnamAM praveza kare, ke jethI, dhyAnamAM ekAgratA thaI anubhava sahaja thaI zake. AtmAne ATalAM vizeSaNe kaleka 23 thI 27 sudhImAM ApyA che, te pratyeka vizeSaNa para anuprekSaNa karI (manana karI), potAmAM lAgu pADavA dhyAna karavuM. ahIM sahaja tema karI dekhADavA lAlana yatna kare che. sAkAraM nirgatAkAra, niSkriya paramAkSarama / nirvikalpaM ca niHkaMpa, nityamAnandamaMdiram // nAraMH AtmA sAkArarUpa che, kAraNa ke, jJAna sAkArapagavaMta che, padArthonA azeSa (samasta) viSayane jANe che ane vize sAkAra che, mATe jJAna paNa sAkAra thAya che ane jJAna che e ja pite che. (kaMI seya pite nathI.) nitAH eTale AtmA nirgata AkAra eTale nirAkAra rUpa che, kAraNa ke, sAmAnya pagarUpa che. vastumAM rayA sAmAnyanA daSTa che. (Ama ziva ane sAmAnya
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ 80 savAdhyAne upayoga ubhaya AtmA che eTale jJAnadarzanarUpa che.) nirthi: AtmA niSkriya che. tyAre A lAlanane hAtha kalama pakaDIne niSkriya zabdanI vyAkhyA lakhe che, te chatAM niSkriya kema kahevAya? mATe vAcaka bAMdhave cAle, AtmA niSkriya che tenI tapAsa karIe kalama hAthamAM che ne hAtha cAle che, tethI kalama akSare lakhe che, hAtha zAthI cAle che? mana magajamAM rahI hAthanI nasene prere che. e preraNAnuM kAraNa lAlanane mATe tathA bIjAne mATe (upadeza ka) e rAga che, eTale karma che. jema eka phekaTarI, eka jInamAM rahelI varALanA baLe cAle, temAM kAMI Ijanera kartA thaI zake nahIM - Ijanera kartA kahevAya ja nahIM, paraMta varALa kahevAya, paNa jema enjinamAM varALa rAkhavI e IjaneranA svAdhInamAM che, tema karma che eTale varALa che, 9. vI. sAMkaLI, karaze e alaMkAre te vizeSa, ane te badhAmAM vyApta evuM suvarNa te sAmAnya. hemaca da tArAcaMda, dIpacaMda, lAlacaMda e vizeSya ne manuSya te sAmAnya patu. hemacaMda e sAmAnya heI zake tyAre vizeSa jAmanagara, cAra varSa, viThThalajIne putra ema hoya che. mATe A mAne eka jANanAra - dekhanAra eTale vastunA vizeSa jANanAra ane sAmAnya rUpe dekhanAra jema - A dI Tebala para che, te lAlanane samagra dekhI rahyo che (rzana) tema ja lAlananI aneka kriyA paNa jANI rahyo che, (jJAna) Ama je tasva. manvAdimAM dekhe che jANe che, te AtmA. paraMtu je jaNAya che ke dekhAya che te, ya ka dazya che te, te nahIM. - vivecaka.
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhyAnasvarUpa prAraMbha : : '80 -tyAM sudhI Ijanera tene kahevuM paDe che. paraMtu varALa na hoya eTale karmajanita varALa na hoya te Ijanera nathI, paNa te niSkriya che. jema sUryane dekhI (tenA svAbhAvika prakAzathI) kamaLa khIle tema AtmAne dekhI karma prakRtie uchaLe. paraMtu karmaprakRti je kharI gaI te pachI jene lIdhe zarIrAdi phekaTarI cAlatI hatI te khapI jaI AtmA mAtra nija guNamAM ramaNa kare. paraMtu para evA nimittane kSaya thavAthI paramAM te akriya ja rahe. karma jaDa che, paraMtu ene jIva sahAya ApavAnuM cheDe te ja te kSaya thAya. nahIM te tenA nimitte pite sakriya kahevAya, jethI A Ijanera mila calAve che, paraMtu cAle che te varALathI, mATe AtmAe te alaga rahI evI zarIrAdi phekaTarI na calAvatAM jJAnAdirUpe siddha sthitimAM rahevuM joIe. jema A Tebala para dIve che te kAMI lAlananA zarIrane ke hAthane ke kalamane ke kalamamAMthI nIkaLatA akSarane calAvatuM nathI, paNa tethI akriya alaga alaga rahI jue che, tema jIva paNa temAM bhaLe nahi te svarUpe pitAnI svAbhAvika jira avasthAmAM AvI rahe. parAkSa: akSarane artha nAza na thAya tevuM. paraMtu akSara akSaramAM paNa bheda che, eka varSa ke te varSa, pUrva pUrva varSanA AyuSya AgaLa kSara eTale nAzavaMta lAge. kAraNa ke, pUrvanI apekSAe varSo sekaMDa jevaDAM paNa
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ 82 H H sarIyadhyAna nathI. paraMtu evA pUrve paNa akSara nathI, kSara che, kAraNa ke te khUTI jAya che. paraMtu A saghaLA kALamAM kALadravya pate akSara che, tema dharmAstikAya, AkAzAstikAya, padgalAstikAya dravyarUpe akSara che, paraMtu temanA paryAya thatAM temanI zaratA kahevAya che, te je dravyarUpe akSara evA jIva paNa manuSyAdi paryAya pAmI kSaratA pAme che. paraMtu jyAre paramAtma avasthA ke siddha avasthAne pAme che, te pachI bIjA dravya dravyarUpe akSara rahevA chatAM paryAyarUpa haMmeza hAra rahevAnA. tema A paramAtmadazA pAmyA pachI, keI kALe paNa manuSyAdi paryAyarUpa kSaratA pAmatuM nathI. mATe te paramAkSararUpa che. prakRti pralayakALamAM sarva paryAya cheDI ekarasarUpa dravyapaNe heya che, chatAM e zAMti, pachI temAM raja, tama, satvApattithI pAchI paryAyarUpa kSayavatI thAya che. paraMtu A triguNAtIta AtmA siddha sthiti pAmyA pachI kaI kALe manuSyAdi paryAya pAmI kSara thato nathI, mATe te paramAkSara che. The most unchangeable che. - nirA: vikala5 manAdinA dharma che, e vikalpo rAgAdithI UThe, mATe rAgAdine davaMsa thatAM cittamAM vika uThatA hatA. te paNa vilaya pAme che ane evA nivikalpa cittamAM ja A lekAleka bhAskarane pUrNodaya jaNAI Ave che. fja vALaMH eTale nahIM hAlavuM-cAlavuM. hAlavAcAlavAnI kriyA vagaranuM. kAraNa ke mahinIne pUrNa pUrNa
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhyAnasvarUpa prAra bha uccheda khAramA guNasthAnake thaI gayA che, eTale mehAdanA sevako je sakAma kriyA karatA hatA tene paNa uccheda thavA lAge che. eTale pUrva prayAgathI, jevI kriyA thAya tevI kriyA abhyApakapaNe thavA lAgI ane tene lIdhe ja akhaMDa A sthira jyeAtimAM nathI thAtuM, nathI jAtuM" ema A avasthAmAM anubhavAya che. nislama dehAti hatA, tyAM sudhI sUryanI gati vaDe meAtAnA varSa mApatA, ane e bicArA sUrcAe temanA varSAnI ghaNA kALa sudhI nAkarI karI, temanA meTA pUnA AyuSya gaNyA. paraMtu vAraMvAra jatA AvatA pudgala e huM nahIM, paraMtu temAM rahelA zAzvata jIva te ja huM ema anubhava thaye ke dehAdi nirasapaNe rahyAthI dehAdi kSaya pAmI, sAaina tapaNe zAzvata rahe che mATe nimpama AnamaMCi : jema pRthvImAM rAta ane dahADA, tema deDhubhAvamAM sukha-duHkha, paraMtu jema sUryaMmAM rAtadaDA nahIM., paNa kevaLa prakAza, tema AtmabhAvamAM sukhaduHkha nahI, paNa kevaLa avyAbAdha (je koI divasa javAnu nathI. ) tevuM sukha, mATe manamaMCi (22) vizvarUpamavijJAta- rUpaM sarvadoditam / kRtakRtyaM zivaM zAntaM niSkalaM karaNaSyutaM // 23 // vivecana : vizvarUpamU: jJAna, leAkAlAkamAM prakArI rahyu che, mATe vizvarUpa che ane jJAna e ja paramAtmatattva che.
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ :: sadIdhAna vikAtaravAH ajJAnathI, bahirAbhathI e svarUpa jaNAtuM nathI dekhAtuM nathI, AsvAdAtuM nathI, anubhavAtuM nathI, graDatAtuM nathI, AliMgAtuM nathI. temAM kaMI A kAraNa nathI ke jJAnanA prakAzamAM kaMI nyUnatA che. e paripUrNa prakAzita che, paraMtu tenA tejamAM, mithyAtvAtmAbahirAtmA-ajJAnAtmA-viSayAnaMdI, pagalAnaMdI, AtmA ghuvaDanI peThe aMjAI jAya che, ane A te satya che ke, vasturUpe nahIM dekhAvAmAM be kAraNe hoya che. eka te prakAzamAM nyUnatA, ane bIjuM prakAzanuM atizayapaNuM. temAM paramAtma prakAza, te kAleka prakAza che, ema pUrvanA vizvarUpa vizeSaNathI kahyuM, ane te sarvadA udaya pAmeluM ja che. e uttara vizeSaNathI kaheze. mATe prakAzanI nyUnatA nathI. paraMtu adhikatAthI ajJAna-bahirAtmArUpI ghuvaDa tene dekhI-jANu-graha-AsvAdi-anubhavI zakatuM nathI, evuM paramAtmatattva che. rohitanaH sarvadA udaya pAmeluM paramAtmatatva che. aMdhArI rAtrie jema na dekhAya, tema mithyAtvathI na dekhAya. paraMtu aMdhArI tArAvALI rAte jema jhAMkhuM jhAMkhu dekhAya, tema mArgAnusArInA guNemAM praveza karatAM prANIthI jhAMkhuM dekhAya. tathApi jema madhyAhune vasturUpe vastu dekhAya, tema aMtarAtmathI nizcaya samyakatvavALA prANuthI dekhAya. jema bahirAbhe ghuvaDa paramAtmaprakAzane dekhatuM nathI, tema aMtarAtmarUpI cakravAka lark paramAtama prakAzane dekhate tenA
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhyAnasvarUpa prAraMbha : : 85 guNagAna karate vikase che, kAraNa ke e aMtarAtmarUpI cakravAka paramAtma prakAzathI aMjAtuM nathI, paraMtu temanI satya, kharI, majabUta AMkha tene sArI rIte joI zake evuM paramAtmatatva che. vaLI, tArAne prakAza ajavALI rAte astaprAya thAya che, caMdrano prakAza divasanA astaprAya thAya che ane bicAro sUrya paNa rAtanA asta thAya che, paraMtu A paramAtmArUpI sUryane surya, aMtarAtmArUpI bhUmaMDaLamAM, lAyaka samyakatvarUpI jIvanmukta kSetramAM ke mahAvideha kSetramAM e te udaya pAme che ke udaya thaye tyAMthI mAMDIne anaMtakALa sudhI hamezAM te ja udaya pAmele ja rahe che. mATe ja zAstra tene sAdi anaMta bhAge Ugate ema kahe che ane jyAre A sUryane sUrya udaya pAmyuM ke tArAvALI rAtrine, caMdravALI rAtri ane rAte asta pAmatA madhyAhna sUryane paNa A prakAzanA jhaLajhaLATamAM asta hoya che. evuM sarvadA udaya pAmeluM paramAtmA che. tanca : kRtya eTale karavA yogya ane kRta eTale karyuM. karavA yogya ke je kAMI karavAnuM hatuM te jeNe karyuM te kRtakRtya kahevAya. jyAre ApaNe temAM pravRtti karIe chIe ane keTalAka kALe tenI siddhi paNa thAya che. paraMtu saghaLAM kAryone, saghaLAM sukhane samAveza eka mekSanA anaMta sukhamAM, anaMta AnaMdamAM thaI jAya che. e mokSaprAptirUpa kAryanuM kArya eTale siddhipada prAptirUpa kAryanuM
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ 86 6 7 sudhI dhyAna kA, jeNe sAdhyuM te ja kharekhara hAsya che ane e kRtakRtya te ja paramAtmA che. zivaM H paramasukharUpa, jemAM duHkhanA aMza nathI. jema bhUmi para rAtadivasa DhAya, aMdhArU ajavALuM hoya, tema paramAtma sivAyanI sarva avasthAmAM sukhaduHkha hoya. paraMtu jema sUryaMmAM rAtadivasa naDI, ajavALuM aMdhArUM nahI', paraMtu kevaLa prakAza ja hAya, tema paramAtmatvamAM kevaLa sukha ja avyAbAdha - sukha ja, AnaMda ja hAya, mATe paramAtmatattva te ja ziSarUpa che. - rAntaH jyAM sudhI paramAtmatattvanI jhAMkhI paNa thaI nathI, tyAM sudhI bAhyapravRtti rahI; azAMta, azAMta, azAMta jIva rahe che. paraMtu jyAre cAyA guNasthAnake - samyakatva guNasthAnake - tene jhAMkhI thAya che, eTale e paramazAMtapadane pAmavA bAhyaprakRti ghaTADI eTale dezavrutti thaI, a Mtara pravRtti karI, kaMI zAMtatA prApta kare che. paraMtu e parama zAMtatAnA abhilASI dezavRtti dharI, bAhyapravRttinI ochAzathI, aMtaHpravRtti vizeSa karavA, sava mAhya pravRtti dUra karI sapUrNa aMtaHpravRtti kare che ke, A paramazAMtapada peAtAne prApta thAya che. jevu zAMtapada paramAtmAnuM che, tevu ja zAMtapada A aMtarAtmAmAM anubhavAya che. A zAMtadazAnI laherakhI paNa je dhyAnInA hRdayamaMDaLamAM vAya che, temane mATA cakravatInA karatAM vizeSa sukha anubhavAya che.
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhaNAnavarU5 prAraMbha : : 87. jyAre keI ajANI ane navI umadA cIja potAnA dezamAM Ave che, tyAre tenuM mUlya ghaNuM ja thAya che. evuM saMbhaLAya che ke keTalAMka varSa upara amadAvAdamAM prathama ja kArelAnuM zAka AvyuM, ane eka zera karelAMnA eka gRhastha rU. 500/- ApyA. tema A zAMtinI jarA sarakhI laherakhI paNa jene AvI che, tene mAlUma haze ke cakravatInuM rAjya paNa A zAMtinA jarA sarakhA sukhanI sAthe kaMI hisAbamAM nathI. kAraNa ke te apUrva ane anupama che. virAH vaTa eTale zarIra, ane niH eTale nahIM, rahita. e paramAtmatatva kevaLI tIrthakara avasthA bhAvathI10 zarIrarahita hoya che, ne siddha avasthAmAM dravyathI zarIrarahita hoya che. zarIrarahita evuM che, kAraNa ke, zarIrarUpa baMdIkhAnAnI duHkhenI zALA che. e zarIrasahita cakravatI rAjya maLe ke IndrapaNuM maLe, te paNa Adhi, vyAdhi, upAdhi jAya nahIM. paraMtu A pada cakravartI, IndrAdine vaMdya evuM paNa te azarIri che eTale zarIrarUpa kedakhAnAmAMthI mukta che. meharAjarUpI jelaranI ANamAMthI sarvathA mukta thaI, svasattAka muktirAja - Full Liberated landmAM birAje che evuM paramAtmatava che. 10. sarakhA : deha chatAM jenI dazA, va dehAtIta te jJAnInA caraNamAM, he vaMdana agaNita - zrImad rAjacaMdra - saMpAdaka
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ 88H : savIya dhyAna jaLadhuta Indriya rahita che, eTale ke IndriyonA viSayathI paNa rahita che. jema lITa, viSTA para besanArI mAkhI duHkhane sukha mAne che, tema indriyane viSTArUpa viSayamAM je jIva sukha mAnate te, te viSayane Indriyoe tyAga karyA. Indriye jyAM sudhI che, ane tethI jayAM sudhI viSaya sevAya che, te viSaye sevatA nathI, paraMtu viSa (jhera) sevAya che, ane e jhera khAvAthI ApaNe AtmaghAta karI, vAraMvAra janma maraNa prApta karIe chIe. vaLI IndrirUpI jALiyAM, zarIrarUpI kedakhAnAnI bhIMtamAM che, tyAM sudhI kedakhAnAnI bahAra zuM che tenI emane kAMI kharI khabara paNa paDatI nathI. paraMtu kaSAyAdi duSTa cAlane mUkI devAthI eTale kaMIka (anaMtAnubaMdhInI) mastI ochI thavAthI dezavRttinI beDI sahita paNa e kedakhAnAmAMthI chUTI, jarA bahAra AvI jagatane, (vastutatvane) jue che, tyAre temane eTaluM badhuM dekhAya che ke kaMI maNa ja nahIM paraMtu sarvavratI thatA beDI taddana kapAI jAya che. tyAre te temane zuM dekhAI rahe che te vacananA kaLazamAM samAtuM nathI ane hajI paNa e sarvatratI thavAthI chUTo paNa najarakeda jevuM che. mATe sAtamA guNasthAnaka para pahoMce ke temane hamezane mATe muktatA maLI. agiyAramA guNasthA* nakathI kadAca bhUle te paNa pAchA pUrvanI AvaDatathI bahAra
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAna dhyAnasvarUpa prAraMbha : H 89 nIkaLI Ave. mATe indrirUpI jALiyArUpI zarIra kedakhAnA mAMthI nIkaLatAM teo paNa nIkaLI ja jAya che. nigodarUpI kArAgRhamAM A jALiyAM paNa nahotAM. vyavahAra rAzimAM AvatA ekendrimAM eka, be IndriyamAM be teTrimAM traNa, cArendriyamAM cAra ane paMcendriyamAM pAMca, e kedakhAnAnA jALiyAmAM thayAM. mATe indriya rahita ja arthAta jALiyAMrUpa IndrimAMthI levAnuM mUkI daI, je kSApaka samyakatva rUpa medAnamAMthI jovAnuM jue che, te paramAtmatattva che. ahIM eka indriyagocara udAharaNa laI siddha karIe ke Indriya jatAM paNa kharuM sukha AtmA kema bhegave? eka sAkarane gAMgaDa le. jIbharUpa rasendriyanA jALiyAmAM jatAM - AsvAdatAM sAkara mIThI lAge che. sAkara e viSaya ane jIbha e A udAharaNamAM iMdriya che. paratuM jarA vicAra kare ke mIThuM koNa che? sAkAra ke pate? e mIThAzanI pravRtti kenAmAM thAya che? sAkaramAM ke pitAnAmAM kAM tAva AvatuM hoya tyAre sAkara mIThI nathI lAgatI ? A chellA dAkhalA parathI, tema ja mIThAzanI pravRtti kayAMthI che tene khyAla karavAthI mAlUma paDaze ke mIThAza to ApaNAmAM che. mAtra sAkAranAmanA padArtha mAraphate te ApaNI mIThAza IdriyenA pyAlAmAM pradarzita karIe chIe. paraMtu pitAnAmAM rahelI mIThAza, paripUrNa mIThAza (anaMta AnaMda
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ ha0:: savIyasthAna jJAnarUpa pULI ane darzanArUpa dUdhapAkanuM je sukha) pitAnAmAM na hoya, tyAre evI pyAlA ke sAkararUpa camacAnI zI jarUra che? madhubiMdunI mAphaka Tapaka Tapaka karatuM eka eka biMdu paNa mekSapadanA pUrNa madhapUDA jevuM nathI. mATe dehabhAvarUpI kedakhAnAmAMthI nIkaLe te sATha sittara varSa jevaDI DALIonAM AyuSya jaI, sAdirUpa anaMta anaMta vRkSanA AyuSya maLaze. mata rUpa hAthI temane siMhanA sAvaka (baccAM) - zrIvara prabhu rUpa kezarIsiMha baccAMne joI bhAgI jaze ke matarUpI hAthI marI jaze, arthAta amara vRkSapaNuM maLaze. saMsAramAMthI nIkaLI kSamedAnamAM avAze. mATe IndriyethI sukha che ema nahIM, paraMtu sukha te pitAnAmAM ja che ema samajI parapadArthamAM sukhanI lAlasA choDI, AtmavastunA sukhane AsvAde che. te IndriyanI apekSA rAkhatA nathI. evuM parama Atmatattva che. (23) ni:zeSabhavasaMbhUta - klezaduma hutAzanam / zumatani, jJAnari mriTi 2 ni:zeSamAhaMta rAma dutArAnam - aneka janmajanmarUpA bhave utpanna thayelAM karma vAsanAnAM vRkSane ekadama bhasmIbhUta karanAra agni jevuM - paramAtmatatva che. kaleze e duHkhanuM nAma che, zrImad haribhadra jemane mArgAnusArI gaNutA saMbhaLAya che, gasUtranA kartA pataMjali paNa pAMca jAtanA kaleze A pramANe kahe che: "kavi mational
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhyAnasvarU5 prAraMbha :: 6 : himanArAjasifpaniveza: haja " arthAt avivA,11 amitA, 2 rAga, dveSa ne abhiniveza.13 paraMtu AgaLa jatAM jema pataMjali muni puruSa(paramAtmA)nI vyAkhyA AvI Ape che ke - "sTeravikharAkharAge: gifzeSa zva:" kaleza, karma vipAka ane Azaya thakI askRSTa e puruSa te paramAtmA che, je zrImana megAdhirAja zubhacaMdra mahArAja paNa kahe che, samagra kalezarUpa vRkSene bALI nAkhanAra agni jevuM paramAtmatattva che. zuddha" : dravyakarma ane bhAvakane javAthI parama vizuddhi pAmeluM paramAtmatatva che. 14 The Supremely pure. 9 4 caAnirjana: saMpUrNa nilepa, karma maLanA sparza rahita, kamaLanAM patrane jema jaLa sparza kare nahIM, tema tIrthakarAdi avasthAmAM saMsArajaLamAM dekhAtA chatAM kevaLa asparzavALuM ane siddha aSasthAmAM e jaLarahita hovAthI samagra nirlepa evuM paramAtmatatva che. 11. vedAMtanI mAyA. veganI avidyA, sAMkhyanI prakRti ane jainanuM karma e pathArya che. (gabiMdu) 12. avighAmAM huMpaNAne ayAsa. 13. maraNane bhaya 14. zu AyaorrmamarAta ramazudhiSiAta : 15. maNilAla nabhubhAI- samAdhizatakanA bhASAMtaramAM. . . - vivecaka
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ 92 :: vIryamAna jJAnari vrafiztaH : e paramAtmatattvajJAnarUpI rAjyAsana para birAjeluM che. rAjA jyAM sudhI anna hoya, tyAM sudhI ja ema kahevAmAM AvyuM haze ke "jagat jIva he karmAdhinA, paraMtu rAjA (jIva) jyAre hoya, tyAre te karmaAdhIna kema kahevAya? prajAne AdhIna rAjA kema hoya? pradhAnane vaza rAjA kevI rIte heAya ? paraMtu ajJAna jIvanI apekSAe e vacana haze, jyAre jJAna thayuM eTale nizcaya samakita AvyuM ane dezaviratipaNAnI ke sarvaviratipaNAnI sthitimAM rahevAyuM, tyAre A jAgate jIvarUpI rAjA karmane AdhIna kema hoya ? jyAre jJAna thayuM. eTale jIve pitAnuM yuvarAjapada oLakhyuM, tyAre "jagat karma hai jIvAdhinA" ema kema nahIM thAya? ane pUrNa jJAna ema karatAM thayuM, tyAre karmanuM sainya kema TakI zakaze ? jJAnanA rAjyathI eTale nizcaya samyakatvathI te cheka teramA guNaThANuM sudhI jIvane adhIna karma hAvAM ghaTe ane temane guNasthAnane aMte aghAtI karmane kSaya thayA pachI karma te naSTa ja thAya. ema chatAM kevaLa jJAnanuM ja sarvatra rAjya jAmI, karmane saMpUrNa nAza thaI, je pada pamAya che, te ja paramAtmatattva che. sUrya jema AkAzamAM rahyA chatAM jANe jagata upara rAjya karatA hoya, tema pitAnA prakAza vaDe te tatva virAjI rahe che, tema siddhi kSetramAM rahelA evA jI le kAlekanA sarva padArthone prakAza karI, virAjatA hoya ema jaNAya che, AvuM jJAnarUpI rAjya che te ja paramAtmatatva che. (24)
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ dayAnaravarU5 mAraMbha : : cha zizuariAMta - pratinimama jyotirmayaM mahAvIrya, paripUrNa purAtanam // 25 / / viruddhAthaiffSAmamaFH nirmaLa arIsA mAM jevuM pratibiMba paDe che, tevI kAMtivALuM paramAtmapada che. jema nirmaLa arIse kaI paNa padArthanuM pratibiMba chUpAvate nathI, paraMtu sarve padArthanuM pratibiMba pitAmAMhe che, tema nirmaLa evuM paramAtmapada jagatanA sarva bhAvenA dravyaguNa paryAne pitAmAM biMbita dekhADe che. sUryanuM biMba jema rastAmAM paDe che ane rastA upara paDelA prakAzanuM pratibiMba gharamAM Ave che tema nahIM, paraMtu jemAM sUryanuM ane sarve padArthonA bhAvenuM biMba paDe che evI prabhAvALuM paramAtmapada che. sUryodaya thatAM jema jagatanA khulA padArtho chUpA rahI zakatA nathI, tema lAyaka samyakatvarUpa bhUmimAM paramAtmatatvano udaya thatAM kaI paNa padArtha chUpA (cha%) rahetA nathI. jyotirbhayaM mahAvIrtha parapUrNa purAtanam : jyotirmyNparamAtmatattva tirUpa che, eTale jyati e ja paramAtmA. caMdra sUryAdinI jema udaya asta thAya che tema nahIM, paNa sarvadA, sarvakALe, sarva sthAne udaya avasthAmAM ja sthirapaNe ekasarakhI rahetI pati te ja paramAtmatattva che. lAlana kahe che keH "akhaMDa A sthira timAM nathI thAtuM, nathI jAtuM. " arthAt e tinI vadhaghaTa thatI nathI, akhaMDa eka ja rUpe rahe che.
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ ha4 : sathI dhyAna mahAmu: Atmatatva anaMtavIryarUpa che, keI eka bhAjana che ane temAM anaMtavIrya bharyuM che ema nahIM, paraMtu anaMtavIrya te ja paramAtmatattva che. e vIryanI phuraNuM ApaNA ane jagatamAtranA pitRratna zrI mahAvIramAM janmatI vakhate ja bahAra paNa pragaTa thatuM joyuM che ke aMgUThAnA dabANathI meru paNa kaMye hate. gfpUrNa: Atmatatva paripUrNa avasthAmAM hoya tyAre paramAtmatatva che, AtmA e avasthAmAM vadhata ghaTatuM nathI.16 pujAtanaH AtmatattvanI jema Adi nathI, tema aMta paNa nathI. kALadravya thakI paNa pUrve hevAthI purAtana che. kALa, pudgala, dharma, adharma ane AkAza, e purAtana paramAtmatamAM bALakanI mAphaka jhUlatAM hoya, evAM anubhavAya che. (25) vizudAdata, nidaM unatAmAna ! jhaghaM richinna, vizvatarANaghathitaY radda . vizuddhase oota6 : nirmaLa evA ATha guNe karIne sahita evuM, siddha, evuM paramAtmapada che. keI aciMtya vastu che, je vastu zabdocara ke manecara thatI nathI, paraMtu dayAnInA nirmaLatara aMtakaraNa anubhavAya che, te ja vastunuM eka svarUpa paripUrNa jJAna 16. juo lAlanakRta zuddhopayoga athavA sahajasamAdhi misisa navarA peDhInA udAharaNamAM. -vivecaka
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhyAnasvarUpa prAraMbha : 9 che. bIju svarUpa paNa pUrNapaNe darzana che, trIju cAritra che, cothuM vIrya che, pAMcamuM AnaMda che, chaThuM amaratva che, sAtamuM arUpatA che ane AThamuM aguru-vitA che.17 niH paramAtmatatva evuM che ke, jemAM rAgadveSane ddha nathI. 17 jyAre lAlana ema kahe ke A suvarNanI vIMTI sArI che, tyAre tene suvarNanI vIMTI para rAga che, ane kathIranI vITI upara aruci hovAthI zreSa che, Ama paravastumAM je rAgadveSa che, te paramAtmatattvamAM nathI, kAraNa ke, paramAtmatatva pitAnI suMdaratA pitAnAmAM jue che, paNa kasturImRganI peThe suvAsa zodhavAne bahAra bhaTakatuM nathI. nitAmAma paramAtmatatva evuM che ke jemAMthI sarve rega kSaya pAmyA che.18 rega e azubha karmane paripAka 17. pudgalamAM vIMTInI apekSAe kaDuM bhAre, ane kaDAnI apekSAe vIMTI halakI ema guru-labdha thaI zake. paraMtu Atmatattva koInI sAthe sarakhAvI zakAtuM nathI ke tenA suvarNanI mAphaka khaMDa thaI zakatA nathI, kAraNa ke te anupameya che, tethI aguru laghuka paNa che. 18. sarakhAve : rAga gaye tuja mana thakI, tehamAM citta na koI rudhira AmiSathI roga gaye tuja janmathI, dUdha sahodara heya. 0 prathama jinezvara praNamIe. - padyavijayajI mahArAja -- saMpAdaka
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ phaLa che, paraMtu A taravamAM karmane ja saMpUrNa kSaya che, te rega te kayAMthI hoya? mAji: paramAtmatattva mApI zakAya evuM nathI, eTale te aprameya che. juo, ApaNe eka daza mAIlanA parvata para caDIe te e parvata ApaNA pagarUpI Tepa lAInathI mapAye, paraMtu ApaNA pagamAM gupta rIte rahelI laMbAInI zakti mApI zakAya nahI, tema ja manuSyanI sarve iMdrimAM dekhAI AvatuM sAmarthya jyAre mApI zakAtuM nathI, tyAre paramAmatattva, je jagatanA sarve dravyane sarva rIte jANI rahyuM che, eTale mApI rahyuM che, te pite te kema mApI zakAya? mATe te aprameya che. AkAzadravyamAM atargata dharma, adharma, pudgala ane kALa e AvI jAya che, paraMtu lekAlekaprakAzaka evA paramAtmatatvamAM AkAza paNa pratibiMbita hevAthI mApI zakAya che paraMtu paramAtmatattava mApavAne bIjo koI gaja, sAMkaLa ke tale kAMI nathI. ja nnatavadafzataka SaDradravya nava tatvarUpI vizvanA taronI vasthA jeNe jANI che evuM paramAtmatattva che. paramAtmatatvarUpI jyoti bIjAM sarva tane bhedI jAya che, kAraNa ke te abhedya che. kAraNa ke tene * TrofiAna masta majAna " ema upaniSada oLakhAve che tema ja A graMthanA kartA gavAra zrI zubhacaMdra paNa kahe che ke, arthAta sUmamAM sUkSma e tatva che, paNa e
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhyAna rUSa gAra: ka AtmatatvathI bIju kaI sUma nathI, mATe ja te vizvanA sava tane paricchede che. paraMtu pite sUkSmatama hevAthI avicchinna che. (26) yadagrAhyaM bahirbhAve grAhya caturmukhaH kSaNAt / tatsvabhAvAtmakaM sAkSAt , svarupaM paramAtmanaH // 27 / / bAhAdaSTithI ke viSayavAsanAthI ke pugalabhAvathI e paramAtmatattva kareDa pUrva jatAM paNa prahAtuM nathI, samajAtuM nathI, pakaDAtuM nathI. paraMtu aMtarbhAvathI eTale huM koNa chuM ene vicAra karatAM svAbhAvika rIte eka kSaNamAM ja e paramAtvatatvane sAkSAtkAra thAya che. 19 atyArasudhI e paramAtmatatva na jaNAyuM hoya te ApaNe samajavuM ke bhavabhavamAM tema ja A bhavamAM paNa hI kSaNavAra sudhI paNa aMtadaSTi eTale "huM keNa" tapAsyuM nathI, ane tethI ja paramAtmatava je nikaTamAM nikaTa te paNa jaNAyuM nathI. mATe kastUrImRganI peThe kasturIrUpa paramAtmatatva je bahAra nahIM tUTatAM aMtaramAM ja zodhavuM ke A bhavamAM ja nizcaya samyaktva prApta thAya, ke je nizcaya samyakatvamAM athavA aMtarAtmAmAM paramAtmatatvane sAkSAta anubhava thAya. 19. sarakhA : zrImad rAjacaMdra kahe cheH upaje moha vika9pathI, samasta A saMsAra aMtarmukha avalokatA, vilaya thatA nahIM vAra. .
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ : : suthIya mAna 28. siddhAtmArUpa dhyeyanuM lakSaNa kahe che aNorapi ca yaH sUkSmo, mahAnAkAzato'pi ca / namAMdyaH sa siddhAmA, niSpannoyaMtanivRtaH // 28 artha : je aNuthI paNa sUkSma che ane je AkAza karatAM paNa moTo che te siddhAtmA jagaDha dya niSpanna atyaMta sukhamaya che. vivecana : chAMdogyapaniSadamAM AtmAnu' svarUpa kahetAM kahe che ke, 8 anokhIyAna mahato mahIyAna' aNuthI paNa sUkSma ane mahat(prakRti)thI paNa meATI che. kharu' jotAM siddhAtmA nAnA moTA nathI. paraMtu vastutaH ApaNe badhA siddhAtmA sarakhA chIe te chatAM mahirbhAvane lIdhe nAnA moTA lAgIe chIe. vAstavikarIte te AtmAthI koI sUkSma nathI, kAraNa ke te sUkSmamAM sUkSma jIvamAM paNu jIva che; ane moTAmAM meATA mahAsAgaramAM paNa che. arthAt enAthI koI moTuM nathI. paramANunI vyAkhyA karanAra paramANuthI sUkSma, AkAzane jANunAra AkAzathI moTo kahevAya che. AtmA - jema svara anaMtavAra lakhAyA chatAM peAtAnuM nijasvarUpa pheravatA nathI, ane tenA uccAra lakhAye ja jAya che, jema ke, I-I-I-I-I-I-I-I haMmezAM I rUpe ja rahe che, paraMtu kI laMbAvatAM lakhAvAtA nathI ane kImAMthI I nIkaLe che, tema svaranI peThe AtmA zAzvata che, ane zarIra krU, kha, ga, jevuM che, je mAtra svaranI eTale zAzvata AtmAnI madadathI ja jIvatuM kahevAya che.
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhyAnasvarUpa prAraMe :: 99 sthAvarajIva, trasajIva; emAM sthAvara trasarUpa pudgale ase, paraMtu jIva te zAzvata che, te mATe tene sAkSAtkAra eTale anubhava kare ke sarva bhaya jaI nirbhayasvarUpa potAnuM jaNAI rahe. meta marI jAya, (sAdi anaMta thaI rahe) ane bhaya bhAgI jAya, vaLI sidadhAtmatatva e ja pitAnuM kaleka prakAza svarUpa che, ane anaMta AnaMdamaya paNa e ja avasthA che. jagatamAM vaMgha manuSyane rAjA, rAjAne cakravartI, cakravatIne iMdra, iMdradevane paNa tIrthakara, ane tIrthakarane paNa siddhadeva vaMgha che, mATe jagadaMgha te te ja kharA. sUrya nAmanA patideva jagatane prakAza Ape che, mATe tene keTalAka ApaNuM mAnavabAMdhe vaMdya gaNe che, paraMtu e sUryane paNa tuM koNa che evuM svarUpa dekhADanAra zuddhacaitanya, AtmA siddhasvarUpa che. 29. e siddhAtmArUpa dayanA dhyAnathI zuM thAya che? agdhyAnamALa, zAre gAmanA nAnyathA janminAM soya, jagatAM-prabhuracyutaH // 29 // artha : jenA dhyAnamAtrathI saMsAramAM utpanna thatA janma, jarA, maraNAdi rege jatA rahe che, anyathA manuSyanA evA rega jatA nathI, mATe jenA dhyAnathI te roga samULagA jAya che, te jagatanA avinAzI prabhu siddhAtmA che. vivecanaH je azubhayAna choDIne zubhadhyAna Arae
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100 savasthAnA che, tenA rago anukrame jatA rahe che, tema zuddha caitanya dhyAnathI te janma, jarA, maraNAdi sarva rege jatA rahe che. arthasahita kArane pAMca prakAre jApa karavAthI paNa sarva rege jatA rahe che. e jApanA pAMca prakAre A pramANe che: (1) vAcika : bIjA sAMbhaLe tema artha ciMtanapUrvaka jApa (2) upAMzu ? eTale pite ja zravaNa karI zake, e arthaciMtanapUrvaka jApa (3) mAnasa : eTale (aMtara mukhamAM) ja5 arthaciMtanapUrvaka kare. (4) dhyAnaja eTale pitAnI meLe ja aMdara jApa thayA karate heya te daSTArUpa che. (5) abhedabhAva te kArarUpa ja huM chuM. seharUpa yogazAstramAM kahyuM che ke, kAranA arthasahita jApathI sakaLa aMtarAyano abhAva, ane AtmadarzananI yogyatA prApta thAya che. je tataH pratye tamafSAmaDAnAyAmAva4 in ane te aMtarAya A pramANe gaNAve che: "gAdhirasthAnataMrAya prabhAdAlasyAviratibhrAMtidarzanAlabdhabhUmikatvAnavasthAnAni vikipaDAyA: ' vyAdhi, tyAna, (dhyAnamAM apravRtti) saMzaya, pramAda, Alasya, avirati, bhrAMtidarzana, alabdha bhUmikatva, anavasthA vagere je cittane vikSepa karavAnAM kAraNe che, te aMtara che. te badhA kArane cAnathI dUra thAya che. * *kAra paravAnA saMbaMdhe utpatti, sthiti ane
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhyAnasvarUpa prArabha : 101 laya jaNAvaze, utpAda, vyaya ane dhruva jaNAvaze. " ulaTa, palaTa, dhruva sattA rAkhe' ema jaNAvaze. kAra Atmatattva saMbadhe paMcaparameSTirUpa pitAnA AtmAne dAkhavaze, eTale ke potAnuM ja sAdhu, upAdhyAya, AcArya, siddha ane arihaMta svarUpa anukrame dekhADaze. ma + + 2 +3+5 eTale ja kahetAM arihaMtarUpa AmA, ja kahetAM azarIrisiddharUpa AtmA, 3jhA kahetAM AcAryarUpa Ama, 43 kahetAM upAdhyAyarUpa AtamA ane pas kahetAM munirUpa AtmA. ema dhyAna karatAM javuM. abhyAsIe munirUpa pitAnA AtmAne prathama, pachI upAdhyAyarUpe, pachI AcAryarUpe, pachI arihaMtarUpe ane chevaTe siddharUpe thAva. e kaMIka dayAnAbhilASIone utsAhaka thaze. regAdi yama, niyama, Asana ja5 thatAM ja nivRtta thAya che. AvA kathAta jAmiyA yama niyama-pUrvaka AsananA japathI baMne (TADha taDakA vagerenA) abhivAta thAya che. vaLI siddha bhagavAnanA dhyAnathI thatI nijerAne lIdhe, ala karmonA pudgalenI nirjarA thAya che, eTale reganA kAraNarUpa azubha karmo gayA te te karmanuM kArya roga te kima saMbhave?
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 : : salIyadhyAna sitAtmAnA dhyAnathI jIva guNasthAnaka yA guNazreNi para caDe che, ane jema jema upara gayA tema tema kamarUpI bhAra ocho thaI AtmA nilepa thatuM jAya che. eka sarovaramAM jema mATIthI lapeTeluM tuMbaDu heya, tene jema pANInI choLo lAge ne mATI palaLIne raphate raphate jema ukhaDI jAya, tema tema tuMbaDu UMcuM AvatuM jAya, tema kyAnarUpa sarovaramAM zubha pariNAmarUpa che lAgavAthI jIvarUpa tuMbaDuM UMcuM caDe ane jema jema UMcuM caDe tema nirega thatuM jAya ane bAramA guNasthAnake badhI mATI khasI jAya, terame potAnA zukaladhyAnanA sarevaramAM jIva khUlate dekhAya ane caudamAmAM manegAdi gayAthI dhyAnAtIta avasthAmAM Ave. kAraNa ke, have dayAna karavAnA anAdi gayA ane jIva te siddha thaye, jIvapaNuM gayuM eTale jIvamAM kama hatA te bAda thayA. eTale te je bAkI rahyo te AmarUpe ja rahya, te ja siddhAtmA, apunarbhava hovAthI amaratva pAme che. siddhAtmAnuM aNumAtra jarA-sarakhuM dayAna traNa kAraNa yege karavAthI sakaLa rego jatA rahe che. te chatAM kene auSadhAdimAM keTalI zraddhA che? are jaina bAMdha! dhyAna paddhati tamArA caturvidha saMghamAM vadhAre ane kAyA vacana ane manane vizuddha rAkhI AtmadhyAna kare ke jethI kaMI rega rahe nahIM.
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhyAnaravarUpa prAraMbha : : 10 zrImad AcArya mahArAja kalikALasarvajJa hemacaMdrAcArya paNa yogazAstramAM kahe che ke : yogaH sarvavipadallI, vitAne para zusitaH / amUla-maMtraM taMtraM ca kAmaNa nivRttiH zriyaH // 29 / / - saghaLI ApadArUpa velIonA samUhane, ga, (yAna mArga) tIkSaNa dhAravALA kuhADA jevuM che, eTaluM ja nahi paraMtu mekSarUpa lakSmI prApta karavAne amUla maMtra, taMtra, ane kAmaNarUpa che. Aje amerikAmAM mAtra zubha pariNAma rAkhI rega maTADavAnA dAkhalAnI khoTa nathI, paraMtu AzcaryanI vAta e che ke, ApaNe ApaNuM pegamArgane mUkI, kevaLa bAhAkriyA upara rAcImAcI rahyA chIe! paraMtu A bAhya kriyA, gasAdhanAthI ghaTavAnI nathI, paraMtu vizuddha thaze, suzobhita thaze, sAthe thaze. vidhipUrvaka thavAthI phaLadAyI thaze e ja lAlananI sarva mAnava bAMdhane prArthanA che.21 ra0. juo lAlananA AMtaragha nAmanA anuvAdamAM. A ladhu. pustakamAM ApaNA amerikana bAMdha zubha pariNAma, nirmaLa adhyavasAyathI gizAMti kevI rIte kare che tenuM kharekharuM prayogasaha varNana che. -vivecaka 21. paraMtu janma, jarA, maraNAdi roga-oge te mAtra pAna siddha-svarUpanI jarA mAtra dhyAnamAM ja jhAMkho thatAM ja cAlyA jAya che. meta marI jAya che eTale pitAnuM sAdi anaMta svarUpa - akSaya sthitirUpa dekhAI rahe che. -vivecaka
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ 104 : savIcayAna 30. vastutaH jJAna kayuM? vijJAtamapi niHzeSaM, yadajJAnAdapArthakam / carimaza if, jJAtA narsarAyaH | 30 artha: paramAtmAnA jANyA vinA bIjuM badhuM jANeluM nakAmuM che ane jenA jANyAthI AkhuM vizva jaNAyuM emAM saMdeha nathI.22 - vivecanaH pazcimAtya dezamAM jene jJAna kahevAmAM Ave che ane je jJAnathI saMsAranA viSayAdi sukhamAM vadhAre thAya che, e jJAna nathI, paNa ajJAna che. e lokonA sAyansanA jJAnathI, keTalAka lAbhe thayA che, paNa vizeSa bhAge saMsAravRddhinAM kAraNe thayAM che, jema ke, evI evI te banAvI che ke jethI ekadama lAkho manuSyane vadha thAya. paraMtu jyAre zubha tarapha e lekenuM lakSa jaze, tyAre lAkhe ane bacAvavAnAM yaMtre zodhI kADhaze ane AtmajJAna thayuM te sakaLa padArthonuM jJAna thayuM. je sUryane dekhe che, te tenA prakAzathI dekhAtA sarva padArthone dekhe che, paraMtu AtmAnabhavanA prakAzathI zuM nathI jaNAtuM - dekhAtuM ? 22. juo zrImada rAjacaMdra kahe che tema - jaba jA nija rUpake, taba jA saba leka, nahIM jAje nija rUpake, saba jAne se pheka. - tema ja - "y , mane pALa' arthAta je ekane (AtmAne) jANe che te badhuM jANe che. - AcArAMga sUtra - saMpAdaka
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhyAnastharUpa prAraMbha : : 05 jethI lAkAlAka prakAza pAse, jethI pAMce dravyanA azeSadravya guNu paryAyanu yathAya jJAna thaI zake e ja jJAna che, ne te ja AtmajJAna che, ane te ja sUryane paNa prakAza Ape che. sUrya AkAzamAM hoya, paraMtu tenA prakAza jagatamAM paDe che, tema AtmA game te sthAnake hAya, tathApi tene prakAza lAkAleAkamAM vyApaka che ane save padArthoM e jJAnane jANe pAradarzaka hoya tevA dekhAya che. mArA guru prabhu AnaMdaghana paNuM gAna kare che: " kevala kamalA apasara suMdara gAna kare rasa raMga bharI." 31, AtmAno nizcaya kema thateA nathI ane kema thAya che? yatsvarupAparijJAnAt nAmatatve sthitirbhavat / yaM jJAtvA munibhiH sAkSAta prAptaM tasyaiva vaibhavam / / 31 / / artha : je paramAtmAnuM svarUpa jANyA vinA AtmatattvamAM sthiti thatI nathI ane jenA jANavAthI munioe, sAkSAt paramAtmAne ja vaibhava prApta karyAM ema jANavuM. vivecana : AkhA jagatamAM koI paNa jagA evI nathI ke jayAM mANasanuM mana niraMtara sthiratA pAme, paraMtu jayAM te ka'Ika paNa sthirIbhAva pAme tevu' te eka paramAtmAnu dhyAna ja che. paramAtmAnA dhyAnathI paramAtmA thatAM saghaLAM AvaraNe dUra thaI, ane saghaLI vastuo vagara khAdhA karave prApta
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ 106 :: savIya dhyAna thAya che, kAraNa ke, dAnAMtarAya javAthI dAna karI zake che ene lAbhAMtarAya javAthI sarva prApta thAya che. Atmatatva sivAyanA saghaLA jJAnathI lekene lAbha ja thAya tema nathI. keTalAka te temane nIce ja laI javAmAM madada kare che, ane keTalAka UMce. jema lekhaMDanI beDIrUpa azubha karmane be UMcake che, tema zubhakarmarUpa senAnI beDIne (mUrkha zabhA gaNune) je UMcake che, paraMtu jAte nathI ke azubha karma jema nArakInA kArAgRhamAM, ne tiryaMcanA baMdhIkhAnAmAM (of Correction) baMdha rAkhI jIvane rIbAve che, tema zubhakarmarUpa senAnI beDI sAthe paNa uttama manuSya ke uttama devatA AdinA mahelamAM ke bAgamAM najarakeda rAkhe che. paraMtu A chellA be paNa karma pariNAma rAjAnA kedI kharA. tene kedamAMthI cheDI chUTo na kare (mokSa na ApavA de) mATe. paraMtu AtmA, te banne beDIone azubhakarmarUpa lekhaMDanI ane zubhakarmarUpa suvarNanI beDIene teDI janmamaraNanA phaMdAne choDAvI, sakaLa padArtha saMpUrNa jJAna karAvI mokSapada Ape che. mATe ekAMta mekSa sAdhana paNa AtmajJAna ja che ane te dhyAnathI ja prApta thAya che. 3ra. mumukSue beya kema bhAvo? sa eva niyataM dhyeyaH sa vijJeyo mumukSubhiH / ananyarAjaLamA, tanAMtaramanA rUra che atha: mokSanI IcchA rAkhanAra janoe nizcaye e ja paramAtmAnuM dayAna dharavuM ane bIjA sarve zaraNene
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhyAna rU5 prAra: : 100 cheDI, temAM ja joDelA aMtarAtmA vaDe, paramAtmAne ja jANa. 23 vivecanaH sakaLa paravastu ane bIjA nAnA meTA laukika lekettara devadevInA zaraNa cheDI eka vItarAgane ja dhyAna dvArA e pAmavAnI IcchA rAkhanAra mekSAbhilASIe te paramAtmAnI sanmukha aMtarAtmA karI, tenI sAthe potAnI ekatA abhedabhAve karIne bhAvavI. aMtarAtmA, paravastu ane svavastune samajI, paravatuthI vimukha ane svavastunI sanmukha thAya che. evuM aMtarAtmAthI eTale bhedajJAnathI ja bane che. ema bhedajJAna thayA pachI svavastumAM yAnIne rouM rUpa pitAne nizcaya thAya che ane paravastumAM tyAgabuddhi thatAM dezavRttithI mAMDI kSINameha guNasthAnaka sudhI paravastumAMthI huMpaNane kheMcate jAya che. - zrI devacaMdrajI paNa kahe cheH prIti anAdinI para thakI, je teDe che, te joDe eha parama puruSathI rAgatA, ekatvatA ho dAkhI guNa geha RSabha jirNadazuM prItaDI, 33. kevA tatvanuM dhyAna karavuM? kaarmavmadhya - narta rAi vAta che ajaM janmabhramAtIta, nirvikalpa viciMtayet // 33 // 23. sarakhA : avadhUta yogI AnaMdaghanajI kahe che tema- bahirAtama taja aMtara ramAtama, rUpa thaI thira bhAva paramAtamanuM he Atama bhAvavuM, Atama arapaNa dAva. -saMpAdaka
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 : AIpayAna artha : je vANIne agocara che, evA avyakta, anata, zabdavarjita, janmarahita, janmajamarUpa jemane bhrama gaye che evA, paramAtmAnuM nivikalparUpe ciMtavana karavuM. - vivecanaH je paramAtmarUpa tatva vANI, mana ane iMdriyane gocara nathI, paraMtu je kevaLa dhyAna vaDe ja jaNAya che, te tattvane kevI rIte samajI ciMtavana karavuM? te A kalekamAM sUcavyuM che. sarva vikalapothI para, avyakta, anaMta, zabdavajita, aja ane janmAdinA bhramathI rahita paramAtmatattva kema jaNAya? je vacanamAM Ave che te vacana pudgalika che. mATe vacana dvArA paugalika vastu jaNAya, paraMtu vacanAtIta vastune jANavAne dhyAna ja mukhya mArga che, mATe jema jema nirvikalpa thaI dhyAna karavAmAM Avaze tema tema aMdhakAramAM jema prathama prabhAta, pachI arudaya ane pachI pUrNa sUryodaya thAya, tema AtmasvarUpa daDha dhyAnamAM pragaTaze. eTaluM ja nahIM paNa pitAne nizcayapUrvaka anubhava thaze ke je janme che, te pugalika che, paNa huM nahIM athavA huM (AtmA) jema janmakriyA kare che, tema maraNakiyA kare temAM pitAne tattvadaSTithI kaMI nathI. jema doDavuM ane cAlavuM ema be kriyA karI, temAM pote te vidyamAna rahyo, tema jIvavuM ane maravuM e rUpa jIva be jAtanI kriyA kare che. temAM jIvane zuM? jema khAvuM, pIvuM, levuM-devuM ItyAdi kriyA kare che, tema jIvavuM ane maravuM evI paNa be kriyAo 24. athavA nirvikalpa thaIne - vivecaka
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhyAnasvarUpa prAraMbha : : 109 kare che. jIve che eTale jIva che te, peAtAnAthI para evAM yugalane vikhere che. puddagale bhegAM thavA ane pudgale vikharAvAM, temAM sadA cetanarUpa evA jIvane zu? ene te jyArathI Atmatattvane anubhava thayA, tyArathI " mAta marI gayuM 1125 ane bhaya bhAgI gayA. kAraNa ke, pudgalanA cayarUpa janmane ane apacayarUpa maraNane je potAnAmAM Aropita karatA hatA te maTI gayu ane pote tA cetanarUpa che, ema eLakhAI gayuM. sAdi anaMta che prema jaNAI gayuM. peAte maratA-jIvatA nathI, paNa deDu ve-mare che ema nizcaya thayeA. << 77 jema kaDiyA ghara mAMdhe ane ghara bhAMge temAM tene kAMI nathI, tema A pudgalarUpa ghara bAMdhe ke ghara tArDa, temAM vastutaH zAzvata jIvane kAMI hAni nathI ema ucca anubhavI aparAkSa rIte jANI zake che. paraMtu ghara adhAvanAra pAte pAtAne gharane mAlika samaje ane ghara paDe teA, mAlikapaNAnA abhimAnane lIdhe tene khAMdhatI vakhate sukha ane pADatI vakhate duHkha thAya che, tathApi peAtAnAmAM phrIthI AMdhavAnuM sAmarthya hAvAthI 25. sarakhAvA : 'smaraNasaMhitA 'mAM zrI narasiMharAva dIveTiyA kahe che tema. -- timire janmyuM, timira jatAM kSaNa, mRtyu marI gayuM re lola jJAna taNI talavAra aDakatAM, mRtyu marI gayu re lola. saMpAdaka
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ 110 : savIyasthAna te atyaMta behAla thatuM nathI, tema pudgala bAMdhIne mAlikapaNuM jANe eTale pitAne dukha sukha paNa thAya. meTI hAni te, pugala jyAre pite bAMdhyuM ane pachI bhUlI jaI bhramathI pugala te ja huM ema je jANe, tene che, evA manuSyane te pudgala gayuM te huM gaye ema thaI jAya che, ane tethI mahA duHkha pAme che. jIva, pate jANe tepaNu cetanarUpa che ane na jANe te paNa vastutaH pitAnuM cetanarUpa cheDate nathI ema anubhava thAya che. vastutaH te dehAdinA AvavAthI ke javAthI vAta nathI. 26 26. bagadAda zaheramAM (AgaLanA kALanuM, laMDana ke ujajaina jevA zaheramAM) eka phakIra gayo, paNa te lekanI avarajavara ane ati bhIDathI guMcavAI gaye. loko dhaMdhAmAM evA nimagna thayelA ke e bicArAnI sAme keIe paNa joyuM nahIM, tema ja keIne pUchyA gALyA vagara Akho divasa Ama tema ravAjI. " eTale sAMja paDI ane eka phuvArA pAse AvyuM, tyAM pANI : pIdhuM, ane pAchI pitAnA gati (cAlavAnA) kAryamAM pravRtta thayo. eTale cAlatAM cAlatAM vicAra karavA lAgyuM ke "have te | sUI jaIe' Ama vicArate rastAnI eka bAjue cagAna hatuM tyAM cAlavA lAgyA. cAlatAM cAlatAM vicAra karavA lAge ke ApaNe sUI te jazuM, paNa savAre badhA leke UThaze te temAM eTalA badhA mANasanuM sAthe UThavuM ( jAgRti) thaze te " ApaNe kema maLIe;' kadAca eTalI badhI jAtimAM "huM khovAI jAuM to ? mATe mAre kema karavuM ?" Ama lavate hate. ' te pAsenA eka cAlanAra mANase sAMbhaLyuM. paraMtu phakIra sAhebane eka evo na buddo sUjhayo ke, A tuMbaDuM che tene sAme divasa mATe tyAM paNa
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhyAnasvarUpa prAraMza : : 111 mATe puddagala e huM evI bhrAMti cheDI tA marAze nahI ane janmAze paNa nahIM. pudgalane huM ghaNI evI khATI mAlikI cheDavI ke tenA caya apacayathI duHkharUpa ma dorI bAMdhIne pachI e dorA mAre page bAMdhI le. karavAthI huM jaladI jaDI AvIza, tema khovAI paNa jaIza nahIM. vicAranI sAthe ja kIrasAhebe kAma ATopI, te pramANe karI nAkhyuM. paraMtu pahelAnI phakIranI vAta sAMbhaLanAra mAsa threDe dUra medAnamAM sUtA. phakIrasAheba barAbara UdhamAM paDamA eTale peNA mANase doro kApI, tuMDA sAthe potAnA page bAMdhI dIdhA. savAra thayuM ane phakIra UThetro ane jue che teA, peAtAne page tuMbaDuM na jaDe, jotAM jotAM muMjhAyA, ane mAthuM dhuNAvatA dhuNAvatA kahe che : yA khuda kayA kamabakhtI ke meM isa zaherame AyA, ama me mujako ItanI garadIme' kahAM kuM ? '' << priya vAMcanAra, A dRSTAMtamAM phakIre tuMbaDuM bAMdhyu. tyAre paNu phakIra vidyamAna che, te tuMbaDuM chuyu' topaNa te te vidyamAna che, tema ja mAsa zarIrarUpI tuMbaDu karUpI doraDAMthI bAMdhe che, tApaNa jIva vidyamAna che ane sadguru (ke zukaladhyAnanA pariNAmavALA caitanyabhAva) kadAca kanAM doraDAM sahita dehAdibhAva tuMbaDAne choDI de ke chUTI jAya, topaNa jIva vidyamAna che. upanaya : mATe A corAsI lAkha yAnimAM bhaTakatA phakIra lAlana jyAre manuSya yAnirUpI zaheramAM AvyA che ane AnaMdadhana jevA sadguru dehabhAvane laI meAnidrAmAM sUtelA lAlanane edha karavA A dehabhAvarUpa A tu bahu cheADI le che topaNa te zAzvata che. ema dAkhavyuM ane dekhADayuM ke tuM tuMbaDuM nahIM tema tuM nahIM ka`. paraMtu e mA~ sAthe hAla ekaeka thaI paDelA have kaMIka chUTo paDelo jIva
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ 112 H : savIyayAna na thAya, paraMtu cetana e huM ane cetanAmAM prakAzita anaMta jJAna, darzana, cAritra, vIrya, ene ja huM mAlika, ema nizcaya kare che, anaMtaguNe ane zAzvata AtmA, pitAthI keI kALe paNa chUTA paDe ja nahIM. AmA te ja pite che. pite pitAthI kema khovAya ? ne je khavAya te para ja hovuM joIe. te tuM che. ane dehabhAva, karmabhAvasahita jAya, te paNa jANavuM ke jJAna eTale tuM kAyama che. bIjuM udAharaNaH svapnamAM koI jIvane evuM svapna Ave che ke, huM marI gayA ane lake mAre ghera AvI, mane bAMdhI bUma pADatA laI jAya che. A mAruM maDadu jAya che, huM tene dekhuM chuM - svana koIne thAya che. have vAMcanAra baMdhu, vicAre ke je te marI gaye ane ThAThaDImAM ja dekhAyo, to paNa te kAyama che ema thayuM; tema ja mANasa marI jAya to paNa jIva potAnA maDadAne dekhatAM kAyama ja rahe che. e mAdAnI sAthe smazAnamAM baLavA jato nathI, paraMtu pitAnA maDadAne amuka vakhata sudhI dekhe che. nicoDa : paraMtu upalA udAharaNamAM koI abhAgI phakIra pAcho tuMbaDAne ja Icache che. ne tyAre ja pitAne maLele mAne che, tema zarIra chUTatAM, zarIranI karmavAsanAthI pAchuM zarIra ja baMdhAya che ane tyAre pitAne jIvato mAne che, paraMtu jJAna, jAgrata thayele jIva vicAre che ke, A tuMbaDuM jema karma deraDAthI pahelAM mANasane bAMdheluM che, tema A mArA karmaNane dehabhAvanI IcchArUpa dorIne ane deharUpa tuMbaDAne kema dekhuMH mATe te kArmaNa zarIrane bAMdhele te huM nahIM. paraMtu te kArya zarIrane temAMnI karmavAsanA ane dehAdine daSTA huM chuM. A huM te jyAre kANAdine bAMdheluM hatuM. tyAre paNa have
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAnavarU5 prAraMbha : * 113 34. traNe lokanA guru keNa? yabdodhAnaMtabhAge'pi dravyaparyAyasaMbhRtaH / lokAlokaH sthitiM dhatte sa syAllokatrayIguruH / / 34 // artha : jenA jJAnanA anaMtamAM bhAgamAM dravya (guNa) paryAyayukta lekAloka AvI raheluM hoya te paramAtamAM traNe lekanA guru hoya. ane have tethI chUTa, daSTArUpe dekhAye. te paNa e huM to kAyama, zAzvata, anAdi, anaMta, ajanma ne amara chuM. ApaNuM pitA jina che te ApaNe jena chIe. jinane artha, jitanAra, rAjA jevA. te jenane artha jItanArA rAjaputra (rajaputa) ema thAya. ApaNuM pitA jyAre zatrune jItanAra rAjA che, te ApaNe paNa ApaNe zatrune jItanArA rAjaputra chIe, ema samajavuM. vaLI siMhane joI ApaNe sAvaka (siMhanA baccA) chIe, ema yAda Ave che. kAraNa ke pitAzrIrUpa siMha, ApaNA nija guNa, je ApaNe jANatA nathI ane pitAnI sAme (aMtarAtmAmAM) jetA nathI, tethI jANatA nathI, te chatAM dekhADe che ane ApaNI zuddhi ThekANe lAvavA, ApaNane upadeza karIne kahyuM che ke, tame tamArI tarapha (aMtarAtmAmAM) juo eTale tamArA paNa guNa mArA jevA che te dekhAI raheze. paramAtmA meTA siMha ane ApaNe nAnA siMha, zrI vIra prabhurUpa, meTA siMhane joIne, jema pazuo bhAge tema nAnA siMha sAvaka baccAMne joI pazuo bhAge ane paramAtmArUpa meTA siMhane jotAM ja rAgadveSarUpa bharavADanAM ke dhAdi pazuo bhAge. mATe lAlananA sagA baMdhuo, mahAvIra zAsanarUpa eka ja rAjakuTuMbamAM ApaNe jamyA chIe. te pitAnI sAme joI jaI potAnuM svarUpa
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ 114 : : savIcadhyAna - vivecana : jJAnanI apekSAe ya a5 che. cha e dravyamAM jJAtA jIva che ane pAMce daLe tenA, sakaLa guNaparyAya suddhAM reya che, evAM asaMkhya dravyuM ane tenA asaMkhya guNa ane asaMkhya paryAya mAtra AtmajJAnanA anaMtamA bhAgathI ja jaNAI rahe che ane vaLI AtmA. lokAloka prakAzaka che. oLakhe ke ApaNe kenA putra chIe ? zatrune jItanAra jinanA putra jaina chIe, karmothI hAranArA puruSonA bAyalA putra nathI. "zuM karIe bhAI, karma baLavAna che" ema ekAMta vadanArA nathI, paraMtu kALa, svabhAva, niyata, karma ne puruSAkAra, e pAMce kAraNanA jJAna vaDe gaNa, mukhya samajI dUra karazuM. karmane pitAzrInI anaMta dayA joI, ApaNI dayAvaDe dhULa hiMsAne te dUra karIzuM. pitAzrInuM satya joI ApaNA satya vaDe, sthULa asatyanuM to satyAnAza kADhazuM. pitAzrInA A'taguNa ane pramANikapaNane joI, ApaNI pramANikatAthI, prathama sthULa cerIne pachI sUkSma cerInA karmane roLI nAMkhazuM. pitAzrInuM nijasvarUpamAM ramaNatArUpa brahma joIe, ApaNA svadArA saMtoSarUpa brahAcaryavaDa paradA rAnI viSayavAsanAne vaNasADI mUkIzuM. pachI svadArAne tyAga karI nija guNane bhoga karIzuM. pitAzrInI anaMta jJAnAdi lakSmIne je ApaNe nija guNa tarapha lakSa lagADIzuM ane tema bAhya parigrahanuM parimANa karazuM. paradravyanA lebhane lAhya lagADI, ane te te parigrahane paNa aMte choDI - e parigrahane paNa kedakhAnAmAMthI chUTI ApaNA pitAnI peThe jJAnAdi lakSmIne AliMgazuM. Ama thoDe cheDe paramAtmA sAthe, abhedabhAva karatAM javAthI cheDA ja vakhatamAM e anubhava thaze ke pitAnAmAM siMhapaNuM che te jozuM. hAlanI mAphaka karmavAdI bakarAnA ToLAmAM maLelAM siMha sAvakanI mAphaka
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhyAnasvarUpa prAraMbha : 15 AtmA A moTAmAM moTo ane pitAnA anaMta bhAganA jJAnathI, kAlekanA sakaLa dravya, guNa, paryAyane jANe - dekhe te chatAM bahirAtmabhAvathI tene ke anartha thayo? mATe sakaLa mAnavabaMdhuone A lekhakanI evI vinaMti che ke anubhava thAya che te ISTa che, paraMtu na thAya te - vItarAga raDatA, bAyalA jevA nahIM dekhAIzuM. paraMtu pitAnI sAthe abhedabhAva thavA, tenuM anukaraNa uttarottara vizeSabhAve karatA jazuM. eTale ke zrI vIra prabhue aparAdhI gAsALAne paNa, "are bicArAnI zI gati thaze ?" ema kahI zata verayArUpe, kSamAnA zItaLa jaLa chAMTayAne tenA devAnine zAMta karavA mAge lIdhe, tema ApaNe paNa anya danarUpa gazALAne deSane paNa kSamAnA zItaLa jaLe zAMta karIzuM. pitAzrIe pitAnA pUrvabhavamAM eTale parivrAjakanA bhAvamAM mAna karI nIca gotra saMpAdana karyuM, te tema na karI eTale, ApaNuM zrAvakavRttinuM abhimAna nahIM karI, zrAvakavRttithI thatAM AgAmI lAbhamAM nahIM chakI jaI anyane - halakAne tuccha nahIM gaNazuM, ke jethI zrAvikArUpa kSAtRsalA rANIne ucca kuLamAM janmavAnuM maLe ane mithyAtvadarzanarUpa brAhmaNa kuLamAM janma levo na paDe, ane abhimAna karatAM ApaNuM zrAvakapaNuM AvyuM hoya te te paNa cAlyuM na jAya. mATe te kulAbhimAna na karatAM, pitAnI RddhinuM mAna na karatAM, jyAM paNa guNa dekhAya, tyAM pite namratA rAkhIzuM te hajI paNa ucca gotrane pAmazuM "name te vadhe " e kahevatanuM namratA mATe anukaraNa karazuM. pitAne cele joI te hata mATe pitAthI ema kahevAI gayuM ke ahIM paNa ThIka che ane te jANatA te hatA ke dIkSA levA AvanAra manuSyane zrI AdIzvara bhagavAna pAse mekalavAthI vizeSa lAbha che. A pramANe kaMIka mAyA cavAthI thoDAka bhava sudhI rakhaDavu paDayuM ema ApaNane na thAya mATe ayAcI thavAne prayatna karazuM.
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ 116 savIyadhyAna vacanamAM zraddhA rAkhIne paNa pitAnA AtmA karatAM kaMI paravastune adhika gaNavI nahIM. AtmA traNe lekane nAtha che, enA jJAnane mATe lokAlokanA padArtho che, AtmA kAMI ene mATe nathI. mATe potAnA dAsa evA pugalanA dAsa thavA karatAM pote pitAnuM svarUpa samajI pitAne kharAM dhana jJAnAdinA ja mAlika thavuM e ja Ihaleka - paralekamAM zreyaskara che. jema nAnuM sarakhe dI paNa gharanA sarva padArthone, pitAnA prakAzathI ja tejamAM rAkhI de che, tema jJAnane anaMtame bhAga paNa e dIvAne, caMdrane ane sUryAdi sarve prakAzaka padArthone pitAnA anaMta prakAzamAM dekhI rahe che - jANa rahe che. 35. dhyAnI abheda dhyAna kevI rIte kare ? tatsvarupAhitasvAMta - sadaguNagrAmarajitaH / __ yo jayatyAtmanAtmAna, tasmiMstapasiddhaye // 35 // artha : dhyAna karanAre paramAtmAnA svarUpamAM pitAnuM mana lagADe, tenA guNa samUhathI pote raMgAya ane tenA pitAzrIe devaduSya paNa adhuM ApI dIdhuM je A paze paNa paravaturUpa pitAnI riddhimAM lebha na karI, annadAna, vastradAna vagere karazuM. ApaNI AsapAsa ane ApaNI aMdara vyApaka evI jyotinI bhAvanA karatAM karatAM paNa anubhavIone dekhAtI jyoti ApaNane paNa dekhAze, ane tethI ApaNane paNa anubhava thaze. A kALamAM anubhava te siddhasvarUpa jevo che, ratnaciMtAmaNi je che ane mokSaprAptine paNa kharekharo mArga e ja che. - vivecaka
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhyAnasvarUpa prAraMbha : 2 117 svarUpanI prApti mATe pitAnA AtmAne, pite paramAtmAnA AtmA sAthe (abhedapaNe) joDe. vivecanaH paramAtmA sAthe pitAnA AtmAne joDavAthI pitAnA AtmAmAM ja rahelA paramAtmAnA sakaLa guNe pragaTa thAya. jema siMhane joIne, bakarAMnA TeLAmAM bharAI gayelAM sihanA sAvaka(bALakone potAnuM svarUpa yAda AvyuM tema zrAvaka, sAdhuo, ane AcAryo je zrIjinezvara bhagavAna mahAvIrarUpa siMhanA putre che, teoe pitAnA pitAzrInuM svarUpa joI-pitAnuM svarUpa yAda karavuM ane te yAda karavAne tenA guNagrAmathI jema jema ApaNe raMgAIe, tema tema pitAnA AtmAmAM rahelAM paramAtmAne yogya je guNe, te pragaTa thatA jAya, eTale jaNAtA jAya - dekhAtA jAya. paramAtmAne manana, maraNa, kIrtana, bhajana, vaMdana karavuM athavA samAdhistha thaI temanuM piMDa, cha padastha tathA rUpastha dhyAna dharavuM, temAM hetu e ke, jethI pitAnI savarUpaprApti thatAM pitAnuM ja rUpAtIta svarUpa anubhavAya. 3. dhyAnI abhedabhAva kema pAme che? ityajakhe smaranyogI, tatsvarUpAvalaMbitaH / tanmayatvamavApnoti, grAhyagrAhavarjitam // 36 // artha : e pramANe niraMtara smaraNa karate, ane paramAtmAnA svarUpanuM avalaMbana kare, yegI, grAhya paramAtmA ra7. piMDasthAdi dhyAna svarUpa, "caturvidha vyAnasvarUpa - yogazAstramAM jevuM.
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ . 118 :: savIya dhyAna ane grAhaka pite (aMtarAtmA) e bhAve jemAM nathI, evA tanmaya kahetAM abhedapaNane pAme che. vivecana : jenuM smaraNa karIe tenA pite thaIe, e vArtAnA purAvAnI Aje kheTa nathI, temAM paNa jenuM niraMtara eTale aMtararahita, aTakyA vinA smaraNa thayA kare tenI sAthe te tanmayapaNuM thAya, emAM paNa kAMI Azcarya nathI. A jagyAe eka vicitra udAharaNa lakhavAmAM Ave che. prathama je grAhya eTale dhyeya ane grAhaka eTale dhyAnI evA sabIjadhyAnanuM udAharaNa ApavAmAM Avaze ane te udAharaNane uttarabhAga, te nibaja dhyAnane puSTa karaze. tathApi vAcaka bAMdhavA bahenene e prArthanA che ke udAharaNane sAra laI udAharaNa mUkI devuM. bheMsanuM dhyAna : eka kheDUtane tyAM eka gI mahArAja AvyA, je ene tyAM pAMca sAta divasa rahyA. pachI te yegI mahArAja javAne taiyAra thayA, tyAre te yogIe te kheDUtane AzIrvAda ApyuM ane kahyuM ke, "beTA, tAre kaMI joIe?" paTele kahyuM ke, "mAre strI, putra, putranI patnI, khetara, Dhora. ghara vagere je joIe te che ane ame saghaLA A hAlatamAM pUrNa sukhI chIe." pachI jyAre gI mahArAja pacAseka kadama AgaLa cAlyA eTale paTela pachavADe jaI kahe che ke, "sAheba, mane khabara nathI, paraMtu leke kahe che ke, yogIe pitAnI
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhyAnasvarUpa prAraMbhaH: 119 jheLImAM bhagavAna rAkhe che, mATe ApanI jhoLImAM bhagavAna hoya te Apa." te sAMbhaLI yogIrAja hasyA ane kahyuM ke, "je tAre bhagavAna joIe che te tane maLaze, trIseka divasanuM 28 kAma che." pachI paTelanI prArthanAthI yogIrAja temane ghera padhAryA. yogIrAje paTelane kahyuM ke, "tAruM kSetra luMTAI jAya te?" "te te khoTu" paTele kahyuM, paraMtu mArAM ghare che eTale. mane cAlaze." "tArAM ghare baLI jAya to ?" gIrAje prazna paraMparA hAthamAM lIdhI. kaMI nahI mahArAja ! mAro putra, tenI strI, huM ane mArI strI eTalAM mahenata karazuM. amArAM Dhora amane kamAvI Ape eTalAM che." A sAMbhaLI gIrAje prazna karyo: "tAro putra, tenI strI ane tArI strI paNa maraNa pAme te ?" paTelane te pratyeka praznane dhAstI vadhavA lAgI, ane te khUba gabharAIne bolyA ke, "sAMbhaLe gIrAja! game te badhuM jAya, ane chevaTe huM paNa mAruM tenI mane jarA paNa phikara nathI, paNa A mArA gharanI pachavADe vADAmAM mArI 28. gdhuM cavA ghahi, tyataSataH | eSa yogaH samAsena, pradIpaH paramAtmanaH // samAdhizataka parathI sacita - vivecaka
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ 120 : : savaryathAna vahAlAmAM vahAlI bheMsa che, te jIve." A uparathI jaNAze ke paTelane pitAnA jIva karatAM paNa bheMsa vahAlI hatI.29 paTela pote vADAmAM pitAne khATale bheMsa pAse rAkhI tyAM ja besatA UtA ane je kaI maLavA Ave, temanI pAse potAnI bheMsanA zIgaDAnA tema ja jhINA jhINA AchA vALanA, tenA zarIranA, tathA tenI kharInA vagere vakhANa karavAmAM pitAne vakhata nirgamana karatA ane tene khavarAvavAmAM-pIvarAvavAmAM tathA navarAvavA-dhovarAvavA vageremAM ja pitAnA jIvitanuM sarvasva gaNatA hatA. (ApaNe paNa paTelanI mAphaka bheMsa jevA dehanI ja A dahADe vAta karIe chIe) have A paTelanA jIvitarUpa bheMsanI vAta yegIne hAtha AvI. tethI paTelanA mananI kUMcI te Ama gIrAjane maLI. paTelanA gharanI parazALamAM be sAmasAmA eAraDA hatA, temAMnA ekamAM gIrAja beTho ane bIjAmAM paTela beThA. 29. tema keTalAka bhoLAne pitAne zAzvata karatAM paNa bheMsa jevo deha vadhAre vahAluM hoya che. je ema nahIM hoya te, A bheMsa jevA viSayonA melA khAbociyAmAM kharaDAtA dehane mATe ATalAM sAcA khoTAM kare ?!! are paTela, tuM tArI pAse ne tArA karatAM vadhAre bhesane) mAne che te ame paNa tArA jevA mUDha chIe. kAraNa ke ame amArA jJAnarUpI jIvanI darakAra ne karI, bhesanA bhAI jevA dehane mATe marIe chIe. - vivecaka
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhyAnasvarUpa prAraMbha : H 121 paTelane yogIe tyAM rahI bheMsanuM dhyAna dharavAnuM kahyuM. paTela pitAnA mananI AMkhe bheMsane jovA lAgyA, paTela zIMgaDA barAbara joI zakyA, paraMtu pachI paTelanuM mana sthira na rahevAthI, te bheMsanA bIjA avayave barAbara jaI zakyA nahIM. bIje divase, trIje divase, ceAthe divase ema paMdara divasa sudhI paTela bheMsanA dhyAnamAM babe ghaDI beThA, ane paMdarame divase paTelane pitAnI vahAlI bheMsanuM barAbara darzana thayuM. tyAre tyAgIne kahevA lAgyA ke, "je mane citra kADhatA AvaDatuM hoya te huM mArI bheMsanuM barAbara citra citarI ApuM. eka jarA sarakhA bheMsanA vALane paNa joI zakuM chuM." Ama pitAne atyaMta paricita evI bheMsanuM dhyAna karatAM karatAM paTela ekAgratAnI sthitie caDyA. yegazAstramAM ene "sabIjadhyAna" kahe che. temAM paTela kAMIka pahoMcyA. iti "sabIjadhyAna" athavA A daSTAMtane pUrva bhAga. atha nibI jayAna: bheMsanA bhAgane uttarabhAga : pachI soLame divase paTela be ghaDI sudhI te ja bheMsa; ke jenuM ekAgratArUpa dhyAna thaI gayuM che, tenA dhyAnamAM magna thayA. Ama bIjA paMdareka divasa sudhI dhyAne caDatA caDatA jyAre trIsa divasa pUrA thayA tyAre, je oraDAmAM paTela beThA hatA, tenA bAraNAmAMthI bahAra nIkaLatI veLAe khUba
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ 122 : : salIyAna DokuM maraDavA lAgyA, ane bahu muzkelIe oraDAmAMthI bahAra AvyA. A muzkelInuM kAraNa e ke, paTela pitAne bhUlI gayA ane ema dhAryuM ke "A oraDAnuM bAraNuM nAnuM che ane mArAM zIgaDA moTA che te mArAthI kema bahAra nIkaLI zakAya?" tethI zIgaDA pheravI mAMDa mAMDa bahAra Avyo. Ama paTela pitAne bhUlI bheMsarUpa banI gaye e ja rIte jenuM dhyAna karatA adhyavasAyarUpa dhyeyarUpa ja thaI pitAne bhUlAvI de te nibIja dhyAna kahevAya che.30 * Iti nirboja dhyAna samAdhidaSTAMta. 30. sarakhA : yogasUtranA samAdhipAdamAM paNa kahyuM che: tasyApi nirodhe sarvaniroghAnmi/jaH samAdhi // 51 // arthAta jayAre sabIja (saMprajJAta) samAdhinA saMskAra paNa rokAI jAya che, tyAre sarva vRttione nirodha thavAthI niba ja samAdhi thAya che. - saMpAdaka ka 75 varSa pahelAM thayelA avadhUtayogI mastarAmanuM udAharaNa ApavuM ane ThIka paDaze. gohilavADanA dvAra samA beTAdamAM eka vAra avadhUtagI mastarAma zrI rUstamajI zeThane tyAM rAtavAse rahyA. unALAno samaya hate - ukaLATa paNa khUba hato. baMgalAnA phaLiyAmAM khATale DhALI mastarAmajI sUtA. jyAre rUstamajI zeTha rAtanA jAgI jatAM, tyAre temane koI devaLanA ghummaTamAMthI jema pratighoSa sAthe avAja pAcho phare tema "rAma-nAma'ne raNakAra mahAtmA mastarAmajInA zarIramAMthI Avate saMbhaLA. cheka savAranA cAra vAgye rUstamajI zeTha dhIraja khUTI javAthI mastarAmajIne DhaDhaLIne jagADaDyA. ane pUchyuM: "Apa jAge che ?"
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhyAnasvarUpa prAraMbha :: 123 nicoDa : jema paTele sarva sagAM, ghara kuTuMba, putra ane Akhare pitAne deha paNa mUkI dIdhe, eTale sarvamAMthI pitAnI prIti ke mana kADhI laI phakta bheMsanuM ja dhyAna karyuM, te pahelAM teNe bheMsa dIThI, pachI AgaLa vadhatAM bheMsanA guNo jevA lAge eTale trIsame dahADe bheMsarUpa yathArtha chuM tema thayuM. (tema huM lAlana ema nathI kahete ke bheMsanuM dhyAna karaje, paraMtu tenI peThe sarvavastumAMthI prIti ke mana kADhI le te ApaNuM paramAtmAnuM dayeya siddha thAya che e kahevAno matalaba che.) ema sarva vastumAMthI prIti ke mana kADhI paramAtmAnuM dhyAna karavAthI prathama eTale sabIja dhyAnAvasthAmAM paramAtmAnuM bahAsvarUpa ane nibaja avasthA thatAM paramAtmasvarUpa pragaTe che, e bhAva che.31 aisA karyo pUchane che ? meM soyA thA aura niMda bhI acchI AyI thI." rUstamajI zeThe potAne satata saMbhaLAyela rAmanAmanA pratighoSanI vAta karatAM mastarAmajIe hasatA hasatA kahyuM: "rUstamajI, nIMda acchI AyI thI, magara dekha ye haphI ke pratyeka aNu "rAmanAmase guMjatA hai; zarIra kA bhI vo dharma bana gayA hai. tuM se jA, merI phikara mata kara " e ja rIte dhyAna karatAM karatAM beya ja ApaNe dharma banI jAya tyAre paramAtmA sAthe tadAkAra thavAthI nibaja dhyAna thAya che ane aNue aNumAM e vyApta thAya che. - saMpAdaka 31. paraMtu ApaNe paTela karatAM ulaTuM karavAnuM che. te e ke paTele potAnI strI, putra, tenI patnI, ghara, kSetra ne sarva cheDayuM, eTaluM ja nahi paraMtu pitAnI deha paNa choDI, bheMsa rAkhI,
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124 : : savaryAna ' Ama grAhya grAhyakabhAva bhUlI, eTale dhyAtA dhyeya ane dhyAnane bhUlI paramAtamArUpa dayeyanuM dhyAna karatAM karatAM dhyAtA paramAtmA sAthe abhedarUpa banI jAya. grAhya grahaNa ane grAhaka e eka ja rUpa jyAre jaNAya ane temAM A traNe vikalape jyAre jatA rahe, tyAre dhyAnanI parisamApti thaI. emAM eka saraLa udAharaNa evuM che ke hima, jaLa ane bASpa, traNe keI eka aciMtya vastunA paryAye che. te vastu kaI? tene mATe nAma nathI; paraMtu tenA traNa svarUpanuM dhyAna jatuM rahevAthI je vastu A traNa svarUpe pragaTa thatI jaNAya che te aciMtya vastunuM apakSa jJAna thAya che. thAtA aMtarAtmA, dayeya paramAtmA, dhyAna aMtarAtmAne akhaMDa premabhAva ema ciMtavI ekAgra manathI paramAtmAnA prathama bAhya svarUpanuM ane pachI aMtarguNanuM potAnA guNa sAthe abhedabhAve meLavatA jaI ciMtavana karyA ja karavuM te jyAM sudhI dhyAtA, dhyeya ne dhyAna koI eka aciMtya AtmasvarUpanAM traNa svarUpa che, ema na jaNAya tyAM sudhI tema ApaNe je pitAnA eTale zarIranA kahevAtA evA ghara AdimAMthI tema ja sagAM, kuTuMba jagA, dAgIne eTalAmAMthI ja prIti kADhI nAkhavI, eTaluM ja nahi paraMtu pitAnA dehamAMthI paNa prIti ke mana kADhI nAMkhIne potAnA aMtarAtmAmAM akhaMDa prItine ke mananI dhArAthI, je paramAtmasvarUpa samajAyuM hoya, tevuM eka mAsa sudhI rAkhIne niba ja dhyAna karavuM, jethI A vakhate paNa avazya lAbha thaze. - vivecaka
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhyAnasvarUpe prAraMbha :: 15 e traNene chUTAM pADavA ja nahIM ane paravastumAMthI saghaLI prIti laI paramAtmAne kharA jigarathI ape eTale, bIjI kaI paNa vastuthI, tenuM mana kyAMye kheMcAze nahIM. lAlananA pitR nirvizeSaguru zrI AnaMdaghana paNa kahe che : kapaTa rahita thaI Atama apaNe re, AnaMdaghana pada reha jhASabha jinezvara prItama mAhare re AmA, aMtarAtmA ane paramAtmA A tripuTI paNa ekarUpa AvI rIte che. aMtarAtmA pitAnAmAM ja paramAtmAnuM svarUpa jANI atyaMta prItivAna thAya ane e prIti-rUpa AtmA-vaDe paramAtmAmAM ramaNa kare eTale, pitAnAmAM jaNAtA paramAtmAmAM ramaNa kare. Ama AtmAthI, AtmAmAM (aMtarAtmAmAM) AtmAne (paramAtmAne) jANe, Ama dhyAnanI zarUAtamAM dekhAtuM paramAtmAnuM, aMtarAtmAnuM ke tevA bhaktimAna tathA utsAhaka AtmAnuM svarUpa yathArtha seLe seLa AnA keInuM pUrve nahetuM, paraMtu pachI dhyAnanI parAkASTA thatAM (eka evI satyavastu pite ja jaNAI jAya che ke A vacana kharuM Thare) AtmA ja AtmAmAM AtmAne jANe che, jue che. dravyanuM eTale vastunuM vaturUpe jJAna sakaLa paryAthI para heya ema anubhava thAya che, vastumAM paryAya anugata che e vAta kharI. paraMtu e paryA, vastunuM akhaMDa jJAna asthira manavALAne karavA detA nathI. e paryAyane vastu onal
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 H vIdhyAna dhArI le che ane paryAyanA vinAzathI eTale vyayathI vastune nAza samaje che. e paryAya (jene e vastu gaNe che, tenuM rUpAMtara thatAM je enAthI dekhI zakAtuM nathI.) tenA dekhAtA nAzathI te duHkhI paNa thAya che. jema ke, gharamAM eka kAcanuM suMdara pAtra hoya, te kaI akasmAtathI phUTI jAya, te mUrkhAe raDe che, paraMtu jANatA nathI ke tenA sakaLa paramANuo emanA ema rahyA che. vaLI pitAnA manamAM te suMdara pAtrane saMskAra nAza pAmyuM nathI, eTale pAchAM tethI paNa suMdara pAtra thaIne Ave che, tyAre tenI vAsanAthI pAchI te vastu meLavI zake che. kadAca dravyarUpe hareka dravya zAzvata che, to paNa tenI vAsanA sArI nathI. kAraNa ke tethI para evA dravyanI sAthe chava baMdhAI rahe che. 37. briAtA, dhyAnane mUkI dayeyamAM kema lIna thAya che ? ananyazaraNIbhUya, sa tasmillIyate tathA / dArRdhyAnomAmA,-taiyathA vrata rU7 | artha : dhyAna dharanAra puruSa anya sarva zaraNa cheDI paramAtmAnA svarUpamAM evI rIte lIna thAya che ke, mAtA ane dhyAna e bene jemAM abhAva che, evA 32. AnaMdanaMdananI sahajasamAdhi zleka 97mAMnuM vivecana jevAthI. A artha vizeSa spaSTa thaze ja. - vivecaka
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhyAnasvarUpa prAraMbha :: para dayeyanI sAthe ektA prApta kare, tethI dhyAtA dhyAna ane dhyeyane 3 bheda rahe nahIM. vivecanaH AgalA lekanA vivecanamAM jeNe salakSa thaI vAMcyuM haze ane tenA para manana karyuM haze ane pachI kriyAmAM mUkayuM haze tene A lekane artha hastAmalakAvat thaze. tathApi ananya zaraNIya - arthAta beyamAM evI pravRtti thAya ke jANe che te ja huM - (aaN ramAtmAnavAha ) Ama thayuM te AtmAnubhava aparokSa thaze ja. 38. samarasI bhAranuM phaLaH mo'yaM mamarasIbhAva, staMdekIkaraNaM smRtam / 34pRthakana yujhArA, jIte grewfa || rU8 !! 33, dhyAtArUpa barapha (ice) dayAnarUpa jaLamAM maLe te dhyAnarUpa jaLa khAtArUpa baraphanA samAgamathI ThaMDu thaI jAya, paraMtu dhyAtArUpa Aisa - baraphane dhyAnarUpa jaLa pIgaLAvI nAMkhe. dhyeyarUpa varALamAM prathama dhyAna 5 jaLa dhyAtA baraphanA baLe caDI varALarUpa dhyeyamAM bhaLe che ane dhyAtArUpa Aisa paNa jaLarUpa prathama thaI pachI aMte dhyeyarU5 varALamAM maLI traNe varALarUpa thayAM. eTale dhyAtA dhyAna, jema mULa zlekamAM kahyuM che tema, choDI eyarUpa banI jAya che. Ama karavAthI dhyAtArUpa aMtarAtmA, dhyAnarUpa paramAtmabhAvarUpa AtmA ane dhyeyarUpa paramAtmA e traNemAM bheda raheto nathI, abhedarUpa thaI rahe che. ahIMyA beya varALa, dhyAna jaLa ane dhyAtA barapha che te daSTAMtamAM theya paramAtmA, mAna aMtarAtmA ane thAtA bahirAtmA jaNAya che.. ! - vivecaka
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ 128 : ravIyAna artha : je bhAvathI AtmA paramAtmAmAM binajudAIthI lIna thAya che, te ja samarasI bhAva eTale AtmA paramAtmAne samAna bhAva che. te ja AtmA paramAtmAmAnuM ekIkaraNa che. samarasI bhAvathI AtmA paramAtmA thAya che. vivecana : AtmAmAM jJAna ochuM ane paramAtmAmAM kaMI vizeSa che? nahIM, banemAM sarakhuM che. jJAnamAM taphAvata nathI. bannemAM jJAna vastutaH kAleka prakAzaka che. paraMtu, taphAvata AvaraNane che, aMdhakAra vAdaLamAM che, sUryamAM nathI. eka sAvarNa ane bIje nirAvarNa, eka vAdaLAnI pachavADene sUrya, bIje vagara vAdaLAne sUrya. sUrya te ane samAna ja. "tema ja sUryane prakAza pitAnAmAM kaMI e che nathI. paraMtu sUryanI vacamAM AvelA vAdaLAne lIdhe bahirAtmA bhAva hovAthI te sUryane jhAMkhe ke cheDe dekhe, paraMtu aMtarAtmA to vAdaLAnI pachavADe (bhAvimAM thanAra hoya te tene paNa) sUryane dekhe, tema ja vagara vAdaLAnA sUryane te dekhe ja che. bahirAtmA keImAM paramAtmA dekhe che ane keImAM nathI dekhate. aMtarAtmA jJAnadarzana jenAra hevAthI, jJAnane AtmA samajavAthI sarvene paramAtmArUpe dekhe che, (guNa, samAnatAthI, deSa ane vAdaLAM aDacaNa kartA nahIM hovAthI) mATe aMtarAtmAe samabhAvI AtmAne bhAvi pitAnAmAM jaNAtAM paramAtmAne je anukULa hoya, te ja anukULa gaNuM, te ja guNe che, mATe e guNe vaDe AvaraNa dUra karavAM ke jethI jJAnAdi malina che ema na kahevAya. kacara-karma-melAM che ema bhale che. paraMtu arUpI
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhyAnasvarUpe prAraMbha : 129 AtmAne e Arepa ghaTatuM nathI. phakta sthitisrAMtithI e thayuM che eTale pite paramAtmA che, paraMtu dehAdi vAdaLAne pite mAnI kahe che ke, huM mANasa chuM. eTale pudgalarUpa vAdaLuM chuM. paraMtu AmAM bahirAtmA paNa paramAtmArUpI sUryanA prakAzathI na aMjAtAM athavA bIjA mahAtmA puruSanA jJAnaprakAzane te mahAtmAone AvaraNa dvArA jevA e ThIka che, paraMtu temane paramAtmA sAthe samarasI bhAva na thAya te mAmAnA rivAja thavuM te kyAM sudhI ke jyAM sudhI dehAtmA pitAthI para che. eTale dehathI paramAtmAnI sevAbhakti karavA hajI jIvuM chuM ema jaNAya tyAre huM te sarakhA chIe. A vAdaLAne lIdhe huM tArI (athavA mArA zuddha caitanya pAsane) aMzamAtra paNa nathI, te paNa lAguM chuM, mATe tArA dhyAnathI pUrNapaNuM pAmuM evuM IcchuM chuM; paraMtu huM AtmA chuM ane tuM paNa AtmA che evuM thatAM samarasIbhAva pragaTe che. anya sthaLe kahyuM che keH dehabuddhayA tu dAso'haM, jIvabuddhayA tvadaMzakaH / AtmabuddhayA tvameghAhaM, ityatranaiva saMzayaH / / bhAvArtha: jyAre deha huM chuM evI buddhi mane thaze, tyAre huM tAre dAsa thaIza ane jIvabuddhi thaIza te huM tAro aMza chuM ema jANIza. paraMtu Atmabuddhi thaIza to, huM te tuM ja gADha emAM kAMI saMzaya jevuM nathI.34 34. dehabuddhi bahirAtmAne, jIvabuddhi anubhava thayelA-samyakdaSTine ane AtmadaSTi, apramattaguNasthAnakavALAne hoya che. - vivecaka
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 :: savIyadhyAna 39. e te te ja che? . . navAra stanamAnasa ! . tadguNastatsvabhAvAtmA, tadAnamA sahadhasan // 39 / / artha : ekIkaraNa AtmA paramAtmAnA zaraNu sivAya bIju kAraNa (ahIM "bIju kAraNane badale "zaraNu" vadhu ucita lAge che-saMpAdaka) letA nathI. temAM ja tenuM mana lIna thayeluM hoya che, tenA ja guNe tenAmAM hoya che. tenuM ja zuddhasvarUpa, te pitAnuM svarUpa che. te ane e eka svarUpavALA hovAthI e te te ja che. vivecana : 3: te ja gAma che. eTale narama che. pitAnuM svarUpa te ja paramAtmAnuM svarUpa che ema anubhavAya che. dhyAna-zcayanuM ekatva: uktaM ca kaTakasya kAhamiti, saMbaMdhaH kIdRzastadA / dhyAnadhyeyo sadAsyAtA - mAtmaivAtra dhruvaM yadA // 35* 35. mULa batamAM A zlokanuM uttarArdha UDI javAthI bhASAMtara karanAranA artha uparathI tenuM uttarArdha jAmanagaranivAsI paMDita zrAvaka hIrAlAla vi. haMsarAje raceluM che. - vivecaka paraMtu zrI bhAgacaMda turakhIyAe karela anuvAda ane zrI nagInadAsa giradharalAla zeThe karela saMpAdana - jJAnArNava bhA. 2 je, sarga 2 thI 42 (AvRtti 1 lI, prakAzana varSa vikrama saM. 2020, I. sa. 1964)mAM A zlekane uttarArdha A pramANe che: dhyAna dhyeyaM yadAtmaiva saMbandhaH kI dshstdaa| (pAnuM-179) - saMpAdaka
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhyAnasavarUpa prAraMbha :: 121 athaH kaDAne kartA, emAM karyuM ane kartA, ema banene saMbaMdha hoya che, paNa jyAM dhyAna ane dhyeya, ane AtmA ja che, tyAM be judI vastune saMbaMdha kyAM rahyo? vivecanaH mAre AtmA ema belanAra huM ane AmA ema judI vastuo hoya tema gaNe che, ane tathA AtmAne saMbaMdha brAMtithI dekhADe che. paNa huM e ja AtmA hovAthI mAruM zarIra, mAruM mana, mAruM vacana, mAruM ghara, ItyAdi vAkya vyavahAramAM kharA che, paNa mAre AtmA e te vyavahAramAM, tema ja paramArthamAM, ema ubhayamAM khoTA che, kAraNa ke AtmA te ja huM chuM. ra pAdi" mAro AtmA emAM mAro ema keNa kahe che? je mAre ema moDhA dvArA bolavA prayatna kare che, te ja AtmA. mAro AtmA - emAM mAro e dehane lagADe che ane jANe deha ema kahe ke mAre AtmA e asaMbhavita che. kAraNa ke deha jaDa che ane jaDa deha mAre AtmA ema ciMtavI zake nahIM. mATe mAre AtmA, emAM mAre e ahirAtmabhAvathI-jaDabhAvathI belAya che. mATe evA haDahaDatA mithyAbhAvane dUra karI AtmA ja huM ema oLakhavuM. 36. mAre AtmA e eka mAtra apekSAthI ja kharuM ema kahevAya. te A apekSA - jANe ke se TacanuM senuM ema bele, mAruM - kaDuM (senAnuM karyuM che, mArI sAMkaLI (senAnI sAMkaLI) to te kharuM che. kAraNa ke sonuM, kaDuM ane sAMkaLI A traNe judA nathI. te suvarNamAM ja che, e ja senuM kaDuM thAya che. te ja senuM pachI sAMkaLI thAya che, tema ja e AtmArUpe zuddha suvarNanI
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 : savIya dhyAna 40. paramAtmajJAnathI tarata zuM thAya che? jJAnA prati citaM sanmAna ! viditvAyaM saghanaza guruto yAti gurutAm / / sa vijJeyaH sAkSAnsakalabhuvanAnaMda nilyH| paraM jyotistrAtA paramapuruSAcityacaritaH // 40 // artha : jenA jJAna vinA prANI (janma lenAra) nizcaye janmarUpI vanamAM bhame che, ane je(AtmA)ne jANavAthI tarata ja iMdranA guru bRhaspati karatAM paNa vizeSa meTAIne pAme che. vaLI je sakaLa lekanA sAkSAt sakala bhuvanane AnaMdanivAsa ja che, te utakRSTa jJAnarUpa prakAza che, (sakaLa jatunA) pALaka che, parama puruSa che, tathA jenuM carita ciMtavI na zakAya tevuM che, evA paramAtmAne jANa. vivecana : je lAbhathI vizeSa lAbha keI nathI, eTale ke je sAdi-anaMtapaNuM Ape che, je bRhaspatinA guru thavAne gya evuM jJAna Ape che, jethI AnaMdamAM niraMtara mana thavAya che, je lekAranuM prakAzaka che, je sarva jIne pitAnI vANIthI rakSe che, je anaMtavIryane darzAve che, evA sarvane aciMtya paraMtu dhyAnIne anubhavagamya thatA paramAtmAne jANa, enA jevuM eke zreSTha kArya nathI. mAphaka ekarUpe rahI, mAruM jJAna mAruM darzana, mAruM sukha, mAruM vIrya (eTale AmatattvanuM jJAnadarzana vagere). paraMtu dehabhAvamAM rahI mAre AtmA kahevo e te ThIka nathI - bhrAMtikara che. - vivecaka
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ cAnavarU5 mAIla = 133 $1827 043 (Dr. Bucke ) Wididi (Cosmic Consciousness) anubhavajJAna nAmanA pustakamAM lakhe che ke, "te mANasanuM (anubhavInuM) nIti vartana sarvasAmAnya lekethI atyaMta utkRSTa che. Idriya ane vikAre tenA upara kaI paNa kALe phAvI jatAM nathI, paNa tene vazavatI rahe che. tenI buddhi kaMI nathI samajatI ema nathI. te sarva dravyanA yathArtha jJAnane anulakSe che. tenA dehamAM mamatva javAthI, ane pitAnA suddhAM sarva jImAM samAnabhAva hovAthI alaukika dayAvALe hoya che, eTaluM ja nahi paraMtu pitAnA mana para paripUrNa kAbU hevAthI samAdhistha thaI, bhaya bhagADe che; matanI para pitAnA jIvanane zAzvata anubhave che, apUrva zAMti - zAMtimAM gUlI rahe che, karmanuM baLa ghaTI jaI lUlA lAgatA jaNAya che, apUrva jAgRtimAM rAtadivasa rahI, AnaMdasarovaramAM magna rahe che." 41. vIrya thAnano upasaMhAra : itthaM yatrAnavacchinna-bhAvanAbhirbhavacyutam / bhAvayatyaniza dhyAnI - tatsavIryaprakIrtitam // 11 // artha e pramANe je niraMtara dhyAnamAM bhAvanAothI saMsArarahita paramAtmAne rAtadivasa dhyAve che te dhyAna, te savacadhyAna kahevAya che. vivecana : je vIryayukta dhyAna karavAmAM Ave, te A bhavamAM ja anubhavajJAna thaI- graMthibheda thaI, upazama
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ 134 : : vIryadayAna samyaktva pAmI, zreNI para caDI, jIva paramAmadazAne anubhave che, ema A prakaraNane sAre che. samAdhizatakamAM paNa kahyuM che ke : ghauM athaar , amtaSataH | pas : samAna, jhahI: imAmatta che artha je (savIrya) thaI bahirvAcAne ane aMtaramAM thatAM sakaLa aMtara jalapane (vikalapane) cheDI de che, te eka mAsa jeTalA TUMkA vakhatamAM paramAtamAthI ti prApta karavArUpa prAgane pAme che. iti jJAnArNave yogapradIpAdhikAre AcAryazrIzubhacaMdradeva biracite savIryadhyAnaprakaraNa samAptama / || zu mUyAta vAtunAM dazAninAM ja .
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ * lekhakanI kRtio * nibaMdha nirIkSaNa ane arthaghaTana manane nepacce kavitA smita karyuM nA heta ! saMpAdana mahuvAnI asmitA mAlaNane kinAre samayaciMtana (sva. cImanalAla cakubhAI zAhanA lekhenuM saMpAdana anya sAthe) jaina sAhitya samAreha-guccha 1 (anya sAthe) jaina sAhitya samAre-guccha 2 (anya sAthe saMpAdana) adhI sadInA Are - paryuSaNa vyAkhyAnamALAnAM pacAsa varSa tatvavicAra ane abhinaMdanA (sva. cImanalAla cakubhAI zAhanAM lekhenuM saMpAdana, anya sAthe) savIrya dhyAna (dasamA saikAmAM thayelA zubhacaMdrAcArya-viracita jJAnArNava graMthanA dhyAna viSenAM prakaraNanA vIracaMda gAMdhI anuvAdita pustakanuM tulanAtmaka dRSTie saMpAdana) caritra vIracaMda rAghavajI gAMdhI have pachI AsvAda ane avakana
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jaina eNsAsiyezana oNpha inDiyA [ sthApanA I. sa. 1882 ] uddezA (1) hindanA judA judA prAMtA ane zaheromAM vasatA jeneAmAM maitrIbhAva keLavavA, sapa ane sahayoga sthApavA tathA vadhAravA. (2) jaineAnI unnati mATe keLavaNInI vRddhi karavI. (3) ahiMsA paramo dharma' e siddhAMtanA pracAra mATe yeAgya prayAsa karavA. ' (4) jaina dharmanA siddhAMtanA tathA jaina sAhityanA uddhArAthe yeAgya prayAsA karava!, (5) jaina madirA ane tIrthonI pavitratAnA saMrakSaNArthe ceAgya pravRttie AdaravI. (6) jaina zvetAmbara kensanA dhArmika ane sakhAvatI hetuo pAra pADavAnA kAryamAM madada karavI. (7) sAmAnya rIte jaina kAmanI sAmAjika, audyogika, keLavaNI viSayaka tathA rAjakIya pragati mATe kAryA karavAM.
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ vIra cAra re mAro mAra ghara nI nI nI nI nI nI je lAbhathI vizeSa lAbha kaI nathI, eTale ke je sArdianaMtapaNuM Ape che, je bRhaspatinA gurU thavAne yAgya evuM jJAna Ape che, jethI AnaMdamAM niratara magna thAya che, je leAkAcanuM prakAzaka che, je sarva jIvAne peAtAnI vANIthI rahyuM che, je ana tavI ne darzAve che, evA sane acitya paraMtu dhyAnIne anubhavagamya thatA paramAtmAne jANavA. enA jevu eke zreSTha kArya nathI. tyAra bAda te bAra agara nI TanI eka mIra nI jo te temanI