Book Title: Nirayavalika Sutram
Author(s): Ghasilalji Maharaj, Kanhaiyalalji Maharaj
Publisher: Jain Shastroddhar Samiti
Catalog link: https://jainqq.org/explore/020503/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 11 37: 11 // zrI nizyAvalikAsUtram // jainAcArya - jainadharmadivAkara pUjyazrI ghAsIlAlajI mahArAja - viracita - sundarabodhinITIkA samalaMkRtam (hindIgurjara bhASAnuvAdasahitam ) AvRttiH prathamA prati- 1000 niyojakau sAhityaratna subodha - paM. munizrI samIramalajI mahArAja: saMskRta - prAkRtajJa - paM. munizrI kanhaiyAlAlajI mahArAjazca / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir etacca zrI zve. sthA. jainazAstroddhAraka samiti ' sekreTarI - padabhUSitena gulAbacanda pAnAcanda mehatA mahodayena svadravyataH prakAzitam vIra saMvat 2494 vi. saMvat 2004 I. san 1948 For Private and Personal Use Only mUlya:- ru. 7 A. 8 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org :: prAptisthAnam :: gulAbacanda pAnAcanda mahetA. koThArIyA nAkA, mAMDaviyA bilDiMga rAjakoTa. ( kAThiyAvADa ) Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sthAnakavAsI jaina kAryAlaya paMcabhAinI poLa amadAvAda. For Private and Personal Use Only : mudraka : sarasvatI pri. presa rAjakoTa (saurASTra ) Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir murabbI vaDila bhAizrI kapuracaMda pAnAcaMda mahetA - tathA - durgAdAsa pAnAcaMda mahetA tathA vaDila bahene raMbhA bahena tathA kasuMbA bahena jemanA taraphathI dharma saMbaMdhI mane ghaNuM jANavAnuM AvyuM che, te svargidha AtmAone ghaNuja mAnapUrvaka nAnAbhAI tarIke A sUtra arpaNa karI kRtArtha thAuM chuM. * * * * * * gulAbacaMda pAnAcaMda mahetA. rAjakoTa. For Private and Personal Use Only Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rA ja kA Ta ni vA sIma he tAgu lA ma ca`da pA nA caMda nA dharmapatnI a. sA. prabhAkuMvara geApAlajI bhImajI pArekha jemaNe rAsrAdvAra samitine rUA. 3001) ApI A "niriyAvalikA" sUtra chadhA vI Apela che. For Private and Personal Use Only Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prakAzakanuM nivedana zrImajajainAcArya, " "jainadharmadivAkara" pUjyazrI ghAsIlAlajI mahArAja sAhebe racelI TIkA sahita 32 sUtra mATenuM A zrI nirayAvalikA" nAmanuM "upAMga sUtra vAcakavarganA hAthamAM mUkatAM amane atyaMta AnaMda thAya che. ' - pUjya zrI ghAsIlAlajI ma. sA. prakhara vidvAna che. teozrInAM jJAna, darzana, cAritra ane tapathI prameda pAmIne karAMcInA samasta sthAnakavAsI jaina zrIsaMghe tathA temanA anuyAyI munivaree pUjyazrIne "jainAcArya" tathA "jainadharmadivAkara" padanI sAthe mAnavaMtI "pUjya padavI samarpaNa karI. tathA pUjyazrIe racelI saMskRta-hiMdI-gujarAtI TIkA sAthenuM zrI upAsakadazAMga sUtra" karAMcI zrIsaMghe chapAvIne bahAra pADayuM. A uparAMta pUjyazrIe racelI saMskRta TIkAvALuM "zrI dazavaikAlika sUtra bhA. 1 lo lImaDI (jI. paMcamahAla)nA zrI saMghe chapAvIne bahAra pADela che. tyAra bAda zrI anuttaravavAI sUtra zrI che. sthA. jaina zAstroddhAra samiti-rAjakoTa taraphathI pragaTa thayela che. ane te pachI prastuta nirayAvalikA sUtra (jemAM pAMca sUtrane samAveza che) bahAra paDe che. A rIte Aja sudhImAM pUjyazrInI racita TIkAo sAthenAM 32 pikI chA sUtre pragaTa thaI gayAM che ane have pachI "zrI dazavaikAlika sUtrane bIje bhAga (je chapAI rahela che) TuMka samayamAM pragaTa thaze. rAjakeTa nivAsI mahetA gulAbacaMda pAnAcaMde A pustaka chapAvavA mATe rU 3001)nI udAra madada samitine ApI che, te mATe samiti teozrIne AbhAra mAne che. A uparAMta nIcenA dharmazAstranA premI ane udAra gRhasthoe eka-eka sUtra chapAvI ApavAnuM vacana Apela che. (1) dezI prabhudAsa mULajIbhAI rAjakeTa (2) vasA chaganalAla hemacaMda, jAmanagara (3) saMghavI pItAMbaradAsa gulAbacaMda, For Private and Personal Use Only Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jAmanagara (vADIlAla DAIga enDa prinTiMga varkasa-muMbaI), (4) keDArI harakhacaMda jagajIvana, jAmanagara hAla beTAda, ThA. zrI chabIladAsabhAI harakhacaMda, tathA zrI raMgIladAsabhAIA mATe samiti upakata sarva baMdhuone dhanyavAda Ape che. - anya baMdhuo ane dharmapremI hene uparokata baMdhuonuM anukaraNa karIne eka eka sUtra chapAvI ApavAnI udAratA batAvaze te samitinuM prakAzana kArya ghaNuM ja haLavuM banI jaze ane jena janatAne mATe A kArya mahAna upakAraka nIvaDaze. A satranA praphe tapAsavAmAM pUrepUrI kALajI rAkhavAmAM AvI che, tema chatAM presaSa ke dRSTi deSathI athavA chamasthapaNane kAraNe bhUla rahI javA pAmI heya te vAMcake sudhArIne vAMcaze ane amAruM dhyAna deraze te te te bhUlo bIjI AvRtti vakhate AbhAra sAthe sudhAravAmAM Avaze. ki bahunA suSu? rAjakoTa tA. 11-5-48 ) maMtrIo, vaizAkha suda 3 saMvata 2004 Usa" che. sthAnakavAsI jaina zAstroddhAra samiti For Private and Personal Use Only Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjakoTavAsI kAThArI haragAvada jaca dabhAi jamaNa zrI sthA. jaina zAsaiddhAra samitine rU. 5001) Apela che. Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra For Private and Personal Use Only www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1 jecaMda ajarAmara. 2 vakhatabAI valabhajI. 3 zanIlAla jecaMda 4 umedacaMda jecaMda. 5 maNIbahena jecaMda (porabaMdara). 6 haragovida jecaMda * .. * * * * * vagara (morabI) 8 bhAmatI. 10 savAIlAla. 11 dInezacaMdra. 12 jItubALA Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prastAvanA. saMsArake sabhI jIva parama amRta samAna sukhakI gaveSaNA karate haiM, mukhake prayatnameM lage rahate haiM, sukhake kAraNako DhU~Dhate haiM, sukhake vAtAvaraNako pasaMda karate haiM, sukhakI yAcanA aura sukha hI kI minnata mAnate haiM, to bhI ve parama sukhake badale parama duHkha hI prApta karate haiN| sabhI prayatna sabhI kAraNa aura sabhI vAtAvaraNa duHkharUpa jAlameM pariNata hokara AtmarUpa bhole bhAle mRgoMko phasAkara duHkhita karate haiN| jisase AtmA apanA bhAna bhUlakara ajJAnarUpI andhakArameM gotA khAtI hai bhaTakatI hai, phira indriya rUpI cora cAroM taraphase Akara durbala AtmAko ghera lete haiM aura aneka prakArakI viDambanA karate hue AtmAko hairAna karate haiM / jaise indra vajrase parvatako cUra 2 kara DAlatA hai vaise hI ve AtmAke zama-dama Adi guNoMko nAza karake AtmAko jaDa jaisA banAte hue dIna hona banAkara choDate haiN| jaba AtmA nirbala ho jAtA hai taba moharUpI subhaTa AtmarAjyameM praveza karatA hai, aura vahA~ vighnaparaMparAko upasthita kara AtmAkA sarvasva lUTakara usako bhavarUpa kUpameM DAlatA hai| vahA~ AtmAko saMyoga viyogarUpa AdhivyAdhi rUpa duSTa jalajaMtu haraeka tarahase kaSTa pahu~cAte haiM, sarpa jaise meDhakako gila jAtA hai vaise hI janma jarA mRtyu AtmAko gilatI rahatI hai| phira kisa prakAra sukhakI AzA kI jAya ? aisI avasthAmeM to sukhakA svapna bhI nahIM mila sakatA, ' hA kaSTam ' to bhI saMsArI jIva sukhakI AzA karate haiN| phira avirati rUpI rAkSasI bhAkara AtmAko ghera letI hai aura viSa samAna viSaya bhogoMmeM phasAkara use niHsAra banA detI hai, AtmAke nija svarUpako palTAkara vibhAvadazA utpanna karatI hai jisase AtmA parasvarUpako apanA svarUpa samajhakara bhavabhramaNa rUpa paraMparAkI aura bhI vRddhi karatI huI kaSTa para kaSTa bhogatI hai, sukha kaise prApta ho isakI talAzameM ghUmatI hai, itanemeM kaSAya rUpa rAkSasa vividha prakArase trAsa paidA karatA hai, to bhI AtmA duHkhake nidAna rUpa usa kaSAyako hI sukhakA nidAna samajhakara usameM Asakta hotI hai, sukhake jitane bhI kAraNa haiM For Private and Personal Use Only Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ahiMsA saMyama tapa Adi; unako duHkha rUpa samajhakara unheM choDa baiThatI hai, dharma adharma AtmA anAtmAke vivekase vaMcita rahatI hai, unmArgagAmI banatI hai, sumArgako parityAga karatI hai, phira usI duHkha paraMparAkI jAlameM phasatI hai| itane meM pramAda rUpI pizAca Akara jhUmatA hai aura AtmAkI aisI chinna bhinna dazA karatA hai ki AtmA jaDa svarUpa banakara jaDa vastuoMmeM hI Ananda mAnatI hai| ___idhara azubhayoga rUpa bhUta AtmAmeM praveza karatA hai; taba phira kyA ? kalpanAse bhI bAhara paristhiti bana jAtI hai| azubha yogoM kI azubha pravRttiyA azubha kAryokI ora AtmAko ghasITatI haiN| phira AtmA parataMtra banakara jJAnAvaraNIya Adi ATha karmoMko manda tIvra Adi rasameM pravRtta ho bAMdhatI hai aura ekasau aDatAlIsa prakRtiyoM kI phAsameM phasakara nAnA prakAra kA duSkRtya karake naraka nigoda Adi ananta duHkharUpI khaDDemeM gira jAtI hai| isa prakAra ananta kAla taka AtmAke liye manuSyabhava pAnA to dUra rahA, kintu nigodakI apekSA sUkSma ekendriyase vAdara ekendriyakA bhI bhava vaha nahIM pA sktii| isa taraha caturagatImeM bhaTakatI bhaTakatI bhava bhramaNa karatI 2 AtmA kadAcit manuSya bhavameM A bhI gayI to mithyAtva avirati kaSAya pramAda aura azubha yogoM kI pravRttiyAM usako ghera letI haiM, jisase vaha phira bhavATavImeM par3a jAtI hai aura uso vikala dazAko prApta kara janma maraNa Adi pAtI rahatI hai| isa prakArako avasthA sakala saMsArI jIvoM kI bhagavAnane apane kevala. jJAnarUpI prakAzase avalokana karake parama karuNA karate hue zArIrika mAnasika duHkhoMko miTAnevAlI janma maraNa Adiko uccheda karanevAlI jinavANIko dvAdaza aMga dvArA pravacana rUpase prakAzita kI hai| vaha vANI 1 caraNakaraNAnuyoga 2 dharmakathAnuyoga 3 gaNitAnuyoga aura 4 dravyAnuyoga rUpameM vibhakta hai| nirayAvalikA Adi pA~ca upAGga bhagavAnakI dharmakathAnuyoga vANImeM antarhita haiN| ina pAMcoM upAGgoMmeM (1) nirayAvalikA antakRtakA upAGga hai, aura (2) kalpAvataMsikA anuttaropapAtikakA, (3) puSpitA praznavyAkaraNa sUtrakA, (4) puSpacUlikA vipAkasUtrakA, evaM vRSNidazA dRSTivAdAGgakA upAGga hai| For Private and Personal Use Only Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir .inameM nirayAvalikA upAGgameM kAla Adi dasa kumAroMkA varNana kAla Adi dasa adhyayanoMmeM kiyA gayA hai| jo saMkSiptameM isa prakAra hai mahArAja zreNikakI aneka rAniyA~ thiiN| unameM nandA, cellanA, kAlo. mukAlI, mahAkAlI, kRSNA, sukRSNA, mahAkRSNA, vIrakRSNA, rAmakRSNA, pitRsenakRSNA, aura mahAsenakRSNA, ye unakI mukhya rAniyA~ thiiN| inameM nandAke putra abhayakumAra the, cellanAke putra kUNika, vaihalya, aura vaihAyasa the / kAlI Adi dasoM rAniyoMke putra kramazaH kAla, sukAla, mahAkAla, kRSNa, sukRSNa, mahAkRSNa, vIrakRSNa, rAmakRSNa, pitRsenakRSNa aura mahAsenakRSNa the / ina kumAroMmeM abhayakumAra pravajita ho gaye / cellanAke putra kUNikane kAla Adi dasa kumAroMko apanI ora milAkara mahArAja zreNikako kaida kara liyA aura unheM aneka prakArakI takalIpheM dene lagA / eka dina kUNika apanI mAtAke caraNa vandanake liye AyA / mAtAne use dekhakara apanA muMha phirA liyaa| yaha dekha kUNika hAtha joDa isa prakAra bolA-he mAtA! maiM apane parAkramase rAjyakA samrAT banA, yaha dekhakara bhI tujhe Ananda nahIM hotA, tumhAre mukhaphara khuzIkA koI cihna nahIM dikhAyI detA, tuma udAsIna ho, kyA yaha tumhAre liye ucita hai ? bhalA tumhI soco, kauna aisI mA hogI jo apane putrakI unnati para khuza na hogii| yaha sunakara mahArAnI cellanAne kahA-beTA ! tumhArI isa unnatise mujhe kisa prakAra Ananda ho ? kyoM ki tumane apane pitA mahArAja zreNikako kaida kara liyA hai, jo tumhAre deva guruke samAna haiM, jinhoMne tumhAre upara aneka upakAra kiye haiN| unhIMke sAtha tumhArA yaha vyavahAra samucita hai ! jarA tumhI soco! - kUNikane kahA-mA ! jo zreNika rAjA mujhe mAra DAlanA cAhate the, ve mere parama upakArI haiM, yaha kaise ! spaSTa batAo / rAnIne kahA-beTA ! jaba tuma mere garbha meM Aye, usa samaya mujhe dohada utpanna huA ki maiM rAjA zreNikake udarabalikA mAMsa tala bhUnakara madirAke sAtha khaauuN| isake liye maiM udAsa rahane lagI aura dinAnudina kSINa hone lgii| jaba For Private and Personal Use Only Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 10 yaha samAcAra tumhAre pitAko milA to unhoMne isakA kAraNa zapatha pUrvaka pUchA, to maiMne apanA dohada batalAyA / bAdameM tumhAre pitAne merA dohada :pUrA kiyA / dohada pUrA ho jAneke bAda maiMne socA-yaha bAlaka garbhAvasthAmeM hI pitAkA mAMsa khAyA, utpanna honepara na jAne kyA karegA ? isa liye jisa kisI prakAra isa garbhako girA denA hI zreyaskara hai| para aneka prakArakI oSadhIse bhI garbha na girA / phira nau mahIneke bAda usa garbhase tuma paidA hue, maiMne tumheM aniSTa samajha kara ukaraDI para phikavA diyaa| yaha bAta tumhAre pitAko mAluma huI, vaha tumheM khoja kara le Aye aura mujhe unhoMne isa kAryake liye baDI bhartsanA kii| terI uGgalIko ukaraDI para murgene kATa khAyA jisase vaha sUja gayI usameM popa bhara AyA, tujhe asahya vedanA hone lagI, tUM cillAne lagA, usa samaya tere pitA tumhAre pAsa baiThe rahate the, dina rAta tumhArI paricaryA karate rahate the, tuma jaba vraNakI vedanAse ro paDate the, usa samaya tumhArI arjulIko apane muMhame DAla popa cUsakara thUka dete the, usase tujhe zAnti milatI thI aura tU dhIre 2 caMgA ho gyaa| beTA ! tUM hI soca, ese parama upakArI pitAke sAtha terA yaha vartAba ucita hai ? apanI mAM ke mukhase yaha suna kUNika bahuta dukhI huA / parama upakArI pitAkA bandhana tor3e isa bhAvanAse usI samaya hAthameM kulhADI lekara jisa piMjaremeM mahArAjA zreNika kaida the, usa piMjareko toDaneke liye cala pddaa| lekina rAjA zreNikane kUNiko hAthameM kulhADI lekara Ate hue dekha manameM socA-na jAne yaha kUNika mujhe kisa kumautase mAregA ? isa bhayase unhoMne apanI aMgUThImeM jaDA huA tAlapuTa viSase apanA anta kara liyaa| pitAkI mRtyuse kUNika atyadhika dukhI huA, use rAjagRhakI pratyeka vastu pitAkI smRti dilAkara dukhita karane lago, pitAke prati kiye hue anyAya usakI AtmAko kaSTa dene lge| vaha rAjagRhameM nahIM raha sakA, rAjagRha choDakara campA nagarIko usane rAjadhAnI bnaayii| vahA~ apane bhAI bandhuoMke sAtha rahane lagA aura rAjyako gyAraha bhAgoMmeM bA~Takare For Private and Personal Use Only Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir eka 2 bhAga kAla Adi dasa kumAroMko diyA, aura gyArahavA~ bhAga khuda lekara rAjya karane lgaa| rAjA zreNikane secanaka gandha hAthI aura rAnI nandAne aThAraha laDIbAlA hAra kUNikake choTe bhAI baihalyako diyA thaa| vaha hAtho para baiTha gaGgA nadImeM apane antaHpura parivArake sAtha krIDA karate the| unakI krIDA dekhakara loga kahane lage-vAstavika rAjyopabhoga to vaihallya kumAra hI karate haiN| kUNika to nAma mAtrake rAjA haiM, kyoM ki unake pAsa secanaka gandha hAthI nahIM hai| dhore 2 vaihalyako jalakrIDAkA samAcAra kUNika rAjAkI rAnI padmAvatIko mAlama huA, vaha vaihalyase secanaka hAthI aura aThAraha laDIbAlA hAra le leneke liye kUNikako bAra bAra prerita karane lgii| kUNika antameM rAnIkI bAta mAnakara apane bhAIse hAthI aura hAra maagaa| unhoMne bhI rAjyakA hissA mA~gA, parantu kUNika isa para taiyAra na ho ske| yaha dekha naihalya kumAra maukA pAkara hAthI hAra Adi apanI sabhI sAmagrI lekara apane antaHpura parivArake sAtha paizAlI nagarImeM apane nAnA ceTakake pAsa pahu~ce / kUNikane apane dUtake dvArA ceTakako saMdezA diyA ki Apa hAthI aura hArake sAtha paihalyako bhejdeN| isapara ceTakane uttarameM saMdezA bhejA-yadi tuma rAjyakA bhAga ahalyako do to ise hama hAthI aura hArake sAtha bheja sakate haiM, parantu kuNikako yaha zarta maMjUra nahIM huI, phala svarUpa donomeM yuddha huaa| idhara kuNikakI tarapha kAla Adi dasa kumAra the udhara ceTakakI aura nau lacchI nau mallaki ye akSaraha gaNarAjA the| inameM pratyekake pAsa tona 2 hajAra hAthI ghoDe ratha aura tIna 2 karoDa paidala sainika the / prathama dinako laDAImeM kAlakumAra apane tIna 2 hajAra hAthI ghoDe. ratha aura tIna karoDa paidala sainikake sAtha ceTaka rAjAse laDaneke liye AyA aura ceTakake eka amogha bANase sainya sahita mArA gyaa| dUsare dina sukAlakumAra, tIsare dina mahAkAla, cauthe dina kRSNakumAra, pA~caveM dina sukRSNa, chaThe dina mahAkRSNa, sAtaveM dina vIrakRSNa, AThaveM dina rAmakRSNa, navameM dina pitRsenakRSNa aura dazaveM dina mahAsenakRSNa, apane 2 sainya For Private and Personal Use Only Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1 * sahita ceTaka ke sAtha laDane Aye aura ceTakake dvArA sasainya mAre gaye / aura apane pApa karmake prabhAvase niraya (naraka) gAmI hue / isI vastuko bhagavAnane gautama svAmIko unake pUchane para niramAvalikA nAmase pharamAyA hai / kalpAvataMsikA nAmaka dvitIya varga meM dasa adhyayana haiM, ina dasoM adhyayanoMkA nAma kramase - padma ( 1 ) mahApadma ( 2 ) bhadra ( 3 ) subhadra ( 4 padmabhadra ( 5 ) padmasena ( 6 ) padmagulma (7) nalinIgulma ( 8 ) Ananda ( 9 ) aura nandana (10) hai / prathama adhyayana meM padmakumArakA varNana isa prakAra hai / padmakumAra bhagavAna mahAvIra svAmIke pAsa pravrajita ho pA~ca varSoM taka zrAmaNya paryAya pAle, antameM mAsikI saMlekhanA se sATha bhaktoMko chedita kara kAla prApta hue, aura saudharma kalpameM devatA hokara utpanna hue| vahA~se vyava kara mahAvideha kSetrameM janma leMge aura siddha hokara saba dukhoMkA anta kreNge| isI prakAra mahApadmase lekara nandana paryanta nau kumAroM kA varNana jAnanA caahiye| ye sabhI bhagavAnake samIpa pravrajita hue aura saMlekhanAse apane zarIrako tyAga kara devaloka meM deva hokara utpanna hue / vahA~se cyava kara mahAvideha varSameM janma leMge aura siddha hokara saba dukhoMkA anta kareMge / ye padma Adi dasa kumAra kAla Adi dasa kumAroke putra aura mahArAja zreNikake pautra ( pote ) the / puSpitA nAmaka tRtIya vargameM candra ( 1 ) sUra ( 2 ) zukra ( 3 ) bahuputrikA (4) pUrNa ( 5 ) mAnabhadra ( 6 ) datta ( 7 ) ziva ( 8 ) balepaka (9) anAdRta (10) ina dasoM devoMkA dasa adhyayanoMmeM varNana hai / ye saba bhagavAna mahAvIra prabhuke darzana karaneke liye devalokase apane 2 parivAra ke sAtha Aye aura apanI vaikriyika zaktise nATya vidhi dikhAkara antarhita ho gaye / gautama svAmIne unakI vizAla Rddhike bAremeM bhagavAnase pUchA - he bhadanta ! inheM yaha Rddhi kahA~ se prApta huI ? bhagavAnane gautama svAmIko candra Adi devake pUrva bhavakA varNana sunAyA aura unhoMne kahA- gautama ! ye saba devalokase vyava kara mahAvideha varSameM utpanna hokara siddha hoMge / For Private and Personal Use Only Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - pUSpacUlikA nAmaka caturtha vargameM bhI dasa deviyoMke nAmase dasa adhyayana haiN| una dasoM deviyoMkA nAma-zrI ( 1 ) hI (2.) ghI ( 3 ) kIrti (4) buddhi (5) lakSmI ( 6 ) ilAdevI (7) surAdevI (8) rasadevI (9) aura gandhadevI (10) hai| ye dasoM deviyA~ bhagavAnake darzanake liye AyIM aura nATyavidhi dikhAkara apane 2 sthAna para calI gayIM / gautama svAmIne ina deviyoMko Rddhi prAptike bAremeM pUchA / bhagavAnane ina saboMke pUrva bhavakA varNana kiyA, aura kahA-he gautama ! ye sabhI devalokase cyava kara mahAvideha kSetrameM janma leMgI aura siddha hokara sabhI dukhokA anta kreNgii| isakA pA~cavA vargakA nAma vRSNidazA varga hai| isameM bAraha adhyayana haiN| ye bArahoM adhyayana bAraha kumAroMke nAmase haiN| una kumAroMkA nAmaniSadha (1) mAyanI ( 2 ) vaha (3) vaha ( 4 ) pagatA (5) jyoti (6) dazaratha (7) dRDharatha (8) mahAdhanvA (9) saptadhanvA (10) dazadhanvA aura zatadhanvA hai| inameM niSadhakumArakA varNana isa prakAra hai-niSadha kumAra rAjA baladeva aura rAnI revatIke putra the / inakA vivAha pacAsa rAjakanyAoMke sAtha huA aura vaha apane uparI mahalameM sukha pUrvaka rahane lge| eka samaya dvArakAke nandana vana udyAnameM bhagavAna arhat ariSTanemi padhAre / bhagavAnake darzanake liye kRSNa vAsudeva Adi nandana vana udyAnameM gaye / niSadhakumArako bhI bhagavAnake padhAranekA samAcAra jJAta huaa| vaha bhI bhagavAnake darzanake liye gaye / dharma kathA sunakara zrAvaka dharma svIkAra kara apane ghara lauTa gaye / bhagavAnakA antevAsI varadatta anagAra niSadhakumArakI saumyatA dekha mugdha ho gye| aura niSadhakumArako yaha saumyatA aura Rddhi Adi kaise prApta huI? isa bAremeM bhagavAnase puuchaa| bhagavAnane niSadhakumArake pUrva bhavakA varNana kiyaa| varadattane pUchA-he bhadanta ! yaha niSadhakumAra Apake samIpa pravrajita hogA? bhagavAnane kahA-hA, varadatta ! yaha niSadhakumAra mere samIpa prabajita hogaa| isake bAda bhagavAna janapadameM vicarane lge| eka samaya niSadhakumAra poSadhazAlAmeM darmake Asana para For Private and Personal Use Only Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org re baiThe hue the| unake manameM yaha bhAvanA paidA huI - yadi bhagavAna yahA~ AveM to maiM unakA darzana karU~ aura unakI upAsanA karU~ / bhagavAna niSadhakumArake manakI bAta jAna lI aura aThAraha hajAra zramaNa ke sAtha nandana vana udyAnameM padhAre / niSadhakumAra bhagavAnakA darzana kiyA, aura bAdameM mAtA pitAse pUchakara anagAra ho gaye aura bayAlIsa bhaktoMko anazanase chedita kara kAla prApta hue / unake kAla prApta honeke bAda varadatta anagArane bhagavAnase pUchA - he bhadanta ! ApakA antevAsI prakRtibhadraka niSadha anagAra isa zarIra kA choDakara kahA~ gaye ? bhagavAnane kahA - he varadatta ! merA antevAsI prakRtibhadraka niSadha nAmaka anagAra sarvArtha siddha vimAnameM deva hokara utpanna huA / vahA~ usakI sthiti teMtIsa sAgaropama hai / vaha vahA~ se cyava kara mahAvideha kSetrake unnAta nagara meM vizuddha mAtR pitR vaMzavAle rAjakulameM utpanna hogA, bAlyAvasthA bIta jAnepara sthaviroMke samIpa pratrajita hogA aura siddha hokara sabhI dukhoMkA anta karegA / isI prakAra mAyanI Adi gyAraha rAjakumAroMkAbhI varNana jAnanA cAhiye / ye sabhI bhagavAna ariSTanemike samIpa pratrajita hue aura apane nazvara zarIrako choDa sarvArtha siddha vimAna meM deva hokara utpanna hue aura cyavakara mahAvideha kSetrameM janma lekara siddha hoMge aura sabhI dukhoMkA anta kareMge yaha pAcoM upAGgakA saMkSipta varNana hai / rAjakoTa 15 maI 1940 J Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir isa riyAlikA Adi pAcoM upAGgoM para jainAcArya pUjya zrI ghAsIlAlajI mahArAjane sundarabodhinI nAmakI TokA kI hai| isa TIkAko vizeSatA saMskRta prAkRtajJa vidvAna mUla aura saMskRta TIkAko dekhakara samajha leMge / aura sakala : sAdhAraNa bhavyajana hindI aura gujarAtI bhASA anuvAdase isakI vizeSatA samajheMge / isa para hama adhika likhanA ucita nahIM samajhate, kyoM ki ' hAtha kaGganako ArasI kyA ? ' basa; isI nyAyase hama apanA vaktavya samApta karate haiM / iyam / muni kanhaiyAlAla. For Private and Personal Use Only Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra viSaya 1 maGgalAcaraNa kramAGka 2 zAstramArambha 3 pRthivIzilApaTTa 4 Arya sudharmA ny zrI nirayAvalakA sUtrakA viSayAnukrama ( prathama adhyayana ) www.kobatirth.org Arya sudharmAkA padhAranA, pAMca abhigama 6 jambU svAmIkA paricaya 7 jambU prabhava Adi (527 ) kI dIkSA 8 jambUkA zarIra varNana 9 jambukA prazna 10 zAstra paricaya 11 jambUkA prazna 12 kUNikarAjavarNana 13 padmAvatI varNana 14 kAlI varNana 15 samyaktva prazaMsA 16 devakRtazreNikaparIkSA 17 samyaktva prazaMsA 18 abhayakumAra varNana 19 kUNika varNana 20 celanA varNana 21 kUNika varNana 22 rathamuzala saMgrAmakA kAraNa For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pRSThAGka 1 11 13 15 17 21 27 29 33 36 42 47 55 57 59 61 63 65 69 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 16 kramAGka viSayaH 23 saMgrAma varNana 24 kAlI rAnIke vIcAra " 25 bhagavAna ' zabdakA artha 26 kAlI rAnIke vicAra 27 kAlI rAnIkA vandanArtha bhagavAnake samIpa jAnA 28 aThAraha dezakI dAsiyA~ 29 dharmakathA 30 kAlI pRcchA 31 kAlakumAra vRttAnta 32 kAlI rAnIko putrazoka 33 gautama prazna www.kobatirth.org 34 bhagavAnakA uttara 35 abhayakumArakA varNana 36 cellanA rAnIkA dohada 37 zreNika rAjAke vicAra 38 cellanA rAnIkA dohada 39 celanA rAnIke vicAra 40 kUNika janma 41 cellanAko zreNikakA upAlambha 42 kRNikakI aMguli vedanA 43 kUNikakA nAma : karaNa 44 zreNikabandhana 45 kUNikako zreNikakA paricaya 46 zreNikamaraNa For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pRSThAGka 73 75 85 87 89 93 95 97 99 103 105 107 109 111 119 12.1 131 133 135 141 143 145 149 151 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kramAGka viSaya 47 kUNikako zreNikakA paricaya 48 zreNikamaraNa 49 zreNikake sAtha kUNikakA pUrvabhava saMbandha 50 kUNika zreNikakA vaira kAraNa 51 vaihalyakA gandhahAthI para caDhakara krIDA karanA 52 vaihalyakA vaizAlI nagarI meM jAnA 53 ceTaka - kUNikakA dUta dvArA saMpAda 54 rAjA kUNikako daza kumAroMse mantraNA 55 rAjA kUNika - ceTakakI yuddha taiyAriyA~ 56 rAjA kUNika ceTakakA yuddha aura kAlakumArakA : maraNa dvitIya adhyayana. 57 sukAla ( sukAlI ) kumArakI mRtyu adhyayana 3 - 10 58 mahAkAla Adi ATha kumArako mRtyu kramAGka 1 2 www.kobatirth.org : kalpAtaMsikA sUtrakA viSayAnukrama viSaya padmakumArakA varNana mahApadmakumArakA varNana prathama adhyayatra dvitIya adhyayana * adhyayana 3-10 3 bhadrakumAra Adi ATha kumArakA gaNe 4 bhadra Adi devoMkI sthiti For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 17 pRSThAGka 153 Ling Re 159 161 169 177 179 193 201 209 216 217 pRSThAGka 220 230 231 235 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 238 241 245 c. 266 269 puSpitA (puphiyA) sUtra prathama adhyayana kramAGka viSaya 1 candradevakA pUrvabhava varNana 2 candradevakA varNana 3 aGgati gAthApatikA varNana dvitIya adhyayana 4 sUryakA bhagavAnake samIpa AnA tRtIya adhyayana 5 zukrakA bhagavAnake samIpa AnA 6 somila brAhmaNakA varNana caturtha adhyayana 7 bahuputrikA devIkA varNana paJcama adhyayana 8 pUrNabhadra devakA varNana .chaThA adhyayana 9 mANibhadra devakA varNana adhyayana 7-10 10 datta, ziva, bala, anAhatakA varNana pUSpacUlikA sUtra 1 zrI devIkA varNana 2 hI-gandhadevI 9 kA varNana vRSNidazA sUtra 1 niSadhakumArakA varNana 2 mAyani Adi 11 kumAroMkA varNana 3 zAstra prazasti 384 390 394 c 415 449 451 For Private and Personal Use Only Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Frer or mr nrs v mr vom rn. zuddhipatram athri zuddhi viSeza vizeSa adhyayananoM ke adhyayanoM ke paDipuNa paDipuNNa bhaJjA bhajA svala khala yudgala dalo zIla zIladalo vadanakmala: vadanakamalaH bubhukSANA bubhukSamANA saMgrAmamasaGgA saMgrAmaprasaGgaM saGAmo saGkAmo raththA rathyA aparibhuJjantI aparibhuJjAnA aparibhuJjantI aparibhuJjAnA jhiyAyamANI jhiyAyamANi -evA gAli- -ecA pADittae vA gAlijanyadA anyadA khalu sevanakaM secanakaM satkaromi satkaroti For Private and Personal Use Only Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 20 ____pRSTha 14 paGki azuddhi 221 238 238 23 267 paJcappiNai kUTAgArazAlA zIrSaka aGgati gAthApati zIrSaka: bAti gAthApati zIrSaka ati gAthApati zIrSaka dara bodhinI baddhA zuddhi kAlyA devyAH paJcappiNaMti kUTAkArazAlA sUradeva zukradeva somila brAhmaNa sundarabodhinI baddhvA w w 269 271-287 293 296 296 304 306 346 369 396 to ubalevaNaNa saM w 6 occom cons bavAdIda tADavadhiH karikahei paJcamadhyayanam vIramaNasa 384 ubalevaNa saM - evaM -mavAdiSuH tADayadbhiH parikahei paJcamAdhyayanam vIraMgayassa Rddha dvicatvAriMzad tadrUpA saMgrahaNya 427 427 439 446 448 yasArizat saMgAva For Private and Personal Use Only Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir // zrI vIvarAgAya nmH|| jainAcArya-jainadharma-divAkara-pUjyazrI-ghAsIlAlajImahArAjaviracita mundarabodhinIttisamalaGkRtam ||shrii nirayAvalikAsUtram // // atha maGgalAcaraNam // (mAlinI chandaH) suramanujamunIndrarvandhamAnApi , viditasakalatasvaM bodhidaM tIrthanAtham / kRtabhavajalanaukArUpadharmopadezaM, vimalanayanadaM taM vardhamAnaM praNamya // 1 // zrI nirayAvalikAsUtra kI sundarabodhinI TIkAkA hindIbhASAnuvAda maGgalAcaraNa jinake caraNakamala, deva, manuSya aura munivaroMse vaMdita haiN| jo sarva tattvoMke jJAtA aura bodhiko dene vAle haiN| sathA saMsAra-sAgarase pAra honeke liye naukAsvarUpa zrutacAritra dharmake upadezaka haiN| evaM jJAnarUpI netrake dAtA haiM, aura caturvidhasaMgharUpI tIrthake svAmI haiN| aise trilokameM prasiddha (cauvIsaveM tIrthaMkara ) zrI vardhamAnasvAmIko namaskAra karake // 1 // zrI nirayAvalikA sUtranI suMdaradhinI nAme TIkAno gujarAtI anuvAda, maMgalAcaraNa, jenAM caraNa kamaLa deva manuSya tathA munivathI vaMhita che, je sarva tatvanA jANanArA tathA bedhi svarUpane ApavA vALA che, je saMsAra sAgara tarI javA mATe heDa rUpI zrutacAritra dharmanA upadezaka che, je jJAnarUpI cakSunA denAra che tathA cAra prakAranA saMgharUpI tIrthane prabhu che, evA traNa lekamAM vikhyAta ( grevIsamA tIrthaMkara ) zrI vardhamAna svAmIne namaskAra karIne, (1) For Private and Personal Use Only Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nirayAvalikA satra sakalanigamadakSaM jJAnacakSuHsametaM, ... kalitasakalalabdhi pUrvadhAraM munIndram / jinavacanarahasyadyotakaM dInabandhu, karaNa-caraNadhAraM gautamaM cApi nasA // 2 // (pRthvI chandaH) saguptisamiti samAM viratimAdadhAnaM sadA, kSamAvadakhilakSamaM kalitamaJjucAritrakam / sadoramukhavastrikAvilasitA''nanendu guru, praNamya bhavavAridhiplaSamapUrvabodhamadam // 3 // tathA saba zAstroke tattva samajhAne meM dakSa (catura ), jJAnadRSTi se tattvAtattva kA nirNaya karane vAle, sampUrNa labdhivAle, caudahapUrvadhAraka, syAdvAdarUpa jina-vacanake rahasyako batAne vAle, SaTkAyake rakSaka, aura caraNa-karaNake dhArI, muniyoMmeM pradhAna aise zrI gautamasvAmIko zIza jhukAkara // 2 // ___ tathA samiti guptidhAraka, samadarzI, viratimArgameM calane vAle, pRthivIke samAna saba pariSahopasargoko sahana karane vAle, niraticAra cAritravAle, samyak bodha ke dene vAle, vAyukAya Adi jIvoMkI rakSAke lie Dora sahita mukhavatrikAse jinakA mukhacandra dedIpyamAna hai, aura jo saMsArasAgarameM tairaneke lie naukAke samAna haiM, aise paramakRpAla gurudevako vandanA karake // 3 // tathA sarva zAstronuM tatva samajAvavAmAM catura, jJAnadRSTithI tattAtatvane nirNaya karavAvALA, saMpUrNa labdhIvALA, cauda pUrva dhAraka, syAdavAdarUpI jina-vacananAM rahasyane batAvanAra, chaThAyanI rakSA karanAra tathA caraNa karaNanA dhAraka, muniomAM pradhAna evA zrI gautama svAmIne mastaka namAvIne, (2) tathA samiti guptinA dhAraNa karanArA, samadazI, virati mArgamAM vicaranArA, pRthvInI peThe tamAma paripaho tathA upasargone sahana karavAvALA, niraticAra cAritravALA, samyak upadeza ApavAvALA, vAyukAya Adi nI rakSAne mATe derA sahita mukha varikAthI jenuM mukhAravinda zobhI rahyuM che. tathA je saMsArasAgara taravA mATe eka nAva samAna ..] 55mA zu33pane bahana zana, (3). For Private and Personal Use Only Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TIkA zAstrapArambha . ..( anuSTup chandaH) jainI sarasvatI nakhA lokAlokamakAzinIm / nirayAvalikAvRttiM kurve sundarabodhinIm // 4 // chAyA teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM rAyagihe nAmaM nayare hotyA / riddhasthimiyasamiddhe // 1 // tasmin kAle tasmin samaye rAjagRhaM nAma nagaram AsIt / RddhastimitasamRddham // 1 // TIkA'teNaMkAleNaM' ityAdi-tasmin kAle = avasarpiNyAzcaturthArakarUpe tasmin samaye = kAlavizeSarUpe hIyamAnalakSaNe rAjagRhaM nAma nagaram AsIt / - tad-(rAjagRha)-varNanamitthamAha-' riddhasthimiyasamiddhe ' ityupalakSaNam , tena 'pamuiyajaNajANavae, uttANanayaNapekkhaNijje, pAsAIe, darisaNijje, tathA lokAlokake svarUpako prakAzita karane vAlI-jinavANIko namaskAra karake maiM ghAsIlAla muni nirayAvalikAsUtra kI 'sundarabodhinI' nAmaka TIkA kI racanA karatA hU~ // 4 // ' teNaM kAleNaM' ityaadi| usa kAla usa samaya meM arthAt-avasarpiNIke cauthe Areke, usI hIyamAna rUpa samayameM rAjagRha nAmakA prasiddha nagara thaa| jisameM nabhaHsparzI U~ce-U~ce sundara mahala the| jahA~ sva-para cakrakA koI bhaya nahIM thA / aura vaha dhana, dhAnyAdi RddhiyoMse samRddha paripUrNa thaa| jo vahA~ ke nivAsiyoMko tathA deza1 tathA lokAlokanA svarUpane prakAzita karavAvALI jinavANune namaskAra karI huM ghAsIlAla muni niramAvalikA sUtranI "suMdarabodhinI" nAmanI TIkAnI rayana43 chu. (4) teNaM kAleNaM tyAhi. te // te samayamA arthAt maksapie (15) nA cothA ArAnA hIyamAna (utaratA) samayamAM rAjagRha nAme eka prakhyAta nagara hatuM ke jemAM gaganacuMbI UMcAM UMcAM suMdara mahAlaya hatAM. jyAM sva para cakrane bhaya na hete tathA te nagara dhana dhAnyAdi triddhiothI paripUrNa samRddhivALuM hatuM, je tyAMnA For Private and Personal Use Only Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mirapAlikA satra abhilave, paDirUve,' ityeteSAmapi saGgrahaH / chAyA-RddhastimitasamRddham , pramuditajanajAnapadam , uttAnanayanaprekSaNIyam, mAsAdIyam , darzanIyam , abhilapam , pratirUpam / 'Rddhe'-tyAdi-RddhaM = nabhaHsparzibahulamAsAdayuktaM bahujanasaGkhalaM ca stimitaM-svaparacakrabhayarahitaM, samRddhaM hiraNya-suvarNa-dhana-dhAnyAdiparipUrNamiti RddhastimitasamRddham , atra tripdkrmdhaaryH| 'pramudite'-ti pramuditajanajAnapadayuktam / tatratyAstatrA''gatA dezAntarIyAca janA hiraNya-suvarNa-dhanadhAnya-vastrAdInAM samarghalabhyatayA vividhavANijyena vasvAbhISTAnAM pUrNatayA yathAnItilAbhena ca pramuditA bhavanti / ' uttAne'-ti uttAnanayanaprekSaNIyam= saundaryAtizayAdunmIlitanimeSapAtavarjitAkSimidarzanIyam 'mAsAdIyam draSTaNAM cittaprasAdajanakakhAtpramodajanakam , darzanIyam dRSTimukhadatvena punaH punardarzanayogyam / abhirUpam-manojJAkRtikam , pratirUpam apUrvacamatkArakazilpakalAkalitatvenAdvitIyarUpam // 1 // dezAntarase AnevAloMko svarNa cAMdI ratnAdike vyApArase lAbhAnvita karaneke kAraNa Anandajanaka thaa| jisakA atizaya saundarya : TakaTakI lagAkara animeSa dRSTi se dekhaneke yogya honese vaha ' prekSaNIya ' thaa| jo darzakoMkA mana praphullita kara deneke kAraNa 'prAsAdIya ' pramodajanaka thaa| netroMko dekhanemeM bArambAra sukha denevAlA honeke kAraNa 'darzanIya' thaa| sundara AkRtikA hone ke kAraNa ' abhirUpa' thA / apUrva-apUrva camatkAra utpanna karane vAlI zilpakalAoM se yukta hone ke kAraNa pratirUpa arthAt anupama thA // 1 // rahevAzIone tathA deza paradezathI AvavAvALAne senuM cAMdI ratna vagerenA vepArarojagArathI lAbhakAraka hovAthI AnaMdajanaka hatuM, jenuM atizaya sauMdarya animeSa dRSTithI jovA lAyaka hovAthI te prekSaNaya hatuM, je jonAranAM manane praphulita karavAnAM kAraNe "prAsAdIya' pradajanaka hatuM, AMkhethI jovAmAM vAraMvAra sukha ApanAra hovAthI darzanIya' hatuM, suMdara AkRtivALuM hovAthI "abhipa" hatuM. navina navina Azcarya upajAve evI zilpakalAevALuM hovAthI pratirUpa" arthAta anupama tu.. For Private and Personal Use Only Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TIkA, pRthivIzilApaTTa / tattha uttarapurathime disIbhAe guNasilae (nAma) cehae ( hotyA) vaSNao / asogavarapAyave puDhavIsilApaTTae (hotthA) // 2 // chAyA___ tatra uttarapaurastye digbhAge guNazilakaM (nAma) caityam ( abhavat ) varNakaH / azokavarapAdapaH pRthivIzilApaTTakA ( abhavat ) // 2 // TIkA'tattha' ityAdi-tatra-rAjagRhe, uttarapaurastye digbhAge guNazilakaM (nAma) caityaM vyantarAyatanamAsIt, kIdRzaM caityamiti jijJAsAyAM zAstrAntare tavarNanamevamAha 'cirAIe, puvapurisapannatte, sacchatte, sajjhae, saghaMTe, sapaDAge, kayaviyaddIe, lAiyolloiyamahie' iti, / chAyA- cirAdikam , pUrvapuruSaprajJaptam , sacchatram , sadhvajam , saghaNTam , sapatAkam, kRtavitardika , liptopaliptamahitam, iti / 'tattha ' ityAdi / . usa rAjagRhake IzAna koNameM guNazilaka nAmakA vyantarAyatana thaa| usakA varNana anyatra ( dUsare zAstroMmeM ) isa prakAra hai pUrva puruSoMke kathanAnusAra vaha prAcIna kAlase hai| usameM chatra, dhvajA, ghaNTA, patAkA Adi lage hue the aura vedikAe~ banI huI thiiN| usakI bhUmi gomaya aura miTTI se lipI huI thii| bhIteM khaDI cUnA Adi se dhavalita thiiN| 'tattha' tyAhi. sana Unisewi gupati nAmanuvyantarAyatana hatuM jenuM varNana anyatra (bIjAM zAstromAM) AvI rIte che - agAunA lenA kahevA pramANe te junA vakhatathI che. temAM chatra, dhajA, ghaMTA, patAkA Adi lAgelAM hatAM. vedio banelI hatI. tenI bhUmi chANa ane mATIthI lIMpelI hatI. ane bhIMta khaDI cunA vagere dalita hatI. For Private and Personal Use Only Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nirayAvalikA sUtra 'cirAdikam ' iti-cira: bahukAlikaH AdiH-nivezo yasya tat tathA, 'pUrvapuruSeti pUrvapuruSaiH prAcInapuMmiH majJaptam-upAdeyatayA matibodhitam, sacchatram, sadhvajam, saghaNTam, sapatAkam, etatsarva spaSTam, kRtavitardikam-racitavedikam, 'lAiye'tyAdi lAiyaM-gomayamRttikAdinA bhUmyupalepanam ca ulloiyaM-bhittisamudAyasya seTikAdibhiH saMmRSTIkaraNaM ca; lAiyolloiye; tAbhyAM mahita-pUjitaM prazastam pariSkRtamiti yAvat, evambhUtaM caityamAsIt / / tatra vyantarAyatanabhUmau azokavarapAdapaH-azokAkhyo mahAvRkSo'sti, tasyA'dhastaTe 'pRthivIzilApaTTakaH' paTTaka iva paTTakaH, AsanarUpeNa pariNatA pRthivIziletyarthaH, abhavat-AsIt, tasya zAstrAntare varNanamitthamAha "vikkhaMbhAyAmasuppamANe, AiNaga-rUya-bUra-navaNIya-tUlaphAse, pAsAIe, darisaNijje, abhirUve, paDirUve " iti / chAyA-- viSkambhAyAmasupramANaH, ajinaka-rUta-bUra-navanIta-tUlasparzaH, prAsAdIyaH, darzanIyaH, abhirUpaH, pratirUpaH, iti / 'viSkambhe'-ti-vistAradaiAbhyAM samucitapramANopetaH 'ajinake' -ti-ajinamevAjinaka-mRgacarma, rUtaM-kArpAsaH, bUraH snigdhavanaspativizeSaH, navanItaM dugdhavikAravizeSaH, tUra arka-zAlmalIvRkSajAtam, tadvatsparzaH komalasparzaH, ityarthaH, 'prAsAdIya' ityAdipadAnAM vyAkhyA puurvoktriityaa'vgntvyaa| evambhUtaH pRthivIzilApaTTaka AsIt // 2 // ___ vahA~ usI sthAna para eka baDA azoka vRkSa thA / usake nIce mRgacarma, kapAsa, bUra (vanaspati), makkhana aura AMkaDe (arka) kI rUI (tUla) ke samAna sparzavAlA, ucita pramANa se lambA cauDA Asana ke AkArasA banA huA pRthvIzilApaTTa thA, jo darzanIya abhirUpa pratirUpa thA // 2 // . tyAM e jagyA upara eka moTuM azoka vRkSa hatuM. tenI nIce mRgacarma, kapAsa, bUra (vanaspati) mAkhaNa ane AkaDAnA rU jevuM suvALuM ane ucita pramANathI laMbAI pahoLAI vALuM ArsananA AkAra jevuM pRthvIzilA5TTa hatuM je darzanIya abhirUpa ane pratirUpa hatuM. (2) : For Private and Personal Use Only Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TIkA Arya sudharmA - teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtevAsI ajjamuhamme NAma aNagAre jAisaMpanne jahA kesI jAva paMcahi aNagArasaehi saddhi saMparivuDe puvvANupuci caramANe (gAmANugAma duijjamANe) jeNeva rAyagihe jAva ahApaDirUvaM oggahaM ogiNhittA saMjameNa jAva viharai / parisA NiggayA dhammo kahio / parisA paDigayA // 3 // . chAyA... tasmin kAle tasmin samaye zramaNasya bhagavato mahAvIrasyAntevAsI AryasudharmA nAmA'nagAro jAtisampanno yathA kezI, yAvat paJcabhiranagArazataiH sArddha saMparitaH pUrvAnupUrvyA caran (grAmAnugrAmaM dravan ) yatraiva rAjagRhaM nagaraM yAvat yathApratirUpamavagrahamavagRhya saMyamena yAvada viharati / pariSanirgatA / dharmaH kathitaH / pariSata pratigatA // 3 // TIkAteNaM kAleNaM ' ityAdi - tasmin kAle tasmin samaye zramaNasya bhagavato mahAvIrasya antevAsI-ziSyaH, AryasudharmA ( svAmI ) nAmA'nagAraH viharatItyanvayaH / atha tadvarNanamAha-jAtisampanna:-suvizuddhamAtRvaMzayuktaH, 'yathA ' teNaM kAleNaM' ityAdi / __ usa kAla usa samaya meM zramaNa bhagavAn mahAvIra svAmIke antevAsI (ziSya) zrI AryasudharmAsvAmI vicarate the| unakA varNana kezI zramaNake samAna isa prakAra hai mAtAkA vaMza vizuddha honese jAtisaMpanna the| paitRka pakSa nirmala (zuddha) honese kulasaMpanna the| balasaMpanna arthAt saMhanana se utpanna parAkramase yukta the / vajraRSabhanArAcasaMhananake dhArI the / 'teNaM phAleNaM tyAhi.ta samayamA zramamAvAna mahAvIra svAmInA antavAsI zrI AryasudharmA svAmI vicarI rahyA hatA. temanuM varNana kezI zramaNa samAna A prakAre che - mAtAnuM kuLa vizuddha hovAthI jAtisaMpanna hatA, pitAne pakSa zuddha hAvAthI kuLasaMpanna hatA, balasaMpanna hatA, arthAta saMhanAnathI utpanna thayelA parAkramavALA hatA. vASabhanArAca saMghayaNadhArI hatA. je ATha karmone nAza For Private and Personal Use Only Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nizyAvalikA bana kezI' ti-kezinAmA zramaNo gaNadharo yathA''sIdityarthaH, atra yAvacchabdenaivaM kezivizeSaNAni saMgRhyante-tathAhi-'kulasaMpanne, balasaMpanne, viNayasaMpanne, lAghavasaMpanne, oyaMsI, teyaMsI, payaMsI, jasaMsI, jiyakohamANamAyAlohe,. jIviyAsAmaraNabhayaviSpamukke, tavappahANe, guNappahANe, karaNacaraNappahANe, niggahappahANe, ghorabaMbhaceravAsI, ucchUr3hasarIre, codasapuvI, caunANovagae' iti / asya cchAyA-"kulasampannaH, balasampannaH, vinayasampannaH, lAghavasampannaH, ojasvI, tejasvI, vacakho, yazasvI, jitakrodhamAnamAyAlomA, jIvitAzAmaraNabhayavipramuktaH, tapaHpradhAnaH, guNapradhAnA, karaNacaraNamadhAnaH, nigrahamadhAnaH, ghorabrahmacaryavAsI, ucchUDhazarIraH, caturdazapUrvI, cturjnyaanopgtH"| iti, jo ATha kauMkA nAza kare usako vinaya kahate haiM, vaha abhyutthAnAdi gurusevA svarUpa hai, usase yukta the / lAghavasaMpanna the arthAt dravyase alpa upadhi vAle the aura bhAvase gaurava-(gArava)-traya rahita the| indriyoMke saundarya aura tapa Adi ke prabhAvase ojasvI-pratibhAzAlI the / antara 'AtmaprabhAva ' aura bAhara -- zarIra prabhAva' se dedIpyamAna hone ke kAraNa tejasvI the| saba prANiyoMke hitakAraka aura niravadya (nirdoSa) vacana yukta honese Adeya (grAhya ) vacana vAle the| tapa aura saMyamake ArAdhanase prasiddhi prApti hone ke kAraNa yazasvI the| udayAvalikAmeM AnevAle krodha Adiko niSphala karaneke kAraNa kaSAyoMke vijetA the| jInekI AzA aura mRtyuke bhayase rahita the| anya muniyoMkI apekSA kare tene vinaya kahe che, te abhyasthAnAdi gurUsevAnA lakSaNa cukata vinayasaMpanna hatA. lAghavasaMpanna hatA arthAta dravyathI zeThI upAdhivALA hatA ane bhAvathI traNa gauravathI rahita hatA. IndriyanAM sauMdaryathI tathA tapa vagerenA prabhAvathI pratibhAzALI hatA. aMtara AtmaprabhAva ane bahAra zarIraprabhAvathI dedIpyamAna hovAnA kAraNe tejasvI hatA. sarve prANuonA kalyANakAraka tathA nirdoSa vacana yukta hovAthI Adeya (grAhya) vacanavALA hatA. tapa tathA saMyamanI ArAdhanA karavAthI prasiddhi prApta hovAne kAraNe yazasvI hatA, udayAvalikA eTale karmaphaLanI paraMparAmAM AvavA vALA krodhAdine jItavAthI kakSAnA vijetA hatA. jIvavAnI AzA tathA mRtyunA bhaya rahita hatA, . For Private and Personal Use Only Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir darabodhinI TIkA AryasudharmA pakSastatsampannaH, 'kule 'ti - kulaM = paitRkaH uttamapaitRkapakSayuktaH, 'bale' ti - balena = saMhananasamutthena parAkrameNa yuktaH, vajra - RSabha - nArAca saMhananavArItyartha: : 'vinaye' ti - vinayati - nAzayati aSTaprakArakaM karma yaH sa vinayaH = abhyutthAnAdigurusevAlakSaNastatsampannaH / ' lAghave' ti lAghavaM dravyataH khalpopaSitam, bhAvato gauravatrayanivAraNaM, tatsampannaH / ' ojasvI 'ti - ojaH sakalendriyANAM pATavaM tapaHprabhRtiprabhAvAt samutthatejo vA tadvAn, 'tejasvI 'titejaH = antarva hirdedIpyamAnatvam tejolezyAdi vA tadvAn, ' vacakhI' ti - vacaH = AdeyaM vacanaM sakalamANigaNahitasaMpAdakaM niravadyavacanaM, tadvAn, 'yazasvI' tiyazaH tapaHsaMyamArAdhanakhyAtistadvAn, 'jite 'tyAdi - udayAvalikAmaviSTakrodhAdInAM vijayo = viphalIkaraNaM, tadvAn, 'jIvite - ' - tyAdi - jIvitaM prANa* dhAraNaM tasyAzA, maraNaM = mRtyustasmAdbhayaM = trAsaH, tAbhyAM vipramukta:- varjitaH, tapaH pradhAna ' iti - tapati = dahavi jJAnAvaraNIyAdyaSTavidhakarmANi iti tapaH caturtha - SaSThA'STamabhaktAdilakSaNaM tatpradhAnaH zeSamunijanApekSayA vividhaprakArakatapoyuktaH pAraNAdau nAnAvidhAbhigrahayuktaH / 'guNapradhAna' iti guNaH - jJAnAdiratnatrayaM kSAntyAdirvA tatpradhAnaH, uktaJca- * " paropakAra kara tirnirIhatA, vinItatA satyamanutyacittatA / vidyA vinodo'nudinaM na dInatA, guNA ime sattvavatAM bhavanti // 1 // " iti / caturtha bhakta Adi tapa adhika karanese, aura pAraNA AdimeM aneka prakArake kaThina abhigraha karanese, 'tapaH pradhAna' the, samyag jJAna Adi ratnatraya, aura kSAnti Adi dasavidha yatidharma se yukta honeke kAraNa 'guNapradhAna' the / kahA bhI hai:"paropakAraikaratirnirIhatA, vinItatA satyamanutthacicatA / vidyA vinodo'nudinaM na dInatA, guNA ime sattvavatAM bhavanti // " iti // khIjA muniAnA apekSAe caturtha bhakta ( upavAsa ) Adi tapa bahu karavAthI tathA pAraNAM AdimAM aneka jAtanAM kaThina abhigraha karavAthI tapaprdhaan' tA. samyak jJAna Adi ratnatraya tathA kSAnti (kSamA ) Adi dRvidha yatidhrm thI yukta hovAthI 'guSNupradhAna' hutA. bhayache : 46 paropakAra kairatirnirIhatA, vinItatA satyamanutyacittatA " vidyA vinodo'nudinaM na dInatA, guNA ime satyavatAM bhavanti " || iti|| For Private and Personal Use Only Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nirayAvalikA 'karaNe' ti-karaNasaptatiH, caraNasaptatiH, tatpadhAnaH, 'nigrahapradhAna' iti indriyanoindriyanirodhakaraNena, svAtmano'pUrvavIryaparisphoTanaM, tatpadhAnA, 'ghorabrahme'-tyAdi-brahma-kAmapariSevaNatyAgastatra caraNaM brahmacarya, ghoraM ca tad brahmacarya ghorabrahmacaryam alpasattvena duranuSTheyaM, tatra vastuM zIlamasyeti ghorabrahmacaryavAsI / 'ucchUDhazarIra' iti-ucchUDhamujjhitamiva saMskAraparityAgAccharIraM yena sa ucchUDhazarIraH, sarvathA zarIrasaMskAravarjitaH / 'caturdazapUrvI-caturdazapUrvadhArI; caturjJAnopagataH kevalavarjitamatyAdicaturjJAnavAn / kezI zramaNastumatizrutA'vadhijJAnatrayavAn , uktaJca - uttarAdhyayanasUtre trayoviMzAdhyayane"ohinANe sue buddha" iti etAdRzakezizramaNagaNadharasadRzaH paJcamagaNadharaH ___ arthAt-paropakArameM Ananda mAnanA, niHspRhatA rakhanA, vinaya, satya, prazAnta bhAva, vidyA vinoda, madhyastha bhAva aura dInatAkA tyAga, ye guNa mahApuruSoMmeM hote haiN| tathA karaNa caraNake dhArI the, indriya noindriya (mana) ke damana karane se AtmAkA apUrva vIrya sphorana karaneke kAraNa 'nigrahapradhAna' the / alpasattvavAloM se duzcaraNIya brahmacaryake dhAraka honese 'ghorabrahmacArI' the / zRGgArake lie sarvathA zarIrasaMskArarahita honeke kAraNa 'ucchUDhazarIra' (zarIramamatvarahita) the / kezI zramaNa mati, zruta, aura avadhi, tIna jJAnake hI dhArI the / jaise uttarAdhyayana sUtrameM kahA hai - " ohinANe mue buddhe " iti / isa prakAra kezI zramaNa gaNadhara.. ke samAna guNake dhAraNa karanevAle cAra jJAna aura caudaha pUrvake dhArI pa~cama gaNadhara arthAt - 52252bhA mAna mAnavI, ni:spRhatA rAmavI, vinaya, satya prazAMta bhAva, vidyA vinAda, madhyasthabhAva ane dInatAne tyAga e guNa mahApurUmAM hoya che. tathA te karaNa caraNanA dhAraNa karavAvALA hatA, Indriyone tathA Indriya (mana) ne damana karavAthI AtmAnA apUrva vIrya pragaTa karavAnA kAraNe "nigraha pradhAna hatA. alpasattvavALAthI muzkelI e paLAya evAM brahmacaryane dhAraNa karavAthI gharabrahmacArI" hatA. zrRMgAra mATe zarIrane sarvathA saMskArarahita rAkhavA hovAthI uDhazarIra (zarIramamatva rahita) hatA. kezI zramaNa, mati zrata tathA avadhi e traNa jJAnanAja dhArI hatA. jemAM uttarAdhyayana sUtramAM kahyuM che "ohinANe sue buddhe" iti, pramANe azA zrama gaNudharanI samAna guNane dhAraNa karavAvALA cAra jJAna ane cauda pUrvanA dhArI pAMcamA gaNadhara For Private and Personal Use Only Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TIkA AryasudharmA, pAMca abhigama zrIsudharmasvAmI paJcabhiranagArazataiH paJcazatasaMkhyakamunibhiH sArddhaM - saha saMparivRtaH= paJcazatamuniparivArayuktaH, ' pUrvAnupUrvyA ' - tIrthakaroktaparamparayA caran = viharan, ('grAmAnugrAmam ' ekasmAt grAmAt grAmAntaraM dravan gacchan yAna - vAhanAdi vinA padavihAreNa grAmAntaramaparityajan anenA'pratibaddhavihAritA sUcitA) ' jeNeva ' iti - yasminneva kSetravibhAge rAjagRhanAmakaM nagaramasti guNazilakaM nAma caityaM ca tasminneva sthAne upAgacchati, upAgatya yathAmatirUpaM sAdhukalpyamavagrahamAvasatham avagRhya gRhItvA saMyamena tapasA cA''tmAnaM bhAvayan viharati sma / 11 pariSannirgatA = zrIsudharmasvAminaM vandituM dharmakathAzravaNArthaM ca pariSadvRndarUpeNa janasaMhatirnagarAnnirgatA nissRtA, zreNikabhUpo'pi nirgataH, paJcavidhAbhigamapurassaraM tatra samAgataH / zrIsudharmA svAmI pA~ca sau muniyoMke parivAra sahita tIrthaMkaroMkI maryAdAkA pAlana karate hue aura grAmAnugrAma vicarate hue, jahA~ rAjagRha nagara hai, jahA~ guNazilaka nAmakA caitya ( vyantarAyatana ) hai vahA~ padhAre, aura muniyoMke kalpake anusAra avagraha lekara saMyama aura tapase AtmAkoM bhAvita karate hue rahane lage / zrI sudharmA svAmI yahA~ padhAre haiM, isa bAtako sunakara rAjagRhase pariSad nikalI isI prakAra rAjA zreNika bhI vandana karaneke lie aura dharmakathA sunane ke lie janasamUhake sAtha pA~ca abhigamapUrvaka Ae / sudharmA svAmI pAMcase munienA parivAra sAthe tIrthaMkaronI maryAdAnuM pAlana karatA thakA ane grAmAnugrAma vicaratA thakA jyAM rAjagRha nagara che, jyAM guruzilaka nAme caitya ( vyaMtarAyatana ) che tyAM paSAryAM, tathA munionA AcAra pramANe avagraha laine saMyama tathA tapathI AtmAne bhAvita karatA rahevA lAgyA. For Private and Personal Use Only zrI sudharmA svAmI ahIM padhAryAM che, e vAta sAMbhaLI pariSad nikaLI. eja rIte zreNika rAjA paNa vaMdanA karavAne tathA dharma kayAnuM zravaNa karavA mATe jana samUhanI sAthe pAMca abhigamapUrvaka AvyA. Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir . mirapAlikAkA paJcavidhAbhigamo yathA(1) sacittANaM davvANaM viusaraNayAe, (2) acittANaM davANaM aviusaraNayAe, (3) egasADieNaM uttarAsaMgakaraNeNaM, (4) cakkhupphAse aMjalippaggaheNaM, (5) maNaso egattIkaraNeNaM, 'dhammo kahio' iti zrutacAritralakSaNo dharmaH kathitaH upadiSTaH, 'parisA paDigayA' iti-pariSat-janasaMhatiH tatsamIpe savidhivandanapurassaraM __ pA~ca abhigama isa prakAra haiM :(1) . dharmasthAna para nahIM lejAne yogya puSpamAlA Adi sacitta dravyoMkA tyAga krnaa| (2) vastra bhUSaNa Adi acitta dravyoMkA tyAga nahIM karanA / (3) silAI kiyA huA kapaDA na ho aise, arthAt akhaNDa vastra-dvArA mukha para uttarAsaMga krnaa| (4) dharmaguruke dRSTi-pathameM Ane para donoM hAtha joddnaa| (5) manako ekAgra krnaa| isa maryAdA se samavasaraNameM sudharmAsvAmI Adi muniyoko savidhi candana karake sva-sva sthAna para pariSadke sthita ho jAne para zrI sudharmA svAmone pAMca abhigama A prakAranA che - (1) dharma sthAna para na laI javA jevAM puSpamAlA Adi sacitta dravyone tyAga kara. (2) vastra AbhUSaNa Adi acitta dravyane tyAga na kare. (3) sIveluM kapaDuM na hoya evAM arthAta akhaMDa vastrathI mukha upara uttarA42. (4) dharma zu3 nagare 5stior me . (5) bhanana me 19 42. AvI maryAdAthI samavasaraNamAM sudharmA svAmI vagere munione vidhipUrvaka vaMdanA karIne pitApitAne sthAne paripada (maLelA leke) besI gayA pachI zrI sudhamAM svAmIe zrata cAritra lakSaNa dharma saMbhaLAvyo. dharmakathA sAMbhaLI rahyA For Private and Personal Use Only Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sadarapodhinI TIkA jambasvAmI dharmakayAM zrutvA yasyA dizaH sakAzAt mAdurbhUtA-AgatA tAmeva divaM pratigatA iti // 3 // mUlam teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM ajamuhammassa agagArassa aMtevAsI jaMbU gAma aNagAre samacauraMsaThANasaMThie jAva saMkhittaviulateyalesse :ajamuhammassa aNagArassa adUrasAmaMte uTuMjANU jAva viharai // 4 // chAyAtasmin kAle tasmin samaye AryamudharmaNo'nagArasya antevAsI 'jambU' nAmA'nagAraH, samacaturasra saMsthAnasaMsthitaH yAvat saMkSiptavipulatejolezyaH, AryasudharmaNo'nagArasya adUrasAmante UrdhvajAnuryAvad viharati // 4 // TIkA' teNaM kAleNaM' ityAdi-tasmin kAle tasmin samaye dharmakayAM zrutvA zregimbhUgAdijanasaMhatipratigamanAnantarakAle AryasudharmagaH svAmino'nagArasyAntevAso AryajambUnAmA'nagAraH kAzyapagotrotpannaH, atra prasaGgAt jambUsvAminaH paricayazcAyam-' rAjagRha '-nagaryAm 'RSabhadatta'-nAmA ibhyazreSThI nivasati sma, tasya 'bhadrA' nAmnI bhAryA, zrutacAritralakSaNa dharma sunAyA / dharmakathA zravaNa karaneke pazcAt pariSad jisa dizAse AI, punaH usI dizAko calI gaI // 3 // 'teNaM kAleNaM' ityAdi / usa kAla usa samaya zrI AryasudharmA svAmI ke aMtevAsI kAzyapagotrIva zrI Arya jambU svAmI jinakA paricaya isa prakAra hai - rAjagRha nagarameM RSabhadatta nAmake ibhya (utkRSTa dhanika) seTha rahate the| unakI patnIkA nAma bhadrA thaa| paMcama devalokase cavakara eka RddhizAlI devane pachI leke je je bAjuethI AvyA hatA tyAM tyAM pAchA gayA. (3) 'teNaM kAleSa'tyA. teNete samaye zrI mArya sudharmAsvAmIna mantavAsI (ziSya) kAzyapagaMtrI zrI Arya jaMbUsvAmI hatA jemane paricaya nIce pramANe che: rAjagRha nagaramAM trASabhadatta nAmanA ibhya (bahu dhanavAna zeTha), rahetA hatA. temanI patnInuM nAma bhadrA hatuM. pAMcamA devalathI evIne eka vizALI For Private and Personal Use Only Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nirayAvalikAstra tatputraH paJcamasvargAccyuto 'jambU'-nAmA saJjAtaH, mAtrA svapne jambUvRkSo dRSTastena tasya 'jambU' iti nAma kRtam , sa paJcamagaNadharasudharmasvAminikaTe dharmazravaNAt pratipannazIlasamyaktvo'pi pitrorAgrahazAdaSTAnAmibhyazreSThinAmaSTau kanyAH pariNItavAn , kintu kanyAnAM hAvabhAvAdibhirna vyAmohitaH, yataH "samyaktva-zIla-tumbAbhyAM, bhavAbdhistIryate sukham / ye dadhAno munirjambUH, strInadISu kathaM bruDet // 1 // " iti // unakI kukSimeM janma liyA, mAtAne svapnameM jambU vRkSako dekhA isa lie unakA nAma jambU rakhA thaa| usa jambU kumArane paJcama gaNadhara zrI sudharmA svAmI ke pAsa dharma sunakara samyaktva aura zIlavata dhAraNa kiyA / pazcAt samyaktva aura zIlavrata dhArI hokara bhI mAtApitAke Agrahase ATha ibhya seThoMkI ATha kanyAoMke sAtha vivAha kiyA, phirabhI ye kanyAoMke hAva-bhAva AdimeM mohita nahIM hue / kahA bhI hai :" samyaktva-zIla-tumbAbhyAM, bhavAbdhistIryate sukham / - ye dadhAno munirjambUH, strInadISu kathaM bruDet // 1 // iti " ... arthAt samyaktva aura zIlarUpa tumboMke dvArA bhavasamudra sukhase tairA jAtA hai| unhIM samyaktva aura zIlako dhAraNa karanevAle jambU anagAra strIrUpa nadiyoM. meM kaise DUba sakate haiM ? arthAt kabhI nahIM // 1 // deve tenI kukhe janma lIdho. mAtAe svapnAmAM jaMbU vRkSane joyuM tethI tenuM nAma jaMbU pADayuM hatuM. te jaMbU kumAre paMcama gaNadhara zrI sudharmA svAmInI pAse dharmanuM zravaNa karI samyakRtva tathA zIlavrata dhAraNa karyuM. samyakatva tathA zIlavrata dhArI hovA chatAM paNa mAtApitAnA AgrahathI ibhya zeThonI ATha kanyAo sAthe lagna karyuM paNa te AThe kanyAonI hAva-bhAva Adi ceSTAmAM mohita thayA nahotA. ema kahyuM che ke - samyaktva-zIla-tumbAbhyAM, bhavAbdhistIryate sukham - ye dadhAno munirjambUH, strInadISu kathaM bruDet // 1 // iti // arthAt samyakatva tathA zIlarUpa tuMbaDIthI saMsAra sAgara sukhethI tarI javAya che teja samyaktva tathA zIlane dhAraNa karI jaMbU svAmI strI rUpI nadIemAM kema DUbI zake ? arthAt kadI na DUbe. For Private and Personal Use Only Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 5 sundarabodhinI TrokA jambU prabhava Adi (527) dIkSA ___tato rAtrau tAH pratibodhayan cauryArthamAgataM catuHzatanavanavati-- taskaraparivRtaM 'prabhava ' nAmAnaM taskarAdhipatiM prAbodhayat, tataH mAtareva paJcazatataskarabhAryASTakatajanakajananI-svajanakajananIbhiH saha svayaM pazcazatasaptaviMzatitamo yautukAgatakanakanavanavatikoTIH svagRhasampatti ca parityajya pAtrAjIt / krameNa kevalI jAtaH, SoDaza varSANi gRhasthatve, viMzativarSANi chamasthAvasthAyAM, catuzcatvAriMzadvarSANi kevaliparyAye vyatItAni, evamazItivarSANi sarvAyuH paripAlya zrIprabhavaM svapade saMsthApya siddhimagamat / uktaJca vivAhake bAda rAtrimeM una AThoM striyoMko pratibodha dete hue jambU kumArane corIke lie Aye hue 'prabhava'ko cAra sau ninyAnave (499) coroMke sAtha pratibodhita kiyaa| usake pazcAt prAtaHkAla hI jambU kumAra pA~casau cora, aura apanI AThoM bhAAe~, unake mAtApitA aura apane mAtApitA' isa taraha pA~casau sattAisa (527) janoMne dIkSA grahaNa kii| jambU kumArane apane dahejameM AI huI ninyAnave (99) koTi svarNa moharoMko tathA gharakI samasta sampattiko tyAga kara dIkSita hue, aura kramase tapa saMyama ArAdhana karake kevala jJAna pAye / ve solaha varSa gRhasthAvAsameM rahe, vIsa varSa chamastha rahe. aura 44 cauvAlIsa varSa kevalaparyAyameM rhe| isa prakAra 80 assI barasakI sarva Ayu vyatIta karake prabhava svAmI ko apane pada para sthApitakara siddhapadako pAye / kahA bhI hai vivAha pachI rAtamAM te AThe strIone upadeza ApatAM jaMbukamAre corI karavA AvelA prabhAvane cArase navANuM (499) cerenI sAthe | upadeza Apyo, ane pratibaMdhita karyA. te pachI savAramAMja pAMcaso cora, potAnI ATha strIo tathA temanAM mAtA pitA tathA pitAnAM mAtA pitA, ane jammu pote. vArIta pAMyaso sattAvIsa ( 527) me dIkSA praDa 1. pyU kumAra potAnA dAyajAmAM AvelI navANuM (99) kareDa sonA mahore tathA gharanI samasta saMpattino tyAga karI dIkSita thayA ane kamathI tapa saMyama ArAdhana karIne kevaLa jJAna meLavyuM. teo soLa varasa gRhasthAzramamAM rahyA. vIza varasa chadmastha rahyA tathA cuMmAlIsa (44) varasa kevala paryAyamAM rahyA. Ama eMsI (80). varasanuM sarva AyuSya pUrNa karIne prabhava svAmIne pitAnAM pada para rathApita karI pote siddhapadane prApta karyuM. kahyuM che ke - For Private and Personal Use Only Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - - (vasantatilakAvRttam) "jambUsamo bhavisamuddharaNaikacitto, bhUto na ko'pi bhavitA dharaNItale'smin / yastaskarAnapi cakAra zivAdhvanInAn . sAdhUna miyA'STakapitAjananIzca dhIraH // 1 // . hitvA vinazvaradhanaM prabhavo'pi dhanya caurAdhagocaramanaya'mavAptavAn yaH / ratnatrayaM sthirataraM nijabandhvabhAjyaM pAtheyamadbhutamanantasukhAvahaM ca // 2 // " iti // "jambU svAmI ke samAna isa saMsAra meM na huA na hogA, jisa dhIra prazaMsanIya mahApuruSa ne coroMko bhI saMyama mArgameM ArUDhakara, aura vaise hI apanI AThoM bhAryAoM, tathA unake mAtApitA aura apane mAtApitAko bhI saMyama mArgapara ArUDhakara mokSagAmI banAye // 1 // vinazvara dhana AdikA tyAga kara, na jisako cora curAsakate haiM aura na jisakI kImata ho sakatI hai, jo avinAzI hai, nijabandhu bhI jisakA bhAga nahIM le sakate, tathA mokSa sthAnako pahu~caneke lie saMvala- (bhAtA)ke samAna hai, aise ananta sukhake dene vAle ratnatrayako prabhavane bhI prApta kriyA isa liye vaha dhanya hai // 2 // " jaMbU svAmInA jevA A saMsAramAM thayA nathI ane thaze paNa nahi ke je dhIra tathA prazaMsanIya mahApurUSe cerene paNa saMyamane mA caDAvyA tathA mezvagAmI banAvyA. evI ja rIte pitAnI ATha strIo tathA temanAM mAtApitAne tathA pitAnAM (jabUnAM mAtA pitAne paNa saMyama mArge caDAvI mokSagAmI banAvyAM. e 1 nazvara dhana vagerene tyAga karIne, jene cAra corI na zake, jenuM mUlya na thaI zake, je avinAzI che, pitAnA bhAI paNa jemAMthI bhAga paDAvI na zake, tathA mokSa sthAne pahoMcavA mATe je bhAtA samAna che. evuM anaMta sukha TevAvAM ratnatrayane prApta karanAra prabhAvane paNa dhanya che 2 For Private and Personal Use Only Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TIkA jambUvarNana - atha sUtrakAro jambUkhAminaM vizinaSTi-'samacature' tyAdinA, samAH= tulyAH anyUnAdhikAH catasro'srayo hastapAdoparyadhorUpAzcatvAro'pi vibhAgAH (zubhalakSaNopetAH) yasya (saMsthAnasya) tat samacaturasra-tulyArohapariNAhaM, tacca saMsthAnam-AkAravizeSaH iti samacaturasrasaMsthAnaM, tena saMsthitaH samacaturasrasaMsthAnasaMsthitaH / jAva-(yAvat )-zabdena 'sattussehe vajarisahanArAyasaMghayaNe, kaNaga-pulaga-nighasapamhagore' tathA 'uggatave, tattatave, dittatave, urAle, ghore, ghoravvaye, saMkhittaviulateulesse' eteSAM saGgrahaH / etacchAyA-'saptotsedhaH, vajraRSabha-nAsacasaMhananaH, kanakapulakanikaSapadmagauraH, tathA-ugratapAH, taptatapAH, dIptatapAH, udAraH, ghoraH, ghoravrataH, saMkSiptavipulatejolezyaH / tatra 'saptotsedha' iti-saptahastocchrayaH saptahastamamitocchUitadehaH / 'vaje' tyAdi-cakraMkIlikAkAramasthi, RSabhaH taduparipariveSTanapaTTAkRtikosthivizeSaH, nArAcam-ubhayato markaTabandhaH, tathA ca-dvayorasnorubhayato markaTabandhanena baddhayoH paTTAkRtinA tRtIyenA'smA pariveSTitayorupari tadasthitrayaM punarapi dRDhIkartuM tatra nikhAtaM kIlikAkAraM vajranAmakamasthi yatra bhavati tad vajraRSabhanArAcam , tat saMhananaM-saMhanyante-dRDhIkriyante zarIrapudgalA yena tat saMhananam asthinicayo yasya sa vajraRSabhanArAcasaMhananaH / . sUtrakAra phira jambU svAmIkA varNana karate haiM - jo samacaturasra saMsthAnavAle the, jinake zarIrakI avagAhanA sAta (7) hAthakI thI, vajraRSabhanArAca saMhananake dhArI the, sUtrakAra vaLI jaMbU svAmInuM varNana kare che - je samarasa saMsthAnavALA hatA, jenA zarIranI avagAhanA sAta(7)hAthanI hatI, vaja trASabhanAra saMghayaNavALA hatA, For Private and Personal Use Only Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nirayAvalikAmA 'kanake' tyAdi-kanakasya suvarNasya pulakA khaNDam , tasya nikaSa:zANanighRSTarekhA, 'padma'-zabdena padmakiJjalkaM gRhyate, padma padmakiJjallaM ca, tadvad gauraH, iti / yadvA-kanakasya suvarNasya pulakA sAro varNAtizayastatpadhAno yo nikaSaH zANanighRSTasuvarNarekhA tasya yata pakSma bahulatvaM tadvada gaura:zANanighRSTAnekasuvarNarekhAvaccAkacikyayuktagaurazarIraH, 'ugratapA 'iti-ugraM= vizuddhaM pravRddhapariNAmatvAtpAraNAdau vicitrAbhigrahatvAcca apradhRSyamanazanAdi dvAdazavidhaM tapo yasya sa tathA, tIvratapodhArItyarthaH / 'taptatapA 'iti-yena tapasA jJAnAvaraNIyAdyaSTakarma bhasmIbhavati tAdRzaM tapastaptaM yena sa tathA, karma nirjaraNArthatapasyAvAn / 'dIptatapAH' iti-dIptaM-jAjvalyamAnaM tapo yasya sa tathA vahniriva karmavanadAhakatvena, jvalattejasvItyarthaH, udAraH sakalajIvaiH saha maitrIbhAvAt , 'ghora' iti-parISahopasargakaSAyazatrupraNAzavidhau bhayAnakaH, 'ghoravrata' iti-ghoraM-kAtarairduzcaraM vrata-samyaktvazIlAdikaM yasya sa tathA, 'saMkSiptavipule' tyAdi-saMkSiptA zarIrAntargatatvena saGkucitA vipulA vizAlA anekayojanaparimitakSetragatavastubhasmIkaraNasamarthA'pi, tejolezyA viziSTatapojanitalabdhivizeSasamutpannatejojvAlA yasya sa saMkSiptavipulatejolezya:-zarIrAntInatejolezyAvAn / evaM guNagaNasameto 'jambUsvAmI' Arya kasauTI para ghisI huI svarNa rekhAke samAna, tathA kamala-kezarake samAna gaura varNa the| ugra tapasvI the| tIvra tapake karanevAle dedIpyamAna tapodhArI the / SaTkAyoMke rakSaka honese udAra the, aura parISahopasarga-kaSAya-rUpa zatruke vijaya karanemeM bhayAnaka arthAt vIra the| ghorakhatavAle the arthAt kaThina vratake pAlaka the| tapake prabhAvase utpanna hone vAlI aura aneka yojana vistRta (lambe-cauDe) kSetrameM rahI huI vastuko bhasma karane vAlI antarjAlArUpa labdhiko tejolezyA' kahate haiM, usako saMkSipta karanevAle, arthAt guptarUpase rakhanevAle the| isa taraha guNake kasoTI upara ghaselI suvarNa rekhA samAna tathA kamala-kezara samAna jene gaura varNa hato, ugra tapasvI hatA. tIvra tapa karavAvALA dedIpyamAna tapodhArI hatA cha kAyonA rakSaka hovAthI udAra hatA, pariSaha upasarga kaSAyarUpa zatrune vijaya 42vAmA layAna arthAt vIra (18) tal. S pratadhArI utA.. mathAt 802 vratanuM pAlana karatA hatA. tapanA prabhAvathI utpanna thavAvALI ane aneka jana vistAranA kSetramAM rahelI vastune bhasma karavAvALI aMtarvAlA rUpa labdhine tejalezyA kahe che. tene saMkSipta karavAvALA arthAta grastarapamAM rAkhavAvALA hatA. AvI rIte gaNanA For Private and Personal Use Only Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org . sundarabodhinI TIkA jambUvarNana " sudharmaNo'nagArasya adUrasAmante - dUraM viprakarSaH, sAmantaM samIpaM tayorabhAvo'dUrasAmantaM tasmin nAtidUre nAtinikaTe, ucite deze ityarthaH / ' uDuMjANU ' iti - UrdhvajAnuH - Urdhve jAnunI yasya sa tathA, jAva - ( yAvat ) - zabdena 'aho - sire, kayaMjalipuDe, ukkaDAsaNe, jhANakoTThovagae, saMjameNa tavasA appANaM bhAvemANe ' ityeSAM saGgrahaH / ahosire ' iti - adhaH zirAH - natamastakaH, itastatazcakSurvyApAraM nivartya niyamita bhUmibhAganihitadRSTirityarthaH / 'kathaMjalipuDhe' iti kRtAJjalipuTaH - mastakanyastasampuTIkRtahastaH, ukkuDAsaNe' iti - utkuTAsanaH utkuTaM = bhUmAvalagnaputam AsanaM yasya sa tathoktaH bhUpradezAspRSTaputatayopaviSTa ityarthaH / dhyAnakoSThopagataH - dhyAyate - cintyate'neneti dhyAnam, ekasmin vastuni tadekAgratayA cittasyAvasthApanamityarthaH, dhyAnaM koSTha iva dhyAnakoSThastamupagataH, yathA koSThagataM dhAnyaM vikIrNaM na bhavati tathaiva dhyAnata indriyAntaHkaraNavRttayo bahirna yAntIti bhAvaH, niyantritacittavRttimAnityarthaH / 'saMjameNa ' iti - saMyamena saptadazavidhena, ' tabase 'ti - tapasA - dvAdazavidhena AtmAnaM bhAvayan viharati - tiSThati, iti // 4 // -- Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 6 For Private and Personal Use Only 19 bhaNDAra zrI jambU anagAra zrI AryasudharmA svAmI ke pAsa urdhvajAnu kiye hue, idhara udhara na dekhate hue, donoM hAtha joDakara mastaka jhukAye, ukkuDAsanase baiThe hue dhyAnarUpI koThemeM sthita, arthAt cittavRttiko ekAgra karake tapa aura saMyamase AtmAko bhAvita karate hue baiThe the // 4 // bhaMDAra zrI jaMbU svAmIe zrI Arya sudharmA svAmInI pAse Urdhva jAnu rahIne mAjI-khAjIe najara na nAkhatAM be hAtha joDIne mAthuM namAvI kuDAsane beThelA manane dhyAnarUpI kAThAmAM sthira rAkhIne arthAta cittavRttine ekAgra karIne tapa tathA sa McamathI AtmAne bhAvita karatA thakA beThA hatA. // 4 // Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nirapAlikAmA taeNaM se bhagavaM jambU jAyasaDDhe jAva pajjuvAsamANe evaM vayAsIuvaMgANaM bhaMte ! samaNeNaM jAva saMpatteNaM ke aDhe paNNate ? evaM khalu jaMbU ! samaNeNaM bhagavayA jAva saMpatteNaM evaM uvaMgANaM paMca vaggA paNNattA, taM jahAnirayAvaliyAo 1, kappavaDiMsiyAo 2, puphiyAo 3, puSphacUliyAo 4, vahidasAo 5 // 5 // chAyAtataH khalu bhadanta ! sa bhagavAn jambUH jAtazraddhaH yAvat paryupAsInaH evamavAdIt-upAGgAnAM bhadanta ! zramaNena yAvatsaMprAptena ko'rthaH prajJaptaH ? / evaM khalu jambUH ! zramaNena bhagavatA yAvatsammAptena evam upAGgAnAM paJca vargAH prajJaptAH, tadyathA-nirayAvalikAH (1) kalpAvataMsikAH (2) puSpitAH (3) puSpacUlikAH (4) vahidazAH (5) // 5 // TIkA'taeNaMse' ityAdi-tataH khalu-nizcayena saH asau bhagavAn apUrvasamyaktvazIlasamArAdhanayazovAn jambUH-jAtazraddhA utpannamazvecchaH, yAvacchabdena-jAtasaMzayaH udbhUtasaMdehaH, jAtakutUhalA utpannautsukyaH, iti sAho bodhyaH, - 'taeNase' ityAdi, . usake bAda zrI Arya jambU anagAra jo jijJAsu the, jinameM zraddhA thI aura jinheM jijJAsAke kAraNa kautUhala (utsukatA) huA thaa| zraddhA utpanna huI, saMzaya utpanna huA aura kautUhala huaa| jinheM bhalI bhAMti zraddhA thI, bhalI bhA~ti saMzaya thA ora bhalI bhA~ti kautUhala thA, khaDe hokara jahA~ zrI AryasudharmA svAmI the, vahA~ gaye / vahA~ jAkara zrI AryasudharmAko apane dakSiNa taraphase aMjalipuTa (donoM hAtha) ko __ 'taeNase' yA. tyAra pachI zrI Arya jaMbusvAmI ke je jIjJAsu hatA, jene sArI rIte zraddhA hatI, saMzaya paNa sArI rIte hatA, ane kutuhala paNa sArI rIte thayuM hatuM te ubhA thaIne jyAM zrI Arya sudharmA svAmI hatA tyAM gayA. tyAM jaIne zrI Arya sudharmAne pitAnI jamaNI bAjuethI aMjalIpuTa (be hAtha) ghumAvavA zarU karI traNa vAra pradakSiNA For Private and Personal Use Only Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TokA jambUprazna zrIsudharmasvAminamupAgatya savidhivandanaM vidhAyAbhimukhaM prAJjaliH paryupAsInA= sekmAnaH evam vakSyamANamakAreNa avAdIt-avocat apAkSIdityarthaH- ... he bhadanta ! = he bhagavan ! idaM guroH sambodhanam, upAGgAnAM zramaNena bhagavatA mahAvIreNa yAvat AdikaraNa, tIrthakareNa, svayaMsaMbuddhena puruSottamena, puruSasiMhena, puruSavarapuNDarIkena, puruSavaragandhahastinA, lokottamena, lokanAthena, ghumAnerUpa tInavAra pradakSiNA pUrvaka vandanA kI, tatpazcAt zrI Arya sudharmA svAmI se na adhika dUra aura na adhika pAsa-nikaTa sevAmeM upasthita ho yugalakara joDa vidhipUrvaka zuzrUSA karate hue, isa prakAra bole---- he bhagavan ! - zramaNa bhagavAn mahAvIra svAmIne jo svazAsanakI apekSAse dharmakI Adi karanevAle, jisase saMsAra-sAgara tairA jAya use tIrtha kahate haiM, ve tIrtha cAra prakAra ke haiM-sAdhu, sAdhvI, zrAvaka aura zrAvikA, aise caturvidha saMgha rUpa tIrthakI sthApanA karane vAle, svayaM bodhako pAne vAle, jJAnAdi ananta guNoMke dhAraka honese puruSottama / rAga dveSAdi zatruoMke parAjaya karanemeM alaukika parAkramazAlI honese puruSomeM kezarIsiMhake smaan| samasta azubharUpa malase rahita honeke kAraNa vizuddha zveta kamala ke samAna nirml| athavA-jaise kIcaDase utpanna aura jalake yogase baDhA huA hokara bhI kamala una donoM (jala-kIca) ke saMsarga ko choDakara sadA nirlepa rahatA hai, aura apane alaukika sugaMdhi Adi guNose pUrvaka vaMdanA karI tyAra pachI zrI Arya sudharmA svAmIthI bahu dura nahi tema bahu pAse paNa nahi ema nikaTa sevAmAM upasthita thaI be hAtha joDI vidhipUrvaka sevA karatAM mAmamAtyA: he bhagavana! zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIe je svazAsananI apekSA dharmanI Adi karavAvALA, jethI saMsAra sAgara tarI javAya tene tIrtha kahe che. te tIrtha cAra prakAranAM che.-sAdhu, sAdhvI, zrAvaka ane zrAvikA evA caturvidha saMgha rUpa tIrthanI sthApanA karavAvALA, pite bedha pAmelA, jJAna vagere anaMta guNa saMpanna havAthI purUSottama, rAgadveSAdi zatruone parAjaya karavAmAM alokika parAkramavALA hevAthI purUSamAM kezarIsiMha samAna, samasta azubharUpI maLathI rahita hovAthI vizuddha, takamaLa samAna nirmaLa, athavA-jema kAdavamAMthI utpanna thaI pANInA vegathI vadhatuM hovA chatAM kamaLa e beu (pANI-kAdava) nA saMsargane For Private and Personal Use Only Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nirayAvalikAsatra lokahitena, lokapadIpena, lokapradyotakaraNa, abhayadena, cakSurdaina, mArgadena, deva manuSyAdikokA zirobhUSaNa banatA hai, vaise hI bhagavAn karmarUpI kIcaDa se utpanna aura bhogarUpI jalase baDhe hue hokara bhI una donoMke saMsargako tyAga kara nipa rahate haiM aura kevalajJAnAdi guNoMse paripUrNa honeke kAraNa bhavya jIvoM ke zirodhArya hai, jisakA gandha sUMghate hI saba hAthI Dara ke mAre bhAga jAte haiM usa hAthIko gandhaharatI ' kahate haiN| usa gandhahastIke Azrayase jaise rAjA sadA vijayI hotA hai, usI prakAra bhagavAnake atizaya se dezake 1 ativRSTi, 2 anAvRSTi, 3 zalabha(tIDa), 4 cUhe, 5 pakSI, 6 svacakra-paracakra-bhaya, yaha chaha prakArakI Iti, aura mahAmArI Adi sabhI upadrava tatkAla dUra ho jAte haiN| aura Azrita bhavya jIva sadA saba prakArase vijayI hote haiN| cautIsa atizayoM aura vANIke paiMtIsa guNoMse yukta honeke kAraNa logoMmeM uttama / alabhya ratnatraya ke lAbha rUpa yoga aura labdha ratnatrayake pAlana rUpa kSemake kAraNa hone se bhavya jIvoMke nAtha / ekendriya Adi sakala prANIgaNake hitakAraka / jisa prakAra dIpaka sabake liye samAna prakAzakArI hai to bhI netravAle hI usase choDIne hamezAM nirlepa rahe che, tathA pitAnI alaukika sugaMdhI Adi guNothI deva, manuSya AdinA mastakanuM bhUSaNa bane che, tevI ja rIte bhagavAna kamarUpI kAdavamAMthI utpanna ane bhUgarUpI jalathI vRddhi pAmyA chatAM te beunA saMsargane tyAga karIne nirlepa rahe che, tathA kevaLa jJAna Adi guNAthI paripUrNa hovAthI bhavya ne zirodhArya che. jenuM gaMdha suMghatAMja badhA hAthI bIkathI ja bhAgI jAya che tevA hAthIne "gaMdhahastI" kahe che; te gaMdhahastInA AzrayathI jema rAjA hamezAM vijaya meLave che, tevI ja rIte bhagavAnanA atizayathI dezanA ativRSTi (1), anAvRSTi (2), zalA (tIs) (3), 42 (4), pakSI (5), svaya paracaka bhaya (6), e cha prakAranI Iti (upadrava) ane mahAmArI Adi sarve upadrava tatkAla dura thaI jAya che, tathA Azrita bhavya jIva hamezAM sarva prakAre vijayI thAya che. caitrIza atizaya tathA vANanA pAMtrIza guNothI yukata hovAthI kemAM uttama, alabhya ratnatrayanA lArUpI vega, tathA labdha ratnatrayanA pAlana rUpI kSemanuM kAraNa hovAthI bhavya jIvonA nAyaka, ekendriya Adi sarva prANu gaNunA hita karanArA, jema dIpaka badhAne mATe sara prakAza kare che te paNa AMkhavALAja mAtra tenAthI lAbha meLavI zake che. netrahIna eTale For Private and Personal Use Only Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TIkA jambUprazna lAbha uThA sakate haiM netrahIna nahIM, usI prakAra bhagavAnakA upadeza sabake liye samAna hitakara hone para bhI bhavya jIva hI usase lAbha uThAte haiM abhavya nahIM, ataeva bhavyoMke / hRdayameM anAdi kAlase rahe hue mithyAtva rUpa andhakAra ko miTAkara AtmAke yathArtha svarUpako prakAzita karanevAle / loka zabdase yahA~ loka aura aloka donoMkA grahaNa hai ataeva kevalajJAna rUpI Alokase samasta lokAlokake prakAza krnevaale| mokSake sAdhaka utkRSTa dhairya rUpI abhaya ko denevAle, athavA-samasta prANiyoMke saMkaTako chuDAne vAlI dayA (anukampA) ke dhAraka / jJAnanetrake dAyaka, arthAt jaise kisI gahana vanameM luTeroMse lUTe gaye aura AkhoM para paTTI bAMdha kara tathA hAtha paira pakaDa kara gaDDhe meM girAye gaye pathikake koI dayAlu saba bandhanoMko toDa kara netra khola detA hai, isI prakAra bhagavAna bhI saMsAra rUpI apAra kAntArameM rAga-dveSa rUpa luTeroMse, jJAnAdi guNoMko lUTakara tathA kadAgraha rUpa paThese jJAna cakSuko Dhaka kara mithyAtva ke gaDaDhemeM girAye gaye bhavya jIvoMke usa kadAgraha rUpa paTTeko dUra kara jJAnanetrako dene vAle haiM, ataeva samyak ratnatraya svarUpa mokSamArga, athavA viziSTa guNako prApta hone vAle, kSayopazama bhAva rUpa mArgako dene vaale| karma zatruoM AMdhaLA nahi meLavI zake, tema bhagavAnane upadeza badhA mATe samAna hitakAraka hovA chatAM paNa bhavya jIja tene lAbha meLavI zakaze abhavya nahi meLave. e rIte bhavyanA hadayamAM anAdi kALathI raheluM mithyAtvarUpI aMdhArUM maTADIne AtmAnA yathArtha svarUpane prakAzita karavAvALA. leka zabdathI ahIM leka ane aloka beu samajavAnuM che. A rIte kevaLajJAnarUpI AkathI tamAma leka ane alakane prakAza karavAvALA, mokSanA sAdhaka, utkRSTa gheryarUpI abhayane devAvALA, athavA samasta prANionAM saMkaTa maTADanArI dayA (anukaMpA) nA dhAraka, jJAnarUpI netra ApanArA arthAt jema keI gahana vanamAM lUTArAthI lUTAI gayelA ane AMkhe pATA bAMdhIne tathA hAthapaga pakaDIne khADAmAM nAkhI dIdhelA musApharane koI dayALu badhAM baMdhane toDI AMkhe ughADI de che tevI rIte bhagavAna paNa saMsArarUpI aTavImAM rAga-dveSa rUpI laTArAthI, jJAnAdi guNane lUTI tathA kadAgraharUpI pATAthI jJAnacakSune DhAMkI daI mithyAtvarUpI khADAmAM pADI nAkhelA bhavya jIvone kadAgraharUpI pATAthI mukta karI jJAnarUpI netra devAvALA, eTale samyapha ratnatraya svarUpa mekSamArga athavA viziSTa guNanA mApta karAvavAvALA zopazamabhAva rUpI mArga devAvALA, karmazatruthI pIDita For Private and Personal Use Only Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir . 24 nirayAvalikAsana zaraNadena, jIvadena, bodhidena, dharmadena, dharmadezanAdena, dharmanAyakena, dharmasArathikena, dharmavara-cAturaMtacakravartikena, dvIpatrANa-zaraNa-gatipratiSThena, apratihata se duHkhita prANiyoMko zaraNa ( Azraya ) dene vAle, pRthivyAdi SaDjIva-nikAya meM dayA rakhane vAle, athavA muniyoMke jIvanAdhAra svarUpa saMyamajIvitako dene vAle / zama saMvega Adi prakAza, athavA jinavacanameM ruciko dene vAle / dharmake upadezaka / dharmake nAyaka arthAt pravartaka / dharmake sArathI arthAt jisa prakAra rathapara caDhe hue ko sArathI rathake dvArA sukhapUrvaka usake abhISTa sthAna para pahu~cAtA hai, usI prakAra bhavya prANiyoMko dharma rUpI rathake dvArA sukhapUrvaka mokSa sthAna para pahu~cAne vAle / dAna, zIla, tapa aura bhAvase naraka Adi cAra gatiyoMkA athavA cAra kaSAyoMkA anta karane vAle, athavA cAra-dAna, zIla, tapa aura bhAva se anta = ramaNIya, yA dAna Adi cAra anta=avayava vAle, athavA dAna Adi cAra anta-svarUpa vAle zreSTha dharma ko 'dharmavaracAturanta ' kahate haiM, yahI janma jasa maraNa ke nAzaka hone se cakra ke samAna hai| ataeva dharmavaracAturanta rUpa cakra ke dhAraka / yahA~ para 'vara' pada denese rAjacakrakI apekSA dharmacakrakI utkRSTatA prANione Azraya devAvALA, pRthvI Adi chajIva nikAryamAM dayA rAkhavAvALA, athavA munInA jIvana AdhAra svarUpa saMyama jIvana devAvALA, zama saMga Adi prakAza athavA jina vacanamAM rUci devAvALA, dharmanA upadezaka, dharmanA nAyaka arthAta pravartaka, dharmanA sArathI arthAta jema ratha upara beThelAne sArathI raviDe sukhapUrvaka tenA abhISTa sthAne pahoMcADe che tevI rIte bhavya prANione dharmarUpI rathadvArA sukhapUrvaka mekSasthAna para pahoMcADanAra, dAna, zIla, tapa tathA bhAvathI naraka Adi cAra gationA athavA cAra kaSAyanA aMta karavAvALA, athavA cAra-dAna, zIla, tapa tathA bhAvathI aMta=ramaNIya, athavA dAna Adi cAra anta =avayavavALA, athavA dAna Adi cAra antaHsvarUpavALA, zreSTha dharmane dharmavaracAturanta kahe che, eja janma jarA maraNanA nAza karavAvALA hovAthI caka samAna che, eTale dharmavaracAturanta rUpI cakrano dhAraka, ahIM "vara' pada davAthI rAjacakranI apekSA dharmacakanI utkRSTatA tathA saugata (bauddha). Adi dharmanuM For Private and Personal Use Only Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org sundarabodhinI TIkA jambUprazna 25 varajJAnadarzanadhareNa, vyAvRttacchadyakena, jinena, jAyakena, tIrNena, tArakeNa, buddhena, bodhakena, muktena, mocakena, sarvajJena, sarvadarzinA, zivamacalamaruja - Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tathA saugata ( bauddha ) Adi dharmakA nirAkaraNa kiyA gayA hai, kyoMki rAjacakra kevala isa lokakA sAdhaka hai paralokakA nahIM, tathA saugata Adi dharma yathArtha tattvoMkA nirUpaka na honese zreSTha nahIM / ' cakravarttI ' pada denese tIrthaGkaroM ko chaha `khaNDake adhipatikI upamA dI gaI hai, kyoMki vaha cakravarttI bhI cAra sImAvAle, arthAt uttara dizAmeM himavAna aura pUrva, dakSiNa, pazcima dizAomeM lavaNa kevala samudra taka jisakI sImA hai ese bharatakSetra para eka zAsana saMsAra--samudrameM DUbate hue jIvoMke eka mAtra Azraya honese jIvoM ke kalyANakArI honese trANasvarUpa ataeva unake tInoM kAlameM avinAzI svarUpa vAle / AvaraNarahita ke dhAraka / jJAnAvaraNIya Adi karmoMkA nAza karane rAga-dveSarUpa zatruko svayaM jItane vAle aura dUsaroMko jItAne vAle / bhavasamudrako svayaM tairane vAle aura dUsaroMko tirAne vAle / svayaM bodhako prApta karane vAle aura dUsaroMko prApta karAne vAle / svayaM mukta hone vAle aura dUsaroMko mukta krnevaale| sarvajJa, sarvadarzI tathA nirupadrava, nizcala, karmarogarahita, ananta, akSaya, 4 nizakaraNa kareluM che, kemake rAjacakra kevaLa A leAkanuM ja sAdhana che paraleAkanuM nahi, tathA bhaugata Adi dharma yathArtha tattvAnAM nirUpaNu na karatA haiAvAthI zreSTha nathI. 'cakravati' pada ApavAthI tIrthaMkarAne cha khaMDanA adhipatinI upamA dvIdhI che, kemake te cakravatI paNa cAra sImAvALA arthAt uttara dizAmAM himavAna ane pUrva, dakSiNa pazcima dizAmAM lavaNu samudra sudhI jenI sImA che evA bharatakSetra para eka zAsana rAjya kare che. saMsArasamudramAM DubatA jIvAne ekaja Azraya heAvAthI dvIpa samAna, bhavya jIveAnA kalyANakArI hAvAthI trANu svarUpa tethI tamane rAraNu-AdhArasthAna, traNe kALamAM AvaraNurahita kevaLa jJAna, kevaLa darzananA dhAraka, jJAnAvaraNIya Adi karmonA nAza 2vAvAjA, rAgadveSarUpI zatrune jAteja jItanArA temaja bIjAne jItAvavAvALA, bhavasamudrane jAte taranArA tema bIjAne tAranArA, pAte kheAdha meLavanArA temaja bIjAne Adha prApta karAvanAra, pAte mukta thavAvALA tathA khIjAne mukata karavA vALA, sarvajJa, sarvadarzI tathA upadrava vagaranA, nizrasa, urbharoga rahita, ananta, akSaya, For Private and Personal Use Only rAjya karatA dvIpa samAna / bhavya zaraNa - AdhArasthAna | jJAna, kevala darzana vAle / Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 26 nirayAvalikAsana manantamakSayamanyAvAdhamapunarAvRttikaM siddhigatinAmadheyaM sthAnaM saMpAptena; ko'rthaH zabdasamudAyAtmakavAkyatAtparyaviSayIbhUtaH ko bhAvaH prajJaptaH parUpitaH, kathita ityarthaH / jambUsvAmipRcchAnantaraM sudharmasvAmI jambUsvAminaM pati mAha-he jambUH ! evam ittham khalu-nizcayena yAvat-uktaguNavatA sammAptena-muktiM labdhavatA zramaNena bhagavatA mahAvIreNa evaM vakSyamANarItyA upAGgAnAM 'paJca vargAH' iti, adhyayanasamUho vargaste prajJaptAH=nirUpitAH, tadyathA tadeva dayate-nirayAvalikAH (1), asyopAGgasya 'kalpike 'ti nAmAntaram , kalpAvataMsikAH (2), puppitAH (3), puSpacUlikAH (4), vRSNidazAH (5), asya ' vahnidaze'ti nAmAnta ram / iha sarvatrAvayavagatabahutvavivakSAyAM bahuvacanam / bAdhArahita, punarAgamanarahita, aise siddha sthAna arthAt mokSako prApta karane vAle una prabhune upAGgoMkA kyA bhAva kahA ? / isa prakAra jambU svAmIke pUchane para zrI sudharmA svAmIne jambU svAmIse kahA-he jambU ! isa prakAra ukta guNa viziSTa yAvat siddhi gatiko prApta karane vAle bhagavAnne upAGgoMke pAMca varga nirUpaNa kiye haiM ve kramazaH isa prakAra haiM : (1) nirayAvalikA, isakA dUsarA nAma 'kalpikA, bho hai| (2) kalpAvaMtasikA, (3) puSpitA, (4) puSpacUlikA aura (5) vRSNidazA, isakA bhI 'vahnidazA' dUsarA nAma hai / yahA~ saba jagaha-avayavagata bahutva vivakSA se bahu vacana hai| bAdhArahita, punarAgamanarahita, evA siddhasthAna eTale mekSane prApta karavAvALA te prabhue upAMgone bhAva zuM kahyo che. e prakAre jaMpU svAmIe pUchavAthI zrI sudhamAM svAmIe jaMbu svAmIne kahyuM -he ja bU! e prakAre kahelA guNaviziSTa yAvata siddhi gatinI prApti karavAvALA bhagavAne upAMgonA pAMca varga nirUpaNa kyAM che te anukrame nIce pramANe che: (1) nirayApati, sArnu mI nAma let' para che. (2) 485 tasi (3) puti (4) pu05yUliyA tathA (5) vRzizu mAnuM para panihA' aj bIjuM nAma che. ahIM badhe ThekANe avayavagata bahatva vivakSAthI bahuvacana vaparAyuM che. For Private and Personal Use Only Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhino TokA zAstraparicaya tatra. nirayAvalikAH. yatrAvalikAmaviSTAH zreNiSvavasthitAH itare ca narakA''vAsAH prasaGgatastadgAminazca manuSyAstiryaJcaH pratipAdyante tAstathA (1), kalpAvataMsikAHnAma-kalpAvataMsakadevamatibaddhagranthapaddhatiH, tAstathA (2), puSpitAH-saMyamabhAvanayA puSpitAH sukhitAH pANinaH saMyamA''rAdhanaparityAgena glAnAvasthA prAptAH saGkucitAH santo bhUyastadArAdhanena puSpitA yatra pratipAdyante ina pAMcomese prathama-(1) nirayAvalikA sUtrameM narakAvAsoMkA tathA unameM utpanna hone vAle manuSya aura tiryaJcoMkA varNana hai / (2) dvitIya-kalpAvataMsikA sUtrameM saudharma Adi bAraha devalokomeM kalpapradhAna indra . sAmAnika AdikI maryAdAyukta-kalpAvataMsaka vimAnoMkA. aura tapa vizeSase unameM utpanna hone vAle devoMkA tathA unakI RddhikA varNana hai| (3) tRtIya puSpitA sUtrameM jinhoMne saMyama bhAvanAse vikasita hRdaya hokara saMyama liyA, pIche usake ArAdhanAkA parityAga karanemeM zithila honese glAna avasthAko prApta hue aura phira saMyamakI ArAdhanA karake puSpita aura sukhI bane, unakA varNana hai| e pAMcamAMthI prathama (1) nirayAvalikA sUtramAM narakAvAsonuM tathA temAM utpanna thanArA manuSya tathA tiryaMconuM varNana che. (2) dvitIya-kalpavatasikA sUtramAM saudharma Adi bAra develekamAM kalpa pradhAna IsAmAnika Adi maryAdAyukta kalpAvatuMsaka vimAnanuM tathA tapa vizeSathI temAM utpanna thanArA devenuM tathA temanI addhinuM varNana che. (3) tRtIya-puSitA sUtramAM jemaNe saMcama bhAvanAthI vikasita hRdayapUrvaka saMyama lIdhe, pachI tenI ArAdhanAne parityAga karavAmAM zithila thaI jatAM plAna avasthA prApta thaI ane pharI saMyamanI ArAdhanA karI puSpita ane sukhI banyA tenuM varNana che. For Private and Personal Use Only Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir www.kobatirth.org 28 viragalikAmA tAH puSpitAH (3), 'puSpacUlikAH' pUrvoktArthavizeSamatipAdikAH puSpacUDAH, tA eva tathA Da-layoraikyAt (4), dRSNidazAH-ayaM cA'nvarthaH-vRSNipadena 'nAmaikadezena nAmagrahaNam' iti nyAyabalAt andhakavRSNinarAdhipo gRhyate, tatkule ye, jAtAste'pi andhakavRSNayo nigadhante, teSAM dazAH avasthAzcaritagatisiddhigamanalakSaNA yAsu granthapaddhatiSu varNyante tAstathA (5), tatra 'antakRddazAgasya kalpikA (nirayAvalikA) (1), anuttaropapAtikadazAGgasya kalpAvataMsikAH(2), praznavyAkaraNasya puSpikAH(tAH)(3), vipAkasUtrasya puSpacUlikA (4), dRSTivAdasya vRSNidazAH (5) upAGgAni vijJeyAni // 5 // (4) cauthe puSpacUlikA sUtrameM-pUrvokta arthakA hI viSeza varNana hai| (5) pA~caveM-vRSNidazA sUtrameM andhakavRSNi rAjAke kulameM utpAda hone vAloMkI avasthA-caritra, gati aura siddhigamanakA varNana hai| nirayAvalikA-antakRddazAGgakA upAGga hai| kalpAvataMsikA anuttaropapAtika dshaanggkaa| puSpikA-praznavyAkaraNakA / pusspcuulikaa-vipaaksuutrkaa| aura vRSNidazA-dRSTivAdakA upAGga hai| // 5 // (4) cothAM puSpacUlikA-sUtramAM agAu kahelA arthanuM ja vizeSa varNana che. (5) pAMcamAM vRSNidazA-sUtramAM andhakavRNirAjAnA kuLamAM utpanna thanArAnI avasthA, caritra, gati tathA siddhigamananuM varNana che. nirayAvalikA-aMtakRtadazAMganuM upAMga che, kalpAvartAsikA, e anuttarapAtika dazAMganuM, pupikA praznavyAkaraNanuM, puSpacUlikA, e vipAka savanuM tathA, vacchidazA, e daSTivAdanuM upAMga che. pA For Private and Personal Use Only Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir www.kobatirth.org sundarabodhino TokA jamvaprazna mUlam- jaiNaM bhaMte ! samaNeNaM jAva saMpatteNaM ubaMgANaM paMca vaggA pannattA taMjahA-nirayAvaliyAo jAva vaNDidasAo, paDhamassa NaM bhaMte ! vaggassa u gANaM nirayAvaliyANaM samaNeNaM bhagavayA jAva saMpatteNaM kai ajjhayaNA pannattA ? // 6 // chAyAyadi khalu bhadanta ! zramaNena yAvat saMprAptena upAGgAnAM paJca vargAH prajJaptAH tadyathA-nirayAvalikA yAvat vRSNidazAH, prathamasya khalu bhadanta ! vargasya upAGgAnAM nirayAvalikAnAM zramaNena bhagavatA yAvat saMprAptena kati adhyayAni prajJaptAni ? // 6 // TIkA'jaiNaM bhaMte' ityAdi / atha sotsAhaM savinayaM jambUsvAmI sudharmasvAminaM papraccha-bhadanta-he bhagavan ! yadi yadA khalu-nizcayena yAvada-ukta guNavatA saMprAptena muktiM labdhavatA, zramaNena-duzvaratapazcaryAmasiddhena bhagavatA mahAvIreNa upAGgAnAM paJca vargAH prajJaptAH nirUpitAH tayathA tadeva dayatenirayAvalikA ityArabhya vRSNidazAparyantAH, teSu he bhadanta he bhagakn nirayAvalikAnAmupAGgAnAM prathamavargasya zramaNena bhagavatA yAvat-uktaguNavatA sampAptena mokSaMgatena kati=kiyatsaMkhyakAni adhyayanAni prajJaptAni ? // 6 // ___ 'jaiNaM bhaMte' ityAdi / he bhadaMta ! bhagavAna mahAvIra prabhune nirAvalikA se lekara vRSNidazA paryanta upAGgoke pAMca varga kahe unameM bhagavAnane nirayAvalikA ke kitane adhyayana kahe haiM ! // 6 // / 'jahaNa bhate' tyAhata! sana mahAvIra prabhu nizyAaastu mAMDIne vRSNidazA sudhInAM upAMgenA pAMca varga kahyA temAM bhagavAne nirayAvalikAnAM keTalAM adhyayana kahyAM che?. For Private and Personal Use Only Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nirayAvalikAsatra mUlamevaM khallu jaMbU ! samaNeNaM jAva saMpatteNaM uvaMgANaM paDhamassa vaggassa nirayAvaliyANaM dasa ajjhayaNA pannattA, taM jahA-kAle 1 sukAle 2 mahAkAle 3 kaNhe 4 sukaNhe 5 tahA mahAkaNhe 6 vIrakaNhe 7 ya boddhavve rAmakaNhe 8 taheva ya piuseNakaNhe 9 navame dasame mahAseNakaNhe 10 u // 7 // chAyAevaM khalu jambUH ! zramaNena yAvata samprAptena upAGgAnAM prathamasya vargasya nirayAvalikAnAM daza adhyayanAni prajJaptAni tadyathA-kAlaH (1) mukAlaH (2) mahAkAlaH (3) kRSNaH (4) sukRSNaH (5) tathA mahAkRSNaH (6) vIrakRSNazca (7) boddhavyaH / rAmakRSNaH (8) tathaiva ca pitRsenakRSNo navamaH (9). dazamo mahAsenakRSNastu (10) // 7 // TIkAsudharmAsvAmI prAha-evaM khalu' ityAdi-he jambUH ! evaM khalu yAvat-uktaguNavatA samprAptena siddhigati gatena, zramaNena-ghoraparISahopasarga"sahanazIlena bhagavatA mahAvIreNa nirayAvalikAnAmakopAGgasya prathamasya vargasya daza adhyayanAni prajAtAni tadyathA-kAlaH (1), sukAlaH (2), mahAkAlaH (3), kRSNaH (4), sukRSNaH (5), tathA mahAkRSNaH (6), vIrakRSNaH (7), rAmakRSNaH (8), tathaiva ca pitRsenakRSNaH (9), nvmH|dshmstu mahAsenakRSNaH (10), zrI sudharmA svAmI zrI jambU svAmIse kahate haiM-"evaM khalu' ityAdi / . ___ he jambU ! zramaNa yAvat mokSaprApta bhagavAnane nirayAvalikAke dasa adhyayana kahe haiM una dasa adhyayananoMke nAma isa prakAra haiN|-(1) kAla, (2) sukAla, (3) mahAkAla, (4) kRSNa, (5) sukRSNa, (6) mahAkRSNa, (7) vIrakRSNa, (8) rAmakRSNa, (9) pitRsena kRSNa, aura (10) mahAsenakRSNa / . zrI sudha svAmI zrI svAmIna 4 cha:- 'eva khalu' tyAdi. jaMbU! zramaNa yAvat mokSaprApti bhagavAne nirayAvalikAnAM daza adhyayana kahyAM che. e daza adhyayananAM nAma A prakAranAM che (1) , (2) sudI, (3) bha (4) 40], (5) sun, (6) bha 71, (7) vI24kSya, (8) rAma , (e) pitRsena tathA (10) bhaDAsana For Private and Personal Use Only Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org sundarabodhinI TokA jambuprazna , boddhavya iti sarvatrAnveti vijJeya iti tadarthaH / kAlyAdizabdebhya ssc kRte kAlAdayaH zabdAH siddhyanti yathA kAlyA : - tannAmnyA mahArAjJyA ayaM putra iti kAla: / evaM sarvatra vijJeyam / atra 'kumAre' ti sarvatra yojanIyaM yathA - ' kAlakumAra ' ityAdi, kAlIkumAra ityarthaH // 7 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mUlam - jaNaM bhaMte ! samaNeNaM jAva saMpatteNa uvaMgANaM paDhamassa nirayAvalayA dasa ayaNA pattA, paDhamassa NaM bhaMte ! ajjhayaNassa nirayAvalayANaM samaNegaM jAva saMpattega ke aTThe pannatte ? // 8 // chAyA yadi khalu bhadanta ! zramaNena yAvat saMprAptena upAGgAnAM prathamasya nirayAbalikAnAM daza adhyayanAni prajJaptAni, prathamasya bhadanta ! adhyayanasya nizyAvalikAnAM zramaNena yAvat saMbhAvtena ko'rthaH prajJaptaH ? // 8 // TIkA- " jagaM bhaMte ' ityAdi / yadi khalu bhadanta ! - he bhagavan ! yAvat 119.11 'kAlI' Adi zabdoMse - usake sambandhI arthameM 'ag' pratyaya kiyA haiM, jisase kAlI mahArAnIkA putra kAla kumAra kahA jAtA hai, usake caritrapratibodhaka adhyayana bhI kAla- adhyayana nAmase prasiddha hai / isa prakAra saba adhyayanakI yojanA samajhanA cAhie jambUsvAmIne sudha svAmIle phira pUchA- 'jaNa maMte' ityAdi / kAlI' Adi zabdothI tenA saMbaMdhI arthamAM 'a' pratyaya karyo che, jethI kAlI mahArANInA putra kAlakumAra kahevAya che. tenuM caritrapratiAdhaka adhyayana paNu kAla-adhyayana nAmathI prasiddha che. A prakAre badhAM adhyayananI ceAjanA samajavI joie ! chatA yU svAbhIkhe sudharmA svAbhIne vajI pUchayu - 'jaiNaM bhaMte' tyAhi For Private and Personal Use Only Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nirayAvalikAsatra pUrvoktaguNavatA saMpAptena bhuktiM labdhavatA, zramaNena bhagavatA mahAvIreNa nirayApalikAnAmakopAGgasya prathamasya vargasya daza adhyayanAni prajJaptAni-nigaditAni he bhadanta ! he bhagavan ! nirayAvalikAnAM prathamasya adhyayanasya yAvatpUrvoktaguNavatA saMmAptena muktiM labdhavatA zramaNena-bhagavatA mahAvIreNa ko'rthaH pajJaptaH pratipAditaH ? __ atra sarvatra 'zramaNena ' ' yAvat ' ' saMpAptena' ityAdipadAnAM punaH punarupAdAnaM bhagavadbhaktivAhulyasUcanAya / ___ yadvA-vAkyabhedena punaruktirna vijJeyA / anyacca bhagavadgaNAnAM santataM smaraNena bhavyAnAmanyaviSayato manonivRttipUrvakopAdeyaviSayAvadhAnArtha punaH punaH kathanaM guNa eveti // 8 // __ he bhadanta ! ina dasa adhyayanoMmeM prathama-kAlakumAra adhyayanakA bhagavAnane kyA artha kahA ! yahAM sarvatra zramaNa Adi padoMkA punaH punaH upAdAna kiyA hai vaha bhagavAnakI atizaya bhakti sUcanArtha hai / athavA vAkyabhedase punaruktidoSa nahIM samajhanA caahie| athavA bhagavAna ke guNoMko bAra bAra smaraNa karanese bhavyoM kA anya viSayase manovRtti kA nirodha hojAtA hai| upAdeya viSayameM sAvadhAna honeke liye punaH punaH unhIM zabdoMkA uccAraNa kiyA hai arthAt unhIM padoMkA bAra bAra mavaNa karanese upAdeya viSaya para citta zraddhAlu hojAtA hai // 8 // he bhadaMta, e daza adhyayanamAM prathama-kAlakumAra adhyayanane bhagavAne zuM artha kahyo? ahIM sarvatra zramaNa Adi padenuM vAraMvAra upAdAna karyuM che, te bhagavAnanI atizaya bhakita sucanArtha che. athavA vAkya bhedathI punarUkita deSa na samaja joIe athavA bhagavAnanA guNonuM vAraMvAra smaraNa karavAthI bhavyanI bIjA viSayathI manavRttino niSedha thaI jAya che. upAdeya viSayamAM sAvadhAna thavA mATe pharI pharI te zabdanuM uccAraNa karyuM che arthAt tenA te zabdo vAraMvAra zravaNa karavAthI uMpAdeya viSayamAM citta zraddhALu thaI jAya che. (8). For Private and Personal Use Only Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 33 sundarabodhinI TIkA kUNikarAjavarNana atha prathamaM kAlakumAraM varNayati-' evaM khalu' ityAdi / mUlamevaM khalu jaMbU ! teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM iheva jaMbUddIve dIve mArahe vAse caMpA nAma nayarI hotthA, riddha0, punnamadde ceie, tatthaNaM caMpAe nayarIe seNiyassa rano putte cellaNAe devI attae kUNie nAma rAyA hotthA, mahayA0, // 9 // .. chAyA evaM khalu jambUH ! tasmin kAle tasmin samaye ihaiva jambUdvIpe dvIpe bhArate varSe caMpA nAma nagarI abhUt / Rddha0, pUrNabhadraM caityam , tatra khala campAyAM nagayo zreNikasya rAjJaH cellanAyA devyA AtmajaH kUNiko nAma rAjA'bhavata, mahatA0 // 9 // TIkAhe jambUH ! tasmin kAle tasmin samaye ihaiva asminneva dezataH pratyakSaM dRzyamAne jambUdvIpe tannAmakamadhyadvIpe na punarjambUdvIpAnAmanantatvAdanyaveti bhAvaH / bhArate varSe bharatakSetre bharatakSetrasya madhyapradeze campA nAma yahAM prathama kAla kumArakA varNana karate haiMzrI sudharmA svAmI zrI jambU svAmI se kahate haiM-"evaM khalu' ityaadi| he jambU ! usa kAla usa samaya isI hI-madhya jambU dvIpa meM bharata nAmakA kSetra hai, usake madhya bhAgameM campA nAmakI nagarI gaganacumbI prAsAdoM se - - mA pasA bhAnu varNana 43 cha: zrI sudhA svAmI zrI svAmIna :-'evaM khalu tyA he jaMbU! te kAla te samaye Aja madhya je khUDhIpamAM bhAratanAe kSetra che jenA madhya bhAgamAM caMpA nAmanI nagarI AkAzaspazI" bhavanethI zobhita For Private and Personal Use Only Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 34 - . ,nirayAvalikAsUtra nagarI abhUt : 'RddhastimitasamRddhA' RddhA-namaHsparzibahulapAsAdayuktA bahulajanasaGkhalA ca, stimitA-svaparacakrabhayarahitA, samRddhA-dhana-dhAnyAdiparipUrNA, atra tripdkrmdhaaryH| ... tatrezAnakoNe pUrNabhadraM nAma caityam vyantarAyatanam udyAnamiti vA AsIditi zeSaH / tatra khalu campAnagayA zreNikasya tannAmakasya, rAjJaH putraH cellanAyAH tannAmnyA devyAH-rAyAH AtmajaH aGgajAtaH kUgiko nAma rAjA abhavat / ' mahatA' zabdena-'mahayAhimavaMtamahaMtamalayamaMdaramahiMdasAre' acaMtavisuddhadIharAyakulavaMsamuppamUe, niraMtaraM rAyalakkhaNavirAiyaMgamaMge sImaMdhare maNusside, purisasIhe, pasaMtaDiMbaDaMbararajaM pasAhemANe , viharaI' ityAdInAM sAhaH / chAyA- mahAhimavanmahAmalayamandaramahendrasAraH, atyantavizuddhadIrgharAjakulavaMzasuprasUtaH, nirantaraM rAjalakSaNavirAjitAGgAGgaH, sImandharaH, manuSyendraH, puruSasiMhaH, prazAntaDimbaDambaraM rAjyaM prasAdhayan viharati / rAjavarNanamAha-' mahAhimava'dityAdinA-mahA~zcAsau himavAn mahA alaGkRta, svacakra paracakrakA bhaya rahita aura dhana dhAnya Adi se sampanna thii| usake izAna koNameM pUrNabhadra nAmakA vyantarAyatana thaa| usa cammAnagarImeM zreNika rAjAke putra koNika rAjA rAjya karate the jo celanA mahArAnIke garbhase janme the / koNika rAjAkA varNana isa prakAra hai-mahA himavAna parvatake samAna the svapara cakra bhaya rahita ane dhana dhAnya AdithI saMpanna hatI. tenA izAna keNumAM pUrNabhadra nAme vyaMtarAyatana hatuM. te caMpA nagarImAM zreNika rAjAnA putra keNika rAjA rAjya karatA hatA, je celanA mahArANInA garbhathI janmyA hatA. keNika rAjAnuM varNana A prakAre che - mahA himavAna parvata samAna hatA arthAt zeSa anya rAja rUpI parvatethI For Private and Personal Use Only Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - sundarabodhinI TokA kaNikarAjavarNana himavAn sa iva mahAn zeSarAjaparvatApekSayA, malayo malayAcalaH, mandaro= merugiriH, mahendra surapatiH parvatavizeSo vA, tadvatsAra pradhAno yastathA, atyantavizuddhaH atinirmalaH dIrghaH cirakAlIno rAjJAM kularUpo vaMzastatra prasUtaH jAtaH atinirmalacirantanarAjakulasamutpannaH, nirantaraM sarvadA, rAjJAM lakSaNAni svastikazaGkhacakrAdIni taiH virAjitaM-zobhitamaGgA-pratyaGgaM yasya sa tathA, sAmudrikazAstramatipAditarAjalakSaNopetazarIra ityarthaH, 'sImandharaH' rAjamaryAdApAlakaH, 'manuSyendraH' manuSyeSu nareSu indra iva aizvaryavAn , 'puruSasiMhaH'-puruSeSu siMha iva zUraH zatrUn prati apratihatavIryavAn , 'prazAnte' ti-prazAntAni DimbAni ativRSTayanAdRSTimUSakazalabhazukAtyAsannarAjarUpA vighnAH, DambarANi-paraspararAjaprajAvirodharUpaklezA yatra, tathAbhUtaM rAjyaM prasAdhayan=paripAlayan viharati-tiSThati // 9 // arthAt-zeSa anya rAjA rUpa parvatoMse baDhe caDhe the| malaya parvata aura mahendra parvata ke samAna zreSTha the, atyanta nirmala prAcIna rAjavaMzameM janme the| jinake zarIra ke pratyeka avayavameM svastika, zaMkha, cakra Adi rAjacihna yathAsthAna sthita the| rAjamaryAdAke pAlaka the| aizvaryasampanna honese manuSyoMke indra the| aura zatruoMko apratihata zakti dvArA jItanese puruSameM siMhake samAna the| jinakA rAjya ativRSTi, anAvRSTi, mUSaka-cUhe, zalabha-TiDDiyA~, zuka-tote tathA rAjAoM kA yuddhAdike kAraNa gAMva ke samIpa nivAsa karanA, ina chaha prakAra kI ItiyoM= upadravoMse mukta thaa| aise rAjyakA pAlana mahArAja koNika karate the| // 9 // meTA hatA. malaya parvata ane mahendra parvatanA samAna zreSTha hatA. atyaMta nirmala prAcIna rAjavaMzamAM janmyA hatA. jenA zarIranA pratyeka avayavamAM svastika, zaMkha, cakra Adi rAjacihna egya ThekANe rahelAM hatAM. rAjamaryAdAnA pAlaka hatA. ezvaryasaMpanna hovAthI manuSyanA Indra hatA. tathA zatruone apratihata zakti dvArA jItavAthI purUSamAM siMhasamAna hatA. jenuM rAjaya ativRSTi, anAvRSTi, mUSaka (uMdara), zalabha (tIDe, zaka (pipaTa) tathA rAjAonAM yuddha AdinA kAraNe gAmanI najIka nivAsa kare, e cha prakAranI Iti eTale upadvavathI mukta hatuM. evAM rAjyanuM pAlana mahArAja keNika karatA hatA tyA For Private and Personal Use Only Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nirayAvalikAsatra mUlamtassa NaM krUNiyassa rano paumAvaI nAmaM devI hotyA, somAlapANipAyA jAva viharai // 10 // chAyAtasya khalu kUNikasya rAjJaH padmAvatI nAma devI abhavat , sukumArapANipAdA yAvat viharati // 10 // TIkA. 'tassaNaM' ityAdi-tasya kUNikasya rAjJaH padmAvatI nAma devI abhavat , tasyA varNanamAha-' sukumArapANipAdA' sukumAra-komalaM pANipAdaM yasyA sA tathA, komalakaracaraNayuktA, atra-' yAvat ' zabdena ' ahINapaciMdiyasarIrA, lakkhaNavaMjaNaguNovaveyA, mANummANappamANapaDipuNNasujAyasavvaMgasuMdaraMgA, sasisomAkArA, kaMtA, piyadaMsaNA, surUvA' ityantavizeSaNAnAmanyatroktAnAM samanvayo boddhavyaH / eSAM chAyA-ahInapaJcendriyazarIrA, ' tassaNaM'. ityAdi / . mahArAja koNikake padmAvatI nAmaka mahArAnI thii| 'sukumAlapANipAyA' jisake. hAtha paira atyanta komala the / ' ahINapaMciMdiyasarIrA' lakSaNa aura svarUpase.. paripUrNa (pUrI.) pA~ca indriyAM sahita zarIra vAlI thI,. arthAt jisakI cakSu Adi pAMcoM indriyA~ apane-apane viSaya grahaNa karanemeM pUrNa sAvadhAna, tathA yathAyogya AkAra vAlI thii| 'tassaNa tyAhi. bh7|2ive legsne pAvatI nabhanI malued stI. 'sukumAlapANipAyA' ne DAya 41 atyaMta ma hatA. : 'ahINapaMcidiyasarIrA', e tathA sva35thI paripUrNa pAya diyo saMhita zarIravALI hatI arthAt jenI kSu Adi pAMce Idriye pita pitAnA viSaya grahaNa karavAmAM pUrNa sAvadhAna. tathA yathAgya AkAravALI hatI For Private and Personal Use Only Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1. sundarabodhinI TIkA padmAvatovarNana lakSaNavya anaguNopapetA, zazisaumyAkArA, kAntA, bhiyadarzanA, surUpA, iti / athaitAni vizeSaNAni pratipadaM vyAcakSmahe - ahInAni-lakSaNasvarUpAbhyAM paripUrNAni paJca indriyANi yasmiMstAdRzaM zarIraM yasyAH sA ahInapaJcendriyazarIrA - svasvaviSayagrahaNasamarthapUrNAkAracakSurAdIndriyaviziSTetyarthaH, 'lakSaNe ' ti lakSyante - cihnayante yaistAni lakSaNAni strIcihnAni hastasthavidyAdhanajIvitarekhArUpANi vA, vyajyante yaistAni vyaJjanAni - maSatilakAdIni, guNAH= sauzIlyapAtivratyAdayo, yadvA- pUrvoktaprakArairlakSaNairvyajyante iti lakSaNavyaJjanAste ca guNAH, athavA-proktasvarUpANAM lakSaNavyaJjanAnAM ye guNAstaiH, upapetA - samanvitA atra ' upa ' ' apa 'ityupasargayoH zakandhvAditvAtpararUpam / , 37 mAnonmAnapramANaparipUrNasujAtasarvAGgasundarAGgI, 'lakkhaNavaMjaNaguNovaveyA' jinake dvArA pahacAna hotI hai unako lakSaNa (cihna) kahate haiM / athavA hAtha AdimeM banI huI vidyA dhana jIvana AdikI rekhAoMko lakSaNa kahate haiN| jinake dvArA abhivyakti ( pragaTapana ) hotI hai, una tila aura masa Adi ko vyaJjana kahate haiM, suzIlatA patitratatA Adi guNa haiM, ina tInoM se jo strI yukta ho use lakSaNavyaJjanaguNopapetA kahate haiM, athavA lakSaNoMke dvArA vyakta hone vAle guNoMko lakSaNavyaJjanaguNa kahate haiM, aura inase yukta strIkolakSaNavyaJjanaguNopapetA kahate haiM, athavA - pUrvokta lakSaNoM aura vyaJjanoMke "guNoMko lakSaNavyaJjanaguNa kahate haiM, aura inase yukta strIko lakSaNavyaJjanaguNopetA kahate haiM / mahArAnI padmAvatI ina guNoM se yukta thI / For Private and Personal Use Only lakkhaNacaMjaNaguNAyaveyA' nenAthI bhejiyAya tene lakSaNa Ahe . athavA hAtha AdimAM banelI vidyA dhana jIvana AdinI rekhAone lakSaNa (cihna) kahe che. jenA dvArA abhivyakti (pragaTapaNuM) thAya che te tala athavA masa Adine vyaMjana kahe che. suzIlatA pativratapaNuM Adi guNa che. A traNethI je strI yukata hAya tene mA vyaMjana guNopetA De he athavA sakSo dvArA vyakta hovAvAjA gulane lakSaNa vyaMjana gue| uDe che. tathA tenAthI yukta ne strI hoya tene lakSaNavyaJja papetA kahe che athavA pUrvakata lakSaNA tathA vyaMjanAnA guNa uDe . tathA tenAthI yukta ne strI hoya tene "he che. mahArANI padmAvatIbhAM bhI guNI tA. guNNAne lakSaNa vyaMjana lakSaNa vyaJjana guNA papaitA Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nirayAlikAstra - hastasthapradhAnarekhAlakSaNAni yathA- , " jassa havai bahureho, hattho ahavA rahiyasayalareho / so appAU ahaNo, tahA duhI lakkhaNabuNiTTio // 1 // egegaMgulimajjhe, hoI paNavIsavaccharaM AU / jANaha jIviyarehaM, jA ya kaNiTuMgulImUlA // 2 // karahAo dhaNarehA, maNibaMdhatto taheva piurehA / / / eyA savyA puNyA, havaMti ce AugottadhagalAho // 3 // " chAyA-yasya bhavati bahurekho, hasto'thavA rahitasakalarekhaH / so'lpAyUradhanastathA duHkhI lakSaNajJanirdiSTaH // 1 // ekaikA limadhye, bhavati paJcaviMzativatsaramAyuH / ., jAnata jIvitarekhAM, yA ca kaniSThAjulImUlAd // 2 // hAtha kI pradhAna rekhAoMke lakSaNa isa prakAra haiM-jisake hAthameM bahuta rekhAe~ hoM yA bilkula rekhAe~ na hoM ve alpAyu vAle nirdhana aura duHkhI hote haiM, aise, lakSaNake jAnane vAle kahate haiM // 1 // - jo rekhA kaniSTha aMgulIke mUlase nikalatI hai vaha jIvana-Ayu kI rakhA hai| eka-eka aMgulImeM paccIsa-paccIsa varSakI Ayu hotI hai, arthAt yadi AyukI rekhA eka aMgulI taka hai to (25)paccIsa varSakI Ayu, do aMgulI taka ho to (50)pacAsa varSakI Ayu, isa hisAbase Age samajhanA cAhiye // 2 // hAthanI mukhya mukhya rekhAonAM lakSaNa A prakAranAM che jenA hAthamAM bahu rekhAo hoya athavA bilakula rekhA na hoya te alpa AyuvALA, nirdhana tathA duHkhI hoya che. ema lakSaNanA jANavAvALA kahe che. 1 je rekhA TacalI AMgaLInA mULathI nIkaLe che te javana-AyunI rekhA che. eka eka AMgaLImAM pacIsa-pacIsa varSanI Ayu hoya che arthAt je AyunI rekhA eka AMgaLI sudhI hoya te pacIsa varSanI Ayu, e hisAbe AgaLa sama devu naye. (2) For Private and Personal Use Only Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TokA padmAvatIvarNana karabhAddhanarekhA, maNibandhAttathaiva pitrekhaa| etAH sarvAH pUrNA, bhavanti cedAyurgotradhanalAbhaH // 3 // iti| . 'mAne 'ti-mIyate paricchidyate padArtho'neneti mAna, tulA lIprasthAdinA tolanaM, yadvA-jalAdiparipUrNakuNDAdipraviSTe puruSAdau yadA droNaparimidaM jalAdi nissarati tadA sa puruSAdirmAnavAnityucyate tadeva, unmAnam Urca mAnaM, yadvA-arddhabhArarUpaH parimANavizeSaH, pramANe sarvato dhana kI rekhA karama-guddese nikalatI hai aura magibandha ( karake mUla) se pitarekhA phUTatI hai| yadi ye saba rekhAe~ pUrNa ho to Ayu gotra pratiSThA aura dhanakA lAbha hotA hai // 3 // "mANummANappamANapaDipuNNasujAyasavyaMgasuMdaraMgA" jisake dvArA padArtha mApA jAya use mAna kahate haiM, arthAt tarAjU aMgulI sera chaTAMka Adike dvAsa taulanA, athavA koI puruSa Adi jalase saMpUrNa bhare hue kuNDa ( zarIrapramANa gaharA, zarIrapramANa lambA va zarIrapramANa cauDA) Adi meM ghuse aura usake ghusanese eka droNa-(parimANavizeSa) jala bAhara nikale to, usa puruSa Adiko mAnayukta kahate haiN| mAna-zabdase isIkA grahaNa karanA caahie| mAna se adhikako * athavA ardhabhAraM rUpa parimANa ko unmAna kahate haiN| sarvatomAna ko, dhananI rekhA karabha-gudAthI nikaLe che tathA maNibaMdha (kAMDAnAM mULathI) pitRrekhA phUTe che. je A badhI rekhAo pUrNa hoya to Ayu, netra, pratiSThA tathA dhnn| ma thAya che. (3) . "mANummANappamANapaDiguNasujAyasavaMgatuMraMgA" // 2 // pArtha mApI zakAya tene mAna kahe che. athaoNt trAjavuM, AMgaLa, zera, chaTAMka AdinA dvArA taLavuM. athavA koI purUSa vare jalathI saMpUrNa bharelA kuMDAdi (zarIra jeTale UMDe tathA lAMbo pahe)mAM pese ane tenA pesavAthI eka droNa (parimANavizeSa) jala bahAra nikaLe to te purUSa Adine mAnayukta kahe che. mAna zabdathI Aja vAta samajavI joIe. mAnathI adhikane athavA ardhabhAra rUpa parimANane For Private and Personal Use Only Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nirayApalikAsatra mAna, yadvA-nijArjulIbhiraSTottarazatA liparimitocchrAyaH, itthaM ca-mAnaM conmAnaM ca pramANaM cetyeSAM dvandve mAnonmAnapramANAni, taiH paripUrNAni= sampannAni, ata eva sujAtAni yathocitAvayavasannivezavanti, sarvANi= sakalAni aGgAni ajyate vyajyate jJAyate prANI yaistAni mastakAdArabhya caraNAntAni yasmin zarIre tat mAnonmAnapramANaparipUrNasujAtasarvAGgam, ata eva tAdRzaM sundarama-vapuryasyAH sA tathoktA, 'zazIti zazI-candrastadvat saumyaH= AhAdaka AkAraH svarUpaM yasyAH sA, 'kAntA' kamanIyA, cittahAriNo, athavA apane aMgulIse (108) eka sau ATha aMgulI U~cAIko pramANa kahate haiN| ina mAna unmAna aura pramANase yukta honeke kAraNa sujAta (yathAyogya 'avayavoMkI racanAse ... sundara ) jo sarvAGga-jisake dvArA prANI vyakta hotA hai-kisI AkRtike rUpameM dikhAI. detA hai use, arthAt pairoMse lekara mastaka takake avayavoMko aMga kahate haiN| ina saba aMgoMse sundara aMgavAlI mahArAnI padmAvatI thii| .. "sasisomAkArA" candramAke samAna zAnta AkAravAlI thI katA' jo kamanIyA-citta haraNa karanevAlI ho usa strIko 'kAntA' kahate haiN| unmAna kahe che, sarvatemAnane athavA potAnI AMgaLIthI (10) ekaso ATha AMgaLI UMcAIne pramANu kahe che. A mAna unmAna tathA pramANuthI yukta havAne kAraNa sujAta (yathAyogya avayavonI racanAthI suMdara) je sarvega, jenA dvArA prANI vyakata hoya che-keI AkRtinA rUpamAM dekhAya che tene. arthAt pagathI mAMDIne mAthA sudhInA avayavone aMga kahe che. A badhAM aMgothI suMdara aMgavALI bhae padmAvato tI. 'sasisomAkArA' yadramA sabhAna' t2jI tI 'kaMtA' 2bhanIyA vitta 125 42vAvANI DAya te strIne 'kAntA' cha. For Private and Personal Use Only Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org sundarabodhinI TokA padmAvatovarNana ' priye 'ti priyaM = darzakajanamanohAdakaM dazarnam = avalokanaM yasyAH sA priyadarzanA, yattu darzanaM rUpamiti vyAkhyAtaM tatpUrvottaropAttavizeSaNapaunaruktyApacyA heyameva / yata evaMvizeSaNaviziSTA'taeva surUpA = sarvAtizAyirUpalAvaNyavatI, rUpeNa lAvaNyasyApyupalakSitatvAt // 10 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 6 mUlam tatthaNaM caMpAe nagarIe seNiyassa ranno bhaJjA kUNiyassa reno cullumAyA kAlI nAmaM devI hotthA, somAlapANipAyA jAva surUvA // 11 // chAyA tatra khalu campAyAM nagaryAM zreNikasya rAjJaH bhAryA kUNikasya rAjJaH kSullamAtA kAlI nAma devI abhavat, sukumArapANipAdA, yAvat surUpA // 11 // TIkA 41. -- tatthaNaM ' ityAdi-tatra=tasyAM campAyAM nagayIM ' khalu ' iti vAkyAlaGkAre, zreNikasya rAjJaH bhAryA paTTarAjJI kUNikasya rAjJaH kSullumAtA = laghupiyadaMsaNA ' jisakI dRSTi darzakoMke manameM AhlAda utpanna karatI ho usa strIko ' priyadarzanA ' kahate haiM / isa prakAra uktaguNaviziSTa honesevaha ' surUpA ' zreSTha rUpa lAvaNyavatI thI // 10 // For Private and Personal Use Only ' tatthaNaM ' ityAdi / usa campA nagarImeM zreNika rAjAkI paTarAnI koNika rAjAkI laghumAtA kAlI nAmakI devI sukumAla kara - caraNavAlI yAvat surUpA thI / 'piyadasaNA' benI nagara nArAnA bhanabhAM yAnaM utpanna puratI hoya te srIne ' priyadarzanA" kahe che. A prakAre kahelA guNaviziSTa hAvAthI te ' zreSTha-3pasAvazyavatI hutI (10) ' surUpA ' 'tatthanaM ' ityAhi te yayA nagarImAM zreSThi rAjanI paTarA azi rAjAnI laghumAtA kAlI nAme tenI suDhAmaLa hAtha pagavALI bahu svarUpavAna hatI. Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org nirayApalikAsatra jananI kAlI nAma devI sukumArapANipAdeti pUrvavat , abhavat , punaH sA kIdRzI? ti vizeSavarNanamAha- komuirayaNiyaravimalapaDipunnasomavayaNA, kuMDalullihiyagaMDalehA, siMgArAgAracAruvesA' chAyA-kaumudIrajanikaravimalaparipUrNasaumyavadanA, : kuNDalollikhitagaNDarekhA, zRGgArAgAracAraveSA, eteSAM vizeSaNAnAmevaM vyAkhyA-tathAhi- 'kaumudI'ti- 'ku'zabdena mahI proktA, 'muda' harSe tato dvayam / dhAtujJairniyabhaizcaiva, tena sA kaumudI smRtA // 1 // phira inhIM kAlI devI kA varNana karate haiM -- komuirayaNiyaravimalapaDipunnasomavayaNA' ___ kaumudI zabdakA artha isa prakAra hai"'ku' zabdena mahI proktA, 'muda' harSe, tato dvayam / dhAtu niyamaizcaiva, tena sA kaumudI smRtA // 1 // " 'ku' zabdakA artha pRthivI hai, 'muda ' zabdakA artha harSita karanA hai, jo pRthvImeM rahe hue janoMko Ananda utpanna kare usako kaumudI kahate haiN| kaumudI yAne Azvina kArtika mAsa rUpa zarada RtukI pUrNimAko ujvala candrikA (cA~danI) usa candrikAvAlA candramAke samAna nirmala saMpUrNa ramaNIya mukhavAlo thii| ' kuMDalcha vaLI te kAlI devInuM varNana kare che - 'komuirayaNiyaravimalapaDipunasomayayagA' kaumudI zabdano artha evo che - ___" 'ku' zabdena mahI proktA, 'muda' harSe, tato dvayam / dhAtuniyamaizcaiva, tena sA kaumudI smRtA // 1 // " ka" zabdano artha pRI che. "muda' zabane A "harSita karavuM che je " pRthvI upara rahelAM mANasone AnaMda karAve tene kaumudI kahe che. komurI arthAta A kArtika mAsa rUpI zarada RtunI pUrNimAnI ujavela caMdrikA, te caMdrikAvALA je caMdramAM For Private and Personal Use Only Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir * pRthivyAM modata zata na kArtikapUrNimAcandrikAsA tathA, sundaraprodhiko TokA kAlovarNana ko pRthivyAM modata iti antarbhAvitaNyarthatvAd harSayati prAgina iti kumudazcandrastasyeyaM kaumudI Azvina-kArtikapUrNimAcandrikA, tatpradhAno yo rajanikarazcandrastadvat vimalaM paripUrNa saumyaM=ramaNIyaM vadanaM mukhaM yasyAH sA tathA, 'kuNDale 'ti-kuNDalAbhyAM karNAbharaNavizeSAbhyAM ullikhitA-ghRSTA gaNDarekhA= kapolatalaviracitakastUrIrekhA yasyAH sA tathA, 'zRGgAre 'ti-zRGgArasya rasavizeSasya agAramiva agAraM, tathA cAru:=sundaraH vezo nepathyaM yasyAH sA tathA, iti / ___ punaH kIdRzI setyAha- seNiyassa rano iTTA kaMtA piyA maNunnA nAmadhijjA vesAsiyA sammayA bahumayA aNumayA bhaMDakaraMDagasamANA tellakelA iva susaMgoviyA celapeDA iva musaMpariggahiyA sA kAlI devI segieNa ranA saddhiM viulAI bhogabhogAI bhuMjamANA viharai' chAyA-' zreNikasya rAjJa iSTA kAntA priyA manojJA nAmadheyA vaizvAsikA saMmatA bahumatA lihiyagaMDalehA' jinake gharSaNa laganese kapola para rahI huI kastUrI Adi sugaMdhI dravyakI rekhA haTa gaI hai aise vizAla kuMDalako dhAraNa karanevAlI thii| 'siMgArAgAracAruvesA', zRMgAra rasakA ghara aura sundara veSa vAlI thii| 'iSTA' pAtivratya Adi guNoMse rAjA zreNikake abhilaSita thii| 'kAntA' rAjA ke manameM AhlAda utpanna karaneke kAraNa kAntA-kamanIya thii| rAjAke prema utpanna samAna ni sapUrNa 2bhaya bhubhavANI tI. 'kuMDalullihiyagaMDalehA' ne ghasAre lAgavAthI gAla para rahelI kasturI Adi sugaMdhI dravyanI rekha jatI 20 cha meva qiue ane dhAraNa 421 // pANI tI. 'siMgArAgAracAruvesA' gAra rasanuM ghara tathA suMdara veSa vALI hatI. are" pativratya Adi guNethI zala zreNinI bhAnAtI tI. 'kAntA' na bhanabha mAna utpanna 42nArI hatI tethI kAntA eTale kamanIya hatI. rAjAne prema utpanna karavAne kAraNe For Private and Personal Use Only Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nirayAvalikAsatra. anumatA bhANDakaraNDakasamAnA tailakeleva susaMgopitA celapeTeva susaMparigRhItA sA kAlI devI zreNikena rAjJA sArddha vipulAn bhogabhogAn bhuJjAnA viharati / ___iSTA-abhilapaNIyA pAtivratyAdiguNabAhulyAt , kAntA-kamanIyA, priyA-premavatI sadApremaviSayatvAt kimanyadarzaneneti pariNAmajanikA, manojJA= patimanovinodinI, bhAvataH patibhAvavatI, svarUpataH zobhanA / nAmadheyA prazastanAmavatI, nAmadhAryA, iti vA chAyA, tatra nAma dhArya hRdi dharaNIyaM yasyAH sA tathA / vaizvAsikA-sarvathA vizvasanIyA, sammatA-sammAnayogyA tatkRtagRhakAryANAM saMmatatvAt , bahumatA=patidAsIdAsAdisakalaparijanasammAnitA, anumatA=sakalakAryAnumatigrahaNayogyatvAt sakalakuTumbasamadarzinI vipriyakaraNe'pyanukUletyarthaH, bhANDakaraNDakasamAnA=AbharaNakaraNDakatulyA bhUSaNakaraNDakavatpatisurakSitetyarthaH, tailakeleva susaMgopitA-tailakelA dezavizeSamasiddho mRNmayastailabhAjanavizeSaH, so'tisaundaryeNa dRSTidoSasaMbhavAd bhaGgabhayAJca suSThu saMgopyate, evaM sA, karaneke kAraNa 'piyA' thii| rAjAke mana prasanna karaneke kAraNa 'manojJA' thI tathA prazasta nAmavAlI thI, usakA nAma hRdayameM dhAraNa karane yogya thaa| zIla Adi guNake kAraNa vizvAsa yogya thii| patike manake anukUla kArya karanese saMmAna yogya thI. sakala kuTumbake hita karanese 'bahumatA' thI, saba kArya patikI saMmatise karaneke kAraNa 'anumatA' thI, bhUSaNakaraMDakake samAna 'surakSitA' thii| kisI dezameM "priyA' tI. satarnu mana prasanna 42vAvAjI pAthI 'mamozA' tI. tathA prazasta nAmavALI hatI athavA tenuM nAma hadayamAM ghAraNa karavA yogya hatuM. zIla Adi guNe vaDe vizvAsapAtra hatI. patinA manane anukULa kArya karavAthI sanmAna... itI. sa manu hita 42vAyI 'bahumatA' tI. mAM Arya patinI samatiyA rAne 2'manumata' sil: bhUSa3244 (agin 42deg42-URat)- 48 For Private and Personal Use Only Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TIkA kAlovarNana celapeTeva susaMparigRhItA=bahumUlyavasvamaJjUSeva manAgapyavicalatayA svAyattIkRtA sA-pUrvoktaguNaviziSTA kAlI devI zreNikena rAjJA svapatinA sAI vipulAn-bahUn nAnAvidhAn bhogAn-zabdAdiviSayAn bhuJjAnA=anubhavantI viharati-Aste sma // 11 // mUlamtIseNaM kAlIe devIe putte kAle nAmaM kumAre hotyA, somAlapANipAe jAvamurUve // 12 // chAyAtasyAH skhalu kAlyAH devyAH putraH kAlo nAma kumAro'bhavat , mukumArapANipAdaH yAvat surUpaH // 12 // TIkA-- 'tIseNaM' ityAdi / tasyAH kAlyA devyAH putraH kAlo nAma miTTIkA telapAtra aisA sundara hotA hai ki jisako dRSTidoSase bacAneke liye gupta rakhate haiM, isI prakAra vaha sugopita thI, bahu mUlya vastravAlI peTIke samAna sarvathA suparigRhItA thii| aise viziSTa guNavAlI kAlI mahArAnI zreNika rAjA ke sAtha aneka prakArake zabdAdi viSayoMkA anubhava karatI huI rahatI thI // 11 // . 'tIseNaM' ityAdi / usa kAlI mahArAnI ke komala kara caraNa vAma surakSita hatI. koI dezamAM mATInuM tela pAtra evuM suMdara hoya che ke jene dRSTi deSathI bacAvavA mATe gupta rAkhe che tenI peThe A paNa sugopita hatI. kiMmatI vaDhavALI peTInI peThe sarvathA rAjAthI suparigrahItA hatI. evA viziSTa guNavALI kAlI mahArANI zreNika rAjAnI sAthe aneka prakAranA zabdAdi viSayane anubhava karatI rahetI hatI. 11 'tIseNatyAhi. astii mahArAnabhAya 41 vANI, tara For Private and Personal Use Only Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - nirayAvalikAsatra kumAro'bhavat , sa kIdRzaH ? ityapekSAyAmAha-sukumArapANipAdaH, murUpaH, ityanayorvyAkhyA pUrvoktadizA'vaseyA / yAvatkarayAt 'pAsAie, darisaNije, bhabhirUve, paDirUve, ityeSAM saho jJeyaH / etacchAyA-prAsAdIyaH, darzanIyaH, abhirUpaH pratirUpaH, iti / prAsAdIyaH-darzakajanamanomodajanakaH, darzanIyaH= dRSTisukhadatvena bhUyo bhUyo darzanayogyaH, abhirUpaH-manojJAkRtikaH, pratirUpaH= sarvAtizAyirupalAvaNyavAn iti / atra prasAzAt zreNika-Nika-varNanaM, kAlakumArAdivarNanaM ca saMkSepataH kathyate tatra kila putravatprajApAlasya zreNikabhUpAlasya rAjye ranadvayamAsItdevasamarpitahAraH 1, secanakahastI 2 ca, yAvat tadIya rAjyasya mUlyaM tatoaura sundara rUpavAlA 'kAla' nAmakA kumAra thA / vaha 'kAlImAra' ke nAmase bhI prasiddha hai| jo manako prasanna karanevAlA, dekhanevAloMke netrako Ananda denevAlA, sundara AkRtivAlA aura atizaya rUpa lAvaNyakA dhAraNa karanevAlA thaa| yahAM prasaGgayA. zreNika, ..kUNika tathA kAla kumArakA saMkSipta vaNana karate haiM vahAM putrake samAna prajAke pAlana karanevAle zreNika rAjAke rAjyameM do rana the-(1)-prathama devasamarpita hAra, (2) dUsarA secanaka hastI thaa| muMdara rUpa vALa kAla nAmane kuMvara hato te "kAlIkumAra" nA nAmathI prasiddha che. je manane prapanna karavAvALo, najare jonArAnAM netrane AnaMda ApavA vALe, suMdara AkRti vALe tathA atizaya rUpa lAvaNyane dhAraNa karavA vALo hato. . ahIM prasaMgavaza rAjA zreNika, kRNika tathA kAla kumArane saMkSapti varNana tyAM putranI peDe prajAnuM pAlana karavA vALA zreNika rAjAnA rAjyamAM be modi (1). he 2 (2) olg seyana sil ci. For Private and Personal Use Only Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinoM TokA samyakprazaMsA 'pyadhikaM mUlyaM tadravadvayasya / hArotpattiragre bhaNiSyate / kUNikasyotpattiH zAkAreNa svayaM vistAreNa kathAyeSyate, kAlAdikumArANAM ca Arambhasamato narakayogyakarmapacavAt tatprAptirmaragavarNanaM cAtraiva zAstre pratipAdayiSyate / RNikakSampAyAM nagaryA prAjyaM rAjyaM cakAra / kUNikasya cellanA'GgajAtAvanyAvapi caihalya- vaihAyasau dvau bhrAtarAvAstAm / atha kadAcit prathamakalpe sakaladevaRddhisampannaH suravRndavanditapadA ye donoM ratna itane mUlyavAna the ki jo rAjAkA sampUrNa rAjya bhI de diyA jAya to bhI unakI kImata na ho sake / hArakI utpatti Age kahI jAyagI aura kUNika kI utpatti zAstrakAra svayaM vistAra se kaheMge / kAlakumAra Adi kumAroMke AraMbha aura saMgrAma se narakayogya karmoMke upacayake kAraNa unakI narakaprAptikA aura maraNakA varNana isI zAstra meM kiyA jAyagA / campA nagarI meM kUNika rAjA niSkaMTaka rAjya karatA thA / usa kUNika rAjAke calanA mAtAse janne hue vaihatya aura vaihAyasa nAmake do bhAI the / eka samaya saudharma devaloka meM sampUrNa deva RddhivAle devavRndase vaMdita A beu ratna evAM kiMmatI hatAM ke te rAjAnuM AkhuM rAjya paNa i devAya te paNa tenI kiMmata na i zake dvAranI utpatti viSe AgaLa kahevAmAM Avaze tathA kRNikanI utpatti zAsrakAra pAte vistArathI kaheze. kAla kumAra Adi kumAranA AraMbha tathA saMcAmathI nakayegya karmInA upacayanA kAraNe temanI narakaprAptinuM tathA maraNunuM varNana A zastramAM karavAmAM Avaze. kRNika rAjA caMpA nagarImAM niSkaMTaka rAjya karatA hatA. te kUNika rAjAne mAtA celanAthI janmelA veltha tathA veDAyasa nAme e bhAI hatA. eka samaya sopamAM deva lekamAM saMpUrNa RddhivALA devabrugraMthI ti caraNavAlA utpADI kendra sudhI sabhAnI adara A prakAre sabhyatvanI prazasrA karI For Private and Personal Use Only Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nirayAvalikAsatra ravindo'pAstatandraH zakrendraH sudharmasabhAyAM samyaktramazaMsAM cakre / tathAhi " aMtomuhuttamittaM vi phAsiyaM huja jehiM saMmattaM / tesiM avaDa puggalapariyaTTo ceva saMsAro // 1 // " " antarmuhurtamAtramapi spRSTaM bhaved yaiH samyakatvam / teSAmapArddhayudgalaparivartazcaiva saMsAraH // 1 // " iti cchAyA, samyaktvasadbhAve prazamasaMvegAdayo guNAH prasabhamudayante tadAnIM kathamapi vadudayaM pratiroDhuM na kazcana samartho bhavati / caraNa vAle utsAhI zakrendrane sudharmA sabhAke andara isa prakAra samyaktvakI prazaMsA kI, jaise kahA hai: "aMtomuhuttamittaM vi phAsiyaM hujja jehiM saMmattaM / tesiM avarddhapuggalapariyaTTo ceva saMsAro // 1 // " ___ jo bhavya prANI antarmuhUrta mAtra bhI samyaktvakA sparza kara letA hai, vaha dezataH nyUna (kama) ardhapudgalaparAvartanase avazya mokSa pAtA hai| ardha pudgalaparAvartanakA svarUpa aNuttaropapAtika sUtrakI arthabodhinI TIkAse samajha lenA cAhie . samyaktvakI prApti hone para zama, saMvega Adi guNa AtmAmeM sahaja utpanna hote haiM. samyaktvake sadbhAvameM guNoMke vikAsako koI nahIM roka sakatA hai| bha 4hyu cha : "aMtomuhuttamittaM vi phAsivaM hujja jehiM saMmattaM / tesiM avaDapuggalapariyaTTo ceva saMsAro // 1 // " je bhavya prANI antarmuhUrta mAtra paNa samyaktvano sparza karI le che a zata: (thADa) nyUna (mch|) a nasaparAvartanathI apazya mokSa pAme . ardhapudagalaparAvartananuM svarUpa anuttarapapAtika sUtranI arthavyAdhinI 4thI sabhA se naye. ' samyakRtvanI prApti thavAthI zama saMvega Adi guNa AtmAmAM sahaja utpanna che. samyaphatvanA samrAvamAM guNenA vikAsane koI rokI zakatuM nathI. For Private and Personal Use Only Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TokA samyaktvaprazaMsA (mAlinIchandaH) " asamasukhanidhAnaM dhAma saMvignatAyAH, bhavasukhavimukhatvoddIpane sadvivekaH / naranarakapazukhocchedaheturnarANAM zivasukhatarubIjaM zuddhasamyakkhalAbhaH // 1 // " kahA bhI hai: " asamamukhanidhAnaM dhAma saMvignatAyAH, bhavasukhavimukhatvoddIpane sadvivekaH / naranarakapazutvocchedaheturnarANAM, zivasukhatavInaM zuddhasamyaktvalAbhaH // 1 // " arthAt-nirmala samyaktva atula sukhakA nidhAna hai, vairAgyakA dhAma (ghara) hai, saMsArake kSaNabhaMgura aura nAzavAna sukhoMkI asAratA samajhaneke lie saccA vivekasvarUpa hai, bhavya jIvoMke manuSya tiryaJca sambandhI aura naraka nigoda Adi duHkhoMkA uccheda karanevAlA hai aura mokSa sukharUpI vRkSakA bIjasvarUpa hai // 1 // 4yuM para che hai: " asamasukhanidhAnaM dhAma saMvignatAyAH, bhavasukhavimukhatvoddIpane sadvivekaH / naranarakapazutvocchedaheturnarANAM, zivamukhatarubIjaM, zuddhasAmyaktvalAbhaH // 1 // " arthAta-nirmaLa samyakatva atula sukhanuM nidhAna che. vairAgyanuM dhAma (ghara) che. saMsAranAM kSaNabhaMgura tathA nAzavAna sukhanI asAratA samajavA mATe kharekhara viveka svarUpa che. bhavya jIvonAM manuSya tiryaMca saMbaMdhI tathA naraka nida, Adi duHkhane uccheda karavAvALuM che tathA mekSasukha rUpI vRkSanAM bIja 2135 che. (1) For Private and Personal Use Only Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nirayAlikAmA kizca (indravajrAchandaH) " samyaktvaratnAnna paraM hi ratnaM, samyaktabandhorna paro'sti bndhuH| samyaktvamitrAnna paraM hi mitraM, samyakkhalAbhAnna paro'sti lAbhaH // 2 // " aura bhI kahA hai:--- " samyaktvaratnAna paraM hi ratnaM, samyaktvabandhorna paro'sti bandhuH / samyaktvamitrAna paraM hi mitraM, . samyaktvalAbhAna paro'sti lAbhaH // 2 // " arthAt-saMsArameM sabhyaktva ratnake samAna anya ratna nahIM, samyaktva bandhu ke samAna anya bandhu nhiiN| samyaktva mitrake samAna anya mitra nhiiN| samyaktva lAbhake samAna anya lAbha nahIM // 2 // 5 55 yuM che :--- "samyaktvaratnAna paraM hi ratna,, samyaktvabandhorna paro'sti bandhuH samyaktvamitrAnna paraM hi mitraM, samyaktvalAbhAna paro'sti lAbhaH // 2 // " / arthAt saMsAramAM samyaktva ratnanA jevuM bIjuM ratna nathI. samyakatva baMdhunA jevo bIjo baMdhu nathI. samyaktva mitranA je bIjo koI mitra nathI ane samyaktva lAbhanA je bIje kaI lAbha nathI. (2) For Private and Personal Use Only Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TIkA samyaktvAzaMsA hRdayabhUmikAyAM saJjAtaH samyaktvAcAradRDhamUlo bhAvanAjaladhArAsicyamAnaH zrutacAritralakSaNadharmaskandhaH pramANazAkho nayapatizAkho dayAdAnakSamAdhRtidalozIla bhavijanamano milindavRndaguJjitajinavacanapremaprasUnaH zAstradRtikaH (kRti-'vADa' iti bhASAyAm ) svargApavargasukhaphalo nijAtmakalyANarasaH samyakvamahAmahIruho mithyAkhagajendrAdikRtopasargakuzAstrakutarkamahAvAtazatasahakhairapyunmUlayitumazakyaH / .. samyaktva rUpI mahAvRkSa hRdaya bhUmimeM utpanna hotA hai samyaktva kA AcAra jisakA mUla hai, bhAvanA jalase sIMcA jAtA hai, jisake zruta aura cAritra dharmarUpI skaMdha haiM, pratyakSa Adi pramANarUpa jisakI zAkhAe~ haiM, nayarUpa pratizAkhAe~ haiM, dayA, dAna, kSamA, dhRti aura zIlarUpa patra-patte haiM, jinavacanakA premarUpa sundara puSpa hai, jisapara bhavya jIyoMke manarUpI bhramaravRnda gUMja rahe haiM, zAstrarUpI vADase surakSita hai, svarga aura mokSake sukharUpa phala hai, nija AtmAke kalyANarUpa rasa hai, aise sudRDha samyaktvarUpI mahAvRkSako mithyAtvarUpI mahAgajakRta upasarga aura kuzAstra kutarkarUpI hajAroM mahAvAyu nahIM ukhADa sakatA / samyakatvarUpI mahAvRkSa hRdayarUpa bhUmimAM utpanna thAya che. samyakatvane AcAra jenuM mULa che. bhAvanAjaLathI jenuM siMcana thAya che. jenAM kRta tathA cAritra dharma rUpI skaMdha (thaDa) che. pratyakSa Adi pramANa rUpa jenI zAkhAo che. nayarUpI prati-zAkhAo che. dayA, dAna, kSamA, dhRti tathA zIlarUpa pAMdaDAM che. jina vacananAM premarUpI suMdara puSpa che. jenA upara bhavya jInAM manarUpI bhamarAnAM vaMda guMjana karI rahyAM che. zAstrarUpI vADathI surakSita che. svarga tathA mokSanAM sukharUpI phala che. potAnA AtmAnAM kalyANarUpI rasa che. evA sudaDha samyaktvarUpI mahAvRkSane mithyAtvarUpI mahAgajata upasargo tathA kuzAstra tarka rUpI gre| bhaDApAta (mAMdhI) nali . For Private and Personal Use Only Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nirayAvalikAsana va iti vistareNAsya varNanamAcArAgasUtrasyA''cAracintAmaNiTIkAto'vaseyam / evaM samyaktvaprazaMsAM kurvANaH surapatiravadhijJAnena jambUdvIpabharatakSetre zreNikabhUpaM dadarza / samyaktvaguNazAlinaM rAjanayapAlinaM taM vilokya praphullavadanakmalaH samyakatvaguNavimalaH sAdaraM bhUyo bhUyo'vAptasamyaktvAdiguNazreNikaM zreNikaM sudharmAkhyAyAM svadevasabhAyAM prazazaMsa / itthaM purandarAsyazailanismRtA zreNikasamyaktvaprazaMsAsarit sakalamurasadasyazravaNasindhumabAgAhata / samyaktvakA vistRta varNana AcArAGga sUtrake cauthe adhyayanakI AcAracintAmaNi TIkAmeM kiyA gayA hai| isa prakAra samyaka tva prazaMsA karate hue surapati sudharmA indrane avadhijJAna dvArA jambUdvIpake bharatakSetrameM zreNika rAjAko dekhA / samyaktvaguNazAlI rAjanIti ko pAlanevAle rAjAko dekhakara prasannamukha hokara svayaM samyaktva guNase nirmala indra, Adarake sAtha bAra bAra samyaktvaguNadhArI zreNika rAjAko prazaMsA apano sudharmasabhAmeM karane lge| ___ isa prakAra rAjA zreNikakI prazaMsArUpI nadI indrake mukharUpI parvatase nikala kara sabhA baiThe hue saba devoMke karNarUpI sAgarameM phuNcii| samyaktvanuM vistArathI varNana AcArAMga sUtranA cothA adhyayananI AcAraciMtAmaNi TakAmAM kareluM che. A prakAre sabhyatvanI prazaMsA karatA thakA surapati sudhamAM InDe avadhijJAna dvArA jaMbU dvIpanA bharata kSetramAM zreNika rAjAne joyA. samyaktvaguNazAlI rAjanItinuM pAlana karavAvALA rAjAne joIne prasannamukha thaI pote samyaktvaguNathI nirmaLa Indra, Adara sahita vAraMvAra pitAnI sudharmA sabhAmAM samyaktvaguNadhArI zreNika rAjAnI prazaMsA karavA lAgyA. e prakAre rAjA zreNikanI prazaMsArUpI nadI IndranA mukharUpa parvatathI nikaLI sabhAmAM beThelA sarva devanA karNarUpI sAgaramAM pahoMcI. For Private and Personal Use Only Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org sundarabodhinI TIkA devakRtazreNika parIkSA devAzca tadIyasamyaktvAdiguNagaNamahimAnaM zrAvaM zrAvamamandAnandatundilA jAtakautUhalAH zreNikaM dhanyamamanyanta / tadA dvau mithyAtvideva zakravacanaM na zraddadhatuH / zreNikaM parIkSituM manuSyaloke tadantikaM samAgatau / uktaJca - "mududivvaMthigo hi 66 saggA suro seNiyarAyamAgA / parikkhi sAhusuvesadhArI ajjAsameo ya sarotaDe so // 1 // " chAyA- 'mukhendudIvyanmukha vastriko hi svargAtraH zreNikarAjamAgAt / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir divyamuttho hi, devatA loga unake samyaktva Adi guNoMkI mahimA suna-suna kara apUrva Anandase bhara gae aura Azcaryacakita hokara zreNika rAjAko dhanyavAda dene lage usa samaya do mithyAtvI devoMne indrake vacanapara zraddhA nahIM kI aura rAjA zreNikakI parIkSA leneke liye manuSya lokameM unake pAsa Aye / jaise kahA hai: saggA suro seNiyarAyamAgA / 53 devatA leAkeAnA te samyaktva Adi guNeAnA mahimA sAMbhaLI sAMbhaLIne apU AnaMdathI bharapUra thaI gayA tathA Azcarya cakita thaIne zreNika rAjAne dhanyavAda devA lAgyA. te samaye e mithyAtvI devAe IMdranA vacana upara zraddhA na karI ane rAjA zreNikanI parIkSA levA mATe manuSya leAkamAM tenI pAse AvyA. jema kahyuM che : duga samgA suro seNiyarAyamAgA / For Private and Personal Use Only Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nirayAvalikAsatra parIkSituM sAdhusuveSadhArI, AryAsametazca sarastaTe'sau // 1 // ' . tataH sAdhurUpadhArI suro jalAzaye jAlaM vitatya sthitaH, AyikArUpadhArI tatra sarastIre tiSThati sma / atrAntare zreNiko rAjA pavanasevanArtha samAgataH / tatra matsyaM hantumudyataM sAdhaM vilokyAvocat-kimiti sAdhubhUtvA durAcarasi ? / parikkhiuM sAhusuvesadhArI, ajAsameo ya sarotaDe so // 1 // una donoM devoMne vaikriya zaktise sAdhu aura sAdhvIkA rUpa dhAraNa kiyA mukhapara sadoraka mukhavastrikA bAMdhI aura kakSa pradeza ( kAMkha ) meM rajoharaNa liyA, isa prakAra veSa banAkara sarovarake kinAre jA khaDe hue / unameMse eka deva sAdhurUpa zrAraNa kiyA huA jAla phailAkara sarovarake taTapara khaDA hogayA aura dUsarA sAdhvI rUpa dhAraNa kiyA huA vahIM usake samIpameM khaDA ho gyaa| usI avasarapara mahArAja zreNika krIDAke nimitta ghUmate hue vahA~ A pahU~ce unhoMne machalI mAraneke lie udyata sAdhuko dekhakara kahA oha ! tuma sAdhu hokara yaha duSTa AcaraNa kyoM karate ho ? parikkhiuM sAhusuvesadhArI, ajAsameo ya sarotaDe so // 1 // te banne dee kriya zaktithI sAdhu tathA sAdhvInuM rUpa dhAraNa karyuM. sukha upara derAsahita mukhavastrikA bAMdhI tathA kAMkhamAM rajoharaNa lIdhuM. e prakArane veSa laI taLAvane kAMThe jaI UbhA rahyA. emAMthI eka deva sAdhunuM rUpa dhAraNa karIne jALa phelAvI sarovaranA taTa upara Ubhe rahyA tathA bIje sAdhvInuM rUpa dhAraNa karI tyAMja tenI pAse Ubhe rahyo. te vakhate mahArAja zreNika krIDA nimitte pharatA pharatA tyAM AvI pahoMcyA temaNe mAchalI mAravA mATe udyata thayelA sAdhune joIne kahyuM. oha ! tame sAdhu thaIne A duSTa AcaraNa zA mATe kare che? For Private and Personal Use Only Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TokA devakRtazreNikaparIkSA ___sa saroSaM tamuvAca-iyamAthikA dohadavatItyato mInamAMsa bubhukSANA'stItyetadartha jAlaM vistArayAmi, khamito gaccha rAjan ! kiM te. prayojanametAdRzapraznena ?, iti tadvacanaM rAjA zrutvA kopAruNanayano'vadatnirlajja ! kRtyamidaM tyaja, anyathA dehadaNDaM te dAsyAmi / iti zrutvA'sau sAdhuravocat-gautamAdayazcaturdazasahasramunayazcandanavAlAdayaH SaTtriMzatsahasrArSikAca sarve antardurAcAriNo bahiH sAdhuveSadhAriNaH santi tarhi kiM mAmadhikSipasi ? / taba vaha sAdhuveSadhArI krodhita hokara bolA-yaha AryA garbhavatI honese isako machalI khAnekA dohada utpanna huA hai isa lie machaliyAM mAraneko jAna phailAye khaDA hU~, jAiye-rAjan ! isase ApakA kyA prayojana hai ? aise sAdhuke vacana sunakara rAjA krodhita ho bole nirlaja ! choDa isa duSkRtyako, nahIM to daNDa duuNgaa| yaha sunakara vaha sAdhuveSadhArI bolA ? kisako daNDa dete haiM ? gautamAdi caudaha hajAra muni aura candanabAga Adi chattIza hajAra sAdhviyA~ sabhI antara durAcArI aura bAhara sAdhupanakA ADambara rakhate haiM to mujha akelepara hI kyoM AkSepa karate ho? / tyAre te sAdhuveSadhArI krodha karIne be--A AryA garbhavatI hovAthI tene mAchalI khAvAne DahoLo thayo che. A mATe mAchalI mAravAne jALa kailAvIne Ubho chuM. jAo rAjana ! enuM Apane zuM projana che? evAM sAdhunAM vacana sAMbhaLI rAjA krodha karIne bolyA nirlajaja ! choDI de A duSkRtyane, nahi te daMDa karIza. A sAMbhaLIne te sAdhuveSadhArI be -daMDa kene Apaze? gautama Adi cauda hajAra muni tathA caMdanabALA Adi chatrIsa hajAra sAdhvIo tamAma akhtara durAcArI tatha bahAra sAdhupaNAne ADaMbara rAkhe che te mArA ekalAnA uparaja kema AkSepa ch| For Private and Personal Use Only Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dat-tyAdRzAnAM dambha, bhUyaH pazcimadizAdiyAmyaktvaM na nirayAvalikAsatra tataH zreNiko'vadat-tvAdRzAnAM dambhaM durAcAraM ca vIkSya mama dharmAnurAgo nApagacchati, pRthivI pAtAlaM gacchet, sUryaH pazcimadizyudiyAt, candro vahni varSet, vahniH zItalo bhavet, amRtaM viSaM bhavet tadapi mama samyaktvaM na pracalet / tato devadvayamavadhijJAnena rAjAnaM samyaktvadharme nizralaM vijJAya punaH punaH stauti / tathAhi (indravajrA) " samyaktvadhArI ca paropakArI, dhanyo'si rAjan ! kRtapuNyarAziH / yaha sunakara rAjA zreNika bole-tumhAre jaise dambhI aura durAcArIko dekha kara merA dharmakA anurAga nahIM haTa sakatA hai, arthAt jinavacanapara sthita merI dRDha zraddhA nahIM haTa sakatI hai, pRthvI pAtAlameM calI jAya, sUrya pazcimameM udaya ho jAya, candra agni varasAve, agni zItala bana jAya, amRta viSa bane to bhI merA samyaktva vicalita nahIM ho sktaa| usake pazcAt una donoM devoMne avadhijJAna dvArA rAjAko samyaktva dharmake andara nizcala jAnakara bArambAra isa prakAra stuti karane lo " samyaktvadhArI ca paropakArI, dhanyo'si rAjan ! kRtpunnyraashiH| - - A sAMbhaLIne rAjA zreNika belyA-tamArA jevA daMbhI tathA durAcArIne joIne mAro dharma uparano anurAga DagI zake nahi, arthAt jinavacana upara mArI dRDha zraddhA vicalita na thaI zake. pRthvI pAtALamAM cAlI jAya, sUrya pazcimamAM Uge, caMdra agni varasAve, agni ThaDo banI jAya, amRta jhera banI jAya te paNa mAruM samyakatva calAyamAna thaI zake nahi. tyAra pachI te banne devo avadhijJAna dvArA rAjAne samyaktva dharmanI aMdara nizcala jANIne vAraMvAra tenI A pramANe prazaMsA karavA lAgyA . samyaktvadhArI : : ca paropakArI,..... dhanyo'si rAjan ! kRtpunnyraashiH| For Private and Personal Use Only Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TokA samyaktvaprazaMsA tulyastvayA ko'pi na bhUtale'smin , sarva samakSaM tvayi dRSTametat // 1 // zArdUlavikrIDitam / "samyaktvaM vimalaM paraM dRDhataraM yadvarNitaM tAvakaM, tulyastvayA ko'pi na bhUtale'smin , sarva samakSaM tvayi dRSTametat // 1 // arthAt-he samyaktvadhArI, paropakArI rAjan , tuma dhanya ho| tumhAre jaisA puNyavAn aTalasamakitadhArI isa bhUtala para anya nhiiN| jo samyaktvadhArIke guNa hote haiM ve saba tumameM pratyakSa pAye jAte haiM // 1 // phira bhI samyaktvaM vimalaM paraM dRDhataraM yadvarNitaM tAvakaM, he rAjan ! dAna denA, dIna para dayA rakhanA, jinavacanake rahasyako jAnanA, tulyasvayA ko'pi na bhUtale'smin sarvaM samakSaM tvayi dRSTametat // 1 // arthA--he samyaktvadhArI pare pakArI rAjanuM tame dhanya che, tamArA jevA puNyavAna aTala samaktidhArI A pRthvI upara bIjA nathI. je samyaktvadhArInA guNa hoya che te badhA tamArAmAM pratyakSa jovAmAM Ave che. (1) za 5 samyaktvaM vimalaM paraM dRDhataraM yadvarNitaM tAvakaM, he rAjana ! dAna devuM, garIba upara dayA rAkhavI, jinavacananAM rahasyane For Private and Personal Use Only Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org VA - birayAlikAsatra devendreNa tato'dhikaM tvayi sadA tad bhUpate ! rAjate / dAnaM dInadayAlutA jinavacomarmajJatA sAdhutA, dharmaikamiyatA gurau vinayitA deve'nurAgastathA // 2 // evaM stuvan devadarzanamamoghaM bhavatIti prasanna eko devo hAramaparazca dvau mRgolako zreNikAya datvA svasthAnaM gatau / tataH zreNikena devadattahArazcellanAyai dattaH, dvau mRdgolakau ca nandAyai / nandA ca 'patidattaM kimapi . vastu devendreNa tato'dhikaM tvayi sadA tad bhUpate ! raajte| dAnaM dInadayAlutA jinavacomarmajJatA sAdhutA, dhamaikapriyatA gurau vinayitA deve'nurAmastathA // 2 // sajjanatA rakhanA, dharmakA advitIya prema, gurujanake sAtha vinaya aura vItarAga devake prati anurAga ityAdi jo tumhAre dRDhatara samyaktvake nirmala guNa indrane varNana kiye haiM usase bhI adhika tumhAremeM sAkSAt maujUda hai // 2 // isa prakAra rAjAkI prazaMsA karate hue devoMne devadarzana amogha hotA hai, isa bhAvase prasanna hokara unameMse eka deva rAjAko hAra aura dUsarA deva do miTTIke gole bheTa karatA hai| bAda ve donoM apane sthAnapara gaye aura rAjA apane sthAnapara AyA / pazcAt rAjA zreNikane devasamarpita hAra cellanA mahArAnIko diyA, aura donoM miTTIke gole nandA mahArAnIko diye / nandAne bhI 'patikI dI huI koI bhI - devendreNa tato'dhikaM tvayi sadA tad bhUpate ! raajte| " dAnaM dInadayAlutA jinavacomarmajJatA sAdhutA, dharmakapriyatA gurau vinayitA deve'nurAgastathA // 2 // jANavuM, sajanatA rAkhavI, dharmamAM advitIya prema, gurUjananI sAthe vinaya tathA vItarAga devamAM anurAga, ItyAdi je tamArA dRDhatara samyaktvanA nirmaLa guNa I varNana karyA che tenAthI paNa vadhAre tamArAmAM sAkSAt mejuda che. (2) - A prakAre rAjAnI prazaMsA karatA thakA dee devadarzana amegha hoya che, e bhAvathI prasanna thaI temanAmAMthI eka deva rAjAne hAra ane bIje deva be mATInA geLA bheTa Ape che. pachI te beu pitAnA sthAne gayA tathA rAjA pitAne sthAne AvyA. pachI rAjA zreNike deve Apele hAra celenA mahArANane vyA. temA beu mATInA gALA dA. mahArANIne ApyA. naMdAe paNa patie For Private and Personal Use Only Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabofunI TIkA abhayakumAravarNana sAdaraM grAhya' miti manasi kRtvA pAtitratyarakSAyai mRdgolako jAnAnA'pi sapatnIdveSaM vihAya sAdaramAdRtau / saharSotkarSa maJjUSAyAM sthApanasamaye bhUSaNakaraNDAghAtena tau bhagnau / tatraikasmin kuNDalayugalamaparasmin vastrayugmaM ca vIkSya paraM pramuditA jAtA / anyadA'bhayo bhagavantaM mahAvIraprabhuM pRSTavAn - apazcimaH ko rAjaRSibhaviSyati ? | bhagavatA proktam- ataH paraM baddhamukuTo nRpo na pavajiSyatIti zrutvA zreNikabhUpena tAtena dIyamAnaM rAjyaM na svIkRtavAn / vastu Adarase lenA cAhie, yaha patitratAkA dharma hai' aisA vicArakara apanI sauta ke sAtha IrSAko chor3akara Adarase una goloko lelie | aura atyanta harSake sAtha una . miTTI ke goloko surakSitapanese apanI peTomeM rakhane lagI usa samaya bhUSaNakaraDaMka kI Takkarase donoM phUTa gae, taba vahAM vaha dekhatI hai ki eka gole meM kuNDalako joDI aura dUsare meM do divya vastra haiM, aisA dekhakara rAnI bahuta prasanna huI eka samaya abhayakumArane bhagavAna mahAvIra svAmIse pUchA ki he bhagavan ! aMtima rAjaRSi kauna hogA ? bhagavAna ne kahA- he abhayakumAra ! Aja pIche mukuTabaddha rAjA pratrajita nahIM ApelI kAi paNa vastu AdarathI levI joIe e pativratAnA dharma che' ema vicAra karI peAtAnI seAkhanI sAthe irSyAne cheADI AdarathI te mALA laI lIdhA ane atyaMta harSathI te mATInA geALAne surakSita rIte peAtAnI peTImAM rAkhavA lAgI. paraMtu te rAkhatI vakhate AbhUSaNanA DAbalAnA athaDAvAthI eka phUTI gayA tyAre tenA jovAmAM Ave che ke eka gAlAmAM kuM DalanI joDI che tathA khIjAmAM be divya vastra che. A joIne rANI ahu prasanna thaI. ! eka samaya abhayakumAre bhagavAna mahAvIra svAmIne pUchyuM ke mheM bhagavaan ! aMtima RSi Azu thaze ? bhagavAne kahyuM-huM abhayakumAra Aja pachI mugaTadhArI rAjA prajita thaze For Private and Personal Use Only Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 60 nirayAvalikAsatra nandayA dIkSAbhilASiNamabhayakumAraM jJAkhA kuNDalayugalaM vaihalyAya dattam , vastrayugmaJca vaihAyasAya / tadanu mahatotsavena mahArAjJI nandA'bhayakumArazcobhau prabajitau / zreNikabhUpasya kAlI-mahAkAlI-pramukhAnyarAjInAmanye kAlakumArAdayaH putrA Asan / abhaye pratrajite vakSyamANacaritraH kUNikaH kadAcit rahasi hogaa| yaha sunakara abhayakumArane manameM vicAra kiyA ki-agara pitAdvArA milane vAle rAjyako svIkAra karU~ to maiM bhI mukuTabaddha rAjA banUM , parantu bhagavAnakA vacana hai ki mukuTabaddha rAjA rAjaRSi nahIM banegA etadartha maiM rAjya nahIM lUMgA / isa lie pitAse prApta hote rAjyako unane svIkAra nahIM kiyaa| abhayakumArako dIkSAbhilASI jAnakara nandA mahArAnIne kuMDala yugala vaihalya kumArako diyA aura vastrayugala vaihAyasa kumArako diyA aura phira bar3e utsavase nandA mahArAnI aura abhayakumAra donoM pravrajita hue| zreNika rAjAke 'kAlI mahAkAlI Adi anya rAniyoMke kAla mahAkAla Adi aura bhI aneka putra the| abhayakumArake dIkSA lene para kUNika rAjA jinakA caritra Age varNana kareMge unhoMne eka samaya ekAntameM kAlakumAra Adi dasa kumgaroMke nahi. A sAMbhaLIne abhayakumAre manamAM vicAra karyo ke je pitA taraphathI maLanAra rAjyane svIkAra kare te huM paNa mugaTabaddha rAjA banuM paraMtu bhagavAnanuM vacana che ke mugaTabaddha rAjA rAjaRSi nahi bane te mATe pitA taraphathI maLanAra rAjyane svIkAra nahi karuM, Ama nizcaya karIne teNe rAjyane svIkAra na karyo. abhayakumArane dIkSAbhilASI jANIne naMda mahArANIe kaMDalano jeDa vahalya kumArane ApI ane vastranI jeDa hAyasa kumArane dIdhI, te pachI moTA utsavathI naMdA mahArASTra ane abhayakumAra e banne pratrajita thayA. ' zreNika rAjAne kAlI mahAkAlI Adi bIjI rANIo nA kAla mahAkAla Adi bIjA aneka putra paNa hatA. abhayakumAre dIkSA lIdhA pachI kUNika rAjA ke jenuM caritra AgaLa varNavavAmAM Avaze teNe eka vakhata ekAMtamAM kAla kumAra For Private and Personal Use Only Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TIkA kaNikavarNana kAlAdidazakumAraiH saha mantrayati sma-sveSTamukhavighAtakaM janakaM baddhvA rAjyasyaikAdaza bhAgAn karomIti sarvaiH svIkRtam / ___ chalena kUNikena svapUrvabhavavairitvena zreNiko baddho lauhapaJjare nikSiptazca / pUrvAhna'parAhne ca kazAzataM bhRtyAdinA daapyte| bhUpasya bhojanAdikaM niruddham / tadA cellanA ca pracchannarItyA cUDAyAM khAdyaM vastu baddhvA svaparidhAnavastramA kRtya bhUpasamIpe gacchati / cUDAsthabhojyaM vastraniSpIDanajalaM ca bhUpAya samarpayati / sAtha isa prakAra maMtraNA ( salAha ) kI apane pitA mahArAja zreNika apane iSTa sukhake vidhAtaka hai isa lie. inako bandhanameM DAlakara rAjyakA gyAraha bhAga karake sukhapUrvaka rAjyasukhakA anubhava kreN| yaha bAta saba bhAiyoMko pasanda AgaI aura unhoMne svIkAra kara lii| __ apane pUrvabhavake vairase kUNikarAjAne apane pitA zreNikako kisI chalase pakaDakara loheke pIjaremeM DAlakara subaha zAma apane bhRtyoMke dvArA sau-sau cAbukakI mAra mahArAja zreNikako dilavAtA thA aura khAna-pAna bhI roka diyA thA, jaba manameM AtA taba khAneko detA thaa| isa prakAra rAjAko bhUkha aura pyAsakI yAtanAle pIDita dekhakara cellanA mahArAnI atyaMta duHkhita huI aura vaha khAnekI vastu apanI veNImeM gupta rItise bAMdha letI aura pAnIse bhIge vastra pahanakara rAjAkI pAsa jAtI thI. khAdya vastu apanI veNIse nikAlakara rAjAko khilAtI aura apane kapaDe nicoDa Adi daza kumAranI sAthe A pramANe maMtraNA karI ke-ApaNu pitA mahArAja zreNika ApaNu ISTa sukhane nAza karanAra che tethI tene baMdhanamAM nAkhI rAjyanA agacAra bhAga karI sukha pUrvaka rAjya sukhane anubhava kare. A vAta badhA bhAIone pasaMda paDI ane teoe tene svIkAra karyo. pitAnA pUrva bhavanA verathI kRNika rAjAe potAnA pitA zreNikane kaI kapaTathI pakaDI loDhAnA pAMjarAmAM nAkhe ane savAra sAMja pitAnA nokaro dvArA se se cAbukane mAra mahArAja zreNikane devarAvatuM hatuM tathA khAvA pIvAnuM paNa aTakAvyuM hatuM. pitAnA manamAM Ave tyAre khAvAne Apato hato. A prakAre rAjAne bhUkha ane tarasanI pIDAthI duHkhI joIne cellanA mahArANI bahu duHkhI thaI ane te khAvAnI vastu pitAnA abaDAmAM chAnI rIte bAMdhI tathA pANIthI bhIMjAvelAM vastra paherI rAjAnI pAse jatI. khAvAnI vastu pitAnA For Private and Personal Use Only Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir niravApalikAsana kazAghAtaprabalavedanAzamanAya bheSajamizritavastrajalena gAtraM prakSAlayati, tatmabhAvena dhUpo vedanAM na vedayati / - athacellanAvRttAntaM varNyate-cellanA trikAlaM dharmakriyAM samArAdhayati manasi vicArayati ca-' aho ! karmaNAM vicitrA gatirIdRzazaktizAlino'pi bhUpasyaitAdRzI dazA jAtA ?, kena karmaNA-etAhagavasthA jAteti sarvajJo jAnAti, sarvajJamantareNa ko nAma karmagatiM jJAtuM zaknoti / he Atman ! yadi dharmo nArAdhyate tadA tavApi tAdRzI durdazA bhaviSyati / kara usakA pAnI pAlAtI aura cAbukakI prabala coTase utpanna hu vedanAko zAnta karaneke lie. auSadhase mile hue. vastrajalase rAjAke zarIrako dhotI thI, jisase vedanA kucha kama paDajAtI thii| . aba cellanAke viSayameM kahate haiM-cellanA mahArAnI dharmAtmA aura dharmaparAyaNA thii| trikAla ( prAtaHkAla, madhyAhna aura sAyaMkAla) dharmadhyAna karatI thI aura apane pati mahArAja zreNikake viSayameM bolatI thI ki aho ! karmokI kaisI vicitra gati hai, ki jisase aise zaktizAlI mahAprabhAvavAle bhUpakI bhI yaha 'durdazA ho rahI hai, kisa karmase inakI aisI dazA huI hai ise to sarvajJake sivAya koI nahIM jAna sakatA hai| he Atman ! agara tU dharmakA ArAdhana nahIM karegA to tero bhI aisI hI durdazA honevAlI hai| abaDAthI kADhI rAjAne khavarAvatI tathA pitAnAM kapaDAM nicovIne tenuM pANI pIvarAvatI tathA cAbukanA sakhata ghAthI utpanna thatI vedanAne zAMta karavA mATe oSadha lagADelAM vastranAM pANIthI rAjAnAM zarIrane dhotI hatI jethI vedanA kaMIka ochI paDI jAtI hatI. have cellanAnuM vRtAMta kahe che-cellanA mahArANI dharmAtmA tathA dharmaparAyaNa hatI. trikAla dharma dhyAna karatI hatI tathA pitAnA pati mahArAja zreNikanI bAbatamAM kahetI hatI ke aho ! karmonI kevI vicitra gati che jethI AvA zaktizALI mahAprabhAvavALA rAjAnI paNa AvI durdazA thaI rahI che. kayA kamathI temanI AvI dazA thaI che te to sarvajJa sivAya kaMI ja zakatuM nathI. he Atmana ! agara jo tuM dharmanuM ArAdhana nahi kare to tArI paNa pAvIja durdazA thavAnI che. For Private and Personal Use Only Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TokA cellanAvarNana 13 ityAdi svamanasi vicArya belanA nirantaraM pravardhamAnapariNAmena dharmakriyAM karoti / namaskAra pauruSIprabhRtidazavidha pratyAkhyAnasamAcaraNaM zrAvakavrataparipAlanaM, mAryamANajIvarakSaNaM, svadharmiparipoSaNa, dInAnAthA'ndhapaGgavAdikaruNAkaraNaM sAdhu-sAdhvI zrAvaka-zrAvikArUpacaturvidhatIrtha sevAkaraNamazaraNazaraNyatAM sakalajIva hitasukhapathyakAritAM ca dadhAnA, evaM vicitradharmakriyAM kurvANA viharati, trikAlasAmAyikaM ca kurute / tathAhi ityAdi karmakI gahana gatiko aura apane patiko durdazAko vicAratI huI nirantara pravardhamAna pariNAmase dharmakriyA karatI thI / namaskAra ( navakArasI ) pauruSI Adi dasa prakAra ke pratyAkhyAna ( pacakhAga ) nityaprati karatI thI / zrAvaka vratoMkA pAlana karatI thI, mAre jAte hue jIvoMko bacAtI thI, sAdharmiyoMkA poSaNa karatI thI. aura dIna, anAtha, paGgujanaki Upara parama karuNA karake anna, vastra, oSadhi Adika dvArA unake duHkhokA nivAraNa karatI thI / sAdhu, sAdhvI, zrAvaka, zrAvikA rUpa cAra tIrtha kI sevA karatI thI / nirAdhArakI AdhAra thI, kahA~ taka kaheM mahArAnI celanA saba prakArase saba jIvoMke lie hitakArI, pathyakArI, aura sukhakArI thI, aura aneka prakArase dharmakriyA karatI huI zIlatrata Adi ArAdhana karatI huI tInoM kAla sAmAyika karatI thii| kahA A pramANe karmanI gahana gatinA ane peAtAnA patinI durdazAnA, vicAra karatI thakI haMmezAM pratra mAta pariNAmathI dharmakriyA karatI hatI. namaskAra ( navakArasI ) paurUSI Adi daza prakAranA pratyAkhyAna ( pacakhANa ) nitya prati karatI hatI. zrAvakanAM vratonuM pAlana karatI hatI. mAryA jatA jIvAne khacAvatI hatI. sAdhI enuM peSagu karatI hatI tathA dIna, anAtha, lullAMpAMgaLAM mAjhusAnA upara parama kA karIne anna vajra auSadha vagerethI temanAM du.khAnuM nivAraNu karato hatI. sAdhu, sAdhvI, zrAvaka zrAvikA rUpa cAra tIthaeNnI sevA karatI hatI. nirAdhAranI AdhAra hatI, kayAM sudhI kahIe ! mahArANI celanA sarva prakAre badhA jIvAne mATe hitakArI, pathyakArI ane sukhakArI hatI. tathA aneka prakAre dharmakriyA karatI cakI zIlavata Adi ArAdhana karatI thI traNe kALa sAmAyika karatI hatI. karyuM che : For Private and Personal Use Only Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nirayAvalikAva 66 sA vellaNA bhUmithalaM pamajja, vatthAi savvaM paDilekkha bhAvA / baddhA sadoraM muhavattimAse, sAmAiyaM taM kuNae tikAlaM // 1 // " chAyA - " sA cellanA bhUmisthalaM pramArNya, vastrAdi sarve pratilekhya bhAvAt / baddhvA sadorAM mukhabastrImAsye, sAmAyikaM tat kurute trikAlam // 1 // " anyadA kUNikaH sarvAlaGkAravibhUSitaH svamAtuzrellanAdevyAzcaraNau vandituM samAgatastatra tAmArttadhyAnayuktAM dRSTvA vandamAnaH kUNikarAjaH svajananIM pRcchati - he mAtaH ! yahaM khalu svayameva mahArAjyAbhiSekeNa vizAlarAjya 66 sA cellA bhUmithalaM pamajja, banthAi savtraM paDilekkha bhAvA / baddhA sadoraM muhavattamAse, sAmAiyaM taM kuNae tikAlaM " // 1 // vaha calanA mahArAnI vidhipUrvaka pahale pramArjikA ( pU~janI ) se bhUmiko pU~ja letI thI, bAda vastroM kI pratilekhanA ( paDilehaNA) karake : mu~hapara sadoraka mukhavatrikA bAMdhakara tInoM kAlameM sAmAyika karatI thI / 1 eka samaya kUNika mahArAja saba alaMkAra pahine hue apanI mAtA cellanA mahArAnI ke pAsa caraNa - vandana ke lie Aye / apane pati ke duHkhase duHkhita ArtadhyAnayukta apanI mAtA ko dekhakara kahane lage - he jananI ! abhiSeka se abhiSikta hokara vizAla rAjyazrIkA maiM svayaM baDe rAjyake anubhava kara rahA hU~, isane tumhAre "sA ceuNA bhUmithalaM pamajja, vatthAi savvaM paDilekkha bhAvA / baddhA sadoraM muhavattimAse sAmAiyaM taM kuNae tikAlaM // 1 // " te cellanA mahArANI vidhipUrvaka pahelAM gucchAthI bhUmine puMjI pachI vastronI pratiakhanA (paDilehaNuA) karI mAM upara dvArA sahita mukhavastikA bAMdhIne traNe kAla (savAra khapeAra sAMja) sAmAyika karatI hatI. For Private and Personal Use Only eka samaya kUNika mahArAja badhA alaMkAra paherIne peAtAnI mAtA cetlanA mahArANInI pAse caraNa vaMdana mATe AvyA. pAtAnA patinAM du:khathI duHkhita jAta dhyAna karatI peAtAnI mAtAne joine kahevA lAgyA. he jananI ! huM pote gATA rAjyanA abhiSekathI abhiSeka karAyeleA hAI vizAla rAjyazrInA anubhava Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TIkA kUNikavarNana 65 zriyamanubhavAmi tena kiM tava manasi santoSa ullAsaH pramodo na varttate ? tubhyaM mama bhAgyodayo na rocate kim ? / tatalA devI kUNikarAjamevamavAdIthe putra ! yatvaM devagurusadRza paramasnehAnurAgaraktaM nijatAtaM nigar3abandhane vidhAya svayaM rAjyazriyamanubhavasi tatkathaM tAdRzena duSkRtena mama manasi tuSTiISavakAzazca / tataH kUNikaH pRcchati - he mAtaH ! kathaM mayi tAtaH snehAnurAgaraktaH ?, tadA sA jagAda - he putra ! yazcopakurute tameva tvaM dvekSi, pazya - janmAnantaraM madAjJaptayA dAsyA vane tvaM visRSTastadAnIM taveyamaGguliH kukuTena tuNDena manameM kyA saMtoSa, ullAsa, pramoda nahIM haiM ? kyA merA bhAgyodaya tujhe iSTa mAlUma nahIM detA ? / putrake aise vacana sunakara mahArAnI bellanA devI bolI- putra ! tU deva aura guruke samAna parama snehavAle apane pitAko bandhanameM DAlakara svayaM rAjyazrIkA anubhava karatA hai aise duSkRtya se kisa taraha merA mana santuSTa aura pramudita ho sakatA hai ? | taba kUNika mahArAja bole- he jananI ! mere pitAkA mujhapara kisa tarahakA anurAga hai ? | mAtA bolI- vatsa ! jo tere upakArI haiM, tU unhIkA dveSa karatA hai, dekha tere janma hone ke bAda tujhe merI AjJAse dAsIne azoka vATikAmeM choDa diyA thA, usa samaya terI yaha aMgulI kukkuTa - ( murge ) ne apanI tIkSNa coMca se karI rahyo chuM tethI tamArA manamAM zuM saMtApa, ullAsa AnaMda nathI thatA? zuM mArUM bhAgyadaya tamane nathI gamatuM . putranAM AvAM vacana sAMbhaLI mahArANI cennanA devI melI-putra! tuM dreSa tathA gurU samAna parama snehavALA peAtAnA pitAne badhanamAM nAkhI pAte rAjyazrInA anubhava karI rahyo che. evAM duSkRtyathI kevI rIte mArU mana saMtuSTa tathA Ana Mdita rahI zake ? tyAre kUNika mahArAja melyA hai jananI ! mArA pitAnA mArA upara kevI jAtanA anurAga che ? mAtA kahe--vatsa ! je tArA upakArI che teneAja tuM dveSa kare che. jo tArA janma thayA pachI mArI AjJAthI dAsIe tanemazeAkavATikAmAM mUkI dIdhA hatA te vakhate tArI A AMgaLI kukaDAe pAtAnI tIkhI cAMcathI khaMDita karI dIdhI For Private and Personal Use Only Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 66 nirayAcalikAstra , khaNDitA, akasmAtvAmupagatastvadIyatAto gRhamAnaiSIt / aGgulitraNavyathAvyAkulastramuccaizrItkurvANo manAgapi zAnti nAvalambamAna AsIH, karuNayA tvatpitA bahuvidhopacAreNAGgulivedanAmapahRtya tvAM zAntimupanItavAn evaM prakRtyA paramopakAriNi pitari kathamathAnyathAbhAvamAviSkurvan na lajjase ? iti cellanAvacanaM nizamya dIrgha niHzvasya sapadi pIThAdutthAya gRhItaparazuH khaMDita karadI thI aura tU anAtha ( nirAzrita ) hokara paDA -paDA cillA rahA thA / akasmAt tere pitA vahA~ A pahu~ce aura tujhe uThA lAye / terI aMgulIkA ghAva baDha gayA thA aura tU baDe jora-jora se rudana karatA thA / jaba terI aMgulI meM pIpa bharajAtA thA taba tujhe atyadhika pIDA hotI aura tanika bhI ArAma nahIM milatA thA taba tere pitA terI taDaphana aura vedanAko dekha duHkhita hRdaya ho karuNAse auSadhi - upacAra karate the aura parama snehase terI aMgulIko muMhameM le pIpako cUsakara thUka dete the aura tujhe saba tarahase ArAma pahu~cAte the / isa taraha svabhAvase paramopakArI hitaiSI pitAke prati tU aba kRtanna bhAvako dhAraNa kara duSTa vyavahAra karatA huA kyoM nahIM zaramAtA hai / isa prakAra mAtAke mArmika aura snehabhare zabdoM ko sunakara kUNikane eka lambI sA~sa lI aura usI samaya Asanase uTha pitAke bandhana kATaneke liye hAthameM hatI ane tuM anAtha (nirAzrita) thai paDayA paDayA rAtA haeNtA. acAnaka tArA pitA tyAM AvI pahoMcyA ane tane upADI lAvyA. tArI AMgaLI uparanA ghA vadhI gayA hatA ane tuM bahu jorathI rUdana karatA hatA. jyAre tArI AMgaLImAM pIpa (parU) bharAi jAtuM hatuM tyAre tane ghaNI pIDA thatI hatI, ane tane jarA pazu ArAma maLatA nahAtA. tyAre tArA pitA tArA taDaphaDATa ane vedanAne joine duHkhita hRdaya thai dayAthI auSadha upacAra karatA hatA ane parama snehathI tArI AMgakhIne mADhAmAM lai parUne cusIne thuMkI detA hatA tathA tane sarva rIte ArAma pahoMcADatA hatA. AvI rIte svabhAvathIja parama upakArI hitecchu pitAnA tarapha tuM have kRtaghna bhAvane dhAraNa karI duSTa vyavahAra karatAM kema zaramAtA nathI ? A prakAre mAtAnA mArmika sneha bharyo zabdo sAMbhaLI kRNike eka lAMkhe niHsAsA nAkhyA tathA teja vakhate Asana uparathI UThIne pitAnuM baMdhana kApI For Private and Personal Use Only Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TIkA kRNikavarNana zreNikabandhanapaJjarAntikaM tadIyabandhanaM sakaruNaM chettumupakrAmati / zreNikazca parazupANiM kRtAntamivAyAntaM kUNikaM vilokya jAtavepathuH kadupacAreNa parazumahAreNa mama prANAnagha hariSyatIti zaGkamAno yAvadasau tadantikamupaiti tAvad mudrikAnihitatAlapuTaviSamavalihya prANAnatyajat / tataH kUNiko mRtakRtyaM vidhAya nijadurAcAraM cintayannAtmani paraM glAyan gRhamAgataH, rAjyakulhADI lI aura jisa poMjaremeM zreNika the usa tarapha jAne lagA, jaba zreNikane kUNikako kuThAra hAthameM lekara Ate hue dekhA taba bhayase dhUjate hue zreNikako saMkA huI ki yaha kuThAra liye hue yamake samAna mere pAsa A rahA hai mujhe na jAne kisa kumautase mAregA ?, aisA vicAra kara jaba taka vaha samIpa AtA hai utane hI samayameM unhoMne apanI mudrikAmeM lagA huA tAlapuTa viSako cUsakara apane prANoMko choDa diyaa| bAda yaha dekhakara kUNika bahuta duHkhita huA aura pitAkA dAha saMskAra Adi mRtakakArya karake apane durAcAroMkI mana hI mana nindA karatA huA viSAdayukta ho apane ghara aayaa| rAjyabhArako vahana karate hue use kucha dinAke bada pitAkA nAkhavA hAthamAM kuhADe lIdhe ane je pIMjarAmAM zreNika hatA te tarapha javA mAMDayuM. jyAre zreNike kuNikane yamarAja samAna kuhADI hAthamAM laIne AvatA che tyAre bhayathI dhrujatA zreNikanA manamAM zaMkA thaI ke rakhe A kuhADI laIne camanA je mArI pAse AvI rahyo che ane mane na jANe kevA kumotathI mAraze. ema vicArI jyAM sudhI te pAse AvI pahoMce teTalA ja vakhatamAM temaNe pitAnI viTImAM lagADela tAlapuTa viSane cusIne pitAnA prANa tyAga karyo.' bAda A joI kRNi bahu duHkhita thaye tathA pitAnA dehane anisaMskAra Adi mRtaka karma karIne pitAnA durAcAranI manamAM ne manamAM niMdA karate zake chedayukta thate pitAne ghera Avyo. rAjyanA bhArane vahana karatAM thoDA For Private and Personal Use Only Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nirayAlikAmatra. mAraM vahan kiyatA kAlena vizoko jAtaH / paraJca yadA yadA pituH zayanAsanAdIni vastUni vilokayati tadA tadA tasya paramakhedo jAyate, tena rAjagRhAnirgatya campAyAM rAjadhAnI cakAra / tatra nijabhrAtRgaNasahitaH kUNiko rAjyaM bubhoja ||iti kUNikavivaraNam // kuNikasya yuddhe sAhAyyavidhAyakAnAM kAlAdidazakumArANAM rathamuzalanAmakasaGgrAme pracurajanavinAzakaraNena narakamAyogyakarmasampAdanahetornirayagAzoka vismRta hone lagA kintu jaba-jaba pitAke zayana, Asana Adi vastuoMko dekhatA taba-taba kUNika rAjAke manameM bar3A duHkha utpanna hotA, isa kAraNa rAjagRha nagarako choDakara rAjAne apanI rAjadhAnI campAnagarImeM kI aura vahA~ apane bhAiyoM va kuTambiyoMke sahita rahakara rAjya karane lge| isaprakAra mahArAja kUNikakA varNana yahAM para samApta hotA hai| rathamuzala saMgrAmakA saMkSipta varNana isa prakAra hai:--- kUNika rAjAke yuddha meM sahAyatA karanevAle kAlakumAra Adi dasa kumAroMne rathamuzala saMgrAmameM bahuta janoMke vinAza karaneke kAraNa narakaprAptirUpa karmoMkA divaso pachI pitAne zeka bhUlAvA lAge paNa jyAre-jyAre pitAnuM bichAnuM Asana vagere vastuone jete tyAre-tyAre kRNika sajAnA manamAM bahu duHkha thatuM hatuM, A kAraNathI rAjagRha nagarane cheDIne rAjAe potAnI rAjadhAnI caMpAnagarImAM karI ane tyAM pitAnA bhAIo tathA kuTuMbio sAthe rahIne rAjya 42vA vAyo. A pramANe mahArAjA kRNikanuM varNana ahIM samApta thAya che. rathamuzala saMgrAmanuM saMkSipta varNana A prakAre che - kRNika rAjAne yuddhamAM sahAyatA karavAvALA kAlakumAra Adi daza kumArane yamuzala saMgrAmamAM ghaNuM mANasane vinAza karavAnA kAraNathI narakamAsirUpa For Private and Personal Use Only Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TokA rathamuzalaGkAma kAraNa mitvena kAlAdidazakumAravivaraNagrathitasya prathamAdhyayanasya 'nirayAyuH? iti nAma / atha rathamuzalAbhidhAnasaGgrAmAvirbhAve kAraNamucyate, tathAhi-campAyAM nagayoM kUNiko rAjA rAjyazAsanaM karoti / tadIyAvanujau vehalya-vaihAyasau pitRdattasecanakahastinamArUDhau divyakuNDalavasanahArAlaGkRtau vilasantau kUNika rAjamahiSI padmAvatI nirIkSya secanakagajamapahartuM kUNikaM gairayat / kUmikenaM naikadhA vijJApyamAnA'pi hastiharaNaniSaktamAnasA tato na nivRttAM / * upArjana kiyA aura narakagAmo bane; unhIM dasa kumAroMkA varNana isa prathama adhyayanameM - hai, isa kAraNa isakA 'nirayAyu' nAma hai| aba rathamuzala saMgrAmakI utpattikA kAraNa kahate haiM campAnagarImeM koNika rAjA rAjya karate the| unake vaihalya aura vaihAyasa, ye do choTe bhAI the| ve pitAke diye hue secanaka hAthIpara caDhakara divya kuNDala vastra aura hArako pahanakara vilAsa karate the| unheM dekhakara padmAvatI rAnone secanaka hAthIko apane adhIna karaneke liye kUNikako. prerita kiyaa| bhrAtRpremake kAraNa kRNikake bahuta samajhAne para bhI rAnIkA mana hAthIse nahIM httaaH| karmonuM upArjana karyuM tathA narakagAmI banyA teja daza kumAranuM varNana A prathama adhyayanamAM che. A kAraNathI AnuM "nirayAyu" nAma che. have rathamuzala saMgrAmanI utpattinuM kAraNa kahe che caMpAnagarImAM kRNika rAjA rAja karatA hatA. temane halya tathA vihAyasa e be nAnAbhAI hatA. teo pitAe ApelA secanaka hAthI upara besIne divya - kaMDala, vastro tathA hAra paherIne vilAsa karatA hatA. temane joIne padmAvatI rANIe secanaka hAthIne pitAnA kabajAmAM levA mATe kRNikane preraNA karI. zratu premane lIdhe kRNike bahu samajAvI chatAM paNa rANInuM mana hAthIthI haThayuM nahi. For Private and Personal Use Only Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org nirayAliphAsatra vataH padmAvatIperitaH kUNiko hastinaM tau yAcate / hastiyAcane kRte vaihalyavaihAyasau saparivArau sAntaHpurau kUNikabhayAd vizAlyAM nagayA ceTakanAmadheyaM svamAtAmahaM rAjAnaM prapannau / kUNikena dUtapreSaNena svakIyAnunau ceTako yAcitaH, parazca ceTakena sau na preSitau, kintu dUtadvArA kUNikanikaTe saMvAdaH pahitaH-rAjyabhAgamAbhyAM yadi dAsyasi tadA'm hArahastinau ca preSayiSyAmIti / tataH kUNikaH kopAruNanayanayugalo vAtI preSayAmAsa-yadi tau vaihalya-vaihAyasau na preSayasi tadA yuddhAya saMnaddho bhava / ceTakenoktam-ahamapi saMnaddho'smi / antameM padmAvatIkI bAta mAnakara kuNika donoM bhAiyoMse hAthIkI yAcanA kii| hAthIkI yAcanA karanepara donoM bhAI bhayabhIta ho apane parivAra sahita vizAlA nagarImeM apane nAnA ceTaka mahArAjake pAsa cale gye| - kUNikane dUtadvArA rAjA ceTakase hAra aura hAthI sahita bhAiyoMko maaNgaa| taba ceTakane dUtadvArA kUNikako yaha samAcAra bhejA-yadi tuma rAjyakA bhAga ina donoMko dete ho to inako tathA hAra evaM hAthIko bheja sakate haiN| yaha sunakara mahArAja kUNikakI A~kheM lAla ho gayIM aura unhone sandeza bhejA-yadi hAra hAthIke sAtha vaihalya aura vaihAyasako nahIM bhejate ho to yuddha ke lie taiyAra ho jaao| ceTakane kahA-hama bhI taiyAra haiN| Akhare padmAvatInI vAta mAnIne keNike banne bhAIo pAsethI hatho mAge. hAthI mAgavAthI banne bhAIne bIka lAgI ane pitAnA parivAra sAthe vizAlAnagarImAM pitAnA nAnA ceTaka mahArAjanI pAse cAlyA gayA. kRNike dUta dvArA rAjA ceTaka pAse hAra tathA hAthI sahita bhAIo mAMgyA tyAre ceTake dUta dvArA kRNikane A samAcAra mokalyA "jo tame rAjyane bhAga A bannene detA he te teone tathA hAra temaja hAthIne mokalI zakuM." A sAMbhaLI mahArAja kuNikanI AMkha lAla thaI gaI tathA temaNe saMdeza mokalyaje hAra hAthInI sAthe hilya ane hAyasane nathI mokalatA te yuddhane mATe tathAra thaI jAo. ceTake kahyuM-ame paNa taiyAra chIe. For Private and Personal Use Only Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TIkA tyamuzalasaGgrAma ... tato yuddhanizcayAnantaraM kUSikena saha kAlaprabhRtayo daza vaimAtreyA anujA rAjAnazceTakanRpeNa saamaaysmupgtaaH| tatraikaikasya trINi trINi gajAnAmazvAnAM sthAnAM ca sahasrANi, manuSyANAM ca tisra : koTaya Asan ; kUNikasyApi tAvadeva balam / / ceTakabhUpo'pi etAdRzaM saGgrAmaprasaGgA vijJAyASTAdazagaNarAjaiH saha sammelanaM kRtavAn / kAlAdInAM pratyekaM yAvad gajAdibalaparimANaM tAvadeva ceTakasyApi / tato yuddhaM pravRttam / ceTakarAjastu yuddhakAle vrataparAyaNa isa prakAra yuddhakA nizcaya hojAneke bAda koNikake sAtha kAlakumAra Adi dasoM sautele choTe bhAI ceTaka rAjAse laDaneke lie aaye| una dasoMmeM pratyeka sAtha tIna-tIna hajAra hAthI ghoDe aura ratha the tathA tIna-tIna karoDa sainika the| kUNika ke sAtha bhI itanI hI senA thii| ceTaka (ceDA) mahArAja bhI isa prakAra saMgrAmakA prasaGga samajhakara aThAraha dezake gaNarAjAoMkA saMghaTana kiyaa| kAlAdi kumAroMke pratyekake pAsa jitanI senAyeM thIM, utanI hI ceTaka Adi pratyeka rAjAke pAsa thii| anantara donoM kA yuddha huaa| ceTaka ( ceDA ) mahArAja to yuddhakAlameM vratadhArI the, isa lie yuddhameM eka che. A pramANe yuddhane nizcaya thayA pachI NikanI sAthe kAlakumAra Adi dazaye oramAna nAnAbhAI ceTaka rAjA sAthe laDavA mATe AvyA. e dazeyamAM darekanI sAthe traNa traNa hajAra hAthI ghoDA tathA ratha hatA ane traNa traNa karoDa sainika hatA. kRNika rAjAnI pAse paNa evIja senA hatI. ceTaka (ceDA) mahArAje paNa A prakArane laDAIne prasaMga samajIne aDhAra dezanA gaNarAjAonuM saMgaThana karyuM. kAla Adi kumAranI darekanI pAse jeTalI senAo hatI teTalIja ceTa Adi pratyeka rAjAnI pAse hatI. tyAra pachI bannenuM yuddha thayuM. ceTaka (ceDA) mahArAja te yuddhakAlamAM vratadhArI hatA. ethI yuddhamAM For Private and Personal Use Only Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir www.kobatirth.org ... nirayAvalikAstra AsIt, ato raNe ekasmin dine ekamevAmoghaM bANaM muzcati / tatra yuddhakSetre kuNikasainyadale garuDavyUhaH, ceTakasainye ca sAgaravyUho nirmita AsIt / tatazca prathame'hni kUNikarAjasya kAlakumAro'nujo nijasainyayutaH senApatiH svayaM yudhyamAnazceTakena nikSiptenAmodhenaikena zareNa nihataH / kUNikasainyaM ca bhagnam / tato dvayorapi rAjJorbalaM nijaM nijaM sthAna prAptam / / dvitIye'hni sukAlo nijasainyasamanvito raNamupagato yudhyamAnazceTakenaikena zareNa nipAtitaH / evaM tRtIye'ni mahAkAlaH, caturthe dine kRSNakumAraH, paJcame divase sukRSNakumAraH, SaSThe mahAkRSNaH, saptame vIrakRSNaH, dinameM ekahI amogha bANa choDate the| vahA~ kUNikake sainyameM garuDavyUha thA aura ceTaka ( ceDA ) ke sainyameM sAgaravyUha / usake bAda pahile dinameM kUNika rAjAke choTe bhAI kAlakumAra apanI senA sahita senApati banakara svayaM ceTaka-( ceDA) mahArAjake sAtha laDatA huA unake amodha bANase mArA gyaa| aura kaNikakI senA naSTa hogyii| .. dUsare dina senAsahita sukAlakumAra yuddha meM ceTakake bANase mAre gaye / isI taraha tIsare dina mahAkAla kumAra, cauthe dina kRSNa kumAra, pA~caveM dina sukRSNakumAra, chaThe dina mahAkRSNa kumAra, sAtaveM dina vIrakRSNa kumAra, eka divasamAM ekaja amegha bANa cheDatA hatA. A tarapha kuNikanA sainyamAM garUDanyUDa hato tathA ceTaka (ceDA)nA sainyamAM sAgara-bRha hato. tyAra pachI pahele divasa kUNika rAjAne nAbhAI kAlakumAra pitAnI senA sahita senApati banIne pite ceTaka (ceDA) mahArAjanI sAthe laDatAM laDatAM tenA amegha bANathI mAryo gaye, ane kUNikanI senAne nAza thaI gaye. - bIje divase senA sAthe saMkalakumAra yuddhamAM ceTakanA bANathI mAryo thayA. AvI rIte trIje divase mahAkAla kumAra, cothe divase kRSNakumAra, pAMcame divase sukRNa kumAra, chaThuM divase mahAkRSNa kumAra, sAtame divase virakRSNa kumAra, For Private and Personal Use Only Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mundarapodhinI TIkA saTTAmavarNana aSTame rAmakRSNaH, nakme pitRsemakRSNaH, dazame dine pitRmahAsenakRSNazca gheTakenaikaikena bANena pratyahamekaikazaH kAlAdayo daza kumArA nihatAH / dazasu nihateSu kUNikazceTakaM jetuM devArAdhanAyA'STamabhaktaM kRtavAn / tataH zakracamarau dvau devendrau prasannI samAgatau / tatra zakra uvAca-ceTako vratadhArI zrAvako'stItyatastaM na haniSyAmi, paraM tvAM rakSituM zaknomi, kUNikenoktaMsaMthA'stu, tataH zakrastadrakSaNAya vajrakalpamabhedyakavacaM vikuktivAn / AThaveM dina rAmakRSNa kumAra, navameM dina pitRsenakRSNa kumAra aura dasaveM dina pitRmahAsenakRSNa kumAra ceTakake eka-eka bANase mAre gye| dasoM kumAroMke mAre jAne para 'ceTakako jIrte' isa bhAvase kUNika rAjAne devatAko ArAdhana karaneke lie aSTamabhakta kiyaa| usake bAda zakrendra aura camarendra prasanna hue aura kUNikake pAsa aaye| unameMse zakrendra bole-he kUNika ! ceTaka ( ceDA ) rAjA vratadhArI zrAvaka hai isa lie hama use nahIM mAra sakate, para terI rakSA kara sakate haiN| zakendrake mukhase nikale ina vacanoMko zravaNakara kUNikane 'tathAstu' kahA / kUNikake 'tathAstu' kahane yAne svIkAra karaleneke bAda zakrendrane kUNikakI rakSAke lie vajrasadRza abhedya kavaca vaikriyakriyAse banAyA / AThame divase rAmakRSNakumAra, navame divase pitRsenakRSNakumAra, tathA dazame divase pitRmahAsenakRSNakumAra, ceTanA eka-eka bANathI mAryA gayA. dazeya kumAranA mAryA gayAthI "ceTakane chatuM evA bhAvathI kuNika rAjAe devatAnuM ArAdhana karavA mATe aThama (3 upavAsa) karyo. tethI zakeMdra tathA camareMdra prasanna thayA tathA NikanI pAse AvyA. temAMthI za belyA- kRSika! ceTaka (ceDA) rAjA vratadhArI zrAvaka che tethI ame tene nahi mArI zakIe, paNa tArI rakSA karI zakIe. zadranA mukhathI nikaLelAM A vacane sAMbhaLIne keNike "tathAstu' kahyuM. keNikanA "tethAstu kahevAthI eTale svIkAra karI lIdhA pachI zake keNikanI rAne mATe vajanA jevuM ala kavaca sAma kiyAthI banAvyuM. For Private and Personal Use Only Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 74 niravAvalikAsa camarazca-' mahAzilAkaNTakaM ' 'rathamuzalaM ' ceti dvau saGgrAmau vikurvitavAn , tatra mahAzileva prANApahArakatvAt kaNTako 'mahAzilAkaNTaka' ityucyate / athavA-tRNAgreNApi hatasya gajAzcAdermahAzilAkaNTakena hatasyeva vedanA yatra bhavati sa samo 'mahAzilAkaNTaka' ityucyate / 'rathamuzalaM ceti muzalena sahito rathastasmAda nissaranmukSalo dhAvamAno janasamudAya yatra vinAzayati sa saGgrAmo 'rathamuzala' iti nigadyate // 12 // . camarendrane mahAzilAkaMTaka aura rathamuzala nAmaka saMgrAma vikurvita kiyA / 'mahAzilAkaNTaka 'jo mahAzilAke samAna prANoMkA kaMTaka arthAt ghAtaka hai vaha mahAzilAkaMTaka kahalAtA hai, athavA tinakekI noMkase mAranepara bhI hAthI ghoDe Adiko mahAzilAkaMTakase mArane jaisI tIvra vedanA hotI hai usa saMgrAmako 'mahAzilAkaMTaka' kahate haiN| 'rayamuzala '-muzalayukta rathako ' rathamuzala' kahate haiM, arthAt-rathase nikalakara muzala bahuta vegase dauDakara zatrupakSakA vinAza-( saMhAra ) karatA hai usa saMgrAmako 'rathamuzala' kahate haiN| // 12 // * camake mahAzilAkaMTaka tathA rImuzala nAme saMgrAma vikarSita karyo. - "mahAzilAkaMTaka-je mahAzilAnA jevo prANene kaMTaka athota ghAtaka che. te mahAzilAkaMTaka kahevAya che, athavA taNakhalAnI aNIthI mAravAthI paNa hAthI gheDA Adine mahAzilAkaMTakathI mAravA jevI tIvra vedanA thAya che, e saMgrAmane bhaDAzikSaues' 4 . . . . . . . . . . . , sthabhuzala-bhuzakhayuta 2thane 25bhuza' 43 cha. mI 2yamAthI nIkaLI muza0 bahu vegathI deDIne zatrupakSane vinAza (saMhAra) kare che. e Abhane " 25bhuzala" 49 cha. (12) For Private and Personal Use Only Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir .sundarabodhinI TokA kAlIrAnI ke vicAra ___ tatra kUNikena saha kAlaH svabalasamanvitaH rathamuzalasaGgrAmamupayAtaH, ityAzayakaM sUtramAha-'taeNaM se kAle' ityAdi / taeNaM se kAle kumAre annayA kayAi tihiM daMtisahassehiM, tihiM rahasahassehiM, tihiM Asasahassehi, tihiM maNuyakoDIhiM garuDavUhe ekkArasameNaM khaMDeNaM kUNieNaM rannA saddhiM rahamusalaM saMgAmaM oyAe // 13 // chAyAtataH khalu sa kAlaH kumAraH anyadA kadAcit tribhirdantisahasraH tribhI rathasahasraiH, tribhirazvasahasraiH tribhirmanujakoTibhiH garuDavyUhe ekAdazena khaNDena kUNikena rAjJA sArddha rathamuzalaM sagamam upayAtaH // 13 // . TIkA-. 'taeNaM se' ityAdi-tataH sanAmanirNayAnantaraM saH asau prathamaH kAlaH kAlakumAraH anyadA=anyasmin kadAcit kasmiMzcit samaye tribhiH= trisaMkhyakaiH, dantinAM-hastinAM sahasrANi-dantisahasrANi taistathA, tribhI rathasahaH, tribhirazvasahasraiH, tribhirmanujakoTibhiH saha garuDavyUhe ekAdazena ... vahAM kUNikake sAtha kAlakumAra apanI senA lekara rathamuzala saMgrAmameM upasthita hue, isa AzayakA sUtra kahate haiM-' taeNaM se kAle' ityAdi. saMgrAmake nizcita hojAneke pazcAt vaha kAlakumAra niyata samayapara tIna 2 hajAra hAthI-ghoDe-ratha Adi, evaM tIna karoDa paidala senAko lekara garuDavyUhameM, * tyAM kuNikanI sAthe kAlakumAra pitAnI senA laIne rathayuzala saMgrAmamAM upasthita thayAM. 2 Haend sUtra 4 che-'tapaNaM se kAle' tyA / saMgrAmane nizcaya thaI gayA pachI te kAlakamAra nizcita vakhate traNa traNa hajAra hAthI ghoDA ratha Adi ane traNa karoDa pAyadaLa senAne laIne garUDa bRhamAM For Private and Personal Use Only Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org nirayAvAlikAmA khaNDena aMzena sahitena ekAdazabhAginA kUNikena rAjJA sArdai sthamuzalaMtadAkhyaM sAmam upayAtaH-upagataH pApta ityarthaH // 13 // taeNaM tIse kAlIe devIe annayA kayAi kuTuMbajAgariyaM jAgaramANIe ayameyArUve ajjhathie jAva samuppajitthA-evaM khalu mama putte kAlakumAre tihiM daMtisahassehiM jAva oyAe, se manne kiM jaissai ? no jaissai ? jIvissai no jIvissai ? parAjiNissai ? No parAjiNissai ? kAle NaM kumAre NaM ahaM jIvamAgaM pAsijjA ? ohayamaNa0 jAva jhiyAi // 14 // chAyAtataH khalu tasyAH kAlyA devyA anyadA kadAcit kuTumbajAgarikAM jAgratsA ayametadrUpaH AdhyAtmikaH yAvat samudapadyata-evaM khalu mama putraH kAlakumAraH tribhirdantisahasraiH yAvat upayAtaH tanmanye kiM jeSyati ? na jeSyati ? jIviSyati ? na jIviSyati ? parAjeSyate ? na parAjeSyate ? kAlaM khalu kumAram ahaM jIvantaM drakSyAmi ? apahatamanaHsaMkalpA yAvat dhyAyati // 14 // TIkA____ 'taeNaM tIse' ityAdi / tataH yuddhapavartanAnantaram anyadA kadA cit ekasmin dine kuTumbajAgarikAM-kuTumbaH svajanavargaH poSyavargAdistadartha gyArahaveM aMzake bhAgI : sajA kUNikake sAtha ' rathazala' saMgrAma meM upasthita huA // 13 // ___'taeNaM tIse' ityAdi. . saMgrAma Arambha honepara idhara eka samaya kuTumbajAgaraNA karatI huI kAlI .... agIyAramA bhAganA bhAgIdAra rAjA kRNikI sAthe "rathamula" saMgrAmamAM upasthita pyA. (13) "Apa tose tyAla. mane AraMbha thatAM eka vakhata kaba-jAgaraNa karatI kALI For Private and Personal Use Only Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhino TokA kAlorAnoke vicAra jAgarikAM-jAgaraNamindriyairviSayajJAnayogyAvasthAM jAgratyAH yAmuvatyAH, tasyAH kAlyA devyAH ayam eSaH etadrUpa vakSyamANalakSaNaH AdhyAtmikaH= AtmaviSayo vicAraH vRkSasyAGkura iva, yAvatkaraNAt-" ciMtie, kappie, patthie, maNogae saMkappe" iti saMgRhyante, tadanu cintitaH punaH punaH smaraNarUpo vicAraH dvipatrita iva, tataH kalpitaH=pa eva vyavasthAyuktaH putraviSayako vicAraH pallavita iva, prArthitaH sa eva iSTarUpeNa svIkRtaH puSpita ica, manogataH saMkalpaH manasi iSTarUpeNa nizcayaH phalita iva samudapadyata-jAtaH / mahArAnIke hRdayameM vRkSake aGkurasamAna 'AdhyAtmika' arthAt AtmaviSayaka vicAra utpanna huaa| vaha-ciMtita' arthAt bArabAra smaraNase 'dvipatrita' ke samAla, 'kalpita ' vahI putraviSayaka vicAra vyavasthAyukta honese 'pallavita ' ke samAna, 'prArthita ' manameM vicAra svIkRta hojAneke kAraNa 'puSpita 'ke samAna, 'manogata saMkalpa' vahI iSTa rUpase manameM nizcita hojAneke kAraNa 'phalita' ke samAna avasthAko prApta huA / bhAvArthasaMgrAmake prArambha hojAne para mahArAnI kAlIke hRdayameM putra snehake kAraNa eka mahArANInA hRdayamAM vRkSanA aMkuranI peThe AdhyAtmika" arthAt AtmaviSayaka vicAra utpanna thayo. te "ciMtita =arthAta vAraMvAra araNethI hiSatrita samAna, "kalpita =te putra viSe vicAra vyavasthAyukta thavAthI palavita samAna, prArthita =manamAM vicArane savIkAra thaI javAthI puSitanA sAnTa mane gata saMka95 =te ISTa rUpathI manamAM nizcaya thaI javAthI phalitanA samAna avasthAne prApta thaye. .... u- saMgrAma zarU thaI jatAM mahArANI kAlInA hAthamAM putrane hatA ane For Private and Personal Use Only Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org nirayAvafontsUtra saMkalpakharUpamAha- evaM khalvi ' - tyAdinA / mama putraH = AtmajaH kAlakumAraH tribhirdantisahasraiH = trisahasrasaMkhyakagajaiH, yAvatkaraNAt - rathAnAmazvAnAJca tribhiH sahastrairmanuSyANAM ca tisRbhiH koTibhiH saha upayAtaH = sImAya gataH, tanmanye- tat saMdihe kiM jeSyati ? saGgrAme zatrUnabhibhUya pratApaM Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir samaya vRkSake aMkurake sadRza Atmika bhAva aMkurita hue, pazcAt vehI vicAra bArabArake cintana-smaraNase dvipatrita arthAt jaise bIjase aMkura aura aMkurake kucha vaDhane para do komala kizalaya - do naye patte nikalate haiM, usI prakAra vicAroMkA svarUpa baDhA, bAda hI vAtsalyamaya vicAra 'kalpita' yAne pallavita - adhika patroMke rUpameM agrasara hue, pazcAt manameM baDhate - panapate hue una vicAroMke ' prArthita ' hojAnepara yA apane vizvAsa se svIkRta hojAne para puSpita' phUle hue ke samAna hogaye aura antameM jaba unapara dRDha saMkalpa hogayA taba ve phalitasamAna avasthAko prApta hue yAne vRkSake phalake samAna phalarUpa bana gaye / " aba mahArAnI kAlIke - vicArakA svarUpa kahate haiM-' evaM khalu ' ityAdi / merA putra kAlakumAra tIna 2 hajAra hAthI ghoDe ratha aura tIna koTi senAke sAtha saMgrAma meM gayA hai / mere manameM isa bAtakA saMzaya A rahA hai ki vaha " eka samaya vRkSanA phagA jevA Atmika bhAva aMkurita thayA. pachI teja vicAra vAraMvAranA ciMtana smaraNathI dvipatra arthAt jema khIjamAMthI aMkura ane aMkura jarA vadhavAthI e kAmala krisalaya-e navAM pAMdaDAM nikaLe che tevIja rIte vicArAnuM svarUpa vadhavA khAda teja vAtsalyamaya vicAra ' kalpita * arthAt pallavita vadhAre pAMdaDAMnA rUpamAM AgaLa Ave--pachI manamAM vadhatA-vistAra pAmatA te vicAra 'prArthita ' thai jatAM yAne peAtAnAja vizvAsathI svIkArAI javAthI puSpita kUlanI peThe thaI gayA tathA aMtamAM jyAre tenA upara dRDha saMkalpa thaI gayA tyAre te ' kulita' jevI avasthAne prApta thAya che vRkSanAM phaLanI jema larUpa thai gayA. arthAta have mahArANI kAlInA vicAra (saMkalpa)nuM svarUpa kahe atyAhi. evaM khalu mArA putra kAla kumAra traNa traNa hajAra hAthI ghoDA ratha tathA traNa karoDa senAnI sAthe sagrAmamAM gayA che. mArA manamAM A vAtane sazaya Ave che ke For Private and Personal Use Only Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TokA kAlorAnIke vicAra pApsyati ?, athavA-na jeSyati ?, jIviSyati ? pANadhAraNaM kariSyati ?" athavA-na jIviSyati ? parAjeSyate ?=zatrutaH parAsto bhaviSyati ? vA na parAjeSyate ? ahaM kAlaM kumAraM-svaputraM khalu-nizcayena jIvantaM-mANayuktaM drakSyAmi-pekSiSye, ityevam , ' apahatamanaHsaMkalpA'-apahato malinIbhUto manaHsaMkalpo-yogyA'yogyavicAro yasyAH sA tathA, yAvatkaraNAt-'karayalapalhatthiyamuhI, aTTajmANovagayA, omaMthiyaNayaNavayaNakamalA, dINavivannavayaNA, maNomANasieNaM dukkheNaM abhibhUyA' eteSAM saGgahaH / karatalaparyastitamukhI, ArtadhyAnopagatA, avamathitanayanavadanakamalA, dInavivarNabadanA, manomAnasikena duHkhena abhibhUtA, iticchAyA; 'karatale 'tikaratale hastatale paryastitaM sthApitaM mukhaM yayA sA tathA, 'Arte 'ti-Rta= duHkhaM putravirahajanyaM tatra bhavamAta, tacca dhyAna, tatropagatA-putravirahajanyaduHkhA yuddhameM zatruoM para vijaya pAvegA athavA nahIM ? / vaha jIvita rahegA yA nahIM ? / zatru usase parAjita hoMge yA nahIM ? / maiM apane lAla kAlakumArako jIvitAvasthAmeM dekheMgI yA nahIM hai| isa prakArake aneka saMzayAtmaka vicAra karane lgii| aise kartavyAkartavyake vicAra aura unakA nirNaya jaba zithila avasthAko dhAraNa karane lage taba sahasA rAnIkA mana malina hogayA aura hathelIpara apanA mu~ha rakhakara putra virahake duHkhase kSubdha rAnI ArtadhyAna karane lgii| atyanta duHkhake kAraNa kumhalAye te yuddhamAM zatruo upara vijaya meLavaze ke naMhi? te jIvita raheze ke nahi? tenAthI zatru parAjIta pAmaze ke nahi ? huM mArA lAla kAlakumArane jIvita avasthAmAM joIza ke nahi ? A prakAranA aneka saMzayAtmaka vicAra karavA lAgI. evA kartavya artavyanA vicAre tathA tenA nirNaya jyAre zithila avasthAne dhAraNa karavA lAgyA tyAre ekadama rANInuM mana malina thaI gayuM tathA. hatheLI upara pitAnuM meM rAkhIne putra virahanA duHkhathI pIDAtI rANI ArtadhyAna karavA lAgI atyaMta duHkhane For Private and Personal Use Only Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nirayAvalikAsUtra vitadhyAnayuktetyarthaH, 'avamathite 'ti-avamathitAni=adhaHkRtAni nayanavadanarUpANi kamalAni yayA sA tathA, prabaladuHkhena nimnamlAnanetramukhakamaletyarthaH, 'dIne 'ti-dInasya akiMcanasyeva vivarNa-kAntirahitaM mukhaM yasyAH sA tathA zokamlAnavadanetyarthaH, 'manomAnasikene 'ti-manasi bhavaM mAnasikaM duHkhaM manasyeva, na vahiH, vacanAdibhiraprakAzitatvAt-yat tanmanomAnasikaM, tena duHkhena abhibhUtA vyAptA, zokasAgarapraviSTA dhyAyati-ArtadhyAnaM karoti, iti // 14 // mUlam teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre samosarie / parisA niggayA / tae NaM tIse kAlIe devIe, imose kahAe laTTAe samANIe ayameyArUve ajjhathie jAva samuppajjitthA // 15 // chAyA- . . tasmin kAle tasmin samaye zramaNo bhagavAn mahAvIraH samavasRtaH / pariSat nirgatA / tataH khalu tasyAH kAlyAH devyAH etasyAH kathAyAH labdhArthAyAH satyAH ayametadrUpaH AdhyAtmikaH yAvat samudapayata // 15 // hue kamalake samAna netra aura mukhako nIcA kiye hue baiTha gaI, usakA mukha dInajanake samAna zokAcchAdita-udAsIna ho gyaa| vaha mAnasika duHkhoMse ghirI huI zokasAgarameM DUbI huI ArtadhyAnaparAyaNA thii| // 14 // lIdhe karamAI gayelAM kamaLanA jevAM netra tathA mukhane nIcuM karIne besI gaI. tenuM mukha garIba mANasanA jevuM kAti (dIlagIrIthI chavAI gayeluM) udAsIna thaI gayuM te mAnasika duHkhothI gherAyelI zekanA sAgaramAM DabI jAthI A dhAna dl. (14) For Private and Personal Use Only Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir -sundarabodhinI dIkA kAlo rAnI ke vicAra TIkA'teNaM kAleNaM' ityAdi / tasmin kAle tasmin samaye zramaNo bhagavAn mahAvIraH samavasRtaH sadevamanuSyapariSadi bhavyAnupadeSTuM samupasthitaH, pariSat-janasamudAyaH nirgatA=gRhAnissRtA / tataH pariSanirgamanAnantaraM khalu-nizcayena tasyAH pUrvoktAyAH prasiddhAyA vA, kAlyA devyAH etasyAH= samIpataravartinyAH kathAyAH labdhArthAyAH-labdho'rthoM yayA sA tasyAH mAptArthAyA ityarthaH, ayam etadrUpa vakSyamANasvarUpaH 'AdhyAtmikaH' Atmani vicAraH yAvatpadagRhItAnAM 'ciMtie, kappie, patthie, maNogae saMkappe' eteSAM ca vyAkhyA'vyavahitapUrvasUtroktarItyA vijJeyA, samudapadhata // 15 // tadeva darzayati-' evaM khalu' ityAdi / mUlamevaM khalu samaNe bhagavaM mahAvIre punvANupuci0 ihamAgae jAva viharai, se mahAphalaM khalu tahArUvANaM jAva viulassa aTThassa gahaNayAe, taM -- / teNaM kAleNaM' ityAdi / usa kAla usa samaya zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI usa nagarImeM padhAre / devatA aura manuSyokI sabhAmeM bhavyoMko dharma-dezanA dene lge| dharmakathA zravaNa karaneke lie pariSada niklii| bhagavAna yahA~ padhAre haiN| aisA vRttAnta sunakara kAlI rAnIke manameM vakSyamANa-Age kahe jAnevAle vicAra utpanna hue| // 15 // 'teNaM kAleNaM' yA. te kALe te samaye zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI te nagarImAM padhAryA. devatA tathA manuSyonI sabhAmAM bhavyane dharmadezanA devA lAgyA. dharmakathA sAMbhaLavA mATe pariSada nIkaLI. bhagavAna ahIM padhAryA che evo vRtAnta sAMbhaLI kAlI rANInA manamAM vakSyamANa-A pramANe vicAra utpanna thayA. (15) For Private and Personal Use Only Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nirayAvalikAsana gacchAmi gaM samaNaM jAva pajjuvAsAmi, imaM ca NaM eyAkhvaM vAgaraNaM pucchissAmiti kachu evaM saMpehei, saMpehittA koDuMbiyapurise saddAvei sadAkttiA evaM vayAsI-khippAmeva bho devANuppiyA ! dhammiyaM jANappavaraM juttameva uvaTThaveha, uvaDhavittA jAva paJcappiNaMti // 16 // . chAyA... evaM khalu zramaNo bhagavAn mahAvIraH pUrvAnupUrvyA0 ihAgataH yAvad viharati, tanmahAphalaM khalu tathArUpANAM yAvat vipulasyArthasya grahaNatayA tadgacchAmi khalu zramaNaM yAvat paryupAse, idaM ca khalu etadrUpaM vyAkaraNaM prakSyAmi, iti kRtvA evaM saMprekSate, saMpekSya kauTumbikapuruSAn zabdayati, zabdayitvA evamavAdIt-kSiprameva bho devAnupiyAH ! dhArmikaM yAnapravaraM yuktameva upasthApayata, upasthApya yAvat pratyarpayanti // 16 // TIkA... evaM khalu yat-zramaNo bhagavAn mahAvIraH pUrvAnupUrvI yathAkrama, yadvA-pUrveSAM tIrthaMkarANAM yA AnupUrvI paripATI maryAdetyarthaH, tAM caran= Acaran paripAlayannityarthaH, "gAmANugAmaM dUijjamANe "prAmAnugrAmaM dravan ve vicAra ye haiM-' evaM khalu' ityAdi1. zramaNa bhagavAna mahAvIra prabhu yahA~ padhAre haiM aura saMyamI logoMke kalpake anusAra nivAsake lie udyAnapAlakI AjJA lekara saMyama aura tapase apanI AtmAko bhAvita karate hue virAjate haiM, tathArUpa arihanta arthAt sarvajJatAke kAraNa jinase te piyAra // cha:-' evaM khalu' tyAha zramaNa bhagavAna mahAvIra prabhu ahIM padhAryA che tathA saMyamI lokonA kalpane anusarI nivAsane mATe udyAnapAlanI (vADInA pAlaka ke mALInI) AjJA laIne saMyama tathA tapathI pitAnA AtmAne bhAvita karatA thakA birAje che. tathA rUpa arihaMta arthAta sarvajJatAnA kAraNe jenAthI koI vAta ajANI nathI ane For Private and Personal Use Only Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org sundarabodhinI TIkA kAlo rAnoke vicAra 'grAmAnugrAmam ' - ekasmAd grAmAd anu = pazcAd yo grAmastam, arthAdanukrameNa grAmAdbhAmAntaraM dravan-viharan, iha - asyAM campAnagaryAM vidyamAnaM pUrNabhadradyAnam AgataH samantAd vihRtyopasthitaH yAvatkaraNAt ' ahApaDirUvaM oggahaM ogiNhittA saMjameNaM tavasA appANaM bhAvemANe ' eteSAM saMgrahaH / , 6 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir chAyA- 'yathAmatirUpam avagraham avagRhya saMyamena tapasA AtmAnaM bhAvayan ' iti / 'yathe' - ti - yathApratirUpaM = yathAsaMyamikalpam avagraham = nivAsArthamudyAnapAlasyAjJAm avagRhya = AdAya saMyamena - saptadazavidhena tapasA = dvAdazavidhena AtmAnaM bhAvayan = vAsayan saMyojayanniti yAvat, viharati - virAjate, tat = tasmAt mahAphalaM - mahat-vizAlaM phalaM zubha pariNAmalakSaNam, atra 'ata eve 'tizeSaH khalu nizcayena tathArUpANAM zubhapariNAmarUpamahAphalajananasvabhAvAnAM, yAvacchabdena - "arihaMtANaM, bhagavaMtANaM, NAmagoyassavi savaNayAe kimaMgapuNa abhigamaNa-vaMdaNa - NamaMsaNa - paDipucchaNa - pajjuvAsaNAe, ekassavi Ariyassa, missa, suvayaNassa savaNayAe kimaMga puNa" eteSAM saGgrahaH / chAyA - 'arhatAM bhagavatAM nAmagotrasyApi zravaNatayA kimaGga ! punarabhigamana-vandananamasyana - pratimacchana- paryupAsanena, ekasyApi Aryasya dhArmikasya suvacanasya zravaNatayA kimaGga ! punaH' iti / ' arhatAM ' - nAsti rahaH = pracchannaM kiJcidapi yeSAM sarvajJatvAtte'IntasteSAm ' bhagavatAM ' - bhagaH samatraizvaryAdiguNaH, sa vidyate yeSAM te bhagavantasteSAm / nAma ca vardhamAnAdi, guNaniSpannamabhidhAnaM gotraM ca = kazyapAdi, tayoH samAhAre nAmagotraM, tasya zravaNenApi mahAphalaM bhavati / kimaGga ! punaH - abhigamanaM - sammukhaM gamanam bandanaM - guNakIrtanam / namasyanaM= pazcAGgasayatnanamanapUrvakanamaskaraNam, pratimacchana = zarIrAdivArtApraznaH paryupAsanA = sAvadyayogaparihArapUrvaka niravadyabhAvena sevAkaraNam - eteSAM samAhArastathA, ayaM 4 , , For Private and Personal Use Only Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nirayAvalikAsatra bhAvaH-bhagavannAmagotrazravaNamAtreNApi zubhapariNAmarUpaM phalaM bhavati, tarhi abhigamanAdinA jAtaM phalaM kiM punaH kathanIyam ? arthAt tatphalamAnantyAdvaktumazakyamiti / ekasyApi Aryasya-AryapraNItasya dhArmikasya-zrutacAritralakSaNadharmapatibaddhasya suvacanasya sarvaprANihitakArakavacasaH zravaNatayA zravaNena yat phalaM tan kiM punarvAcyam ? arthAt vaktumazakyam / vipulasya prabhUtatarasya arthasyabhagavadvacanapratipAdyaviSayasya zrutacAritralakSaNasya grahaNatayA grahaNena yatphalaM bhavati tat kiM punarvAcyam ? arthAtkathamapi vaktuM na zakyam / koI bAta chipI huI nahIM hai aura sampUrNa aizvaryake kAraNa jo bhagavAna haiM unake vardhamAna Adi nAma aura kazyapa Adi gotrake sunanese bhI zubha pariNAma svarUpa mahAphala hotA hai to sammukha jAnA, guNa-kIrtana karanA aura pA~coM aMgoMko yatanA pUrvaka namAkara namaskAra karanA, zarIra AdikI sukha-sAtA pUchanA, aura bhagavAnake tyAgI honeke kAraNa sAvadyakA parihAra-pUrvaka unakI niravadya sevA karanA, ina sabakA kyA phala hogA, isakA to kahanA hI kyA ? aura unakA eka bhI zreSTha zruta cAritra dharma yukta aura samasta prANiyoMke hitakArI suvacanake zravaNase jo mahAphala milatA hai to unakA vipula zruta cAritra rUpa jo artha hai usako grahaNa karaneke phalakA to kahanA hI kyA hai ?-vaha phala to akathanIya hai| isaliye maiM zramaNa bhagavAn mahAvIra prabhuke pAsa jAU~ aura saMpUrNa aizvaryanA kAraNe ja bhagavAna che. temanAM vardhamAna Adi nAma tathA kazyapa AMdi vagere getrane sAMbhaLavAthI zubha pariNAma svarUpa mahAphala thAya che-te sammukha javuM, guNanuM kIrtana karavuM, tathA pAMca aMgone yatanApUrvaka namAvIne namaskAra karavA, zarIra Adi vagerenI sukha-sAtA pUchavI tathA bhagavAna tyAgI hovAthI sAvadhanA parivAra pUrvaka temanI niravagha sevA karavI e badhAMnuM zuM phaLa DAya tenu ta 44 zu? . - temanAM vacananAM AcAra ane temanAM eka paNa zreSTha zruta cAritra dharma yukta tathA samasta prANionuM hitakArI sucavana sAMbhaLavAthI je mahAphaLa maLe che te temanA vipula zrata cAritra rUpI je artha che tenAM grahaNa karavAnAM phaLanuM to kahevuM ja zuM? te phaLa te akathanIya che. AthI huM zramaNa bhagavAna mahAvIra prabhunI For Private and Personal Use Only Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TIkA 'bhagavAn' zabdakA artha tat-tasmAt kAraNAt ahaM gacchAmi zramagaM-zrAmyati-tapaspatIti zramaNo dvAdazavarSANi ghoratapazcaraNAta 'zramaNa' iti prasiddhiM labdhavAn , tam / jAvazabdena-' bhagavaM, mahAvIraM, vaMdAmi, namasAmi, sakAremi, sammANemi, unako vandana-namaskAra karU~; satkAra sammAna karU~ jo kalyANa svarUpa haiM, maMgala svarUpa haiM, daivata-iSTa deva haiM aura caitya-jJAnasvarUpa haiM una prabhukI vinayapUrvaka upAsanA kruuN| aba yahA~ zramaNa bhagavAna Adi padoMkA vizeSa artha karate haiM: (1) zramaNa sADhe bAraha barasa taka ghora tapasyA kI, isalie -- zramaNa ' nAmase prasiddha haiN| (2) bhagavAn-bhaga zabdake jJAnAdi dasa artha jinameM hoM unheM bhagavAna kahate haiN| ' bhaga' zabdake dasa artha ( 1 ) sampUrNa padArthoMko viSaya karanevAlA jJAna. (2) mahAtmya arthAt anupama aura mahAn mahimA. (3) vividha prakArake anukUla aura pratikUla pariSahoMko sahana karanese pAse jAuM tathA temane vaMdana namaskAra karuM, satkAra sammAna karUM je kalyANa svarUpa che. maMgala svarUpa che devata arthAta ISTa deva che tathA caitya-jJAnasvarUpa che te prabhunI vinayapUrvaka upAsanA karUM. have ahIM zramaNa bhagavAna Adi zabdonA vizeSa artha karIe chIe. (1) abhA=31 mA2 12sa. sudhI 6 ta5varyA 4 tethI - zrA' nAmathI prasiddha che. (2) bhagavAna-bhAga zabdanA jJAna Adi daza artha jemAM hoya tene mAna DA. 'A' zahanA 6A martha (1) sapU pAna viSaya 411 // vANu zAna. (2) bhArabhya athAt manu5ma tathA bhAn bhaDimA. . (3) vividha prakAranA anukULa tathA pratikULa pariSahAne sahana karavAthI For Private and Personal Use Only Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nirayAlikAmA kallANaM, maMgalaM, devayaM, ceiyaM, viNaeNaM' ityeSAM sAhaH / etacchAyA'bhagavantaM, mahAvIraM, vande, namasyAmi, satkArayAmi, sammAnayAmi, kalyANaM, maGgalaM, daivataM, caityaM, vinayena' iti / 'bhagavanta 'miti-bhagaH jJAnaM, mAhAtmya, yazaH, vairAgyaM, muktiH, saundaryam , vIryaH, zrIH, dharmaH, aizvarva, so'syA'stIti bhagavAn , tam , utpanna honevAlI yA saMsArakI rakSA karanevAle alaukika bhAvoMse utpanna honevAlI kIrti / ( 4 ) krodha Adi kaSAyoMkA sarvathA nigraharUpa vairAgya / (5 ) samasta karmIkA kSayasvarUpa mokSa / ( 6 ) sura-asura aura mAnavake antaHkaraNako haralene vAlA saundarya / (7) antarAya karmake nAzase utpanna honevAlA ananta bala / (8) ghAtiyA-karmarUpI paTalake haTa jAnese prAdurbhUta honevAlI anantaM catuSTaya-( jJAna, darzana, cAritra, vIrya-rUpa ) lakSmI / (9) mokSake dvArako kholanekA sAdhana zruta cAritra yathA-khyAta cAritra rUpa dharma / / (10) tIna lokakA Adhipatya rUpa aizvarya / utpanna thanArI athavA saMsAranI rakSA karavAvALI alaukika bhAvanAthI utpanna thanArI kIrti. (4) krodha Adi kaSAyane sarvathA nigraharUpa vairAgya. (5) tamAma nA kSayas135 bhAkSa. (6) sura-asura bhane bhAnavanA ata:426ne zavAvANu sau. (7) aMtarAya karmanA nAzathI utpanna thanAruM anaMta baLa. (8) ghAtiyA karma rUpI paDade haTI javAthI prAdurbhuta hovAvALI anaMta yatuSTaya (jJAna, ni, yAritra, vIrya-05) bhI. (9) mekSanAM dvArane ughADanAruM sAdhana zruta cAritra yathAkhyAta cAritra 35 dharma. (10) anA Adhipatya 35 medha. For Private and Personal Use Only Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TokA kAlI rAnI ke vicAra 'mahAvIra 'miti-cIrayati-parAkramate mokSAnuSThAne iti vIraH, mahA~cAsau vIro mahAvIro-vardhamAnasvAmI caramaMtIrthaMkarastam vande manaHmaNidhAnapUrvakaM vAcA staumi, namasyAmi-sayatnapaJcAGganamanapUrvakaM namaskaromi, satkArayAmi-abhyutyAnAdiniravadyakriyAsampAdanenA''rAdhayAmi, sammAnayAmi manoyogapUrvakamaIducitavAkyaprayogAdinA samArAdhayAmi, kalyANaM-karmabaddhasakalopAdhivyAdhibAdhAvidhuratvAt kalyo mokSastam , A-samantAt nayati-pApayatIti jJAnAdiratnatrayalakSaNamokSamArgopadezadAnadvArA (bhavijanAn ) kalyAn janmajarAdirogamuktAn ANayati-dhAtUnAmanekArthatvAt sampAdayatIti vA kalyANastam, (3) mahAvIra-mokSake anuSThAnameM parAkrama karanevAle honese mahAvIra kahe jAte haiM, aise mahAvIra vardhamAna svAmI carama tIrthakarakI nirmala manake sAtha vacanase stuti kruuN| yatanA-pUrvaka pA~ca aMga namAkara namaskAra kruuN| yatanA-pUrvaka abhyutthAna Adi niravadya kriyAse bhagavAnakA satkAra kruuN| manoyoga-pUrvaka arhantoM kA ucita vAkya dvArA sammAna kruuN| karmabandhase utpanna honevAlI upAdhi-vyAdhike nAzaka honese 'kalya ' ko mokSa kahate haiM, usako prApta karAneke kAraNa bhagavAn kalyANa-svarUpa haiM / athavA jJAnAdi ratnatrayarUpa mokSa mArgake upadeza dvArA bhavya jIvoMko janma, jarA mRtyurUpa rogase mukta karate haiM, isa kAraNa bhI kalyANasvarUpa hai| (3) mAvA2-bhAkSanA manunamA 52 / 45 421/unt maDAvIra upAya. evA mahAvIra vardhamAna svAmI carama tIrthakaranI nirmaLa mananI sAthe vANIthI stuti karuM. yatanA-pUrvaka pAMca aMga namAvIne namaskAra karUM yatanA-pUrvaka abhyatyAna Adi niravadya kriyAthI bhagavAnane satkAra karUM. maneyega-pUrvaka ahaMtonuM ucita vAkyothI sammAna karUM. karmabaMdhathI utpanna thanArI upAdhi ane vyAdhinA nAzaka hovAthI "kalya" te mekSa kahevAya che. tene prApta karAvanAra hovAthI bhagavAna kalyANa svarUpa che. athavA-jJAnAdi ratnatrayarUpa mokSa mArganA upadeza dvArA bhavya jIne janma jarA mRtyu rU5 regathI mukta kare che. A kAraNathI paNa kalyANa-svarUpa che. For Private and Personal Use Only Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nirayAvalakAsUtra 8 * ' maGgalaM = sakalahitamApakatvAcchubhamayaM yadvA-mAM gAlayati bhavAndhesvArayatIti maGgalaH, athavA - maGgate - ajarAmaratvaguNena bhavijanAn bhUSayatIti maho mokSastaM lAti = Adatta iti maGgalastam daivatam = ArAdhya devasvarUpam atra ' devataiva daivatamiti svArthe'N ' caityaM citte bhavaM tadasyAstIti yadvAcittirviziSTajJAnaM tayA yuktamiti, sarvathA viziSTajJAnavantamityarthaH, vinayena = pratipattivizeSeNa paryupAse = seve, tathA ' imaM ' ti idaM mama hRdayastham etadrUpaM putraviSayakaM vyAkaraNaM - praznaM khalu nizcayena prakSyAmi nirNeSyAmi, iti kRtvA = iti manasi nizcitya evam anena prakAreNa saMprekSate vicArayati, sampUrNahitako prApta karAnevAle tathA bhavasAgara se tAranevAle haiM isaliye bhagavAna maGgala svarUpa haiM / athavA ajara amara guNoMse bhavyajanoMko bhUSita karaneke kAraNa ko mokSa kahate haiM, use jo prApta karAve vaha maGgala kahalAtA hai, isaliye bhagavAna bhIM maGgala haiM / iSTadeva svarUpa honese daivata haiM / viziSTa jJAna yukta honese caitya haiM / aise bhagavAnakI vinayake sAtha niravadya sevA karU~, aura mere hRdayameM sthita putrasambandhI praznakA nizcaya karU~ / isa prakAra apane manameM vicArakara kAlI mahArAnIne apane kauTumbika (AjJAkArI) janoMko bulAyA aura AjJA dI / For Private and Personal Use Only 4 maGga d saMpUrNa hitane prApta karAvavAvALA tathA bhavasAgarathI tAravAvALA che tethI bhagavAna maMgalasvarUpa che. athavA ajara amara guNeAthI bhavya janAne bhUSita karavAnA kAraNe magane meAkSa kahela che. tene je prApta karAve te maMgala kahevAya che. AthI bhagavAna paNuM maMgaLa che. evA ISTadeva-svarUpa hAvAthI daivata che ane viziSTa jJAnavALA heAvAthI caitya che. evAM bhagavAnanI vinayapUrvaka niravadya sevA karU tathA mArA hRdayamAM rahela putrasamadhI praznaneA nizcaya-khulAsA-karUM. A prakAre potAnA manamAM vicAra karI kAlI mahArANIe peAtAnA kauTumbika (AjJAkArI) janAne elAvyA tathA AjJA karI. 7 Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kAlIrAnIkA vandanArtha gamana saMprekSya = vicArya, kauTumbikapuruSAn = madhAnakarmakAripuruSAn zabdayati- Ahayati kandayitvA = AhUya evaM vakSyamANam avadat AjJApayaditi / , / kimAjJApayat ? ityAha- 'kSiprameve 'tyAdinA - bho devAnupriyAH he kAryakaraNapravINAH / yUyaM dhArmikaM dharmAya niyuktaM dhArmika, sAtyaneneti yAnaM rayAdikaM tatra patraraM zreSThaM zIghragAmitvAdiguNopetam ityupalakSaNaM tena cAugghaMTaM, AsarahaM' ityanayorapi grahaNam / etacchAyA - caturghaNTam, azvarayam iti / caturghaNTamiti - catasraH pRSThato'grataH pArzvatatha lambamAnA ghaNTo yasya yasmin vA sa caturghaNTastam ' azvaratha' miti - azvayukto ratho'zvarathaH, zAkapArthivAdityAH madhyamapadalopaH tam - yuktameva = azvasArathyAdisahitameva na tu drahitaM kSipraM zIghrameva natu vilambena, upasthApayata praguNIkuruta, upasthApya = praguNIkRtya yAtracchadena kauTumbikapuruSAH kAlIdevyAjJAnusAreNa sarvaM kRtvAM tadAjJAM pratyarpayanti // 16 // " kyA AjJA dI ?. vaha kahate haiM - he catura kAryakartAoM ! tuma loga rathoMmeM zreSTha-zIghra gativAlA ratha jisake Age pIche aura donoM bAjuoMmeM cAra ghaNTikAyeM lagI huI haiM aisA dhArmika azvaratha, sArathI Adike sahita lAo / kauTumbika puruSa kAlI mahArAnIkI AjJA anusAra ratha taiyAra kara unase bole - he mahArAnI ! ApakI AjJAnusAra jaya taiyAra hai // 16 // hai catura kArya kartAe ! tame leke, uttama ratha-zIghra gativALA ratha jenI AgaLa pAchaLa tathA khanne khAjIee cAra ghaTAe lagADelI evA dhArmika azvaratha, sArathI Adi sahita laI AveA. kauTumbika purUSoe kAlI mahArANInI mAnA pramANe ratha taiyAra karIne tene kahyuM:nhe mahArANI ! ApanI AjJA pramANe 25 taiyAra che. (16) 12 For Private and Personal Use Only Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir livAlikA vae NaM sA kAlI devI vhAyA kayabanikammA jAva apamahandhAmaraNAlaMkiyasarIrA bahUhi khujAhiM jAva mahattaragaviMdaparikkhitA aMteurAo niggaccha, niggacittA jeNera bAhiriyA ubaDhANasAlA jeNeka dhammie jAgApavare teNeva uvAgacchai, uvAggacchitA dhammiyaM jANappavaraM dUruhai, dUruhitA niyagapariyAlasaMparibuDA caMpaM nayariM majjhaM-majhegaM niggacchadda, niggacchitA jeNeva putrabhadde ceie teNeva uvAgacchai, uvAgacchi tA chattAIe jAva dhammiyaM jANappavaraM Thavei, ThavitA dhammiyAo jANappavarAo pacoruhai, paJcoruhittA bahuhiM khujAhiM jAva mahattaragaviMdaparikkhittA jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhuno vaMdai, vaMdittA ThiyA ceva saparivArA sussusamANA namasamANA abhimuhA viNaeNaM paMjaliuDA pajavAsai // 17 // chAyAtataH khalu sA kAlI devI snAtA kRtabalikarmA yAvat alpamahAmaraNAla kRtazarIrA bahIbhiH kunjAbhiH yAvanmahatarakAndaparisitA antaHpurAnirgacchati, nirgatya yatraiva bAhyA upasthAnazAlA, yatraiva dhArmiko yAnapavarastatropAgacchati, upAgatya dhArmika yAnapravaraM darohati; dUruhya nijakaparivArasaMparitRtA camma nagarI madhya-madhyena nirgacchati, nirgatya yatraiva pUrNabhadrazcaityastatraivopAgacchati, upAgatya chatrAdikaM yAvad pArmika yAnapravaraM sthApayati sthApayikhA pArmikAd yAnabhavarAva matyavarohati, pratyavaruddha bahIbhiH kubjAmiH yAvat-mahattarakavRndaparikSiptA yatraiva zramaNo bhagavAn mahAvIrastatraivopAgacchati, upAgatya zramaNaM bhagavantaM mahAvIra vikalo vandate, vandikhA sthitA caiva saparivArA. azrUSamANA namasyantI abhimukhI vinayena prAJjalipuTA paryupAste // 17 // For Private and Personal Use Only Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TIkA kAlo rAnaukA bandanArthagamana TIkA ' taraNaM sA' ityAdi - tataH tadanantaraM sA pUrvoktA kAlI devI snAtA - kRtasnAnA kRtabalikarmA - snAne kRte pazupakSyAdyarya kRtAnnabhAgA, jAvazabdena - 'kayakouyamaMgalapAyacchittA suddhappAvessAI vatthAI pavaraparihiyA' ityeSAM sahaH / etacchAyA ca- ' kRtakautukamaGgalaprAyazcittA, zuddhapravezyAni vastrANi pravaraparidhRtA' ' kRtakautuke 'ti - kRtAni kautukAni maSIpuNDrAdIni maGgalAni = sarSapadadhyakSatacandanadurvAdIni ca prAyazcittAnIva duHstraprAdivinAzAyAvazyaM - kartavyatvAtmAyazcittAni yayA sA tathA, yathA pApavinAzArthaM prAyazcittamavazyaM kriyate tathaiva duHsvapradoSazAntyarthaM dadhyakSatAdIni maGgalAnyavazyaM triyanta iti tAtparyam / ' alpamaddarghe'-ti-alpAni - stokabhAravanti mahArghANi= bahumUlyAni yAni AbharaNAni - bhUSaNAni tairalaGkRtaM bhUSitaM zarIraM yasyAH sA - 6 taraNaM sA ' ityAdi - bAda rAnIne snAna kiyA aura pazu pakSI Adike liye annakA bhAga nikAlanerUpa balikarma kiyA aura dRSTidoSa ( najara ) nivAraNake liye maSI ( kAjala ) kA cihna kiyA aura pApa nAza karaneke lie jaise prAyazcitta kiyA jAtA hai vaise hI duHsvapna Adi doSoMke nivAraNake lie maGgalarUpa sarasoM, dahI, cAvala, candana aura dUba Adiko dhAraNa kiyA, tathA alpa bhAra kintu bahu mUlya bhUSaNoMse zarIrako bhUSita kiyA aura sevAparAyaNa kubaDI Adi 18 aThAraha 'tapaNaM sA' 4tyAhi pachI rAlIye snAna yu tathA pazu pakSI mAhine bhATe annanA bhAga kADhavA rUpI alikarma karyuM tathA dRSTiASa (najara) nA nivAraNune mATe maSI (kAjaLa)nuM cihna karyuM tathA pApanAza karavA mATe jema prAyazcitta Aya che tevIja rIte duHsvapna mAdi doSonA nivANune mATe magalarUpa sarasava, dahIM, cAvala, caMdana tathA kUrtA vagerene dhAraNa karyAM; tathA vajanamAM adraSa paNa kimmatamAM bhAre evAM ghareNAMthI zarIrane zaNagAryuM. sevAparAyaNa kubaDI For Private and Personal Use Only Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir alpamahArghAbharaNAlaftazarIrA, bahImiH pracurAbhiH, kubjAbhiH kujazarIrAmiH sevAparAyaNadAsIbhiH. 'jAva' zabdena-"cilAIhiM . vAmaNAhi 1, vaDahAhi 2, babbarIhi 3, bausiyAhiM 4, joMnayAhiM 5, paraMhaviyAhiM 6, IsiNiyAhiM 7, vAsiNiyAhiM 8, lAsiyAhiM 9, lausiyAhiM . 10, daviDIhiM 11, sihalIhiM 12, AravIhiM 13, pakkaNIhi 14, bahalIhiM 15, muruMDIhiM. 16, sabarIhiM 17, pArasIhiM 18, NAgAdesAhiM' iMgiyaciMtiyapatthiyaviyANiyAhi;" ityeSAM sahaH / cilAtIbhiH = anAryadezotpannAbhiH vAmanAbhiH = hrasvazarIrAbhiH 1, vaTabhAbhiH maDahakoSThAbhiH 2, barbarIbhiHbarbaradezasaMbhavAbhiH 3, bakuzikAbhiH 4, yaunakAbhiH 5, palhavikAbhiH 6, isinikAbhiH 7, vAsinikAbhiH 8, prakArakI dAsiyoMko sAtha calanekA hukma diyaa| una dAsiyoMke nAma isa prakAra haiM(1) cilAtI' cilAta nAmake anArya dezameM utpanna honevAlI 'kubjA' kUbaDI tathA 'vAmanA'ThiMganI dAsiyoM, (2) vaTabhA'-jisa dezameM choTe-choTe peMTavAle janmate haiM usa dezakI, (3) barbarI-barbara dezakI, (4) 'bakuzikA : bakuza "dezakI, (5) * yaunakA -yauna dezakI, (6 ) ' palhavikA '-palha. dezakI, (7) 'isinikA '-isinika dezakI,---(8) 'vAsinikA'-vAsinika dezakI, dAsIe Adi 18 prakAranI dAsIone sAthe cAlavAne hukama karyo tenAM nAma A prakAre che...(1) cillAta nAmanA anArya dezamAM utpanna thanArI kUbaDI ane kAMgaNI dAsIe(2) je dezamAM nAnAM nAnAM peTavALAM janma le che. te dezanI (3) fud zanI. (4) ugu dezamA (1) yona Bat. (ka) yes.dezI. 7) h. () pAsini4 . (e) allestrol. (10) ag.at For Private and Personal Use Only Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org bodhinIkA 18 - dezako dAsiyAM chAsikAbhiH 9, lakuzikAbhiH 10, drAviDIbhiH 11, siMhalIbhiH 1 koravIbhiH 13, pakaNImiH 14, bahulIbhiH 15, muNDIbhiH zabarIbhiH 17, pArasImiH 18, nAnAdezAbhiH = bahuvidhadezotpannAbhiritva, iGgitacintitaprArthitavijJAyikAbhiH, iGgitena netravaktrahastAmu lyAdiceSTAM .4 '(9) 'lAsikA'-lAsika dezakI, (10) 'lakuzikA' - lakuza dezakI, (11) 'brA viDI 'draviDa dezakI ( 12 ) siMhalI siMhala dezakI, (13) 'ArabI'araba dezakI, ( 14 ) ' pakkaNI - pakkaNa dezakI, (15) ' bahulI ' - bahula dezakI ( 16 ) ' musaNDI ' -musaNDa dezakI ( 17 ) ' zabarI' ' - zabara dezako, aura "" (18) ' pArasI - pArasa dezakI dAsiyA / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir isa prakArakI aneka dezameM utpanna honevAlI dAsiyA~, jo iGgita, cintita, prArthitako jAnanevAlI thiiN| , 6 * iGgita ' kA artha-netra, mukha, hAtha tathA aMgulI Adike izArese abhisamayako jAnanA / 32 (11) draviDa DezanI. (12) siddha dvIpa DerAnI (13) maraNa dezanI. (14) pachaSNu dezanI. (15) bahuta dezanI. (16) musau dezanI. (17) zamara dezanI, tathA (18) pArasa dezanI dAsIe. rAne bhAluvA vANI hutI. AvI rIte aneka dezamAM utpanna thanArI dAsIo igita, citita, prAmi abhiprANane jANavA : 20 dhatrita ' nA artha, netra, guNa, hAtha tathA mAMgaNI AhinA uzIrA For Private and Personal Use Only Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir .. niravArikAmA dilaNa cintitaM-hadi bhAvita, bhASitaM -amilaSitaM ca vijAnanti bAkhayA, tAmiH budhyamAnAbhiH, yuktati zeSaH / tathA 'mahattare 'ti-atipena mahAna mahattaraH sa eva mahattarakA=antaHpurarakSakA, teSAM vRndam nAnAsotpamaceTakasamUhastena 'parikSiptA' pari-sarvataH kSiptA madhye sthApitA, vayA satI antaHpurAta nirgacchati-bahiniHsarati nirgatya yatraiva yasmineva sthAne bAhyA-bahirbhavA upasthAnazAlA-upavezanamaNDapaH yatraiva-yasminneva sthale pArmikayAnapravara sthAdiyAnottamaH, tatraiva-taminetra sthAne upAgacchati-samupati, upAgatya-dhArmikayAnapavarasamIpamAgatya dhArmika-dharmAya niyukta yAnapavaraM darohati=Arohati, dUruhya-uktayAnamavaramAruhya 'nijake ' ti-nijA evaM nijakA svakIyAH parivArA:dAsyAdayaH, taiH saMparikRtA-pariveSTitA, campAM nagarI madhyamadhyena-campAnagaryA madhyabhAgena nirgacchati, nirgatya yatraiva pUrNabhadra 'cintita '-hRdayake bhAvako anumAnase samajhanA / 'prArthita '-abhilaSitako anumAnase jAnanA / aisI dAsiyoMke sAtha antaHpurarakSaka puruSavRndase tathA aneka dezameM utpana honevAle dAsasamUhase ghirI huI antaHpurase bAraha nikalakara bhavanake samA-maNDapameM nisa sthalapara dhArmika ratha thA vahA~ AI aura rathameM baitthii| bAda apane saba parivAra ke sAtha campA nagarIke bIca rAstese hokara jahA~ pUrNabhadra caitya thA vahA~ phuNcii| - (Afta'-hayanA Apane anumAnathI . .. 'thita '-waalra (427 saya ) anumAnayI ngg. evI dAsIonI sAthe aMta:purarakSaka purUSadI tathA aneka dezanA utpanna thanArA dAsasamUhathI gherAyelI aMta:purathI bahAra nIkaLIne bhavananA sabhAahamAM je ThekANe dhArmika ratha hatuM tyAM jaI rathamAM beThI. pachI pitAnA sALA parivAranI sAthe caMpA nagarInA madhya rastAmAM thaIne tyAM pUrNabhadra catya hato For Private and Personal Use Only Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parasodhinI TIkA dharmakathA caityaM tatraiva upAgacchati-samAyAti, upAgatya 'chattAIe' chatrAdikAna 'yAvat'-zabdena tIrthakarAtizeSAn pazyati, dRSTvA dhArmika yAnapavaraM sthApayati, sthApayittA dhArmikAd yAnapravarAdadhArmikarathAt pratyavarohati-adhastAdavana rati, pratyavaruhya avatIrya bahIbhiH kubjAbhiH pUrvoktadAsImiyuktA yAva mahattarakandaparikSiptA pazcAbhigamapurassaraM yatraiva yasmiava pUrNabhadrodyAne bhagavAn mahAvIrastatraivopAgacchati, upAgatya zramaNaM bhagavantaM mahAvIraM trikRtvo vandate, ca-punaH sthitaiva saparivArA zuzrUSamANA=sevamAnA namasyantI abhimukhI-sammukhaM sthitA vinayena namrabhAvena prAJjalipuTA lalATataTasavinaka vinyastakarakamalA paryupAste sevate // 17 // tae NaM samaNe bhagavaM jAva kAlIe devIe tIse ya mahatimahAlayAe dhammakahA bhANiyavvA jAva samaNovAsae vA samaNovAsiyA vA viharamANe ANAe ArAhae bhavai // 18 // aura tIrthakarake chatra Adi atizayoMko dekhakara apane rathako sthApita kiyA aura rathase nIce utarI / phira apane saba parivArake sAtha pAMca abhigama-pUrvaka jahA~ bhagavAna virAjate haiM vahA~ pahu~cakara vidhipUrvaka vandanA namaskAra kiyA, aura saparivAra bhagavAnake sammukha natamastaka ho vinayake sAtha aJjalipuTako lalATapara rakhatI huI khaDI hokara sevA karane lagI // 17 // tyAM pahoMcI. tathA tIrthakarenAM chatrAdi atizayene joIne pitAnA rathane ume rAkhI nIce utarI ane pachI pitAnA saghaLA parivAra sAthe pAMca abhigama-pUrvaka jemAM bhagavAna birAjatA hatA tyAM pahoMcIne vidhipUrvaka vaMdanA-namaskAra kyAM tathI ) saparivAra bhagavAnanI sanmukha mAthuM namAvIne vinayapUrvaka aMjali puTane (joDelA hAthane) lalATa para rAkhI UbhI rahIne sevA karavA lAgI. (17) For Private and Personal Use Only Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org dharmakathAsvarUpaM vyAkhyAyAM vilokanIyaM vizeSajijJAsubhiriti / dhammassa chAyA "J tataH khalu zramaNo bhagavAn yAvat kAlyai devyai tasyAM ca mahAti-mahAlayAyAM pariSadi dharmakathA bhaNitavyA yAvat zramaNopAsako vA zramaNopAsikA vA viharan AjJAyA ArAdhako bhavati // 18 // TIkA C Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1 'taeNaM samaNe ' ityAdi - tataH - tadanantaraM zramaNo bhagavAn mahAvIraH yAvat-siddhigatinAmadheyaM sthAnaM samprAptukAmaH, kAlyai devyai tasyAM pUrvoktAyAM mahAti-mahAlayAyAM=ativizAlAyAM pariSadi dharmakathA bhaNitavyA = kathayitavyA, upAsakadazAGgasutrasyAgAradharmasaMjIvinyAkhyAyAM vistarata ; nirayAvalikAsa " " jAva zabdena - ' eyarasa agAradhammassa aNagArasikkhAe uTThie ' ityeSAM saGgrahaH / ..etacchAyA ca For Private and Personal Use Only " taNaM sama ' ityAdi / bAda mokSagAmI zramaNa bhagavAn mahAvIra svAmIne "kAlI mahArAnIko lakSya karake vizAla pariSadameM dharmakathA kahI / dharmakathAkA vizeSa varNana jAnaneke jijJAsuoMko hamArI banAI huI upAsakadazAGga sUtrakI agAradharmasaMjIvanI nAmaka TIkAmeM dekhanA cAhiye / 'tapaNa samaNe' ityAhi mAha bhokSaNAbhI zramAyu bhagavAn mahAvIra svAbhIme alI mahArANIne lakSya karI vizAla pariSadamAM dharma kathA kahI. dharmakathAnuM vizeSa ni yuvA bhoTe jJAsumoko abhArI manAvehI upAsakadazAGga sUtranI amAra carmasaMjIvanI nAmanI TIAbhAM dho le Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sandarapodhinI TIkA kAlopRcchA etasya agAradharmasya anagAradharmasya zikSAyAm utthita' iti / etasyAgAradharmasyAnagAradharmasya zikSAyAmutthitaH-udyataH zramaNopAsakA zrAvakaH zramaNopAsikA-zrAvikA vA dvAvapi viharantau AjJAyAH bhagavadAjJAyAH ArAdhako bhavataH // 18 // atha kAlIvaktavyamAha-'taeNaM sA' ityAdi / mUlamtaeNaM sA kAlI devI samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtie dhamma socA nisamma haTa-jAva-hiyayA samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto jAva evaM vayAsI-evaM khalu bhaMte ! mama putte kAle kumAre tihiM daMtisahasse hiM jAva rahamusalasaMgAmaM oyAe, se NaM bhaMte kiM jaissai ? no jaissai ? jAva kAle NaM kumAre ahaM jIvamANaM pAsijjA ? / kAlIti samaNe bhagavaM mahAvIre kAliM devi evaM vayAsI-evaM khallu kAlI ! tava putte kAle kumAre tihiM daMtisahassehiM jAva kUNieNaM ranA saddhiM rahamusalaM saMgAma saMgAmemANe hayamahiyapavaravIraghAiyanivaDiyaciMdhajjhayapaDAge nirAloyAo disAo karemANe ceDagassa rano sapakkhaM sapaDidisi raheNaM paDirahe havvamAyae // 19 // chAyAtataH khalu sA kAlI devI zramaNasya bhagavato mahAvIrasya antike dharma zrukhA nizamya hRSTa yAvat-hRdayA zramaNaM bhagavantaM mahAvIraM triHkulo 'jAva' zabdase agAra anagAra dharmakI zikSAmeM tatpara zrAvaka aura zrAvikA ko bhagavAnakI AjJAke ArAdhaka jAnanA // 18 // rA' zabdathI agAra anAra dharmanI zikSAmAM tatpara zrAvaka tathA zrAvikAne bhagavAnanI AjJAnA ArAdhaka samajavA. 18 For Private and Personal Use Only Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org . 98 .. nirayAvalikAsana yAvadevamavAdIt-evaM khalu bhadanta ! mama putraH kAlaH kumAraH .. tribhirdantisaMhaH yAvat-rathamuzalasaGgrAmam avayAtaH, sa khalu bhadanta ! kiM jeSyati ? no jeSyati ? yAvat kAlaM khalu kumAramahaM jIvantaM drakSyAmi ? kAli ! iti zramaNo bhagavAn mahAvIraH kAlI devImevamavAdIt-evaM khalu kAli ! tava putraH kAlaH kumAraH tribhirdantisahasrairyAvat kUNikena rAjJA sArddha rathamuzalaM saGgrAmaM sAmayan hatamathitapravaravIrayAtitanipatitacihnadhvajapatAkA nirAlokA dizaH kurvan ceTakasya rAjJaH sapakSaM sapatidik rathena pratirathaM havyamAgataH // 19 // . . . TIkA tataH dharmakathAzravaNAnantaraM, kAlI devI zramaNasya bhagavato mahAvIrasya antike samIpe dharma-zrutacAritralakSaNaM zrutvAkarNaviSayIkRtya nizamya hRdayenA'vadhArya hRSTa-yAvat-hRdayA-hRSTatuSTacittAnanditA harSavazavisarpahRdayA satI zramaNaM bhagavantaM mahAvIraM triHkula-trivAraM yAvat-vandilA namasyitvA evaM aba kAlI rAnIke praznakA varNana karate haiM-' taeNaM sA' ityAdi / . ' zramaNa bhagavAna mahAvIrake samIpa zrutacAritralakSaNa dharma sunakara aura use hRdayameM dhAraNakara praphullita ho tIna bAra vandana-namaskAra karake isa prakAra bhagavAnase pUchane lagI rel Nepn Ad paryuna re cha.-' taraNaM sA' tyAle. zramaNa bhagavAna mahAvIranI pAsethI mRtacAritralakSaNa dharma sAMbhaLIne tathA tene hRdayamAM dhAraNa karI praphullita thaI traNa vAra vaMdana-namaskAra karI AvI rIte bhagavAnane pUchavA lAgI For Private and Personal Use Only Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org sundarabodhinI TokA kAlakumAra vRttAnta - 99 vakSyamANam avAdIt=avocat - he bhadanta ! khalu - nizcayena evam anena prakAreNa mama putraH kAlaH kumAraH tribhirdantisahasraiH - hastisahasraiH, 'jAna' zabdenatrimistribhI rathAzvasahasrairmanuSyANAM tisRbhiH koTibhiyukto rathamuzalaM saGgrAmam avayAtaH = samupAgataH, he bhadanta ! saH = kAlaH kumAraH khalu - nizcayena kiM jeSyati ? vA no jeSyati ? yAvacchabdena - jIviSyati ? no jIviSyati ? parAjeSyate ? no parAjeSyate ? ahaM kAlaM kumAraM khalu - nizcayena jIvantaM drakSyAmi ? | iti kAlIdevImanaM zrutvA zramaNo bhagavAn mahAvIraH evaM = vakSyamANaM prativacanam avAdIt = avocat he kAli ! evaM khalu tava putraH kAlaH kumAraH tribhirdantisahasaiH yAvacchabdena yuddhasAmagrIyuktaH, vRNikena rAjJA sArddhaM rathamuzalaM saMgrAmaM saGgrAmayan saMgrAmaM kurvan 'hatamathite - ti 9 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir he bhagavan ! merA putra kAlakumAra tIna 2 hajAra hAthI - ghoDe - ratha aura tIna karoDa paidala senAke sAtha rathamuzala saMgrAma meM gayA hai vaha vijayI hogA yA nahIM ?, vaha jIvita rahegA yA nahIM ?, vaha parAbhavako pAyegA yA jindA dekhU~gI yA nahIM ?, jItegA ?, maiM use aise kAlI mahArAnIke praznoMko sunakara, bhagavAna bole 1 he kAlI mahArAnI ! terA putra kAlakumAra tIna 2 hajAra hAthI-ghoDe-ratha aura yuddhakI samasta sAmagrI sahita kUNika rAjAke sAtha rathamuzala saMgrAmameM yuddha he bhagavan ! mArA putra kAlakumAra traNa traNa hajAra hAthI--gheADA--tha tathA traNa karoDanI pAyadaLa senAnI sAthe rathamuzala saMgrAmamAM gayA che te vijayI thaze ke nahi ?, te jIvatA raheze ke nahi ?, te hArI jaze ke jItaze ?, huM tene jIvatA hebhI hai nahi ?, AvA kAlI mahArANInA prazno sAMbhaLIne bhagavAna khelyAnha kAlI mahA rANI ! tArA putra kAlakumAra traNa traNa hajAra hAthI-dhADA-ratha tathA suddhanI tamAma sAmagrI sAthe kRNika rAjAnI sAthe rathamuzala saMgrAmamAM yuddha tathata senA For Private and Personal Use Only Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nirayAvalikAmA sainyagatahatatvAropAt hataH, mAnagatamathitatvAropAt mathitaH, pravarAzcate vIrAH pravaravIrAH subhaTAH, ghAtitAH vinAzitA yasya sa pravaravIraghAtitaH ArSatvAnna niSThAntasya pUrvaprayogaH, cihasya sainyalakSaNasya dhvajAH garuDacisayuktAH ketavaH, patAkAca cihnadhvajapatAkAH, nipAtitAH cihnadhvajapatAkA yasya sa nipAtitacihnadhvajapatAkaH, hato mathitaH bhavaravIraghAtitazcAsau nipAtitacihadhvajapatAkaH itamathitapravaravIraghAtitanipAtitacihnadhvajapatAkA, tAdRzaH san nirAlokAH hataprabhAH : dizaH kurvan-sarvadizaH prabhArahitAH kurvan ceTakasya rAjJaH saparza-samAnau pakSau-vAmadakSiNapA: yasya (Agamanasya) tat sapakSaM yathAsyAttathA Agata ityanenAnvayaH, kriyAvizeSaNam , ataH sAmAnye napuMsakam , evaM sapratidik-samAnAH pratidizo yasya tat sapratidik samAnapratidiktvena parasparamabhimukhaM yathAsyAttathA, idamapi kriyAvizeSaNam , rathena pratirathaM-pratigataH saMmukhaH ratho yasya tat pratirathaM rathAbhimukhaM yathAsyAttathA havyaM zIghram AgataH AyAtaH, ceTakarAjasya sarvathA sammukha samAgata ityarthaH // 19 // mUlam tae NaM se ceDae rAyA kAlaM kumAraM ejamAgaM pAsai, kAlaM karatA huA vaha apanI senA aura sArI raNasAmagrIke naSTa hojAne para, baDe 2 vIro ke mAre jAne aura ghAyala hone para tathA dhvajA patAkA Adi cinhoMke dharAzAyI hojAnese akelA hI apane parAkramase sabhI dizAoMko nisteja karatA huA rathapara baiThakara ceTaka rAjAke rathake sAmane mahAvegase AyA // 19 // tathA raNusAmagrI tamAma nAza pAmavA pachI, moTA moTA vIrenAM maraNathI ane ghAthala thavAthI tathA dhajA patAkA Adi cihe jamInadosta thaI javAthI ekaja pitAnA parAkramathI badhI siAme niteja karato thake rathamAM besIne ceTaka zAnA sthatI e bAgI Ape. (19) For Private and Personal Use Only Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org : sundarabodhinI TIkA kAlakumAravRttAnta 201 ejjamANaM pAsittA Arutte jAva misimisemANe dhaNuM parAmusa, parAmusicA usuM parAmusai, parAmusittA vaisAhaM : ThANaM ThAi, ThAittA AyayakaNNAyayaM usuM kare, karitA kAlaM kumAraM egAhacaM kUDAhacaM jIviyAo vavarovei | taM kAlagae NaM kAlI ! kAle kumAre no ceva NaM tumaM kAlaM kumAraM jI+ mANaM pAsihisi // 20 // chAyA 1 tataH khalu sa ceTako rAjA kAlaM kumAram ejamAnaM pazyati / kAlamejamAnaM dRSTvA AzuruptaH yAvat misamisan dhanuH parAmRzati, parAmRzya iSuM parAmRzati, parAmRzya vaizAkhaM sthAnaM tiSThati, sthitA AyatakarNAyata miM karoti, kRtvA kAlaM kumAramekAhatyaM kUTAhatyaM jIvitAd vyaparopayati / tat kAlagataH khalu kAli ! kAlaH kumAraH no caiva khalu tvaM kAlaM kumAraM jIvantaM drakSyasi // 20 // 1 - Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir TIkA ' taraNaM se ceDae ' ityAdi - tataH - kUNikasya raNe ceTakasammukhagamanAntaraM saH = pUrvoktaH prasiddho vA ceTako rAjA ejamAnam = AyAntaM kAlaM kumAraM pazyati, ejamAnaM kAlaM kumAraM dRSTvA = avalokya AzuruptaH = zIghrakopAviSTaH, 'jAba zabdena - 'ruDe, kuvie, caMDikie, ' eteSAM saGgrahaH / etacchAyA-ruSTaH, kupitaH, cANDikyitaH, iti // ruSTaH roSayuktaH, kupitaH - antaH sthita 4 taNaM se ceDae ' ityAdi / tadanantara ceTaka rAjA kAlakumArako apane sammukha AyA huA dekhakara tatkSaNa kruddha ho uThe, rUSTa hue aura Antarika kopake kAraNa unake hoTha phaDaphaDAne lage, unhone raudrarUpa evaM krodhakI dhAraNa kiyA kumArane potAnI sammukha AMtarika krodha ne lIdhe dhAraNa karyuM... evaM konI 'tapaNa se ceDara' tyAhi tyAra Ahe rAma AveluM joine tatkALa kreSita thaI gayA, rUTa thayA tathA tenA hADha raDavA lAgyA, temaNe raudra (bhayAnaka) rUpa For Private and Personal Use Only Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nirayAvalikAmA krodhena prasphuradadharaH, cANDikyitaHcANDikyaM-raudrarUpatvaM saMjAtamasyeti cANDiviyataH prakaTitaraudrarUpaH, misamisan dedIpyamAnaH krodhajvAlayA jvalan ityupalakSaNam , tena 'tivaliyaM bhiuDi niDAle sAha? ' ityeSAmapi grahaNam / trivalikA-bhRkuTi netravikAravizeSaM lalATe saMhRtya-vidhAya dhanuH= zarAsanaM parAmRzati-sajjIkaroti, iSu-bANaM parAmRzati-dhanuSi saMyojayati, upasargabalAttattadarthoM dhAtUnAmanekArthavAdvA, parAmRzya-dhanuH zaraM ca parasparaM saMyojya vaizAkhaM sthAnaM yodhasthAnavizeSa tiSThati Azrayati, sthivA=yodhasthAnamAzritya iSubANaM AyatakarNAyatam-AkarNAntaM karoti=karSayati kutA= AkarNAntaM bANamAkRSya kAlaM kumAramekAhatyam-ekaivA''hatyA AhananaM mahAro yatra (jIvitavyaparopaNe) tadekAhatyaM ' kriyAvizeSaNaM' tat , evaM kUTAhatyaM kUTe iva tathAvidhapASANasampuTAdau kAlavilambAbhAvasAdhAd AhatyA hananaM yatra tat kUTAhatyaM, kUTasyeva pASANamayamahAmAraNayantrasyevAhatyA''hananaM vA yatra tat kUThAhatyam , idamapi kriyAvizeSaNam , tad yathAsyAttathA jIvitAda jvAlAse jalane lge| lalATapara Avezase tona sala caDhAte hue dhanuSako sajja kiyA aura usapara bANa caDhAkara yuddha sthalameM khaDe hogaye aura bANako kAna taka khIMcA, antameM 'ceTakanekUTa, arthAt bahuta bar3A pattharakA banAyA huA -- mahAzastravizeSa ' jisake eka vArake javAlAthI baLavA lAgyA. AvezathI kapALa upara traNa rekhA caDAvIne dhanuSa sajaja karI tenA upara bANa caDAvIne yuddhanI jagAe UbhA rahyA ane bANane kAna sudhI abhyu. bhAmare theTa? 'Ta' arthAt ma moTA 52rnu manAda Heta. vizeSa jenA eka vAranA prahArathIja prANa nIkaLI jAya tenI peThe ANane prabala For Private and Personal Use Only Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TIkA kAlI rAnIko putrazoka vyaparopayati vyapagamayati intIti yAvaditi, he kAli ! tat-tasmAda kAraNAt khalu-nizcayena kAlagataH kAlavazaM prAptaH kAlaH kumaarH| naiva khalu tvaM kAlaM kumAraM jIvantaM drakSyasi avalokayiSyasi // 20 // . .. mUlam. taeNaM sA kAlI devI samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtie eyamaDhe soccA nisamma mahayA puttasoeNaM apphunnA samANI parasuniyattAviva caMpagalayA dhasatti dharaNIyalaMsi savvaMgehiM saMnivaDiyA / taeNaM sA kAlI devI muhuttaMtareNaM AsatthA samANI uThAe uTTei, udvittA samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdai namaMsai, vaMdittA namaMsittA evaM bayAsI-evameyaM bhaMte ! tahameyaM bhaMte !, avitahameyaM bhaMte !, asadiddhameyaM bhaMte !, sacceNaM esamaTe se jaheva tumme vadaha,-ttikaTu samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdai namasai vaMdittA namaMsittA tameva dhammiyaM jANappavaraM dUruhai dUruhittA jAmeva disa pAunbhUyA tAmeva disaM paDigayA // 21 // chAyAtataH khalu sA kAlI devI zramaNasya bhagavato mahAvIrasyA'ntike etamaya zrukhA nizamya mahatA putrazokena AkrAntA satI parazunikRtteva campakalatA 'dhasa' iti dharaNItale sarvA: saMnipatitA / tataH khalu sA kAlI devI muhUrtAntareNa AsvasthA satI utthayA uttiSThati, utthAya zramaNaM bhagavantaM mahAvIraM vandate namasyati, vandikhA namasthitA evamavAdIt-evametad prahArase hI prANa nikala jAya, usI prakAra bANake prabala prahArase kAlakumArake prANa leliye, isa lie he kAlI ! tU kAlakumArako jIvita nahIM dekhegI // 20 // . prahAra karI kAlakumArane prANa laI lIdhuM. AthI he kAlI! tuM kAlakumArane ofa ma na (20) For Private and Personal Use Only Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ra nirayAvalikAstra madanta ! tathyametad bhadanta ! avitathametad bhadanta ! asaMdigdhametad madanta !, satyaH khalu eSo'rthaH tad yathaitad yUyaM vadatha, iti kRtvA zramaNaM bhagavantaM mahAvIraM vandate namasyati, vanditvA namasyitvA tameva dhArmikaM yAnapravaraM dUrohati, dUruhya yasyA dizaH prAdurbhUtA tAmeva dizaM pratigatA // 21 // TIkA -- , ityAdi - tataH = putravRttAntazravaNAnantaraM " taraNaM sA sA kAlI devI zramaNasya bhagavato mahAvIrasya antike - samIpe etam = ' kAlaM kumAraM jIvitaM na drakSyasI 'ti arthavRttAntaM zrutvA = AkarNya nizamya = hRdayenAvadhArya mahatA - vizAlena putrazokena - kAlakumAranAmakanijasutamaraNajanyaduHkhena " 6 aNNA' iti - AkrAntA vyAptA satI parazunikRttetra - kuThAracchinnA campakalatA iva dhasa ' iti dharaNItale sarvAGgaiH samUrccha saMnipatitAH / tataH= tatpazcAt sA kAlI devI muhUrtAntareNa = antarmuhUrtAnantaram AsvasthA=labdhacaitanyA satI utthayA kathamapi dAsyAdinA utthAnakriyayA uttiSThati, utthAya zramaNaM bhagavantaM mahAvIraM vandate, namasyati, vanditvA namasyitvA evaM vakSyamANam avadat - he bhadanta ! etat = bhavadbhASitam, evam = evamevA'sti, taeNaM sA ' ityAdi - bhagavAna ke samIpa apane putrakA aisA vRttAnta sunakara aura use nizcaya svarUpa samajhakara kAlI mahArAnI putramaraNake duHkhase duHkhita hokara kuThArase kaTI huI campakalatAke samAna mUcchita ho ghaDAmase bhUmipara gira paDI / kucha samaya pazcAt saceSTa hokara dAsI Adike dvArA khaDI huI / vAda bhagavAnako vandana namaskAra karake bolI - he bhadanta ! jaisA Apa kahate haiM, vaisA hI hai, 'tapaNaM sA' chatyAhi bhagavAnanI pAsethA potAnA putranuM me vRttAMta sAMbhaLone tathA te nakkI samajIne kAlI mahArANI putramaraNanA duHkhathI duHkhita gaIne jema kuhADIthI kapAyelI caMpakalatA paDI jAya tema sUcchita thaIne jamIna para laDAka paDI gaI. thADA vakhata pachI caitanA AvI tathA dAsIonI madadathI UbhI thaI. pachI bhagavAnane vaMdana namaskAra karIne mAlI hu saMta jema Apa For Private and Personal Use Only Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org sundarabodhinI TIkA gautamaprazna 105 " tathyam = yathArtham, he madanta ! avitatham = yathArthasvarUpanirUpakam, he bhadanta ! 'asaMdigdham - saMzayaviparItAnabhyavasAyavarjitam he bhadanta ! eSaH bhavaduktaH arthaH = bhAvaH khalu nizcayena satyaH samyagnirNAyakaH, tad yathA yena prakAreNa yUyametadvadaya iti kRtvA iti bhagavatsamIpe nivedya zramaNa bhagavantaM mahAvIraM vandate namasyati, vanditvA, namasyitvA tameva = pUrvoktameva dhArmikaM navaraM dUrohati dUruhya yasyA dizaH prAdurbhUtA tAmeva dizaM pratigatA // 21 // , kAlIrAjJyA gamanAnantaraM gautamaH pRcchati - ' bhaMtetti ' ityAdi / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mUlam -- tetti bhagavaM goyame jAva vaMdati nama'sati, vaMdittA namaMsittA evaM vayAsI-kANaM bhaMte ! kumAre tihiM daMtisahassehi jAva rahamusalaM saMgAmaM saMgAmemANe ceMDaeNaM rannA egAhacaM kUDAhacaM jIviyAo vavarovie samANe kAlamAse kAlaM kiccA kahiM gae ? kahiM ucavanne ? / goyamAi samaNe bhagavaM mahAvIre goyamaM evaM vayAsI evaM khalu goyamA ! kAle kumAre tihiM datisahassehiM jAva jIviyAo vavarovie samANe kAlamAse kAlaM kiccA cautthIe paMkaSpabhAe puDhavIe hemAbhe narage dasasAgarovamahiiesa neraiesa neraiyattAe uvavane // 22 // chAyA bhadanta ! iti bhagavAn gautamaH yAvad vandate namasyati vanditvA yathArtha hai, sandeha rahita hai, satya hai aura sarvathA satya hai / aisA kahakara bhagavAn ko vandana - namaskAra karake pUrvokta dhArmika rathameM baiThakara apane sthAnapara gayI // 21 // 14 kaheA che. temaja che. yathArya che. zaMkArahita che. satya che tathA sarvathA sAcuM ja che. ema kahI bhagavAnane vaMdana namaskAra karI agAu varNavelA dhArmika rathamAM mesIne potAnA sthAne bha4. (21) For Private and Personal Use Only Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 06 . nirayAvalikAsava namasyitvA evamavAdI-kAlaH khala bhadanta ! kumAraH tribhirdantisahasrayavid rathamuzalaM saMgrAma saMgrAmayan ceTakena rAjJA ekAhatyaM kUTAhatyaM jIvitAd vyaparopitaH san kAlamAse kAlaM kRtvA ka gataH ? ka upapannaH ? / gautama ! iti zramaNo bhagavAn mahAvIraH gautamamevamavAdIt-evaM khalu gautama ! kAlaH kumArastribhirdantisahasrairyAvad jIvitAd vyaparopitaH san kAlamAse kAlaM kRtvA caturthyAM paGkaprabhAyAM pRthivyAM hemAbhe narake dazasAgaropamasthitikeSu nairayikeSu nairayikatayA upapannaH // 22 // TIkAhe bhadanta ! iti saMbodhya-bhagavAn gautamaH yAvat mokSagatiprApta zramaNaM bhagavantaM mahAvIraM vandate namasyati, vanditvA namasyitvA evamavAdIhe bhadanta ! kAlaH kumAraH khalu-nizcayena tribhirdantisahasraiH yAvad rathamuzalaM sAmaM sAmayan ceTakena rAjJA vajrarUpeNa ekenaiva bANena jIvitAd vyaparopito mRtaH san kAlamAse-kAlAvasare kAlaM kRtvA ka gataH ? kka upapannaH ? rAnIke cale jAneke bAda zrI gautama svAmI bhagavAnase pUchate haiM-'bhaMtetti' ityaadi| ............... . . he bhadanta ! kAlakumAra tIna2 hajAra hAthI ghoDe ratha aura apane sampUrNa sainya vargake sAtha sthamuzala saMgrAmameM laDAI karatA huA ceTaka rAjAke vajrasvarUpa eka hI bANase mArA gyaa| vaha mRtyuke samaya kAlaprApta hokara kahA~ gayA aura kahA~ utpanna huA / rAnA gayA 54ii zrI gautama svAmI mAnane puche cha:-'bhaMtetti' tyA. '' he bhadaMta! kAlakumAra traNa traNa hajAra hAthI-ghaDaratha tathA pitAnA saMpUrNa sanya varga sAthe rathamuzala saMgrAmamAM laDAI karato thake ceTaka rAjAnA vajAsvarUpa ekaja bANathI mAryo gaye. te mRtyune avasare kola karIne kyAM gaye ane jyAM utpanna thaye?. For Private and Personal Use Only Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarapodhinI TIkA bhagavAnakA uttara he gautama ! iti saMbodhya zramaNo bhagavAn mahAvIro bhagavantaM gautamam-evam vakSyamANam avAdI-he gautama ! khalu-nizcayena evam= -uktakarmakArakaH kAlakumAraH tribhirdantisahasrairyukto yAvat jIvitAd vyaparopitaH san kAlamAse kAlaM kRtvA caturthI paGkaprabhAyAM pRthivyAM hemAbhe nAmake narake-narakAvAse dazasAgaropamasthitikeSu nairayikeSu nairAyikatayA nArakitvena upapannaH samutpannaH // 22 // gautamakhAmI punaH pRcchati-'kAleNaM bhaMte' ityAdi / mUlamkAleNaM bhaMte ! kumAre kerisaehiM AraMbhehiM kerisaehiM samAraMbhehiM kerisaehiM :' AraMbhasamAraMbhehiM kerisaehi bhogehiM kerisaehiM saMbhogehi kerisaehiM bhogasaMbhogehiM kerisaraNa vA asubhakaDakammapanbhAreNaM kAlamAse kAlaM kiccA cauthIe paMkappabhAe puDhavIe jAva neraiyattAe uvavanne ? / evaM khalu goyamA ! teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM rAyagihe nAmaM nayare hotthA, riddhatthimiyasamiddhe / tatthaNaM rAyagihe nayare seNie nAmaM rAyA hotyA; mhyaa0| tassa NaM seNiyassa ranno naMdA nAmaM devI hotthA, somAlA jAva viharati / tassaNaM seNiyassa ro putte naMdAe devIe attae abhae nAmaM kumAre hotthA, somAle jAva surUve sAma-dAna-bheda-daMDa-kusale jahA citto jAva rajjadhurAe ciMtae yAvi hotyA // 23 // .. bhagavAna kahate haiM-he gautama ! vaha krUra karma karanevAlA kAlakumAra apanI senA sahita laDatA huA yahA~se marakara paGkaprabhA nAmaka cauthe narakake andara hemAbha nAmake narakAvAsameM dasa sAgaropama sthitivAlA nairayika huA. // 22 // : - bhagavAna kahe che--he gautama! AvAM krUra karma karanAra te kAlakumAra pitAnI senA sahita laDate zaThe ahIMthI maraNa pAmI paMkaprabhA nAmanA cothA narakamAM hemAma nAmanA narakAvAsamAM dasa sAkarepamanI sthitivALo nerayika nArakI) tha. 22 For Private and Personal Use Only Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zivAlikAmA chAyA* kAlaH khalu bhadanta ! kumAraH kIdRzairArambhaiH, kIdRzaiH samArambhaira, kIdRzaiH ArambhasamArambhaiH, kI gaiH, kIdRzaiH saMbhogaiH, kIdRzaiH bhogasaMbhogaiH kIdRzena vA azubhakRtakarmapAgabhAreNa kAlamAse kAlaM kRtvA caturthI paGkamabhAyAM pRthivyAM yAvat nairayikatayA upapannaH ? / evaM khalu gautama ! tasmin kAle tasmin samaye rAjagRhaM nAma nagaramabhUt RddhastimitasamRddham / tatra khalu rAjagRhe nagare zreNiko nAma rAjA'bhUt mahA0 / tasya khalu zreNikasya rAjJo nandA nAma devI abhUta sukumArA0 yAvat viharati / tasya khalu zreNikasya rAjJaH putro nandAyA devyA AtmajaH abhayo nAma kumAro'bhUt sukumAraH yAvat surUpaH sAma-dAna-bheda-daNDakuzalaH, yathA citto yAvad rAjyadhurAyAcintako'bhUt // 23 // TIkAkAlakumAraH khalu he bhadanta ! kIdRzaiH ArambhaiH hiMsAdikasAvadhAnuSThAnaiH, samArambhaiH khanAdinA pANyupamardanarUpavyApAraiH, ArambhasamArambhaiHArabhyante vinAzyante jIvA yaihiMsAdivyApArairityArambhAsteSAM samArambhAH punaH zrI gautama svAmI pUchate haiM:-'kAleNaM bhaMte' ityAdi / he bhadanta ! vaha kAlakumAra hiMsA jhUTha Adi sAvadya anuSThAnarUpa Arambhase talavAra Adi zastrodvArA prANiyoMkA upamardanarUpa samArambhase, jisase prANiyoMkA saMhAra hotA hai aise Arambhake AcaraNa karanese, kisa tarahake zabdAdi viSaya bhogoMse tathA puna: gautama svAmI puche cha:-'kAleNa bhaMte 'tyA. he bhadaMta ! te kAlakumAra hiMsA, juTha, Adi sAvadya anuSThAnarUpa AraMbhathI, talavAra Adi zastrothI prANione nAza karavArUpa, samAraMbhathI, jenAthI prANiono saMhAra thAya evA AraMbhanuM AcaraNa karavAthI, For Private and Personal Use Only Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI rIkA abhayakumAra sampAdanAni taiH, kIdRzaiH bhogaiH zabdAdiviSayaiH ?, kIdRzaiH sambhogaiH tIvrA-- milASajanakaviSayai ?, kIdRzaiH bhogasambhogaiH mahArambhaparigraharUpaviSayAmilApaiH ?, kIdRzena vA azubhakarmapAgbhAreNa azubhakarmasamUhena kAlamAsekAlAvasare kAlaM kuvA caturthI pRthivyAM yAvat nairayikatayA utpannaH ? / he gautama ! 'evaM khalu' ityAdi nigadasiddham // 23 // kisa tarahake tItra abhilASAjanaka viSayoMke saMbhogoMse aura kisa tarahake mahArambha aura mahAparigraharUpa viSayoMke abhilASArUpa bhogopabhogoMse aura kaunase azubha karmoke puJjase vaha kAla karake cauthe narakameM gayA ? / bhagavAna kahate haiM-he gautama ! usa kAla usa samayameM rAjagRha nAmaka nagara thA jo Rddhi Adise samRddha thaa| usameM zreNika rAjA rAjya karate the| unakI rAnIkA nAma nandA thA, jo atyanta sukumAra thI, yAvat apane pUrvajanma upArjita puNyase prApta manuSya-sambandhI sukhoMkA anubhava karatI huI vicaratI thii| unake abhayakumAra nAmaka putra thA, jo sukumAra surUpa tathA sabhI lakSaNoMse yukta thaa| sAma, dAna, daNDa, bheda Adi nItimeM nipuNa thaa| cittapradhAnake samAna rAjakArya dakSatAse karatA thA // 23 // kevI jAtanA zabdAdi viSayabhegathI, kevI jAtanI tIvra abhilASA vaDe utpanna thatA viSayanA saMgathI, tathA kevI jAtanA mahAraMbha ane mahAparigraharUpa viSayanI abhilASArUpa gopabhegathI tathA kevAM azubha karmonA puMjathI te kola karIne (mRtyu pAmIne) cethA narakamAM gaye? bhagavAna kahe che--he gautama! te kAle te samaye rAjagRha nAmanI nagarI hatI je Rddhi AdithI samaddha hatI. temAM zreNika Non rya 42tA satA. tanI zAnu nAma nA re mahu subhAra utI. pitAnAM pUrvajanmamAM karelAM puNyathI prApta thayelAM manuSya-sabaMdhI sukhane anubhava karatI vicaratI hatI. tene abhayakumAra nAme putra hatuM je sukumAra rUpavAna tathA badhAM lakSaNothI yukta hate. sAma, dAma, daMDa, bheda Adi nItimAM nipuNa hatA. citta pradhAnanI peThe rAjakAryane dakSatApUrvaka karate hate. 23 For Private and Personal Use Only Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nirayAvalikAsatra .. tassaNaM seNiyassa rano cellaNA nAma devI hotthA, somAlA jAva viharai / taeNaM sA cellaNA devI annayA kayAiM taMsi tArisagaMsi vAsagharaMsi nAva sIhaM sumiNe pAsittA NaM paDibuddhA, jahA pabhAvaI, jAva sumiNapADhagA paDivisajjitA, jAva cellaNA se vayaNaM paDicchittA jeNeva sae bhavaNe teNeva aNupaviTThA // 24 // chAyA tasya khalu zreNikasya rAjJazcellanA nAma devI abhUva sukumArA yAvad viharati / tataH khalu sA cellanA devI anyadA kadAcit tasmin tAdRzake vAsagRhe yAvat siMhaM svapne dRSTvA khalu pratibuddhA yathA prabhAvatI, yAvat svamapAThakAH prativisarjitAH yAvat cellanA tasya vacanaM pratISya yatraiva svakaM bhavanaM tatraivAnupaviSTA // 24 // . ... TIkA'tassa NaM'' ityAdi / 'tasya khalu zreNikasya rAjJaH' ityArabhya 'tatraivAnupraviSTA' ityantasya vyAkhyAnaM sugamam // 24 // 'tassa NaM' ityaadi| -~~ usa zreNika rAjAkI dUsarI rAnI celanA thI, jo sukumAratA (komalatA) Adi nArIguNoMse sabhI taraha yukta thii| usane svapnameM eka samaya siMha dekhA usI samaya jAga uThI aura prabhAvatIke samAna rAjAko jAkara svapna kahA, rAjAne svapnapAThaka bulaaye| unhoMne svapnakA phala kahA aura rAjAne unheM prItidAna dekara visarjita ( bidA ) kiye| svapnaphala sunaneke pazcAt rAnI apane mahalameM gayI // 24 // 'tassaNaM' tyAhi. te ni: zanI bI e sanA tI. 2 subhAra (kemaLatA) Adi strIne lagatA guNothI sarva prakAre yukta hatI. teNe svapnAmAM eka vakhata siMhane je ane jAgI uThI. prabhAvatInI peThe rAjAne svapna kahyuM AthI rAjAe svapna pAThakene bolAvyA, teoe svapnaphala kahyuM. rAjAe temane prItidAna ApIne visarjita (vidAya) karyA. svapnaphala sAMbhaLyA pachI rANI pitAnA mahelamAM gaI. 24 For Private and Personal Use Only Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TokA cellanA rAnIkA dohada mUlam taNaM tIse cellAe devIe annayA kayAI tinhaM mAsANaM bahupaDi - gori ameyArUve dohale pAunbhU - dhannAo NaM tAo ammayAo jAva jammajIviyaphale jAo NaM Niyassa ranno udaravalImaMsehiM sollehi ya talihi ya bhajiehi ya suraM ca jAva pasannaM ca AsAemANIo jAva paribhAemANIo dolahaM pavirNeti // 25 // 199 chAyA tataH khalu tasyAzrellanAyA devyA anyadA kadAcit triSu mAseSu bahupratipUrNeSu ayametadrUpo dohadaH prAdurbhUtaH - dhanyAH khalu tAH ambAH yAvat ( tAsAM) janma - jIvita- phalaM yAH khalu nijasya rAjJaH udaravalimAMsaiH zUlaizca talitaizca bharjitaizca surAM ca yAvat prasannAM ca AsvAdayantyo yAvat paribhAjayantyo dohadaM pravinayanti // 25 // TIkA- 'taeNaM tIse' ityAdi / tataH - tadanantaraM khalu - nizvayena anyaMdA kadAcit cellanAyA devyAH triSu mAseSu bahupratipUrNeSu ayam-vakSyamANaH, etadrUpaH = etadAkArakaH dohadaH prAdurbhUtaH - samutpannaH-tAH ambAH= jananyaH dhanyAH = prazaMsanIyAH yAvat janmajIvitaphalaM tAsAM janmano jIvitasya 4 taNaM tIse ' ityAdi / bAda rAnI celanAko, garbhake tIna mahine pUre honepara aisA dohada - ( dohalA ) utpanna huA ki-dhanya haiM ve mAtAe~, yAvat unhIkA janma aura jIvita saphala hai jo For Private and Personal Use Only 'tapaNaM tose' dhatyAhi pachI rANI yesamAne bhae mahinA purA thatAM mev| aba (tIvra icchA) thayA ke dhanya te mAtAne temanA janma tathA jIvatara saphala che Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir --112 ... nirayAvalikAsatra ca phalaM-AnandarUpam yAH nijasya rAjJaH-svAminaH khalu zUlaiH pakvaiH talitaH snehAdinA pakvaiH bharjitaiH kevalavahnipakvaiH udaravalimAMsaH dohadaM pravinayantItyanena sambandhaH, surAM-madirAM ca yAvat prasannAM ca tadAkhyaM murA vizeSam AsvAdayantyo yAvat paribhAjayantyaH anyonyaM dadatyo dohadaM pravinayanti-pUrayanti, ahamapi svapateH zreNikasya rAjJaH pakvatalitabharjitodaravalimAMsadohadaM prapUrayeyaM tadA dhanyA kiMtu tAdRkkaraNe'samarthA'smi, ityAdi // 25 // mUlamtaeNaM sA cellaNA devI taMsi dohalaMsi aviNijjamANaMsi mukkA bhukkhA nimmaMsA oluggA auluggasarIrA nitteyA dINavimaNavayaNA paMDuiyamuhI omaMthiyanayaNavayaNakamalA jahociyaM pupphavatthagaMdhamallAlaMkAraM aparibhuMjamANI karatalamaliyavya kamalamAlA ohayamaNasaMkappA jAva jhiyAi // 26 // chAyAtataH khalu sA cellanA devI tasmin dohade avinIyamAne zuSkA apane patike 'udarabali ( kalejA )ke mAMsako zUlapara pakAkara aura telameM talakara evaM agnimeM sekakara madirAke sAtha AsvAdana karatI huI yAvat paraspara-ApasameM detI huI apane dohada (dohale )ko pUrA karatI haiN| yadi maiM bhI apane pati zreNika rAjAke pakAye huve tale huve seke huve udaravali ( kalejA )ke mAMsase dohadako pUrA karU to maiM dhanya banU~ parantu aisA karanemeM maiM asamartha hUM // 25 // ke je potAnA patinA udaravali (kalejA)nA mAMsane zULa upara sekIne tathA telamAM taLIne ke agnimAM sekIne dArUnI sAthe tene svAda letI ane arasaparasa detAM potAnA e dohadane paripUrNa kare che. jo huM paNa mArA pati zreNika rAjAnA ARY .one Pre SRISHTRA apakAyelAM taLelAM ane sekelAM kalejAnAM mAMsathI mAre dohada pUrA karUM te dhanya manuM paNa tema karavAmAM huM asamartha chuM. (25) For Private and Personal Use Only Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TokA cellanA rAnIkA dohada buakSitA nirmAsA avarugNA, avarugNazarIrA nistejAH dInavimanovadanA pANDakitamukhI avamanthitanayanavadanakamalA yathocitaM puSpavastragandhamAlyAlaGkAram aparibhuJjantI karatalamaliteva kamalamAlA upahatamanaHsaGkalpA yAvad dhyAyati // 26 // TIkA'taeNaM sA' ityAdi-tataH tadanu sA celanA devI tasmin dohade avinIyamAne-apUryamANe sati zuSkA-zuSkamAyA rudhiraparizoSaNAt, bubhukSitA AhArA'karaNena bubhukSiteva, nirmAsA-mAMsarahitA-mAMsaddhayabhAvAt , avarugNA= rogavatIva manovRttibhaGgAt , avarugNazarIrA-bhagnagAtrA, nistejAH zarIradyutirahitA, dInavimanovadanA-dInasyeva vi-vigatam-utsAharahitaM manaH, kAnti rahitaM vadanaM ca yasyAH sA tathA-akiJcanavadutsAhahInamanoniSpabhamukhavatIti 'taeNaM sA' ityAdi usake bAda vaha celanA rAnI dohada nahIM pUrA honese raktake sUkha jAneke kAraNa sUkha gyii| arucise AhAra Adi nahIM karaneke kAraNa bhUkhI rahane lgii| zarIrameM mAMsa nahIM rahaneke kAraNa kSINakAya ho gayI, manako coTa pahu~canese rogI ke samAna ho gayI, zarIrakI kAMti haTa jAnese tejarahita ho gayI, usakA mana dInake samAna utsAharahita aura mukha nisteja ho gayA, ataeva rAnIkA ceharA 'taNaM sA' tyAha tyAra pachI te celanA rANI pitAne dehada (IcachA) purI na thavAthI lehI sUkAI javAthI zuSka thaI gaI. arUcithI AhAra Adi na karavAthI bhUkhI rahevA mAMDI. zarIramAM mAMsa na rahevAthI zarIre dubaLI thaI gaI manamAM ghA lAgavAthI regIsamAna thaI gaI. zarIranI kAMti ochI thatAM tejarahita thaI gaI. tenuM mana dIna samAna utsAhahita tathA mahuM nisteja thaI gayuM. Ama rANIne 15 For Private and Personal Use Only Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 114 nirayAcalikAmatra bhAvaH / pANDukitamukhI pANDuvarNayuktamukhavatI, avamathitanayanavadanakamalA=adhaH kRtanetramukhakamalA, yathocitaM yathAyogyaM . puSpavastragandhamAlAlaGkAramaparibhuJjantI-asevamAnA, karatalamalitA-hastatalamarditA kamalamAleva kAntihInA, upahatamanaHsaMkalpA-kartavyAkartavyavivekavikalA yAvad dhyAyatiArtadhyAnaM karoti // 26 // mUlam- .. taeNaM tIse cellaNAe devIe aMgapaDiyAriyAo cellaNaM devi mukkaM bhukkhaM jAva jhiyAyamANIM pAsaMti, pAsittA jeNeva seNie rAyA teNeva uvAgacchaMti uvAgacchittA karatalapariggahiyaM sirasAvattaM matthae aMjaliM kaTu seNiyaM rAyaM evaM vayAsI-evaM khalu sAmI ! cellaNA devI na yANAmo keNai kAraNeNaM mukkA mukkhA jAva jhiyAyai // 27 // chAyAtataH khalu tasyAzcellanAyA devyA aGgapaticArikAzcellanAM devIM zuSkAM bubhukSitAM yAvad dhyAyantI pazyanti, dRSTvA yatraiva zreNiko rAjA tatraiva upAgacchanti, upAgatya, karatalaparigRhItaM ziraAvarta mastake'JjaliM kRtA phIkA paDa gyaa| isa kAraNa netra aura mukhakamalako nIce kiye hue yathAyogya puSpa. vastrAdikako bhI nahIM : dhAraNa karatI thI, vaha hAthase malI huI-kucalI huI kamalakI mAlAke samAna kAntihIna duHkhita manavAlI kartavyAkartavyake vivekase rahita hokara yAvat ArtadhyAna karatI thI // 26 // cahero phIko paDI gayo. AthI netra tathA mukha nIce jhukAvIne beTho thatI yathAyogya puSpa-vastrAdi alaMkAro dhAraNa karatI nahotI. te hAthanA mardanathI karamAyelI kamalanI mALa jevI. kAMti vagaranI dukhita manavALI kartavya akartavya vivekathI hita manI ne sajA mata bhAta dhyAnamA yAtAyatI tI. (26) For Private and Personal Use Only Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TokA cellanA rAnokA dohada zreNikaM rAjAnamevamavAdiSuH-evaM khalu svAmin ! cellanA devI na jAnImaH kenApi kAraNena zuSkA bubhusitA yAvad dhyAyati // 27 // TIkA- 'taeNaM tIse' ityAdi-'jhiyAyai' ityantasya vyAkhyA nigadasiddhA // 27 // mUlamtaeNaM se seNie rAyA tAsiM aMgapaDiyAriyANaM aMtie eyamaDhe socA nisamma taheva saMbhaMte samANe jeNeva cellaNA devI teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA, cellaNaM deviM mukaM bhukkhaM jAva jhiyAyamANiM pAsittA evaM vayAso-kinnaM tumaM devANuppiye ! sukkA bhukkhA jAva jhiyAyasi ? .. taeNaM sA celaNA devI seNiyassa ranno eyamaTu No ADhAi No parijANAi tusiNIyA saMciTThai / 'taeNaM tIse' ityAdi. usake bAda celanA rAnIkI sevA karanevAlI dAsiyoMne apanI rAnIkI aisI avasthA dekhakara zreNika rAjAke pAsa gayI, aura hAtha joDakara zreNika rAjAse kahane lagIM-he svAmin ! celanA mahArAnI na jAne kisa kAraNa sUkha gayo hai aura duHkhita hokara ArtadhyAna karatI hai| // 27 // 'taeNaM tose tyA tyAra pachI celanA rANunI sevA karavAvALI dAsIo pitAnI rANInI evI avasthA joine zreNika rAjAnI pAse jaI hAtha joDI zreNika rAjAne kahevA lAgI- svAmina ! khabara nathI ke cetanA rANI zuM kAraNathI sukAI gaI che tathA mita yana. d re (27) For Private and Personal Use Only Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir . nirayAlikAmaMtra taeNaM se seNie rAyA cellaNaM deviM dopi tacaMpi evaM kyAsIkiM NaM ahaM devANuppie ! eyamahassa no arihe savaNayAe jaM gaM tuma eyamae rahassIkaresi ? / taeNaM sA celaNA devI seNieNaM rannA doccaM pi tacca pi evaM vuttA samANI seNiyaM rAyaM evaM vayAsI-patthi NaM sAmI ! se kei adve jassa NaM tumbhe aNarihA savaNayAe, no ceva NaM imassa aTThassa savaNayAe, evaM khalu sAmI ! mamaM tassa orAlassa jAva mahAsumiNassa tihaM mAsANaM bahupaDipuNNANaM ayameyArUve dohale pAunbhUe-'dhannAo NaM tAo ammayAo jAo NaM Niyassa rano udaravalimaMsehiM sollaehi ya jApa dohalaM viNeti' taeNaM ahaM sAmI ! taMsi dohalaMsi aviNijjamANasi mukkA bhukkhA jAva jhiyAyAmi // 28 // chAyAtataH khalu sa zreNiko rAjA tAsAmaGgamaticArikANAmantike etamartha zrukhA nizamya tathaiva saMbhrAntaH san yatraiva cellanA devI tatraivopAgacchati, upAgatya cellanAM devIM zuSkAM bubhukSitAM yAvad dhyAyantIM dRSTvA evamavAdIt-kiM khalu vaM devAnupriye ! zuSkA bubhukSitA yAvad dhyAyasi ? / sataH khalu sA celanA devI zreNikasya rAjJaH etamartha no Adriyate no parijAnAti tUSNIkA :satiSThate / tataH khalu sa zreNiko rAjA cellanAM devIM dvitIyamapi tRtIyamapi (vAraM) evamavAdIt-kiM khalu ahaM devAnupiye ! etadarthasya no arhaH zravaNAya yatkhalu tvaM etamartha rahasyIkaroSi ? / tataH khalu sA cellamA devI zreNikena rAkSA dvitIyamapi tRtIyamapi (vAraM) evamuktA satI zreNikaM rAjAnamevamavAdI-nAsti khalu khAmin ! For Private and Personal Use Only Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI 'TIkA cellanA rAnokA dohada -sa ko'pyarthaH yasya khalu yUyamanauMH zravaNAya, no caiva. khalu asyArthasya zravaNAya evaM khalu svAmin ! mama tasya udArasya yAvat mahAsvamasya (phalakharUpagarbhasya) triSu mAseSu bahumatipUrNeSu ayametadrUpo dohadaH prAdurbhUtaH'dhanyAH khalu tA ambAH yAH khalu nijasya rAjJa udaravalimAMsaiH zUlakaizca yAvad dohadaM vinayanti,' ('yadyahamapyevaM karomi tadA dhanyA bhavAmi') iti / tataH khalu ahaM he svAmin ! tasmin dohade avinIyamAne zuSkA bubhukSitA yAvad dhyAyAmi // 28 // TIkA'taeNaM se' ityAdi / saMbhrAntaH san AzcaryacakitaH san / no Adriyate=na sammAnayati, no parijAnAti-na samyaG nRpavacanaM hRdaye 'taeNaM se' ityAdi. mahArAja zreNika dAsiyoMke mukhase isa vRttAntako sunakara ghabaDAte hue zIghra celanA rAnIke pAsa Aye, aura celanA rAnIkI duravasthAko dekhakara bole-he devAnupriye ! tumhArI isa tarahakI duHkhajanaka avasthA kaise ho gayI ? aura kyoM ArtadhyAna kara rahI ho ?, yaha sunakara rAnI kucha nahIM bolI / pazcAt rAjAne do tIna bAra punaH pUchA-he devAnupriye ! kyA tumhArI isa bAtako sunane lAyaka maiM nahIM hU~ jo mujhase tuma apanI bAta chipAtI ho? / isa prakAra rAjAdvArA do tIna vAra pUche jAne 'taeNaM se' tyAhi. mahArAja zreNika, dAsIone maDhethI A vRttAMtane sAMbhaLI, gabharAtA jaladI cilanA rANInI pAse AvyA, tathA celanA rANInI kharAba avasthAne joIne belyA- he devAnupriye! tamArI A prakAranI duHkhajanaka avasthA kevI rIte thaI gaI? zA mATe. ArtadhyAna kare che? A sAMbhaLIne rANI kAMI ne bolI. pachI rAjAe be traNa vAra pharIne pUchayuM- he devAnupriye! zuM tamArI A vAta sAMbhaLavA lAyaka huM nathI jethI mArAthI tuM pitAnI vAta chupI rAkhe che. A prakAra For Private and Personal Use Only Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 118 niNyApalikAsatra nidadhAti / tUSNIkA-samAlambitamaunabhAvA / dvitIyamapi dvitIyavAraM tRtIyamapitRtIyavAram / zeSaM sugamam // 28 // mUlamtaeNaM se seNie rAyA cellaNaM devi evaM vayAsI-mANaM tuma devANuppie ! ohaya0 jAva jhiyAyaha, ahaM NaM tahA jaissAmi jahA NaM tava dohalassa saMpattI bhavissaitti kaTu cellaNaM deviM tAhi iTAhiM kaMtAhiM piyAhiM maNunAhiM maNAmAhiM orAlAhiM kallANAhiM sivAhiM dhannAhiM maMgalAhiM para rAnI bolI-he svAmin ! aisI koI bAta nahIM hai jo Apase chupAI jAya aura Apa use sunaneke yogya nahIM hoM, Apa use sarvathA suna sakate haiM, vaha bAta isa prakAra hai-usa udAra svapnake phala svarUpa garbhake tIsare mAsake antameM mujhe isa prakAra dohada ( dohalA ) utpanna huA hai ki ve mAtAe dhanya haiM jo apane patike udaravalikA mAMsa pakAkarake talakarake aura agnimeM seka bhUnakara madirAke sAtha eka dUsarI sakhIko detI huI-AsvAdana karatI huI apanA dohada pUrA karatI haiN| mujhe bhI aisA hI dohada utpanna huA hai-lekina he svAmin ! vaha dohada pUrA nahIM honese Aja merI yaha dazA huI hai aura maiM ArtadhyAna karatI hU~ // 28 // be traNa vAra rAjAe pUchavAthI rANI bolI-he svAmI! evI kaI vAta nathI je ApathI chAnI rakhAya tathA Apa te sAMbhaLavA yogya na he. Apa te sarvathA sAMbhaLI zake che. e vAta Ama che-te udAra svapnanA phala svarUpa garbhanA trIjA mahinAnA aMtamAM mane evA prakArane dehada (icchA) utpanna thaye ke te mAtAne dhanya che ke je pitAnA patinA udara-valinA mAMsane pakAvI taLIne agnimAM sekI bhuMjI madirAnI sAthe eka bIjI sakhIne ApatI AsvAda letI potAne dehada pUre kare che. mane paNa eja dehada utpanna thayA che paNa svAmin ! te are nahi thavAthI Aja mArI AvI dazA thai che ane ArtadhyAna karuM chuM. (28) For Private and Personal Use Only Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhino TokA zreNika rAjAke vicAra miyamadhurasassirIyAhiM vaggRhi samAsAsei, samAsAsittA celaNAe devIe aMtiyAo paDinikkhamai, paDinikkhamittA jeNeva bAhiriyA uvaTThANasAlA jeNeva sIhAsaNe teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA sIhAsaNavaraMsi puratyAbhimuhe nisIyai, nisIittA tassa dohalassa saMpattinimittaM bahUhiM Aehi uvAehi ya uppattiyAhi ya veNaiyAhi ya kammiyAhi ya pAriNAmiyAhi ya pariNAmemANe2 tarasa dohalassa AyaM vA uvAyaM vA ThiI vA aviMdamANe ohayamaNasaMkappe, jAva jhiyAyai // 29 // chAyA-. tataH khalu sa zreNiko rAjA cellanAM devImevamavAdI-mA khalu tvaM devAnupriye ! avahata0 yAvad dhyAya, ahaM khalu tathA yatiSye, yathA khalu tava dohadasya sampattirbhaviSyatIti kRlA cellanAM devIM tAbhiriSTAmiH kAntAbhiH piyAbhirmanojJAbhirmano'mAbhirudArAbhiH kalyANAbhiH zivAbhirdhanyAbhirmAGgalyAbhirmitamadhurasazrIkAbhirvalgubhiH samAdhAsayati, samAzcAsya cellanAyA devyA antikAt pratiniSkrAmati, pratiniSkramya yatraiva bAhyA upasthAnazAlA yatraiva siMhAsanaM tatraivopAgacchati, upAgatya siMhAsanavare paurastyAbhimukho niSIdati, niSadya tasya dohadasya sampattinimittaM bahubhirAyairupAyaizca autpattikIbhizca vainayikIbhizca kArmikI( karmajA )bhizca pAriNAmikIbhizca pariNAmayan tasya dohadasya AyaM vA upAyaM vA sthitiM vA avindan apahatamanaH saMkalpo yAvad dhyAyati // 29 // TIkA- 'taeNaM se' ityAdi / tataH tadanantaraM sa zreNiko rAjA cellanAmavAdI-he devAnupiye ! tvaM ArtadhyAnaM mA kuru, ahaM tathA yatiSye yathA 'taeNaM se' ityAdi / celanA rAnIkI aisI bAta sunakara rAjA bole-he devAnupriye ! tuma Arta'taeNaM se pratyA celanA rANanI AvI vAta sAMbhaLI rAjA bolyA-"he devAnupriye! tuM For Private and Personal Use Only Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 120 nirayAvalikAsatra tava dohadasya sampattiH- sampannatA bhaviSyatIti kRtvA iti kathayitvA cellanAM devIM tAbhiH vakSyamANAbhiH iSTAbhiH abhilaSaNIyAbhiH, kAntAbhiH vAJchitArthapUraNIbhiH, miyAbhiH premotpAdikAbhiH, manojJAbhiH= zobhanAbhiH-mano'mAbhiH punaHpunaHmano'nusmaraNIyAbhiH, udArAbhiH -atyabhUtAbhiH, kalyANIbhiH cAJchitArthamAptikArikAbhiH, zivAbhiH upadravarahitAbhiH, dhanyAbhiH garbhavAJchAsampAdikAbhiH, mAGgalyAbhiH karNapriyAbhiH, mitamadhuramazrIkAbhiH pramitamattakokilazabdavanmanoharasvarazobhAbhiH, valgubhiH vANobhiH samAzvAsayati santoSayati / samAzvAsya cellanAdevIsamIpAt pratiniSkrAmati, pratiniSkramya yatra bAhyA upasthAnazAlA AsthAnamaNDapaH, yatra siMhAsanaM tatraivopAgacchati, upAgatya siMhAsanavare zreSThasiMhAsane paurastyA dhyAnako choDo maiM aisA hI prayatna karU~gA jisase tumhArA dohada pUrA ho| aisA kahakara rAjAne manako AhlAda karanevAlI, vAJchita arthako denevAlI premamayI, manojJa, bArambAra manako acchI laganevAlI, adbhuta, manovAMchita phalako denevAlI, sukhadAyI, garbhavAJchAko pUrNa karanevAlI, kAnoMko priya laganevAlI, matta kokilAke svarake samAna manohara vANI dvArA rAnIko santuSTa kiyaa| rAnIko isa prakAra AzvAsana dekara rAjA sabhAmaNDapameM Aye, aura pUrva dizAkI ora mu~hakara apane siMhAsanapara baiThe tathA usa dohadako pUrA karanekI cintA karane lage, parantu ArtadhyAna cheDI de. huM eja prayatna karIza ke jethI tAre dehada pure thAya. ema kahI rAjAe manane AnaMda karAvanArI, vAMchita artha (icachA pramANe) pApAjI, premamayA, manAza, pAravA2 bhanane sArI bAsanArI, sadbhuta, bhnaavAMcchita phaLane devAvALI, sukhadAyI, garbhavAMchAne pUrNa karavAvALI, kAnane priya lAgavAvAlI, matta banela keyalanA svara jevI manahara vANI dvArA rASTrane saMtuSTa karI. rANIne A prakAre AzvAsana daIne rAjA sabhAmaMDapamAM AvyA. tathA pUrvadizA taraphe meM rAkhI potAnA siMhAsana para beThA. tathA te dehada (IcchA) purA karavAnI ciMtA karavA lAgyA. paraMtu For Private and Personal Use Only Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TIkA cellanA rAnokA dohada 121 bhimukhaH = pUrvAbhimukhaH san niSIdati - upavizati tasya dohadasya sampatinimittaM = sampAdanArtha bahubhiH anekaiH AyaiH sAdhanaiH upAyaiH-prayoga:, tathAautpattikIbhiH-zAstrAbhyAsanirapekSA'dRSTA'zrutA'nanubhUtaviSayagrAhikAbhiH, ca-punaH cainayikIbhiH gururatnAdhikAdizuzrUSAsaMjAtAbhiH kArmikIbhiH karmajAbhiH - anizaM kriyAkaraNena jAyamAnAbhiH, pAriNAmikIbhiH-vayaAdipariNAmajanyAbhiH pariNAmaH dIrghakAla pUrvAparaparyAlocajanya Atmano dharmavizeSaH, sa prayojanamasyAH sA pAriNAmikI, avayavagatabahutvavivakSAyAM tAbhiH, caturvidhAbhi buddhibhiH pariNAmayan 2 = dohadasampAdanarUpavicAraM kurvan 2 tasya dohadasya AyaM = sAdhanam vA upAyaM-prayogaM vA sthirti vyavasthAM vA avindan alabhamAno bhUpaH apahatamanaHsaMkalpo yAvad dhyAyati-ArtadhyAnaM 'karoti // 29 // , ( 1 ) zAstroM ke abhyAsa vinA hI anadekhe anasune aura anubhavameM bhI na Aye hue viSayoMko yathArtha rUpase grahaNa karanevAlI autpattikI buddhi, ( 2 ) vinayase utpanna honevAlI bainayikI buddhi, ( 3 ) hamezA kArya karanese utpanna honevAlI kArmikI buddhi, ( 8 ) vayake pariNAmase utpanna honevAlI pAriNAmikI buddhi, ina cAroM prakArakI buddhi dvArA tathA aneka sAdhana (sAmagrI) evam aneka prayoga dvArA bhI rAjA usa dohadako pUrA karanemeM samartha nahIM ho sake ataeva ArtadhyAna karane lage // 29 // (1) zAstronA abhyAsa vinAja na joyelA na saalghelA tathA anubhavamAM paNu na AvelA viSayAne cArtharUpe aNuvA vALI 'motyattiDI' buddhi, (2) vinayathI utpanna thanArI 'cainayiDI' zuddhi, (3) hamezAM artha karavAthI utpanna thanArI 'kArmikI' buddhi, (4) umaranA pariNAme utpanna thanArI pAriNAmikI' buddhi. A cAre prakAranI buddhi dvArA tathA aneka sAdhana-sAmagrI eTale aneka prayAga dvArA paNa rAjA te dAdane purI karavAmAM samaya na thayA tethI Ata dhyAna karavA lAgyA. (29) 16 For Private and Personal Use Only Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 8R1 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nirayAvalikA sUtra mUlam - imaM ca NaM abhae kumAre pahAe jAva zarIre, sayAo gihAo paDinikkhamai paDinikkhamittA jeNeva bAhiriyA ubaTTANasAlA jeNeva seNie rAyA teNeva uvAgacchara, uvAgacchittA seNiyaM rAyaM ohaya0 jAva kiyAyamANaM pAsa, pAsittA evaM vayAsI - annayA NaM tAo ! tunbhe mamaM pAsittA es jAva hiyayA bhavaha kinnaM tAo ! ajja tubbhe ohaya0 jAva jhiyAyaha ? taM jaiNaM ahaM tAo ! eyassa aTThassa arihe savaNayAe to NaM tubbhe mama eyama jahAbhUyamavita asaMdiddhaM parikaheha, jANaM ahaM tassa aTThassa aMtagamaNaM karomi / taeNa se seNie rAyA abhayaM kumAraM evaM vayAsI - Natthi NaM puttA ! se kei a jassa NaM tumaM aNarihe satraNayAe, evaM khalu puttA ! tava culamAyA lagAe devIe tassa orAlassa jAva mahAsumiNassa tiha mAsANaM bahupaDipunnANaM jAva uyaravalimaMsehiM sollehi ya jAtra dohalaM virNeti / For Private and Personal Use Only taraNaM sA cellaNA devI taMsi dohalaMsi aviNijjamANaMsi mukkA jAtra jhiyAyaI / taraNaM ahaM puttA ! tassa dohalassa saMpattinimittaM bahUhiM AehiM ya jAva diI vA arvidamANe ohaya0 jAva kiyAmi / taraNaM se amara kumAreM seNiyaM rAya evaM vayAsI - mANaM tAo ! tubbhe ohaya0 jAva jhiyAyaha, ahaM NaM taha jattihAmi, jahANaM mama cullamAuyAe vellaNAe devIe tassa dohalassa saMpattI bhavissai-tti kaTTu seNiyaM rAyaM tAhiM iTThAhiM jAva samAsAse, samAsAsittA jeNeva sae gie teNeva uvAgacchai, uvAgacchitA abhiMtarae rahassie ThANijje purise saddAvei, saddAvittA evaM vayAsI- gacchahaNaM tubbhe devANuppiyA ! suNAo allaM maMsaM ruhiraM vatthipuDagaM ca gincha / taraNaM te ThANijjA purisA abhayeNaM kumAreNaM evaM buttA samANA haTTa karatala0 jAva paDisuNecA abhyasta kumArassa aMtiyAo Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TokA cellanA rAnIkA dohada 123. paDinikkhamaMti, paDinikkhamittA jeNeva sUNA teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchitA, allaM maMsaM ruhiraM vatthipuDagaM ca gihaMti, giNhittA, jeNeva abhae kumAre teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA, karayala0 taM allaM maMsaM ruhiraM vatyipuDagaM 'ca uvaNeti // 30 // chAyA itazca khalu abhayaH kumAraH snAtaH yAvat-zarIraH svakAt gRhAta pratiniSkrAmati, pratiniSkramya yatraiva bAhyA upasthAnazAlA yatraiva zreNiko rAjA tatraivopAgacchati, zreNikaM rAjAnam avahata0 yAvad dhyAyantaM pazyati, dRSTvA evamavAdI-anyadA khalu tAta ! yUyaM mAM dRSTvA hRSTa0 yAvadhRdayAH bhavatha, kiM khalu tAta ! . atha yUyam avahata0 yAvad dhyAyatha, tad yadi khalvahaM tAta ! etasyArthasyA'rhaH zravaNatAyai tadA khalu yUyaM mama etamarthaM yathAbhUtamavitathamasaMdigdhaM parikathayata, yasmAt khalvahaM tasyArthasyAntagamanaM karomi / .. tataH khalu sa zreNiko rAjA abhayakumAramevamavAdI-nAsti khalu putra ! sa ko'pyarthaH yasya khalu bamanahaH zravaNatAvai / evaM khalu putra ! tava kSullamAtuzcellanAyA devyAstasyodArasya yAvat mahAkhamasya triSu mAseSu bahumatipUrNeSu yAvat udaravalimAsaiH zUlakaizcaH yAvat dohadaM vinayanti / 'tataH khalu sA cellanA devI tasmin dohade avinIyamAne zuSkA yAvad dhyAyati / tataH khalvahaM putra ! tasya dohadasya sampattinimittaM bahubhirAyairupAyaizca yAvat sthiti vA avindan apahata0 yAvad dhyAyAmi / tataH khalu saH abhayaH kumAraH zreNikaM rAjAnamevamavAdI-mA khalu tAta ! yUyam avahata0 yAvad dhyAyata, ahaM khalu tathA yatiSye yathA khalu mama kSullamAtuzcellanAyA devyAstasya dohadasya sapattirbhaviSyatIti kalA zreNika 'rAjAnaM tAmiriSTAbhiryAvad valgubhiH samAzvAsayati, samAdhAsya yatraiva svaka For Private and Personal Use Only Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 124 nirayApalikAsatra gRhaM tatraivopAgacchati, upAgatya AbhyantarAn rAhasyikAn sthAnIyAn puruSAn zabdayati, zabdayitA evamavAdIta-gacchata khalu yUyaM devAnubhiyAH ! sUnAta AI mAMsaM rudhiraM bastipuTakaM ca gRhNIta / tataH khalu te sthAnIyAH puruSA abhayena kumAreNa ecamuktAH santaH hRSTAH karatala0 yAvad pratizrutya abhayasya kumArasyAntikAt pratiniSkAmanti, pratiniSkramya yatraiva zUnA tatraivopAgacchanti, A mAMsaM rudhiraM bastipuTakaM ca gRhNanti, gRhItA yatraiva abhayaH kumArastatraivopAgacchanti, upAgatya karatala0 tamAI mAMsaM rudhiraM bastipuTakaM ca upanayanti // 30 // TIkA'imaM ca NaM' ityAdi-yathAbhUtamavitathamasaMdigdhamityetAni padAni pUrvameva vyAkhyAtAni / rAhasyikAn-guptavicArakAn sthAnIyAn gauravazAlinaH, 'imaM ca NaM' ityAdi / idhara abhayakumAra snAnakara yAvat sabhI prakArake AbhUSaNose susajjita ho apane mahalase nikalakara usI sabhA-maNDapameM Ae jahA~ zreNika rAjA baiThe the| zreNika rAjAko ArtadhyAna karate hue dekhakara bole he tAta ! aura dina jaba maiM AtA thA to Apa mujhe dekhakara prasanna hote the, kintu Aja kyA kAraNa hai jo merI ora dekhate bhI nahIM aura ArtadhyAnameM 'ima ca NatyAha. A bAju abhayakumAra snAna karI tamAma prakAranAM AbhUSaNethI sajja thaI mahelamAMthI nIkaLI teja sabhAmaMDapamAM AvyA ke jayAM zreNika rAjA beThA hatA. zreNika rAjAne ArtadhyAna karatA joI kahyuM- he tAta! huM jyAre bIjA divase Ave tyAre Apa mane je khuzI thatA hatA paNa Aja zuM kAraNa che ke mArI sAmuM jotA nathI tathA ArtadhyAnamAM beThA cho. je huM A vAtane For Private and Personal Use Only Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sandarabodhinI TokA cellanA rAnokA dohada sanAtaH amArighoSitAtiriktavadhasthAnAt AI mAsaM rudhiraM bastipuTakaM zoNita baiThe haiN| agara isa bAtako sunaneke yogya mujhe samajhate haiM to jaisI ho vaisI yathArtharUpase niHsaMkoca hokara mujhe kahiye, jisase maiM usake nirAkaraNakA prayatna kruuN| ....... abhayakumArakI aisI vinayayukta vANI sunakara rAjA bole-he putra ! aisI koI bAta nahIM hai jo tujhase chipAI jAya-terI choTI mAtA celanA rAnIko mahAsvapnake tIsare mahineke antameM dohada ( dohalA) utpanna huA hai ki- Apake udaravalike mAMsako zUlA ( pakA) kara aura tala-bhUnakara madirAke sAtha AsvAdana kruuN|' isa dohada ( dohalA )ke pUrNa na honeke kAraNa vaha mahAduHkhita aura kRzakAya hokara ArtadhyAna kara rahI hai| he putra ! isa dohada ( dohalA )ko pUrNa karaneke lie aneka upAya soce parantu koI upAya pUrA nahIM dikhAyI detA etadartha ArtadhyAna karatA huA baiThA huuN| apane pitAke mukhase aise vacana sunakara, abhaya sAMbhaLavA cogya chuM ema samajatA he te je heya te yathArtha rUpe ni:saMkoca thaI mane kahe jethI huM tenuM nirAkaraNa karavA prayatna karuM. abhayakumAranI evI vinayayukta vANI sAMbhaLI rAjA bolyA he putra! evI koI vAta nathI ke je tArAthI chAnI rakhAya-tArI nAnI mAtA celanA rANIne mahAsvapnanA trIjA mAsane aMte dehada (IcchA) utpanna thaye che ke-"tamArA udarabalimAMsane pakAvI taLI bhuMjI (sekI) madirAnI sAthe AsvAda karuM. A dehada pure na thavAnA kAraNe te mahAduHkhita tathA kRzakAya thaI ArtadhyAna karI rahI che, he putra! te dehadane pUrNa karavA mATe aneka upAya vicArI jayA paNa koI upAya pUro thAya tema dekhAtuM nathI. e mATe ArtadhyA karato beTho chuM. pitAnA pitAnA mukhethI evAM vacana sAMbhaLI abhayakumAra belyA- tAta ! A For Private and Personal Use Only Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nirayAvalikAmA yuktamudarAntatibhAgaM ('kalejA' iti bhASAyAm ) gRhNIta-AnayatetyarthaH / zeSaM spaSTam // 30 // mUlamtaeNaM se abhae kumAre taM allaM maMsaM ruhiraM kappaNIkappiyaM karei, karittA jeNeva seNie rAyA teNeva uvAgacchai, uvAcchittA, seNiyaM rAyaM rahasigayaM sayaNijjaMsi uttANayaM nivajAvei, nivajAvittA, seNiyassa udaravalIsu taM allaM maMsaM ruhiraM viravei, viravittA, vatthipuDaeNaM veDhei, vaDhittA savaMtIkaraNeNaM karei, karittA cellaNaM deviM uppiMpAsAe avaloyaNakumAra bole-he tAta ! Apa ArtadhyAnako choDeM, maiM zIghra aisA upAya karU~gA jisase merI mAtAkA dohada ( dohalA ) pUrNa hojAya / . isa taraha vinayayukta * madhura vacanoMse apane pitAkA mana satuSTa karake abhayakumAra apane mahala Aye / mahala Akara unane apane gupta puruSoMko bulAye aura kahA ki he devAnupriyo ! tuma loga amAri-ghoSaNAkI sImAke bAharake vadhasthAnase bastipuTake sAtha gIlA mAMsa laao| isake bAda una rAjapuruSoMne unakI AjJAkA yathAvat pAlana kiyA // 30 // ArtadhyAna cheDe, huM jaladI evo upAya karIza ke jethI mArI mAtAne dohada pUrNa thai naze. A pramANe vinaya vALAM madhura vacanethI pitAnA pitAnuM mana saMtuSTa pamADI abhayakumAra pitAne mahela gayA. tyAM AvIne teNe aMgata gupta purUSane bolAvIne kahyuM ke-he devAnupriye! tame leke amArighoSaNA karelI sImA (rAjyanI amuka sImAnI aMdara hiMsA na karavI evI gheSaNA-jAherAtavALI jagyA) thI bahAra kasAIkhAnAmAMthI bastIpuTa sAthe lIluM (tAjuM) mAMsa laI Ave. - tyAra pachI te rAjapurUe temanI AjJAnuM kahyA pramANe pAlana karyuM. (30) For Private and Personal Use Only Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir / sundarabodhino TokA cellanA rAnIkA dohada varagayaM ThavAvei, uvAvittA cellaNAe devIe ahe sapakhaM. sapaDidisi seNiyaM rAyaM sayaNijjaMsi uttANagaM nivajAvei, seNiyassa ramo udaravalimaMsAI kappaNIkappiyAI karei, karittA se ya bhAyaNaMsi pakkhivati / taeNaM se seNie rAyA aliyamucchiyaM karei karitA muhuttaMtareNaM annamantreNaM saddhiM saMlavamANe ciTThai / .. taeNaM se abhayakumAre seNiyassa rano udaravalimasAI giNhei, giNDittA jeNeva cellaNA devI teNeva uvAgacchai, uvAcchittA cellaNAe devIe uvaNei / . taeNaM sA cellaNA devI seNiyassa ranno tehiM udaravalimaMsehiM sollehi jAva dohalaM viNei / .. taeNaM sA cellaNA devI saMpuNNadohalA evaM saMmANiyadohalA vicchinnadohalA taM gabbhaM suhaM muheNaM parivahai // 31 // chAyAtataH khalu saH abhayaH kumArastabhAI mAsaM rudhiraM kalpanIkalpita karoti, kRtvA yatraiva zreNiko rAjA tatraivopAgacchati, upAgatya zreNikaM rAjAnaM rahasigataM zayanIye uttAnakaM niSAdayati, niSAdya zreNikasyodaravaliSu tadA mAMsa rudhiraM virAvayati, virAvya, bastipuTakena veSTayati, veSTayitvA sravantIkaraNena karoti, kRtvA cellanAM devImuparibhAsAde avalokanavaragatAM sthApayati, sthApayitvA cellanAyA devyA adhaH sapakSaM sapratidik zreNikaM rAjAnaM. zayanIye uttAnakaM niSAdayati, zreNikasya rAjJa udaravalimAMsAni kalpanIkalpitAni karoti, kRtvA tacca bhAjane prakSipati / tataH khalu sa zreNiko rAjA alIkachI karoti, kRtvA muhUrtAntareNa anyo'nyena sArdai salapan tiSThati / For Private and Personal Use Only Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir . 128 nirayAvalikAsatra - tataH khalu saH abhayakumAraH zreNikasya rAjJaH udaravalimAMsAni gRhNAti, gRhItvA yatraiva cellamA devI tatraivopAgacchati, upAgatya cellanAyA devyA upanayati / ___tataH khalu sA cellanA devI zreNikasya rAjJastairudaravalimAsaiH zUlaivid dohadaM vinyti| tataH khalu sA cellanA devI sampUrNadohadA evaM saMmAnitadohadA vicchinnadohadA taM garbha sukhaM-mukhena parivahati // 31 // TIkA__ 'taeNaM se' ityAdi-tataH tadanantaraM saH abhayaH kumAraH tad-upanItam-Ardram mAMsaM rudhiraM kalpanIkalpitaM-kalpanI kartarikA 'kataraNI' iti bhASAyAm , tayA kalpitaM-kartitaM karoti, kalpazabdo'tra chedanArthakaH, uktazca-'sAmarthya varNanAyAM ca, chedane karaNe tathA / aupamye cAdhivAse ca, kalpa-zabdaM vidurbudhAH // 1 // ' - kRlA yatraiva zreNiko rAjA tatraivopAgacchati, upAgatya zreNikaM rAjAnaM rahasigatam ekAntesthitaM zayanIye-zayyAyAm uttAnaka-uttAnaM niSAdayati zAyayati, niSAdha-zAyayitA zreNikasyodaravaliSu udarabhAgeSu tad-upanItam AI mAsaM rudhiraM ca virAvayati-dhAtUnAmanekArthavAdupasargabalAdvA sthApaya 'taeNaM se' ityAdi usake bAda abhayakumArane ekAnta sthAnameM rAjAko sIdhA sulAkara unake - peTapara usa mAMsa-lothaDeko rakkhA, phira use basticarmase bAMdhA, vaha aisA pratIta 'taeNaM se' tyAhi pachI abhayakumAre ekAMta sthAnamAM rAjAne sIdhA (cItA) suvaDAvI tenA sTa upara te mAMsanA letha ne rAkhyA pachI tene bastIcarmathI bAMdhyuM. te evuM For Private and Personal Use Only Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir suparabodhinI TIkA cellanA rAnIkA dohada . 129 tItyarthaH, virAvya-sthApayitrA bastipuTakena veSTayati, veSTayinA sravantIkaraNena karoti-syandamAnIkaroti, kRtA upari pAsAde cellanAM devIm avalokanavaragatAm=samyanirIkSaNaparAM sthApayati, yathA sA samyag draSTuM zakuyAttathA mAsAdoparyupavezayati, sthApayitvA, cellanAyA devyA adhAmnIcaiH saparza-samAnavAmadakSiNapAI sapratidik-samAnapratidigbhAgaM sarvathA cellanAsaMmukhaM yathA syAttathA zreNikaM rAjAnaM zayanIye uttAnakaM niSAdayati-kizcidandhakArAghRtapadeze zAyayati / zreNikasya rAjJa udaravalimAMsAni, kalpanIkalpitAni-zastrakartitAnIva karoti, kRtvA tacca-mAMsaM rudhiraM ca bhAjane pakSipati-nidadhAti / tataH khalu sa zreNiko rAjA alIkamacchI-kapaTamUrchA karoti, kRtvA muhUrtAntareNa anyo'nyena paraspareNa sArddha saMlapan-vArtAlApaM kurvan tiSThati / hotA thA jaise usase rakta jharatA ho| tatpazcAt rAnIko Upara-mahalameM bulavAI aura usa dRzyako dekha sake ese yogya suvidhAjanaka sthAnapara baitthaaii| bAda rAjAko jise rAnI ThIka tarahase dekha sake aise tathA kucha andhakAravAle sthAnapara sulAyA, phira rAjAke peTapara ba~dhe hue usa mAMsako kataranI ( kaiMcI ) se kATa-kATakara bartanameM rakha diyA, kucha dera taka rAjA jhUThI mUchoMmeM paDe rahe, aura bAda ApasameM bAta-cIta karane lge| lAgatuM hatuM ke jANe temAMthI lehI jharatuM hoya. tyAra pachI rANIne upara-mahelamAM bolAvI tathA te A dekhAva joI zake evAM egya suvidhAjanaka sthAne besADI pachI rAjAne jema rANI barAbara joI zake tevA ane thoDA aMdhakAravALA sthAne suvADyA. pachI rAjAnA peTa upara bAMdhelAM te mAMsa kAtarathI kApI-kApIne vAsaNamAM rAkhI dIdhuM. thoDA vakhata sudhI rAjA eTI mUchamAM paDyA rahyA ane pachI ApasamAM vAta karavA lAgyA For Private and Personal Use Only Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 130 nirayApalikA - tataH sa khalu abhayakumAraH zreNikasya rAjJaH udaravalimAMsAni gRhNAti, gRhItvA yatraiva cellanA devI tatraivopAgacchati; upAgatya ca cellanAyA devyAH upanayati-samIpe sthApayati / . ____ tataH khalu sA cellanA devI zreNikasya rAjJastairudaravalimAsaiH zulaiH= pakvaiH, yAvad dohadaM vinayati-pUrayati / tataH khalu sA cellanA devI sampUrNadohadA sampUrNamanorathA evaM sammAnitadohadA AdRtadohadA, vicchinnadohadA iSTavastumAptyA'nyavastvabhilASarahitA taM garbha sukhaM sukhena parivahati-dhArayati // 31 // tae NaM tIse cellaNAe devIe annayA kayAi puvvarattAvarattakAlasamayaMsi ayameyArUve jAva samupajitthA, jai tAva imeNaM dAraeNaM gabbhagaeNaM ceva piuNo udaravalimaMsANi khAiyANi taM seyaM khalu mama evaM gabhaM sADittae vA gAlittae vA viddhaMsittae vA, evaM saMpehei saMpehittA taM gabhaM bahUhiM gabbhasADaNehi ya gabbhapADaNehi ya gabhagAlaNehi ya gambhaviddhaMsaNehi ya icchai sADittae vA pADittae vA gAlittae vA viddhaMsittae vA, no ceva NaM se gabbhe saDai vA paDai vA galai vA viddhaMsai vA // 32 // chAyA.. tataH khalu tasyAzcellanAyA devyA anyadA kadAcit pUrvarAtrApararAtra isa prakAra abhayakumArane rAnIkA. dohada pUrA kiyaa| rAnI apane dohadake pUrNa honepara sukhapUrvaka garbhako dhAraNa karane lagI // 31 // AvI rIte abhayakumAre rANIne dehada (IcchA) pure kayo. rANI pitAne dehada puro thavAthI garbha dhAraNa karatI sukha pUrvaka rahevA lAgI. (31) For Private and Personal Use Only Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhino TokA cellanA rAnIke vicAra kAlasamaye ayametadrUpo yAvat samudapadhata-yadi tAvat anena dArakeNa garbhagatena caiva piturudaravalimAMsAni khAditAni tat zreyaH khalu mama etaM garbha zAtayituM vA pAtayituM vA gAlayituM vA vidhvaMsayituM vA / evaM saMpekSate, saMprekSya taM garbha bahubhirgarbhazAtanaizca garbhapAtanaizca garbhagAlanaizca garbhavidhvaMsanaizca icchati zAtayituM vA pAtayituM vA gAlayituM vA vidhvaMsayituM vA, no caiva khalu sa garbhaH zIryate vA patati vA galati vA vidhvaMsate vA // 32 // TIkA'taeNaM tIse' ityAdi-tataH tadanantaram zAtayitum auSadhairvizIrNayituM, pAtayituM garbhAzayAvahiSkartum , gAlayituM-rudhirAdirUpaM kartum, vidhvaMsayituM sarvathA nAzayitum , evam uktamakAreNa saMprekSate vicArayati, anyat sarvaM mubodham // 32 // 'taeNaM tIse' ityAdi eka samaya rAnI rAtako socane lagI ki isa bAlakane garbhameM Ate hI apane pitAke kalejekA mAMsa khAyA, isa liye mujhe ucita hai ki isa garbhako saDAneke lie, girAneke lie, galAneke lie aura vidhvaMsa karaneke lie kucha upAya karUM / aisA vicArakara rAnIne auSadhi Adike dvArA vaisA hI upAya kiyA, parantu vaha garbha na saDa sakA, na gira sakA na gala sakA aura na usakA kisI prakAra nAza ho sakA // 32 // . 'taeNaM tose' tyAhi. eka samaya rANI rAtamAM vicAra karavA lAgI ke A bALake garbhamAM AvatAM ja pitAnA bApanAM kalejAnuM mAMsa khAdhuM. AthI mAre mATe egya che ke A garbhane saDAvavA mATe pADI nAkhavA mATe-gALavA mATe ane nAza karavA mATe kAMI upAya karUM evA vicAra karI rANIe oSadhI AdithI evAja upAya karyo. paraMtu te garbha na sace, na paDe, na gaLe ke na keI prakAre tene nAza thaI zakyo. (32) For Private and Personal Use Only Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 132 nirayAvalikAsana mUlamtae NaM sA celaNA devI taM gambhaM jAhe no saMcAei bahUhiM gabbhasADaNehi ya jAva gabhaviddhaMsaNehi ya sADittae vA jAva viddhaMsittae vA, tAhe saMtA taMtA paritaMtA nimvinnA samANA akAmiyA avasavasA aTTaksaTTaduiTA taM gambhaM parivahai / tae NaM sA celaNA devI navaNhaM mAsANaM bahupaDipuNNANaM jAva somAlaM surUvaM dArayaM payAyA // 33 // chAyA tataH khalu sA cellanA devI taM garbha yadA no zaknoti bahubhirgarbhazAtanaizca yAvad garbhavidhvaMsanaizca zAtayituM vA yAvad vidhvaMsayituM vA tadA zAntA tAntA paritAntA niviNNA satI akAmikA apasvavazA AvizAtaduHkhArtA taM garbha parivahati / tataH khalu sA celanA devI navasu mAseSu bahumatipUrNeSu yAvat mukumAraM murUpaM dArakaM prajAtA // 33 // . TIkA'taeNaM sA'' ityAdi-tataH garbhavidhvaMsanaprayAsavaiphalyAnantaraM sA cellanA devI yadA taM garbha nAzayituM no zaknoti tadA zrAntAlAniM prAptA, ' taeNaM. sA.' ityAdi. bAdameM rAmI apane prayAsake triphala honeke kAraNa glAmiko. prApta huI, 'taeNaM sAtyahi pachI rANI pitAnA prayAsamAM niSphala javAthI aphasosa karavA lAgI kheda For Private and Personal Use Only Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org tataH khalu sA celanA devI navasu mAseSu sukumAraM surUpaM dArakaM putraM prajAtA = prajanitavatI // 33 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TIkA kUNikajanma tAntA - khedaM prAptA, paritAntA-vizeSataH khinnA, nirviNNA - atizayitakhedApanA, akAmikA=svakAryasampAdanA'samarthatayA vAcchArahitA, ata eva apasvavazAparAdhInA ArtatrazArtaduHkhArtA - Artavazam = ArtadhyAnavazyatAm RtA = gatAH ( prAptA ) iti ArtavArtA sA cAsau duHkhenArtA - sA tathA - ArtadhyAnavivazIbhUtA duHkhitA satI taM garbha parivahati / 133 bahupratipUrNeSu yAvat mUlam - taNaM tIse celaNAe devIe ime eyArUve jAva samuppajjitthA - ja tAva imeNaM dAraeNaM gavbhagaeNaM caiva piuNo udaravalimaMsAI khAiyAI, taM na najjai NaM esadArae saMmANe amhaM kulassa aMtakare bhavissai, taM seyaM khalu amhaM eyaM dAragaM ukkuruDiyAe, ujjhA vittae evaM saMpehera, saMpehicA dAsaceDiM sahAvei saddAvittA evaM bayAsI - gaccha gaM tumaM devAzuppie. 1 eyaM dAragaM egate ukkuruDiyAe ujjhAhi / taNaM sA dAsaceMDI lagAe devIe evaM vRttA samANI karayala0 jAva kaTTu celaNAe devIe eyamahaM viNaeNaM paDimuNei, paDisRNittA taM For Private and Personal Use Only khedako prApta huI, apane icchita kAryake viphala honese asamartha huI aura ArtadhyAna duHkhI hokara garbhakA pAlana karane lagI, aura phira nau mAsa bItanepara sukumAra evaM sundara putrako janma diyA // 33 // yukta thai ane dhAreluM kArya Ama niSphala thavAthI pote asamartha thaI ane At dhyAnavaza du:khI thaIne garbhanuM pAlana karavA lAgI. tA nava A vIsA pachI sahabhAra bhane suMdara putrane janma bhayo (33) Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 134 nirayAvalakAar dAragaM karatalapuDeNaM gioes giNhittA, jeNeva asogavaNiyA teNeva uvAgacchara, uvAgacchittA taM dAragaM egaMte ukkuruDiyAe ujjhAi / tae NaM teNaM dAraeNaM eMgate ukkuruDiyAe ujjhiteNaM samANeNaM sA asogavaNiyA ujjoriyA yAvi hotthA / taNaM se seNie rAyA imIse kahAe laTThe samANe jeNeva asogavaNiyA teNeva uvAgaccha uvAgacchittA, taM dAragaM egaMte ukkuruDiyAe ujjhiyaM pAsei, pAsittA Asurutte jAva misimisemANe taM dAragaM karatalapuDeNaM giNhas giNDittA, jeNeva velaNA devI teNeva uvAgacchara, uvAgacchittA cellaNaM devi uccAvayAhiM AosaNAhiM, Aosa AosittA uccAvayAhiM nimbhacchagAhiM nibbhacche, ninbhacchittA evaM uddhaMsaNAhiM uddhaMsei, uddhaMsittA evaM vayAsI - kissa NaM tumaM mama puttaM egaMte ukkuruDiyAe ujjhAbesi ? ttikahu~ celaNaM deviM uccAvaya savahasAviyaM karei karitA, evaM vayAsI tumaM NaM devAzuppie ! evaM dAragaM aNupuvveNaM sArakkhamANI saMgovemANI saMvaDhehi / taNaM sA cellaNA devI seNieNaM rannA evaM vRttA samANI lajjiyA viliyA viDDA karayalapariggahiyaM0 seNiyassa ranno viNaNaM eyamahaM paDisuNei, paDisRNittA, taM dAraya aNupuvveNaM sArakkhamANI saMgovemANI saMi // 34 // chAyA tataH khalu tasyAzrellanAyA devyA ayametadrUpo yAvat samudapadyata - yadi tAvada anena dArakeNa garbhagatena caiva piturudaravalimAMsAni khAditAni vama jJAyate khalu eSa dArakaH saMvarddhamAnaH asmAkaM kulasyAntakaro bhaviSyati tacchreyaH khalu asmAkam enaM dArakamekAnte utkuruTikAyAmujjhitum, evaM For Private and Personal Use Only Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 135 sundarabodhinI TokA cellanAko zreNikakA upAlambha saMprekSate, saMprekSya dAsaveTIM zabdayati zabdayitvA evamavAdIt gaccha khalu tvaM devAnupriye ! enaM dArakamekAnte utkuruTikAyAmujjha / tataH khalu sA dAsaceTI cellanayA devyA evamuktA satI karatala 0 yAvat kRtvA cellanAyA devyA enamarthaM vinayena pratigRNoti, pratizrutya taM dArakaM karatalapuTena gRhNAvi, gRhItvA yatraivAzokavanikA tatraivopAgacchati, upAgatya taM dArakamekAnte utkuruTikAyAmujjhati / tataH khalu tena dArakeNa ekAnte utkuruTikAyAmujjhitena satA sA'zokavanikA udyotitA cApyabhavat / tataH khalu sa zreNiko rAjA asyAH kathAyA labdhArthaH san yatraivAzokavanikA tatraivopAgacchati, upAgatya taM dArakamekAnte utkuruTikAyAmujjhitaM pazyati, dRSTvA AzuraktaH yAvat misimisIkurvan taM dArakaM karatalapuTena gRhNAti, gRhItvA yatraiva cellanA devI tatraivopAgacchati, upAgatya cellanAM devImuccAvacAbhirAkrozanAbhirAkrozati, Anuzya uccAvacAbhirnirbhartsanAbhinirbhartsayati, nirbhartsya, evamuddharSaNAbhiruddharSayati, udadhaya evamavAdIta - kimarthaM khalu tvaM mama putramekAnte utkuruTikAyAmujjhayasi ? iti kRtvA cellanAM devImuccAvacazapathazApitAM karoti, kRtvA evamavAdIt-tvaM khalu devAnupriye ! enaM dArakamanupUrveNa saMrakSantI, saMgopayantI saMvarddhaya / tataH khalu sA cellanA devI zreNikena rAjJA evamuktA satI lajjitA vrIDitA viDDA karatalaparigRhItaM zreNikasya rAjJo vinayena etamartha pratizRNoti, pratizrutya taM dArakamanupUrveNa dArakamanupUrveNa saMrakSantI saMgopayantI saMvardhayati // 36 // For Private and Personal Use Only Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - 136 nirayAvalikAsatra TIkA'taeNaM tIse' ityAdi-tataH tatpazcAt putrajanmAnantaraM tasyAH cellamAyA devyA ayametadrUpa vakSyamANalakSaNaH yAvat padena "ajjhathie, ciMtie, patthie, kappie, maNogae saMkappe " eteSAM saMgrahaH / eteSAM vyAkhyA mAguktA, samudapadyata-jAtaH-yadi tAvat anena dArakeNa-putreNa garbhagatenaiva piturudaravalimAMsAni khAditAni, mayA tanna jJAyate khalu eSa dArakaH saMvarddhamAnaH vRddhi prAptaH san prauDhAvasthAyAm asmAkaM kulasya-vaMzasya antakaraH nAzako bhaviSyati tat-tasmAtkAraNAt khalu-nizcayena ekAnte-nirjane sthale enaM dArakam utkuruTikAyAM-kacavarapuJjasthAne 'ukaraDI' iti mASAyAm ujjhituM tyaktumasmAkaM zreyA-kalyANakArakam / __'taeNaM tIse' ityAdi bAda rAnIke manameM aisA vicAra utpanna huA ki isa bAlakane garbha meM Ate hI pitAkI udaravalikA mAMsa khaayaa| yadi yaha baDA hokara samartha banegA to na jAne hamAre vaMzakA kisa prakAra nAza karegA ? isa liye ucita hai ki ise ekAnta sthAna jahA~ koI na dekha sake aisI ukaraDIpara phikavA duuN| 'taeNaM tIse' tyAdi pachI rANInA manamAM e vicAra utpanna thaye ke--A bALake garbhamAM AvatAMja bApanI udaravalInuM mAMsa khAdhuM je meTe thatAM samartha banaze te na jANe amArA vaMzane kayA prakAre nAza-karaze. AthI mane ucita che ke Ane ekAMta sthAna jayAM koI joI na zake evA ukaraDA upara pheMkAvI de. e pitAnA manamAM vicAra karI dAsane bolAvI, ane tene kahyuM- he devAnupriye ! Ane saMtADIne laI jA ane ekAMta ukaraDe nAkhI de. For Private and Personal Use Only Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarapodhinI TokA gheTanAko zreNikakA upAsamma evam anena prakAreNa saMprekSate-vicArayati, saMprekSya dAsaceToM zabdayati Ahayati zabdayikhA evam vakSyamANam avAdI-he devAnumiye ! tvaM khalu gaccha enaM dArakamekAnte utkuruTikAyAmujma-alipa / / ___ tataH cellanayA devyaivamuktA satI sA dAsaceTI 'tathAstu' itikulA karatalaparigRhItamaJjalipuTaM mastake kalA-nidhAya cellanAyA devyA enam artham=nidezam vinayena pratizRNoti-svIkaroti pratizrutya taM dAraka karatalapuTena gRhNAti, gRhIlA yatraiva azokavanikA=azokavATikA tatraivopAgacchati, upAgatya taM dArakamekAnte utkuruTikAyAmujjhati-bhakSipati / tataH khalu tena dArakeNa ekAnte utkuruTikAyAmujjhitena satA sA'zokavanikA udhotitA prakAzitA cA'pyabhavat / tataH dArakaprakSepaNAnantaraM sa zreNiko rAjA asyAH kathAyAH dArakaprakSepaNavRttAntasya labdhArthaH-zAtasamAcAraH san yatraivAzokavanikA tatraivoM esA apane manameM vicArakara dAsIko bulavAyA aura usase kahA-he devAnupriye ! isako chipAkara lenA aura ekAnta ukaraDIpara DAla A / isa taraha celanA rAnIkI AjJA pAkara dAsIne usa bAlakako hAyose uThAyA aura azokavATikAmeM jAkara ekAnta sthAnameM ukaraDIpara DAla diyaa| vaha bAlaka baDA tejasvI yA isa kAraNa usase azokavATikA prakAzayukta ho gyii| pazcAt rAjA zreNikako kisI taraha vidita huA ki rAnI celanAne janmate AvI rIte celanA rANInI AjJA thatAM dAsIe te bALakane hAtha vaDe upADIne azokavATikAmAM jaIne ekAMta sthAnamAM ukaraDe pheMkI dIdhe. te bALaka bahu tejasvI hate A kAraNe tenAthI azokavATikA prakAzayukta banI gaI. te pachI rAjA zreNiInA laNavAmAM kaI rIte AvyuM ke rANI elanAe 18. For Private and Personal Use Only Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 138 nirayApalikAsana pAgacchati, upAgatya taM dArakamekAnte utkuruTikAyAmujjhitaM pazyati, dRSTvA ca-AcaraktaH Azu-zIghraM raktA-kopenA'ruNanayanaH yAvat misimisan=krodhajvAlayA jvalan san taM dArakaM karatalapuTena gRhNAti gRhIlA yatraiva cellanA devI tatraivopAgacchati upAgatya cellanAM devIm uccAvacAbhiH nAnAprakArAbhiH AkrozanAbhiH mAnasikakopaiH Akrozati-tiraskArapUrvakaM krudhyati, Akruzya= prakuSya uccAvacAmiH nAnAvidhAbhiH bhartsanAbhiH durvacanApamAnaiH nirbhatsayati= paruSavacanairapamAnayati, nirbhaya evam anena prakAreNa uddharSaNAbhiH tarjanyAdidarzanapUrvakatiraskAraH, uddharSayati-tiraskaroti, urghya evam anupadavakSyamANam avAdI-he devi ! tvaM kimartha khalu mama putramekAnte utkuruTikAyAM dAsacevyA samujjhayasi ?, iti kalA-uktarItyA AkrozanAdikaM vidhAya bAlaka ( navajAta zizu )ko kahIM phikavA diyA hai, taba rAjA DhUMDhate hue acAnaka azokavATikAmeM Aye aura ukaraDIpara par3e hue bAlakako dekhaa| use dekhakara rAjA usI samaya baDhe kruddha hue aura krodhase jalate hue ve usa bAlakako hAthameM lekara celanA rAnIke pAsa pahu~ce, aura aneka prakArake Akroza zabdoMse. rAnIkA tiraskAra kiyA, aneka prakArake kaThora zabdoMse bhartsanA kI, * tarjanI Adi aMgulI dikhAkara bahuta apamAna kiyA aura bole-he rAnI! kisa liye tUne mere isa bAlakako dAsI dvArA ukaraDIpara phikavA diyaa| isa taraha cellanA rAnIko ulAhanA janmatA (navajAta zizune bALakane kayAMka pheMkAvI dIdho che. tyAre rAjA pite tapAsa karavA mATe gayAkramathI tapAsa karatAM arvATikAmAM AvyA ane ukaraDA upara paDelA bALakane dITho. tene joIne te ja vakhate rAjA bahu gusse thayA ane zodhamAM baLatAM thakA teo te bALakane hAthamAM upADI laIne celanA rANInI pAse pahoMcyA ane aneka prakAranA Akroza zabdothI rANIne tiraskAra karyo. aneka prakAranA kaThora zabdathI anAdara karI tarjanI AMgaLI dekhADI bahu apamAna bhu ne 4-ea! bhATate. bhA. nA 420 For Private and Personal Use Only Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TIkA cellamA ko zreNikakA upAlambha T celanAM devIm uccAvacazapathazApitAM nAnAprakArakadevagurudharmAdizapathaiH zApitAM pratijJApitAM karoti kRtvA, evam amunA prakAreNa avAdIthe devAnupriye ! tvama enaM dArakaM anupUrveNa krameNa saMrakSantI ApadbhayaH, saMgopayantI-vastrAcchAdanagarbhagRhapravezanAdibhiH kSemaM prApayantI savarddhaya stanyapAnAdinA vRddhi prApaya / tataH = :- zreNikarAjanidezAnantaraM ' khaluH vAkyAlaGkArArthaH, sA zreNikarAjamahiSI 'cellanA' devI zreNikena rAjJA evam = pUrvoktaprakAraM pratipAlananidezam uktA- niveditA satI 'lajjitA, svataH, vrIDitA parataH, viDDA = ubhayato lajjitA, dezI zabda:, ete samAnAdekara deva, guru, dharma AdikI zapatha dekara isa prakAra bole - he devAnupriye ! tuma I isa bAlakakI Apattise rakSA karo aura vastrase DhAkakara prasUtigRhameM le jAo. jisa prakAra yaha sukhI rahe vaisA prayatna karo aura stanapAna Adi karAkara isakA acchI taraha pAlana- poSaNa karo / 139 isa prakAra rAjAke kahane para rAnI, apane isa akartavyapara svataH lajjita huI, ' rAjA mere isa akartavya karmase apane manameM kyA samajhe hoMge ?' aisA vicAra kara rAjAse lajjita huI, isa prakAra rAnI celanA donoM hI orase baDI hI lajjita huI / phUMkAvI dIdhA. AvI rIte celanA rANIne ThapakA ApI deva, gurU, dharma AdinA sogaMda ApI-ApI A pramANe khelyA hai devAnupriye ! tame A khALakanI ApattithI rakSA kare ane vajrathI DhAMkI prasUtigRhamAM lai jAe. jevI rIte A sukhI rahe tevA prayatna karo tathA stana-pAna Adi karAvI tenuM sArI rIte bhAvana ghoSA / . For Private and Personal Use Only khA prakAre rAjAnA kahevAthI rANI peAtAnA A duSkRtyathI svata: lajjita 6 thaI, rAjA mArA A duSkRtyathI peAtAnAM manamAM zuM samajayA haze ' ema vicArIne rAjAthI vajA pAmI, khA pramANe banne prakAre bahu ujijata thaI. Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 140 niravAvalikAtra rthakAH, yadvA-'vyalIke' ti chAyA vyalIkA patipratikUlAcaraNena sAparAdhA karatalaparigRhItaM zira Avarta dazanakhaM mastake'JjaliM kRtvA zreNikasya rAjJo rAjasambandhinam etam-dArakaparipAlananidezarUpam-artham=putrarakSaNanidezaM patizRNoti-svIkaroti, svIkRtya taM dArakaM anupUrveNa yathAvat saMrakSantI sagopayantI saMvarddhayati-pAlanapoSaNAdinA vRddhi nayati // 34 // mUlam tae NaM tassa dAragassa egate ukkuruDiyAe ujhijamANassa aggaM guliyAe kukkuDapicchaeNaM dUmiyA yAvi hotthA, abhikkhaNaM abhikkhaNaM pUrva ca soNiyaM ca abhinissavai / tae NaM se dArae veyaNAbhibhUe samANe mahayA mahayA saddeNaM Arasai / taeNaM seNie rAyA tassa dAragassa ArasitasaI socA nisamma jeNeva se dArae teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA te dAragaM karatalapuDeNaM giNhai giNhitA taM aggaMguliyaM AsayaMsi pakkhivai, pakkhivittA pUyaM ca soNiyaM ca AsaeNaM Amusai / tae NaM se dArae nivvue nivveyaNe tusiNIe saMciTThai / jAhe vi ya gaM se dArae veyaNAe abhibhUe samANe mahayA mahayA saddeNaM Arasai tAhe vi ya NaM seNie rAyA jeNeva se dArae teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA, taM dAragaM karatalapuDenaM giNhai, taM ceva jAva nivveyaNe tusiNIe sNcitti| patike pratikUla AcaraNase rAnIko atizaya kheda aura pazcAttApa huA / bAda vaha hAtha joDakara savinaya putrapAlanarUpa rAjAkI AjJAko svIkAra kara bAlakakA bhalIbhA~ti pAlana karane lagI // 34 // patinA virUddha AcaraNathI rANIne atizaya kheda ane pazcAttApa thaye bAda hAtha jeDIne savinaya putrapAlana rUpa rAjAnI AjJAne svIkAra karI bALakanuM sArI rIte lan.42avn. (34) For Private and Personal Use Only Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TIkA kUNikako adhulovedanA 141 ____tae NaM tassa dAragassa ammApiyaro taie divase caMdasUradaMsaNiyaM kareMti jAva saMpatte bArasAhe divase ayameyArUvaM guNanipphannaM nAmadhijjaM kareMti, jamhANaM amhaM imassa dAragassa egaMte ukkuruDiyAe ujjhijjamANassa aMguliyA kukkuDapicchaeNaM dUmiyA, taM hou NaM amhaM imassa dAragassa nAmadhenaM 'kUNie' / tae NaM tassa dAragassa ammApiyaro nAmadhijaM kareMti 'Niya'tti // 35 // chAyA tataH khalu tasya dArakasya ekAnte utkuruTikAyAmujjhyamAnasyAgrA. gulikA kukuTapicchakena dUnA cA'pyabhUt , abhIkSNamabhIkSNaM pUyaM ca zoNitaM cAbhinissravati / tataH khalu sa dArako vedanAbhibhUtaH san mahatA mahatA zabdena Arasati / tataH khalu zreNiko rAjA tasya dArakasyA''rasitazabdaM zrutvA nizamya yatraiva sa dArakastatraivopAgacchati, upAgatya, taM dArakaM karatalapuTena gRhNAti, gRhIlA tAmagrAlikAmAsye makSipati, makSipya, pUrya ca zoNitaM cAsyena AmRzati / tataH khalu sa dArako nito nivedanastUSNIka. saMtiSThate / yadApi ca khalu sa dArako vedanayA'bhibhUtaH san mahatA-mahatA zabdena Arasati tadA'pi ca khalu zreNiko rAjA yatraiva sa dArakastatraivopAgacchati, upAgatya taM dArakaM karatalapuTena gRhNAti, tadeva yAvat nirvedana stUSNIkaH saMtiSThate / tataH khalu tasya dArakasyAmbApitarau tRtIye divase candrasUryadarzanaM kArayataH yAvat saMprApte dvAdazAhe divase imametadrUpaM guNaniSpannaM nAmadheyaM kurutaH, yasmAt khalu asmAkamasya dArakasya ekAnte utkuruTikAyAmujjhyamAna syA likA kukuTapicchakena dUmitA (kUNitA) tad bhavatu khalu asmAkamasya dArakasya nAmadheyaM 'kUNikaH' / tataH khalu tasya dArakasya ambApitarau nAmadheyaM kurutaH 'kUNikaH' iti // 35 // For Private and Personal Use Only Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nirayApalikAsatra TIkA'taeNaM tassa' ityAdi-tataH gRhasamAnayanAnantaraM tasya dArakasya ekAnte-utkuruTikAyAm . ujjhyamAnasya agrAlikA kukkuTapicchakena=piccha eva picchakA caJcuH, kukkuTasya picchakaH kukkuTapicchakaH, tena-kukkuTacaJcunA, dUnA paritApitA daSTeti yAvaditi ca abhUt / tenANulito'bhIkSNamabhIkSNaM punaH punaH pUyaM dUSitadurgandhazoNitam-'pIpa'-iti bhASAyAmzoNitaM raktaM ca abhinisravati / tataH tasmAt-pUyazoNitAbhisrAvAt sa dArako vedanAbhibhUtaH tIvraduHkhapIDitaH san mahatA-mahatA-uccairuccaiH zabdena cItkAreNa Arasati-vilapati / tataH khalu zreNiko rAjA tasya dArakasya Arasitazabdam ArtanAdaM zrutvA nizamya hRdayenAvadhArya yatraiva sa dArakastatraivopAgacchati, upAgatya taM dArakaM karatalapuTena gRhNAti, gRhItvA tAm-kukkuTa 'taeNaM tassa' ityAdi ekAntaH ukaraDIpara DAle hue usa bAlakakI aMgulIke agrabhAgako kukkuTa ( murge )ne kATa khAyA jisase usakI aMgulI paka gayI aura usase bArabAra rakta aura pIpa bahane lagA, isase usako baDI vedanA hotI thI aura Artasvarase rudana karatA thaa| usakA ArtanAda sunakara rAjA usake pAsa AtA thA aura bAlakako uThAkara usakI aMgulI apane mu~hameM lekara jharate hue zoNita aura pIpako cUsa 2 'taraNa tassa'tyA. ekAMta ukaraDI upara nAkhI dIdhela te chokarAnI AMgaLInA AgalA bhAgane kukaDe karaDI gaye jethI tenI AMgaLI pAkI gaI tathA temAMthI vAraMvAra lehI ane parU vahevA lAgyuM. AthI tene bahu vedanA thatI hatI ane ArtasvarathI rUdana karato hato - teno ArtanAda sAMbhaLI rAjA tenI pAse Avato ane bALakane upADIne tenI AMgaLI pitAnA meMmAM laIne karatAM lehI ane parUne cusI-cusIne thakI For Private and Personal Use Only Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org sundarabodhinI TokA kRpikakA nAmakaraNa daSTAmAlikAm = aGgulyA agrabhAgam Asye svamukhe prakSipati, prakSipya - pUrva zoNitaM ca Asyena AmRzati coSayati / tataH tasmAccoSaNAt khalu sa rako nirvRtaH zAntaH nirvedana:- vedanArahitaH tUSNIkaH samanaH saMtiSThate= Aste / evaM yadA yadA sa ArttasvareNa rauti tadA tadA zreNika evameva karoti Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir E tataH aGgulIpIDAzamanAnantaraM tasya dArakasya mAtApitarau tRtIye divase candrasUryadarzanaM kArayataH yAvat samprApte dvAdaze divase etadrUpaM guNaniSpannaM nAmadheyaM karutaH - yasmAt khalu utkuruTikAyAM patitasyAsya dArakasyAGgulikA kukuTa picchakena dumitA = pIDitA'taH kUNitA - saMkucitA jAtA tad = tasmAtkA raNAd bhavatu asya dArakasya nAma ' kUNika ' iti, tadanu mAtApitarau tasya dArakasya nAma kuruta: ' kUNika ' iti // 35 // kara thUkatA thA, jisase usa bAlakakI vedanA kama hotI thI aura vaha cupa hojAtA thA jaba kabhI bhI vaha bAlaka vedanAse chaTapaTAne lagatA thA tabhI rAjA zreNika Akara usakI vedanA usI prakArase zAnta karatA thA / bAda mAtA pitAne tIsare dina usa bAlakako candra sUryakA darzana karAyA / yAvat bArahaveM dina baDe utsavake sAtha usa bAlakakA nAma rakhate hue bole ki - * ukaraDIpara DAle hue hamAre isa bAlakakI aMgulI murgeke kATa khAnese kUNita - saMkucita hogaI isa kAraNa se isa bAlakakA guNa - niSpanna nAma 'kUNika' rakkhA jAya, aisA socakara mAtA - pitAne usakA nAma 'kUNika' rakkhA / // 35 // nAkhatA hatA jethI te khALakanI vedanA ochI thatI hatI. ane te zAMta (rate khaMdha) thaI jatA hatA. jyAre jyAre te bALaka vedanAthI taDaphaDavA lAgatA tyAre tyAre rAjA zreNika AvIne tenI vedanA teja rIte zAMta karatA hatA. For Private and Personal Use Only Ada mAtA pitAe trIje divase te bALakane caMdra sUryanAM darzana karAvyAM. pachI bArame divasa mATA utsavathI te khALakanuM nAma pADatAM khelyA ke-ukaraDI upara nAkhI dIdhelA amArA A khAlakanI AMgaLI kukaDAnA karaDI khAvAthI kuSThita (sayita) yardha gae tethI A khALakanuM guNaniSpanna ( guNa darzAvatuM ) nAma 'Di' rAmakuM leAme bhAvuM vicArI bhAtA pitA tenuM nAma 'liSTa' rA. (35) Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nirayApalikA mUlam taeNaM tasya kUNiyassa aNupuvveNaM ThiivaDiyaM ca jahA mehasya jAna upi pAsAyavaragae viharai, aTThao dAo // 36 // chAyAtataH khalu tasya kUNikasyAnupUrveNa sthitipatitaM ca yathA meghasya yAvat upari prAsAdavaragato viharati / aSTa dAyAH 36 // TIkA'taeNaM tassa ' ityAdi / tataH nAmakaraNAnantaraM tasya kUNikasya anupUrveNa anukrameNa sthitipatitaM-kulakramAgatam utsavAdikam yathA meghasyaaghakumArasyeva karoti yAvat aSTASTa dAyAH zvazureNa jAmAtre dIyamAnAH padArthAH 'daheja' iti bhASAyAm // 36 // - 'taeNaM tassa' ityAdi nAmakaraNake bAda kUNikakA kulaparamparAgata utsava-vivAhAdi kArya meSa kumArake samAna hue| zvazurakI orase ATha-ATha daheja vastuaiM AyoM aura zreSTha prAsAdapara pUrvapuNyopArjita manuSyasambandhI pA~coM indriyoMke sukhakA anubhava karane lage // 36 // 'taeNaM tassa' tyAhi. nAmakaraNa pachI kRNikanAM kulaparaMparAnusAra utsava-vivAha Adi kArya mevakumAra samAna thayAM. dhazuranA taraphathI ATha-ATha daheja varatu AvI ane uttama mahelamAM pUrvapuNyapArjita manuSyasabaMdhI pAMce IhinA sukhane anubhava wal maan (38) For Private and Personal Use Only Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TIkA-zreNika bandhana 145 mUlam taeNaM tassa kUNiyassa kumArassa anayA puvvarattA0 jAva samupajjitthAevaM khalu ahaM seNiyassa rano vAghAeNaM no saMcAemi sayameva rajasiriM karemANe pAlemANe viharittae, taM seyaM mama khalu seNiyaM rAyaM nilayabaMdhaNaM karettA appANaM mahayA-mahayA rAyAbhiseeNaM abhisiMcAvittae ttika? evaM saMpehei, saMpehittA seNiyassa rano aMtarANi ya chiDDANi ya virahANi ya paDijAgaramANe2 vihri| taeNaM se Nie kumAre seNiyassa rano aMtaraM vA jAva mammaM vA alabhamANe annayA kayAi kAlAdIe dasa kumAre niyaghare saddAvei, sadAvittA evaM vayAsI-evaM khalu devANuppiyA ! amhe seNiyassa rano vAghAeNaM no sAMcAemo sayameva rajasiriM karemANA pAlemANA viharittae, taM seyaM devANupiyA ! amhaM seNiyaM rAyaM niyalabaMdhaNaM karettA rajaM ca raTuM ca balaM ca vAhaNaM ca kosaM ca koTThAgAraM ca jaNavayaM ca ekArasabhAe viricittA sayameva rajasiriM karemANANaM jAva viharittae / taeNaM te kAlAdIyA dasa kumArA kUNiyassa kumArassa eyamadvaM viNaeNaM paDimuNeti / taeNaM se kUNie kumAre annayA kayAi seNiyassa rano aMtaraM jANAi, jANittA seNiya rAyaM niyalabaMdhaNaM karei, karittA appANaM mahayA-mahayA rAyAbhiseeNaM abhisiMcAvei / taeNaM se kUNie kumAre rAyA jAe mahayA0 // 37 // chAyA tataH khallu tasya kaNikasya kumArasya anyadA pUrvarAtrA0 yAvatsamudapayata-evaM khalu ahaM zreNikasya rAjJo vyAghAtena na zakromi svayameva rAjyazriyaM kurvan pAlayan vihAM, tacchreyo mama khalu zreNikaM rAjAnaM nigaDa For Private and Personal Use Only Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nirayAvalikA sUtra bandhanaM kRtvA AtmAnaM mahatA-mahatA rAjyAbhiSekeNAbhiSecayitum, kRtvA evaM saMprekSate, saMprekSya zreNikasya rAjJo'ntarANi ca chidrANi ca hAn ca pratijAgrad viharati / tataH khalu sa kUNikaH zreNikasya rAjJo'ntaraM vA yAvat marma alabhamAnaH anyadA kadAcit kAlAdikAn daza kumArAn nijagRhe zabdayati zabdayitvA evamavAdIt-evaM khalu devAnupriyAH ! vayaM zreNikasya rAjJo vyAghAtena no zaknumaH svayameva rAjyazriyaM kurvantaH pAlayanto vihartum, tacchreyo devAnupiyAH ! asmAkaM zreNikaM rAjAnaM nigaDabandhanaM kRtvA rAjya ca rASTraM ca balaM ca vAhanaM ca kozaM ca koSThAgAraM ca janapadaM ca ekAdazabhAgAn vibhajya svayameva rAjyazriyaM kurvANAnAM pAlayatAM yAvad vihartum / tataH khalu te kAlAdikA daza kumArAH kUNikasya kumArasyaitama) vinayena pratizRNvanti / tataH khalu sa kUNikaH kumAraH anyadA kadAcit zreNikasya rAjJo'ntaraM jAnAti, jJAtvA zreNikaM rAjAnaM nigaDabandhanaM karoti, kRtvA AtmAnaM mahatA mahatA rAjyAbhiSekeNAbhiSecayati / / tataH khalu sa kUNikaH kumAro rAjA jAto mahA0 // 37 / / TIkA'tataH khalu tasye ' tyAdi-anyadA tasya kUNika-kumArasya pUrvarAtrA'taeNaM tassa' ityAdibAda eka samaya kUNikakumAra rAtrike pichale paharameM vicAra karane lage ki'taeNaM tassa pratyAhi. pachI eka samaya phaNika kumAra rAzinA lA pahoramAM vicAra karavA For Private and Personal Use Only Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TokA bheNikabandhana 147 pararAtrAvasare yAvat vicAro jAtaH-evaM khalu zreNikabhUpasya vyAghAtena= maMtibandhena rAjyazriyaM kurvan pAlayan svayameva svatantraH vihaDhe vicarituM ahaM no zakromi vat-tasmAt kAraNAt 'zreNikarAjasya nigaDabandhanaM kRtvA vizAlarAjyAbhiSekeNAtmAnamabhiSecayituM mama zreyaH' iti kRtvA-iti saMkalpaM vidhAya evam anena prakAreNa saMprekSate-vicArayati, saMprekSya zreNikasya rAjJo'ntarANi-avakAzAn chidrANi-dUSaNAni virahAn-ekAntAni ca patizreNika rAjAkA rAjyazAsanarUpa pratibandha hone ke kAraNa maiM sukhapUrvaka rAjyalakSmIkA upabhoga nahIM kara sakatA hU~ isa lie mujhe ucita hai ki isa zreNika rAjAko kisI taraha bandhanameM DAla dUM aura svayaM rAjA banakara rAjyalakSmIkA upabhoga karUM / aisA vicAra kara rAjAkA chidra dekhane lge| zregika rAjAkA koI chidra, dUSaNa aura marma hAtha nahIM Anepara eka samaya kAla Adi dasa kumAroMko apane gharameM bulAkara salAha karane lage bole ki hama loga rAjAke kAraNa hI rAjyazrIkA upabhoga nahIM kara sakate isa lie kisI taraha rAjAko bandhanameM DAlakara hama loga rAjyarASTra, senA, vAhana, koza, koSThAgAra aura svadeza inake gyAraha bhAga karake svayaM rAjyazrIkA upabhoga kreN| isa bAtako sabhI kumAroMne svIkAra kara liyaa| lAgyA ke zreNika rAjAnuM rAjya zAsanarUpa pratibaMdha hovAnA kAraNe sukha-pUrvaka rAjyalakSamIne upaga huM karI zakato nathI. mATe mane ucita che ke A zreNika rAjAne kaI paNa rIte baMdhanamAM nAkhI dauM ane huM pite rAjA banIne rAjaya lakSamIne upaga karyuM. ema vicAra karI rAjAnAM chidra jevA maMDa. zreNika rAjAnuM keI chidra dUSaNa ane marma hAtha na AvavAthI eka samaya kAla Adi daza kumArane pitAnA gharamAM bolAvI salAha karavA lAgyuM. kahyuM ke ApaNe rAjAnA kAraNathI ja rAjayazrIne upalena karI zaktA nathI. AthI koI paNa rIte rAjAne baMdhanamAM nAkhI ApaNe rAjya, rASTra, sena, vAhana, khajAne, koThAra tathA deza enA agIyAra bhAga karIne ApaNe poteja rAjyazrIne upalega karIe. A vAtane badhA kumAroe svIkAra karI dIdhuM. pachI eka samaya take joIne kaNika For Private and Personal Use Only Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 2. 148 nirayAvalikAsUtra 'jAgrat = anveSayan viharati / tadanu zreNikabhUpasya marma = guptatruTiM rAjyaM - zAsanaM rAjyalakSmIM vA rASTraM dezaM balaM sainyaM vAhanaM yAnaM rathAdikam ko bhANDAgAraM koSThAgAraM =dhAnyagadaM janapadaM svadezam, anyatsarve sugamam ||37|| = mUlam-- tae NaM se kUNie rAyA annayA kayAi hAe jAtra savvAlaMkAra - vibhUsie lagAe devIe pAyabaMdara hanyamAgacchara / taragaM se kUNira rAyA aai devi ohaya0 jAva kiyAyamArgi pAsara, pAsittA, celagAe devIe pAyaggahaNaM kare, karitA cehagaM devi evaM vayAsI-kiM NaM ammo ! tumheM na tuDI vA na Usae vA na harise vA nANaMde vA, jaM NaM ahaM sayameva rajasiriM jAva viharAmi ? // 38 // chAyA Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - tataH khalu sa kUNiko rAjA anyadA kadAcit snAtaH yAvat sarvAlaGkAravibhUSitavellanAyA devyAH pAdavandako havyamAgacchati / tataH khalu sa kUNiko rAjA cenAM devIm apata0 yAvad dhyAn pazpati, dRTTA unAyA devyAH pAdagrahaNaM karoti, kalA, celanAM devI ne mavAdI - kiM khalu amba ! tatra na tuSTi notsavo vA na harSo vA nAnando vA ? yatkhalu ahaM svayameva rAjyazriyaM yAvad viharAmi ||38|| bAda eka samaya maukA pAkara kUNikane rAjA zreNikako bandhana meM DAla diyA aura rAjyAbhiSeka karAkara apane Apa rAjA bana gaye // 37 // rAjA zreNikane baMdhanamAM nAkhI dIdhA ane rAjyAbhiSeka karAvI pAte rAjA bhUMnI meDI. (37) For Private and Personal Use Only Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org sundarabodhino TokA kUNika ko zreNikakA paricaya TIkA ' taraNaM se' ityAdi - tataH = rAjyaprAptyanantaraM sa kUNiko rAjA janyadA kadAcit - kasmiMzcitsamaye snAtaH yAvat sarvAlaGkAravibhUSitaH cella nAyA devyAH - nijamAtuH pAdavandakaH = caraNau vandituM saharSa sasambhramaM iyaM = zIghram Agacchati / * taraNaM se' ityAdi - Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tataH=AgamanAnantaraM khalu - nizcayena sa kUNiko rAjA nijamAtaraM cellanAM devIm apahatamanaH saMkalpAM yAvat dhyAyantIm ArtadhyAnaM kurvantIM pazyati, dRSTvA cellanAyA devyAH pAdagrahaNaM karoti - caraNau vandate, kRtvA= caraNavandanaM vidhAya cellanAM devImevamavAdIta - he amba ! kiM khalu - kimaya tava na tuSTiH = na santoSaH vA = athavA notsavaH =na citollAsaH, vA na harSa: " 'tapaNaM se' tyAhi. 149 isake anantara eka dina vaha rAjA kUNika sabhI prakArake vastra aura alakAroMse sajjita hokara apanI mAtA cellanA devIke caraNa vandana ke liye ha evaM utsukatA ke sAtha jaldI 2 Aye, aura unhoMne apanI mAtAko dIna hIna avastha ArtadhyAna karatI huI dekhA / vaha ArtavyAna karatI huI calatA devIko caragavandana karake bole - he janani ! maiM apane teja pratApase mahArAjyAbhiSeka ke sAtha isa For Private and Personal Use Only tyAra pachI eka divasa te rAjA kUNika tamAma prakAranA vacce ane alaMkArAthI sajjita thaI potAnI mAtA celthanA devInA caraNu-vaMdana mATe hak ane utsuktAnI sAthe jaladI-jaladI ANye. ane teNe peAtAnI mAtAne dIna hIna avasthAmAM A dhyAna karatI joI. te A dhyAna karatI celanA devInAM caraNa vartana karIne `AlyA hai jananI ! huM & potAnA tejapratApathI mahArAjyo Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 150 nirayAlikAsatra na pramodaH, nAnandaHna mukham , yadahaM khalu svayameva mahatA rAjyAbhiSekeNa vizAlarAjyazriyaM kurvan=pAlayan viharAmi-vicarAmi // 38 // mUlamtaeNaM sA cellaNA devI kUNiyaM rAyaM evaM vayAsI-kahaNNaM puttA ! mamaM tuTTI vA ussae vA harise vA ANaMde vA bhavissai ? jaM gaM tuma seNiyaM rAyaM piyaM devayaM gurujaNagaM acaMtanehANurAgarattaM niyalabaMdhaNaM karitA appANaM mahayA rAyAmiseeNaM abhisiMcAvesi / taeNaM se kUNie rAyA cellaNaM devi evaM vayAsI-ghAeukAmeNaM ammo ! mama seNie rAyA, evaM mAreuM, baMdhiuM, nicchabhiukAmae NaM ammo ! mamaM seNie rAyA, taM kahaNaM ammo mama seNie rAyA acaMtanehApurAgarace ? / taeNaM sA cellaNA devI kUNiyaM kumAraM evaM vayAsI-evaM khalu puttA ! tumaMsi mamaM gabbhe AbhUe samANe tihaM mAsANaM bahupaDipunANaM mamaM ayameMyArUve dohale pAunbhUe-dhannAo NaM tAo ammayAo jAva aMgapaDicAriyAo niravasesaM. bhANiyavvaM jAva jAhe vi ya NaM tumaM veyaNAe abhibhUe mahayA nAva tusiNIe saMcisi, evaM khalu tava puttA ! seNie rAyA bacaMtanehANurAgarate / vizAla rAjyazrIkA upabhoga karatA hUM to kyA ise dekhakara tumhe santoSa nahIM ho rahA hai, tumhAre cittameM na ullAsa hai, na pramoda hai aura na sukha hI, isakA kyA caraNa hai ! // 38 // viNekapUrvaka A vizAla rAjyazrIne upayoga karI rahyo chuM, te zuM A joIne tane 'teSa thato nathI ? tArA manamAM nathI udhAsa, nathI praDha ke nathI sukha. AnuM ra ch| (38) . .. For Private and Personal Use Only Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org sundarabodhino TIkA, aNika maraNa 151 taraNaM se kUNie rAyA cellaNAe devIe aMtie eyamahaM socA nisamma callaNaM devi evaM vayAsI - duTTu NaM ammo ! mae kayaM, seNiyaM rAyaM piyaM devayaM gurujaNagaM acaMtanehANurAgarataM nilayabaMdhaNaM karaMteNaM, taM gacchAmi NaM seNiyassa ranno sayameva niyalANi chidAmi tikaDu parasuhatthagae jeNeva cAragasAlA teNeva pahArettha gamaNAe / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tae NaM seNie rAyA kUNiyaM kumAraM parasuhatthagayaM ejamANaM pAsa, pAsitA evaM kyAsI - esaNaM kUNie kumAre apatthiyapatthie jAna sirihiriparivajjie parasuhatthagae iha havvamAgacchai / taM na najjai NaM mamaM kei kumAreNaM mArissara - cikaTTu bhIe jAva saMjAyabhae tAlapuDagaM visaM AsanaMsi pakkhiva / taNaM se seNie rAyA tAlapuDagavise AsagaMsi pakkhitte samANe muhuttaMtareNaM pariNamamANaMsi nippANe nicciTTe jIvavijaDhe oine / taraNaM se kUNie kumAre jeNeva cAragasAlA teNeva uvAgae, seNiyaM rAyaM nipANaM nici jIvavijaDhaM oinaM pAsai, pAsittA, mahayA piisoeNaM apphuNNe samANe parasuniyate viva caMpagavarapAyave sati dharaNiyalaMsi savyaMgehi saMnivaDie / + taNaM se kUNie kumAre muhurttatareNa Asatthe samANe royamANe, kaMdamANe, soyamANe, vilavamANe, evaM vayAsI - aho NaM mae adhaneNaM apuneNaM akayaputreNaM duI kayaM seviyaM rAyaM piyaM devayaM acaMtanehANurAgaracaM niyalabaMdhaNaM karaMteNaM, mama mUlAgaM ceva NaM seNie rAyA kAlagae - tika Isara - talavara jAva saMdhivAla - saddhi saMparivuDe royamANe 3 iDDhi sakArasamudapaNaM seNiyassa rano nIharaNaM karei, karitA bahUI loiyAI maya kaccAI kare | taraNaM se kUNie kumAre eeNaM mahayA maNomANasieNaM dukkheNaM abhibhUe samANe annayA kayAi kayAha aMteurapariyAla parivaDe sabhaMDamasovagaraNamAyAeM rAyagihArthI paDinikkha paI, paMDinikaTa mita inikkhamittA jeNeva pA For Private and Personal Use Only Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - 152 nirayAvalakA sUtra nayarI teNeva uvAgacchai / tatthavi NaM viulabhogasamiisamannAgae kAleNaM appasoe jAe yAvi hotthA / taeNaM se kuNie rAyA annayA kayAi kAlAdIe dasakumAre sahA. vei, saddAvittA, rajjaM ca jAva jaNavayaM ca ekArasabhAe viriMcai, viricittA sayameva rajasiriM karemANe pAlemANe viharai // 39 // chAyAtataH khalu sA cellanA devI kaNikaM rAjAnamevamavAdIta-kathaM khalu putra ! mama tuSTiA utsavo vA harSoM vA Anando vA bhaviSyati yatkhalu tvaM zreNikaM rAjAnaM priyaM daivataM gurujanakamatyantasnehAnurAgaraktaM nigaDabandhanaM kRtA AtmAnaM mahatAra rAjyAbhiSekeNa abhiSecayasi / tataH khalu sa kuNiko rAjA cellanAM devImevamavAdIghAtayitukAmaH khalu amba ! mama zreNiko rAjA, evaM mArayituM, vandhayituM, niHkSobhayitukAmaH khalu amba ! mama zreNiko rAjA, tatkathaM khalu amba ! mama zreNiko rAjA'tyantasnehAnurAgaraktaH / tataH khalu sA cellanA devI kUNikaM kumAramevamavAdIt-evaM khalu putra ! khayi mama garne AbhUte sati triSu mAseSu bahumatipUrNeSu mamAyametadrUpo dohadaH prAdurbhUtaH-dhanyAH khalu tA ambAH yAvat aGgapaticArikAH, niravazeSaM bhaNitavyaM yAvat yadApi ca khalu tvaM vedanayA'bhibhUto mahatA yAvat tUSNIkaH saMtiSThase, evaM khalu tava putra ! zreNiko raajaa'tyntsnehaanuraagrktH| tataH khalu sa kUNiko rAjA cellanAyA devyA antike etamaya zrutvA nizamya cellanAM devImevamavAdIt-duSThu khalu amba ! mayA kRtaM zreNikaM rAjAnaM priyaM devataM gurujanakamatyantaranehAnurAgaraktaM nigaDabandhanaM kurvatA, tad gacchAmi khalu zreNikasya rAjJaH svayameva nigaDAni chinami, iti kRtvA parazuhastagato yatraiva cArakazAlA tatraiva pradhArayati gamanAya / For Private and Personal Use Only Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TIkA kRNikako zreNikakA paricaya 153 tataH khalu zreNiko rAjA kuNikaM kumAraM parazuhastagatamejamAnaM pazyati, dRSTvA evamavAdI-eSa khalu kUNikaH kumAraH amArthitamArthito yAvat zrIhrIparivarjitaH . parazuhastagata iha havyamAgacchati, tana jJAyate khalu mAM kenApi kumAreNa (kutsitamAreNa ) mArayiSyatIti kalA bhIto yAvat saMjAtabhayastAlapuTakaM viSamAsye prakSipati / ___tataH khalu sa zreNiko rAjA tAlapuTakaviSe Asye prakSipte sati muhUrttAntareNa pariNamyamAne niSpANo nizceSTo jiivvibhtykto'vtiirnnH| tataH khalu sa kuNikaH kumAro yatraiva cArakazAlA tatraivopAgataH, upAgatya zreNikaM rAjAnaM niSpANaM nizceSTaM jIvavipratyaktamavatIrNa pazyati, dRSTvA mahatA pitRzokena AkrAntaH san parazunikRtta iva campakavarapAdapaH 'dhasa' iti dharaNItale sarvAGgaH sNniptitH|| tataH khalu sa kUNikaH kumAro muhUrtAntareNa AkhasthaH san rudan krandan zocan vilapan evamavAdI-aho ! khalu mayA adhanyena apuNyena akRtapuNyena duSThu kRtaM zreNikaM rAjAnaM priyaM daivatamatyantasnehAnurAgaraktaM nigaDabandhanaM kurvatA, mama mUlakaM caiva khalu zreNiko rAjA kAlagataH, iti kukhA Izvara-talavara-yAvat-sandhipAlaiH sArddha saMparivRto rudan 4 (krandan zocan vilapan ) mahatA RddhisatkArasamudayena zreNikasya rAjJo nIharaNaM karoti, kukhA bahUni laukikAni mRtakRtyAni karoti / . tataH khalu sa kUNikaH kumAra etena mahatA manomAnasikena duHkhenAmibhUtaH san anyadA kadAcit antaHpuraparivArasaMparitaH samANDAmatropakaraNamAdAya rAjagRhAt pratiniSkrAmati, pratiniSkramya yatraiva campA 'nagarI tatraivopAgacchati / tatrApi khalu pipulabhogasamitisamanvAmataH kAlena alpazoko jAtazcApyabhUt / 20 For Private and Personal Use Only Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir niravAlikAmA tataH khalu sa kUNiko rAjA anyadA kadAcit kAlAdikAn daza kumArAn zabdayati, zabdayikhA rAjyaM ca yAvajjanapadaM ca ekAdaza bhAgAna vibhajati, vibhajya khayameva rAjyazriyaM kurvan pAlayan viharati // 39 // TIkA 'taeNaM sA' ityAdi / priyaM=sarvathA hitakArakam / daivatam iSTadevatAkharUpam / gurujanakam gurujanavat paramopakArakam / atyantasnehAnurAgarakta vilakSaNapremarAgaraJjitam / pradhArayati-nizcinoti gamanAya, gantumudyata ityarthaH / avatIrNaH-manuSyAyuH ....samAptavAn / vipulabhogasamitisamanvAgataH vipulabhogAnAM samitiH-pravRttiH, tatra samanvAgataH samanumAptaH vipulabhogAn bhuJjAnaH kAlena-kiyatA kAlena vigatazoko'pyabhavat / zeSaM sugamam / 'taeNaM sA' ityAdi kUNikake aise vacana sunakara rAnI cellanAne rAjA kUNikako isa prakAra kahanA prArambha kiyA-he putra ! tumhAre isa rAjyAbhiSekase mujhe santoSa, athavA cittameM ullAsa, pramoda evaM sukha kisa prakAra ho ? jaba ki tuma atyanta sneha aura anurA: gase yukta, deva gurujana sadRza apane pitA, priya rAjA zreNikako bandhanameM DAlakara vizAla rAjya sukhakA upabhoga karate ho| __ - - 'taeNaM sA' UtyAha. | kRNikanAM evAM vacana sAMbhaLIne rANI celanAe rAjA kRNikane AvI rIte kahevuM zarU karyuM-he putra! tArA A rAjyAbhiSekathI mane satiSa athavA manamAM ullAsa, prameha eTale sukha kevI rIte thAya? kemake te atyaMta sneha tathA anurAgayukta, deva ane gurUjana samAna potAnA pitA priya rAjA zreNikane baMdhanamAM nakhI A vizAla rAjya saMkhano upabhoga kare che. For Private and Personal Use Only Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TIkA kUNika ko zreNikakA paricaya - yaha sunakara rAjA kUNikane cellanA devIse isa prakAra kahanA prArambha kiyA hai mAtA ! 'yaha rAjA zreNika jo merI ghAta cAhanevAlA hai evaM merA maraNa aura bandhana cAhanevAlA hai tathA mere manako duHkha denevAlA hai vaha mujhapara atyanta sneha aura anurAgase anurakta kaise ho sakatA hai ? . : ... kUNikake isa prakAra kahanepara celanA devIne usase kahA-he putra ! suna-jaba tU mere garbha meM AyA usake tIna mahIne pUrNa hote mujhe isa prakArakA dohada' (dohalA ) utpanna huA ki "ve mAtAe~ dhanya haiM jo apane patike udaravalimAMsako tala-bhUnakara madirAke sAtha khAtI huI yAvat apane dohada ( dohalA )ko pUrNa karatI haiN| maiM bhI yadi rAjA zreNikake udaravalikA mAMsa khAU~ to baDA acchA ho|" isa prakAra dohada honepara maiM dina-rAta ArtadhyAna karane lagI aura dohadake pUre na honeke A sAMbhaLI rAjA kRNike cellanA devIne A pramANe kahevA mAMDyuM che mAtA ! A rAjA zreNika je mAre ghAta cAhe che ane mAruM maraNa tathA baMdhana cAhavAvALe che tathA mArA manane duHkha denAre che. te mArA upara atyaMta saneha tathA anurAgathI anurakta kema hoI zake ? ' kaNikanA A prakAre kahevAthI celanA devIe tene kahyuM - ' he putra! sAMbhaLa-jyAre tuM mArA garbhamAM AvyuM tyArathI traNa mahinA pUrA thatAM mane evI jAtane dehada (tIvra IcchA) utpanna thaye ke - te mAtAne dhanya che ke je pitAnA patinA udarathati mAMsane taLI baMne madirAnI sAthe khAnAM pitAne dehada saMpUrNa rIte pUrI kare che. huM paNa je rAjA zreNikanuM udaravatinuM mAMsa khAuM te bahu sAruM thAya " A prakArane haha thavAthI huM dina-rAta ArtadhyAna karavA lAgI ane dehada pUre na thavAthI For Private and Personal Use Only Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nirayAvikAsa kAraNA: sAlakara pIlI paDa gii| jaba tumhAre pitAko yaha khabara dAsiyoM dvArA jJAta hA to unhoMne mujhase mere dohadakA vRttAnta sunakara abhayakumAra dvArA usakI pUrti kii| dohada ( dohalA) pUrNa honeke bAda maiMne vicAra kiyA ki isa bAlakane garnameM Ate hI apane pitAkA mAMsa khAyA to janma lekara na jAne kyA karegA ? isa lie isa garbhako kisI bhI upAyase naSTa kara DAlUM, parantu vaha garbha naSTa na hosakA aura tU paidA huA, terA janma honepara maiMne tujhe dAsIke dvArA ekAnta sthAnaukaraDIpara phikavA diyaa| pazcAt yaha vRttAnta tere pitA rAjA zreNikako mAlUma huA, unhoMne terI khoja kI aura khojakara tujhe mere pAsa le Aye / unhoMne terA parityAga karaneke kAraNa merI kaDI bhartsanA kI aura mujhe zapatha dekara kahA ki tuma isa baccekA acchI taraha pAlana poSaNa kro| ukaraDIpara paDe hue terI aMgulIke agra bhAgako murgene kATa liyA jisase tujhe baDI vedanA hotI thI, tU dina-rAta kaSTase cillAtA rahA thA, usa samaya tere pitA terI kaTI huI aMguloko apane mu~hameM lekara pIpa aura sukAIne pILI paDI gaI. jyAre tArA pitAne A khabara dAsIo dvArA jANavAmAM AvI tyAre temaNe mArA moDhethI mArA dehadanuM vRttAMta sAMbhaLIne te abhayakumAra dvArA ripUrNa karyo. dohada pUrI thayA pachI meM vicAra karyo ke A bALake garbhamAM AvatAMja pitAnA pitAnuM mAMsa khAdhuM te janma laIne te khabara nahi ke te zuM karaze? mATe A garbhane kaI paNa upAyathI nAza karI nAkhuM. paNa te mane nAza na thaI zake ane tuM pedA thaye. tAre janma thayA pachI meM tane dAsI mArata ekAMta sthAna-ukaraDe pheMkAvI dIdho. pachI A hakIkatanI tArA pitA rAjA zreNikane khabara paDI. temaNe tArI tapAsa karI ane tene gatIne rAjA mArI pAse lAvyA. temaNe tAre parityAga karavA mATe mane bahu Thapake Ape ane mane saMga ApIne kahyuM ke A bALakanuM sArI rIte pAlana poSaNa kare." te ukaraDe paDe hatuM tyAre tArI AMgaLInA AgalA bhAgane kukaDe karace hatuM jethI tane bahu vedanA thatI hatI ane tuM te kaSTathI divasa rAta bahu raDuyAja karate have te samaye tArA pitA tArI kapAyelI AMgaLIne potAnA momAM laI parUM ane lehI je For Private and Personal Use Only Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir madarabodhinI rIkA zreNikamaraNa zoNitako cUsakara thUka dete the, taba tujhe zAMti hotI thI aura dU cupa hojAtA thaa| jaba kabhI bhI tujhe pIDA hotI thI taba tere pitA isI taraha kiyA karate the, aura tU zAMti pAneke kAraNa cupa hojAtA thaa| he putra ! isa kAraNa maiM kahatI hU~ ki tere pitA rAjA zreNika tujhapara atyanta sneha aura anurAgase yukta hai| . . vaha kUNika rAjA cellanA rAnIke mu~hase isa prakAra vRttAnta sunakara kahane lage-he mAtA ! maiMne sabhI prakArake hita karanevAle iSTadevatA svarUpa paramopakAraka atyanta sneha-anurAgase yukta apane pitA rAjA zreNikako bandhanameM DAlA yaha ucita nahIM kiyA so maiM svayaM jAkara unake bandhanako kATatA hUM, aisA kahakara kuThAra hAthameM lekara jahA~ kArAgAra thA vahA~ jAneke lie claa| usake bAda rAjA zreNikane, hAthameM kuThAra lie hue kUNikakumArako Ate hue dekhakara unake mu~hase sahasA ye zabda nikala paDe ki yaha kUNikakumAra anucitako cAhanevAlA kartavyahIna yAvat lajjAvarjita hAthameM kuThAra lie hue jaldIse A rahA hai, nIkaLatuM hatuM te cUsIne thuMkI detA hatA. tyAre tene zAMti thatI hatI ane tuM ne rahI jAtuM hatuM. jyAre vaLI pAchI pIDA thatI tyAre tArA pitA evI rIte karatA hatA. ane te zAMti maLavAthI chAne rahI jAte hate. he putra! A kAraNathI huM kahuM chuM ke tArA pitA rAjA zreNika tArA para bahu sneha ane aka rAga rAkhatA hatA. te kRNika rAjA celanA rANInA moDhethI A pramANe hakIkata sAMbhaLI kahevA lAgyA...he mAtA ! meM sarva prakAre hita karavAvALA, ISTadeva svarUpa parasa upakAraka, bahuja snehabhAva rAkhavAvALA mArA pitA rAjA zreNikane baMdhanamAM nAkhyA te vAjabI na karyuM tethI huM pote jaIne temanAM baMdhana kApI nAkhuM chuM. ema kahI kuhADI hAthamAM laI jyAM kedakhAnuM hatuM tyAM gayA. - tyAra pachI rAjA zreNike hAthamAM kuhADI laIne kRNika kumArane Avo je. joIne tenA moDhethI turata AvA zabdo nIkaLI paDyA ke-"A kRNika kumAra anucita cAhavA vALo kartavyahIna nirlajaja thaIne kuhADI laI jaldI ahIM Ave che, For Private and Personal Use Only Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 158 nirayAvalikAsUtra. na jAne kisa prakAra yaha mujhe burI taraha mAregA, isa bAtase Darakara rojA zreNikane apanI aMgUThImeM rahe hue tAlapuTa viSako apane mukhameM rakha liyA / mu~ha meM rakhaneke bAda vaha viSa kSaNamAtrameM sAre zarIrameM phaila gayA aura rAjA prANa evaM ceSTAse rahita ho mRtyuko prApta ho gayA / isake bAda kUNikakumAra kArAgArameM AyA aura Akara prANa evaM ceSTAse rahita - marehue - rAjA zreNika ko dekhA / dekhakara pitA ke maraNajanya asahanIya kaSTase AkrAnta ho tIkSNa kuThArase kaTe hue komala campaka vRkSakI taraha bhUmipara dhaDAmase gira paDA / isake anantara vaha kUNikakumAra kucha samaya bAda mUrchArahita huA, mUrchAke haTa jAnepara vaha rotA huA karuNa zabdase ArtanAda aura vilApa karatA huA isa prakAra bolA- maiM abhAgA hU~, pApI hU~, puNyahIna hU~, jo ki maiMne burA kArya kiyA, devagurujanake samAna parama upakArI aura sneha - mamatA se anurakta apane pitA zreNika khabara nathI paDatI ke te mane kevI rIte kharAkha rIte mArI nAkhaze. A vAtathI harI jaIne rAjA zreNike peAtAnI aMguThImAM rahela tAlapura jhera peAtAnA mAmAM sUkayuM. meAmAM mUkayA pachI te jhera eka paLa mAtramAM AkhA zarIramAM phelAI gayuM ane sajA prANathI ane halanacalanathI rahita thai mRtyu pAmyA. tyAra pachI kUNika kumAra kedakhAnAmAM AvyA ane AvIne rAjA zreNikane prANa ane halanacalanathI rahita- marelA joyA, joIne pitAnA maraNujanya sahana na thAya evAM du:khathI rUdana karatA thakA tIkSNadhAra vALI kuhADIthI kApelA kAmaLa 'ca'paka vRkSanI peThe jamIna upara dhaDAMga paDI paDayA. tyAra pachI te kUNika kumAra thADA samaya pachI mUrchArahita thayA mUrchA haTI thayA pachI te rUdana karatA karUNa zabdathI nAda karatA zAka ane vilApa karatA chuM, pApI chuM, puNyahIna chuM, jethI meM 5 karatA A pramANe khalyA huM abhAgI prazama kArya karyuM. deva gurUjana samAna parama upakArI ane sneha mamatAthI lAgaNI For Private and Personal Use Only Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir FarfdhA roNA zeniza sApa no pUmANas rAjAko kdhanameM DAlA aura mere hI kAraNa inakI mRtyu huii| aisA kahakara apane kuTumbake sAtha rudana karatA huA baDe samArohake sAtha rAjAkI antima laukika kriyA kI / usake bAda vaha kUNika rAjagRhameM apane pitAkI upabhoga sAmagriyoMko dekha -dekhakara atyanta duHkhI hotA thaa| kahIM vaha pitAkA siMhAsana dekhatA thA to kahIM unakI zayyA, kahIM unake AbhUSaNa, to kahIM unake vastra, ye saba dekhate use pitAkI smRti anavarata AtI rahatI thI, aura unheM apane kiye hue pApa karmoMkA bhI smaraNa hojAtA thA jisase asIma kaSTako prApta hotA thaa| isa kAraNa vaha vahA~ nahIM raha sakA aura eka samaya apane antaHpura parivAra sahita apanI samasta sAmagrI lekara rAjagRhase bAhara nikalA aura calakara jahA~ campA nagarI thI vahA~ gayA, aura campA nagarIko apanI rAjadhAnI banAkara nivAsa karane lgaa| kucha samaya vyatIta hojAnepara vaha pitAke zokako bhUla gyaa| usake bAda vaha kUNikakumAra apane bhAI kAla Adi dasa kumAroMko bulAkara rAjyake gyAraha bhAga karake una logoMko bATa diyA va apane rAjyakA pAlana svayaM karane lgaa| rAkhanAra pitAnA pitA zreNika rAjAne baMdhanamAM (kedakhAnAmAM) nAkhyA ane mArAja kAraNathI enuM mRtyu thayuM. ema kahIne potAnA kuTuMbIonI sAthe rUdana karatA thakA bahu samApaka rAjA zreNikanI aMtima laukika kriyA karI. - tyAra pachI te kUNika rAjagRhamAM pitAnA pitAnI upabhoga sAmagrIo ne joIne bahuja duHkhI the . hatA kayAMka te pitAnuM siMhAsana jotA hatA te kayAMka temanI zayyA, kyAMka tamanAM AbhUSaNa to kayAMka temanAM vastro. A joI teone pitAnuM smaraNa vAraMvAra thayA karatuM hatuM ane temaNe pote karelAM pApa karmonuM paNa maraNa thaI AvatuM hatuM jethI pAravagaranuM kaSTa prApta thatuM hatuM. A kAraNathI te tyAM rahI zakayA nahi ane eka samaye pitAnAM aMta:pura kuTuMba-sahita potAnI tamAma sAmagrI laIne rAjagRhathI bahAra nIkaLyA ane cAlIne jyAM caMpAnagarI hatI tyAM gayA. ane pachI caMpAnagarIne pitAnI rAjadhAnI banAvIne tyAM rahevA lAgyA Do samaya vyatIta thaI gayA pachI te pitAnA zokane bhUlI gayA - tyAra pachI te kRNika kumAra pitAnA bhAI kAla Adi daza kumArene belAvIne rAjyanA agIyAra bhAga karI te lekene vecI dIdhuM tathA pitAnA rAjaya) pAlana pote karavA lAgyA. For Private and Personal Use Only Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nirayAvalikAsatra atra prasaGgamAptaM kUNikasya zreNikaghAtakasve kAraNaM darzyate' zreNiko bhUpaH prAg vItarAgavacanabahirtitayA samyaktvAbhAvAd devagurudharmAn nirNetuM nAzakat / cellanApANipIDanAnantaraM tadIyameraNayA'nAthimunisadupadezena samyaktvamalabhata / . .. purA zreNiko rAjA kadAcit vimalapavanaM sevituM zItalamandasugandhagandhavAhasanAthaM mattakokilakalaravakUjitaM vanamagamat / tatraikastApasAzrama kUNika zreNikakI mRtyumeM kyoM kAraNabhUta banA ? yaha kathAnaka prAsaGgika hai etadartha ise nIce dikhalAte haiM rAjA zreNika pahale vItarAgadharmI nahIM honese usameM samyaktva nahIM thA, ataeva vaha deva guru aura dharmakA nirNaya karanemeM asamartha thaa| parantu jaba usakA vivAha cellamAke sAtha huA taba usakI preraNAse va anAthi munike sadupadeza dvArA use samyaktvakA lAbha huA aura vaha vItarAgake dharmako mAnane lgaa| pahale vaha zreNika rAjA eka samaya zuddha vAyu sevana karaneke lie vanameM gyaa| vaha vana zItala, manda, sugaMdha vAyuse yukta evaM matta kokilake kalaravase kUjita thaa| vahA~ eka kRNika zA mATe zreNikanA mRtyumAM kAraNabhUta banyA? A kathAnaka prAsaMgika che mATe te nIce batAvIe chIe - " rAjA zreNika pahelAM vitarAgadhamI na hovAthI tenAmAM samyakatva nahatuM. AthI te deva gurU tathA dharmane nirNaya karavAmAM asamartha hatA. paraMtu jyAre Samiti tene vivAha cellanAnI sAthe thaye tyAre tenI preraNAthI ane anAthi munInA sadupadezathI tene samyakatvane lAbha thaze ane te vItarAganA dharmane mAnavA lAgyA. pahelA te zreNika rAjA eka samaya zuddha vAyu sevana karavA mATe vanamAM gayA te vana zItala, mada, suMgadha vAyuthI yukta ane matta thayelI koyalanA kalaravathI For Private and Personal Use Only Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 'sundarabodhinI TIkA kuNika - zraNikakA vairakAraNa 161 AsIt / tasminnAzrame kazcittApaso mAsaM mAsaM tapasA kSapayan pAraNAM kurvANa AsIt / rAjA taM tapasvinaM vilokya samatuSyat, tApasaM ca svabhavane pAraNAM kartu prArthayat / tApasenoktam - pAraNAyAM paJca dinAni sAmpratamavaziSyante pazcadivasAnantaraM pAraNAyai tava rAjadhAnImAgamiSyAmi, he rAjan ! mamAyaM niyamo yat - ' pAraNAdine ekasminneva gRhe bhikSA tApasakA Azrama thA / usa Azrama meM eka tApasa mAsa mAsake upavAsase pAraNA karatA thA / rAjA usa tApasako dekhakara atyanta prasanna huA, aura usase prArthanA kI - he mahAtman ! Apa mere yahA~ pAraNA karaneke liye padhAreM / rAjAkI aisI prArthanA : sunakara tApasa bolA he rAjan ! abhI mere pAraNemeM pA~ca dina ghaTate ( avaziSTa ) haiM unake pUrNa hojAnepara maiM tumhAre yahA~ pAraNeke liye AU~gA, parantu merA eka niyama hai usako dhyAna meM rakhanA maiM pAraNeke dina kevala ekahI ghara bhikSAke lie jAtA hU~ / yadi jita hatuM. tyAM eka tapasvInA Azrama hatA. te smAzramamAM eka tApasa mahinA mahine upavAsa karI pAraNAM karatA hatA. rAjA te tApasane joine atyaMta khuzI thayA ane teone prArthanA karI he mahAtman ! Apa mAre tyAM pAraNAM karavAne padhAA. ' rAjAnI evI prArthanA sAMbhaLI tApasa elyuAH-- he rAjan! hajI mAre pAraNAM karavAne pAMca divasa anaziSTa (khAkI ) che. te purA thai gayA pachI huM tAre tyAM pAraNAM mATe AvIza paraMtu mAza eka niyama che te dhyAnamAM rAkhajeuM pAzuAMne misa mAtra ekaja ghera zikSAne mATe For Private and Personal Use Only Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir miravAvalikAmA mAcarAmi, yadhekatra maikSyaM na labhe tadA mAsaM kSapayAmi' iti vApasaniyamaM zrutvA zreNiko rAjA nijarAjadhAnImAgamat / tataH paJcasu divaseSu vyatIteSu pAraNA'he tApasaH zreNikarAjadvAramAgataH / tasmin dine rAjJo mahatyA zirovedanayA rAjabhavanaM vyAkulamAsIditi tApasaM satkartuM ko'pi nAzakat / tApasastAdRzaM rAjabhavanaM nirIkSya tataH parAvRtto dvitIyaM mAsaM kSapayituM prArabhata / zirovedanAyAM zAntAyAM rAjA tApasamupAgacchat / tApasazca khaniyamaM rAjAnaM zrAvitavAn / bhUpaH punaH vahA~ bhikSA nahI milI to phira mAsakSapaNa ( khamaNa) ke bAda hI pAraNA karatA hai| rAjA usa tApasake isa niyamako sunakara apanI rAjadhAnIko lauTa gyaa| usake pA~ca dina bIta jAneke pazcAt vaha tApasa pAraNeke dina, rAjA beNikake dvArapara AyA / usa dina rAjAke sirameM asahya vedanA thI jisase samUcA rAjabhavana vyAkucha thA, isaliye usa tApasakA kisIne satkAra nahI kiyaa| tApasa isa prakAra rAjamahalako vyAkula dekhakara lauTa gayA aura punaH eka mAsakA upavAsa karane lgaa| ... . .. jaba rAjAne ziravedanAse chuTakArA pAyA taba vaha punaH usI tApasake jAuM chuM. je tyAM bhikSA na maLe te vaLI pAchA pharIne mAsa khamaNa pachI ja pAraNAM karUM chuM. rAjA te tApasane A niyama sAMbhaLIne pitAnI rAjadhAnIe paatth| gayA. che tene pAMca divasa vItI gayA pachI te tApasa pAraNane divasa rAjA zreNikanA dvAre AvyuM. te divasa rAjAnA mAthAmAM asahya vedanA hatI jethI AkhuM rAjabhavana vyAkuLa hatuM. AthI te tApasane koIe satkAra na karyo. tApasa A pramANe rAjamahelane asthira (vyasta) je pAcho pharyo ane pharI te eka mAsanA Na Rai ayo. - ...... .. . .... - jyAre rAjAne mAthAne dakhAve maTI gayo tyAre te pharIne teja tApasanI For Private and Personal Use Only Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TokA'Nika-zreNikA vairakAraNa pAraNArtha tApasaM. mArthitavAn / pAraNAdine zreNikarAjadhAnImasau vApasa bhAgataH / tasmin dine rAjabhavanaM vahimadIptamAsIditi tApasAgamanaM rAjJA vismRtam atastApasaH parAvRtat / tatastRtIyaM mAsaM sa kSapayituM pAramata / vahIM zAnte rAjA tApasamupagamya kSamA punaH pAraNAM ca pArthayAmAsa / pAsa gayA, aura use pAraNeke lie apane yahA~ AnekI savinaya prArthanA kii| tApasane rAjAkI prArthanAko sunakara phira apane usa niyamako doharAyA aura bAdameM rAjAke yahA~ pAraNAke liye AnA svIkAra kara liyaa| pAraNAke dina vaha tApasa phira rAjAke yahA~ AyA, parantu saMyogase usa dina rAjabhavanameM Aga laga gayI, aura rAjA ' Aja tApasakA pAraNA dina hai' yaha bhUla gayA / tApasa rAjabhavanako bhAgakI lapaToMse jalatA huA dekhakara lauTa gayA aura phira tIsare mahInekA upavAsa karane lagA / Agake zAnta hojAnepara rAjAko smaraNa huA ki maiMne tApasako pAraNA ke liye Aja bulAyA thA parantu rAjabhavanameM Aga laga jAnese maiM use bhUla gayA, becArA tapasvI isa mAsa bhI mere hI kAraNa bhUkhA rahA / yaha socakara rAjAko pAse gaye ane tene pAraNAM mATe pitAne tyAM AvavAnI savinaya prArthanA karI. tApase rAjAnI prArthanAne sAMbhaLI pharIne pitAne te niyama bIjI vAra kahyo ane pachI rAjAne tyAM pAraNAM mATe AvavAne svIkAra karyo. pAraNane divasa te tApasa pAcho rAjAne tyAM Avyo paraMtu sagavazAta te divasa rAjabhavanamAM Aga lAgI gaI tathA rAjA "Aje tApasane pAraNane divasa che e bhUlI gaye. tApase rAjabhavanane AganI javALAothI baLatuM joyuM ane jeIne pAchA pharI gaye. ane pAchA trIjA mahinAnA upavAsa karavA lAgyA. Aga zAMta thaI gayA pachI rAjAne yAda AvyuM ke-meM tApasane pAraNAM mATe Aje lAvyA hatA. paraMtu rAjabhavanamAM Aga lAgI javAthI huM te bhUlI gaye bicArA tapasvI A mahine paNa mArAja kAraNathI bhUkhyA rahyA. A vicArathI sajAne bahu For Private and Personal Use Only Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - nirayAvalikAmA tApasenAparAdha kSamilA pAraNArtha rAjabhavanAgaranaM svIkRtam / pAraNAdine tApaso rAjadvAramAgataH / tasmin dine zatruH zreNikarAjadhAnImAkrAmyat / rAjA yo'mudyataH sainyaM sahItuM pravRttastApasaM satkatuM na kSamo'bhUt / tApaso rAjadvAramAgatya punaH parAvRttazcaturtha mAsaM tapasA kSapayituM prArabhata / atyanta kaSTa huA aura vaha usa tApasake pAsa gayA tathA apane aparAdhakI kSamA yAcanA kI, aura phira apane yahA~ pAraNAke liye AnekI prArthanA kii| tApasane aparAdhako kSamA kara diyA, aura rAjabhavana meM pAraNAke lie AnA svIkAra kara liyaa| pAraNAke dina phira vaha tApasa rAjAke daravAjepara AyA, parantu usI dina durbhAgyase zatrune usakI rAjadhAnIpara caDhAI kara dI thii| rAjA senAko vyavasthita rUpase ekatrita karanemeM lagA huA thA, isa liye vaha tIsarI bAra bhI saHkAra naho kara sakA / tApasa rAjAke daravAjese usa dina bhI binA pAraNAke lauTA aura cauthe mAsakA upavAsa prArambha kara diyA / / kaSTa thayuM ane te tApasa pAse gaye ane pitAnA aparAdha mATe kSamAnI yAcanA karI, ane pharIne pitAne tyAM pAraNAM mATe AvavAnI prArthanA karI. tApase aparAdhane mATe kSamA ApI dIdhI ane rAjabhavanamAM pAraNuM mATe AvavAne svIkAra karI lIdhe - pAraNane divase pAcho te tApasa rAjAnA daravAjA para AvyuM paNa te divase durbhAgyavazAt zatrue tenI rAjadhAnI upara caDAI karI hovAthI rAjA sencane vyavasthita karI ekaThuM karavAmAM rokAyela hato AthI te trIjI vakhata paNa satkAra karI zake nahi. tApasa rAjAne gherathI te divasa paNa pAraNuM karyA vagara pAcho pharyo ane cothA mAsanA upavAsa zarU karyA. For Private and Personal Use Only Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhino TokA kUNika - zreNikakA vairakAraNa tato yuddhe nivRtte rAjA tApasamupagamyA'parAdhakSamAM pAraNAM prArthayAmAsa / tApasaH kSamAM pAraNAM ca svIkRtya caturthamAsAnantaraM rAjaGkAramAgataH sarvAn putrajanmotsava nimagnAnavalokya pAraNAmakRtvA parAvRttaH / utsavAnantaraM bhUpaH svabhRtyAn pRSTavAn - bho ! kiM tApasaH pAraNArthamAgatavAn ? / bhRtyaiH kathitam - pAraNAmakRtvaiva gatavAnasau svAzrame / punaH 165. usake bAda laDAIse avakAza milanepara rAjA tApasake pAsa AyA aura apanI vipadA sunAkara kSamAyAcanA kI tathA pAraNA karaneke lie punaH prArthanA kI / tApasane rAjAko kSamA kara diyA aura pAraNA ke lie unake yahA~ AnA svIkAra kareM liyA / cauthe mAsake samApta honepara pAraNA ke liye rAjAke daravAjepara AyA / saMyogase usI dina rAjAke ghara laDakA paidA huA / apane antaHpuraparijanake sahita rAjA usI samAroha meM saMlagna thA isaliye rAjAko tApasake AnekA dhyAna bilakula nahIM rahA / tApa pAraNAke liye mikSA na pAkara lauTa gayA / utsava bItanepara rAjAne apane paricArakoMse pUchA- kyA tApasa pAraNAke lie AyA thA ? unhoMne kahA -deva ! eka tApasa pAraNA ke liye AyA thA kintu vaha pAraNA kiye binA hI apane Azramako lauTa gayA / tyAra pachI laDAIthI phurasada maLyA pachI rAjA tApasanI pAse Avye ane peAtAnI vipata saMbhaLAvI kSamA mAgI ane pAraNAM karavA mATe phrIne prArthanA karI. tApase rAjAne kSamA karI dIdhI tathA pAraNAM mATe tene tyAM AvavAnA svIkAra karyo. ceAthA mAsa samApta thatAM te pAraNAM mATe rAjAne dvAre AvyA. sogathI teja divase rAjAne ghera che!karI janamyA. peAtAnA aMta:puranA parijanA sAthe rAjA te prasaMgamAM lAgelA hatA AthI rAjAne tApasa AvavAnuM bilakula dhyAnamAM na rahyuM. tApasane pAraNAM mATe bhikSA na maLavAthI pAchA gayA. For Private and Personal Use Only 6 utsava vItI gayA pachI rAjAe peAtAnA paricArakA (nAkarA) ne pUchyuMtApasa pAraNAM mATe AvyA hatA ?' teoe kahyuM- he deva ! eka tApasa pAra mATe AvyA hatA paNa te pAraNAM karyAM vinAja peAtAne Azrame pAche thayuM. Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir niravAvalikAstra vatra gakhA' vItarAgavacanAmRtapAnAbhAvAt tApasaH krodhAminA prajvalitaH sadadharmazraddhArahito'sau zreNikaM dviSan ArtaraudradhyAnapUrvakaM manasyeva cintayati-'tilatuSamAtramapi yadi me tapaHphalaM tadA'haM janmAntare'sya rAjo duHkhado bhaveyam' iti vicArya parabhavaduHkhadAyakanidAnaM kRtavAn / - tato rAjA tApasanikaTamAgataH / tatra tApasa uvAca-he rAjan ! yo bhUyo mAM nimantryatvaM vismarasi, 'atha sarvathA yAvajIvaM caturvidhAhAraM parityajya parabhave tava duHkhado bhaveyam / etAdRzaM pratijJAtavAnasmi / tApasa apane AzramameM Akara, vItarAgake vacanarUpI amRtapAnake binA krodhAgrise balatA huA zuddha dharmakI zraddhAse rahita honeke kAraNa, zreNika rAjAse dveSa karatA huA Ate-raudra-dhyAnapUrvaka isa prakAra apane manameM vicArane lagA-'yadi tilatuSake barAbara bhI merI tapazcaryAkA phala ho to maiM cAhatA hU~ ki-isa rAjA zreNikako agale janmameM duHkhadAyI hoU~ ' aisA vicArakara janmAntarameM duHkha denevAlA nidAna (niyANA ) kiyaa| usake bAda rAjA tApasake pAsa AyA / tApasane rAjAse kahA-he rAjan / hU~ mujhe bAra2 nyautA dekara bhUla jAtA hai, Aja maiMne aisI pratijJA karalI hai ki-' yAvajjIva cAroM prakArake AhArako tyAga kara parabhavameM tumhAre liye duHkhadAyI bneN| tApasa pitAnA AzramamAM AvI vItarAganA vacanarUpI amRtapAna vagarane dharUpI agnithI baLa baLane zuddha dharmanI zraddhAthI rahita rahevAnA kAraNe zreNika rAjAne dveSa karato Arta-raudradhyAnapUrvaka A prakAre potAnA manamAM vicAravA lAgyuM. je tilatuSa (talanAM kretAM) nI barAbara paNa mArI tapazcaryAnuM phaLa hoya te huM IcchuM chuM ke-"huM A rAjA zreNikane janmAMtaramAM duHkhadAyI thAu" Ama vicAra karI janmAMtaramAM duHkha devAvALe thavA nidAna (niyANuM) karyuM. tyAra pachI rAjA tApasanI pAse AvyA tApase rAjAne kahyuM- he rAjanI na mane vAre vAre nimaMtraNa daIne bhUlI jAya che Aja meM evI pratijJA karI che jyAM sudhI jIvuM tyAM sudhI cAre prakAranA a.hArano tyAga karI parabhavamAM tamane bhAyI thA.' For Private and Personal Use Only Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir manarapodhInI TIkA kaNika-zreNikakA kAraNa rAjA bhRzaM prArthayAmAsa para tApaso na zAntakopo'bhavat / rAnA vivazatayA tApasAzramAbhivRtya khabhavanamupAgato rAjyakArya lagaH / asauM tApasaH kAlAvasare kAlaM kRtvA tasyaiva rAjJazcellanAdevIgarbhataH putratvenodapadyata / mAya 'kaNikakumAra' iti vikhyAtaH / nidAnamabhAvAt zreNikarAjasya yAtako'bhUt / idaM ca kugurusevAphalam ataH kuguruM vihAya suguruH sevniiy..| mugurusevanena na mokSamArgajJAnaM na vA bhavabhramaNanivRttiH / kuguroH samyak sevane'pi nA''tmakalyANam / uktazca rAjAne tApasase bahuta prArthanA kI parantu usakA kopa zAnta nahIM hubhaa| rAjA hArakara tApasake Azramase apanI rAjadhAnImeM AyA aura rAjakAjameM saMlagna ho gyaa| vaha tApasa kAlAntarase marakara usakI rAnI cellanAke garbhameM AyA aura usakA putra hokara paidA huA aura 'kUNikakumAra' ke nAmase prasiddha huaa| nidAna ( niyANA )ke prabhAvase vaha zreNikakA ghAtaka huaa| ___ yaha kugurusevAkA phala hai, isa lie kuguruko choDakara sadgurukI sevA karanI cAhie / kugurukI sevAse na mokSamArgakA jJAna hotA hai aura na bhavabhramaNa hI miTatA hai| kugurukI acchItaraha sevA kare to bhI AtmakalyANa nahIM ho sktaa| kahA bhI hai: rAjAe tApasane bahu prArthanA karI paNa tene kepa zAMta thayo nahi rAjA hArI jaIne tApasanA AzramethI potAnI rAjadhAnImAM AvIne rAjakAryamAM kAme vAgI gaye. te tApasa kAlAMtare marI gayA pachI tenI rANI callanAnA garbhamAM Avyo, tathA tene putra thaIne ja ane "Nika kumAra'nA nAmathI prasiddha yayo. nina (niyA!). nA pAyI te zreNinI bAta yayo. - A kagurUsevAnuM phala che. AthI kugurUne cheDIne sadagurUnI sevA karavI joie. kugurUnI sevAthI nathI mokSamArganuM jJAna thatuM ke nathI bhavamaNa paNa maTatuM gurUnI sArI rIte sevA karIye te paNa AtmakalyANa thaI zakatuM nathI 48 03:-.. For Private and Personal Use Only Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - 'nirayAvalikAba ___ nA''naM suSikto'pi dadAti nimbakA, puSTA sarpandhyagavI payo na ca / duHstho nRpo naiva susevitaH zriyaM, dharma zivaM vA kugururna saMzritaH // 1 // ., iti kUNikasya zreNikaghAtakatve kAraNavivaraNam // sU0 39 // ." nA''naM suSikto'pi dadAti nimbakaH, puSTA rasairvandhyagavI payo na ca / ___ duHstho nRpo naiva susevitaH zriyaM, .. dharma zivaM vA kugururna saMzritaH // 1 // arthAt-nImako cAhe kitanA bhI sIMco tobhI usameM AmakA phala nahIM baasktaa| acchIse acchI vastu khilAnepara bhI vandhyA gau dUdha nahIM desakatI / daridra rAjAkI cAhe kitanI bhI sevA kI jAya kintu vaha dhana nahIM desakatA, vaise hI kutsita gurukI sevAmeM na zrutacAritralakSaNa dharmakI prApti hotI hai aura na mokSakI prApti ho sakatI hai| -- kUNika, zreNikakA ghAtaka kyoM huA ?' isakA vivaraNa uparokta likhe anusAra hai // sU0 39 // nA''naM muSikto'pi dadAti nimbakaH, puSTA rasai bandhyagavI payo na ca / duHstho nRpo naiva susevitaH zriyaM, dharma zivaM vA kugururna saMzritaH // 1 // arthAta-lIMbaDAne game teTaluM pANI pAo to paNa temAM AMbAnuM phUla na AvI zake. sArAmAM sArI vastu khavarAvavAthI paNa vadhyA gAya dUdha na ApI zake. daridra rAjAnI game teTalI paNa sevA karavAmAM Ave te paNa te dhana na ApI ' zake evI ja rIte kutsita (agya) gurUnI sevAthI nathI te sutacAritralakSaNa dharmanI prApti thAtI ke nathI mokSanI prApta thaI zakatI. Nika, zreNikane ghAtaka kema thaye ? tenuM vivaraNa upara kahyA pramANe che. (sU ) For Private and Personal Use Only Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhundarabodhinI TIkA baihallyako gandhahAyAse koDA mUlamtatya NaM caMpAe nayarIe seNiyassa rano putte cellaNAe devIe attae kUNiyassa rano sahoyare kaNIyase bhAyA vehalle nAma kumAre hotyA somAle jAva surUve / taeNaM tassa vehallassa kumArassa seNieNaM ranA jIvaMtaeNaM ceva seyaNae gaMdhahatthI aTThArasavaMke ya hAre punvadine / taeNaM se vehalle kumAre seyaNaeNaM gaMdhahatyiNA aMteurapariyAlasaMparikhuDe caMpa nagari majjhamajjhaNaM niggacchai niggacchittA abhikkhaNaM 2 gaMgaM mahAnaI majjaNayaM oyarai / taeNaM seyaNae gaMdhahatthI devIbho soMDAe giNDai, giNhittA appegaiyAo puDhe Thavei, appegaiyAo khaMdhe Thavei, evaM appegaiyAo kuMbhe Thavei, appegaiyAo sIse - Thavei, appegaiyAo daMtamusale Thavei, appegaiyAo soMDAe gahAya uDDhe vehAsaM ubihai, appegaiyAo soMDAgayAo aMdolAvei, appegaiyAo daMtaMtaresu nINei, appegaiyAo sIbhareNaM NhANei, appegaiyAo aNegehiM kIlAvaNehiM kolAvei / / taeNaM caMpAe nayarIe siMghADagatigacaukkacaccaramahApahapahesu bahujaNo anamannassa evamAivakhai jAva parUvei-evaM khalu devANuppiyA! vehalle kumAre seyaNaeNaM gaMdhahatthiNA aMteura0 taM ce jAva aNegehiM kIlAvaNaehiM kIlAvei, taM esa NaM vehalle kumAre rajasiriphalaM paJcaNubbhavamANe viharai, no kapie raayaa| taeNaM tIse paumAIe devIe imIse kahAe laTTAe samANIe ayameyAsave jAva samuppajitthA-' evaM khalu vehalle kumAre seyaNaeNaM gaMdhapatthiNA jAva. aNegehiM kIlAvaNaehi kolAvera, taM .esa behalle kamAre For Private and Personal Use Only Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nirayAvalikAsUtra rajjasiriphalaM paccaNubbhatramANe viharai, no kUNie rAyA, taM kiM amhaM rajjeNa vA jAva jaNavaraNa vA jai Na amhaM seyaNage gaMdhahatthI natthi ? taM seyaM khalu mamaM kUNiyaM rAyaM eyamahaM vinavittae' tti kaTTu evaM saMpehera, saMpehittA jeNeva kUNie rAyA teNeva uvAgacchara, uvAgacchittA karayala0 jAva evaM vayAsI evaM khalu sAmI ! vehalle kumAre seyaNaegaM gaMdhadatthiNA jAva ahiM kIlarayer kIlAvei, taM kiNNaM sAmI ! amhaM rajjeNa vA jAva traNa vA jaiNaM amhaM seyaNae gaMdhahatthI natthi ? | taNaM se kUNie rAyA paumAvaIe devIe eyamahaM no ADhAi, no parijANai, tusiNIe saMcivai / taegaM sA paumAI devI abhikkhaNaM2 kUNiyaM rAyaM eyamahaM vinnave | taraNa se kUNie rAyA paumAvaIe devIe abhikkhagaM 2 eyama vinnavijjamANe annayA kayAi vehalaM kumAraM sadAvei sadAvittA seyaNagaM gaMdhahatthi aTThArasavaMkaM ca hAraM jAyai / tara se vehalle kumAre kUNiyaM rAyaM evaM vayAsI - evaM khalu sAmI ! seNieNaM rannA jIvaMteNaM ceva seyaNae gaMdhahatthI aTThArasatraMke ya hAre dine, taM jai NaM sAmI ! tubbhe mamaM rajjasta ya raTThasta ya jagatrayassa ya addhaM dalaha to NaM ahaM tubbhaM seyaNagaM gaMdhahatthi aTThArasarvakaM ca hAraM dalayAmi / taNaM se kUNie rAyA vehallassa kumArassa eyama no ADhAi, no parijANai, abhikkhaNaM2 seyaNagaM gaMdhahatthi aTThArasakaM ca hAraM jAyaI / taraNaM tassa vellassa kumArassa kUNiegaM ranA abhikakha2 sebapagaM gaMdhahatthi aTThArasarvakaM ca hAraM [jAemAgassa samAgassa ayameyArUve * ajjhatthie 4 samuppajjitthA ] evaM khalu akkhiviukAme NaM givhiukAme NaM ucAlekAme NaM mamaM kUNie rAyA seyaNagaM gaMdhaitthi ahArasarvakaM ca For Private and Personal Use Only Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org sundarabodhinI TokA vehallyakI gandhahAthose krIDA 171 taM jAva mamaM kUNie rAyA [no jAgai ] tAva [ seyaM me ] seyaNagaM gaMdhahatthi aTThArasavaMkaM ca hAraM gahAe aMteurapariyAla saMparivuDassa sabhaMDamatobagaraNamAyAe caMpAo nayarIo paDinikkhamittA vesAlIe nayarIe ajjagaM ceDayarAyaM uvasaMpajjittANaM viharittae / evaM saMpehera, saMpehittA kUNiyassa rano aMtarANi jAva paDijAgaramANe 2 viharai | Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir taNaM se vehalle kumAre annayA kayAi kUNiyassa ranno aMtaraM jANai jANittA, seyaNagaM gaMdhahatthi aTThArasavaMkaM ca hAraM gahAya aMteurapariyAla - saMparibuDe sabhaMDamattotragaraNamAyAe caMpAo nayarIo paDinikkhamai paDinikkhamittA jeNeva vesAlI nayarI teNeva uvAgacchara uvAgacchittA vaisAlIe nayarIe ajjagaM ceDayaM zayaM uvasaMpajjittA NaM viharai // 40 // chAyA tatra khalu campAyAM nagaryAM zreNikasya rAjJaH putrazrellanAyA devyA AtmajaH kuNikasya rAjJaH sahodaraH kanIyAn bhrAtA vaihallyo nAma kumAra AsIt sukumArayAvatsurUpaH / tataH khalu tasya vaihallyasya kumArasya zreNikena rAjJA jIvatA caiva secanako gandhahastI aSTAdRzavako hArazca pUrvadattaH / tataH khalu sa vaihallyaH kumAraH secanakena gandhahastinA antaHpuraparivArasaMparivRtacampAyA nagaryAM madhyamadhyena nirgacchati, nirgatya abhIkSNaM2 gaGgAM mahAnadIM majjanakam avavarati / tataH khalu sevanako gandhahastI devI : zuNDayA gRhNAti, gRhIlA apyekikAH pRSThe sthApayati, apyekikAH skandhe sthApayati, apyekikAH kumbhe sthApayati apyekikAH zIrSe sthApayati; apyekikAH dantamurAle sthApayati, apyekikAH zuNDayA gRhIlA urdhvaM vaihAyasamudvahate, apyekikAH zuNDA For Private and Personal Use Only Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 152 - - nirayAvalikAmA gatA Andolayati, apyekikAH dantAntareSu nayati, apyekikA: zIkaraNa sApayati, apyekikA anekaiH krIDanakaiH krIDayati / tataH khalu campAyAM nagaryo zRGgATaka-trika-catuSka-cabara-mahApatha-patheSu bahujano'nyo'nyasya evamAkhyAti yAvat prarUpayati-evaM khalu devAnupiyA ! vaihallyaH kumAraH secanakena gandhahastinA'ntaHpura0 tadeva yAvad aneko krIDanakaiH krIDayati tadeSa khalu vaihallyaH kumAro rAjyazrIphalaM pratyanubhavan viharati, no kaNiko raajaa| tataH khalu tasyAH padmAvatyA devyA asyAH kathAyAH labdhArthAyAH satyA ayametadrUpo yAvat samudapadyata-'evaM khalu vaihallyaH kumAraH secanakena gandhahastinA yAvad anekaiH krIDanakaiH krIDayati tadeSa khalu vaihallyaH kumAro rAjyazrIphalaM pratyanubhavan viharati no kUNiko rAjA, tatkimasmAkaM rAjyena vA yAvajjanapadena vA yadi khalu asmAkaM secanako gandhahastI nAsti ?, tacchreyaH khalu mama kaNikaM rAjAnametamartha vijJapayitum / / * iti kalA evaM saMprekSate, saMprekSya yatraiva kUNiko rAjA tatraivopAgacchati, upAgatya karatala0 yAvadevamavAdI-evaM khalu svAmina ! vaihallyA kumAraH secanakena gandhahastinA yAvad anekaiH kroDanakaiH krIDayati, taki khalu svAmin ! asmAkaM rAjyena vA yAvat janapadena vA, yadi khala asmAkaM secanako gandhahastI nAsti ? / ... tataH khalu sa kUNiko rAjA padmAvatyA devyA etamathai no Adriyate. no parijAnAti, tUSNIkaH saMtiSThate / tataH khala sA padmAvatI devI abhIkSNa2 kuNika rAjAnamevamaya vivpyti| For Private and Personal Use Only Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir indarabodhinI mekA bahallyako gandhahAyose koTA ___ tataH khalu sa kaNiko rAjA pakAvatyA. devyA abhIkSNaM 2 etamartha vijJapyamAnaH anyadA kadAcit vaihallyaM kumAraM zabdapati zabdayitA, seMcana gandhahastinam aSTAdazavakraM ca hAraM yAcate / ___ tataH khalu sa vaihallyaH kumAraH kaNikaM rAjAnamevamAdIt-evaM khallu khAmin ! zreNikena rAjJA jIvatA caiva secanako gandhahastI aSTAdazavakrazca hAro dattaH, tad yadi khalu svAmin ! yUyaM mahyaM rAjyasya ca yAvat janapadasya ca adai datta tadA khalvahaM yuSmabhyaM secanakaM gandhahastinam aSTAdazava ca hAraM dadAmi / tataH khalu sa kaNiko rAjA vaihallyasya kumArasya etamaya no Adriyate no parijAnAti, abhIkSNaM 2 secanakaM gandhahastinam aSTAdazavarka ca hAraM yAcate / / tataH khalu tasya vaihalyasya kumArasya kaNikena rAjJA abhIkSNaM 2 secanakaM gandhahastinam aSTAdazavakraM ca hAraM [yAcyamAnasya sato'yametadUpa AdhyAtmikaH 4 samudapayata ] evaM khalu AkSepnukAmaH khalu, grahIkAma: khalu, AcchetukAmaH khalu mAM kUNiko rAjA. secanakaM gandhahastinam aSTAdazavakraM ca hAram tad yAvanmAM kUNiko rAjA [no jAnAti ] tAvat [zreyo mama] sevanakaM ganyahastinam aTAdaza rakaM ca hAraM gRhIlA'ntaHpuraparivArasaMparivRtasya sabhANDAmatropakaraNamAdAya "campAyA nagaryAH pratiniSkramya vaizAlyAM nagaryAmAryakaM ceTakarAjamupasampadya vihartum / evaM saMpekSate, samprekSya kaNikasya rAjJo'ntarANi yAvada pratijAgrat 2 viharati / tataH khalu sa vaihalya, kumAraH anyadA kadAcit kRNikasya rAho'ntaraM jAnAti, jJAtA secanakaM gandharastinamaSTAdazavakraM ca hAraM gRhIlA antAgharaparivArasaMparikhatA , sabhADAmatropakaraNamAdAya campAto. nagarItaH pati For Private and Personal Use Only Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nirayAvalikAsana niSkrAmati, pratiniSkramya yatraiva vaizAlI nagarI satraivopAgacchati, upAgatya vaizAlyAM nagaryAmAryakaM ceTakamupasaMpadha viharati // 40 // TIkA'tatthaNa caMpAe' ityAdi-sahodaraH=ekamAtRkaH / kanIyAn lghubhraataa| 'tatthaNaM caMpAe ' ityAdi usa campAnagarImeM zreNika rAjAkA putra, rAnI cellanAkA Atmaja, rAjA kUNikakA sahodara choTA bhAI vaihallya nAmakA kumAra thA, jo ki sukumAra yAvat murUpa thaa| ___usa vaihallya kumArako rAjA zreNikane apanI jIvitAvasthAmeM hI secanaka nAmakA gandha hAthI aura aThAraha laDIvAlA hAra diyA / eka dina vaha vaihallya kumAra secanaka gaMdhahAthIpara caDhakara apane antaHpura parivArake sAtha campAnagarIke madhyase nikalA, nikalakara gaMgAnadImeM bArabAra lAna karaneke lie avatarita huA / tatpazcAt baha secanaka hAthI vaihallyako rAniyoM ko apanI saMDase pakaDakara unase kisI ekako 'tatthaNa caMpApa' tyAle. - te caMpAnagarImAM greNika rAjAne putra, rANI celAne Atmaja (dIkara) rAjA kuNikanA sahera nAnAbhAI halya nAme kumAra hato ke je sukumAra ane surUpa hate. te veDalya kumArane rAjA zreNike pitAnI chavita avasthAmAM secanaka vAmane gaMdhahAthI tathA aDhAra saravALo hAra dIdho hato. eka divasa te vehalyakamAra secanaka gaMdhahAthI, upara caDIne pitAnA aMta:pura parivAra sAthe caMpAnagarInA madhyabhAgamAM thaIne nIkaLe, nIkaLane vAraMvAra gaMgA nadImAM samAna karavA mATe hatI tyAra pachI te secanaka hAthI vadhunI rANIone pitAnI mAM ne For Private and Personal Use Only Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir endarabodhinI sarokA vAlyako gandhahAthose krIDA antaHpuraparivArasaMparivRtaH antaHpuraM-rAjI, .. parivAraH khaGgaratnAdikozo pIThapara rakhatA hai to kisIko apane kaMdhepara; kisIko kumbhasthalapara rakhatA hai. to kisIko apane sirapara, evaM kisIko apane dantAzUlapara rakhatA hai, aura kisIko sUMDase pakaDakara Upara AkAzameM lejAtA hai| isI taraha kisI eka ko mUMDameM davAkara jhulAtA hai, kisI ekako apane dantAzUlake bIcameM adharase rakhatA hai / tathA kisI ekako apanI mUMDase nikalate hue phuhAroMse snAna karAtA hai| evaM kisI ekako aneka prakArakI krIDAose santuSTa karatA hai| yaha vRttAnta nagara bharameM phaila gayA, tathA bahutase manuSya galiyoM, saGane Adi sthAna-sthAnapara ApasameM isa prakAra vArtAlApa karane lage he devAnupriyo ! vaihallyakumAra secanaka gaMdhahastoke dvArA antaHpura parivArake sAtha aneka prakArako krIDA karatA hai| vAstavika rAjyazrIkA upabhoga to vaihallyakumAra hI karatA hai, na ki rAjA kUNika / temAMthI koI-ekane pitAnI pITha upara rAkhe to kaIne kAMdha upara, keIne kuMbha sthaLa upara rAkhe te keIne pitAnA mAthA upara, ane e pramANe keIne potAnA daMtazaLa upara rAkhe to koIne sUMDhathI pakaDIne upara AkAzamAM laI jAya AvI rIte kaI-ekane sUMDhamAM dabAvIne hIMcake khavarAve, keIne pitAnI daMtazaLanI vacamAM adharathI rAkhI le tathA koI ekane potAnI suMDhamAMthI nIkaLatA kuMvArA vaDe snAna karAve, ema keIne aneka prakAranI krIDAethI saMtuSTa kare che. che . A hakIkta AkhA gAmamAM phelAI gaI tathA ghaNAM manuSya galio saDake Adi aneka ThekANe ThekANe pota potAmAM AvI rIte vArtAlApa karavA lAgyAdevAmupriya! vehalya kumAra secanaka gaMdha hAthI dvArA aMtaHpura parivAra sahita aneka prakAranI krIDA kare che. kharI rIte rAjyazrIne upaga te veDatha kamara kare che-nahi ke rAjA kaNikA For Private and Personal Use Only Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra - To www.kobatirth.org nirayAvalakAla dAsadAsyAdisevakavarga, taiH saMparivRtaH yuktaH vaihAyasa - vihAya eva vaihAyasam - gaganam, zIkaraiH pavanamakSiptajalakaNaiH 'phuhArA ' iti bhASAyAm, 1 usake bAda jaba yaha vRttAnta rAnI padmAvatI ko milA to usake manameM aisA vicAra utpanna huA ki - ' vaihallyakumAra secanaka hAthI ke dvArA aneka prakArakI krIDA karatA hai isalie vahI rAjyalakSmIke phalakA upabhoga karatA huA rahatA hai, na ki kUNika rAjA, isa liye hameM isa rAjyase aura janapadase kyA lAbha ? yadi hamAre pAsa secanaka hAthI nahIM hai, isalie yahI acchA haiM ki kUNika rAjAse kahU~ ki ve vaihallyase vaha secanaka hAthI leleM / aisA vicArakara jahA~ kUNika rAjA thA vahA~ gayI, aura jAkara hAtha joDakara isa prakAra bolI- he svAmin ! baihallyakumAra secanaka gandhahastI ke dvArA aneka prakArakI krIr3A karatA hai, he svAmin ! yadi hamAre pAsa secanaka gandha hAthI nahIM hai to isa rAjya aura janapadase kyA lAbha ? | yaha sunakara rAjA kUgikane padmAvatI devIke isa vicArakA Adara nahIM kiyA aura na usa bAtakI ora dhyAna diyA, kevala cupacApa raha gayA / d Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tyAra pachI jyAre A hakIkata rANI padmAvatInA jANavAmAM AvI tyAre tenA manamAM evA vicAra utpanna thaye ke-vaihalyakumAra secanaka hAthI dvArA ane prakAranI krIDA kare che mATe teja rAjyalakSmInA lanA upabhegA karate rahe nahi ke kUNika rAjA, mATe amane A rAjyathI ke janapadmathI zuM lAbha te amArI pAse secanaka hAthI na heAya teA hai, tethI kRNika rAjAne kahyuM ke vailya pAsethI te secanaka hAthI lai le eja sArUM che. ema vicAra karI jayAM kRNika rAjA hatA tyAM gaI ane jaIne hAtha joDI A prakAre khelI-he svAmI ! vaihalthakumAra zaeNcanaka gaMdha hAthI dvArA aneka prakAranI kroDA kare che. huM svAmI ! je ApaNI pAse secanaka gaMdha hAthI na hAya teA A rAjya ane janapadathI zuM lAbha ? vicArane Adara karyAM A sAMbhaLI rAjA kUNika padmAvatI devInA A nahiM ke na te vAta tarapha dhyAna dIdhuM. mAtra cupacApa rahyA. For Private and Personal Use Only Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - apapIdhinA TIkA pallyakA vezAlonagarI jAnA nATaka-trika-catuSka-cabara-mahApatha-payeSu-zRGgATakaM jalaphalaM 'siMgADA' iti bhASAyAm , tadvat trikoNasthAnaM, trikaM-tripatham , catuSkama-catuSpatham , mahApayo rAjamArgaH, panyA sAmAnyamArgaH, teSu / eSa kUNiko rAjA mAm parantu usa rAjA kUNikane rAnI padmAvatIke dvArA bArabAra vijJApita honeke kAraNa eka samaya kumAra vaihallako apane yahA~ bulAyA, bulAkara usase secanaka gandha hAthI aura aThAraha laDIvAlA hAra mA~gA / . kUNikakA aisA abhiprAya jAnakara vaihallakumArane isa prakAra kahatA Arambha kiyA-he svAmin ! rAjA zreNikane apanI jIvitAvasthAmeM hI mujhe secanaka gandha hAthI aura aThAraha laDIvAlya hAra diyA hai, so yadi Apa use lenA cAhate haiM to mujhe bhI rAjya aura janapadakA AdhA bhAga dIjiye, phira maiM bhI Apake liye ina donoko dedUMgA / parantu rAjA kUNikane vaihallakumArakI isa bAtako pasanda nahIM kiyA, na kabhI isako acchI taraha socAhI, parantu bAra-bAra apanI mAMgako ho doharAtA rhaa| : tyArapachI tela kRNike rANI padmAvatInA mArakta vAraMvAra vijJApana karavAmAM AvatuM tethI eka vakhata vehala kumArane pitAne tyAM belAvyuM ane tenI pAse bhayana I sAtha taya mAra spaag| 2 bhAyo.. . .... - kuNine evo abhiprAya jANane halla kumAre A prakAre kahevA mAMDayuMche svAmin ! zreNika rAjA pitAnI jIvita avasthAmAMja mane secanaka gaMdha hAthI tathA aDhAra saravALe hAra dIdhuM che. je te Apa levA cAhe che te mane paNa rAjya tathA jana padane aradho bhAga Ape. pachI paNa Apane mATe A che vyApIza. paraMtu rAjA kRNika hilla kumAranI A vAta pasaMda karI nahi. na te kadI e vAtane ThIka rIte vicAra karI che. mAtra vAraMvAra potAnI mAgaNI cI 4. For Private and Personal Use Only Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 978 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mirayAvalikAsUtra mRSAdoSamAropayitukAmaH / AkSeptukAmaH rAjyabhAgasyAditsayA mayi secanakaM gandhaistinaM grahItukAmaH = balAdAdAtukAmaH / aSTAdazavakraM hAraM ca 'uddAleukAme ' AcchettukAmaH-mama hastAdAkraSTakAmaH asti / zeSaM sugamam // 40 // tadanantara kaNika rAjA dvArA bAra 2 hAthI aura hAra mAganepara vaihallya apane manameM socatA hai ki yaha kUNika rAjA mere para midhyAdoSa lagA kara merA secanaka gaMdhahAthI aura hAra mujhase chIna lenA cAhatA hai, isaliye ucita hai ki jabataka kUNika mujhase hAthI aura hAra na chIne usake pahale hI secanaka gaMdhahAthI aura aThAraha laDIvAlA hAra tathA antaHpura parivAra ke sAtha sabhI gRhopakaraNa chekara campAnagarIse nikalakara apane nAnA ceTaka rAjAke pAsa vaizAlInagarImeM jAkara rhuuN| aisA vicAra karaneke pazcAt vaha vaihallakumAra rAjA kUNikakI anupasthiti kI tAka meM rahatA hai| 1 i usake bAda vaha vaihallakumAra eka samaya kUNika rAjAkI anupasthitikA maukA pAkara apane aMtaHpura parivArake sAtha secanaka hAthI, aThAraha laDIvAlA hAra aura sabhI prakArakI gRhasAmagrI lekara campAnagarIse nikala vaizAlInagarImeM Arya ceTakake pAsa pahu~cakara rahane lagA // 40 // tyAra pachI pUNika rAjA taraphathI vAravAra hAthI tathA hAranI mAgaNI thatAM vaheltha peAtAnA manamAM vicAra kare che ke A kUNika rAjA mArA upara kheTA rASa lagADIne mArA secanaka gaMdha hAthI ane hAra mArI pAsethI paDAvI levA mAge che. mATe eja vAjakhI che ke jyAM sudhI kUNika mArI pAsethI te hAthI ane hAra na paDAvI lIe te pahelAMja secanaka gadha hAthI tathA aDhAra saravALA hAra tathA aMta:pura parivAra sahita gharanI tamAma vastuo laine caMpAnagarIthI nIkaLIne mArA nAnA ceTaka rAjAnI pAse vaizAlI nagarImAM jaIne rahuM. ema vicArI karIne pachI te naihalyakumAra rAjA kUNikanI anupasthiti-gera hAjarInI rAha jotA rahyA kare che. For Private and Personal Use Only tyAra pachI te vaihalkya kumAra eka samaya kUNika rAjAnI gerahAjaro joi pAtAnA aMta:pura parivAranI sAthe secanaka hAthI, aDhAra sara vALA hAra ane tamAma prakAranI gRha sAmagrI laIne capAnagarIthI nIkLI vaizAlI nagaromAM mAya ceTakanI pAse pahoMcI rahevA lAgyA. (40) Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TokATaka-kaNikakA dUtadvArA saMvAda ___ 17 mUlamtaeNaM se kRNie rAyA imIse kahAe laDhe samANe-evaM khalu vehalle kumAre mamaM asaMviditeNaM seyaNagaM gaMdhahatyiM aTThArasarvakaM ca hAra gahAya aMteurapariyAlasaMparikhuDe jAva ajaya ceDayaM rAyaM uvasaMpajittA gaM viharai, taM seyaM khalu mamaM seyaNagaM gaMdhahatyiM aTThArasarvakaM ca hAraM ANeuM yaM pesittae, evaM saMpehei, saMpehittA yaM saddAvei, saddAvittA evaM vayAsI-gacchaha NaM tumaM devANupiyA ! vesAli nayariM, tattha NaM tumaM mamaM ajaM ceDagaM rAyaM karatala0 vaddhAvettA evaM vayAhi-evaM khalu sAmI ! kUNie rAyA vinavei-esa NaM vehalle kumAre kUNiyassa. ranno asaMviditeNaM - seyaNagaM gaMdhahatthiM aTThArasarvakaM ca hAraM gahAya iha handhamAgae, tae NaM tumbhe sAmI ! kUNiyaM rAyaM aNugiNhamANA seyaNagaM gaMdhahatthiM aTThArasarvakaM ca hAraM kUNiyassa rano paJcappiNaha. veDhalaM kamAra ca peseha / - chAyA tataH khalu sa kaNiko rAjA asyAH kathAyA labdhArthaH san-'evaM khalu vaihallyaH kumAro mama asaMviditena secanakaM gandhahastinamaSTAdazavakraM. ca hAraM gRhItA antaHpuraparivArasaMparito yAvad AryakaM ceTakaM rAjAnamupasaMpadya khalu viharati, tacchreyaH khalu mama secanakaM gandhahastinamaSTAdazavakraM ca hAram AnetuM dUtaM preSayitum , evaM saMprekSate saMprekSya dUtaM zabdayati, zabdayitA evamavAdIta-gaccha khalu tvaM devANupriya ! vaizAlI nagaroM, tatra khalu vaM mama Arya ceTakaM, rAjAnaM karatala0 varddhayitA evaM vada evaM khalu svAmin ! kUNiko rAjA vijJapayati-eSa khalu vaihallyaH kumAraH kUNikasya rAjJaH aseMviditena secanakaM gandhahastinamaSTAdazavakraM ca hAraM gRhItvA iha havya For Private and Personal Use Only Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nirayAvalimA ____tae NaM se dUra kUNieNaM karavala0 jAva paDisuNittA jeNeva sae gihe teNeva uvAgacchai. uvAgacchittA jahA citto jAva vaddhAvittA evaM vayAsoM-evaM khalu sAmI ! kUrNie rAyA vinavei-esa NaM vehalle kumAre saheva bhANiyavvaM jAva vehallaM kumAraM ca peseha / tae Na se ceDae rAyA taM dUyaM evaM vayAsI-jaha ceva NaM devANu ppiyA ! kUNie rAyA seNiyassa rano putte cellaNAe devIe attae mama nattue taheva NaM vehalle vi kumAre seNiyassa rano putte cellaNAe devIpa attae mama nattue, seNieNaM ranA jIvaMteNaM ceva vehallassa kumArassa seyaName gaMdhahatthI aTThArasavaMke hAre punavidinne, taM jai NaM kUNie rAyA vaha lassa rajassa ya rahassa ya jaNavayassa ya addhaM dalayai to NaM seyaNagaM gaMdhahatyi aTThArasarvaka ca hAraM kUNiyassa rano paJcappiNAmi, vehallaM ca kumAraM pesemi / taM. yaM sakArei saMmANei paDivisajjei / mAgataH, tataH khalu yUyaM svAmin ! kUNika rAjAnamanugRhNantaH sevana gandhahastinamaSTAdazavakraM ca hAraM kUNikasya rAjJaH pratyarpayata, baihallyaM kumAraM ca meSayata / ___ tataH khalu sa dUtaH kUNikena0 karatala0 yAvat pratizrutya yatraiva svakaM gRhaM tatraivopAgacchati, upAgatya yathA citto yAvad varddhayitvA evamavAdIevaM khalu svAmin ! kUNiko rAjA vijJapayati-eSa khalu vaihallyaH kumArastathaiva bhaNitavyaM yAvad vaihallyaM kumAraM preSayata / ___ tataH khalu sa ceTako rAjA taM dUtamevamavAdIt yathaiva khalu devAnuH priya ! kUNiko rAjA zreNikasya rAjJaH putraH, cellanAyAH devyA AtmanA, mama naptakaH, tathaivaH khalu vaihallyo'pi kumAraH zreNikasya rAjJaH putra, cellunAyAH devyAH Atmajo; mama naptakaH, zreNikenaH rAjJA jIvatA caitra For Private and Personal Use Only Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sudarapodhinI hokA ceTaka-NikakA dUtadvArA saMvAda ___ taeNaM se dUra ceDaeNaM rabA paDivisajie samANe jeNeva cAugghaMTe Asarahe teNeva uvAgacyA uvAgachittA cAuraghaMTaM Asaraha. duruhai,, dUruhitA vesAliM napari majha majjhaNaM niggacchada, niggacittA muddehi vasahipAyarAsehiM jAva vaddhAvittA evaM vayAsI-eka salusamI veDaMe rAyA ANavei-jaha ceva NaM kUNie rAyA seNiyassa rano putte cellaNAe devIe attae mama nattue taM. ceva bhANiyavvaM jAva vehallaM ca kumAraM pesemi, taM na dekhe sAmI ! ceDae rAyA seyaNagaM gaMdhahatthi aTThArasarvaka ... hAra, vehallaM . no pesei // 41 // vaihallyAya kumArAya secanako gandhahastI aSTAdazavakro hAraH pUrvavidattaH, ud yadi khalu kUNiko rAjA vaihallyAya rAjyasya ca rASTrasya ca janapadasya cArdai dadAti tadA khalu secanakaM gandhahastinam aSTAdazavakraM ca hAraM kUNikAya rAje matyarpayAmi, vehallyaM ca kumAraM preSayAmi / taM taM satkaroti sammAnayati pativisarjayati / / ____tataH khalu sa dUtaH ceTakena rAjJA prativisarjitaH san yatraiva catughaNTaH azvarathastatraivopAgacchati, upAgatya caturghaNTamazvarathaM dUrohati, dUru vaizAlI nagarauM madhyaMmadhyena nirgacchati, nirgatya zubhaisatimAtarAzairyAvad vardhayitvA evamavAdI-evaM khalu svAmin ! ceTako rAjA AjJApayati-yakSetra khalu kUNiko rAjA zreNikasya rAjJaH putraH, cellabhAyA devyA AtmanaH mama naptakaH, tadeva bhaNitavyaM yAvad vaihallyaM ca kumAraM preSayAmi / tanna dadAti khalu svAmin ! ceTako rAjA secanakaM gandhahastinam aSTAdazacanaM ca hAra, vaihallyaM ca no preSayati // 41 // For Private and Personal Use Only Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir niravAcAlikA kA"taeNaM se kRNie ' ityAdi-zubhaiH pazastaH, vasatipAtarAzeH-mArga. 'tapUrNa se kUNie '. ityAdi. usake bAda jaba yaha samAcAra rAjA kUNikako jJAta huA to usane vicAra kiyA ki vaihallakumAra mujhase binA kucha kahe-sune apane antaHpura parivArake sahita, secanaka gaMdhahastI, aThAraha laDIvAlA hAra aura sabhI prakArakI gRhasAmapriyoM ko lekara rAjA Arya ceTakake pAsa jAkara rahane lagA hai, isa kAraNa mujhe ucita hai ki dUta bhejakara secanaka gaMdha hAthI aura aThAraha laDIvAlA hAra maMgA, aisA vicArakara dUtako bulAtA hai aura bulAkara isa prakAra kahatA hai:- . . he devAnupriya ! vaizAlInagarImeM mere nAnA ceTakake pAsa tuma jAo unake pAsa jAkara hAtha joDa jaya-vijaya zabdake sAtha rAjAko badhAkara isa prakArase kahA hai svAmin ! rAjA kUNika isa prakAra vijJapti karate haiM ki mujhase binA kucha kahe 'taeNaM se kRNie' yA tyAra pachI jyAre A samAcAranI rAjA kuNikane khabara paDI tyAre teNe vicAra karyo ke vahadegya kumAra mane kaMI paNa kahyA-sAMbhaLyA vagaraja pitAnA aMta:pura parivAra sahita secanaka gaMdha hAthI, aDhAra sarane hAra ane tamAma prakAranI gRhasAmagrI laIne rAjA Arya ceTakanI pAse jaIne rahyo che. A kAraraNathI mAre mATe egya che ke dUta mokalIne secanaka gaMdha hAthI ane aDhAra sarane hAra maMgAvI lauM. e vicAra karI dUtane belAvI Ama tene kahe chehe devAnupriya! vaizAlI nagarImAM mArA nAnA ceTakanI pAse tuM jA. tenI pAse jaI hAtha joDIne jaya-vijya zakhathI rAjAne vadhAvIne A prakAre kahe je--he svAmina! rAjA kuNika A prakAre vijJapti kare che ke mane kAMI paNa kahyA vagaraja For Private and Personal Use Only Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Y sundarabodhinI TokA paihallyako gandhahAyose krIDA vizrAmasyAnaiH pUrvADavartilaghumojanazcaH maageN| mukhapUrvaka nivasanaM yAmI hI vaihallya kumAra secanaka gandha hAthI aura aThAraha laDIvAlA hAra lekara Apake yahA~ jaldIse calA AyA hai| sau Aph vaihallyakumArako secanaka hAthI aura aThAraha laMDIvAle hArake sahita kRpA karake hamAre pAsa bhejdeN| isake bAda vaha dUta rAjA kUNikake dvArA kahe hue vacanIko svIkArakara apane ghara AyA aura cAra ghaMTAvAle rathameM baiTha ravAnA huvaa| vaha vaizAlI pahu~cakara Arya ceTakako hAtha joGa jayaM vijayake sAtha badhAkara, paradezI rAjAke kti pradhAna samAna meM isa prakAra kahatA hai: he svAmin ! rAjA kUNika isa prakAra vijJapti karate haiM ki merA choTA bhAI vaihallyakumAra mujhase binA kucha kahe hI secanaka gaMdhahAthI aura aThAraha laDIvAlA hAra lekara Apake pAsa calA AyA hai isaliye Apa use hAthI aura hArake sAtha mere pAsa bhejdeN| kumAra hilya secanaka gaMdha hAthI ane aDhAra saravALo hAra laIne ApanI pAse jaldIthI cAlyo Ave che mATe Apa hilya kumArane secaka gaMdha hAthI ane aDhAra saranA hAra sahita kRpA karIne mArI pAse mokalI Ape. tyAra pachI te dUta rAjA kRNika dvArA kahelAM vacanano svIkAra karI pitAne ghera Avyo ane cAra ghaMTAvALA rathamAM besI ravAnA thaye. te paizAlI pahecI ne AI ceTane hAtha je jaya-vijaya pUrvaka vidhArthIne paradezI rAjAnA pradhAna cittanI peThe A hAre cha: sa . " he svAminA rAjA karNika A prakAre vijJapti kare che ke-mAre nAnA bhAI viThalya kumAra mane kaMI paNa kahyA vagara ja mecanaka gadha hAthI ane aDhAra saravALo hAra lai ApanI pAse cAlyA AvyuM che mATe Apa tene hAthI ane hAra sAthe mArI pAse mokalI Ape. For Private and Personal Use Only Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org maujanaM cetyebrahvayaM patrikAya: paramahitakArakara, sugamam // 41 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vivA For Private and Personal Use Only anyat sarva yaha sunakara ceTaka rAjAne usa dUtako isa prakAra uttara diyA - he devAnubAya! jisa prakAra rAjA kUNika, zreNika rAjAkA putra, celanA rAnIkA Atmaja merA dauhitra hai usI prakAra kumAra vaihallya bhI zreNika rAjAkA putra, rAnI nAkA Atmaja aura merA dauhitra hai / : zraNika rAjAne apanI jIvitAvasthAmeM hI kumAra vaihallyako secanaka gaMdhahAthI aura aDhAraha laDIvAlA hAra diyA thaa| to bhI yadi rAjA kUNika hAthI aura kAra lenA cAhatA hai to use cAhie ki vaha bhI vaihallyakumArako rAjya rASTra aura janapadakA AdhA bhAga dede | aisA honepara maiM hAthI aura hArake sAtha kumAra meja sakatA hU~ / isa prakAra kahane ke bAda rAjA ceTakane usa dUtakA Adara satkArakara use visarjita ( vidA ) kiyA / ceTaka rAjAse visarjita vaha dUta jahA~para ghaNTAvAlA ratha thA vahA~ AyA, Akara usa rathapara car3hA aura vaizAlI A sAMbhaLI eTaka rAjAe te dUtane A prakAre uttara dIdhA-De devana priya! je prakAre rAjA kUNika zreNika rAjane putra cellanA rANInA Atmaja takSa mArA hetrA che teja prakAre kumAra vahalkya paNa zreNika rAjAne putra rANI celTamAnA dIkarA ane mArA dAuMgA che. cAra zreNika rAvae mAtAnI jIvita avasthAmAMja kumAra vaihalthane secanaka gadha hAthI tathA aDhAra saranA hAra dIdhA hatA chatAM paNa jo rAjA kRNika hAthI tathA hAra levA cAhatA hoya teA teNe paNa bRhatsya kumArane rAjya rASTra ane janapadamAM aradhA bhAga devA joIe. ane ema thAya te huM hAthI tathA hAranI sAthe kumAra vahalyane mAkalI zakuM chuM. A prakAre kahyA pachI rAjA ceTake te tanA Adara satkAra karI tene vidAya ApI. ceTaka rAjA pAsethI vidAya laI te dUta jyAM cAra vaTavALA ratha hatA tyAM AvyA. AvIne te ratha upara caDIne naeNzAlI nagarInI rASyamAM thaIne nIkanyA. sArI sArI vastImAM vizrAma tathA savAranuM sAjana karatA cakA Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TIkA ceTaka-kaNikakA dUtadvArA saMvAda nagarIke madhyase nikalA / nikalakara acchI 2 vastiyoMmeM vizrAma tathA prAtaHkAlika bhojana karatA huvA sukha-zAMtipUrvaka campAnagarImeM phuNcaa| pahu~cakara rAjA kUNikake pAsa jA hAtha joDa jaya-vijaya zabdake sAtha rAjAko badhAkara isa prakAra bolAH-- he svAmin ! ceTaka rAjA isa prakAra sUcita karate haiM ki jisa prakAra rAjA kRNika, zreNika rAjAkA putra, cellanAkA Atmaja aura merA dauhitra hai usI prakAra kumAra vaihallya bhI zreNikakA putra, cellanAkA Atmaja aura merA dauhitra hai| secanaka gaMdhahAthI evaM aThAraha laDIvAlA hAra rAjA zreNikane kumAra vaihallyako apanI jIvitAvasthAmeM hI diyA thA, to bhI yadi kUNika hAthI aura hAra cAhatA hai to use cAhiye ki apane rAjya rAe aura janapadakA AdhA bhAga vaihallyako dede / yadi vaha isa prakAra kare to maiM bhI hAthI aura hArake sAtha vaihallyakumArako bheja duuNgaa| isa liye he svAmin ! rAjA ceTakane na to hAthI aura hAra hI diyA na kumAra vaihallyako hI bhejA // 41 // sukha zAMtipUrvaka caMpAnagarImAM pahoMce. pachI rAjA kRNika pAse jaI pahoMcI hAtha joDI jya vijaya zabdanI sAthe rAjA kRNikane vadhAvIne A are 3g: he svAmin ! ceTaka rAjA ema sUcanA kare che ke-"je prakAre rAjA kuNika zreNika rAjAne putra cellanAne Atmaja tathA mAre dehe che tevI ja rIte kumAra halya paNa zreNikano putra, celAne Atmaja tathA mAre dehetra che. secanaka gaMdhahAthI ane aDhAra saravALo hAra rAjA zreNike kumAra vehalyane pitAnI thivita avasthAmAM ja dIdhA hatA tema chatAM je kRNika hAthI ane hAra cAhate hoya te pitAnA rAjya rASTra tathA janapadane aradho bhAga halyane teNe Ape joIe. je te A prakAre kare to huM paNa hAthI ane hAra sAthe vehalya kumArane mokalI ApuM." mATe te svAmI ! rAjA ceTake te nathI hAthI Aye, ke nathI hAra dIdho, tema nathI vehalya kumArane mokalyA. (41) For Private and Personal Use Only Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nirayAlikAmA mUlam taeNaM se kUNie rAyA ducaM pi dUyaM sadAvittA evaM vayAsIgacchaha NaM tumaM devANuppiyA ! vesAliM nayariM, tattha NaM tumaM mama ajagaM ceDagaM rAyaM jAva evaM vadAhi-evaM khalu sAmI ! kUNie rAyA vinaveijANi kANi rayaNANi samuppajaMti savvANi tANi rAyakulagAmINi, seNiyassa rano rajasiriM karemANassa pAlemANassa duve rayaNA samuppannA, taM jahA-seyaNae gaMdhahatthI, aTThArasavaMke hAre, taNaM tubbhe sAmI ! rAyakulaparaMparAgayaM ThiiyaM alovemANA seyaNagaM gandhahatyiM aTThArasarvakaM hAraM kUNiyassa ranno paJcappiNaha, vehallaM kumAraM peseh| tae NaM se dUe kUNiyassa ranno taheva jAva vaddhAvittA evaM vayAsIevaM khalu sAmI ! kUNie rAyA vinavei-jANi kANitti jAva vehallaM kumAraM peseha / chAyAtataH khalu sa kuNiko rAjA dvitIyamapi dUtaM zabdayitA evamavAdIgaccha khalu tvaM devAnupriya ! vaizAlI nagarI, tatra khalu tvaM mama AryakaM ceTakaM rAjAnaM yAvad evaM vada-evaM khalu svAmin ! kUNiko rAjA vijJapayati-yAni kAni ratnAni samutpadyante sarvANi tAni rAjakulagAmIni, zreNikasya rAjJo rAjyazriyaM kurvataH pAlayato dve ratne samutpanne, tadyathA-secanako gandhahastI, aSTAdazavakro hAraH, tatkhalu yUyaM svAmin ! rAjakulaparamparAgatAM sthitimalopayantaH secanakaM gandhahastinam , aSTAdazavakaM ca hAraM kaNikAya rAjJe pratyarpayata, vaihallyaM kumAraM preSayata / For Private and Personal Use Only Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zundarabodhino TokA ceTaka-NikakA dUtadvArA saMvAda 187 taeNaM se ceDae rAyA taM dUyaM evaM bayAsI jaha ceva NaM devANuppiyA ! kUNie rAyA seNiyassa rano putte cellaNAe devIe attae jahA paDhamaM jAva vehallaM ca kumAraM pesemi, taM dUyaM sakArei saMmANei paDivisajjei / tae NaM se dUra jAva kUNiyassa ranno vaddhAvittA evaM vayAso-ceDae rAyA ANavei-jaha ceva NaM devANuppiyA ! kUNie rAyA seNiyassa rano putte cellaNAe devIe attae jAva vehallaM kumAraM pesemi, taM na dei NaM sAmI ! ceDae rAyA seyaNagaM gaMdhahatyiM aTThArasarvakaM ca hAraM, vehallaM kumAra no pesei / taeNaM se kaNie rAyA tassa dUyassa aMtie eyamaDhe soccA nisamma - tataH khalu sa dUtaH kUNikasya rAjJastayaiva yAvad vardhayikhA evamavAdIt-evaM khalu svAmin ! kUNiko rAjA vijJapayati-yAni kAnIti yAvad vaihallyaM kumAraM preSayata / . tataH khalu sa ceTako rAjA taM dUtamevamavAdI-yayA caiva khalu devAnupiya ! kUNiko rAjA zreNikasya rAjJaH putraH cellanAyA devyA AtmajaH, yathA prathamaM yAvad vaihallyaM ca kumAraM preSayAmi / taM dUtaM satkaromi sammAnayati prativisarjayati / ___ tataH khalu sa dUto yAvat kUNikasya rAjJo0 vardhayitA evamavAdIceTako rAjA AjJApayati-yathA caiva khalu devAnupiya ! kUNiko rAjA zreNikasya rAmaH putraH cellanAyA devyA AtmajaH yAvad vaihalyaM kumAraM preSayAmi, tama dadAti khala khAmin ! ceTako rAjA secanakaM gandhahastinam aSTAdazavakraM ca hAraM, vaihallyaM kumAraM no preSayati / ____ tataH khalu. sa kaNiko rAjA tasya dUtasyAntike etamartha zrutvA For Private and Personal Use Only Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 188 nirayApalikAsatra Amurutte jAva misimisemANe tacaM dUyaM sadAvei, saddAvittA evaM vayAsIgacchaha NaM tuma devANuppiyA ! vesAlIe nayarIe ceDagassa rano vAmeNaM pAeNaM pAyapIDhaM akamAhi, akkamittA kuMtaggeNaM lehaM paNAvehi, paNAvittA Asuratte jAva misimisemANe tivaliyaM miuDiM niDAle sAhaTu ceDagaM rAyaM evaM vadAhi-haM bho ceDagarAyA ! apasthiyapatthayA ! duraMta-jAva-parivajiyA ! esa NaM kuNie rAyA ANavei-paJcappiNAhi NaM kaNiyassa rano seyaNagaM gaMdhahatthiM aTThArasarvakaM ca hAraM vehallaM ca kumAraM pesehi, ahavA juddhasajjA ciTThAhi, esa NaM kaNie rAyA savale savAhaNe sakhaMdhAvAre NaM juddhasaje iha havyamAgacchai // 42 // nizamya AzuraktaH yAvanmisimisI-kurvan tRtIyaM dUtaM zabdayati, zabdayitvA evamavAdIva-gaccha khalu tvaM devAnupiya ! vaizAlyAM nagaryo ceTakasya rAjJo vAmena pAdena pAdapIThamAkrAma, Akramya kuntAgreNa lekhaM praNAyaya, praNAyya Azurakto yAvat misimisIkurvan trivalikAM bhRkuTiM lalATe saMhatya ceTakaM rAjAnamevaM vada-haM bho ceTakarAjAH ! aprArthitapArthakAH ! duranta-yAvatparivarjitAH ! eSa khalu kUNiko rAjA AjJApayati-pratyarpayata khalu kUNikasya rAjJaH secanakaM gandhahastinamaSTAdazavakraM ca hAraM vaihallyaM ca kumAra preSayataM, athavA yuddhasajjAH tiSThata / eSa khalu kuNiko rAjA sabalaH savAhanA saskandhAvAraH khalu yuddhasajja iha havyamAcchati // 42 // TIkA'taeNaM se kUNie ' ityAdi-sabala: senAyuktaH, savAhanaH sthAdi'taeNaM se kaNie' ityAdiisake bAda kUNika rAjAne dUsarI bAra phira dUtako bulAyA aura kahA'tapaNaM tassa' tyAhi. A pachI kRNika rAjAe bIjI vAra pAcho dvatane bolAvyo ane kahyuM For Private and Personal Use Only Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TokA ceTaka-kUNikakA dUtadvArA saMvAda yAnasahitaH, saskandhAkAra sazibiraH, 'chAunI' iti bhASAyAm / zeSa sugamam // 42 // he devAnupriya ! vaizAlInagarImeM jAo, vahA~ jAkara mere nAnA rAjA ceTakako hAtha joDa kara jaya vijaya zabdake sAtha unheM badhAkara isa prakAra kaho ki he svAmin ! rAjA kUNika kI yaha vijJApanA hai ki jo kucha bhI ratna paidA hotA hai usapara rAjakulakA hI adhikAra hai / zreNika rAjAke rAjyakAlameM do ratna utpanna hue, eka secanaka gandhahAthI, dUsarA aThAraha laDIvAlA hAra / he svAmin ! rAjakulakI paramparAgata sthitikA nAza jisase na ho isaliye Apa hAthI aura hAra mujhe arpita karane aura vaihallya kumArako bhejdeN| usake bAda vaha dUta kUNika rAjAkI isa vijJaptiko svIkAra kara apane ghara AyA, aura vahA~se vaizAlInagarImeM jAkara rAjA ceTakake sammukha upasthita huaa| tathA unhe hAtha joDa jaya vijaya zabdake sAtha badhAkara, rAjA kUNikakI vijJApanA ko isa prakAra sunAyI-he svAmin ! rAjA kUNikakI yaha vijJApanA hai ki jo kucha he devAnupriya! vaizAlI nagarImAM jaIne mArA nAnA rAjA ceTakane hAtha joDIne jaya vijaya zabda sAthe vadhAvI A prakAre kaheje ke--he svAmina ! rAjA kRNikanI evI vijJApanA che ke je kaMI paNa ratna pedA thAya che tenA upara rAjakulaneja adhikAra che. zreNika rAjAnA rAjya kAlamAM be rana utpanna thayAM che-eka secanaka gaMdhahAthI ane bIjuM aDhArasarane hAra, he svAmin ! rAjakulanI paraMparAgata sthitine nAza jethI na thAya te mATe Apa hAthI ane hAra mane arpita kare ane vaihaya kumArane mekalI do. tyAra pachI te dUta kRNika rAjAnI A vijJaptine svIkAra karI pitAne ghera AvyuM ane tyAMthI pezAlI nagarImAM jaI rAjA ceTakanI saMmukha upasthita thaye. ane temane hAtha joDI jaya vijaya zabdathI vadhAvI rAjA kuNikanI vijJApanAne A prakAre saMbhaLAvI che svAminA rAjA kuNikanI ema vijJApanA che ke je kaI For Private and Personal Use Only Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nirayAvalikAsatra mI ratna utpanna hotA hai usapara rAjakulakA adhikAra hotA hai| ye donoM ratna zreNika rAjAke rAjyakAlameM utpanna hue haiM, isaliye he svAmin ! jisase rAjakulakI paramparAgata sthiti vinaSTa na ho yaha dhyAnameM lekara hAthI aura hArako dedeM tathA baihallyakumArako bhI kUNika rAjAke pAsa bhejdeN| dUta dvArA rAjA kUNikakI aisI vijJapti sunakara rAjA ceTakane dUtase isa prakAra kahanA prArambha kiyA he devAnupriya ! jisa prakAra rAjA kUNika zreNika rAjAkA putra hai, celanA devIkA Atmaja hai aura merA dauhitra hai usI prakAra kumAra vaihallya bhI zreNika rAjAkA putra-cellanA devIkA Atmaja aura merA dauhitra hai, rAjA zreNikane apanI jIvitAvasthAmeM hI secanaka gandhahAthI aura aThAraha laDIvAlA hAra kumAra vaihallyako premase diyA hai ataH inapara rAjakulakA adhikAra nahIM hai to bhI yadi rAjA kUNika hAthI aura hAra lenA cAhatA hai to use cAhiye ki rAjya rASTra aura janapadakA AdhA bhAga kumAra vaihallyako dede / aisA karanepara maiM hAthI paNa ratna utpanna thAya che tenA upara rAjakulane adhikAra hoya che. A be ratna zreNika rAjAnA rAjya kAlamAM utpanna thayAM che. mATe te svAmin ! jethI rAjakulanI paraMparAgata sthiti vinaSTa na thAya te dhyAnamAM laI hAthI tathA hArane arpaNa kare ane vehalya kumArane paNa kRNika rAjAnI pAse mokalI Ape. dUta dvArA rAjA kRNikanI evI vijJapti sAMbhaLI rAjA ceTake tane A prakAre kahevAnuM zarU karyuM - he devAnupriya! jevI rIte rAjA kRNika zreNika rAjAne putra che cellanA devIne Atmaja che tathA mAro dehi che teja prakAre kumAra halya paNa zreNika rAjAne putra che cellanA devIne Atmaja tathA mAro dehi che. rAjA zreNike pitAnI jIvita avasthAmAM ja secanaka gaMdhahAthI tathA aDhAra saravALe hAra kumAra vaikalyane premathI dIdhela hovAthI tenA upara rAjakulane adhikAra nathI tema chatAM paNa rAjA kRNika hAthI ane hAra levA cAhatA hoya te temaNe paNa rAjya rASTra tathA janapadamAM aradhe bhAga kumAra halyane Apa For Private and Personal Use Only Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TokA ceTaka-kUNikakA dUtadvArA saMvAda 191 aura hArake sAtha kumAra vaihallyako bheja duuNgaa| aisA kahakara rAjA ceTakane usa dUtakA Adara satkAra kiyA aura use visarjita kara diyaa| vaha dUta vaizAlInagarIse calakara rAjA kUNikake pAsa AyA aura hAtha joDa jaya vijaya zabdake sAtha unheM badhAkara isa prakAra kahanA Arambha kiyA he svAmin ! rAjA ceTakane isa prakAra uttara diyA ki jisa prakAra rAjA kUNika rAjA zreNikake putra cellanA devIke Atmaja aura merA dauhitra hai usI prakAra kumAra vaihallya bhI hai| rAjA zreNikane apanI jIvitAvasthAmeM hI secanaka gaMdhahAthI aura aThAraha laDIvAlA hAra vaihallya kumArako premase diyA hai ataH isapara rAjakulakA adhikAra nahIM hai, phira bhI yadi vaha kumAra vaihallyake liye apane rAjya rASTra aura janapadakA AdhA bhAga dede to maiM hAthI aura hAra usako dedaMgA tathA vaihallya kumArako bhI bheja dUMgA / isaliye he svAmin ! rAjA ceTakane na to secanaka gaMdhahAthI aura aThAraha laDIvAlA hAra hI diyA aura na kumAra vaihallyako bhejaa| joIe. evuM karavAthI huM hAthI tathA hAranI sAthe kumAra vaivalyane mokalI ApIza. ema kahIne rAjA ceTake te tane Adara satkAra karyo tathA tene vidAya ApI. A dUta vaizAlI nagarIthI nIkaLI rAjA kRNikanI pAse AvyA ane hAtha jeDI jaya vijaya zakhathI tene vadhAvI Ama kahevA lAge - - he svAmin ! rAjA ceTake evA prakArane javAba dIdhuM ke je prakAre rAjA Nika rAjA zreNikane putra cellanA devIne Atmaja tathA mAre dehitrei che te ja prakAre vehalya paNa che. rAjA zreNike pitAnI haiyAtImAMja secanaka gaMdhahAthI ane aDhAra sarane hAra vehalya kumArane premathI Apela hovAthI tenA upara rAjakulane adhikAra nathI. tema chatAM paNa je kumAra vaihatya mATe potAnA rAjya rASTra tathA janapadane aradho bhAga te Ape te huM secanaka gaMdhahAthI tathA aDhAra sarane hAra tene ApI daIza tathA vaivalya kumArane paNa melI daIza. mATe he svAmina! rAjA ceTake nathI dIdhA secanaka gaMdhahAthI ke nathI dIdhe aDhAra sarane hAra ane nathI mokalyA kumAra hilyane For Private and Personal Use Only Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nirayAlikAsatra usa dUtake mukhase isa prakArakA vacana sunakara rAjA kUNika sahasA krodhase jalane lagA aura usane tIsarI bAra dUtako bulAkara phira kahA-he devAnupriya ! vaizAlInagarImeM jAo, vahA~ jAkara rAjA ceTakake pAdapIThako apane bAyeM pairase Thokara mArakara bhAlekI noMkase isa patrako denaa| patra dekara zIghra hI krodhita hojAnA, evaM krodhase dhagadhagAte hue trivalI aura bhrukuTiko apane lalATapara khIMcakara ceTaka rAjAse isa prakAra kaho-re mRtyuko cAhanevAle-nirlaja ! bure pariNAmavAle mUrkha rAjA ceTaka ! vaha kUNika rAjA tujhe AjJA detA hai ki-secanaka gaMdhahAthI aura aThAraha laDIbAlA hAra mujhe arpita karade aura kumAra vaihallyako mere pAsa bhejade, nahIM to saMgrAmake lie taiyAra hojA, rAjA kUNika senA, vAhana aura zibirake sAtha yuddhake lie tatpara hokara zIghra A rahA hai // 42 // te dUtanA methI evAM vacana sAMbhaLIne rAjA kRNika tarata krodhathI AganI jema garama thaI gaye ane teNe trIjI vAra tane belAvIne kahyuM- he devAnupriya! vaizAlI nagarI jA ane tyAM jaI rAjA ceTakanA pAraMpIThane tArA DAbA pagethI kakara mArIne bhAlAnI aNIthI A patra deje. patra daIne turata krodhita thaI jaje ane krodhathI AganI peThe garama thaI trivalI tathA kamarane kAla upara kheMcI rAjA ceTakane Ama kaheje-re mRtyune cAhanArA-nirlajaja ! kharAba pariNAmavALA mUrNa rAjA ceTakatane kRNika rAjA ajJA de che ke secanaka gaMdhahAthI ane aDhAra saravALe hAra mane ApI de ane kumAra hilyane mArI pAse ekalI de. agara jo tema nahi te saMgrAma mATe taiyAra thaI jA. rAjA kRNika senA, vAhana tathA zibiranI sAthe yuddha mATe tatpara thaI turata AvI rahyA che. (42) For Private and Personal Use Only Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org sundarabodhinI TokA rAjA kUNikako daza kumAroMse mantraNA mUlam taNaM se dUra karayala0 taheva jAva jeNeva ceDae rAyA teNeva uvAgacchara, uvAgacchittA karayala0 jAva vaddhAvera, vaddhAvittA evaM vayAsIesa NaM sAmI ! mamaM viNayapaDivattI, iyANi kUNiyassa rano ANatoceDagassa rano vAmeNaM pAraNaM pAyapIDhaM akamara, akkamittA, Amurute kuMvaggeNa lehaM paNAvei ta caiva sabalakhaMdhAvAre NaM iha havvamAgacchai / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir chAyA taeNa se ceDae rAyA tassa dUyassa aMtie eyamahaM soccA nisamma Amurute jAva sAha evaM vayAsI - na appiNAmi NaM kUNiyassa rano seyagaM aTThArasavaMkaM hAraM, vehalaM ca kumAraM no pesemi, esa NaM juddhasajje ciTThAmi / taM dUyaM asakA riyaM asaMmANiyaM avadAreNaM nicchuhAve / taNaM se RNi rAyA tassa dUyassa aMtie eyamahaM socA Nisamma 193 tataH khalu sa dUtaH karatala0 tathaiva yAvad yatraiva ceTako rAjA tatraivopAgacchati, upAmatya karatala0 yAvad vardhayati, vardhayitvA evamavAdIteSA khalu svAmin ! mama vinayapratipattiH, idAnoM kUNikasya rAjJaH AjJaptiHceTakasya rAjJo vAmena pAdena pAdapIThamAkrAmati, Akramya AzuraktaH kuntAgreNa lekhaM praNAyayati tadeva sabalaskandhAvAraH khalu iha havyamAgacchati | For Private and Personal Use Only tataH khalu sa ceTako rAjA tasya dUtasyAntike etamartha zrukhA nizamya AzuraktaH yAvat saMhRtya evamavAdIt - nArpayAmi khalu kUNikasya rAjJaH secanakamaSTAdazavakraM hAraM vaihalyaM ca kumAraM no preSayAmi, eSa khalu yuddhasajjastiSThAmi / taM dUtamasatkAritamasammAnitamapadvAreNa niSkAsayati / tataH khalu sa kUNiko rAjA tasya dUtasyAntike etamarthaM zrulA Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 194 nirayAvalakAsUtra Asurutte kAlAdIe dasa kumAre sahAvei, saddAvittA evaM vayAsI evaM khalu devANupiyA ! vehalle kumAre mamaM asaMviditeNaM seyaNagaM gaMdhahatthi aTThArasarvakaM hAraM aMteuraM sabhaMDaM ca gahAya caMpAto paDinikkhamai, paDinikkhamittA vesAliM ajjagaM ceDagarAyaM uvasaMpajjittANaM bihAras | tae NaM mae seyaNagassa gaMdhahatthissa aTThArasavakassa hArassa aTThAe yA pesiyA, te ya ceDaeNa raNNA imeNaM kAraNeNaM paDisehiyA aduttaraM ca NaM mamaM tacce dUra asakArie, taM avadAreNa nicchuhAve taM seyaM khalu devAppiyA ! amhaM ceDagassa rano juttaM gindittae / tae NaM kAlAIyA dasa kumArA kUNiyassa ranno eyamahaM viNaeNaM paDisurNeti / taNaM se kUNie rAyA kAlAdIe dasa kumAre evaM vayAso - gacchaha NaM tubhe devANuppiyA ! sasu sasu rajjesu patteyaM patteyaM vhAyA jAva nizamya AzuraktaH kAlAdIn daza kumArAn zabdayati, zabdayitvA evamavAdIt - evaM khalu devAnupriyAH ! vaihalyaH kumAro mama asaMviditaH khalu secanakaM gandhahastinam aSTAdazavakraM hAram antaHpuraM sabhANDaM ca gRhIlA campAto niSkrAmati, niSkramya vaizAlIm AryakaM ceTakarAjam upasaMpadya viharati / tataH khalu mayA secanakasya gandhahastinaH aSTAdazavakrasya hArasya arthAya dUtAH preSitAH, te ca ceTakena rAjJA anena kAraNena pratiSiddhAH, athottaraM ca khalu mama tRtIyo dUtaH asatkAritaH, tam apadvAreNa niSkAsayati, tacchreyaH khalu devAnupriyAH ! asmAkaM ceTakasya rAjJaH yuktaM grahItum / tataH khalu kAlAdikAH daza kumArAH kuNikasya rAjJaH etamartha vinayena pratizRNvanti / tataH khalu sa kUNiko rAjA kAlAdIn daza kumArAn evamavAdIt gacchata khalu yUyaM devAnupriyAH ! svakeSu svakeSu rAjyena pratyekaM pratyekaM For Private and Personal Use Only Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TIkA rAjA kaNikako daza kumAroMse mantraNA 195 pAyacchittA itthikhaMdhavaragayA patteyaM-pattavaM tihiM datisahassehi, evaM tihiM rahasahassehiM, tihiM Asasahassehi, tihiM maNussakoDIhiM saddhi saMparivuDA saviDIe jAva raveNaM saehito 2 nayarehito paDinikkhamaha, paDinikkhamittA mamaM aMtiyaM pAubbhavaha / tae NaM te kAlAIyA dasa kumArA kUNiyassa rano eyama socA saesu saesu rajjesu patteyaM2 pahAyA jAva tihiM maNussakoDIhiM saddhiM saMparikhuDA sabiDDIe jAva raveNaM saehitora nayarehito paDinikkhamaMti, paDinikkhamittA jeNeva aMgA jaNavae jeNeva caMpA nayarI jeNeva kUNie rAyA teNeva uvAgayA karayala0 jAva vaddhAti / __ taeNaM se kUNie rAyA koDaMviyapurise saddAvei, sadAvittA evaM vayAsIkhippAmeva bho devANuppiyA ! AbhisekkaM hatthirayaNaM paDikappeha, haya-gaya snAtA yAvat prAyazcittAH hastiskandhavaragatAH pratyekaM pratyekaM tribhirdantisahasraH, evaM tribhI rathasahasraH, tribhirazvasahasraH, timRbhirmanuSyakoTibhiH sAI saMparitAH sarbaddhA yAvad-raveNa svakebhyaH svakebhyo nagarebhyaH pratiniSkrAmata, patiniSkramya mamAntikaM prAdurbhavata / tataH khalu te kAlAdikA daza kumArAH kUNikasya rAjJa etamartha zrulA svakeSu svakeSu rAjyeSu pratyekaM pratyekaM snAtA yAvat tisabhirmanuSyakoTibhiH sArdhaM saMparivRtAH sarvaddharyA yAvad raveNa svakebhyaH svakebhyo nagarebhyaH pratiniSkAmanti, pratiniSkramya yatraiva aGgA janapadAH, yatraiva campAnagarI, yatraiva kaNiko rAjA tatraivopAgatAH karatala0 yAvad vardhayanti / .. tataH khalu sa kUNiko rAjA kauTumbikapuruSAn zabdayati, zabdayitA evamavAdIla-simameva mo devAnupiyAH ! AbhiSekyaM hastiratnaM pati For Private and Personal Use Only Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 196 nirayAvalakAsUtra raha- cAuraMgiNi segaM saMnAha, mamaM eyamANattiyaM paJcapiNaha, jAva pacapati / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ari se kUNie rAyA jeNeva majjaNaghare teNeva uvAgacchai jAva paDiniggacchittA jeNeva bAhiriyA uvadvANasAlA jAva naravaI durUTe | tara NaM se kUNie rAyA tihiM daMtisahassehiM jAva raveNaM caMpaM nayariM majyaM - majjhaNaM niggacchara, niggacchittA jeNeva kAlAdIyA dasa kumArA teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA kAlA ehiM dasahiM kumArehiM saddhiM egao melAyaMti | tae NaM se kUNie rAyA tettIsAe daMtisahassehiM, tetIsAe AsasahassehiM, tettIsAe rahasahassehiM, tettIsAe manussakoDIhiM saddhiM saMparivuDe saviDIe jAva raveNaM subhehiM vasahipAyarAsehiM nAivippagiTThehiM aMtarAvAsehiM kalpayata, haya-gaja-ratha-caturaGgiNIM senAM saMnahyata mamaitAmAsikAM pratyarpayata yAvat pratyarpayanti / tataH khalu sa kUNiko rAjA yatraiva majjanagRhaM tatraivopAgacchati yAvat pratinirgatya yatraiva bAhyA upasthAnazAlA yAvat narapatirdvarUDhaH / tataH khalu sa kUNiko rAjA tribhirdantisahasraiH yAvat raveNa campAM nagarIM madhyaM - madhyena nirgacchati, nirgatya yatraiva kAlAdikA daza kumArAstatraiva upAgacchati, upAgatya kAlAdikairdazabhiH kumAraiH sArddhamekato milati / tataH khalu sa kUNiko rAjA trayastriMzatA dantisahasraiH, trayastriMzatASzvasahasraiH trayastriMzatA rathasahasraiH, trayastriMzatA manuSyakoTibhiH sArddhaM saMparivRtaH sarvadarthA yAvad raveNa zubhairvasatiprAtarAzaiH - nAtiviprakRSTairantarAvAsaiH , " For Private and Personal Use Only Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TokA rAjA kuNikakI daza kumAroM se mantraNA vasamANe2 aMgajaNavayassa majjhaM-majjheNaM jeNeva videhe jaNavae jeNeva vesAlI nayarI teNeva pahArittha gamaNAe // 43 // janapadaH, yatraiva vasan2 aGgajanapadasya madhyamadhyena yatraiva videho vaizAlI nagarI tatraiva prAdhArayad gamanAya // 43 // TIkA 'taeNaM se dUe' ityAdi-apadvAreNa laghudvAreNa, guptadvAreNa vA gRha'taeNaM se dUe' ityAdi rAjA kaNikake aisA kahanepara usa dUtane rAjAkI AjJAko hAtha joDakara svIkAra kI aura pahileke hI samAna rAjA ceTakake pAsa AyA, Akara hAtha joDa jaya vijaya zabdake sAtha badhAkara isa prakAra kahA ki he svAmin ! yaha merA vinaya hai, aura aba jo rAjA kUNikakI AjJA hai vaha kahatA hU~, aisA kahakara apane bAye pairase rAjA ceTakake siMhAsanake pAdapIThako Thokara lagAtA hai aura kopase Arakta ho bhAlekI noMkase patra dekara kUNikakA sandeza sunAtA hai| re mRtyuko cAhanevAle-nirlaja ! bure pariNAmavAle mUrkha rAjA ceTaka ! vaha __ 'taeNaM se dUe' tyAdi. rAjA kRNikanA kahevA pachI te dUta rAjAnI AjJAne hAtha joDI svIkAra karI ane pahelAMnI peTheja rAjA ceTakanI pAse Avyo. AvIne hAtha joDI jaya vijya zabdathI vadhAvI A prakAre kahyuM ke he svAmin ! A mArI taraphane vinaya che. ane have je rAjA kRNikanI AjJA che te kahuM chuM. ema kahIne pitAnA DAbA pagathI rAjA ceTakanA siMhAsananI pAse rahelA pAdapIThane Thekara mArI de che tathA kepathI lAlacoLa thaI jaI bhAlAnI aNIthI patra ApIne kUNikane saMdeza saMbhaLAve che-re mRtyune cAhanArA nirlaja, kharAba pariNAmavALA mUrNa rAjA ceTaka! tane kRNika rAja For Private and Personal Use Only Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nirayAvalikAsatra pazcAdbhAgenetyarthaH / dUrUDha-ArUDhaH, . yuktam-ucitaM yogyamiti yAvat , zeSa mugamam // 43 // kUNika rAjA tujhe AjJA detA hai ki secanaka gaMdhahAthI aura aThAraha laDIvAlA hAra mujhe arpita kare, va kumAra vaihallyako mere pAsa bhejade, nahIM to saMgrAmake lie taiyAra hojA, rAjA kUNika senA vAhana aura zibirake sAtha yuddhake lie tatpara hokara zIghra ArahA hai| vaha ceTaka rAjA usa dUtake mu~hase isa prakArakA sandeza sunakara kopase Arakta ho uThA aura A~kheM taDerakara isa prakAra kahane lagA-re dUta ! maiM kUNikako na to secanaka gaMdhahAthI aura aThAraha laDIvAlA hAra hI de sakatA hU~, aura na kumAra vaihallyako hI bheja sakatA hU, tU jA aura kaha de jo kUNikako karanA ho so kare, yuddha ke lie maiM taiyAra huuN| aisA kahakara vaha usa dUtako apamAnita ( kAlA mu~hakara gadhepara baiThA ) kara nagarake pichale dvArase nikAla detA hai| AjJA de che ke-secanaka gaMdhahAthI ane aDhAra saravALe hAra mane ApI ane kumAra halyane mArI pAse mokalI de. agara jo tema nahi te saMgrAma mATe taiyAra thaI jA. rAjA kRNika senA, vAhana tathA zibiranI sAthe yuddha mATe tatpara thaI turata AvI rahyA che. te ceTaka rAjA te dUtanA meDhethI A prakArane saMdezo sAMbhaLIne kethI lAlacaLa thaI gaye tathA AMkhe kADhI A prakAre kahevA lAgya-re dUta! kRNikane na te secanaka gaMdhahAthI ke aDhAra saravALe hAra daI zakIza ke na te kumAra vaivalyane paNa mokalI zakIza. mATe tuM jA ane kahI de kRNikane je karavuM hoya te kare. yuddha mATe huM taiyAra chuM. ema kahIne te dUtane apamAnita karI (moTuM kALuM karI gadheDA para besADI) nagaranA pAchalA daravAjethI kADhI mUke che. For Private and Personal Use Only Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org sundarabodhinI TIkA rAjA kUNikakI daza kumAroM se mantraNA sArA vRttAnta sunAyA / 199 dUta vahA~se calakara vApasa apane rAjA kUNikake pAsa AyA aura unako kUNika, dUtake mukhase rAjA ceTakakA saMvAda suna dasa kumAroko bulavAtA hai aura unheM bulavAkara isa prakAra priyoM ! vaihallya kumAra mujhase binA kucha kahe hI secanaka Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kopArakta ho kAla Adi kahatA hai - he devAnu gaMdhahAthI, aThAraha laDI hAra, eva apane antaHpura parivArake sahita sabhI prakArakI gRhasAmagriyA~ lekara campAnagarIse nikala gayA aura nikalakara vaizAlInagarImeM rAjA ceTakake pAsa jAkara rahane lagA hai / isa samAcArako pAkara maiMne hAthI aura hArake lie apane do dUtoM ko do bAra bheje lekina rAjA ceTakane hamArI bAtako svIkAra nahIM kiyA, phira maiMne tIsare dUtako bhejA; parantu rAjA ceTakane usakA apamAna kara use apadvAra se nikAla diyA / isaliye he devAnupriyoM ! hama logoMko cAhiye ki hama rAjA kA nigraha kareM | ta tyAMthI cAlIne pAchA peAtAnA rAjA kUNikanI pAse AvyA ane tene sarva hakIkta saMbhaLAvI. kRNika nA meDhethI rAjA ceTakanA savAda sAMbhaLI kApathI rakata thaI kAla Adi daza kumArone khelAve che. tathA temane khelArvIne A prakAre kahe che-- he devAnupriyA ! naihalkya kumAra mane kAMI paNa kahyA vagaraja secanaka gaMdhahAthI ane aDhAra saranA hAra ane peAtAnA aMta:pura parivAra sahita tamAma jAtanI gRhasAmagrI laine caMpAnagarIthI nIkaLI gayA ane jaine vaizAlI nagarImAM rAjA ceTakanI pAse rahevA lAgyA. A samAcAra jANIne hAthI tathA hAra mATe meM mArA e tAne e vAra mAkalyA paNa rAjA ceTake mArI vAtane svIkAra karyo nathI. pachI meM trIjA dUtane meAkalAvye paNa rAjA ceTake tenuM apamAna karI tene pAchale daravAjethI kADhI mUkyA. mATe hai devAnupriye ! ApaNA mATe Avazyaka che ke rAjA ceTakane nigraha karavA. For Private and Personal Use Only Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 200 nirayAvalikAsatra yaha sunakara ve kAla Adi dasa kumAroMne rAjA kUNikakI isa bAtako svIkAra kiyaa| usake bAda vaha kUNika rAjA kAla Adi dasa kumAroMko isa prakAra kahatA hai-he devAnupriyo ! tuma loga apane2 rAjyameM jaao| vahA~ jAkara snAna aura mAMgalika kRtyakara hAthIpara caDha, tumameMse hareka kumAra tIna2 hajAra hAthI, tIna2 hajAra ratha, tIna2 hajAra ghoDe, evaM tIna2 karoDa sainikoMke sahita sabhI prakArakI sAmagriyoMse yukta ho saja-dhajakara bAje-gAje sahita apane2 nagaroMse nikalo aura mere pAsa aao| yaha sunakara ve kAla Adi dasa kumAra apane 2 rAjyameM gaye vahA~ jAkara kUmikake nirdezAnusAra sabhI tarahakI taiyArI evaM sabhI prakArakI sAmagriyoMse yukta hoM apane 2 nagarase nikale / aura aMga deza campAnagarImeM rAjA kUNikake pAsa Ae aura hAtha joDa jaya vijaya zabdake sAtha rAjAko bdhaaye| A sAMbhaLI te kAla Adi daza kumAree rAjA kuNikanI A vAtane svI12 .. tyAra pachI te kRNika rAjA kAla Adi daza kumArane A pramANe kahe chehe devAnupriya! tame leke pita-pitAnA rAjyamAM jAo. tyAM jaIne snAna tathA mAMgalika karma karI hAthI upara caDI tamArAmAMnA dareka kumAra traNa traNa hajAra hAthI, traNa-traNa hajAra ratha, traNa-traNa hajAra ghoDA ane traNa traNa karoDa sainike sAthe tamAma prakAranI sAmagrI laI taiyAra thaI vAjate gAjate pitApitAnA nagaramAMthI nIkaLI mArI pAse Ave. A sAMbhaLI te kAla Adi daza kumAro pitapatAnA rAjyamAM gayA. tyAM jaIne kRNikanA kahyA pramANe tamAma prakAranI taiyArI karI evaM sarva prakAranI sAmagrI laIne pitapatAnA nagaramAMthI nIkaLyA. ane aMga deza caMpA nagarImAM rAjA kRNikanI pAse AvyA. tyAM AvIne hAtha joDI jaya vijya zabdothI rAjAne vadhAvyA. For Private and Personal Use Only Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TIkA rAjA kUNika-ceTakako yuddha taiyAriyAM 201 kAla Adi dasa kumAroMke Aneke bAda vaha kUNika rAjA apane kauTumbika puruSoMko bulAtA hai aura bulAkara isa prakAra kahatA hai-he devAnupriyo ! zIghrAtizIghra AbhiSekya (paTTa) hAthIko sajAo tathA ghoDe, hAthI, ratha aura caturaGgiNI senAko saMnaddha kro| merI AjJAnusAra taiyArI kara mujhe sUcita kro| rAjA kUNikakI isa AjJAko sunakara unhoMne rAjAke kathanAnusAra sabhI kArya karake rAjAko sUcita kiyA / usake bAda vaha kUNika rAjA jahA~ snAnagRha thA vahA~ AyA, aura snAnAdi kRtyoMse nivRtta ho, vahAMse nikalakara jahA~ bAharI sabhAmaNDapa thA vahA~ pahu~cA / aura vahA~ Akara vaha rAjA sabhI prakArase susajjita ho apane AbhiSekya hAthI para cddhaa| usake bAda vaha kUNika rAjA tIna 2 hajAra hAthI ghoDe ratha aura tIna karoDa sainikoke sahita sabhI raNasAmagriyoMke sAtha campAnagarIke madhyase hokara nikalA, kAla Adi daza kumAre AvyA pachI kUNika rAjA pitAnA kauTuMmbika purUSane bolAvIne A pramANe kahevA lAgyA he devAnupriye! ekadama jaladIthI AbhiSekaya (paTTa) hAthIne sajA tathA ghoDA hAthI ratha ane caturaMgiNa senAne taiyAra karo. mArI AjJA pramANe teyArI karI mane khabara Ape. rAjA kinI A AjJAne sAMbhaLI teoe rAjAnA kahevA pramANe badhAM kArya karI rAjAne khabara ApI. tyAra pachI te Nika rAjA jyAM snAnagRha hatuM tyAM AvyA ane snAna Adi karyethI nivRtta thaI tyAMthI nIkaLI jyAM bahArane sabhAmaMDapa hato tyAM pahoMcyA ane tyAM AvIne te rAjA tamAma prakAre susajijata thaIne pitAnA AbhiSekaya hAthI upara beThA. tyAra pachI te kuNika rAjA traNa traNa hajAra hAthI ghoDA ratha tathA traNa karoDa senika sahita tamAma yuddhanI sAmagrIo sAthe caMpA nagarInA madhyabhAgamAM 26 For Private and Personal Use Only Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 202 nirayAvalikAsUtra taeNaM se ceDae rAyA imIse kahAe laDhe samANe navamallai-navalecchai-kAsI-kosalagA aTThArasa vi gaNarAyANo sadAvei, saddAMvittA evaM vayAsI-evaM khalu devANuppiyA ! vehalle kumAre kUNiyassa rano asaMvidite chAyAtataH khalu sa ceTako rAjA asyAH kathAyA labdhArthaH san navamallaki-navalecchaki-kAzI-kauzalakAn aSTAdazApi gaNarAjAn zabdayati, zabdayikhA evamavAdIva-evaM khalu devAnupiyAH ! vaihalyaH kumAraH kaNikasya nikalakara jahA~ kAla Adi dasa kumAra the vahA~ AyA, aura kAla Adi dasa kumAroMse milaa| usake bAda vaha kUNika rAjA tetosa hajAra hAthI, tetIsa hajAra ghoDe, tetIsa hajAra ratha aura tetIsa karoDa sainikoMse ghirA huA sabhI tarahakI sAmagrI kta bAje-gAjeke sAtha zubha sthAnomeM khAna-pAna karatA huA thoDI 2 dUra para DerA DAlakara vizrAma karatA huA aGga dezake bIco-bIcase jahA~ videha deza. thA, jahA~, vaizAlI nagarI thI, vahIM para jAnekA nizcaya kiyA // 43 // thaIne nIkaLyA. ane tyAMthI nIkaLI jyAM kAla Adi daza kumAre hatA tyAM AvyA ane kAla Adi daza kumArane maLyA. tyAra pachI te kRNika rAjA tetrIsa hajAra hAthI, tetrIsa hajAra gheDA tetrIsa hajAra ratha tathA tetrIsa kareDa senikethI gherAyelA ane tamAma jAtanI yuddha sAmagrI yukta thaI vAjate gAjate zubha sthAnamAM khAna-pAna karatA karatA thaDe thoDe dUra para mukAma karatA karatA vizrAma letA thakA aMga dezanI vacce-vacce thaIne jayAM videha deza hatuM jyAM vaizAlI nagarI hatI tyAM jAvAne nizcaya karyo. (43) For Private and Personal Use Only Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 203 sundarabodhinI TokA rAjA kaNika-ceTakako yuddha taiyAriyAM Na seyaNagaM gaMdhahatyiM aTThArasarvakaM ca hAraM gahAya iI havvamAgae, tae NaM kUNiraNaM seyaNagassa aTThArasavaMkassa ya aTTAe to yA pesiyA, te ya mae iyeNaM kAraNeNaM paDisehiyA / tae NaM se kUNie mamaM eyamae apaDimuNamANe cAuraMgiNIe seNAe saddhiM saMparikhuDhe jujhasaje ihaM invamAgacchai, taM kiM nu devANuppiyA ! seyaNagaM aTThArasarvakaM ca kUNiyassa ranno paJcappiNAmo ? vehallaM kumAraM pesemo ? udAhu jujjhitthA ? tae NaM navamallai-navalecchai-kAsI-kosalagA aTThArasa vi gaNarAyANo ceDagaM rAyaM evaM vayAsI-na eyaM sAmI ! juttaM vA pattaM vA rAyasarisaM vA jannaM seyaNagaM aTThArasavaMkaM kUNiyassa ranno paJcappiNijjai, vehalle ya kumAre saraNAgae pesijjai, taM jai NaM kUNie rAyA cAuraMgiNIe seNAe saddhiM saMparikhuDe jujjhasajje ihaM havvamAgacchai / to NaM amhe kUNieNaM raNNA saddhiM jujjhAmo / rAjJaH asaMviditena secanakaM gandhahastinamaSTAdazavakraM ca hAraM gRhIlA iha havyamAgataH, tataH khalu kUNikena secanakasya aSTAdazavakrasya cArthAya trayo dUtAH preSitAH, te ca mayA'nena kAraNena pratiSiddhAH / tataH khalu sa kUNiko mama etamarthamapatizRNvan cAturaGgiNyA senayA sArddha saMparighRtaH yuddhasajja iha havyamAgacchati tat kiM nu devAnupiyAH ! secanakamaSTAdazavakraM ca kUNikAya rAjJe pratyarpayAmaH, vaihallyaM kumAraM preSayAmaH, utAho ! yudhyAmahe ? / tataH khalu navamallaki-navalecchaki-kAzI-kozalakA aSTAdazApi gaNarAjAceTakaM rAjAnamevamavAdiSuH naitat svAmin ! yuktaM vA, prApta vA rAjasadRzaM vA yatkhalu secanakamaSTAdazavarka kUNikAya rAje pratyarpyate, vaihallyazca kumAraH zaraNAgataH meSyate, tad yadi khalu kUNiko rAjA cAturaGgiNyA senayA sArdai saMparivRto yuddhasajja iha havyamAgacchati tadA khalu vayaM kUNikena rAjJA sArdai yudhyAmahe / For Private and Personal Use Only Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 204 nirayAvalikAsatra tae NaM se ceDae rAyA te navamallai-navalecchai-kAsI-kosalagA aTThArasa vi gaNarAyANo evaM vayAsI-jaiNaM devANuppiyA ! tubbhe kUNieNaM ranA saddhiM jujjhai, taM gacchaha NaM devANuppiyA ! / sapsura rajjesu NhAyA jahA kAlAdIyA jAva jaeNaM vijaeNaM vaddhAti / / tae NaM se ceDae rAyA koDuMbiyapurise saddAvei sahAvittA evaM vayAsI-AbhisekaM jahA kUNie jAva durUDhe / taeNaM se ceDae rAyA tihiM daMtisahassehiM jahA kUNie jAva vesAli nayariM majha-majheNaM nigacchai, niggacchittA jeNeva te navamallaI-navalecchaIkAsI-kosalagA aTThArasa vi gaNarAyANo teNeva uvAgacchai / ___ tataH khalu sa ceTako rAjA tAn navamallaki-navalecchaki-kAzIkauzalakAn aSTAdazApi gaNarAjAn evamavAdIda-padi khalu devAnupiyAH ! yUyaM kUNikena rAjJA sArddha yudhyadhvaM, tadgacchata khalu devAnubhiyAH ! svakeSu svakeSu rAjyeSu, snAtA yathA kAlAdikA yAvad jayena vijayena varddhayanti / tataH khalu sa ceTako rAjA kauTumbikapuruSAn zabdayati, zabdayikhA evamavAdIt-AmiSekyaM yathA kUNiko yAvad dUrUDhaH / / tataH khalu sa ceTako rAjA trimidantisahasrairyathA kaNiko yAvad vaizAlI nagarI madhya-madhyena nirgacchati, nirgatya yatraiva te navamallakI-navalecchakI-kAzI-kauzalakA aSTAdazApi gaNarAjAstatraivopAgacchati / .. tataH khalu sa ceTako rAjA saptapazcAzatA dantisahasraH, saptapazcAzatA azvasaiauH, samapaJcAzatA rathasahasraH, saptapazcAzatA manuSyakoTibhiH, sAdai saMparivRtaH sarvaddhA yAvad raveNa zubhaisatimAtarAzairnAtivibhakRSTairantarai For Private and Personal Use Only Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TokA rAjA kUNika-ceTakako yuddha taiyAriyAM. 205 __taeNaM se ceDae rAyA sattAvanAe daMtisahassehiM, sattAvannAe AsasahassehiM, sattAvanAe maNussakoDIehiM saddhiM saMparikhuDe saviDDAe jAva raveNaM mubhehi vasahipAyarAsehiM nAtivippagiTThohiM aMtarehiM vasamANe2 videhaM jaNavayaM majjhaM-majjhaNaM jeNeva desapaMte teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA khaMdhAvAranivesaNaM karei, kUNiyaM rAyaM paDivAlemANe jujjhasajje ciTThai / taeNaM se kUNie rAyA saviDoe jAva raveNaM jeNeva desapaMte teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA ceDayassa ranno joyaNaMtariyaM khaMdhAvAranivesaM karei / ___ tae NaM se doni vi rAyANo raNabhUmi sajjAveMti, sAvittA raNabhUmi jayaMti // 44 // basan2 videhaM janapadaM madhya-madhyena yatraiva dezamAntastatraivopAgacchati, upAgatya skandhAvAranivezanaM karoti, kuttA kUNikaM rAjAnaM pratipAlayan yuddhasajjastiSThati / ___ tataH khalu sa kUNiko rAjA sarvaddharcA yAvad raveNa yatraiva dezapAntastatraivopAgacchati, upAgatya ceTakasya rAjJo yojanAntaritaM skandhAvAraniveza karoti / tataH khalu tau dvAvapi rAjAnau raNabhUmi sajjayataH, sajjayitvA raNabhUmi yAtaH // 44 // TIkA'taeNaM se ceDae' ityAdi-navamallakinaH kAzIdezasthagaNarAjAH, navalecchakinA-kozaladezasthagaNarAjAH, tAn / yuktam yogyamiti, prAptamadhikArocitaM, rAjasadRzam rAjavaMzIyAnurUpaM yatsyanizcayena / patipAlayanpratIkSamANaH / zeSaM sugamam // 44 // For Private and Personal Use Only Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "206 nirayAlikAsatra 'taeNaM se ceDae' ityAdi usake bAda usa ceTaka rAjAne kUNikakI caDhAIke samAcAra sunakara kAzI aura kozala dezake nau mallakI-nau lecchakI ina aThArahoM gaNarAjAoMko bulAkara unase isa prakAra kahanA Arambha kiyA __ he devAnupriyo ! vaihallyakumAra rAjA kUNikase Darakara secanaka gandhahAthI aura aThAraha laDIvAlA hAra lekara mere pAsa calA aayaa| isakA samAcAra pAkara kUNikane mere pAsa tIna dUta bheje, parantu maiMne una dUtoMko kAraNa batAkara manA kara diyaa| usake bAda kuNikane merI bAtako na mAnakara caturaGgiNI senAke sAtha laDAIke liye taiyAra hokara yahA~ A rahA hai| to kyA he devAnupriyo ! secanaka gaMdhahAthI aura aThAraha laDIvAlA hAra rAjA kUNikako dedeM aura vaihallyakumArako usake pAsa bhejadeM athavA usase laDaM ? usake bAda ve aThArahoM gaNarAjAoMne hAtha joDakara isa prakAra kahA .. 'tapaNaM se ceDae' tyAle. - tyAra pachI te ceTaka rAjAe kRNikanI caDAInA samAcAra sAMbhaLI teNe kAzI tathA kauzala dezanA nava malakI ane nava lecchakI ema aDhAra gaNarAjAone bolAvI temane A pramANe kahevA lAgyA. - he devAnupriye ! hilya kumAra rAjA kRNikathI DarIne secanaka gaMdhahAthI tathA aDhAra saravALo hAra laIne mArI pAse cAlyA AvyuM che. enA samAcAra maLatAM kRNike mArI pAse traNa dUta mokalyA paNa meM te tene kAraNa batAvI nA pADI dIdhI. tyAra pachI kRNike mArI vAta ne nahi mAnIne caturaMgiNI senA sAthe laDAI * mATe taiyAra thaIne ahIM AvI rahyo che. te zuM he devAnupriye ! secanaka gaMdhahAthI ane aDhAra sarane hAra rAjA kuNikane ApI de ane velya kumArane tenI pAse mokalI devo ke tenI sAthe laDAI karavI? tyAra pachI te aDhAre gaNu rAjAoe hAtha joDIne A pramANe kahyuM For Private and Personal Use Only Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TokA rAjA kUNika-ceTakako yuddha taiyAriyAM ___ 207 he svAmin ! na yaha yukta hai ; na aisA karanekI AvazyakatA hai; na yaha rAjakulako ucita hI hai, jo Apa secanaka gandhahAthI aura aThAraha laDIvAlA hAra rAjA kUNikako arpita kareM aura zaraNameM Ae hue kumAra vaihallyako lauTAdeM / he svAmin ! yadi rAjA kUNika caturaGgiNI senAke sAtha laDAIke liye taiyAra ho A rahA hai to hama loga bhI laDaneke lie taiyAra haiN| una rAjAoMkI aisI bAteM sunakara rAjA ceTakane una aThArahoM rAjAoMse isa prakAra kahA-yadi he devAnupriyo ! tuma loga kUNikase laDanA cAhate ho to apane 2 rAjyameM jAo aura vahA~ jAkara snAna Adi kriyA karake laDaneke lie kAla Adi kumAroMke samAna tuma bhI senA Adise sajja ho yahA~ aao| rAjA ceTakakI AjJA pAkara ve gaNarAjA apane 2 rAjyameM jAkara vahA~se sabhI prakArakI sainya sAmagriyAMse yukta ho rAjA ceTakakI sahAyatAke liye vaizAlInagarImeM Ate haiM aura rAjA ceTakako jaya vijayake sAtha badhAte haiN| he svAmina! nathI te A vAjabI ke nathI AvI rIte karavAnI AvazyakatA. vaLI A pramANe karavuM rAjakulane ucita paNa nathI ke Apa secanaka gaMdha hAthI tathA aDhAra saravALo hAra rAjA kRNikane arpaNa karI dIo ane zaraNe AvelA kumAra vehatyane pAcho mekalI dIo he svAmina! je rAjA kRNika caturagiNI senA laIne laDAI mATe taiyAra karIne Ave che te ame leke paNa laDavA mATe taiyAra chIe. te rAjAonI e pramANe vAta sAMbhaLI rAjA ceTake te aDhAre rAjAone A prakAre kahyuM- he devAnupriye! jo tame leke kuNika sAthe laDavA cAhatA he te potapotAnA rAjyamAM jAo ane tyAM jaI satAna Adi vagere kriyA karI laDavA mATe kAla Adi kumArane samAna tame paNa senA AdithI sajaja thaI ahIM Ave. rAjA ceTakanI AjJA sAMbhaLI te gaNarAjAo potapotAnA rAjyamAM jaI ane tyAMthI sarva prakAranI sainya sAmagrIthI yukta thaI rAja ceTakane sahAyatA karavA mATe vaizAlI nagarImAM Ave che ane rAjA ceTane jaya vijaya zabda sAthe vadhAve che. For Private and Personal Use Only Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 208 www.kobatirth.org nirayAvalakAsUtra usake bAda vaha ceTaka rAjA apane kauTumbika puruSoMko bulavAtA hai aura lAnekI AjJA detA hai / kUNikake unase apanA AbhiSekya hAthIko sajjita karake samAna vaha bhI apane paTTa hAthIpara caDhatA hai / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vahA~se vaha ceTaka rAjA tIna 2 hajAra hAthI, ghoDe, ratha aura tIna karoDa sainikoM ke sAtha kUNikake samAna hI apanI vaizAlInagarIke bIco-bIca hokara jahA~ aThArahoM gaNarAjA the vahA~ AyA / aura vahA~ vaha ceTaka rAjA sattAvana hajAra hAthI, sattAvana hajAra ghoDe, sattAvana hajAra ratha, aura sattAvana koTi sainikoMse pariveSTita ho sabhI prakArake sAja-bAja aura bAje-gAjeke sAtha acche sthAnoMmeM prAtaH kAlika bhojana karate hue thoDI 2 dUrapara DerA DAlakara vizrAma karate hue videha dezake bIco-bIcase hote hue jahA~ dezakA prAnta - sImAbhAga thA vahA~ AyA / vahA~ Akara apane zibira taiyAra karavAyA aura laDAIke liye rAjA kUNikakI pratIkSA karane lagA / tyAra pachI te ceTaka rAjA pAtAnA kauTumbika purUSone khelAve che ane temane peAtAnA AbhiSekaya (paTTa) hAthI sajja karI lAvavA AjJA Ape che kRNikanI peThe te paNa pAtAnA paTTa hAthI para bese che. tyAMthI te ceTaka rAjA traNa traNa hajAra hAthI gheADA ratha ane traNa karoDa sainikA sAthe kUNikanI peTheja pAtAnI vaizAlI nagarInI vacamAM thaIne jayAM te aDhAra gaNarAjA hatA tyAM AvyA. ane tyAM te ceTaka rAjA satAvana hajAra hAthI, satAvana hajAra gheADA satAvana hajAra ratha tathA satAvana karADa sainikAthI gherAIne tamAma prakAranA sAja Aja ane vAjA gAjAMnI sAthe sArAM sArAM sthAnAmAM prAtaH kAlika bhAjana karatA cakA, gheADe thADe dUra mukAma karatA cakA, vizrAma letA thayA, videha dezanI vacceAvacca thaIne jayAM dezanI sarahada hatI tyAM AvyA. tyAM AvIne peAtAnI chAvaNI taiyAra karAvI. ane laDAi mATe rAjA kUNikanI rAha jovA lAgyA. For Private and Personal Use Only Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TIkA rAnA kRSika-dheTakakA yuddha 209 mUlamtaeNaM se kUNie tettIsAe daMtisahassehiM jAva maNussakoDIhi garulavUhaM raei, raittA garulavUheNaM rahamusalaM saMgAmaM uvAyAe / taeNaM se ceDae rAyA sattAvanAe daMtisahassehiM jAva sattAvanAe maNussakoDIhiM sagaDavUhaM raei, raittA sagaDavUheNaM rahamusalaM saMgAma uvAyAe / taeNaM te doNha vi rAINaM aNIyA sannaddha jAva gahiyAuhapaharaNA maMgatiehiM phalaehiM chAyAtataH khalu sa kUNikatrayastriMzatA dantisahasraryAvanmanuSyakoTibhirgaruDavyUha racayati, racayitA garuDavyUhena rathamuzalaM sa mamupAyAtaH / tataH khalu sa ceTako rAjA saptapaJcAzatA dontasahasrairyAvat saptapaJcAzatA manuSyakoTibhiH zakaTavyUha racayati, racayitA zakaTavyUhena rathamuzalaM saMgrAmamupAyAtaH / usake bAda vaha kaNika rAjA bhI usI taraha vahA~ AyA jahA~ dezakA aMtima bhAga thaa| aura mahArAjA ceTakake zibirase eka yojana dUra apanA zibira bnvaayaa| usake bAda una donoM rAjAoMne raNabhUmiko sajjita kI aura laDAIke lie vahA~ Aye / // 44 // tyAra pachI te kRNika rAjA paNa teja rIte tyAM AvyA ke jyAM dezanA pradezane aMtima cheDe hato, ane mahArAjA ceTakanI chAvaNathI eka jana che. pitAnI chAvaNI nakhAvI. - tyAra pachI te beu rAjagAe raNabhUmi sajita karI ane yuddha karavA Mi mAyA. (44) For Private and Personal Use Only Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 2900 nirayAvalikAsana nikahAhi asIhiM, aMsagaehi toNehi, sajIvehiM dharhi, samukkhittehiM sarehi, samullAlitAhiM DAvAhi, osAriyAhiM urughaMTAhiM, chippatUreNaM vajjamANeNaM, mahayA ukiTThasIhanAyabolakalakalaraveNaM samuharavabhUyaM piva karemANA savviDDIe jAva raveNaM hayagayA hayagaehi, gayagayA gayagaehiM, rahagayA rahagaehi, pAyattiyA pAyattiehiM, annamannehiM saddhi saMpalaggA yAvi hotthA / taeNaM te doNha vi rAyANaM aNIyA NiyagasAmIsAsaNANurattA mahaMtaM jaNakkhayaM jaNavahaM jaNappamaI jaNasaMvaTTakappaM nacaMtakabaMdhavArabhImaM ruhirakaimaM karemANA annamanbheNaM saddhiM jujjhati / tae NaM se kAle kumAre tihiM daMtisahassehiM jAva maNussakoDIhiM garulavUheNaM ekkArasameNaM khaMdheNaM kRNiyarahamusalaM saMgAmaM saMgAmemANe hayamahiyajahA bhagavayA kAlIe devIe parikahiyaM jAva jIviyAo vavarovie / tataH khalu te dvayorapi rAjJoranIke sannaddha-yAvad-gRhItAyudhamaharaNe maGgatikaiH phalakaiH, niSkAsitairasibhiH, aMzagataistUNaiH, sajIvairdhanubhiH, samukSiptaiH zaraiH, samullAlitAmiH DAvAbhiH, avasAritAbhiH urughaNTAbhiH, simatUreNa vAdyamAnena mahatA utkRSTasiMhanAdabolakalakalaraveNaM samudraravabhUtamiva kurvANe sarvaRddhayA yAvad raveNa hayagatA hayagataiH, gajagatA gajagataiH, rathagatA rathagataiH, padAtikAH padAtikaiH, anyonyaiH sArddha saMpalagnAzcA'pya bhUvan / tataH khalu te dvayorapi rAjJoranIke nijakaskhAmizAsanAnurakte mahAntaM anakSayaM janavadhaM janapamardai janasaMvartakalpaM nRtyatkabandhavArabhImaM rudhirakardamaM kurvANe anyo'nyena sArdai yudhyate / For Private and Personal Use Only Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 211 sundarabodhinI TokA rAjA kRNika-ceTakakA yuddha taM evaM khalu goyamA ! kAle kumAre erisaehiM AraMbhehiM jAva erisaeNaM asubhakaDakammapanbhAreNaM kAlamAse kAlaM kiccA cautthIe paMkappabhAe puDhavIe hemAbhe narae neraiyattAe uvavo / kAle NaM bhaMte ! kumAre cautthIe puDhavIe aNaMtaraM uvaTTittA kahiM gacchihii ? kahiM uvavajihii ? / goyamA ! mahAvidehe vAse jAiM kulAI bhavaMti aDDAI jahA dRDhappainno jAva sijjhihii bujhihii jAva aMta kAhii / taM evaM khalu jaMbU ! samaNeNaM bhagavayA jAva saMpatteNaM nirayAvalivANaM paDhamassa ajjhayaNassa ayamaDhe pannatte timi // 45 // // paDhamaM ajjhayaNaM samattaM // 1 // tataH khalu sa kAlaH kumArastimirdantisaharyAvanmanuSyakoTibhigaruDavyUhena ekAdazena skandhena kUNikarathamuzalaM saMgrAma saMgrAmayan hatamathitayathA bhagavatA kAlyai devyai parikathitaM yAvajjIvitAd vyaparopitaH / - tadetat khala gautama ! kAlaH kumAra IdRzairArammai vid IdRzena azubhakRtakarmamAgbhAreNa kAlamAse kAlaM kRSA caturthyAM paGkamabhAyAM pRthivyAM hemA narake nairyiktyoppnnH|| kAlA khalaH bhadanta ! kumAracaturthyAH pRthivyA anantaramudvatyai kutra gamiSyati ? kutrotpatsyate ? gautama ! mahAvidehe varSe yAni kulAni bhavanti AnyAni yathA dRDhamatijJo yAvat setsyati bhotsyate yAvad antaM kariSyati / ___ tadevaM khalu jambUH ! zramaNena bhagavatA yAvatsaMprAptena nirayAvalikAnAM prathamAdhyayanasyAyamarthaH prAptaH / iti bravImi // 45 // // prathamamadhyayanaM samAptam // 1 // For Private and Personal Use Only Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 212 nirayAlikAsatra TIkA_ 'taeNaM se kUNie ' ityAdi-tataH khalu te dvayorapi rAjJoH anIke sainye sannaddha0=susajjita0 yAvat-gRhItAyudhamaharaNe dhRtazastrAstre maGgatikaiH= hastapAziphalakavizeSaiH 'DhAla' iti bhASApasiddhaiH, aMzagataiH skandha 'taeNaM se kUNie ' ityAdi usake bAda vaha kaNika teMtIsa 2 hajAra hAthI, ghoDe, aura ratha tathA teMtIsa karoDa ( usa samayakI eka saMkhyA ) sainikoMkA garUDavyUha banAyA aura garuDavyUhake sAtha raNabhUmimeM rathamuzala saMgrAma karaneke lie aayaa| ceTaka rAjA bhI satAvana 2 hajAra hAthI, ghoDe, ratha evaM satAvana karoDa ( usa kAlakI eka saMkhyA ) sainikoMkA zakaTavyUha banAyA aura usake sAtha rathamuzala saMgrAmameM aayaa| usake bAda donoM rAjAoMkI senA astra zastrase sajjita ho apane 2 hAthomeM thAmI huI DhAlose, khIMcI huI talavAroMse, kaMdhopara rakhe hue tUNIroMse, caDhe hue 'taeNaM se kUNie ' tyAdi. - tyAra pachI te kUNike tetrIsa hajAra hAthI, ghoDA ane ratha tathA tetrIsa karoDa (te samayanI eka saMkhyA) sainikena garUDanyUDa banAvyuM ane garUDamUha sAthe raNabhUmimAM rathamuzala saMgrAma karavA mATe AvyA ceTaka rAjA paNa satAvana satAvana hajAra hAthI, ghoDA, ratha ane satAvana karoDa (te samayanI eka saMkhyA) sainike zakaTayUDa banAvI tenI sAthe rathamuzala saMgrAmamAM AvyA. tyAra pachI banne rAjAonI senA astra zastrathI sajijata thaI pota pitAnA hAthamAM pakaDelI DhAthI, kheMcelI talavArathI, kAMdha upara rAkhelA tRNI For Private and Personal Use Only Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TokA rAjA kRSika-ceTakakA yuddha sthitaiH tUNaiH zaradhAnIbhiH 'bhAtA' iti bhASAyAm sajIvaiH jyAsahitaiH samatyazcaiH dhanurbhiH cApaiH, samukSiptaH prakSiptaiH zaraiH bANaiH, samullAlitAbhiH= AsphAlitAbhiH DAvAbhiH vAmabhujAbhiH, avasAritAbhiH-dUrIkRtAbhiH urughaNTAbhiH vizAlaghaNTAbhiH kSipratUreNa-atizIghraNa vAdyamAnena tUryeNa mahatA-vizAlena utkRSTasiMhanAda-bola-kalakala-raveNa utkRSTaH bhayaGkaraH siMhanAdaH siMhagarjanavat bolaH kolAhalaH kalakalA-vyAkulaH zroturmahAbhayajanako yo ravA zabdastena samudraravabhUtamiva velAkulajalanidhipracaNDabhUtasadRzaM zabdaM kurvANe sarvaRddhayA sakalayuddhasAma yA yukte AstAM, tatra yAvat raveNa cItkArAdibhayAnakazabdena hayagatAH azvArUDhAH hayagataiH azvArUDhaH saha, gajagatAH= gajArUDhAH gajagataiH gajArUDhaH saha, sthagatAH rathArUDhAH sthagataiH rathArUDhaH dhanuSoMse, choDe hue bANoMse, acchI taraha phaTakArate hue DAbI bhujAose, dUrapara TAMgI huI vizAla ghaNTAoMse, atyanta zIghratAse bajAye jAte hue merI Adi bAjoMse, bhayaMkara siMha nAdake sadRza kolAhalase, samudrakI velAkI AvAjake samAna AvAja karatI huI, tathA sabhI yuddha sAmagriyoMse yukta thI, vahAM bhISaNa huGkAra karate hue ghuDasavAra ghuDasavArose, hAthIvAle hAthIvAloMse, rathI rathikose, paidala paidalase, isa prakAra eka dUsareke 'sAtha yuddha karaneke liye saMnaddha ho gye| rAthI, caDAvelA dhanuSyathI, cheDelA bANathI, sArI rIte phaTakAratA DAbI bhujAethI, cheTe TAMgelI vizAla ghaMTAothI, atyaMta zIghratAthI bajAvAtA bherI Adi vAjAethI, siMhanAda jevA kalAhalathI samudranI choLenA jevA avAja karatI, tathA tamAma yuddhasAmagrIthI yukta hatI. tyAM bhISaNa huMkAra karatA karatA ghaDesavAre ghaDesavAronI sAthe, hAthIvALAe hAthIvALAonI sAthe, rathI rathIo sAthe, pAyadala lazkara pAyadalanI sAthe, A prakAre eka bIjA sAthe yuddha karavA mATe taiyAra thaI gayA. For Private and Personal Use Only Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 14 nirayApalikAsatra saha, padAtikA pAdacAriNaH padAvikai pAdacAribhiH saha, anyo'nyaH parasparaiH sAI-saha saMpalagnA-yoDhuM sammilitAH' cakAraH zastrAdijanitamahArAdisamuccAyaka' api-nizcayena abhUvan-jAtAH / tataH khalu te dvayorapi rAjJoranIke nijakakhAmizAsanAnuraktesvasvAminidezaparAyaNe mahAntaM vizAlaM janakSayaM-jananAzaM janavadhaM-janatADanaM muzalAdinA, janaprama-gadAdinA bhaTAnAM cUrNIkaraNam janasaMvartakalpaM ajAsaMhArasadRzaM nRtyatkabandhavArabhIma-naTacchirorahitazarIrasamUhabhayAnakaM rudhira usake bAda una donoM rAjAoMke yoddhA apane 2 svAmIkI AjJAmeM anurakta ho atyadhika manuSyoMkA kSaya, manuSyoMkA vadha, manuSyoMkA mardana, evaM manuSyoMkA saMhAra karate hue tathA nAcate hue dhaDoMke samUhase bhayaMkara aura zoNitase bhUmiko kIcaDamayI banAte hue eka dUsareke sAtha laDane lge| usake bAda vaha kAla kumAra tIna 2 hajAra hAthI, voDe aura ratha, tathA tIna karoDa manuSyoMke sAtha garuDavyUhake apane gyArahaveM skandha arthAt bhAgake dvArA rathamuzala saMgrAma karatA huA sainikoMkA saMhAra ho jAneke bAda jisa prakAra bhagavAnane kAlI devIko kahA hai usI prakAra vaha mArA gayA / tyAra pachI te banne rAjAonA yoddhAo potapotAnA svAmInI AjJAmAM anukta thaIne ghaNu manuSyano nAza, manuSyone vadha, manuSyanAM mardana arthAta manuSyane saMhAra karatA karatA tathA nAcatA thakA ghaDenA samUhathI bhayaMkara ane hIthI raNabhUmine kacaDavALI banAvatA banAvatA ekabIjA sAthe laDavA lAgyA. tyAra pachI te kalakumAra traNa traNa hajAra hAthI ghoDA ane ratha tathA traNa karaDe manuSyanI sAthe garUDabUkanA potAnA agIyAramAM skaMdha arthAt bhAga dvArA ratha suzala saMgrAma karatA karatA, senakeno saMhAra thaI gayA pachI, jevI rIte bhagavAne kAvI devAne kahyuM, te prakAre te mAryA gayA. For Private and Personal Use Only Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TIkA rAjA kUNika-ceTakakA yuddha kardama-zoNitapakaM kurvANe anyo'nyena paraspareNa sAI-saha yudhyete saMgrAma kurvAte sm| azubhakRtakarmamAgbhAreNa pANigaNasaMhArarUpapApasampAditanarakayogyakarmapuJjena, zeSaM sugamam 'iti bravImi' iti pUrvavat // 45 // // iti nirayAvalikAsUtre prathamamadhyayanaM samAptam // he gautama ! vaha kAla kumAra isa prakArake ArambhoMse tathA isa prakArake azubha karmoMke saMcayase kAlamAsameM kAla karake cauthI paGkaprabhA nAmaka pRthvI ( naraka ) meM hemAbha nAmaka narakAvAsameM nairayika hokara utpanna huaa| he bhadanta ! kAla kumAra cauthI pRthvI ( naraka .) se nikalakara kahA~ jAyagA ? aura kahA~ utpanna hogA ? he gautama ! kAla kumAra mahAvideha kSetrameM jAkara ADhya (Rddhi-sampattise bharapUra ) kulameM utpanna hogA / aura dRDhapratijJake samAna hI siddha hogA, buddha hogA, mukta hogA aura saba duHkhoMkA anta karegA / he jambU ! isa prakAra siddhagati sthAnako prApta zramaNa bhagavAna mahAvIrane nirayAvalikAke prathama adhyayanakA yaha bhAva prarUpita kiyA hai, arthAt bhagavAnake mukhase jaisA maiMne sunA vaisA hI tumheM kahatA hU~ // 45 // // zrI nirayAvalikA sUtrakA prathama adhyayana samApta // 1 // he gautama! te kAlakumAra AvA prakAranA AraMbhethI tathA AvA prakAranAM azubha kAryonA saMcayathI kAlane vakhate kola karIne ethI paMkaprabhA nAmanI pRthvI (naraka) mAM hemAbha nAme nArakAvAsamAM narayika thaI utpanna thayA. manta! sAbhAra yAthA pRthvI (na24) bhAMthA nIjI 4yAM the? ane kayAM utpanna thaze ? he gautama! kAlakumAra mahAvideha kSetramAM jaI ADhaya (ddhisampattithI bharapUra) kuLamAM utpanna thaze, ane dRDhapratijJanI peTheja siddha thaze, buddha thaze, mukta thaze ane tamAma bene aMta karaze. he jabU! A prakAre siddhagati sthAnane prApta karelA evA zramaNa bhagavAna mahAvIre nirayAvalikAnA prathama adhyayanane A bhAva prarUpita karyo che athaoNt bhagavAnanA mukhethI jema meM sAMbhaLyuM tema meM tamane kahyuM che. (45) zrI nirayAvalikA sUtranuM prathama adhyayana samApta. (1) For Private and Personal Use Only Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 216 nirayAvalikAsatra mUlamjai NaM bhaMte ! samaNeNaM jAva saMpatteNaM nirayAvaliyANaM paDhamassa ajjhayaNassa ayamaDhe pannatte, doccassa NaM bhaMte ajjhayaNassa nirayAvaliyANaM samaNeNaM bhagavayA jAva saMpatteNaM ke aDhe pannatte ? evaM khalu jambU ! teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM caMpA nAma nagarI hotthA / punnabhadde ceie / koNie rAyA / paumAvaI devI / tattha NaM caMpAe nayarIe seNiyassa ranno bhajjA koNiyasya ranno cullamAuyA sukAlI nAmaM devI hotthA, sukumaalaa| tIse NaM sukAlIe devIe putte sukAle nAmaM kumAre hotyA, sukumAle / taeNaM se mukAle kumAre annayA kayAi tihiM daMtisahassehiM jahA kAlo kumAro niravasesaM taM ceva jAva mahAvidehe vAse aMtaM kAhii // 1 // // voyaM ajjhayaNaM samattaM // 2 // chAyA yadi khalu bhadanta ! zramaNena yAvatsaMprAptena nirayAvalikAnAM prathamasyAdhyayanasyAyamarthaH prajJaptaH, dvitIyasya khalu bhadanta ! adhyayanasya nirayAvalikAnAM zramaNena bhagavatA yAvatsaMmAnlena ko'rthaH prajJaptaH ? evaM khalu jambUH ! tasmin kAle tasmin samaye campA nAma nagarI abhUt / puurnnbhdrshcaityH| kUNiko raajaa| padmAvatI devI / tatra khalu campAyAM nagayA zreNikasya rAjJo bhAryA kUNikasya rAjJaH kSullamAtA sukAlI nAma devyabhUtU, sukumArA / tasyAH khalu mukAlyA devyAH putraH sukAlo nAma kumAro'bhUta, sukumaarH| tataH khalu sa mukAlaH kumAraH anyadA kadAcit tribhirdantisahasrairyathA kAlaH kumAraH, niravazeSaM tadeva yAvanmahAvidehe varSe'ntaM kariSyati // 1 // // dvitIyamadhyayanaM samAptam // 2 // For Private and Personal Use Only Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TokA abhya. 2 sukAlakumAra 217 evaM sesA vi aTTha ajjhayaNA neyavvA paDhamasarisA, gavaraM mAyAo sarisaNAmAo // 10 // nikkhevo savvesiM jANiyanvo tahA // nirayAvaliyAo samattAo / // paDhamo vaggo samatto // 1 // evaM zeSANyapyaSTAdhyayanAni jJAtavyAni prathamasadRzAni / navaraM mAtaraH sadRzanAmnyaH // 10 // nikSepaH sarveSAM bhaNitavyastathA // nirayAvalikAH samAptAH / // prathamo vargaH samAptaH // 1 // TIkA'jaiNaM bhaMte' ityAdi / sadRzanAmnyaH putrasadRzanAmnyaH / zeSa nigadasiddham // // iti nirayAvalikAsUtre TIkAyAM prathamo vargaH samAptaH // 1 // nirayAvalikA sUtrakA dvitIya adhyayana 'jaiNaM bhaMte' ityAdi. bhadanta ! siddhi sthAnako prApta zramaNa bhagavAna mahAvIrane nirayAvalikAke prathama adhyayanakA pUrvokta artha batalAyA hai| to he bhagavan ! phira dvitIya adhyayanameM unhoMne kisa bhAvakA nirUpaNa kiyA hai ? niyAvalikA sUtranuM dvitIya adhyayana 'jANaM bhaMte ' 4tyA. he bhadanta! siddhi sthAnane prApta thayelA zramaNa bhagavAna mahAvIre nirayAvalikAnA prathama adhyayanane pUrvokta artha batAvyuM che. to he bhagavana ! pachI dvitIya adhyayanamAM temaNe kayA bhAvanuM nirUpaNa karyuM che? 28 For Private and Personal Use Only Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 218 nirayAvalikAsatra __ he. jambU ! usa kAla usa samayameM campA nAmakI nagarI thii| usa nagarImeM pUrNabhadra nAmakA caitya thaa| aura usa nagarIkA rAjA kUNika thaa| usakI rAnI padmAvatI thii| usa campAnagarImeM zreNika rAjAkI patnI rAjA kUNikakI choTI mAtA sukAlI nAmako rAnI thI, jo atyanta sukumAra thii| usa sukAlI devIkA putra sukAla nAmaka kumAra thA jo atyanta sukumAra thaa| usake bAda vaha sukAla kumAra kisI eka samayameM tIna 2 hajAra hAthI, ghoDe, ratha tathA tIna karoDa paidala sainikoMke sAtha rAjA kUNikake rathamuzala saMgrAmameM laDaneke liye gayA aura vaha kAla kumArake samAna hI apanI sabhI senAke naSTa ho jAneke bAda mArA gyaa| marakara kAla kumArake samAna hI narakameM gayA aura vahA~se nikalakara mahAvideha kSetrameM janma lekara kAla kumArake samAna siddha hogA yAvat saba duHkhoMkA anta kregaa| / dvitIya adhyayana samApta huaa| he jabU! te kAla te samaye caMpA nAmanI nagarI hatI, te nagarImAM pUrNabhadra nAmane citya hatuM. ane te nagarane rAjA kRNika hato tenI rANI padmAvatI hatI. te caMpA nagarImAM zreNika rAjAnI patnI rAjA kRNikanI nAnI mAtA sukAlI nAmanI rANI hatI je atyaMta sukumAra hatI. te sukAvI devIne putra sukAla nAmane kumAra hatA je atyaMta sukumAra hatA. tyAra pachI te sukAla kumAra keI eka samayamAM traNa traNa hajAra hAthI ghoDA ratha tathA traNa karoDa pAyadaLa sainike sAthe rAjA kRNikanA rathamuzala saMgrAmamAM laDavA mATe gaye. ane te kAlakumAranI samAna ja pitAnI tamAma senA naSTa thaI gayA bAda mAryo gaye. marIne kAlakumAranI peThe ja narakamAM gaye ane tyAMthI nIkaLI mahAvideha kSetramAM janma laI kAlakumAranI jema siddha thaze ane tamAma duHkhane aMta karaze. dvitIya adhyayana samApta thayuM, For Private and Personal Use Only Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TIkA adhya. 3-10 mahAkAlAdi ATha kumAra 219 isI prakAra-prathama adhyayanake sadRza zeSa ATha adhyayanoMko bhI jAnanA caahiye| vizeSa itanA hI hai ki mAtAoMkA nAma kumAroMke nAmake samAna hai // 10 // sabhIkA nikSepa arthAt upasaMhAra pahile adhyayanake samAna hI samajhanA cAhiye / iti / nirayAvalikA samApta huii| nirayAvalikAnAmaka prathama varga samApta // 1 // A prakAre-prathama adhyayananA jema bAkInAM ATha adhyayanene paNa jANavA joIe. vizeSa eTaluM ja che ke mAtAonAM nAma kumAranA nAmanA jevo ja che. badhAMne nikSepa arthAta upasaMhAra pahelA adhyayananA samAnaja samajI levo joIe. Iti. nirayAvalikA samApta thaI nirayAvalikA nAmaka prathama varga samApta. (1) For Private and Personal Use Only Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 220 kalpAvataMsikAsatra // atha kalpAvataMsikA nAma dvitIyo vrgH|| mUlamjaiNaM bhaMte ! samaNeNaM bhagavayA jAva saMpatteNaM uvaMgANaM paDhamassa vaggassa nirayAvaliyANaM ayamaDhe pannatte, doccassa NaM bhaMte ! vaggassa kappavaDiMsiyANaM samaNeNaM jAva saMpatteNaM kai ajjhayaNA pannattA ? / evaM khalu jambU ! samaNeNaM bhagavayA jAva saMpatteNaM kappavaDisiyANaM dasa ajjhayaNA pannattA, taMjahA-paume 1 mahApaume 2 bhadde 3 subhade 4 paumabhadde 5 paumaseNe 6 paumagumme 7 naliNigumme 8 ANaMde 9 naMdaNe 10 / jaiNaM bhaMte ! samaNeNaM jAva saMpatteNaM kappavaDisiyANaM dasa ajjhayaNA pannattA, paDhamassa NaM bhaMte ! ajjhayaNassa kappavaDisiyANaM samaNeNaM bhagavayA jAva saMpatteNaM ke aTe pannatte ? / evaM khalu jaMbU ! teNaM chAyAyadi khalu bhadanta ! zramaNena bhagavatA yAvat saMprAptena upAGgAnAM prathamasya vargasya nirayAvalikAnAmayamarthaH prajJaptaH, dvitIyasya khalu bhadanta ! vagasya kalpAvataMsikAnAM zramaNena yAvat saMprAptena kati adhyayanAni majJaptAni ? evaM khalu jambUH ! zramaNena bhagavatA yAvat saMprAptena kalpAvataMsikAnAM daza adhyayanAni prajJaptAni tadyathA-padmaH 1 mahApadmaH 2 bhadraH 3 subhadraH 4 padmabhadraH 5 padmasenaH 6 padmagulmaH 7 nalinIgulmaH 8 AnandaH 9 nandanaH 10 / yadi khalu bhadanta ! zramaNena yAvat saMprAptena kalpAvataMsikAnAM daza adhyayanAni prajJaptAni, prathamasya khalu bhadanta ! adhyayanasya kalpAvataMsikAnAM zramaNena bhagavatA yAvat samprAptena ko'rthaH prajJaptaH ? evaM khalu jambUH ! tasmin kAle tasmin samaye campA nAma nagarI For Private and Personal Use Only Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 221 mundarabodhinI TokA varga 2 adhya. 1 panakumAra kAleNaM teNaM samaeNaM caMpA nAmaM nayarI hotthA / punnabhadde ceie / kUNie raayaa| paumAvaI devI / tattha NaM caMpAe nayarIe seNiyassa rano bhajjA kUNiyassa ranno cullamAuyA kAlI nAmaM devI hotthA, sukumAla0 / tIseNaM kAlIe devIe putte kAle nAma kumAre hotthA, sukumAla0 / tassa NaM kAlassa pau. mAvaI nAmaM devI hotthA, somAla0 jAva viharai / ___ tae NaM sA paumAvaI devI annayA kayAiM taMsi tArisagaMsi vAsagharaMsi abhitarao sacittakamme jAva sIhaM sumiNe pAsittA NaM pddibuddhaa| evaM jammaNaM jahA mahAbalassa, jAva nAmadhijjaM, jamhANaM amhaM ime dArae kAlassa kumArassa putte paumAvaIe devIe attae taM hou NaM amhaM imassa dAragassa nAmadhijaM paume sesaM jahA mahabbalassa aTThao dAo jAva uppi pAsAyavaragae viharai // 1 // abhavat / pUrNabhadraM caityaM, kUNiko rAjA, padmAvatI devI / tatra khalu campAyAM nagaryo zreNikasya rAjJo bhAryA kUNikasya rAjJo laghumAtA kAlI nAma devI abhavat / sukumAra0 / tasyAH khalu devyAH putraH kAlo nAma kumAro'bhavat / mukumAra0 / tasya khalu kAlasya kumArasya padmAvatI nAma devI abhavat / sukumAra0 yAvat viharati / / tataH khalu sA padmAvatI devI anyadA kadAcit tasmin tAdRze vAsagRhe abhyantarataH sacitrakarmaNi yAvat siMhaM svapne dRSTvA khalu prtibuddhaa| evaM janma yathA mahAbalasya yAvat nAmadheyaM, yasmAt khalu asmAkamayaM dArakaH kAlasya kumArasya putraH padmAvatyA devyA AtmajaH tad bhavatu khalu asmAkam asya dArakasya nAmadheyaM payaH / zeSaM yathA mahAbalasya aSTa dAyAH yAvat upari prAsAdavaramato viharati // 1 // For Private and Personal Use Only Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 222 2 kalyAvataMsikAsUtra TIkA'jaiNaM bhaMte' ityAdi-kUNikarAjalaghubhrAtaH kAlakumArasya padmAvatI nAma bhAryA anyadA kadAcit abhyantarataH abhyantarabhAge sacitrakarmaNi-vicitracitrakarmayukta tasmin tAdRze vAsagRhe-nijaprAsAde suptanAgradavasthAyAM tandrAyAM svapne siMhaM dRSTvA pratibuddhA jAgaritA / zeSaM sugamam // 1 // ____ kalpAvataMsikA nAmaka dvitIya varga. ' jaiNaM bhaMte ' ityAdi he bhadanta ! yadi mokSaprApta zramaNa bhagavAn mahAvIrane nirayAvalikA nAmaka upAGgake prathama varga meM pUrvokta abhiprAyakA varNana kiyA hai to isake bAda bhagavAnane dvitIya varga-kalpAvataMsikAmeM kitane adhyayanoMkA varNana kiyA hai ? ___ sudharmA svAmI kahate haiM he jambU ! zramaNa bhagavAna mahAvIrane kalpAvataMsikAmeM dasa adhyayanoMkA nirUpaNa kiyA hai unake nAma isa prakAra haiM: kalpAvatasikA nAmane dvitIya varga 'jaiNaM bhaMte ' VtyA. he bhadanta ! je mekSa prApta zravaNubhagavAna mahAvIre nirayAvalikA nAme upAMganA prathama vargamAM pUrvokta abhiprAyanuM varNana karyuM che te tyAra pachI temaNe bIjA varga kalpAvataMsikAmAM keTalA adhyayananuM varNana karyuM che? zrI sudharmA svAmI 4 cha: he jagga! zramaNa bhagavAna mahAvIre kalpAsikAmAM daza adhyayanane nirUpaNa karyuM che. temanAM nAma A pramANe che - For Private and Personal Use Only Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TokA varga 2 adhya.1padmakumAra 223 (1) padma (2) mahApadma ( 3 ) bhadra (4) subhadra (5) padmabhadra (6) padmasena (7) padmagulma (8) nalinIgulma (9) Ananda aura (10) nandana / zrI jambU svAmI pUchate haiM: he bhagavan ! zramaNa bhagavAna mahAvIrane kalpAvataMsikAmeM dasa adhyayanoMkA nirUpaNa kiyA hai| usake prathama adhyayanameM kisa bhAvakA nirUpaNa kiyA hai ? sudharmA svAmI kahate haiM he jambU ! usa kAla usa samayameM campA nAmakI nagarI thii| vahA pUrNabhadra caitya thA / usanagarImeM kUNika rAjA rAjya karatA thA usake padmAvatI nAmakI rAnI thii| usa campAnagarImeM rAjA zreNikakI patnI mahArAja kUNikakI choTI mAtA kAlI nAmakI rAnI thI jo atyanta sukumAra thii| usa rAnIke eka kAlakumAra nAmakA (1) 5 (2) mA55 (3) ma (4) subhadra (5) 5 (6) sena (7) pazuma (8) nalinIma (8) bhAna bhane (10) nana. jammu svAmI pUche che he bhagavana ! zramaNa bhagavAna mahAvIre kapAvalaMsikAmAM daza adhyayananuM nirUpaNa karyuM che. tenA prathama adhyayanamAM kayA bhAvanuM nirUpaNa karyuM che? sudharmA svAmI kahe che - he jamba! te kAle te samaye caMpA nAmanI nagarI hatI, temAM pUrNabhadra citya hatuM. te nagarImAM kRNika rAjA rAjya karatA hatA. temane padmAvatI nAmanI rANI hatI, te caMpAnagarImAM rAjA zreNikanI patnI mahArAja kuNikanI nAnI mAtA kAlI nAmanI rANI hatI je atyaMta sukumAra hatI te rANIne eka kAlakumAra nAmane putra hatuM, te kAlakumAranI patnI padmAvatI devI je bahu svarUpa For Private and Personal Use Only Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir --221 2 kalpAvataMsikAsUtra putra thaa| usa kAlakumArakI patnI padmAvatI devI jo atyanta surUpA thI, vaha pUrvopArjita puNyase mile hue manuSya sukhakA anubhava karatI rahatI thii| usake bAda eka dina vaha padmAvatI devI apane atyuttama vAsagRhameM soyI huI thii| usake vAsagRhakI divAle atyanta manohara citroMse citrita thiiN| usa gharameM apanI komala zayyApara sotI huI usa rAnIne svapnameM siMhako, dekhA / svapna dekhaneke bAda vaha jAga gyii| bAdameM use svapna darzanake anusAra zubha lakSaNavAlA putra huA / usakA janmase lekara nAmakaraNa paryanta samI kRtya mahAbala kumArake sadRza jAnanA / vaha kAla kumArakA putra aura padmAvatI devIkA aGgajAta honese usakA nAma padma rakhA gyaa| isake bAdakA sabhI vRttAnta mahAbalake sadRza jAnanA cAhiye / use ATha 2 daheja milA / vaha apane UparI mahalameM sabhI prakArake manuSyasambandhI sukhoMkA anubhava karatA huA nivAsa karatA thA // 1 // vAna hatI. te pUrva upArjIta puNyathI maLelA manuSya sukhane anubhava karatI 2tI tI. tyAra pachI eka divasa te padmAvatI devI pitAnA ati uttama vAsagRhamAM sutI hatI. te vAsagRhanI bhIMte atyaMta manohara cithI cItarAyelI hatI. te gharamAM pitAnI komala zayyAmAM sutelI te rANIe svapnAmAM siMhane je. svapna dIThA pachI te jAgI gaI. pachI tene svapnadarzanane anusarIne zubha lakSaNavALe putra thaye. tenA janmathI mAMDI nAmakaraNa sudhInAM karmo mahAbala kumAranA jevAja jANavAM. te kAlakumArane putra tathA padmAvatI devInI kukhe janmele hovAthI tenuM nAma padma rAkhavAmAM AvyuM. tyAra pachIne sarva vRttAnta mahAbatanI peThe jANavuM joIe. tene ATha ATha daheja maLyA ane te pitAnA upalA mahelamAM tamAma prakAranAM manuSyasabaMdhI sukhe bhagavate temAM rahetuM hatuM. 1 For Private and Personal Use Only Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pundarabodhinI TokA varga 2 adhya. 1 padmakumAra sAmI samosarie / kUNie niggae / paumevi jahA mahabbale niggae taheva ammApii-ApucchaNA jAva pavvaie aNagAre jAe jAva guttabaMbhayArI / taeNaM se paume aNagAre samaNassa bhagavao mahAvIrassa tahArUvANaM therANaM aMtie sAmAiyamAiyAiM ekkArasa aMgAI ahijjai, ahijittA bahUhiM cautthachaTThama jAva viharai / taeNaM se paume aNagAre teNaM orAleNaM jahA meho taheva dhammajAgariyA ciMtA evaM jaheva meho taheva samaNaM bhagavaM ApucchittA viule jAva pAovagae samANe tahArUvANaM therANaM aMtie sAmAiyamAiyAiM ekkArasa aMgAi, bahupaDipuNNAiM paMca vAsAiM sAmanapariyAe, mAsiyAe saMlehaNAe sahi bhattAiM0 ANupuvIe kAlagae / therA oinnA bhagavaM goyamo chAyAkhAmI smvsRtH| pariSada nirgatA / kaNiko nirgataH / po'pi yathA mahAbalo nirgatastathaiva ambApitrApRcchanA yAvat pravrajito'nagAro jAto yAvat guptbrhmcaarii| ___ tataH khalu sa padmo'nagAraH zramaNasya bhagavato mahAvIrasya tathArUpANAM sthavirANAm antike sAmAyikAdikAni ekAdazAGgAni adhIte / adhItya bahubhiH caturthaSaSThASTama0 yAvad viharati / tataH sa padmo'nagAro tena udAreNa yathA meghastathaiva dharmajAgarikA, cintA, evaM yathaiva meghastathaiva zramaNaM bhagavantamApRcchaya vipule yAvat pAdapopagataH san tathArUpANAM sthavirANAm antike sAmAyikAdikAni ekAdazAGgAni, bahumatipUrNAni paJca varSANi zrAmaNyaparyAyaH / mAsikyA saMlekhanayA SaSThi bhaktAni0 AnupUrvyA kaalgtH| 28 For Private and Personal Use Only Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 226 kalpAvataMsikAsatra pucchai, sAmI kahei jAva sahi bhattAI aNasaNAe chedittA Aloiya0 uDDU caMdima0 sohamme kappe devattAe uvavanne, do sAgarAiM / se NaM bhaMte ! paume deve tAo devalogAo AukkhaeNaM pucchA, goyamA ! mahAvidehe vAse jahA daDhapainno jAva aMtaM kAhii / taM evaM khalu jaMbU ! samaNeNaM jAva saMpatteNaM kappavaDisiyANaM paDhamassa ajjhayaNassa ayamaDhe pannatte tibemi // 2 // ||pddhmmjjhynnN samattaM // sthavirA avatIrNA bhagavAn gautamaH pRcchati; svAmI kathayati yAvat SaSTiM bhaktAni anazanena chittvA Alocita0 ardhvaM candramaH0 saudharme kalpe devatvena upapannaH / dvau sAgarau / sa khalu bhadanta ! padmo devastato devalokAd AyuHkSayeNa pRcchA gautama ! mahAvidehe varSe yathA dRDhapatijJo yAvadantaM kariSyati / tadevaM khalu jambUH ! zramaNena yAvat saMprAptena kalpAvataMsikAnAM prathamasyAdhyayanasya ayamarthaH prajJaptaH / iti bravImi // 2 // // prathamamadhyayanaM samAptam // TIkA'sAmI' ityAdi-sthavirA avatIrNAH vipulgirito'dhstaadaagtaaH| zeSaM sugamam // 2 // ||prthmmdhyynN samAptam // 'sAmI samosarie ' ityAdi bhagavAna mahAvIra prabhu padhAre, pariSada dharma zravaNa karaneke liye niklii| kUNika rAjA bhI dharmopadeza sunaneke lie nikalA, kumAra padma bhI mahAbalake samAna __'sAmI samosarie ' pratyAhi. - bhagavAna mahAvIra prabhu padhAryA. pariSadu dharma zravaNa karavA mATe nikaLI. kaNika rAjA paNa dharmopadeza sAMbhaLavA mATe nikaLyA. kumAra paddha paNa mahAbalanI peTha For Private and Personal Use Only Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TIkA varga 2 abhya. 1 padma anagAra 227 bhagavAnake pAsa gayA / vahA~ bhagavAnake upadezase use vairAgya ho gayA / usane mahAbalake samAna hI mAtA pitAse pravrajyAkI anumati mA~gI / tathA antameM usane pravrajyA lelI aura anagAra ho gayA yAvat gupta bahmacArI ho gayA / usake bAda ve padma anagAra zramaNa bhagavAna mahAvIrake tathArUpa sthaviroMke samIpa sAmAyika Adi . gyAraha aMgoMkA adhyayana kiyA / aura bahuta sI caturtha SaSTha Adi tapasyA kI / anantara ve padma anagAra udAra - kaThina tapazcaryA karanese tapaH karmake ArAdhanake kAraNa unakA zarIra zuSka - rUkSa ho gyaa| mAMsa zoNitake sUkha jAne ke kAraNa itane kRza ho gaye ki unake zarIrameM haDDI aura camaDA mAtra raha gayA aura unakI sabho naseM dikhAI dene lagI / isakA vizeSa varNana megha kumArake samAna jAnanA / megha kumArake samAna hI inane dharmajAgaraNA kI aura vipula giri para jAne AdikA vicAra kiyA aura megha kumArake samAna hI vipula giripara jAne ke liye bhagavAnase pUchA pUchakara svayaM punaH paJca mahAvrata grahaNa kiyA / gautama Adi bhagavAnanI pAse gayA. tyAM bhagavAnanA upadezathI tene vairAgya thaI gayA. teNe mahAbalanI peTheja mAtA pitA pAse pratrajayAnI rajA mAgI tathA chevaTe teNe pratrajayA (dIkSA) lIdhI ane anagAra (gRhatyAgI) thaI gupta brahmacArI thai gayA tyAra pachI te padma anagAre ( gRhatyAgI ) zramaNu bhagavAna mahAvIranA tathArUpa sthavirAnI pAse sAmAyika Adi agIyAra agAnuM adhyayana karyuM ane ahu rItanI caturtha tathA chaTha Adi (1-2 upavAsa ) tapasyA karI. pachI te padma anagAre udvAra kaThina tapasyA karavAthI tapa: karmanuM ArAdhana karavAnA kAraNe temanuM zarIra sukAI gayuM, rUkSa thai gayuM. leAhI mAMsa sukAI javAnA kAraNe eTalA kuza (nakhaLA) thaI gayA ke temanA zarIramAM hADakAM tathA cAmaDAM mAtra rahI gayAM ane temanI badhI nasA dekhAvA lAgI. AnuM nizeSa varNana meghakumAranA jevuM jANavuM. meghakumAranI peTheja temaNe dharma jAgaraNA karI tathA vipulagiri upara javA AdinA vicAra karyA tathA meghakumAranI peTheja vipula giripara javA mATe bhagavAnane pUchyuM. pUchIne pAte pharIne paMca mahAvrata grahaNa karyAM. gautama Adi zramaNa nigranthAnAM For Private and Personal Use Only Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 228 2 kalpAvataMsikAsUtra zramaNa nimranthoMko tathA nimranthiyoMko samAkara sthaviroMke sAtha dhIre 2 vipula giri para caDhe / aura vahA~ savidhi pAdapopagamana saMthArA svIkArakara kAlakI icchA nahI karate hue rahane lge| aura ve padma anagAra sthaviroMke samIpa gyAraha aGgoMkA adhyayana kiyA aura pUre pA~ca varSakI dIkSAparyAya pAlI / ___eka mAsakI saMlekhanAse sATha bhaktakA chedanakara anukramase kAlako prApta ho gaye / unake kAlaprApta karaneke bAda sthavira loga una padma anagArake bhANDopakaraNa lekara bhagavAnake pAsa Aye unake Aneke bAda gautamane bhagavAnase pUchA-he bhagavan ! ye padma anagAra kAla karake kahA~ gaye ? bhagavAnane kahA-he gautama ! padma anagAra pUrvokta prakArase eka mahInekA santhArA kara aura Alocita pratikrAnta hokara arthAt Atmazuddhi karake kAla avasara kAla prApta hokara candramAse Upara saudharma kalpameM do sAgarakI sthitivAle devapanemeM utpanna hue| tathA nitthIone khamAvIne virenI sAthe dhIre dhIre vipulagiri para caDayA ane tyAM vidhIsara pAdapapagamana saMthAre svIkAra karI maraNanI IcchA vagara rahevA lAgyA, tathA te paddha anagAra sthavirenI pAse agIyAra aMgonuM adhyayana karyuM ane pUrA pAMca varSanI dIkSA paryAya pALI. eka mahinAnI saMkhanAthI sATha bhaktanuM chedana karI anukrame kAlane prApta thayA. temanA kAla prApta karyA pachI sthavira loka te padma anagAranA bhAMDepakaraNa laIne bhagavAnanI pAse AvyA. tenA AvyA pachI gautame bhagavAnane pUchyuM-he bhagavana! A paddha anagAra kAla karIne kayAM gayA? bhagavAne kahyuM he gautama! pa anagara pUrvokta prakAre eka mahinAne saMthAre karI tathA Acita pratikrAnta thaI arthAt Atmazuddhi karI kAlane avasare kAla prApta thaI caMdramAnI upara saudharma kalpamAM be sAgaranI sthitivALA deva utpanna thayA. For Private and Personal Use Only Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TokA varga 2 adhya. 2 mahApadmakumAra mUlam -- jaiNaM bhaMte ! samaNeNaM bhagavayA jAva saMpatteNaM kappavaDisiyAgaM paDhamassa ajjhayaNassa ayamaTThe pannatte, doccassa NaM bhaMte ! ajjhayaNassa ke aTThe paNNatte ? evaM khalu jaMbU ! teNaM kAleNaM 2 caMpA nAmaM 22 chAyA yadi khalu bhadanta ! zramaNena bhagavatA yAvat saMprAptena kalpAvataMsikAnAM prathamasyAsdhyayanasya ayamarthaH prajJaptaH / dvitIyasya khalu bhadanta ! adhyayanasya ko'rthaH prajJapta ? evaM khalu jambU ! tasmin kAle tasmin samaye campA nAma nagarI abhavat pUrNabhadraM caityaM, kUNiko he bhadanta ! vaha padma deva devasambandhI Ayu bhava sthitike kSaya hojAneke bAda, devaloka se cavakara kahA~ jAyagA / he gautama ! vaha devaloka se cavakara mahAvideha kSetrameM dRDha pratijJake samAna samRddha kulameM janma lekara siddha hogA aura saba duHkhoM kA anta karegA / he jambU ! isa prakAra mokSaprApta zramaNa bhagavAna mahAvIrane kalpAvataMsikAke prathama adhyayanakA yaha bhAva nirUpaNa kiyA hai / // 2 // | prathama adhyayana samApta / he bhadanta ! te padmadeva devasabaMdhI Ayu, bhava sthitineA kSaya thaI gayA pachI devalAkathI vyavIne kayAM jaze ? huM gautama ! te devalAkathI cyavIne mahAvideha kSetramAM daDhapratijJanI rIte samRddha kulamAM janma laI siddha thaze ane tamAma du:khanA aMta karaze. For Private and Personal Use Only he jammU ! A prakAre meAkSaprApta zramaNa bhagavAna mahAvIre kalpAvatasikAnA prathama adhyayananuM A bhAva nirUpaNa karyuM che. // 2 // prathama adhyayana samAsa: Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir :230 nirayAvalikAsatra. nayarI hotyA, punnabhadde ceie, kUNie rAyA, paumAvaIdevI / tatya NaM caMpAe nayarIe seNiyassa rano bhajA kUNiyassa rano cullamAuyA mukAlI nAmaM devI hotthA / tIse NaM sukAlIe putte sukAle nAmaM kumAre / tassa gaM mukAlassa kumArasya mahApaumA nAma devI hotthA, sukumAlA / tae NaM sA mahApaumA devI annayA kayAI tasi tArisagaMsi evaM taheva mahApaume nAmaM dArae, jAva sijjhihii, navaraM IsANe kappe uvavAo ukkosaTiio / taM evaM khalu jaMbU ! samaNeNaM bhagavayA jAva saMpatteNaM0 / evaM sesA vi aTTa neyavvA / mAyAo sarisanAmAo / kAlAdINaM dasaNhaM puttANaM ANupuvIe-doNhaM ca paMca cattAri, tiNhaM tiNhaM ca hoti tinneva / doNhaM ca doNi vAsA, seNiyanattUNa pariyAo // 1 // rAjA, padmAvatI devI / tatra khala campAyAM nagIM zreNikasya rAjJo bhAryA kUNikasya rAjJo laghumAtA sukAlI nAma devI abhavat / tasyAH khalu mukAlyAH putraH sukAlo nAma kumAraH, tasya khalu mukAlasya kumArasya mahApadmA nAma devI abhavat , sukumArA / tataH khalu sA mahApadmA devI anyadA kadAcit tasmin vAdRze evaM tayaiva mahApadmo nAma dArakA yAvat setsyati navaramIzAnakalpe upapAtaH utkRSTasthitikaH / evaM khalu jambuH ! zramaNena bhagavatA yAvat saMprAptena / 'evaM zeSANyapi aSTau jJAtavyAni, mAtaraH sadRzanAmnyaH kAlAdInAM dazAnAM putrANAmAnupUrvyA-(vrataparyAyaH) dvayozca paJca cabAri, trayANAM trayANAM ca bhavanti trINyeva / dvayozca he varSe, zreNikanaptRRNAM paryAyaH // 1 // For Private and Personal Use Only Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TokA varga 2 adhya. 3-10 bhadrakumArAdi 8 231 uvavAo ANupuvIe, paDhamo sohamme bitibho IsANe, taio saNaMkumAre, cauttho mAhiMde, paMcamao baMbhaloe, chaTo laMtae, sattamao mahAmukke, aTThamao sahassAre, navamao pANae, dasamao accue / savvattha ukkosahiI bhANiyavvA, mahAvidehe sijjhihii 10 // 3 // upapAta AnupUrvyA-prathamaH saudharme, dvitIya IzAne, tRtIyaH sanatkumAre, caturthoM mAhendre, paJcamo brahmaloke, SaSTho lAntake, saptamo mahAzukra, aSTamaH sahasrAre, navamaH prANate, dazamo'cyute / sarvatra utkRSTA sthitirbhaNitavyA, mahAvidehe setsyati 10 // 3 // TIkA'jaiNaM bhaMte' ityAdi / mAtanAmasadRzanAmAnaH kAlAdInAM dazAnAM dvitIya adhyayana praarmbh| 'jaiNaM bhaMte' ityAdijambU svAmI pUchate haiM he bhadanta ! mokSaprApta zramaNa bhagavAna mahAvIrane kalpAvataMsikAke prathama adhyayanake bhAvoMko pUrvokta prakArase nirUpaNa kiyA hai to isake bAda he bhagavan ! dvitIya adhyayanameM bhagavAna kina bhAvoMkA nirUpaNa kiyA hai ! 'jaiNaM bhaMte ' tyAdi dvitIya (mAna) adhyayana ra jakhkha svAmI puche che - he bhadanta ! mokSaprApta zramaNa bhagavAna mahAvIre kalpAvatasikAnA prathama adhyayananA bhAvane pUrvokta prakAre nirUpaNa karyA che. te tyAra pachI he bhagavanI bIjA adhyayanamAM teoe kayA bhAvanuM nirUpaNa karyuM che ? For Private and Personal Use Only Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 2 kalpAvataMsikAsatra putrAH zreNikapautrAH padmAdayaH kiyanti 2 varSANi saMyamaparyAyaM pAlayAmAmuriti krameNa vrataparyAyapratipAdikA tadgAthA nigdyte-'dvyoshce'-tyaadi| sudharmA svAmI kahate haiM he jambU ! usa kAla usa samayameM campA nAmakI nagarI thii| vahA~ pUrNabhadra caitya thaa| vahA~kA rAjA kRNika thaa| usakI rAnIkA nAma padmAvatI thaa| usa campAnagarImeM rAjA zreNikakI rAnI mahArAjA kUNikakI choTI mAtA sukAlI nAmakI rAnI thii| usa sukAlI rAnIkA putra sukAla kumAra thaa| usa sukAla kumArakI patnI kA nAma mahApadmA thA, vaha atyanta sukumAra thI / usake bAda vaha mahApadmA devI kisI samaya eka rAtameM zayyApara soyI huI thii| usane svapnameM siMhako dekhA ! aura nau mahIneke bAda use eka putra utpanna huA jisakA nAma mahApadya rakhA gyaa| ina mahApadma anagArakA utpattise lekara siddhi takakA vRttAnta padma anagArake samAna hI jAnanA cAhiye / arthAt zrI sudharmA svAmI kahe che - - huM jabU! te kALe te samaye caMpA nAme eka nagarI hatI. te nagarImAM parNabhadra cetya hatA, tyAMne rAjA kRNika hatA. teno rANInuM nAma padmAvatI hatuM. te caMpAnagarImAM rAjA zreNikanI rANI-mahArAjA kRNikanI nAnI mAtA-sukAlI nAme rANI hatI. te sukAlI rANIne putra kumAra sukAla hatA te sukAla kumAranI patnInuM nAma mahApadmA hatuM. te bahu sukumAra hatI. tyAra pachI te mahApadmA devI koI samaye eka rAtrimAM jyAre zayyA para sutI hatI tyAre teNe svapnAmAM siMhane che. ane nava mahinA pachI tene eka putra utpanna thaye jenuM nAma mahApa rAkhavAmAM AvyuM. A mahApadya anagAranI utpattithI mAMDIne siddhi sudhInuM vRttAnta paddha anagAranA jevuM ja jANa levuM joIe. arthAta devakathI avIne mahAvidehakSetramAM siddha thaze. eTaluM For Private and Personal Use Only Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org sundarabodhinI TokA varga 2 adhya. 3-10 bhadrakumArAdi 8 asyA ayamabhiprAyaH - dvayoH - kAla - sukAla - putrayoH padma- mahApadmakumArayovrataparyAyaH paJca paJca varSANi, trayANAM = mahAkAla - kRSNa - sukRSNaputrANAM-bhadrasubhadra - padmabhadrakumArANAM cakhAri calAri varSANi vrataparyAyaH, punastrayANAM - mahA Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 233 devaloka se cyavakara mahAvideha kSetrameM siddha hoNge| itanA vizeSa hai ki ye mahApadma anagAra IzAna devaloka meM utkRSTa sthitivAle deva hue / he jambU ! zramaNa bhagavAna mahAvIra prabhune isa prakAra dvitIya adhyayanakA nirUpaNa kiyA hai / vaha jaisA bhagavAnase sunA hai vaisA tumheM kahA hai // 2 // he jambU ! isI prakAra zeSa ATha adhyayanoMko jAnanA cAhiye / kAla Adi dasa kumAroM ke putroMkI mAtAoMke nAma una putroMke sadRza haiN| ina sabakA cAritraparyAya anukramase isa prakAra hai- kAla sukAlake putra padma mahApadma anagArane pA~ca 2 varSa dIkSA paryAya pAlI / mahAkAla, kRSNa aura sukRSNake putra bhadra, subhadra aura padmabhadrane cAra 2 varSa, mahAkRSNa, vIrakRSNa, rAmakRSNakA putra padmasena padmagulma aura nalinIgulma anvizeSa che ke te mahApadma anagAra izAna devaleAkamAM utkRSTa sthitivALA deva thayA. hai jammU 1 zramaNu bhagavAna mahAvIra prabhue A prakAre khIjA adhyayananuM nirUpaNa karyuM che. te jevuM bhagavAna pAsethI sAMbhaLyuM che tevuMja me tane kahyuM che. (2) 30 hai jammU ! A prakAre bAkInAM AThe adhyayanAne jANI levAM joIe. kAla Adi daza kumArInA putrAnI mAtAnA nAma te putrAnA jevAM che. te aSAnAM cAritrapoya anukramathI A prakAre che:-~~ kAla sukAlanA putra padma mahApadma anagAre pAMca pAMca varSe dIkSAkhoya pALI. mahAkAla, kRSNa tathA sukRSNanA putra bhadraM subhadra ane padmabhaTTe cAra cAra varSa, mahAkRSNa, vIrakRSNa, rAmakRSNanA putra padmasena, padmagulma ane nalinIgulma For Private and Personal Use Only Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - 234 ... 2 kalpAvataMsikAsUtra kRSNa-vIrakRSNa-rAmakRSNaputrANAM padmasena-padmagulma-nalinIgulmakumArANAM trINi trINi varSANi vrataparyAyaH, punardvayoH pitRsenakRSNa-mahAsenakRSNaputrayoH Ananda-nandanakumArayoH dve dve varSe / ityaM zreNikanaptRRNAM zreNikapautrANAM dazAnAmapi paryAyaH saMyamaparyAyo jJAtavyaH / AnupUrvyA-krameNa upapAtaH= devalokeSu janma procyate-prathamaH padmaH 1 saudharme saudharmAkhyaprathamadevaloke utkRSTadvisAgaropamasthitiko devo jAtaH / evaM dvitIyaH mahApadmaH 2 IzAne dvitIye devaloke utkRSTena kiMcidadhikadvisAgaropamasthitiko'bhUt / tRtIyaH= bhadro muniH 3 sanatkumAre tRtIye devaloke utkRSTa saptasAgaropamasthitikaH, caturthaH-subhadro muniH 4 mAhendre caturthe devaloke utkRSTena kiMcidadhikasaptagAroMne tIna 2 varSa, pitRsenakRSNa mahAsenakRSNake putra Ananda aura nandanane do-do varSa saMyama paalaa| ye dasoM zreNika rAjAke pote the| ___aba kauna kisa devalokameM gaye yaha kramase batalAte haiN| .. (1) padma-saudharma nAmaka prathama devalokameM utkRSTa do sAgaropamakI sthitivAle, ( 2 ) mahApadma-IzAna nAmaka dUsare devalokameM utkRSTa do sAgaropama jhAjherI ( kucha adhika ) sthitivAle, (3) bhadra-sanatkumAra nAmaka tIsare devalokameM 'utkRSTa sAta sAgaropamakI sthitivAle, (4) subhadra muni-mAhendra nAmaka caturtha anagAree traNa traNa varSa, pitRsenakRSNa, ane mahAsenakRSNanA putra AnaMda ane naMdane be be varSa saMyama pALe. A dazeya zreNika rAjAnA pautra hatA. have koNa kyA devalokamAM gayA te kamathI batAvIe chIe - (1) 55-saudharbha nAme prathama Raswi gayA. (2) mahApA-yAna nAme bIjA devalokamAM utpanna thayA. (3) bhadrasanakumAra nAme trIjA devalokamAM utpanna thayA. () subhadramuni mahendra nAme cothA devalokamAM utpanna thayA. For Private and Personal Use Only Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TIkA varga 2 abhya. 3-10 bhadraAdi devAMkI sthiti 235 sAgaropamasthitikaH, paJcamaH - padmabhadro muniH 5 brahmaloke pazcame devaloke, utkRSTadazasAgaropamasthitikaH, SaSThaH padmaseno muniH 6 lAntake= tadAkhye SaSThe devaloke, utkRSTacaturdaza sAgaropamasthitikaH, saptamaH = padmagulmo muniH 7 mahAzukre saptame devaloke, utkRSTasaptadazasAgaropamasthitikaH, aSTamaH - nalinIgulmo muniH 8 sahasrAre'STame devaloke, utkRSTadazasAgaropamasthitikaH, navamaH = Anando muniH 9 prANate dazame devaloke utkRSTaviMzatisAgaropamasthitikaH, dazamaH - nandano muniH 10 dvAdaze'cyute devaloke, devaloka meM utkRSTa sAta sAgaropama jhAjherI sthitivAle, (5) padmabhadramuni - brahma nAmaka paJcama devalokameM utkRSTa dasa sAgaropamakI sthitivAle, ( 6 ) padmasena muni - lAntaka nAmaka chaThe devaloka meM utkRSTa caudaha sAgaropamakI sthitivAle, ( 7 ) padmagulma muni mahAzukra nAmaka sAtaveM devalokameM utkRSTa sataraha 17 sAgaropamakI sthitivAle, ) nalinIgulma muni - sahasrAra nAmaka aSTama devalokameM utkRSTa 19 sAgaropama sthitivAle tathA ( 9 ) Ananda muni - prANata nAmaka navameM devalokameM utkRSTa 20 sAgaropama sthitivAle devapane utpanna hue ( 10 ) nandana muni - bArahaveM acyuta nAmaka devaloka meM utkRSTa 22 sAgaropamakI sthitivAle devapane utpanna hue / (5) padmabhadra bhuni- nAme pAMyabhA devaseo'bhAM, (1) padmasena bhuni - zAnta nAbhe chaThThA devaaAkamAM, (7) padmagulama muni-mahAzukra nAme sAtamA devaleAkamAM gayA. (8) nalinIgulma muni-sahasrAra nAmanA AThamA devaleAkamAM jaI deSapaNe utpanna thayAM. (9) AnaMda muni prAta nAme devalAkamAM gayA. (10) naMdana munikhAramA acyuta nAme devaleAkamAM utpanna thayA. temanI sthiti nIce lakhyA prakAranI cheH-- padmadevanI utkRSTa e sAgaropama sthiti che. mahApadmanI e sAgarApama jhAjherI (kAMi adhika) che. bhadranI sAtasAgarApama, subhadranI sAta sAgaropama jhAjherI. padmabhadranI For Private and Personal Use Only Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 236 ___ 2 kalpAvatasikAsatra utkRSTadvAviMzatisAgaropamasthitikazca devatvenotpannaH / sarvatra sarveSu devalokeSu sarveSAM devatayopapannAnAmutkRSTasthitirbhaNitavyA / sarve mahAvidehe siddhA bhaviSyanti / // iti kalpAvataMsikA nAma dvitIyo vargaH samAptaH / / ye saba utkRSTa sthitivAle deva haiM aura mahAvideha kSetrameM siddha hoMge / |klpaavtNsikaa nAmaka dvitIya varga samApta / daza sAgarepama. pavasenanI cauda sAgarepama. padmagulmanI sattara sAgarepama. nalinIgumanI aDhAra sAgarepama. AnaMdanI vIsa sAgaropama ane naMdanadevanI bAvIsa sAgaropama sthiti che. e badhA utkRSTa sthitivALA deva che ane mahAvideha kSetramAM siddha thaze. kapAvalaMsikA nAmaka dvitIya varga samApta. For Private and Personal Use Only Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 237 sundarabodhinI TokA varga 3 adhya. 1 candradevakA pUrvabhava atha puSpitAkhyastRtIyo vargaH mUlamjar3a NaM bhaMte ! samaNeNaM bhagavayA jAva saMpatteNaM ubaMgANaM doccassa vaggassa kappavaDisiyANaM ayamaDhe pannatte, taccassa NaM bhaMte ! vaggassa uvaMgANaM puphiyANaM ke aTe paNNatte ? / evaM khalu jaMbU ! samaNeNaM jAva saMpatteNaM uvaMgANaM taccassa vaggassa pusphiyANaM dasa ajjhayaNA pannattA, taMjahA '1 caMde 2 sUre 3 mukke 4 bahuputtiya 5 punna 6 mANabhadde ya / 7 datte 8 sive 9 valeyA, 10 aNADhie ceva boddhavve // 1 // jai NaM bhaMte ! samaNeNaM jAva saMpatteNaM puphiyANaM dasa ajjhayaNA pannattA, paDhamassa NaM bhaMte ! ajjhayaNassa puphiyANaM samaNeNaM jAva saMpatteNaM ke aDhe pannatte ? / - chAyA. yadiH khalu bhadanta ! zramaNena bhagavatA yAvat saMmAptena upAGgAnAM dvitIyasya vargasya kalpAvataMsikAnAmayamarthaH prajJaptaH, tRtIyasya khalu bhadanta ! vargasya upAGgAnAM puSpitAnAM ko'rthaH prajJaptaH ? evaM khalu jambUH ! zramaNena yAvat saMprAptena upAGgAnAM tRtIyasya vargasya puSpitAnAM dazAdhyayanAni prajJaptAni, tadyathA-candraH (1) sUraH (2) zukraH (3) bahuputrikA (4) pUrNaH (5) mAnabhadrazca (6) dattaH (7) zivaH (8) valepakaH (9) anAdRtaH (10) caiva boddhavyaH / yadi khala bhadanta ! zramaNena yAvat saMprAptena puSpitAnAM dazAdhyayanAni prajJaptAni, prathamasya khalu bhadanta ! adhyayanasya puSpitAnAM zramaNena yAvada saMprAptena ko'rthaH prajJaptaH ? For Private and Personal Use Only Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 238 2 kalpAvataMsikAstra evaM khalu jaMbU ! teNaM kAleNaM 2 rAyagihe nAmaM nayare, muNasilae ceie, seNie rAyA / teNaM kAleNaM 2 sAmI samosaDhe, parisA niggayA / teNaM kAleNaM 2 caMde joisiMde joisarAyA caMdavaDiMsae vimANe sabhAe muhammAe caMdaMsi sIhAsaNaMsi cauhi sAmANiyasAhassIhiM jAva viharai / imaM ca NaM kevalakappaM jaMbUddIvaM dIvaM viuleNaM ohiNA AbhoemANe 2 pAsai, pAsittA samaNaM bhagavaM mahAvIraM jahA sUriyAbhe Abhioge deve sadAvittA jAva suriMdAbhigamaNajogaM karettA tamANattiyaM paJcappiNai / sUsarA ghaMTA, jAva viuvvaNA, navaraM (jANavimANaM) joyaNasahassavitthiNNaM addhatevaTijoyaNasamUsiyaM, mahiMdajjhao paNuvIsaM joyaNamUsio, sesaM jahA sUriyAbhassa jAva Agao naTTavihI taheva paDigao / bhaMte ti bhagavaM moyame samaNaM bhagavaM mahAvIraM, pucchA, kUDAgArasAlA, sarIraM aNupaviThThA, puvvabhavo / ____ evaM khalu jambUH ! tasmin kAle tasmin samaye rAjagRhaM nAma nagaraM, guNazilaM caityaM, zreNiko rAjA / tasmin kAle tasmin samaye svAmI samavasRtaH / pariSat nirgatA / tasmin kAle tasmin samaye candro jyotikendraH jyotIrAjaH candrAvataMsake vimAne sabhAyAM sudharmAyAM candre siMhAsane catasRbhiH sAmAnikasAhasrIbhiH yAvad viharati / imaM ca khalu kevala kalpaM jambUdvIpaM dvIpaM vipulena avadhinA AbhogayamAnaH 2 pazyati, dRSTvA zramaNaM bhagavantaM mahAvIraM yathA sUryAbhaH AbhiyogyAn devAn zabdayikhA yAvat surendrAdimamanayogyaM kukhA tAmAjJaptikAM pratyarpayati / sukharA ghaNTA yAvat vikarSaNA navaraM (yAnavimAnaM) yojanasahasravistIrNam ardhatriSaSTiyojanasamucchritam , mahendradhvajaH paJcaviMzatiyojanamucchritaH, zeSaM yathA sUryAbhasya yAvadAgato nAvyavidhistathaiva pratigataH / bhadanta iti bhagavAn gautamaH zramaNaM bhagavantaM mahAvIraM, pRcchA, kUTAgArazAlA, zarIramanupaviSTA, pUrvabhavaH / For Private and Personal Use Only Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TokA varga 3 adhya. 1 cadradevakA pUrvabhaSa ___ evaM khalu goyamA ! teNaM kAleNaM 2 sAvatyo nAma nayarI hotyA, kohae ceie / tatthaNaM sAvatthIe nayarIe aMgaI nAma gAhAvaI hotyA, aDDe jAva aparibhUe / taeNaM se aMgaI gAhAvaI sAvatthIe nayarIe bahUNaM nayaranigama0 jahA ANaMdo // 1 // . evaM khalu gautama ! tasmin kAle tasmin samaye 'zrAvastiH ' nAma nagarI abhavat , koSThakaM caityam / tatra khalu zrAvastyAM nagaryAm aGgatirnAma gAthApatirabhavat Anyo yAvadaparibhUtaH / tataH khalu saH aGgatirgAyApati: zrAvastyAM nagaryA bahUnAM nagaranigama0 yathA AnandaH // 1 // TIkA'jaiNaM bhaMte' ityAdi / tasmin kAle tamin samaye jyoti / atha puSpitA nAmaka tRtIya varga / 'jaiNaM bhaMte' ityAdijambU svAmI pUchate haiM he bhadanta ! mokSako prApta zramaNa bhagavAna mahAvIrane kalpAvateMsikA nAmaka dvitIya varga svarUpa upAGgameM pUrvokta bhAvoMkA nirUpaNa kiyA hai usake bAda tRtIya atha puSitA nAmaka tRtIya vaga 'jaiNaM bhaMte' tyAlt. jammu svAmI puche che - he bhadantI mokSa gayela evA zramaNa bhagavAna mahAvIre kapAvalaMsikA nAme dvitIya varga svarUpa upAMgamAM pUrvokta bhAvonuM nirUpaNa karyuM che. tyAra pachI For Private and Personal Use Only Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 240 3 puSpitAsatra kendraH jyotirdevAdhipatiH, jyotIrAjaH candre siMhAsane catasRbhiH sAmAnikasAhasrIbhiH yAvat viharati avatiSThate / imaM pratyakSaM khalu kevalakalpaM sampUrNa jambUdvIpam etannAmaka dvIpaM=madhyajambUdvIpaM vipulena=vizAlena avadhinA= avadhijJAnena AbhogayamAnaH avalokayan zramaNaM bhagavantaM mahAvIraM pazyati, dRSTvA yathA sUryAbhaH AbhiyogyAn-abhi-mano'nukUlaM yujyante-preSyakArye vyApAryante ityAbhiyogyAstAn devAn zabdayitA AhUya yAvat surendrAdi varga svarUpa puSpitA nAmaka upAGgameM bhagavAnane kaunase bhAva nirUpaNa kiye haiM ? zrI sudharmA svAmI kahate haiM. he jambU ! mokSako prApta zramaNa bhagavAna mahAvIrane tRtIya varga svarUpa puSpitA nAmaka upAGga ke dasa adhyayana nirUpaNa kiye haiN| ve isa prakAra haiM-(1) candra ( 2 ) sUra (3) zukra ( 4 ) bahuputrika (5) pUrNa ( 6 ) mAnabhadra (7) datta (8) ziva (9) valepaka aura (10) anAdRta ye dasa adhyayana haiN| jambU svAmI pUchate haiMhe bhadanta ! zramaNa bhagavAna mahAvIrane puSpitA nAmaka upAGgameM dasa adhya tRtIya vaga svarUpa puSmitA nAmanA upAMgamAM bhagavAne kayA kayA bhAva nirUpaNa syA cha ? zrI sudharmA svAmI kahe che - he jaNU ! mekSaprApta evA zramaNa bhagavAna mahAvIre tRtIya varga svarUpa puSitA nAme upAMganA daza adhyayana nirUpaNa karyA che. te A prakAre che - (1) yandra (2) sUra (3) zu4 (4) mahutri (5) pUrNa (6) bhAnamA (7) hatta (8) ziva (6) pakhe54 bhane (10) anAhata me za adhyayana che. nyU svAmI puche ch:'he bhadanta! zramaNa bhagavAna mahAvIre papitA nAme upAMgamAM daza For Private and Personal Use Only Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zundarabodhinI TokA varga 3 adhya. 1 candradevakA varNana 241 yanoMkA jo nirUpaNa kiyA hai una adhyayanoMmeM prathama adhyayanake bhAvako bhagavAnane kisa prakAra varNana kiyA hai| zrI sudharmA svAmI kahate haiM he jambU ! usa kAla usa samayameM rAjagRha nAmakA nagara thaa| usameM guNazilaka nAmakA caitya thaa| usa nagarakA rAjA zreNika thaa| usa kAla usa samayameM bhagavAna mahAvIra prabhu vahAM padhAre / janasamudAyarUpa pariSada dharmakathA sunaneke lie niklii| usa kAla usa samayameM jyotiSkoMke indra, jyotiSiyoMke rAjA candra, candrAvataMsaka vimAnake andara sudharmA sabhAmeM candra siMhAsanapara baiThe hue cAra hajAra sAmAnikoMke sAtha yAvat virAje hue haiN| jyotiSiyoMke indra candramAne isa jambUdvIpa nAmaka sampUrNa madhya jambU dvIpako vizAla avadhijJAnase avalokana karate hue bhagavAna mahAvIrako madhya jambU dvIpameM dekhA aura unakA darzana karaneke lie jAnekI icchA kI, aura unhoMne adhyayanenuM je nirUpaNa karyuM che te adhyayanamAM prathama adhyayananA bhAvanuM temaNe kayA prakAre varNana karyuM che? _____zrI sudhA svAmI 4 : che jabU! te kAle te samaye rAjagRha nAme nagara hatuM. temAM guNazikSaka nAme caitya hatuM. te nagarane rAjA zreNika hatuM. te kAle te samaye bhagavAna mahAvIra prabhu tyAM padhAryA. janasamudAyarUpa pariSadu dharmakathA sAMbhaLavA nIkaLI. te kALe te samaye tiSkAnA Indra, tiSionA rAjA candra, candrAvataMsaka vimAnanI aMdara sudharmA sabhAmAM candrasiMhAsana para beThelA cAra hajAra sAmAnikenI sAthe birAjelA che. te tiSanA Indra candramAe A jambudvIpa nAmanA saMpUrNa madhya jambudvIpanuM vizAla avadhijJAnathI avalokana karatAM thamAM bhagavAna mahAvIrane madhya khUdvIpamAM joyA ane temanA darzana karavA mATe javAnI IcchA karI. 31 For Private and Personal Use Only Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ra 3 puSpitAsUtra gamanayogyaM kRtvA tAmAjJaptikAM pratyarpayanti / sukharA ghaNTA yAvat vikurbaNA navaraM ( yAnavimAnaM) yojanasahasra vistIrNa ardhatriSaSTiyojanasamucchritam, sUryAbha devake samAna hI Abhiyogya ( nRtya ) devoMko bulAye aura unase kahAhe devAnupriyoM ! tuma madhya jambUdvIpameM bhagavAnake samIpa jAo aura vahA~ jAkara saMvartaka vAta AdikI vikurvaNA karake kUDA kacaDA Adi sApha kara sugandha dravyoMse sugaMdhita kara yAvat yojana parimita bhUmaNDalako surendra Adi devoMke jAne Ane baiThane Adike yogya banAkara khabara do / ve Abhiyogya deva uparokta AjJAnusAra bhUmaNDala taiyAra kara khabara dete haiM / phira candradevane padAtisenAnAyaka devako kahA ki- jAo aura susvarA nAmakI ghaNTAko bajAkara saba devI devoMko bhagavAna ke pAsa vandanArtha calaneke liye sUcita kro| phira usa devane vaise hI kiyA / sUryAbhake varNanase vizeSa kevala itanA hI hai ki isakA yAnavimAna eka hajAra yojana vistIrNa thA aura sAr3he tIrasaTha yojana U~cA thA / ane tyAre temaNe sUryAnnadevanI peTheja AbhiyAgya ( bhRtya ) devone melAvI kahyuM--hai devAnupriyA ! tame madhya jammUdrIpamAM bhagavAnanI pAse jAze ane tyAM jaI sava pavana AdinI vidhruNA karI kacarA puMjo vagere sApha karI sugandha byAthI suga Mdhita karI yAvat yeAjananA vistAramAM bhUmaDalane surendra Adi devAne AvavA javA besavA Adi mATe yogya banAvIne khabara Ape. te AliyeAgya deva uparokta AjJA anusAra maDala taiyAra karI khabara de che. pachI candradeve padAtisenAnA nAyaka devane kahyuM ke-jAe ane susvarA nAmano ghaTA khajAvIne sarva deva devIone bhagavAnanI pAse vaMdanA mATe cAlavA sArU sUcanA karI. pacha te deve te pramANe ja karyuM. sUryobhanA varNanathI vizeSa kevaLa eTaluM ja che ke AnA yAnavimA eka hajAra cAjana vistAravALuM hatuM ane sADA tresaTha cAjana UMcuM hatu For Private and Personal Use Only Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TokA varga 3 adhya. 1 cadradevakA varNana 243 mahendradhvajaH paJcaviMzatiyojanamucchritaH, zeSaM yathA-sUryAbhadevasya bhagavadantike samAgamanamabhUt tadvat yAvat-candro'pyAgataH, nATyavidhistathaiva pratigataH / tadanu bhadanta ! iti saMbodhya bhagavAn gautamaH zramaNaM bhagavantaM pati 'he bhadanta !' iti mAhetyAdinA gautamasya pRcchA / kUTAkArazAlA-kUTasyeva-parvatazikharasyeva AkAro yasyAH zAlAyAH sA kUTAkArazAlA, etaddaSTAntena sA divyA devaddhiH zarIraM devazarIram anupaviSTA antarhitA / yathA kasmiMzci tathA mahendra dhvaja paccIsa yojana U~cA thA, aura isake atirikta sabhI varNana sUryAbhake samAna samajhanA cAhiye / jisa prakAra sUryAbha deva bhagavAnake samIpa Aye, nATyavidhi kI aura vApasa lauTa gaye, vaise hI candra devake viSayameM jAnanA cAhiye / unake cale jAneke bAda gautama svAmI pUchate haiM---- he bhadanta ! yaha candradeva apanI devazakti devaprabhAvase sabhI devatAoMke dvArA nATya dikhAkara phira sabako atahita kara kevala akelA hI raha gayA yaha baDe AzcaryakI bAta hai| tathA mahendra dhvaja pacIsa ejana UMce hatuM. ane te sivAya badhuM varNana sUryAsanA jevuM ja samajavuM joIe. je prakAre sUryAdeva bhagavAnanI pAse AvyA, nATayavidhi karI tathA pAchA gayA evI ja rIte candradevanA viSayamAM jANavuM joIe temanA cAlyA gayA pachI gautama svAmI pUche che - he bhadanta ! A candradeva pitAnI devazakitanA prabhAvathI sarve devatAo dvArA nATaka dekhADIne pachI badhAne anahita karI kevaLa ekalA ja rahI gayA A meTA AzcaryanI vAta che! For Private and Personal Use Only Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 244 3 puSpitAsUtra dutsave janasamudAyavAsayogyAM zAlAM ghRSTyAdibhayabhIto vizAlo janasamUho'nupavizati tathaiva vaikriyakriyayA candradevena viracito devagaNo nAvyakArya darzayitvA svakIyaM candradevazarIramevAnupaviSTaH / he bhadanta ! pUrvabhavaH candrasya prAktanaM janma kIdRzam AsIt ?, iti gautamapRcchAM zrukhA bhagavAnAhahe gautama ! evaM vakSyamANarItyA khalu-nizcayena tasmin kAle tasmin samaye 'zrAvastI' nAma nagaryabhavat , koSThakaM caityam / tatra khalu zrAvastyAM nagaryAm aGgatirnAma gAthApatirabhavat-ADhyo-mahAna , RddhayAdipUrNoM vA 'jAva' bhagavAnane kahA-he gautama ! jaise kisI utsavameM phailA huvA janasamUha vRSTi Adi ke bhayase kisI eka vizAla gharameM praveza karatA hai usI prakAra candradeva apanI vaikriya zaktise devatAoMkI racanA kara nATaka dikhA unako sameTa kara apane hI devazarIrameM praviSTa kara liyaa| phira gautama svAmIne pUchA-he bhadanta ! candradeva pUrvajanmameM kauna the ? gautamakA aisA prazna sunakara bhagavAnane kahA-he gautama ! usa kAla usa samayameM zrAvastI nAmakI nagarI thii| usa nagarImeM koSThaka nAmaka caitya thaa| usa zrAvastI nagarImeM aGgati nAmaka eka gAthApati thaa| vaha gAthApati bahuta baDI Rddhi bhagavAne kahyuM-he gautama! jema keI utsavamAM vikharelo janasamUha varasAda AdinA bhayathI ke eka vizAla gharamAM praveza kare che tevI ja rIte candradeva pitAnI vaikriya zaktithI devatAonI racanA karI nATaka dekhADI teone saMkelI laI pitAnA devazarIramAM praveza karI lIdhA. pharI gautama svAmIe puchayuM-he bhadanta! candradeva pUrva janmamAM keNa tA? gautamane evo prazna sAMbhaLI bhagavAne kahyuM- he gautama! te kAle te samaye zrAvatI nAme nagarI hatI. te nagarImAM keSThaka nAme caitya hatuM. te zrAvastI nagarImAM aMgati nAme eka gAthApati hatA te gAthApati bahu moTI For Private and Personal Use Only Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 245 sundarabodhinI TokA varga 3 adhya. 1 aGgati gAthApati yAvat-'aDDe' ADhyaH, ityArabhya 'aparibhUe'-aparibhUtaH, ityetatparyantoktasamastavizeSaNaviziSTa ityarthastena-'ditte, vitthinna-viula-bhavaNa-sayaNA-''saNajANa-vAhaNAiNNe, bahudhaNa-bahujAyasava-rayae, Aoga-paoga-saMpautte, vicchaDDiyaviulabhattapANe, bahu-dAsI-dAsa-go-mahisa-gavelayappabhue, bahujaNassa' ityeSAM samanvayaH kartavyaH / etacchAyA ca-'dIpto vistIrNa-vipula-bhavanazayanA-sana-yAna-cAhanA''kIrNo bahudhana-bahujAtarUpa-rajata AyogaprayogasaMprayukto vicchaditapracurabhaktapAno bahudAsI-dAsa-go-mahiSa-gavelakamabhUto bahujanasya' iti / tatra dIptaHkIujjvalaH, vistIrNAni-vistRtAni vipulAnibahUni, bhavanAni-gehAni, zayanAni-talpAni, AsanAni pIThakAdIni, yAnAni gADIprabhRtIni, vAhanAni-azvAdIni, tairAkorNa vyAptaH samupeto vA / bahu-vipulaM dhanaM-maNipabhRti yasya sa bahudhanaH, sa cAsau, bahu-vipulaM jAtarUpasuvarNa, rajataM rUpyaM yasya sa bahujAtarUparajatazca / A-samantAd yojanaM-dviguNA Adise yukta thaa| kIrtise ujjvala thA / usake pAsa bahutase ghara, zayyA, Asana, gADI, ghoDe Adi the| aura vaha bahutasA dhana tathA bahuta sonA cAdI AdikA lena dena karatA thaa| usake gharameM khAne pIneke bAda bahutasA anna pAna Adi khAne pInekA sAmAna rahatA thA jo anAtha-garIba manuSyoMko va pazu pakSiyoMko diyA samRddhivALo hato. kIrtithI ujajavaLa hatuM. tenI pAse ghaNAM ghara, zamyA, Asana gADI, ghoDA Adi hatAM. ane te bahu dhana, tathA bahu sonA cAMdI AdinuM leNa deNa karatA hatA. tenA gharamAM khAvA pIvA pachI paNa ghaNuM anna pAna ane vaNo khAvA pIvAne sAmAna raheto hato, je anAtha-garIba manuSya tathA pazu pakSIone For Private and Personal Use Only Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 206 3 puSpitAstra dilAbhArthaM rUpyAdInAmadhamarNAdibhyo niyojanamAyogastasya pra= prakarSeNa yojanam = upAyacintanaM prayogaH, yadvA - Ayogena dviguNAdilipsayA prayogaH = adhamarNAnAM savidhe dravyasya vitaraNamAyogaprayogaH, sa saMprayuktaH pravartito yena, tasmin vA saMprayuktaH = saMlagno yaH sa AyogaprayogasaMprayuktaH = nItyA dravyopAjanapravRtta ityarthaH / bhaktaM ca pAnaM ca bhaktapAne, vipule ca te bhaktapAne vipulabhaktapAne, vi= vizeSeNa chardite= bhojanAvaziSTe bhaktapAne yasya sa viccharditavipulabhaktapAnaH, dInebhyo dIyamAnavipulabhaktapAna ityarthaH / dAsyazca dAsAzva gAvazca mahiSAzca gavelakAH = urabhrAzceti dAsIdAsagomahiSagavelakAH, bahavazca te dAsIdAsagomahiSagavelakA iti bahudAsIdAsagomahiSagavelakAste prabhUtAH = pracurA yasya sa bahudAsIdAsagomahiSagavelakaprabhUtaH, atra gavAdipadaM strIgavAdInAmapyupalakSakaM, yadvA- gopadasya = strIpuMgavayoravizeSeNa vAcakatvAdavirodha eva, mahiSa - gavelaka - zabdayozca ' pumAn striyA ' ityekazeSAnmahiSyAdInAmapi grahaNam / bahujanasyeti jAtivivakSayaikavacanaM, saMbandhasAmAnye ca SaSThI, (tena ' bahujanai ' - rityarthI boddhavyaH, atra 'apI tyasyAdhyAhArAdbahujanairapIti tattvam, aparibhUtaH = tatparAbhavarahitaH, yadvA-kta pratyayArthasyA'vivakSitatvAdaparibhavanIyaH - bahujanairapi parAbhavitumazakya ityarthaH / 4 jAtA thA / usake yahA~ dAsa dAsiyA~ bahutasI thIM aura thiiN| tathA vaha aparibhUta- prabhAvazAlI thA, yAnI usakA zakatA thaa| Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only bahutase gAya, bhaiMsa, bheDeM koI parAbhava nahIM kara AApI devAtA hatA. tene tyAM dAsa dAsIe ghaNAM hatAM. tathA gAya bheMsa bheDAM pazu bahu hatAM. vaLI te aparibhUta-prabhAvazALI hatA arthAt tenA kAI parAbhava karI zakhta nahotA. Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TokA varga 3 adhya. 1 aGgati gAyApati 257 edhUktavizeSaNeSu " aDDe, ditte, aparibhUe" ebhistribhirvizeSaNairagatigAthApatau pradIpadRSTAnto'bhipretastathAhi-yathA pradIpastailavartibhyAM zikhayA ca saMpanno nirvAte sthAne surakSitaH prakAzamAsAdayati, evamayamapi tailavartisthAnIyayA : ADhyatA'paraparyAyaryA zikhAsthAnIyayodAratA-gambhIratAdirUpayA dIptyA ca saMpanno nirvAtasthAnasthAnIyayA sadAcAramaryAdApAlanAdirUpayA'paribhUtatayA ca saMpannaH samujjvalati-jagatmasiddho bhavatIti hetutA'vacchedakadharmasyA''nyatA-doptyaparibhUtataitatritayasamudAyaniSThasyaikadharmasya sattvAnna tRNAraNimaNi-nyAyena pratyakSAnumAnA''gamazabdeSu ___' ADhaya, dIsa, aura aparibhUta ' ina tIna vizeSaNoMse aMgati gAthApatike liye dIpakakA dRSTAnta diyA jAtA hai, vaha isa prakAra hai-jaise dIpaka, tela, battI aura zikhA (lau ) se yukta hokara vAyurahita sthAnameM surakSita rahakara prakAzita hotA hai, vaise hI aMgati gAthApati bhI tela aura battIke samAna AbyatA arthAt Rddhise, zikhAkI jagaha udAratA gaMbhoratA Adise aura dIpise yukta hokara, vAyu rahita sthAnake samAna maryAdAkA pAlana Adi rUpa sadAcArase tathA parAbhavarahitapanase saMyukta hokara tejasvitA dhAraNa karatA thaa| ataH AGyatA dopti aura aparibhUtatA, ina tInoMmeM rahanevAlA hetutA'vacchedaka dharma eka hI hai, isa kAraNa tRNAraNimaNi-nyAyase "Avya, dIpta ane aparibhUta" e traNa vizeSaNathI aMgati gAthA patine mATe hI54nu dRein 3 cha; te 40 prabhAva:-2 54, tela, dIpeTa bhane zimA (Ru) thI yukta thaIne vAyurahita sthAnamAM surakSita rahI prakAzita thAya che, tema aMgati gAthApati paNa, tela ane dIveTanI peThe ADhayatA arthAta trAddhithI, zikhAnI jagyAe udAratA gaMbhIratA AdithI ane dItithI yukta thaIne vAyurahita sthAnanI samAna maryAdAnA pAlana Adi rUpa sadAcArathI tathA parAbhavarahita paNAthI saMyukta thaIne tejasvitA dhAraNa karato hato. e rIte ADhayatA dIpti ane aparibhUtatA, e traNemAM rahela hetutAvacchedaka dharma eka che, te kAraNathI tuNAraNimaNi nyAye pratyakSa, anumAna ane For Private and Personal Use Only Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org sTa 3 puSpitAsUtra pratyekaM pramAjanakatvamiva pratyekamADhyatAdInAM trayANAM samujjvalanahetutA, kintu prakAzaM prati tailavartyAdisamudAyavat samujjvalanaM mati ADhyatAdisamudAyasyaiva hetuteti bodhyam / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tataH khalu so'GgatirgAthApatiH zrAvastyAM nagaryA yathA vANijyagrAme Anando nAma gAthApatiH parivasati tathaivAyamapItyarthaH / tadeva spaSTayati- " nagara-nigama - rAI -sara-talavara - mADaMbiya - koDuMbiya - inbha - seTThi - seNAvai - satthavAhANaM bahusu kajjesu ya kAraNesu ya maMtesu ya kuMTuMbe ya gujjhe ya rahassesu ya nicchaesu ya bavahAre su ya ApucchaNijje paDipucchaNijje sayassa vi ya NaM kuTuMbassa meDhI pamANaM AhAre, AlaMvaNaM, cakkhU, meDhIbhUe jAva savvakajjavaDAvae yAvi hotthA " etacchAyA - nagara nigama - rAjezvara talavara - mANDavika kauTumbikebhyaH zreSThi-senApati - sArthavAhAnAM pratyakSa, anumAna aura Agama zabdoM meM pramANatAke samAna pratyeka ( sirpha ADhyatA, sirpha dIpti, yA sirpha aparibhUtatA ) ko hetu nahIM mAnanA cAhie / jisa prakAra Ananda gAthApati dhana dhAnya Adise yukta vANijya grAmameM nivAsa karatA thA / usI prakAra aGgati gAthApati bhI zrAvastI nagarI meM nivAsa karatA thA / AAgama zabdomAM pramANutAnI peThe pratyekane ( mAtra ADhayatA, mAtra dIpti, athavA mAtra aparibhUtatA-e eka ekane) hetu mAnavA nahi. je prakAre AnaMda gAcApati dhanadhAnya AdithI yukta vANijya grAmamAM "nivAsa karatA hatA tevIja rIte agati gAthApati paNa zrAvastI nagarImAM nivAsa "AtA tA For Private and Personal Use Only Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org madarabodhinI TokA varga 3 madhya. 1 aGgati gAthApati 249 bahuSu kAryeSu ca kAraNeSu ca mantreSu ca kuTumbeSu ca guhyeSu ca rahasyeSu ca nizcayeSu ca vyavahAreSu ca ApRcchanIyaH pratipRcchanIyaH, svasyApi ca khalu kuTumbasya medhiH, pramANam , AdhAraH, AlambanaM, cakSuH, medhibhUtaH, yAvat sarvakAryavarddhakaH cApi abhavat / tatra-nagaram= "puNyapApakriyAvijJai,-rdayAdAnapravartakaiH / kalAkalApakuzalaiH, sarvavarNaiH samAkulam // bhASAmirvividhAbhizca, yuktaM nagaramucyate / " nigamo vyApArapradhAnasthAnam , IzvarAH-aizvaryasampannAH, talavarAH= vaha aGgati gAthApati rAjA Izvara yAvat sArthavAhoMke dvArA bahutase kAryoMmeM, kAraNoM ( upAyoM ) meM, mantra ( salAha ) meM, kuTumboMmeM, guhyoMmeM, rahasyoMmeM, nizcayoMmeM aura vyavahAroMmeM eka bAra pUchA jAtA thA, aura vAra 2 pUchA jAtA thaa| aura vaha apane kuTumbakA bhI medhi, pramANa, AdhAra Alambana cakSu, meghIbhUta yAvat samasta kAryoMko baDhAne vAlA thA / yahA~ yAvat zabdase rAjA, Izvara, talavara, mANDavika, kauTumbika, ibhya, zreSThI senApati aura sArthavAhakA grahaNa hotA hai / mANDalika narezako rAjA, aura aizvarya vAloMko Izvara kahate haiM / rAjA saMtuSTa hokara jinheM paTTabandha detA hai, e aMgati gAthApatine, rAjA, Izvara yAvata sArthavAha taraphathI ghaNAM ryAbhAM, // 2d! ( Sum) mAM, maMtra (Rs )mAM, Tu mAmA, guhyobhA, 27tyobhA, nizrAmAM ane vyavahAramAM eka vAra pUchavAmAM AvatuM hatuM, vAraMvAra paNa pUchavAmAM AvatuM hatuM ane te potAnA kuTuMbane paNa medhi, pramANa, AdhAra, AlaMbana, cakSu, medhIbhUta, cAvatuM badhAM kAryone AgaLa vadhAranAra hate. n jAva' yahI 21, 52, tasa52, bhAMDavi4 mA bhAmi, kauTumbika, ibhya, zreSThI, senApati ane sArthavAha, eTalA zabdonuM grahaNa thAya che. mAMkalika narezane rAjA ane e dharmavALAone Izvara kahe che. rAjA saMtuSTa 32 For Private and Personal Use Only Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 250 3 puSpitAsana santuSTabhUpAladattapaTTabandhaparibhUSitarAjakalpAH mANDavikAH chinnabhinnajanAzrayavizeSo maNDavastatrAdhikRtAH, 'mADambikAH' iti cchAyApakSe tu grAmapaJcazatIpataya ityarthaH, yadvA-sArdhakrozadvayaparimitapAntarairvicchidya vicchidya sthitAnAM grAmANAmadhipatayaH, kauTumbikAH bahukuTumbapratipAlakAH, ibhyAH ibho hastI tatpramANaM dravyamarhantIti, tathA te ca-jaghanya-madhyamo-tkRSTabhedAt triprakArAH tatra hastiparimitamaNi-muktA-pravAla-suvarNa-rajatAdidravyarAzisvAmino jaghanyAH, hastiparimitavajra-maNi-mANikya-rAzisvAmino ve rAjAke samAna paTTabandhase vibhUSita loga talavara kahalAte haiN| jo vastI china bhinna ho use maNDava aura usake adhikArIko mANDavika kahate haiN| ' mADaMbiya ' kI chAyA yadi 'mADambika' kI jAya to mADambikakA artha 'pA~ca sau gA~voMkA svAmI' hotA hai| athavA DhAI DhAI kosakI dUrIpara jo alaga alaga gAva vase hoM, unake svAmIko * mADambika ' kahate haiN| jo kuTumbakA pAlana poSaNa karate haiM, yA jinake dvArA bahutase kuTumboMkA pAlana hotA hai, unheM ' kauTumbika ' kahate haiN| ibhakA artha hai hAthI, aura hAthIke barAbara dravya jisake pAsa ho use ' ibhya kahate haiN| jaghanya madhyama aura utkRSTake bhedase ibhya tIna prakArake haiN| jo hAthIke barAbara maNi, muktA, pravAla (mUMgA ) sonA, cAdI Adi dravya-rAzike svAmI hoM thaIne jene padabaMdha Ape che te rAjAonA jevA paTTabaMdhathI vibhUSita leke talavara kahevAya che. jenI vasatI chinna bhinna hoya tene maMDava ane tenA adhikArIne bhAMDavidha 33 cha. 'mADaMbiya' nI chAyA ne mADambika' 42pAmA mAve to 'mADakhika' na pAyase. aamiin| dhI' mevo artha thAya che. ayA maDhI aDhI gAune aMtare 2 judAM judAM gAma vasyAM hoya tenA dhaNIne mAliza kahe che. je kuTumbanuM pAlana-poSaNa kare che athavA jenI dvArA ghaNAM kuTuonuM pAlana yAya che, te Tumi 49 che. 'ima' no artha 'sAthI' cha, bhane thAnA 29draya nI pAse DAya, tara 'ya' che. dhanya, madhyama bhane na lera karIne Ibhya traNa prakAranA che. hAthInI barAbara maNi, motI, paravALAM, sonuM For Private and Personal Use Only Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sandarabodhinI TokA varga 3 abhya. 1 aGgati gAthApati 251 madhyamAH, istiparimitakevalavajrarAzisvAmina utkRSTAH, zreSThino lakSmIkapAkaTAkSamatyakSalakSyamANa-draviNalakSalakSaNavilakSaNahiraNyapaTTasamalakRtamUrdhAno nagarapradhAnavyavahAraH, senApatayaH-caturasenAnAyakAH, sArthavAhAH gaNimaparima-peya-paricchedya-rUpa-yavikreyavastujAtamAdAya lAbhecchayA dezAntarANi vrajatAM sArtha vAhayanti yogakSemAbhyAM paripAlayanti, dInajanopakArAya ve jadhanya ibhya haiN| jo hAthoke barAbara hIrA aura mANikakI rAzi svAmI hoM ve madhyama ibhya haiN| jo hAthIke barAbara kevala hIroMkI rAzike svAmI hoM ve utkRSTa ibhya haiN| lakSmIkI jisapara pUrI 2 kRpA ho aura usa kRpAkorake kAraNa jinake lAkhoMke khajAne hoM, tathA jinake sirapara unhIMko sUcita karane vAlA cAndIkA vilakSaNa paTTa zobhAyamAna ho rahA ho, jo nagarake pradhAna vyApArI ho, unheM zreSThI kahate haiN| caturaGga senAke svAmIko senApati kahate haiN| jo gaNima, dharima, meya aura parichedya rUpa kharIdane-vecaneke yogya vastuoMko lekara naphAke liye dezAntara jAne vAleko sAtha le jAte haiM, yoga ( nayI vastukI prApti ) aura kSema ( prApta vastukI rakSA ) ke dvArA unakA pAlana karate haiM, garIboMkI bhalAIke liye unheM pU~jI cAMdI Adi dravyanA DhagalAnA je svAmI hoya teo jaghanya Ibhya che. hAthInI barAbara hIrA ane mANekanA DhagalAnA je svAmI hoya teo madhyama Ibhya che. hAthInI barAbara kevaLa hIrAnA DhagalAnA je svAmI hoya teo utpaSTa ibhya che. jemanI upara lakSmInI pUrepUrI kRpA hoya ane e kRpAne kAraNe jemanI pAse lAkhonA khajAnA hoya tathA jemane mAthe temanuM sUcana karanAre cAMdIne vilakSaNa 54 zamAyabhAna tha6 2zo saya, 2 nAnA bhusya vyApArI sAya, tara zreSThI' 4 cha. yatu senAnA svAbhIra 'senApati' 3 cha. gAbha, paribha, bheya bhane paricchedya rUpa kharIdavA-vecavA gya vastuo laIne naphAne mATe dezAMtara janArAene je sAthe laI jAya che. ega (navI vastunI prApti) ane kSema (prApta vastunuM rakSaNa) nI dvArA temanuM pAlana kare che, garIbanA bhalA mATe temane For Private and Personal Use Only Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 252 __3 puSpitAsUtra mUladhanaM dattvA tAn samarddhayantIti tathA, tatra gaNimam-eka-dvi-tri-caturAdisaMkhyAkrameNa yaddIyate, yathA-nAlikera-pUgIphala-kadalIphalAdikam , dharimaM= tulAsUtreNottolya yaddIyate, yathA-trIhi-yava-lavaNa-sitAdi, meyaM zarAvalaghubhANDAdinottolya yaddIyate, yathA-dugdha-ghRta-taila-prabhRti, paricchedhaM ca pratyakSato nikaSAdiparIkSayA yaddIyate, yathA-maNi-muktA-pravAlA-'bharaNAdi / 'sArthavAhAnA' mityatra 'kRtyAnAM kartari ve' ti kartari SaSThI, dekara vyApAra dvArA dhanavAna banAte haiM unheM sArthavAha kahate haiN| eka, do, tIna, cAra Adi saMkhyAke hisAbase jinakA lena dena hotA hai, use 'gaNima ' kahate haiM, jaise-nAriyala, supArI, kelA Adi / tarAjU para tolakara jisakA lena dena ho, use 'dharima' kahate haiM, jaise-dhAna, jau, namaka, zakkara Adi / sarAvA choTe 2 vartana Adise nApa kara jisakA lena dena hotA hai, use meya kahate haiM, jaise-dUdha, ghI, taila Adi / sAmane kasauTI Adi para parIkSA karake jisakA lena dena hotA hai, use paricchedya kahate haiN| jaise maNi, motI, mUMgA, gahanA Adi / vaha aGgati gAthApati, ina rAjA, Izvara Adike dvArA bahutase kAryoM meM kAryako siddha karaneke upAyoMmeM, kartavyako nizcita karaneke gupta vicAroMmeM, bAndhavoMmeM, 50 mApIna 62dhanavAna mana cha, tabhane 'sArthavAha' cha, , be, traNa, cAra Adi saMkhyAnA hisAbe jenI leNa-deNa thAya che tene gaNima kahe che, jemake nALIera, sepArI ItyAdi, trAjavAthI tolIne jenI leNa-deNa karavAmAM Ave che tene dharima kahe che, jemake dhAnya, java, mIThuM, sAkara ItyAdi, pAlI ke pavAluM jevAM mApanAM vAsaNathI mApIne jenI leNa-deNa karavAmAM Ave che tene meya kahe che, jemake dUdha, ghI, tela vagere. kasoTI AdithI parIkSA karIne jenI leNa-deNa karavAmAM Ave che tene pariccheda kahe che, jemake maNi, motI, paravALAM, For Private and Personal Use Only Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TokA varga 3 abhya. 1 aGgati gAthApati 25 agretanasya 'ApacchanIyaH, parimacchanIyaH' ityanIyar pratyayasya yogAta sArthavAhairityapi tRtIyAntena kA vyAkhyeyam / bahuSu-pracureSu, asya sarvaireva saptamyantaiH sambandhaH / kAryeSu kartavyeSu prayojaneSviti yAvat , kAraNeSu-kAryajAtasampAdakahetuSu ca, mantreSu= kartavyanizcayArtha guptavicAreSu / kuTumbeSu bAndhaveSu, guhyeSu lajjayA gopanIyeSu vyavahAreSu, rahasyepu-rahasi-ekAnte bhavA rahasyAsteSu pracchannavyavahAreSviti yAvat / nizcayeSu-pUrNanirNayeSu, vyavahAreSu vyavahAramaSTavyeSu, yadvA-bAndhavAdisamAcaritalokaviparItAdikriyAprAyazcitteSu, viSayasaptamyA 'eteSu lanAke kAraNa gupta rakhe jAne bAle viSayoMmeM, ekAntameM hone bAle kAryoMmeM, pUrNa nizcayomeM, vyavahArake liye pUche jAne yogya kAryoMmeM, athavA bAndhavoM dvArA kiye gaye lokAcArase viruddha kAryoMke prAyazcittoM (daMDoM ) meM, arthAt ullikhita saba. mAmaloMmeM ekabAra aura bAra-bAra pUchA jAtA thA-ina saba bAtoMmeM rAjA Adi samasta baDe baDe AdamI aGgatikI sammati lete the| ina saba vizeSaNoMse sUtrakArane yaha prakaTa kiyA hai ki aMgati gAthApatiko sabhI loga mAnate the, vaha atyanta vizvAsapAtra thA, vizAlabuddhizAlI thA aura sabako ucita sammati detA thA / bAMdhavAmAM, lajajAne kAraNe gupta rAkhavAmAM AvatA viSayamAM, ekAMtamAM karavAmAM AvatA kAryomAM, pUrNa nizcayamAM, vyavahArane mATe pUchavA yogya kAryomAM, athavA bAMdha taraphathI karavAmAM AvatA lekAcArathI viparIta kAryonAM prAyazcitto (daMDa) mAM arthAt evAM badhAM prakaraNomAM ekavAra tathA vAraMvAra pUchavAmAM AvatuM hatuMe badhI vAtamAM rAjA vagere moTA moTA mANaso paNa aMgatinI saMmati letA hatA. e badhAM vizeSaNa vaDe sUtrakAre ema prakaTa karyuM che ke aMgati gAthA patine badhA leke mAnatA hatA, te atyaMta vizvAsapAtra hatuM, vizALa buddhithI yue hato ane badhAne vAjabIja salAha-saMmati Apate hate. For Private and Personal Use Only Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 254 3 puSpitAsUtra = viSaye ' ityarthaH / A=ISat sakRditi yAvat pracchanIya: - praSTavyaH, pari= sarvatobhAvena asakRditi yAvat pracchanIya : = praSTavyaH, svasyApi = svakIyasyApi ca-kAro viSayAntaraparigrahArthaH / khalu nizcayena kuTumbasya = parivAracanasya medhiH = bIhi-yava- godhUmAdikaNamardanArthaM khale nikhAya sthApito dArvAdimayaH pazubandhanaMstambhaH, yatra paziobaddhA balIvardAdayo vrIhmAdikaNamardanAya parito bhrAmyanti tatsAdRzyAdayamapi medhiH, arthAdetadavalambanenaiva sarvasyApi kuTumbasyAvasthAnamiti / kuTumbasyApItyatrApizabdabalAna kevalaM dhAna jo gehU~ Adiko dA~ya karane ( lATA - dAne - nikAlane ) ke liye gaDhA khodakara eka lakaDI yA bA~sakA stambha gADA jAtA hai, usake cAroM aura eka paMkti lAMka (dhAna) ko kucalaneke liye baila ghUmate haiM usa stambhako medhimeDhI - kahate haiM / baila Adi usa samaya usIpara nirbhara rahate haiM / yadi vaha stambha na ho to koI baila kahIM calA jAya, koI kahIM - saba vyavasthA bhaGga ho jAya / gAthApati aGgati apane kuTumbakI medhi - meDhIke samAna the, arthAt kuTumba unhIke sahAre thA - hI usake vyavasthApaka the / mUla - pAThameM 'vi (api) zabda hai, usakA tAtparya yaha hai ki ve kevala kuTumbake hI Azraya nahIM the, apitu samasta dhAnya, java, ghauM vagerene kaNasalAmAMthI chUTAM karavAne eka khADA kheAdI temAM eka lAkaDAnA khAMbheA khADavAmAM Ave che ane pachI tenI cAre khAjue eka sAthe NusalAMne caravA mATe khaLada vagere pharyAM kare che, e khAMbhAne medhi kahe che. maLada vagere e vakhate e khAMbhAne AdhAreja karyA kare che. jo e khAMbhA na hAya tA eka baLada eka bAjue cAlyA jAya ane khIje bIjI bAjue krU, e rIte vyavasthA bhaMga thaI jAya. gAthApati meSi-madhyastha staMbha jevA bhz2ano vyavasthAya huM ke te kevaLa kuTumbanAja agati potAnA kuTumbanI hatA; arthAta kuTumba ene AdhAre hatuM, teja kuTubhuunn pAThamA 'vi' (api) zabda che, tenuM tAtparya yo che AdhAra rUpa nahAtA, paraMtu badhA lokonA paNa Azraya to. For Private and Personal Use Only Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TokA varga 3 adhya. 1 aGgati gAyApati kuTumbasyaiva, apitu sarvasyApi janasyetyavadheyam / pramANa-pratyakSAdipramANavadeyopAdeyapravRttinivRttirUpatayA saMzayarAhityena padArthasArthaparicchedakA, AdhAraH AdhAravat sarveSAmAzrayabhUtaH, AlambanaM-rajjustambhAdivadvipatkUpapatajjanoddhArakatayA'valambanam , AdhAro nAma-yamadhiSThAya jana unatiM gacchati, svarUpA'vastho vA vartate saH, yadavalambanena ca vipado vinivartante tadAlambanamiti tayorbhedaH, cakSuH netraM tadvat sarveSAM sakalArthapradarzakaH, yaduktaMmedhiH, pramANam , AdhAraH, AlambanaM, cakSuriti / tadeva spaSTapatipattaye aupamyavAcibhUtazabdasammelanena punarAvartayati-medhIbhUta ityAdi, yAvaditi logoMke bhI Azraya the, jaisA kI upara batAyA jA cukA hai| Age jahA~-jahA~ 'vi' ( api-bhI ) AyA hai vahA~ sarvatra yahI tAtparya samajhanA cAhie / aGgati gAthApati apane kuTumbake bhI pramANa the / arthAt jaise pratyakSa anumAna Adi pramANa saMdeha Adiko dUra karake heya ( tyAga karane yogya ) padArthose nivRtti aura upAdeya ( grahaNa karane yogya ) padArthoMmeM pravRtti karAte hue padArthoMko janAte haiM, usI prakAra aGgati bhI apane kuTumbiyoMko batAte the ki amuka kArya karane yogya hai, amuka kArya karane yogya nahIM hai, yaha padArtha grAhya hai, yaha agrAhya hai| 35 to, ma 52 vipAmA bhAva cha. bhAga 5y arni ri 'vi' (apipaNa) Ave che, tyAM tyAM badhe eja tAtparya samajavAnuM che. aMgati gAthApati pitAnA kuTumbanA paNa pramANa rUpa hatuM, arthAt jema pratyakSa anumAna Adi pramANu, saMdeha Adine dUra karIne heya (tyajavA yogya) padArthothI nivRtti ane upAdeya (grahaNa karavA yogya) padArthomAM pravRtti karAvatA te, padArthone darzAve che, tema aMgati paNa pitAnA kuTuMmbine batAvatuM hatuM ke -amuka kArya karavuM yogya che, amuka kArya karavuM egya nathI, amuka padArtha grAhya cha, bhu pArtha mA cha, Jals. For Private and Personal Use Only Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ____3 puSpitAsatra cAvacchabdena 'pamANabhUe, AhArabhUe, AlaMbaNabhUe' ityeSAM saMgraho bodhyastatra-pramANabhUtaH, AdhArabhUtaH, AlambanabhUtaH, cakSurbhUtaH, iticchAyA, paunarutyavAraNaM tu medhirarthAnmedhIbhUto medhisadRza iti yAvat / pramANamarthAt pramANabhUtaH pramANasadRza iti yAvat , AdhAro'rthAdAdhArabhUta AdhArasadRza iti yAvat / AlambanamarthAdAlambanabhUta AlambanasadRza iti yAvat / cakSurAcakSurbhUtazcakSuHsadRza iti yAvat iti rItyA samanvayAdbhavatIti sUkSmacakSuSA've tathA aGgati gAthApati apane kuTumbake. bhI AdhAra ( Azraya ) the, tathA Alambana the, arthAt vipattimeM paDanevAle manuSyako rassI yA stambhake samAna sahAre the| . aGgati apane kuTumbake cakSu the, arthAt jaise cakSu mArgako prakAzita karatA hai vaise hI aGgati kuTumbiyAke bhI samasta arthoke pradarzaka ( sanmArgadarzaka ) the / dUsarI vAra medhibhUta Adi vizeSaNa spaSTa bodhake liye diye haiN| ' jAva' zabdase pramANabhUta, AdhArabhUta, AlambanabhUta, cakSurbhUta, inakA saMgraha hotA hai| yahA~ saSTatAke liye 'bhUta' zabda adhika diyA hai, isakA tAtparya yaha hai ki aGgati gAthApati meDhI arthAt meDhIke sadRza the, pramANa arthAt pramANake sadRza the, AdhAra aMgati potAnA kuTumbane paNa AdhAra (Azraya) hatA, tathA AlaMbana hate, arthAt vipattimAM paDelA manuSyane deraDuM athavA thAMbhalAnA jevA AdhAra 35 to. aMgati potAnA kuTumbanA cakSurUpa hatuM, arthAta jema cakSu mArgane prakAzita kare che tema aMgati svakuTumbionA paNa badhA ane prakAzaka (sanmArga N:) sat. bhIlavAra medhibhUta mAhi vizeSa spaSTa mAdhana bhATe sApekSa che. 'bhAva' zabdathI pramANabhUta, AdhArabhUta, AlaMbanabhUta, cakSurbhata, e badhAne saMgraha thAya cha, maha spaSTatAne bhATe 'bhUta' za6 ghAre mA-ko cha. menu tApa se cha ke aMgati medhi arthAta medhinI samAna hatA, pramANa arthAt pramANanI samAna For Private and Personal Use Only Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org sundarabodhinI TokA varga 3 adhya. 1 aGgati gAthApati = kSaNIyam, ca=cakArI kizcetyarthe sarvakAryavardhakaH sarveSAM kAryANAM sampAdako'pi ( etAdRzo'GgatirgAyApatiH) abhavat AsIt // 1 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mUlam - teNaM kALeNaM 2 pAseNaM arahA purisAdANIe Adigare jahA mahAvIro, navassehe solasehiM samaNasAhassIhiM, advatIsA jAva koTThae samosaDhe, parisA niggayA / , a NaM se aMgaI gAhAvaI imIse kahAe laTThe samANe haTThe jahA katio seTThI tahA nigacchai jAva pajjuvAsara, dhammaM soccA nisamma0 jaM navaraM devANuppiyA ! jeTTaputtaM kuDuMbe ThAvemi, tae NaM ahaM devANuppiyANaM 257 chAyA tasmin kAle tasmin samaye pArzvaH khalu arhan puruSAdAnIyaH Adikaro yathA mahAvIraH navahastocchrAyaH SoDazabhiH zramaNasAhasrIbhiH, aSTAtriMzad yAvat koSThake samavasRtaH pariSat nirgatA / , tataH khalu saH aGgatirgAthApatiH asyAH kathAyA labdhArthaH san hRSTo yathA kArtikazreSThI tathA nirgacchati yAvat paryupAste, dharma zrukhA nizamya 0 yat navaraM devAnupriya ! jyeSThaputraM kuTumbe sthApayAmi, tataH khalu ahaM devAnu arthAt AdhArake sadRza the, Alambana arthAt Alambanake sadRza the, cakSu arthAt cakSu sadRza the / aGgati samasta kAryoMke sampAdana karanevAle bhI the // 1 // For Private and Personal Use Only hatA, AdhAra arthAt AdhAranI samAna hatA, lakhana arthAt A khananI amAna hatA ane cakSu arthAt cakSunI samAna hatA. aMgati badhAM kAryAMnuM saMpAdana karanArA paNa hatA. (1) 23 Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 258 3 puSpitAsUtra jAva pavvayAmi, jahA gaMgadatto tahA pavaie jAva guttabaMbhayArI / tae NaM se aMgaI aNagAre pAsassa arahao tahArUvANaM therANaM aMtie sAmAiyamAiyAiM ekArasa aMgAI ahijai, ahijittA bahuhiM cauttha jAva bhAvemANe: bahUI vAsAiM sAmanapariyAgaM pAuNai, pAuNittA addhamAsiyAe saMlehaNAe tIsaM bhattAI aNasaNAe chedittA virAhiyasAmanne kAlamAse kAlaM kiccA caMdavaDiMsae vimANe uvavAyasabhAe devasayaNijaMsi devadUsaMtarie caMde joisiMdattAe uvavanne / tae NaM se caMde joisiMde joisarAyA ahuNovavanne samANe paMcavihAe pajattIe pajjattibhAvaM gacchai, taMjahA-AhArapajattIe sarIrapajattIe iMdiyapajjattIe sAsosAsapajjattIe bhAsAmaNapajjattIe / caMdassa NaM bhaMte ! joisiMdassa joisarano kevaiyaM kAlaM ThiI pannattA ? goyamA ! paliovamaM vAsasayasahassamabhahiyaM / evaM khallu priyANAM yAvat pravajAmi yathA gAdattastathA pravajito yAvad guptabrahmacArI / tataH khalu saH aGgatiH anagAraH pArthasya arhataH tathArUpANAM sthavirANAm antike sAmAyikAdIni ekAdazAGgAni adhIte, adhItya bahubhizcaturtha yAvad bhAvayan bahUni varSANi zrAmaNyaparyAyaM pAlayati pAlayitA ardhamAsikyA saMlekhanayA triMzad bhaktAni anazanayA chittvA virAdhitazrAmaNyaH kAlamAse kAlaM kulA candrAvataMsake vimAne upapAtasabhAyAM devazayanIye devadRSyAntarite candro jyotirindratayA uppnnH| , tataH khalu sa candro jyotirindro jyotIrAjaH adhunopapannaH san paJcavidhayA paryAptyA paryAptibhAvaM gacchati, tadyathA-AhAraparyAptyA zarIra paryAptyA indriyaparyAptyA zvAsocchvAsaparyAptyA bhASAmanaHparyAptyA / / / candrasya khalu bhadanta ! jyotirindrasya jyotIrAjasya kiyatkAlaM sthitiH prAptA ? gautama ! palyopamaM varSazatasahasrAbhyadhikam / evaM khalu For Private and Personal Use Only Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 'sundarabodhinI TokA varga 3 adhya. 1 aGgati gAthApati 259 goyamA ! caMdassa jAva joisarano sA divyA deviDA0 / caMdeNaM bhaMte ! joisiMde joisarAyA tAo devalogAo AukkhaeNaM 3 caittA kahiM gacchihii 2 ? goyamA ! mahAvidehe vAse sijihii5 evaM khalu jambU ! samaNeNaM0 nikkhevao // 2 // ||pddhmN ajjhayaNaM samattaM // 1 // gautama ! candrasya yAvat jyotIrAjasya sA divyA devaRddhiH / candraH khalu bhadanta ! jyotirindro jyotIrAjastasmAddevalokAdAyuHkSayeNa 3 cyukhA kutra gamiSyati 2 ? gautama ! mahAvidehe varSe setsyati5 / evaM khalu jambUH ! zramaNena0 nikSepakaH // 2 // ||iti prathamAdhyayanam // TIkA'teNaM kAleNaM' ityAdi / tasmin kAle tasmin samaye pA= triviMzaH pArzvanAmA tIrthaGkaraH, arhan-caturvidhaghAtikarmanivArakaH kevalajJAnakevaladarzanasampannaH, puruSAdAnIyaH puruSaiH mumukSumirjanaiH skhakalyANArthamAdIyata _ 'teNaM kAleNaM ' ityAdi usa kAla usa samayameM pArtha prabhu tevIsaveM tIrthaGkara jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, mohanIya aura antarAya ina cAra ghAti karmoM ke nivAraka kevalajJAna, kevaladarzanase yukta, mumukSujanoMse sevya athavA puruSAMke bIcameM unakA vacana AdAnIya= 'teNaM kAleNaM' tyAla. te kAle te samaye pArzva prabhu tevIsamA tIrthaMkara jJAnAvaraNIya darzanavaraNaya, mohanIya tathA aMtarAya e cAra ghAtI karmonA nivAraka, kevalajJAna kevaladarzanathI yukta, mumukSu jenethI sevya, athavA purUSonI vacamAM temanuM vacana For Private and Personal Use Only Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 260 3 puSpitAsUtra iti puruSAdAnIyaH, yadvA - puruSANAM madhye AdeyavacanalAt puruSAdAnIyaH, AdikaraH = dharmasya AdikaraH, yathA - mahAvIraH = caturviMzastIrthaGkaraH, tathaiva sarvaguNasampannaH, kintu pArzvaprabhuH navahastocchrAyaH navahastaparimitazarIraH poDazabhiH zramaNasAhastrImiH, aSTAtriMzadbhiH zramaNIsahastraizva yuktaH yAvad grAmAnugrAmaM viharan koSThake = koSThanAmodyAne samatrasRtaH samAgataH, pariSat nirgatA, pArzvatIrthaGkarasya dharmadezanAM zrukhA svasthAnaM gatA / tataH khalu so'GgatirgAthApatiH asyAH pArzvanAthaH prabhu koSThake samavasRtaH ' iti vArtAyAH usake bAda vaha aGga sunakara hRSTa hokara kArtika seThake Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kathAyAH = ' puruSAdAnIyaH labdhArthaH = jJAtavRttAntaH grA thA isaliye puruSAdAnIya, dharmake Adikara bhagavAna mahAvIrake samAna sabhI guNoMse yukta, nau hAtha U~ce zarIravAle solaha hajAra zramaNa aura aDatIsa hajAra zramaNiyoMse yukta eka grAmase dUsare grAma tIrthaGkara paramparAse vicarate hue koSThaka nAmaka udyAnameM padhAre / janasamudAyarUpa pariSada apane 2 sthAnase dharma zravaNake liye nikalI / pArzvanAtha bhagavAnakI dharmadezanA sunakara apane 2 sthAna gayI / gAthApati bhagavAna pArzvanAthake AnekA vRttAnsa samAna nikalA / pArzvanAtha prabhuke pAsa jAkara AdAnIya grAhya hatuM. AthI purUSAdAnIya, dharmanA Adi karavAvALA bhagavAna mahAvIra samAna sarve guNeAthI yukta, nava hAtha UMcA zarIravALA, soLa hajAra zramaNu tathA ADatrI* hajAra zramaNiyethI yukta eka gAmathI bIje gAma tIrthaMkara paraMparAthI vicaratA vicaratA koka nAmanA udyAna ( khAga ) mAM padhAryA. jana samudAya rUpa pariSada pAtapAtAnA sthAnathI dharma sAMbhaLavA mATe nIkaLI, pArzvanAtha bhagavAnanI dharma dezanA sAMbhaLI pAtapeAtAne sthAne gaI. For Private and Personal Use Only tyAra pachI te aMgati gAthApati bhagavAna pArzvanAthanA AvavAnA vRttAnta sAMbhaLI haSTa thai kArtika zeThanI peThe nikanyA. pArzvanAtha prabhunI pAse jai teNe Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TIkA varga 3 adhya- 1 aGgati gAthApati 261* " san hRSTaH pramuditaH yathA kArtikazreSThI tathA nirgacchati yAvat paryupAste= pArzvanAthaM prabhuM sevate sma / dharma - zrutacAritralakSaNaM zrutvA karNapathe kRtvA, nizamya = hRdi samavadhArya devAnupriya ! - he bhagavan ! yat navaraM kevalaM jyeSThaputraM rakSakatayA kuTumbe sthApayAmi, tataH khalu ahaM devAnupriyANAmantike yAvat pravrajAmi-saMyamaM gRhNAmi, yathA bhagavatyaGgokto gaGgadattastathA matrajito yAvacchabdena sa hi - ' kiMpAkaphalovamaM muNiyavisayasokkhaM jalabubbuyasamANaM kusaggabiMducaMcalaM jIviyaM nAUNamadhuvaM cattA hiraNNaM viuladhaNakaNagarayaNamaNimottiya saMkhasilappavAlarattarayaNamAiyaM cicchaDaittA dANaM dAiyANaM pari usane unakI sevA kI, aura bhagavAna pArzvanAthake dvArA upadiSTa zruta cAritra lakSaNa dharmako sunA, aura use apane hRdayameM avadhArita kiyA / usake bAda usane hAtha joDakara prArthanA kI- he bhagavan ! maiM apane baDe laDakeko kuTumbakA bhAra dekara bAdameM Apake pAsa saMyama grahaNa karanA cAhatA hU~ / anantara vaha bhagavatI aGgameM ukta gaMgadatta ke samAna hI viSaya sukhako kipAka phalake sadRza jAnakara jIvanako jala budabuda tathA kuzake agra bhAgameM sthita jalabinduke samAna caMcala evaM anitya samajhakara aura bahutasA cAMdI dhana kanaka ratna maNi mauktika zaMkha ratna zilA pravAla raktaratna Adiko choDakara aura dAna dekara tathA sampattike bhAgiyoMko sampattikA temanI sevA karI. tathA bhagavAna pArzvanAtha dvArA upaSTi zrutacAMritra lakSaNa dharma sAMbhaLye; ane te potAnA hRdayamAM dhAraNa karyo. tyAra pachI teNe hAtha joDIne prArthanA karI-he bhagavan! huM mArA mATA dIkarAne kuTu ane bhAra soMpI Ina ApanI pAse saMyama grahaNa karavA IcchA rAkhuM chuM. tyAra pachI te bhagavatI sUtramAM kahela gaMgadattanI peTheja viSaya sukhane kaMpAka lanI jema samajI jIvanane pANInA parapoTA tathA kuzanA agra bhAgamAM rahelAM jalabiMdu samAna ca Mcala ane anitya samalane tathA dhaNuM yAMhI, dhana, sonu, ratna, bhathi ( averAta ), bhotI, zaMbha, zikSA, pravAla, rata ratna (mANeka) Adi cheDI Ine ane dAna daIne tathA saMpattinA For Private and Personal Use Only Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 3 puSpitAsUtra 262 bhArattA agArAo aNagAriyaM paJcaio jahA tahA aMgaIvi gihanAyago paricaya savvaM pavvaio jAo ya paMcasamio tigutto amamo aciNo guttiMdio ' ityevaM saMgrAhyam / etacchAyA ca sa kiMpAkaphalopamaM jJAtvA viSayasaukhyaM jalabubudasamAnaM kuzAgrabinducaJcalaM jIvita ca jJAtvA'dhruvaM tyaktvA hiraNyaM vipula-dhana- kanaka- ratna- maNi- mauktika- zaGkha- zilA- pravAla-raktaratnAdikaM vimucya dAnaM dAyikAnAM paribhAjya agArataH anagAritAM pravrajitaH yathA tathA aGgatirapi gRhanAyakaH parityajya sarva pravrajito jAtazca pazcasamitaH, triguptaH, amamaH, akiJcanaH guptendriyaH, iti / guptabrahmacArI babhUva, tataH khalu aGgatiranagAraH pArzvasyAItastathArUpANAM sthavirANAmantike sAmAyikAdIni ekAdazAGgAni adhIte sma, adhItya ca bahubhiH caturthaSaSThA'STama- dazamadvAdazamAsArdhamA sakSapaNairAtmAnaM bhAvayan - vAsayan bahUni varSANi Aga dekara ghara se nikala gaGgadattake samAna pravrajita ho gaye / pravrajyA lene para ve aGgati anagAra IrSyA Adi pA~ca samitiyoMse samita mana Adi tIna guptise gupta aura mamatva rahita evaM akiJcana - bahyAbhyantara parigrahase rahita aura pA~coM indriyoMko damana karanevAle anagAra ho gaye, aura gupta brahmacArI bane / usake bAda aGgati anagArane arhat pArzva prabhuke tathArUpa - bahuzruta - sthaviroMke samIpa sAmAyika Adi gyAraha aGgoMkA adhyayana kiyA / adhyayanake bAda bahutase caturtha SaSTha aSTama dazama dvAdaza bhAgIdArAne saMpattinA bhAga ApI pAtAnA gharathI nIkaLI gaMgadattanI peThe pratrajita thaI gayA. pravrajyA laine te aMgati anagAra dhairyo mADhi pAMca samitiAthI samita. mana Adi traNa guptithI gupta tathA mamatva rahita ane akiMcanamAhya-abhyaMtara parigrahathI rahita tathA pAMce indriyAnuM damana karavAvALA anagAra thaI gayA. tathA gupta brahmacArI anyA. tyAra pachI aMgati anagAre arhat pA prabhunA tathArUpa-mahuzruta-sthavirAnI pAse sAmAyika Adi agIyAra aMgAnuM adhyayana yu. adhyayana pachI bhASA aturtha, SaSTha, aSTabha, hazabha, dvAhaza, bhAsArdhaM ( bhAsa) * For Private and Personal Use Only Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TokA varga 3 adhya. 1 aGgati gAthApati 263 zrAmaNyaparyAyaM = munitrataM pAlayati pAlayitvA virAdhitazrAmaNyaH = virAdhitamunitrataH, virAdhanA dvidhA - mUlaguNaviSayA uttaraguNaviSayA ca, atrottaraguNaviSayA virAdhanA piNDavizuddhayAdayo vijJeyAH, na tu prathamA, tatra kadAcit dvicatvAriMzaddoSavizuddhAhArasya na grahaNaM kRtam, kadAcit IyasamityAdi - mAsArgha mAsa kSapaNa rUpa tapase apanI AtmAko bhAvita karate hue bahuta varSoM taka cAritra pAlana kiyA / parantu uttaraguNakI virAdhanA ke kAraNa virAdhitacAritra ho, ardhamAsikI saMlekhanA se anazanadvArA tIsa bhaktokA chedana kara kAla mAsameM kAla karake candrAvataMsaka vimAnameM upapAta sabhAmeM devadUSya vastroMse AcchAdita devazayyAmeM vaha aGgati anagAra ( 1 ) AhAra - paryApti ( 2 ) zarIra - paryApti ( 3 ) indriyaparyApti ( 4 ) zvAsocchvAsa-paryApti bhASA manaH paryApti bhAvako prApta karake jyotiyiSoM ke indra candra hokara utpanna hue / virAdhanA do prakArakI hai - mUlaguNavirAdhanA aura uttaraguNavirAdhanA / unameM pAMca mahAvratameM doSa lagAnA mUlaguNavirAdhanA hai / aura piNDavizuddhi AdimeM doSa lagAnA jaise - kabhI bayAlIsa doSa sahita AhAra pAnIkA grahaNa karanA mAsa kSamaNu rUpa aneka tapathI pAtAnA AtmAne bhAvita karatAM ghaNAM varSo sudhI cAstri pAlana karyuM " paNu uttara guNunI vizadhanAne kAraNe virAdhitacAritravALA thai a mAsikI saakhanAmAM anazana dvArA trIza bhaktanuM chedana karI kAla mAsamAM kAla karIne candrAvata saka vimAnamAM upapAta sabhAmAM daivaSya vastrothI AcchAdita ( DhaMkAyelI ) devazayyAmAM te aMgati anagAra ( 1 ) AhAra-paryAsi ( 2 ) zarIra-paryApti ( 3 ) indriya-paryApti (4) zvAsozvAsa-paryApti-bhASAbhana: -posi bhAvane prApta karIne jyotiSAnA indra caMdra banIne utpanna thayA. virAdhanA e prakAranI che-mUlaguNavirASanA ane uttaraguNavarAdhanA temAM pAMca mahAvratamAM doSa lagADavA e mUlaguNavirAdhanA che. ane piMDa vizuddhi AdimAM doSa lagADavA jemake kAivAra khetAlIza doSa sahita mAhAra For Private and Personal Use Only Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 3 puSpitAsatra samArAdhane'nAdaraH kRtaH, kadAcit abhigrahAzca gRhItA api na samyak pAlitAH, vibhUSArthamaGgapAdakSAlanAdi ca kRtam, ityAdirUpeNa vratavirAdhanA kRtA, sA ca na gurusamIpe samAlocitA, ityuktarUpeNAnAlocitAticAraH san kRtAnazano'pi ardhamAsikyAM saMlekhanAyAmanazanayA triMzad bhaktAni chittvA kAlAvasare kAlaM kRtvA mRtvA candrAvataMsake vimAne upapAtasabhAyAM devazayanIye-devazayyAyAM devadUSyAntarite devadRSyavastrAcchAdite'yaM candro jyotirindratayopapannA samudapadyata-tasya jyotirdeve janma jAtamityarthaH / nikSepo-nigamanam / zeSaM sugamam // 2 // // iti prathamamadhyayanaM samAptam // 1 // kabhI IryA Adi samitiyoMke ArAdhanameM pramAda karanA kabhI abhigraha lenA kintu samyak nahIM pAlanA tathA vibhUSAke liye zarIra caraNa AdikA kSAlana karanA, Adi 2 uttaraguNa viSayaka virAdhanA dezavirAdhanA hai| aGgati anagArane mUla guNakI virAdhanA nahIM kI, kintu uttaraguNakI virAdhanAkara AlocanA nahIM kii| isaliye yaha jyotiSI deva huaa| gotama svAmI pUchate haiM he bhadanta ! jyotiSiyoMke indra, jyotiSiyoMke rAjA candrakI sthiti kitane kAlakI hai ? pANI levA, keIvAra IryA vagere samitionA ArAdhanamAM pramAda kara, keIvAra abhigraha le paraMtu samyak (sArI rIte) na pALave, tathA vibhUSA mATe zarIra caraNa Adi devAM Adi Adi uttaraguNa viSayaka virAdhanA dezavirAdhanA che. aMgati anagAre mUla guNanI virAdhanA karI nahotI paNa uttara guNanI virAdhanA karI AlocanA karI nahotI te mATe te tiSI deva thayA. .. gautama svAmI pache cha-- .. ' he bhadanta! jotiSanA Indra jAtinA rAjA candranI sthiti keTalA For Private and Personal Use Only Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 265 sundarabodhinI TokA varga 3 adhya. 1 aGgati gAthApati __ 265 bhagavAna kahate haiM he gautama ! jyotiSoMke indra candrakI sthiti eka palyopama aura eka lAkha varSakI hai| he gautama ! jyotiSoMke indra jyotiSoMke rAjA candrako yaha divya deva Rddhi pUrva bhavameM upArjita tapa aura saMyamake kAraNa milI hai| he bhadanta ! candra deva apanA AyuSyabhava tathA apanI sthitike kSaya hojAneke bAda cyavakara kahA~ jAyage ? __ he gautama ! Ayu Adi kSayake bAda yaha candra deva mahAvidehakSetrameM janma lekara siddha hoNge| sudharmA svAmI kahate haiM--- he jambU ! isa prakAra mokSa prApta zramaNa bhagavAna mahAvIrane puSpitAke prathama adhyayanakA nirUpaNa kiyA hai| iti prathama adhyayana samApta huaa| bhagavAna kahe che he gautama! jyotiSanA Indra caMdranI sthiti eka palyopama ane eka lAkha varSanI che. he gautama! jotinA Indra tinA rAjA candrane A divya devaRddhi pUrvabhavamAM upArjita tapa ane saMyamanA kAraNathI maLI che. he bhadanta ! candra deva pitAnuM AyuSya bhava tathA pitAnI sthitinA kSaya thaI gayA pachI cavIne kayAM jaze. che gautama Ayu Adi kSaya thaI gayA pachI A candra deva mahA videha kSetramAM janma laIne siddha thaze. sudharmA svAmI kahe che-- he jakhkha ! A prakAre mokSa prApta zramaNa bhagavAna mahAvIre puSpitAnA prathama adhyayananuM nirUpaNa karyuM che. ma adhyayana sanmAta, uY For Private and Personal Use Only Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 266 3 puSpitAsUtra mUlam / jaiNaM bhaMte ! samaNeNaM bhagavayA jAva puphiyANaM paDhamassa ajjhayaNassa jAva ayamaDhe pannatte, doccassa NaM bhaMte ! ajjhayaNassa puphiyANaM samaNeNaM bhagavayA jAva saMpatteNaM ke aTe pannatte ? evaM khalu jaMbU ! teNaM kAleNaM 2 rAyagihe nAmaM nayare, guNasilae ceie, seNiye rAyA, samosaraNaM jahA caMdo tahA sUro'vi Agao jAva naTTavihiM uvadaMsittA pddigo| puvyabhavapucchA, sAvatthI nagarI, supaiTe nAma gAhAvaI hotthA, aDDe, jaheva aMgatI jAva viharati, pAso samosaDhe, jahA aMgatI taheva pavvaie, taheva virAhiyasAmanne jAva mahAvidehe vAse sijjhihiti jAva aMtaMkAhiti, evaM khalu jaMbU ! samaNeNaM0 nikkhevao // 2 // ||biiyN ajjhayaNaM samattaM // 2 // chAyA / yadi khalu bhadanta ! zramaNena bhagavatA yAvat puSpitAnAM prathamasya * adhyayanasya yAvat ayamarthaH prajJaptaH dvitIyasya khalu bhadanta ! adhyayanasya puSpitAnAM zramaNena bhagavatA yAvat saMprAptena ko'rthaH prajJaptaH ? evaM khalu 'jambUH ! tasmin kAle tasmin samaye rAjagRhaM nAma nagaraM, guNazilaka caityaM, zreNiko rAjA, samavasaraNaM yathA candraH tathA sUro'pi Agato yAvada nATyavidhimupadarya pratigataH / pUrvabhavapRcchA-zrAvastI nagarI mumatiSTho nAma gAthApatirabhavat ADhyaH yathaiva aGgatiryAvad viharati, pArthaH samavasRtaH, yathA aGgatistathaiva prabajitaH tathaiva virAdhitazrAmaNyo yAvat mahAvidehe varSe setsyati yAvat antaM kariSyati, evaM khalu jambUH ! zramaNena nikSepakaH // 2 // For Private and Personal Use Only Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TokA varga 3 adhya. 2 aGgati gAthApati TIkA'jaiNaM bhaMte' ityAdi sugamam // 2 // // iti dvitIyamadhyayanaM samAptam // dvitIya adhyayana. 'jaiNaM bhaMte' ityAdi he bhadanta ! zramaNa bhagavAna mahAvIrane puSpitAke prathama adhyayanameM pUrvokta bhAvoMkA nirUpaNa kiyA hai to phira he bhadanta ! puSpitAke dvitIya adhyayanameM unhoMne kisa bhAvakA nirUpaNa kiyA hai ? he jambU ! usa kAla usa samayameM rAjagRha nAmakI nagarI thii| usa nagarImeM guNazilaka nAmakA caitya thA / usa nagarImeM zreNika nAmake rAjA the| vahA~ zramaNa bhagavAna mahAvIra padhAre / jisa prakAra candramA Aye usI prakAra sUrya bhI Aye aura yAvat nATya vidhi dikhAkara cale gye| - gautamane bhagavAnase pUchA he bhadanta ! sUrya pUrva janmameM kauna the ? dvitIyaadhyayana. he bhadanta! zramaNa bhagavAna mahAvIre pupitAnA prathama adhyayanamAM pUrvokta bhAvanuM nirUpaNa karyuM che. pachI te bhadanta! puSpitAnA bIjA adhyayanamAM temaNe 4yA bhAvanu ni3555 4yu cha? he jabU! te kAle te samaye rAjagRha nAme nagarI hatI. te nagarImAM guNa zikSaka nAme caitya (bagIco) hatuM. te nagarImAM zreNika nAme rAjA hatA. tyAM zramaNa bhagavAna mahAvIra padhAryA. jevI rIte candramAM AvyA tevI rIte sUrya paNa AvyA ane saghaLI nATaka vidhi batAvI cAlyA gayA. gautame bhagavAnane pUchayuMhe bhadanta! sUrya pUrva janmamAM keNa hatA? For Private and Personal Use Only Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 268 3 puSpitAsUtra bhagavAnane kahA he gautama ! usa kAla usa samayameM zrAvastI nAmakI nagarI thii| usa nagarImeM supratiSTha nAmake gAthApati the| jo aGgatike samAna ho ADhya yAvat aparibhUta hokara vicarate the| usa nagarImeM bhagavAna pArzva prabhu padhAre / jaise aGgati gAthApati pravajita hue usI prakAra supratiSTha gAthApati bhI pravajita hue| usI prakAra zrAmaNyako virAdhita kara kAla avasara kAla karake jyotiSoMke indra sUrya devapanemeM utpanna hue| aura Ayu bhava sthiti kSaya karaneke bAda yaha sUrya deva mahAvideha kSetrameM janma lekara siddha hoNge| aura saba duHkhokA anta kareMge / he jambU ! isa prakAra zramaNa bhagavAna mahAvIrane dvitIya adhyayanake bhAvoMko nirUpita kiyA hai| iti dvitoya adhyayana samApta huaa| bhagavAne kahyuM- he gautama! te kAle te samaye zrAvastI nAme nagarI hatI. te nagarImAM supratiSTha nAme gAthApati hatA. je aMgatinA jevAja Alya ane aparibhUta thaIne vicaratA hatA. te nagarImAM bhagavAna pArzva prabhu padhAryA. jema aMgati gAthApati prajita thayA tevI ja rIte supratiSa gAthApati paNa dIkSita thayA. teja prakAre sAdhupaNAne virAdhita karI kAla avasara kola karIne tiSanA Indra sUrya devapaNAmAM utpanna thayA tathA Ayu bhavasthiti kSaya karIne pachI A sUrya deva mahA videha kSetramAM janma laIne siddha thaze ane sarve duHkhane aMta lAvaze. he jakhkhI A prakAre zramaNa bhagavAna mahAvIre puSitAnA dvitIya adhyayananA bhAvanuM nirUpaNa karyuM che. A pupitAnuM bIjuM adhyayana puruM thayuM For Private and Personal Use Only Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TIkA varga 3 adhya. 3 aGgati gAyApati 269 mUlasjaiNaM bhaMte ! samaNeNaM bhagavayA jAva saMpatteNaM ukkhevao bhANiyavyo, rAyagihe nayare, guNasilae ceie, seNie rAyA, sAmI samosaDhe, parisA niggayA / teNaM kAleNaM 2 mukke mahaggahe mukvaDisae vimANe mukkaMsi sIhAsaNaMsi cauhi sAmANiyasAhassIhiM jaheva caMdo taheva Agao, naTTavihiM uvadaMsittA paDigao / bhaMte ti kUDAgArasAlA / puvvabhavapucchA / evaM khalu goyamA ! teSaM kAleNaM 2 vANArasI nAmaM nayarI hotthA / tattha NaM vANArasIe nayarIe somile nAmaM mAhaNe parivasai, aDDe jAva aparibhUe riuvveya-jAva supariniTie / pAse smosddhe| parisA pajuvAsai / taeNaM tassa somilassa mAhaNassa imIse kahAe laTThassa samANassa ime eyArUve ajjhathie0 jAva samupphajitthA-evaM khalu pAse chAyA yadi khalu bhadanta ! zramaNena bhagavatA yAvat sambhAptena utkSepako bhaNitavyaH / rAjagRhaM nagaram / guNazilakaM caityam / zreNiko rAjA / svAmI samavasRtaH / pariSat nirgatA / tasmin kAle tasmin samaye zukro mahAgrahaH zukrAvataMsake vimAne zukre siMhAsane catasRbhiH sAmAnikasAhasrImiH, yathaiva candrastathaivAgataH, nAvyavidhimupadarya pratigataH / bhadanta ! iti kUTAkArazAlA / pUrvabhavapRcchA / ___ evaM khalu gautama ! tasmin kAle tasmin samaye vArANasI nAma nagarI abhavat / tatra khalu vArANAsyAM nagaryA somilo nAma brAhmaNaH parivasati, Abyo yAvat aparibhUtaH Rgveda0 yAvat supatiSThitaH / pArthaH samavasRtaH / pariSat paryupAste / tataH khalu tasya somilasya brAhmaNasya For Private and Personal Use Only Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 3 puSpitAsUtra arahA purisAdANIe punvANupuci jAva aMbasAlavaNe viharai, taM gacchAmi NaM pAsassa arahao aMtie pAubbhavAmi / imAiM :ca NaM eyAravAI aTThAI heUiM jahA paNNattIe / somilo niggao khaMDiyavihUNo jAva evaM vayAsI-jattA te bhaMte ! ? javaNijjaM ca te ? pucchA, sarisavayA, mAsA, kulatthA, ege bhavaM, jAva saMbuddhe sAvagadhamma paDivajittA paDigae / tae NaM pAse arahA aNNayA kayAi vANArasIo nayarIo aMbasAlavaNAo ceiyAo paDinikkhamai, paDinikkhamittA bahiyA jaNavayavihAraM viharai / taeNaM se somile mAhaNe aNNayA kayAi asAhudaMsaNeNa ya apajuvAsaNayAe ya micchattapajjavehiM parivaDDamANehiM 2, sammattapajjavehiM parihAyamANehiM 2, micchattaM ca paDivanne / asyAH kathAyAH labdhArthasya sataH ayametadrUpaH AdhyAtmika 4, yAvat samudapadyata-evaM khalu pArthaH arhan puruSAdAnIyaH pUrvAnupUrvyA yAvat AmrazAlavane viharati, tad gacchAmi khalu pArthasya arhato'ntike prAdurbhavAmi, imAn ca khalu etadrUpAn arthAn hetUn yathA prajJaptyAm / somilo nirgataH khaNDikavihIno yAvat evamavAdIt-yAtrA te bhadanta ! ?, yApanIyaM ca te ? pRcchA, sadRzavayasaH, mASAH, kulasthAH , eko bhavAn , yAvat saMbuddhaH zrAvakadharma pratipadya pratigataH / tataH khalu pArthaH arhan anyadA kadAcit vArANasIto nagarItaH AmrazAlavanAccaityAva pratiniSkrAmati, pratiniSkramya bahirjanapadavihAraM viharati / ___ tataH sa somilo brAhmaNaH anyadA kadAcit asAdhudarzanena ca aparyupAsanatayA ca mithyAtvaparyavaiH parivardhamAnaiH 2, samyaktvaparyavaiH parihIyamAnaiH 2 mithyAtvaMca pratipannaH / For Private and Personal Use Only Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhino TokA varga 3 adhya. 3 aGgati gAyApati tae NaM tassa somilassa mAhaNassa aNNayA kayAi puvvarattAvarattakAlasamayaMsi kuDuMbajAgariyaM jAgaramANassa ayameyAstre ajjhathie jAva. samuppajjitthA-evaM khalu ahaM vANArasIe nayarIe somile nAma mAhaNe acaMtamAhaNakulappamUe / taeNaM mae vayAI ciNNAiM, veyA ya ahIyA, dArAAhUyA, puttA jaNiyA, iDIo samANIyAo, pasuvadhA kayA, jannA jeTTA, dakkhiNA dinnA, atihI pUjiyA, aggo hUyA, jUpA nikkhitA, taM seyaM khalu mamaM iyANi kallaM jAva jalaMte vANArasIe nayarIe bahiyA vahave aMbArAmA rovAvittae, evaM mAuliMgA, billA, kaviTThA, ciMcA, pupphArAmA rovAvittae / evaM saMpehei saMpehitA kallaM jAva jalaMte vANArasIe, nayarIe bahiyA aMbArAme ya jAva pupphArAme ya rovAvei / taeNaM bahave aMbArAmA ya jAva pupphArAmA ya aNupuvveNaM sArakkhijjamANA saMgovija tataH khalu tasya somilasya brAhmaNasya anyadA kadAcit pUrvarAtrApararAtrakAlasamaye kuTumbajAgarikAM jAnavo'yametadrUpa AdhyAtmikaH yAvat samudapadyata-evaM khalu ahaM vArANasyAM nagaryA somilo nAma brAhmaNo'tyanta brAhmaNakulapasUtaH / tataH khalu mayA vratAni cIrNAni vedAzcAdhItAH, dArA AhUtAH, putrA janitAH, RddhayaH samAnItAH, pazuvadhAH kRtAH, yajJA iSTAH, dakSiNA dattA; atithayaH pUjitAH, agnayo hutAH, yUpA nikSiptAH, tacchreyaH khalu mamedAnI kalye yAvat jvalati vArANasyAM nagayA bahirvahUn AmrArAmAna ropayitum , evaM mAtuliGgAn , bilvAn , kapitthAn , cizcAH, puSpArAmAna ropayitum / evaM saMpekSate, saMprekSya kalye yAvat jvalati vArANasyA nagaryA bahiH AmrArAmAMzca yAvat puSpArAmAMzca ropayati / tataH khalu bahava AmrArAmAzca yAvat puSpArAmAzu anupUrveNa saMrakSyamANAH, saMgopyamAnAH, saMvaddharyamAnAH ArAmAH jAtA For Private and Personal Use Only Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 3 puSpitAsatra mANA DDiyamANA ArAmA jAyA, kiNhA kiNhobhAsA jAba rammA mahAmehanikuraMbabhUyA pattiyA puphiyA phaliyA hariyagarerijamANasirIyA aISa 2 uvasobhemANA 2 ciTThati // 3 // kRSNAH kRSNAvabhAsA yAvat ramyA mahAmeghanakurambabhUitAH patritAH puSpitAH phalitAH haritakarArAjyamAnazrIkAH atIvAtIva upazobhamAnA upazobhamAnAstiSThanti // 3 // TIkA'jaiNaM bhaMte' ityAdi / utkSepakA pArambhavAkyaM yathA-'jaiNa bhaMte ! samaNeNaM jAva saMpatteNaM doccassa ajjhayaNassa puphiyANaM ayamaDhe pannatte, tRtIya adhyayana. 'jaiNaM bhaMte ' ityAdi he bhadanta ! yAvat siddhigatisthAnako prApta zramaNa bhagavAna mahAvIrane puSpitAke dvitIya adhyayanameM pUrvokta aA~kA nirUpaNa kiyA hai to he bhadanta ! tRtIya adhyayanameM unhoMne kina aA~kA nirUpaNa kiyA hai ? he jambU ! usa kAla usa samayameM rAjagRha nAmaka nagara thA ! guNazilaka ma bInne adhyayana. 'jaiNaM mate' ityAdi he bhadanta! e pramANe siddhi gati sthAnane prApta evA zramaNa bhagavAna mahAvIre puSpitAnA dvitIya adhyayanamAM pUrvokta arthonuM nirUpaNa karyuM che te che dina! trIjA adhyayanamAM temaNe kayA arthonuM nirUpaNa karyuM che? - he jamma! te kAle te samaye rAjagaha nAme nagara hatuM. guNazilaka nAme For Private and Personal Use Only Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir . sundarapodhinI TokA varga 3 abhya. 3 aGgati gAyApati 273 saccassaNaM maMte ! ajmayaNassa puphiyANaM samaNeNaM jAva saMpatteNaM ke aTe paJcatte ? / evaM khalu jaMbU ! teNaM kAleNaM 2 rAyagihe' ityAdi / mAdu nAmakA caitya thaa| usa nagarImeM zreNika nAmake rAjA the| vahA~ bhagavAna mahAvIra prabhu padhAre / pariSada dharma kathA zravaNa karaneko niklii| usa kAla usa samayameM zukra mahAgraha zukrAvataMsaka vimAnameM zukrasiMhAsana para cAra hajAra sAmAnika devoMke sAtha baiThe hue the| vaha zukra mahAgraha candra graha samAna bhagavAnake pAsa Aye aura nATyavidhi dikhAkara vaise hI cale gaye / gautamako jijJAsA huI ki he bhadanta ! yaha zukra mahAgraha isa prakAra devatAoMke dvArA nATyavidhi dikhAkara sabako antarhita karake akele raha gaye yaha bar3e AzcaryakI bAta hai| .. bhagavAnane kahA he gautama ! kUTAkArazAlA-parvata zikharake samAna U~ce vizAla makAnameM temAM caitya hatuM. te nagaramAM zreNika nAme rAjA hatA. tyAM bhagavAna mahAvIra prabhu padhAryA. pariSada dharma kathAnuM zravaNa karavA nIkaLI. te kAle te samaye zuka mahAgraha zukAvasaka vimAnamAM zaka siMhAsana upara cAra hajAra sAmAnika devenI sAthe beThA hatA. te zaka mahAgraha candragrahanI peThe bhagavAnanI pAse AvyA ane nATaya vidhi dekhADIne emaja cAlyA gayA. gautamane jIjJAsA thaI ke he bhadanta! A zukra mahAgraha A prakAre devatAo dvArA nATaya vidhi dekhADI badhAne antahita karI ekalA rahI gayA A bahu AzcaryanI vAta che. bhagavAne kahyuM - - he gautama! phaTAkArazALA-parvata zikharanI peThe UMcA vizala makAnamAM . " For Private and Personal Use Only Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 274 .3 puSpitAsUtra varSA Adi ke bhayase bikharA huvA. jana samUha jisa prakAra antarhita hojAtA hai usI prakAra zukrakI vaikrayikazaktise utpanna devagaNa nATaka dikhAkara unakI dehameM praviSTa ho gye| gautama svAmIne pUchAhe bhagavan ! yaha zukra mahAgraha apane pUrva janmameM kauna the ? he gautama ! usa kAla usa samayameM vArANasI nAmakI nagarI thii| usa nagarImeM somila nAmakA brAhmaNa rahatA thaa| vaha brAhmaNa ADhya yAvat aparibhUta thaa| vaha Rgveda Adi veda tathA unake aGga upAGgameM pariniSThita thaa| usa nagarImeM bhagavAn pArzvanAtha tIrthaGkara padhAre / pariSad dharmakathA sunaneke liye bhagavAnake pAsa gyii| bhagavAnake AnekA vRttAnta sunakara usa vArANasI nagarImeM rahanevAle somila brAhmaNake hRdayameM isa prakAra AdhyAtmika-vicAra utpanna huA ki mumukSu janoMke varasAdanA bhayathI vikharAI gayelA jana samaha jevI rIte antarhita thaI jAya che tevI ja rIte zukranI vaikamika zaktithI utpanna thayelA devagaNa nATaka dekhADI tenAja dehamAM samAI gayA. gautbh.57yu:he bhagavana! A zukramahAgraha tenA pUrvajanmamAM keNa hatA? he gautama! te kAle te samaye vArANasI nAme nagarI hatI te nagarImAM samila nAme brAhmaNa raheto hato. te brAhmaNa AThaya yAvata aparibhUta hato. te vRMda vagere veda tathA tenAM aMga ane upAMgamAM pariniSita hato. te nagarImAM bhagavAna pArzvanAtha tIrthaMkara padhAryA pariSada dharmakathA sAMbhaLavA mATe bhagavAna pAse gaI. * bhagavAnanA AvavAnA samAcAra sAMbhaLI te vArANasI nagarImAM rahevAvALA somila brAhmaNanA hRdayamAM A prakArane AdhyAtmika vicAra utpanna thaye ke For Private and Personal Use Only Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TokA varga 3 adhya. 3 aGgati gAyApati ___275 . bhavAmi-upasthito bhavAmi, arthAn AtmakalyANarUpAn hetUn kAraNAni, yadvA-hetUn anumAnasya pazcAvayavavAkyarUpAn , yathA prajJaptyAM vyAkhyA prajJaptyAM bhagavatIsUtre tathA vijJeyam / khaNDikavihInaH ziSyarahitaH, somilo brAhmaNaH pArthanAthamupetaH evaM-vakSyamANam avAdIt-he bhadanta ! te-tava yAtrA vartate ?, te yApanIyaM vartate kim ? iti, tathA 'sarisavayA mAsA kulatthA ee bhakkheyA vA abhakkheyA' iti, tathA 'ege bhavaM, duve bhavaM' AzrayaNIya arhat pArzvanAtha tIrthaGkara tIrthaGkaroMkI maryAdAko pAlana karate hue yAvat AmrazAla vanameM padhAre haiN| isa liye jAU~ aura bhagavAna pArzvanAthake samIpa upasthita houuN| aura unase anekArthaka zabdoMkA artha tathA hetu-kAraNa athavA anumAnake pazcAvayava vAkyoko puuddhuuN| aisA vicAra kara ziSyoMko sAtha liye binA akelA hI bhagavAnake pAsa AyA aura isa prakAra bhagavAnase prazna kiyA-he bhadanta ! Apake yAtrA hai ? Apake yApanIya hai ? - ' sarisakyA, mAsa, aura kulatha' bhakSya haiM yA abhakSya ? Apa eka haiM yA do ? ityAdi prazna kiyaa| mumukSujanenA AzramaNaya ahaMtu pArzvanAtha tIrthakara tIrthakaronI maryAdAnuM pAlana karatA ahIM AjhazAla vanamAM padhAryA che. A mATe huM jaIne bhagavAna pArzvanAthanI pAse upasthita thAuM ane temane aneka arthavALA zabdonA artha tathA hetu ; kAraNa athavA anumAnanA paMcAvayava vAkya pUchuM. A vicAra karI ziSyane pitAnI sAthe lIdhA vagaraekalAja- bhagavAnanI pAse AvyA ane A prakAre bhagavAnane prazna karyo - ta.! mApana yAtrA che bharI ? mApana yApanIya ? sarisakyA, mAsa, ane kulattha' bhaya che ke abhaya? Apa eka che ke be ? ityAdi prazno karyA. For Private and Personal Use Only Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 276 3 pugpitAsana ityAdi ca somilo yatpRSTavAn tacchalenopahAsArtham / 'yAtrA' ityasya saMyamamArgeSu pravRttiriti / 'yApanIyam' ityasya mokSamArge gacchatAM prayojaka indriyavazyatvalakSaNo dharma iti / 'sarisavayA' ityasya sadRzavayasaH sarpapAzca bhakSyA vA abhakSyA iti / 'mAsA' ityasya mASAH paJcaguJjAmAnavizeSAH, dhAnyavizeSAH 'uDada' iti prasiddhAH, mAsA kAlavizeSAzceti / 'ege bhavaM' ityasya 'eko bhavAn' ityekalAbhyupagame AtmanaH kRte yahA~ ' yAtrA' kA artha hai saMyama mArgameM pravRtti / 'yApanIya ' kA artha hai-mokSa mArgameM jAnevAloMke prayojaka indriya aura manakA vaza karane rUpa dharma / 'sarisavayA' kA artha hai-samAna avasthAvAlA aura srsoN| 'mAsa' kA artha hai-mAsa kAla vizeSa, mASa-uDada, mASa prAcIna rItise pA~ca guJjAvAlA mAna vizeSa / 'eko bhavAn ' isakA abhiprAya hai-yadi bhagavAna pArzvanAtha AtmAkI ekatA mAna leMge to maiM zrotra Adike jJAna aura avayavoMse AtmAkI anekatA siddha kruuNgaa| mI trA' na artha che saMyama bhAbhA pravRtti. 'yApanIya' na martha cha mokSamArgamA pAnI prayoga dhandriya ane manane vaza karavArUpI dharma. 'sarisaSayA' nAI cha samAna avasthA bhane saraso. 'mAsa' ko artha cha bha.sa=tevizeSa, bhAsa=36, bhAsa prAcIna zata pramANe pAMca ratI-caThIvAlA mAnavizeSa. .. 'eko bhavAm ' bhAna va mata che , mAna pAca nAya AtmAnI ekatA mAnI leze huM zrotra AdinuM jJAna tathA avayathI AtmAnI anetA siddha karIza. For Private and Personal Use Only Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 277 sambarabodhinI TokA varga 3 adhya. 3 aGgati gAthApati bhotrAdijJAnAnAmavayavAnAzcAtmano'nekakhopaLAdhyA ekatvaM dUSayiSyAmItpamimAyakasya, 'duve bhavaM' ityasya dvau bhavantAviti dvitvasvIkAre ekatvaviziSTasyArthasya dvitvena sahAtyantavirodhAd dvitvaM dUSayiSyAmItyamimAyakasya ca etatmabhRtipraznasya tattadarthaM bhagavAnavadhArya nikhiladoSarahitaM syAdvAdapakSamAzrityottaramadAt / etadviSaye vizeSajijJAsAyAM bhagavatIsUtrasya-aSTAdazazatakadazamoddezakAdavagantavyam / 'atyantabrAhmaNakUlapasUtaH atyantaM niratizayitaM yad brAhmaNakulaM tatra prasUtaH utpannaH vizuddhabrAhmaNakulotpanna iti dvau bhavantau ' isase yadi do AtmA mAneMge to maiM usakA bhI khaNDana kruuNgaa| kyoM ka jo eka hai vaha do kabhI ho hI nahIM sktaa| ityAdi somila brAhmaNakA prazna sunakara una praznoMkA uttara bhagavAnane sabhI doSoMse rahita syAdvAda matakA AzrayaNa karake diyaa| ____ isakA vistRta varNana bhagavatIsUtra ke aThArahaveM zatakake daza- uddezameM dekha lenA caahiye| isa prakAra chalapUrvaka prazna karaneke bAda vaha ucita uttara pAkara bodha yukta ho zrAvaka dharmako svIkAra kara bhagavAna pArzvaprabhuke samIpase apane sthAnapara gyaa| 'dvau bhavantI' mAthI mAtmA ne bhAna to hunu pAuna karIza. kemake je eka che te kadI paNa be thaI ja na zake ItyAdi mila brAhmaNanA prazna sAMbhaLI tenA javAba bhagavAne sarve dethI rahita syAdvAdamatanuM AzrayaNa karIne ApyA. AnuM vistArapUrvakanuM varNana bhagavatI sUtranA aDhAramA zatakanA dazamAM hazamAM joI levuM joIe.' A prakAre chalapUrvaka prazna karyA pachI te ucita uttara pAmI bedhayukta thaI. zrAvaka dharmane svIkArIne bhagavAna pArzvanAtha prabhunI pAsethI pitAne sthAne gaye. For Private and Personal Use Only Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir .278 3 puSpitAsatra thAvat / dArA striyaH AhUtAH pariNayavidhinA svIkRtAH, yajJA iSTA:= kRtAH, dakSiNA-yajJasamAptau karmaNaH sAGgatAsiddhayartha deyaM dravyaM, dattA brAhmaNebhyo vitIrNAH / yUpAH yajJastambhAH nikSiptAH bhUmau nikhAtAH / eka samaya bhagavAna pArzvaprabhu arhat vArANasI nagarIke AmrazAla vana nAmaka caityase nikalakara dezameM vihAra karane lge| usake bAda vaha somila brAhmaNa eka samaya asAdhuoMke darzanase tathA susAdhuoMkI paryupAsanA nahIM karanese evaM mithyAtvaparyAyoMke baDhane aura samyaktva paryAyoMke ghaTaneke kAraNa mithyAtvI ho gyaa| eka samaya madhya rAtrimeM kuTumbajAgaraNA karate hue usa somila brAhmaNake hRdayameM isa prakArakA AdhyAtmika yAvat manameM saMkalpa utpanna huA ki-maiM vArANasI nagarIkA rahenevAlA atyanta ucca kulameM paidA huA brAhmaNa huuN| maiMne vrata grahaNa kiye veda paDhe, vivAha kiyA, putravAna banA, samRddhiyoMko ekatrita kiyA, pazuvadha kiyA, yajJa kiyA, dakSiNA dI, atithikI pUjA kI, agnimeM havana kiyA yUpa-yajJIya * eka vakhata bhagavAna pArzvaprabhu at vArANasI nagarInA AmrazAla vana nAme cetyamAMthI nIkaLIne dezamAM vihAra karavA lAgyA. tyAra pachI te semila brAhmaNa eka vakhata asAdhuonAM darzanathI tathA susAdhuonI parya pAsanA na karavAthI ane mithyAtva paryAyanA vadhavAthI tathA samyaktva paryAyanA ghaTavAthI mithyAtvI thaI gaye. eka vakhata madhyarAtrimAM kuTuMba jAgaraNa karatAM karatAM te mila brAhmaNanA hadayamAM AvA prakAranA AdhyAtmika eTale manamAM saMkalpa utpanna thayA ke-huM vArANasI nagarImAM rahevAvALa bahu UMcA kuLamAM pedA thayele brAhmaNa chuM, meM vrata zahaNa karyA che, veda bhaNelo chuM, lagna karI putravAna banyuM, samRddhi ekaThI karI, pazuvadha karyA, yajJa karyA, dakSiNA ApI, atithInI pUjA karI, animAM havana kya, yupayarIya kASThane cheDayuM, A badhAM kAryo karyA. For Private and Personal Use Only Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 279 .. sundarabodhinI TIkA varga 3 abhya. 3 aGgati gAyApati haritakarArAjyamAnazrIkAH haritako nIlavarNoM dUrvAdivanaspatiH tena rArAjyamAnA-zozubhyamAnA zrIH chaTA yeSAM te haritakarArAjyamAnazrIkAH ata eva atIvAtIva-atyantaM bhRzam upazobhamAnA upazobhamAnAH, tiSThanti santi, zeSa sugamam // 3 // stambha ko ropA, ina sabhI kAryoM ko kiyA / aba mujhe ucita hai ki maiM rAta botane para prAtaHkAlameM vArANasI nagarIke bAhara bahutase Amake bagIce lagAU~, evaM mAtuliGga-bijaurA, vela, kapittha, ( kaviTha), cizcA=imalI aura phUloMkA bagIcA lagAU~, isa prakAra vicAra karatA hai| ___ rAta bItane para sUryodaya hote hI usane vArANasI nagarIke bAhara Amake bagIcese lekara phUlake bagIcA taka lgvaayaa| aura ve bagIce kramase saMrakSita ho saMmopita ho pUrNarUpase bagIce ho gaye / hare aura harI bharI kAMtivAle, tathA barasane vAle nIle meghavRndoMke samAna nIlimA yukta, evaM patrita, puSpita, aura phalita hokara ve hare bhare honeke kAraNa atyanta zobhAyamAna dIkhane lage // 3 // have mAre mATe yogya che ke huM rAtri purI thaI tyAre savAra paDe tyAre vArANasI nagarInI bahAra khUba AMbAnA vRkSane bagIco banAvuM tathA mAtuliMga=bijerA, vela, kapittha, ciMcA AmalI tathA kulanI vADI banAvuM. A prakAre vicAra kare che. rAtri vatI suryodaya thatAM ja teNe vArANasI nagarInI bahAra AMbAnA bagIcAthI mAMDIne kulanI vADI sudhI badhuM banAvyuM ane te bagIcA haLave haLave saMrakSita ane saMgepita thaI pUrNa rUpamAM bagIcA thaI gayA. lIlA, lIlIchama kAntivALA, pANIthI bharelA megha (vAdaLAM) hoya tevA ghanIbhUta raMgavALA, patra tathA puSpavALA ane phaLovALA hovAthI tathA hariyALA hevAthI bAhu mAyabhAna rebhAvara ya. (3). . For Private and Personal Use Only Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir . 280 3 puSpitAsatra - mUlamtaeNaM tassa somilassa mAhaNassa aNNayA kayAi punvarattAvarattakAlasamayaMsi kuDuMbajAgariyaM jAgaramANassa ayameyArUve ajjhathie jAva samupajitthA-evaM khalu ahaM vANArasIe NayarIe somile nAmaM mAhaNe aJcaMtamAhaNakulappasUe, tae NaM mae kyAI ciNNAI jAva jUvA NikkhittA, -tae NaM mae vANArasIe nayarIe bahiyA bahave aMbArAmA jAva phupphArAmA ya rovAviyA, taM seyaM khalu mamaM iyANiM kallaM jAva jalaMte subahuM lohakaDAikaDacchuyaM taMbiyaM tAvasabhaMDaM ghaDAvittA viulaM asaNaM pANaM khAimaM sAimaM mittanAi0 AmaMtittA taM mittanAiNiyaga0 viuleNaM asaNa0 jAva saMmANittA tasseva mitta jAva jeTTaputtaM kuTuMbe ThAvettA taM mittanAi jAva ApucchittA mubahuM lohakaDAhakaDucchuyaM taMbiyaM tAvasabhaMDagaM gahAya je ime gaMgAkUlA - chAyA ____ tataH khalu tasya somilasya brAhmaNasyA'nyadA kadAcita pUrvarAtrApararAtrakAlasamaye kuTumbajAgarikAM jAgrato'yametadrUpa AdhyAtmika yAvat samudapadyata-evaM khalvahaM vArANasyAM nagaryo somilo nAma brAhmaNaH atyantabrAhmaNakulapasUtaH, tataH khalu mayA vratAni cIrNAni yAvad yUpA nikssiptaaH| tataH khalu mayA vArANasyA nagaryA bahirbahava AmrArAmA yAvat puSpArAmAzca ropitAstacchreyaH khalu mamedAnI kalye yAvajjvalati muSahuM lauhakaTAhakaTucchukaM tAmrIya tApasabhANDaM ghaTayitA vipulamazanaM pAnaM sAyaM khAdya mitra jJAti0 bhAmantrya taM mitra-jJAti-nijaka0 vipulena masana0 yAvat sammAnya tasyaiva mitra0 yAvat jyeSThaputraM kuTumme sthApayitrA taM mitrajJAtiyAvat ApRcchaya subaI lauhakaTAhakaTucchukaM tAmrIyaM tApasa For Private and Personal Use Only Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org * modhinI TIkA varga 3 abhya. 3 ati gAthApati 281 cApamatthA tAvasA bhavaMti taM jahA hociyA protiyA kociyA jannaI saI thAlAI huMbauDA daMtukkhaliyA ummajjagA saMmajjagA nimajjagA saMpakkhAlagA dakkhiNakUlA uttarakUlA saMkhadhamA kuladhamA miyaluddhayA itthitAvasA uddaMDA disApokkhiNo vakavAsiNo bilavAsiNo jalavAsiNo rUkkhamUliyA aMbubhakkhiNo vAyubhakkhiNo sevAlabhakkhiNo mUlAhArA kaMdAhArA tayAhArA pattAhArA pupphAhArA phalAhArA bIyAdvArA parisaDiyakaMdamULatayapatapupphaphalAhArA jalAbhiseyakaDhiNagAyabhUyA AyAvaNAhiM paMcaggitAvehiM iMgAlasolliyaM kaMdusolliyaM pitra appANaM karemANA viharaMti / tattha NaM je te disApokkhiyA tAvasA tesiM aMtie disApokkhiyattAe pavvaittae / pavyaie vi yaNaM samANe imaM eyArUvaM abhiggahaM abhigihissAmi kappara me jAbajovAe chaTuM - chadveNaM aNikkhitteNaM disAgrakavAleNaM tavokammeNaM uDDuM bAhAo - bhANDakaM gRhIlA ye ime gaGgAkUlAH vAnaprasthAstApasA bhavanti tadyathAhotrikA, pItrikAH, kautrikAH, yajJayAjinaH, zrAddhakinaH, sthAlakinaH = gRhItamANDA, huNDikAzramaNAH, dantodUkhalikAH, unmajjakAH, sammajjakAH, nimajjakAH, saMprakSAlakA', dakSiNakUlAH, uttarakUlAH, zaGkhadhmAH, kUladhmAH, mRgalubdhakAH, hastitApasAH, uddaNDAH, dizAprokSiNaH, balkavAsasaH, bilavAsinaH, jaLavAsinaH, vRkSamUlakAH, ambubhrakSiNaH, vAyubhakSiNaH, zevALamakSiNaH, mUlAhArAH, kandAhArAH, bagAhArAH, patrAhArAH, puSpAhArAH, phalAhArAH, bIjAhArAH, parizaTitakandamUlatvakpatrapuSpaphalAhArAH, miSekakaThinagAtrabhUtAH, AtApanAbhiH pazcApritApaiH bhaGgArazaulyakaM, kanduzrIlyakamiva AtmAnaM kurvANA viharanti / tatra khalu ye te dizAprokSakA* tAmasAsteSAmantike dizAmokSakatayA matrajitum / matrajito'pi ca khalla san mametadrUpasamagramagrahISyAmi kalpate me yAvajjIvaM SaSTha- mahenAnikSiptena balA Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 282 3 puSpitAsUtra pariziya 2 sUrAbhihassa AyAvaNabhUmIra AyAvemANassa viharittaetti kaTTu evaM saMpehera, saMpehittA kallaM jAva jalate subahu loha jAva disApokkhiyatAvasattAe pavvaie / pavvaie vi ya NaM samANe imaM eyArUvaM abhiggahaM abhiginhittA paDhamaM chaTThakkhamaNaM uvasaMpajjittANaM viharai // 4 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dikcakravAlena tapaHkarmaNA Urdhva bAhU pragRhya 2 sUrAbhimukhasyA''tApanabhUmyAmAtApayato vihartum / iti kRlA evaM saMprekSate, saMprekSya kalye yAvajjvalati subahuM loha 0 yAvat dizAmokSakatApasatayA pravrajitaH / prabrajito'pi ca khalu san imametadrUpamabhigrahamabhigRhya prathamaM SakSapaNamupasaMpadya khalu viharati // 4 // aqui acer deule. 5. TIkA 'taNaM tassa' ityAdi / lauhakaTAhakaTucchukaM lauha - lohanirmitam kaTAho - bhAjanavizeSaH, kaTucchuko darvI = pariveSaNAdyartha bhAjana vizeSaH, kaTAikaTucchukayoH samAhAraH, kaTAhakaTucchukaM lauhaM ca tat iti karmadhAraye kRte tathA, gaGgAkUlAH- gaGgAkUlasthAH gaGgAtIravAsina iti yAvat mazvAH hai " " taraNaM tassa ' ityAdi 3 'usake bAda kisI dUsare samaya kuTumbajAgaraNA karate hue usa somila brAhmaNake hRdayameM isa prakAra AdhyAtmika Atma sambandhI vicAra utpanna hue ki- maiMne vrata Adi kiye yAvat stambha gADe aura maiM vArANasI nagarIkA atyanta tyAra pachI kAI khIje vakhate kuTuMba jAgaraNa karatAM karatAM te sAmila e brAhmaNunA hRdayamAM A prakAranA mAdhyAtmika-Atma vicAra utpanna thayA ke ma vrata Adi karyo, yajJasta bha khATaye ane huM vArANasI nagarInA bahu UMcA For Private and Personal Use Only Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 283 sundarabodhinI TokA varga 3 madhya. 3 mati gAthApati krozanti' ityatreyAtra gamAkUlapadasya tatsthe lakSaNA bodhyA / yadvA-gaGgAkUlaM vAsatvenA'syA'stIti 'arza AditvAdacamatyaye niSpano'yaM tena ucca kula prasUta brAhmaNa hU~, maiMne vArANasI nagarIke bAhara bahutase Amake bagIcese lekara phUla takake bagIce lagavAye aba mujhe ucita hai ki rAta vItaneke bAda prAtaHkAla hote hI bahutasI lohekI kaDAhiyA tathA kalachU evaM tApasoMke liye tAbeke bartana banavAkara vipula azana pAna khAdya svAdha banavAkara apane mitra jJAti AdiyoM ko Amantrita kruuN| anantara vaha brAhmaNa una bartanoMko banavAkara vipula azana pAna khAdha svAdha taiyAra karAkara apane mitra jJAti bandhuoMko AmaMtrita kara aura unheM jimAkara tathA unheM sammAnita kara aura unhIM mitra-jJAti-svajana bandhuoMke sAmane apane jyeSThaputrako kuTumbakA bhAra dekara, apane una sabhI mitra-jJAti-bandhuoM se pUchakara maiM bahutasI lohekI kaDAhiyoM, kalachU aura tAmbeke bane hue pAtroMkoM kuLamAM janmela brAhmaNa chuM. meM vArANasI nagarInI bahAra ghaNA AMbAnA bagIcAthI mAMDIne kulavADI sahita banAvyAM che. have mAre mATe egya che ke rAta vItI gayA pachI prAtaHkAla thatAMja ghaNI ja loDhAnI kaDAio, kAchI Adi tathA tApane mATe tAMbAnA vAsaNa banAvIne khUba khAvApIvAnA khAdya-svAdya padArtho banAvarAvIne mArA mitra ane jJAtibaMdhuo Adine AmaMtraNa ApuM. pachI te brAhmaNe te pramANe vAsaNa banAvarAvI khUba khAnapAna khAdya svAha taiyAra karAvI pitAnA mitra ane jJAtibaMdhuone AmaMtraNa ApyuM ne jamADayA tathA temanuM sanmAna karI te mitra-jJAtijana baMdhuonI sAme pitAnA meTA putrane bolAvI kuTuMbane bhAra tenA upara nAkhI, pitAnA te saghaLA mitra-jJAti baMdhuone pUchI huM pANI leDhAnI kaDAIo, kaDachIe tathA tAMbAnAM banAvelAM For Private and Personal Use Only Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 284 3 puSpitAsatra kUlazabdasya napuMsakatve'pi neha puMstvAnupapattiH / hotrikAH agnihotrikAH, potrikAH vastradhAriNo vAmaprasthAH, kautrikAH bhUmizAyino vAnaprasthAH, yajJayAjinaH yAjJikAH, zrAddhakinaH zrAddhAH, sthAlakina bhojanapAtradhAriNaH, huNDikAzramaNAH vAnaprasthatApasavizeSAH, dantodukhalikAH dazanaizcarbayitvA bhojanazIlAH, unmajjakA:-unmajjanamAtreNa ye snAnti-upariSTAdeva snAnaM kurvanti te tathA, sammajjakAH unmajjanasyaivAsakRt karaNena ye snAntihastaiH punaH punarjalaM gRhItvA snAnaM kurvanti te tathA, namajjakAH snAnArtha nimagnA eva jale kSaNamAtraM tiSThanti te. tathA, saMprakSAlakA:-ye gAtraM mRttikAgharSaNapUrvakaM jalena prakSAlayanti te tathA, dakSiNakUlA ye gaGgAyA lekara jo gaGgA tIravAsI vAnaprastha tApasa haiM jaise-hotrika agnihotrI, potrika vastradhArI vAnaprastha, kautrika-bhUmizAyI vAnaprastha, yajJayAjI-yajJa karanevAle, zrAddhakI zrAddha karanevAle vAnaprastha, sthAlakinaH pAtra dhAraNa karanevAle, huNDikAzramaNa-vAnaprasthatApasa vizeSa, dantodUkhalika dAMtase kevala cabAkara khAnevAle, unmajaka-unmajana mAtrase snAna karanevAle, arthAt pAnI DAlakara snAna karanevAle, sammajjaka bAra bAra hAthase pAnIko uchAlakara nahAnevAle, nimajjaka-pAnI meM DUbakara nahAnevAle, saMmakSAlaka-miTTIse zarIrako malakara nahAnevAle, dakSiNakUla-gaGgAke vAsaNe laIne je gaMgA tIre vasanArA vAnaprastha tApasa che jevAke--traza= bhaniDAtrI, potrika-sadhArI pAna525, kautrika-bhUbhiyA vAnaprastha, yajJayAjoyajJa 42vAvAmI, zrAddhako zrAddha 42vAvA vAnaprastha, sthAlako pAtra dhAraNa 421|paa, huMDikA-zrama vAnaprastha 5sa vizeSa. dantodUkha Thika-ti43 yAvAna bhAvAvA, unmajaka-GHarna mAtrayI snAna 42vAvA marthAt 'te nAbhIma snAna 4211, saMmajaka-vArapAra khAyathA - pANI nasAvA, nimajaka-pAemA gora bhArI vANA, saMprakSAlaka-mAthA zarIrane yAnIa Hital, dakSiNakUla-11 nahIna kSi nAre Shiny uttarakUla For Private and Personal Use Only Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir .. sundarabodhinI TIkA varga 3 adhya. 3 akRti gAyApati __ 285 dakSiNataTavAsinaste tathA; uttarakUlA:-ye gaGgAyA uttarataTavAsinaste tathA, zaGkhadhmAH zaGkha dhmAtvA-nAdayitvA ye bhuJjate te tathA, phUladhmAH kale-tare sthitvA zabdaM kRtvA ye bhuJjate te kUladhmAH, mRgalubdhakAH mRgaM hatvA tenaiva ye anekadivasaM bhojanato yApayanti te tathA, hastitApasA: hastinaM mArayitvA tenaiva cirakAlaM bhojanato yApayanti te tathA, uddaNDAH UrdhvakRtadaNDA eva ye saMcaranti te tathA, dizAmokSiNaH udakena dizaHmokSya ye phalapuSpAdikaM samucinvanti te tathA, valkavAsasA=vRkSatvagvastradhAriNaH, bilavAsinaH bhUmicchidravAsinaH, jalavAsinaH jale niSaNNA eva ye tiSThanti te tathA, vRkSamUlakAH tarutale ye nivasanti te tathA, ambubhakSiNa: jalAhArAH, dakSiNa taTapara rahanevAle, uttarakUla gaGgAke uttara taTapara rahanevAle, aura zaGkhadhmA zaGkha bajAkara bhojana karanevAle, kUlamA taTapara sthita hokara AvAja karate hue bhojana karanevAle, mRgalubdhaka-mRgako mArakara usIke mAMsase jIvana bItAnevAle, hastitApasa-hAthIko mArakara usake mAMsase jIvana bItAnevAle, uddaNDa-daNDako U~cA uThAkara calanevAle, dizAmokSI dizAko jalase sIMcakara usapara puSpa phala Adiko cUnakara rakhanevAle, valkalavAsasa-vRkSakI chAlako dhAraNa karanevAle, vilavAsI bhUmike nIcekI khohameM rahanevAle, jalavAsI-jalameM hI rahanevAle, vRkSamUlaka-vRkSake mUlameM rahanevAle, ambubhakSo-jala... mAtrakA AhAra karanevAle, vAyunahIna Sttara nAre rakhevA tathA zalamA='4 quan - Rail kulamAna 652 mesI rahIna mAla 42tAsAna 42ini, mRgalubdhakabhRgane bhArI tanA bhAMsathI na vAsanil, hastitApasa-thAna bhArIne tanA bhAMsI vana vAtanAza, udaNDa-442 yo GIS ANGRA, dishaaprokssiidizAone pANIthI mArjana karIne (pANI chAMTIne) tenA upara puSpaphala vINIne rAmanArA, valkalavAsasa-vRkSanI ne pA25 4211, bilavAsI-bhUbhinata nIyako AbhA 27 // 21, jalavAsIravin 2nArA, vRkSamalaka-vRkSanA bhUbhA 2vApANA, amdhubhakSI=relaair &2 nArA, ghAyubhakSI-Ayu mAtrA For Private and Personal Use Only Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - ...3 puSpitAsUtra vAyumakSiNa: papanAhArAH, zevAlabhakSiNa: jaloparisthitaharitavanaspati vizeSabhojinaH, mUlAhArAH bhUlakamakSiNaH, kandAhArAH bhUraNAdikandamakSiNA, svagAhArA: nimbAditvarabhakSiNaH, patrAhArAH bilvAdipatrabhakSiNaH, puSpAhArA kundazobhAJjanAdipuSpabhakSiNaH, phalAhArAm kadalIphalAdibhojinaH bIjAhArAH kUSmANDAdibIjabhojinaH, parizaTitakandamUlatvapatrapuSpaphalAhArA:= vinaSTakandamUlatvapatrapuSpaphalabhojinaH, jalAbhiSekakaThinagAtrabhUtAH= snAtvA 2 jalAbhiSekakaThorazarIrAH, AtApatAbhiH pazcAmitApaizca aGgArazaulya aGgAre-vahnau zUle mAMsaM niSajya pakaM, kanduzaulyaM-kanduH taNDulAdibhakSI vAyu mAtrase jIvIta rahanevAle, zevAlabhojI-jalameM utpanna zevAla =semArako-khAnevAle, mUlAhAra mUla khAnevAle, kandAhAra-sUrana Adi kandakA AhAra karanevAle, tvagAhAra nIma AdikI tvacA khAnevAle, patrAhAra bIlA Adike prattekA AhAra karanedAle, : puSpAhAra-kunda soijana, gulAba Adi puSpakA AhAra karanevAle, phalAhAra kelA Adi phala khAnevAle, bIjAhAra-kumhaDA AdikA bIja khAnevAle, saDe hue kanda mUla tvacA, patte, phUla aura phala khAnevAle, jalake abhikase kaThina zarIravAle, sUryakI atApanA aura pazcAgnitApase aGgAra zaulya=(aMgAremeM zUlapara rakhakara pakAye hue mAMsa ) evaM kanduzaulya=( cAvala Adi bhaMjanekA - OMna nA, zevAlabhojo=rent 2 bhAgamA 2allel naspati (sevA) bhAvAvA, mulAhArabhUta mApa , kandAhAra-sU23 bagere nA mAhA2 42nArA, svagAhAra-l31 mAlinI chate mApa, patrAhAra-mielya mAhi patrAno mAjhA2 4211mA, phalAhArAM mere 31 mAvA, puSpAhAra105-, savA Yam mAha kuna mAlAra 4211, bojaahaarvagerenAM bI khAvAvALA, saDI gayelAM kaMdamULa, chAla, pAna, kula tathA phaLa khAvAvALA, jalanA abhiSekathI kaThaNa zarIravALA, sUryanI AtApanA ane paMcAgninA tApathI aMgArazIlya= devatAmAM zaNa upara rAkhIne pakAvelAM mAMsa ane zalya For Private and Personal Use Only Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarapodhinI TokA varga 3 adhya. 3 ati gAyApati marjanapAtramAtraM zUlaM ca tAbhyAM tatra vA dhRtAdinA vahnau pakkaM kanduzaulyam iva-tadvad AtmAnaM kurvANA viharanti avatiSThanti / 'tatthaNaM je' ityAdianikSiptena=avicchinnena dikcakravAlena tannAmakena tathAhi-ekatra pAraNake pUrvasyAM dizi yAni phalAdIni tAnyAhRtya bhuke, dvitIye pAraNe dakSiNasyAM pAtra kandu, usameM ghRta DAlakara zUlapara pakAye hue mAMsa ) ke samAna apane zarIrako kaSTa dete hue vicarate haiN| unameM jo dizAmokSaka haiM unameM pravarjita honekI icchA rakhatA hU~, aura pravajita hokara bhI isa prakArakA abhigraha ( pratijJA ) lUMgA ki yAvajjIva antara rahita SaSTha-SaSTha ( belA-belArUpa ) dikcakravAla tapasyA karatA huA sUryake abhimukha bhujA uThAkara AtApanabhUmimeM AtApanA letA rhuuNgaa| isa prakAra manameM socakara vicAra karatA hai, aura vicAra karake sUryodaya honepara bahutasI lohekI kaDAhiyA~ yAvat lekara dizA-prokSaka tApasake pAsa AyA aura dizA-prokSaka tApasa ho gyaa| tApasa hokara vaha somila .pUrvokta abhigraha grahaNa karake pahalA SaSTha-kSapaNa tapa svIkAra kara vicarane lgaa| khA vagere rAMdhavAnAM pAtra kaMdu temAM ghI nAkhIne cUla para pakAvelA mAMsanI peThe pitAnAM zarIrane kaSTa detA je vicAre che temAM je dizA prekSaka che teonI pAse pravachata banavAnI IcchA rAkhuM chuM. tathA pravachata thaIne paNa A prakAranA amiDa ( pratijJA ) eva -lyA sudhA 0 tyA sudhA manta2 sita 74-74 (nabelA-balAkupa) dicakravAla tapasyA karate sUryanI sAme hAtha UMcA rAkhIne AtApana bhUmimAM AtApanA lete rahIza. - Ama vicAra kare che. vicAra karIne sUryodaya thatAM ghaNI leDhAnI kaDAIo kaDachIo, tAMbAnAM tApasa pAtra Adi laIne dizA prekSaka tApasanI pAse AvyA ane dizA prekSaka tApasa thaI gaye. tApasa thaIne paNa te samila pUrvokta abhigraha barAbara laIne pahelA SaSakSapaNa svIkAra karIne vicaravA lAge.( For Private and Personal Use Only Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 3 puSpivAsatra mUlamtaeNaM se somile mAhaNe risI paDhamachaTakkhamaNapAraNaMsi AyAvaNamamIe paJcoruhai, paccoruhitA vAgalavatya niyatthe jeNeva sae uDae teNeva chAyA__ tataH khalu somilo brAhmaNa RSiH prathamaSaSThakSapaNapAraNe AtApanabhUmyAM pratyavarohati, pratyavarura valkala vastranivasitaH yatraiva svaka uTajastadizi sthitAni phalAdIni cAhatyAnAtItyevaM dikcakravAlena dimaNDalena yatra tapaHkarmaNi pAraNakaraNaM bhavati tat tapakarma 'dikcakravAlaM' kathyate tena tapaHkarmaNeti // 4 // yahAM dikcakravAla' zabda AyA hai, isakA abhiprAya hai-tapasvI tapasyAkI pArampAke liye apanI tapobhUmikI cAroM dizAoMmeM phalako ikaTThA karake rkhe| bAdameM tapasyAkI pahalI pAraNAmeM pUrvadizAmeM sthita phalase pAraNA kre| dUsarA pAraNA Anepara dakSiNa dizAmeM sthita phalase pAraNA kre| isI prakAra anya pAraNA Anepara pazcima uttara dizAoMmeM sthita phalakA AhAra kare / isa prakArakI pAraNA vAlI tapasyAko 'dikcakravAla ' kahate haiM // 4 // atre "di cakravAla" zabda AvyuM che tene abhiprAya e che ke tapasvI tapasyAnAM pAraNu mATe pitAnI tapobhUminI cAre dizAmAM phela legAM karIne rAkhe. pachI tapasyAnAM pahelAM pAraNAmAM pUrva dizAmAM rAkhelAM phaLathI pAraNuM kare. chInuM pAraNuM karavAnuM Ave tyAre dakSiNa dizAmAM rAkhelAM phaLathI raNuM kare. AvI rIte bIna pAraNAM Ave tyAre pazcima-uttara dizAmAM nAkhelAM phaLane AhAra kare. A prakAranI pAraNAMvALI tapasyAne "dipha cakavAla" For Private and Personal Use Only Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 289 sundarabodhinI TokA varga 3 abhya. 3 somila brAhmaNa uvAgacchai, uvAgacchittA kiDhiNasaMkAiyaM giNhai, giNhitA purathimaM disi sukkhei, pukkhittA 'purathimAe disAe some mahArAyA patthANe patthiyaM amirakkhau somilamAhaNarisiM, jANi ya tattha kaMdANi ya mUlANi ya tayANi ya pattANi ya pupphANi ya phalANi ya bIyANi ya iriyANi vANi aNujANau'-tti kaTu puratthimaM disaM pasarai, pasaritA jANi ya vattha kaMdANi ya jAva hariyANi ya tAiM giNhai, giNDattA kiDhiNasaMkAiyaM bharei, bharittA dabbhe ya kuse ya pattAmoDaM ca samihAkaTThANi ya giNhai, gihittA jeNeva sae uDae teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA kiDhiNasaMkAiyagaM Thavei, ThavittA vedi vaDhai vaDDittA uvalevaNasaMmajaNaM karei, karittA dambhakalasahatthagae jeNeva gaMgA mahAnaI teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA gaMgaM mahAnaiM ogAhai, ogAhittA jalamajaNaM karei, karittA jalakiDaM karei, karittA jalAbhiseyaM karei, karittA AyaMte cokkhe paramasuibhUe traivopAgacchati, upAgatya kiDhiNasAGkAyikaM gRhNAti, gRhItvA paurastyAM dizaM mokSati, prokSya "paurastyAyA dizaH somo mahArAjaH prasthAne prasthitamabhirakSatu somilabrAhmaNarSim , yAni ca tatra kandAni ca mUlAni ca tvacaJca patrANi ca puSpANi ca phalAni ca bIjAni ca haritAni ca tAni anunAnAtu," iti kalA paurastyAM dizaM prasarati, prasRtya yAni ca tatra kandAni ca yAvat haritAni ca tAni gRhNAti kiDhiNasAMkAyika bharati, bhUlA dIzca kuzAMzca patrAmoTaM ca samitkASThAni ca gRhNAti, gRhItvA yatraiva khaka uTajastatraivopAgacchati, upAgatya kiDhiNasAMkAyikaM sthApayati, sthApayilA vedI vardhayati, vardhayitA upalepanasammArjanaM karoti, kRtvA darbhakalazahastagato yatraiva gaGgAmahAnadI tatraivopAgacchati, upAgatya gaGgAM mahAnadImavagAhate, avagAva jalamajjanaM karoti, kRtvA jalakrIDAM karoti, kRtvA jalAmiSekaM karoti, rutvA AcAntaH svaccha paramazucibhUtaH devapitRkatakAryaH, For Private and Personal Use Only Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - 3 puSpitAsana devapiukayakajje damakalasahatthagae gaMgAo mahAnaIo paccuttarai, paccuttarittA jeNeva sae uDae teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA dabbhehi ya kusehi ya vAluyAe ya vedi raei, raittA sarayaM karei, karittA araNiM karei, karittA saraeNaM araNiM mahei, mahittA aggi pADei, pADittA aggi saMdhukkhei, saMdhukkhittA samihAkaTThAiM pakkhivai, pakkhivittA aggi ujjAlei, ujjAlittA aggissa dAhiNe pAse sattaMgAI samAdahe / taM jahA-" sakatthaM vakkalaM ThANaM, sijjaM bhaMDaM kamaMDalaM / daMDa dAruM tahappANaM, aha tAiM smaadhe|" mahuNA ya gharaNa ya taMdulehi ya aggi huNai, caruM sAhei, sAhittA balivaissadevaM karei, karittA atihipUyaM karei, karittA tao pacchA appaNA AhAraM AhArei // 5 // darbhakalazahastagato gaGgAto mahAnadItaH pratyavatarati, pratyavatIrya yatraiva svaka uTajastatraivopAgacchati, upAgatya darbhazca kuzaizca vAlukayA ca vedi racayati, racayitvA zarakaM karoti, kRtvA araNiM karoti, kRtvA zarakeNAraNiM manAti mathitvA agniM pAtayati, pAtayitvA agniM saMdhukSate, saMdhukSya samitkASThAni pakSipati, prakSipya agnimujjyAlayati, ujjvAlya, agnardakSiNe pArtha saptAGgAni samAdadhAti, tadyathA " sakatthaM 1 valkalaM 2 sthAnaM 3 zayyAbhANDaM 4 kamaNDalum 5 // , dArudaNDaM 6 tathA''tmAnam 7 atha tAni samAdadhIta // 1 // " . tato madhunA ca ghRtena ca taNDulaizcAgniM juhoti, caruM sAdhayati, sAdhayitvA balivaizvadevaM karoti, kRtvA'tithipUjAM karoti, kRtvA tataH pazcAt AtmanA AhAramAhArayati // 5 // For Private and Personal Use Only Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarapodhinI TokA varga 3 adhya. 3 somila brAhmaNa 261 TIkA. 'taeNaM se somile' ityAdi / 'vAgalavattha niyatthe' , bAlkalavastranivasita: valkala-kSatvak tasyedaM pAlkalaM tacca vastraM vAlkalavastraM, tat nivasitaM-parihitaM yena sa tathA parihitavAlkalavastra iti tadarthaH / * teeNaM se somile ' ityAdi usake bAda vaha somila brAhmaNa RSi pahalA SaSTha-kSapaNa pAraNeke dina AtApana bhUmi para AtA hai| vahA~ Akara vaha valkalavastradhArI tApasa jahA~ usakI kuTI thI vahA~ AyA / aura Akara kiDhiNasaMkAyika ( kAvaDa ) letA hai| tathA pUrva dizAko jalase prokSaNa ( siMcana ) karatA hai aura kahatA hai-' he pUrva dizAke adhipati soma deva ' maiM somila brAhmaNa RSi paraloka sAdhana mArgameM calaneke liye prasthita hU~, merI rakSA karo, tathA vahA~ jo kucha kanda, mUla, tvacA, patra, puSpa, phala, bIja aura harita vanaspati haiM unheM lenekI AjJA do'| aisA kaha kara pUrva dizAmeM jAtA hai| vahA~ jAkara jo kucha vahA~ kanda mUla Adi the unakA 'taeNaM se sAmile 'tyA. tyAra pachI te semila brAhmaNa RSi pahelA SaSThakSapaNunA pAraNAM AvatAM AtApana bhUmi para Ave che. tyAM AvIne te nakalavasa dhAraNa karI rahela tApasa jyAM pitAnI parNakuTI hatI tyAM AvyuM. tyAM AvIne pitAnI kAvaTha lIdhI ane te laIne pUrva dizAmAM jalathI siMcana kare che ane kahe che-"he pUrva dizAnA adhipati sema mahArAja ! paralekasAdhana mArgamAM javA mATe prasmita semila brAhmaNa RSinI rakSA kare ane tyAM je kAMI kaMda, mULa, chAla, pAMdaDAM, puSpa, phala, bI tathA lIlerI vastu Adi che te levAnI AjJA Apo ema kahIne pUrva dizAmAM jAya che. tyAM jaIne je kAMI kaMda, mUla Adi hatAM te For Private and Personal Use Only Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 292 3 puSpitAsUna ArSatvAt nivasiteti niSThAntasya pUrva prayogAbhAvaH / uTajaH- uTaH- tRNaparNAdistasmAjjAta uTajaH = tApasAnAM parNazAlA, kiDhiNasAMkAyikaM=kiDhiNaM= vaMzamayastApasabhAjana vizeSaH, sAGkAyikaM = bhArodvahanayantra kiTaNasAGkAyika- kAvaDhaM 'kAvaDa' iti prasiddham prasthAne= paralokasAdhanamArgaprayANe, prasthitaM prayAtam phalAdyAharaNArthaM pravRttamiti yAvat patrAssmoTaM= taruzAkhAmoTitapatrasamUhaM, veda agnihotra pUjAdisthAnaM vardhayati pramArja yati, upalepanasammArjanam - mRttikAgomayAdinA bhUmisaMskAra upalepanam sammArjanaM= tRNAdinirmitasammArjanyA bhUmitaH pipIlikAdikAnAM laghukAya grahaNa karatA hai aura apanA kAvaDa bharatA hai / bAda isake darbha, kuza patrAmoTa= toDe hue patte aura samitkASTha ( havanake liye choTI 2 lakaDiyoM ) ko lekara jahA~ apanI kuTI thI vahA~ AyA aura apanI kAvaDa rakhI / ko baDhAyA arthAt vedI banAnekA sthAna nizcaya kiyA / bAda likA ( kIDI makoDI ) Adi laghukAya jIvoMkI rakSAke liye samArjana karane lagA / anantara darbha aura kalazako hAthameM lekara gaGgAke taTapara AyA aura gaGgAmeM praveza kara snAna karane lagA, aura jalamajjana - DubakI lagAnA, jala krIDA - tairanA, tathA jalAbhiSeka karane lagA / bAda Acamana karake svaccha aura atyanta zuddha ho devatA For Private and Personal Use Only kAvaDa rakhakara vedI upalepana aura pipI - grahaNa kare che ane peAtAnI kAvaDa bhare che. pachI tenAM darbha, kuza, pAMdaDAM ane samidha ( hemanAM kASTha ) e badhu lai jayAM peAtAnI parNakuTI hatI tyAM Avye tyAM AvIne teNe peAtAnI kAvaDa rAkhI. kAvaDa rAkhIne vedIne meTI karI arthAt vedI anAvavAnuM vistRta sthAna nizcita karyuM. pachI upalepana ( lIMpaNu ) tathA krIDI Adi laghukAya jIvAnI rakSAne mATe samAna karavA lAgyA. pachI darbha tathA kalazane hAthamAM laIne gaMgAne kAMThe AvyA ane temAM pravezIne snAna karavA lAgyA, tathA jalamajana=DubakI lagAvavuM, jalakrIDA=taravuM, ane jalAbhiSeka karavA lAgyA. pachI Acamana karIne svaccha ane atyaMta zuddha thaine, devatA tathA Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir darabodhinI TokA varga 3 adhya. 3 somila brAhmaNa jIvAnAmapasAraNam , devapitRkRtakAryaH devAzca pitarazca devapitarasteSAM kRtaM sampAditaM kArya pUjanajalAJjalidAnaprabhRtikRtyaM yena sa tathA, darbhakalazahastagataH=darbhAH-kuzAH kalazaH ghaTazca haste gatAH prAptAH yasya sa tathA kuzakalazahasta iti, zarakeNa=nirmanthanakASThena araNi gharSaNIyakASThaM manAtigharSayati, agniM saMdhukSate-phUtkaroti / 'samAdahe' samAdadhAti-sthApayati, atra laTo'rthe liG sautratvAt , tadyathA tAni aGgAni yathA, caruM-havanArtha dugdhena saha taNDulAdihavirghatAbhidhAritaM sAdhayati-sampAdayati, randhayatIti yAvat // 5 // aura pitaroMkA kRtya karake darbha aura kalaza hAthameM lekara gaGgA mahAnadIse bAhara nikalA, aura apanI kuTImeM AyA / vahA~ Akara darbha aura kuza eka tarapha rakhatA hai aura bAlase vedI banAtA hai| bAdameM zaraka-nirmanthana kASTha, jo agnike lie ghisA jAtA hai; araNi=nirmathyamAna kASTha, jisapara agni utpanna karaneke lie zaraka ghisA jAtA hai, unheM taiyAra karatA hai| anantara zaraka ke dvArA araNi kA manthana karatA hai, aura manthana kara usase agni nikAlatA hai phira phUkakara use sulagAtA hai| usameM samidha kASTha DAlakara use prajvalita karatA hai, prajvalita kara agnike dAhine pArzva (jImaNI bAjU ) meM sAta aGgo (vastuoM ) kA sthApana karatA hai, ve ye haiM pitRonAM karmo karIne, darbha tathA kalaza hAthamAM laIne, gaMgA mahAnadImAMthI bahAra nIkaLe. ane pitAnI kuTImAM AvyuM. tyAM AvIne darbha ane kuzane eka tarapha rAkhe che tathA tIthI vedI banAve che. pachI za=nirmanthana kAi, je ani mATe ghasavAmAM Ave che, te tathA trinirmadhyamAna kASTha, jenA upara agni utpanna 421 / bhATe 'zaraka' ghasAya che te tayAra 42 cha. bhane 524 dvArA a nu manthana kare che. manthana karI temAMthI agni pragaTa kare che ane kuMka mArI tene saLagAve che. temAM samidhInAM kASTa nAkhIne prajavalita kare che. agni prajavalita karIne agninI jamaNI bAjumAM sAta aMge (vastuo) nuM sthApana kare cherevaadd: For Private and Personal Use Only Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 3 puSpitAsUtra mUlamtae NaM se somile mAhaNarisI docaMsi chaTThakkhamaNapAraNagaMsi taM veva savvaM bhANiyavvaM jAva AhAraM AhArei, navaraM imaM nANataM-dAhiNAe disAe jame mahArAyA patthANe patthiyaM abhirakkhau somilaM mAhaNarisi chAyAtataH khalu sa somilo brAhmaNaRSidvitIye SaSThakSapaNapAraNake tadeva sarva bhaNitavyaM yAvad AhAramAhArayati / navaramidaM nAnAsam-dakSiNasyAM dizi yamo mahArAjaH prasthAne prasthitamabhirakSatu somilaM brAhmaNarSi, yAzca - (1) sakattha tApasoMkA eka upakaraNa vizeSa, (2) valkala, (3) sthAna, ( 4 ) zayyA bhANDa, (5) kamaNDala, (6 ) lakaDIkA daNDA tathA (7) mAtmA arthAt apaneko agnike dAhinI tarapha rakhe / isake anusAra saba vastukoko yathAsthAna rakhakara vaha madhu ghRta aura taNDulase havana karatA hai| caru=( ghIse cupaDakara havanake liye pakAne yogya cAvala ) ko sijhAtA hai / bali-vaizva deva (nitya yajJa ) karatA hai| bAdameM atithiko bhojana jyakara svayaM bhojana karatA hai // 5 // (1) satya-tApasAnu me 5326 viyeSa, (2) qEza (3) sthAna, (4) zabhyAis, (5) (6) ensan tayA (7) mAtmA arthAta 2tAne agninI jamaNI bAjue rAkhe. A pramANe badhI vastuone yathAsthAne rAkhI madha, ghI tathA cekhAthI agnimAM havana kare che. gha=ghIthI cepaDIne havanane mATe rAMdhavAnA cAvala sIjhAve . ya3na simAvI bali vaizvadeva (nitya yajJa) 42 cha. pachI matithina bhAse te bAlana re cha. (5). For Private and Personal Use Only Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - - - sundarabodhinI TokA varga 3 adhya. 3 somila brAhmaNa jANi ya tattha kaMdANi ya jAva aNujANau ti kaDu dAhiNaM disi pasarai / evaM paJcatthime NaM varuNe mahArAyA jAva pacatthimaM disi pasarai / uttareNaM vesamaNe mahArAyA jAva uttaraM disiM pasarai / puvvadisAgameNaM cattAri vidisAo bhANiyavAo jAva AhAraM AhArei . tae NaM tassa somilamAhaNarisissa aNNayA kayAi puvvarattAvarattakAlasamayaM sa apivajAgariyaM jAgaramANassa ayameyArUve ajjhathie jAva samuppajitthA-evaM khalu ahaM vANArasIe nayarIe somile nAmaM mAhagarisI aJcaMtamAhaNakulappamae, taeNaM mae kyAI ciNNAI jAva jUvA nikkhittA / taeNaM mae vANArasIe jAva pupphArAmA ya jAva roviA / taeNaM mae subahu loha0 jAva ghaDAvittA jAva jeTTaputtaM kuTuMbe ThAvittA jAva jeTTaputaM. ApucchitA subahu loha0 jAva gahAya muMDe jAva pAie tatra kandA~zca yAvad anunAnAtu, iti kRkhA dakSiNAM dizaM prasarati / evaM pazcime khalu varuNo mahArAjo yAvada pazcimAM dizaM prasarati / uttare khalu vaizravaNo mahArAjo yAvad uttarAM dizaM masarati / pUrva diggamena catasro vidizo bhaNitavyAH yAvad AhAramAhArayati / tataHkhalu tasya somilabrAhmaNaranyadA kadAcit pUrvarAtrApararAtra kAlasamaye ::anityanAgarikAM jAgrato'yametadrUpa AdhyAtmiko yAvat, samudapadyata:evaM khalu ahaM vArANasyAM nagayIM somilo nAma brAhmaNa RSiratyantabrAhmaNakUlaprasUtaH, tataH khalu mayA vratAti cIrNAni yAvat yUpA nikSiptAH, tataH khalu mayA vArANasyAM yAvat puSpArAmAzca yAvad ropitA, tataH khalu mayA mubahuloha0 yAvadH ghaTayitA yAvat jyeSThaputraM kuTumbe sthApayitA yAvad jyeSThaputramApRcchaya subahuloha0 yAvad. gRhItA, muNDo For Private and Personal Use Only Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 3 puSpitAsatra vi ya gaM samANe chaTheM chaTeNaM jAva viharAmi, taM seyaM khalu mama iyANi kalaM pAu jAva jalaMte bahave tAvase diTThAmaTe ya puvvasaMgaie ya pariyAyasaMgaie ya ApucchittA AsamasaMsiyANi ya bahUI sattasayAI aNumANaittA pAgalavatthaniyatthassa kidiNasaMkAiyagahiyasabhaMDovagaraNassa kaThamuddAe muI baMdhitA uttaradisAe uttarAbhimuhassa mahapatthANaM patthAvettae / evaM saMpehei, saMpehitA kallaM jAva jalaMte bahave tAvase ya diTThAbhaDhe ya puvvasaMgaie ya taM ceva jAva kamuddAe muhaM baMdhai, baMdhittA ayameyArUvaM abhiggahaM abhigiNhai, jattheva NaM ahaM jalaMsi vA evaM thalaMsi vA duggaMsi vA nimnasi vA pabvayaMsi vA visamaMsi vA gaDDAe vA darIe vA pakkhalijja vA pavaDijja vA, no khalu me kappai paccuTTittae ti kaTTha ayameyArUvaM abhiggahaM abhigiNhai, abhigiNhittA uttarAe disAe uttarAbhimuhamahapatthANaM pathie se somile mAhaNarisI puvvAvaraNhakAlasamayaMsi jeNeva asogavarapAyave teNeva uvAgae, yAvat pravrajito'pi ca khalu san SaSThaSaSThena yAvat viharAmi, tacchreyaH khalu mamedAnIM kalye mAduryAvajjvalati bahUn tApasAn dRSTa-bhraSTAMzca pUrvasaGgatikA~zca paryAya saMgatikA~zca ApRcchaya AzramasaMzritAni ca bahUni sattvazatAni anumAnya vAlkalavastranivasitasya kiDhiNasaMkAyikagRhItasabhANDopakaraNasya kASThamudrayA mukhaM baddhA uttaradizi uttarAbhimukhasya mahAprasthAnaM pasthApayitum , evaM saMprekSya kalye yAvat jvalati bahUn tApasAMzca dRSTa bhraSTAMzca pUrvasaGgatikA~zca tadeva yAvat kASThamudrayA mukhaM badhAti, baddhA imametadrUpamabhigrahamabhiMgRhNAti-yatraiva khalu ahaM jale vA, evaM sthale kA durge vA nimne vA parvate vA viSame vA gartAyAM vA dA~ kA praskhaleyaM vA prapateyaM vA no khalu me kalpate pratyutthAtum , iti kRtvA imametadUpamabhigrahabhigRhAti, uttarasyAM dizi uttarAbhimukhamahAprasthAnaM maMsthitaH / sa somilo brAmaNa RSiH pUrvAparAhakAnasamaye yatraiva azokavara For Private and Personal Use Only Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 297. sundarabodhinI TokA varga 3 abhya. 3 somila brAhmaNa asogavarapAyavassa ahe kidiNasaMkAiyaM Thavei, ThavittA vedi bai, vavitA uvalevaNasaMmajjaNaM karei, karittA dabbhakalasahatthagae jeNeva gaMgA mahAnaI jahA sivo jAva gaMgAo mahAnaIo paccuttarai, paccuttarittA jeNeva asogavarapAyave teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA danbhehiM ya kusehi ya vAluyAe ya vedi raei, raittA saragaM karei, karittA jAva balivaissadeva karei, karittA kaThamuddAe muhaM baMdhai, tusiNIe saMciTai // 6 // pAdapastatraivopAgataH / azokavarapAdapasyAdhaH kiDhiNasAGkAyikaM sthApayati, sthApayitvA vediM vardhayati, varSayitvA upalepanasammArjanaM karoti, kulA damakalazahastagato yatraiva gaGgA mahAnadI yathA zivo yAvad gaGgAto mahAnadItaH pratyuttarati, pratyuttIrya yatraiva azokavarapAdapastatraivopAgacchati, upAgatya da.zca kuzaizca vAlukayA ca vedI racayati, racayitA zarakaM karoti, kRtvA yAvad balivaizvadevaM karoti, kRtvA kASThamudrayA mukhaM badhnAti, tUSNIkaH saMtiSThate // 6 // TIkA-:. : 'taeNaM se somile' ityAdi / pUrvadizAgamena kandamUlAdharthapUrvadizAgamanena catasro vidizo bhaNitavyAH, ayaM bhAva-caturdikSu yA kriyA 'taeNaMse somile' ityAdi usake bAda vaha somila brAhmaNa RSine dvitIya cha? ( belA ) kA pAraNA mAnepara pUrvokta prakArase sabhI kArya kiye aura antameM AhAra kiyaa| vizeSa yaha taeNaM se somile tyAla tyAra pachI te mila brAhmaNa gaSie dvitIya pas (velA) nuM pAraNuM AvatAM pUrvokta prakAre badhAM karmo karyA tathA he AhAra karyo. vizeSa e che ke 38 For Private and Personal Use Only Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ____3 puSpitAsatra hai ki yahA~ yamakI prArthanA karatA hai-dakSiNa dizAmeM mahArAja yama paraloka sAdhaka mArgameM prasthita mujha somila brAhmaNa RSikI rakSA kareM, usa dizAmeM jo kanda, mUla, phala phUla Adi hoM unhe lenekI mujhe AjhA deN| aisA kaha kara dakSiNa dizAmeM jAtA hai| isI prakAra pazcima dizAmeM mahArAja varuNa deva paraloka sAdhaka mArgameM prasthita mujha somila brAhmaNa RSikI rakSA kareM, ityAdi pUrvokta vidhise pazcima dizA meM jAtA hai| bAda uttara dizAmeM jAneke liye usI prakAra mahArAja vaizravaNa( kubera ) kI prArthanA kI aura uttara dizAmeM gyaa| isI prakAra isane cAroM-pUrva Adi dizAke samAna cAroM vidizAoM ( koNoM) meM bhI pUrvokta vidhikA AcaraNa kiyA, aura AhAra kiyaa| usake bAda eka samaya anitya jAgaraNA karate hue usa somila brAhmaNa ke hRdayameM isa prakArakA AdhyAtmika vicAra utpanna huA ki maiM vArANasI nagarIkA rahanevAlA atyanta ucca kulameM utpanna somila nAmakA brAhmaNa RSi huuN| maiMne bahutase dakSiNa dizAmAM mahArAja yama, paraleka sAdhaka mArgamAM prasthita mila brAhmaNanI rakSA kare. te dizAmAM je kaMda, mULa, phala, kula vagere hoya te levAnI AjJA Apo" ema kahIne dakSiNa dizAmAM jAya che. e ja prakAre pazcima dizAmAM mahArAja varuNa, paraleka sAdhaka mArgamAM prasthita somila brAhmaNa trASinI rakSA kare. vagere pUrvokta vidhIthI pazcima dizAmAM jAya che. pachI uttara dizAmAM jAvA mATe eja prakAre mahArAja zravaNa (kubera )nI prArthanA karI ane uttara dizAmAM gaye. AvI rIte teNe pUrva Adi cAre dizAonI peThe cAre vidizAo (khUNA) mAM paNa pUrvokta vidhinuM AcaraNa karyuM ane pachI AhAra karyo. - tyAra pachI eka vakhata anitya jAgaraNa karatAM karatAM te somila brAhmaNanA hRdayamAM evA prakArane AdhyAtmika vicAra utpanna thaye ke huM vArANasI nagarIne rahevAvALo atyaMta UMcA kuLamAM janmelo mila nAmano brAhmaNa RSi chuM. meM ghaNAM ghaNuM vata karyA tathA yajJa vagerethI mAMDI yajJa staMbha kheDavA sudhI karma For Private and Personal Use Only Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TokA varga 3 adhya. 3 somila brAhmaNa 299 kRMtA sA kriyA vidikSvapi / dRSTabhraSTAn samyaktvaskhalitAn pUrvasaGgatikAn = pUrvasmin kAle saGgatiH - mitratvaM yaiH saha tAn tathA pUrvamitrANi, vrata kiye, tathA yajJa Adi karanese lekara yajJa stambha taka gADA / anantara maiMne vArANasI nagarIke bAhara Amake bagIcese lekara phUla takake bagIce lagavAye / bAda maiMne bahutasI lohekI kaDAhiyA~ kalachu aura tApasake liye upayukta bahutase tAmbe pAtra banavAkara aura apane sabhI mitra - jJAti - svajana - bandhuoMko bulAkara unheM bhojana Adike dvArA sammAnita kara, una jJAti bandhuoke samakSa apane putrako kuTumbakI rakSAke liye sthApita kara yAvat usase sammati lekara una lohe kI kaDAhiyA~ Adi lekara muNDa hokara pravajita huA / aura anantara rahita paSTha-SaSTha dikcakravAla tapa karatA huA vicaraNa kara rahA hU~ aba mujhe ucita hai ki sUryodaya hote hI bahutase dRSTabhraSTa dRSTa=jo kabhI dekhe hue yathArtha bhAva haiM unase bhraSTa skhalita haiM, tathA pUrvasaMgatika = pUrvakAlameM jinase saMgati - mitratA huI thI aise, paryAyasaMgatika= samAna tApasa paryAyavAloko pUchakara Azrama saMzrita = AzramameM rahanevAle aneka zata praannio. tyAra pachI meM vArANasI nagarIthI bahAra mAnA bagIcAthI mAMDI phulavALA khAga sudhI manAvyAM. pachI meM ghaNI leADhAnI kaDAIe, kaDachI tathA tApasane mATe upayeAgI evI ghaNI tAMmAnAM pAtrA vagere vastu khanAvarAvI ane mArA potAnA saghaLA mitra-jJAti-svajana-kha ene melAvIne temane bhAjana vagere dvArA samAnita karyAM. te jJAti baMdhuonI samakSa mArA peAtAnA putrane kuTuMbanI rakSAne mATe sthApita karIne tenI saMmati laine te leADhAnI kaDAI vagere badhu laI suDita thaI pratrajita thayA ane aMtararahita chaThe-chaThe dik cakravAla tapa karatA karatA vicarUM chuM. A mATe mane e cegya che ke sUryodaya thatAM ja ghaNAM dRSTa bhraSTa=dRSTa=je kayAreka jovAmAM AvelAM yathArtha bhAveAthI bhraSTa skhalita che te tathA pUrva saMgati=samAna tApasa paryoya vartine pUchIne; Azrama sazrita= AzramamAM rahevAvALA aneka seMkaDA prANIone vacana AdithI saMtuSTa karI valkala For Private and Personal Use Only Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - 3 puSpitAsUtra paryAyasaGgatikAn-tApasaparyAyavartinaH, kASThamudrayA-kASThamayamukhabandhanena / gartAyAM-mahatyAM khaDDAyAm , daryA kandarAyAm , zeSaM spaSTam // 6 // yoMko vacana Adise santuSTa kara valkala vastra pahanA huA kAvaDameM apane bhANDopakaraNako lekara tathA kASThamudrAse mu~hako bA~dhakara uttarAbhimukha hokara uttara dizAmeM mahAprasthAna ( maraNake liye jAnA ) kruuN| vaha somila brAhmaNa RSi isa prakAra vicAra karatA hai aura sUryodaya hone para, apane vicArake anusAra sabhI dRSTabhraSTa Adi tApasa paryAyavAloMko pUchakara tathA Azramastha aneka zata prANiyoMko vacana Adise santuSTakara antameM kASTha mudrAse apanA mukha bA~dhatA hai, aura isa prakArakA abhigraha ( pratijJA ) letA hai ki'jahA~ kahIM bhI-cAhe vaha jala ho yA sthala ho vA durga (vikaTa sthAna ) ho, athavA nIcA pradeza ho vA parvata ho, diSama bhUmi ho, vA gaDDhA ho, vA guphA ho, ina sabomeMse kahIM bhI praskhalita hoU~ yA gira paDUM, to mujhe vahA~se uThanA nahIM kalapatA' aisA vicAra karake isa prakArakA abhigraha letA hai| tathA uttara dizAko vastra dhArI kAvaDamAM pitAnAM bhaDapakaraNa laI tathA kASTa mudrAthI mahAne bAMdhI uttara dizA mAM uttarAbhimukha thaIne mahAprasthAna (maraNane mATe javuM) karuM. - te somila brAhmaNa RSi A vicAra kare che ane sUryodaya thatAM pitAnA vicAra pramANe badhA duSTa-bhraSTa Adi samAna tApasa paryAyavartione pUchIne tathA AzramamAM rahenArA aneka seMkaDo prANione saMtuSTa karI kAkhamudrA vaDe pitAnuM meTuM bAMdhe che. ane evo abhigraha (pratijJA) le che ke jyAM jyAM paNa te jala hoya ke sthala heya ke durga (vikaTa sthAna) heya, nIce pradeza hoya ke parvata hoya, viSama bhUmi hoya ke khADe che ke guphA hoya e badhAmAMthI game te hoya tyAM prastulita thAuM ke paDI jAuM te mAre tyAMthI uThavuM naMhi kepe" ema vicArI e abhigraha le che ane uttara dizA tarapha mahAprasthAna mATe For Private and Personal Use Only Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TokA varga 3 abhya. 3 somila brAhmaNa 301 - mUlamtaeNaM tassa somilamAhaNarisissa punvaratvAvarattakAlasamayaMsi eme deve aMtiyaM pAunbhUe / taeNaM se deve somilaM mAhaNaM evaM vayAsI-haMmo chAyAtataH khalu tasya somilabrAhmaNaRSeH pUrvarAtrApararAtrakAlasamaye eko devo'ntikaM prAdurbhUtaH / tataH khalu sa devaH somilaM brAhmaNameka ora mahAprasthAnake lie prasthita hotA hai| phira vaha somila brAhmaNa RSi aparAhna kAla ( dinake tisare prahara ) meM jahA~ sundara azoka vRkSa thA vahA~ aayaa| aura usa azoka vRkSake nIce apanA kAvaDa rakhA / anantara vedi-baiThanekI jagahako sApha kiyA, sApha karake jahA~ gaGgA mahAnadI thI vahA~ AyA / aura zivarAjaRSike samAna usa gaGgA mahAnadImeM snAna Adi kRtyakara vahA~se Upara AyA aura jahA~ azoka vRkSa thA vahA~ Akara darbha kuza aura bAlakAse yajJa vedIkI racanA kii| yajJa vedIkI racanA karake zaraka aura araNise agniko prajvalita kara yAvat balivaizvadeva (nitya yajJa ) karatA hai, kASTha mudrAse mukha bAMdhatA hai, aura mauna hokara rahatA hai // 6 // pasthita thAya che. pachI te somila brAhmaNa RSi aparAe kAla (divasanA trIjA prahara) mAM jyAM suMdara azoka vRkSa hatuM tyAM AvyuM ane te azaka vRkSanI nIce pitAnI kAvaDa rAkhI. anantara vedi-besavAnI jagyAne sApha karI, te sApha karIne jyAM gaMgA mahAnadI hatI tyAM Avyo. ane zivarAja RSinI peThe te gaMgA mahAnadImAM snAna Adi karma karI tyAMthI upara AvyuM tathA jyAM azoka vRkSa hatuM tyAM AvIne-darbha, kuza tathA retIthI yajJa vedInI racanA karI. yajJa vedInI racanA karIne zaraka tathA araNIthI agnine prajavalita karIne pachI balivezvadeva (nitya yajJa) kare che ane kASTa mudrAthI makha bAMdhe che. ane mauna dhAraNa karI besI taya che. (6) For Private and Personal Use Only Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 302 3 puSitAsatra somilamAhaNA ! pavvaiyA ! dupavaiyaM te / taeNaM se somile tassa devassa docaMpi tacaMpi eyamadvaM no ADhAi no parijANai jAva tusiNIe saciTThai / taeNaM se deve somileNaM mAhaNarisiNA aNADhAijjamANe jAmeva disi pAunbhUe tAmeva disaM paDigae / taeNaM se somile kalaM jAna jalaMte vAgalavatthaniyatthe kiDhiNasaMkAiyaM gahAya gahiyamaMDovagaraNe kaThamuddAe muhaM baMdhai. baMdhittA uttarAbhimuhe saMpatthie / taraNaM se somile biiyadivasammi pacchAvaraNhakAlasamayaMsi jeNeva sattavane teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA sattavaNNassa ahe kiDhiNakhaMkAiyaM Thavei, ThavittA veiM vaDDei, DDittA jahA asogavarapAyave jAva aggi huNai, kamuddAe muhaM baMdhai, tusiNIe saMciTThai / tae NaM tassa somilassa puvvarattAvarattakAlasamayaMsi ege deve aMtiya pAunbhUe / taeNaM se deve aMtalikkhapaDivanne jahA asogavarapAyave mavAdIta-haM bho somila brAhmaNa ! pratrajita ! duSpavajitaM te / tataH khalu sa somilastasya devasya dvitIyamapi tRtIyamapi etamartha no Adriyate no parijAnAti yAvat tUSNIkaH saMtiSThate / tataH khalu sa devaH somilena brAmaNarSiNA anAdriyamANaH yasyA dizaH prAdurbhUtastAmeva dizaM pratigataH / tataH khalu sa somila: kalye yAvat jvalati vAlkalavastranivasitaH kiDhiNasAGkAyikaM gRhIlA gRhItabhANDopakaraNaH kASThamudrayA mukhaM . badhAti, baddhvA uttarAbhimukhaH saMpasthitaH / tataH khalu sa somilo dvitIyadivase pazcAdaparAhakAla samaye yatraiva saptaparNaH tatraivopAgacchati, upAgatya saptaparNasya adhaH kiDhiNasAMkAyikaM sthApayati, sthApayitvA vedi vardhayati, vardhayikhA yathA azokavarapAdape yAkt amiM juhoti, kASThamudrayA mukhaM banAti, tUSNIkaH saMviSThate / For Private and Personal Use Only Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 303 mundarabodhinI TokA varga 3 adhya. 3 lomila brAhmaNa jAva paDigae / taeNaM se somile kalaM jAva jalaMte vAgalavatthaniyatve kiDhiNasaMkAiyaM giNDai, gihittA kaTamahAe muhaM baMdhai, uttaradisAe uttarAmimuhe saMpatthie / - taeNaM se somile taiyadivasammi pacchAvarahakAlasamayaMsi jeNe asogavarapAyave teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA asogavarapAyavassa o kiDhiNasaMkAiyaM Thavei, veiM baDDai jAva gaMgaM mahAnaiM paccuttarai, paccuttaritA jeNeva asogavarapAyave teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA veiM raei jAna kaTThamuddAe muhaM baMdhai, baMdhittA tusiNIe saMciTThai / taeNaM tassa somilassa puvvaratAvarattakAle ege deve aMtiyaM pAumbhUe taMceva bhaNai jAva paDigae / taeNaM se somile jAva jalate vAgalavatyaniyatthe kiDhiNa saMkAiyaM jAda kahamudAe muhaM baMdhai, baMdhittA uttarAe disAe uttarAbhimuhe saMpatthie / tataH khalu tasya somilasya pUrvarAtrApararAtrakAlasamaye eko devo'ntikaM prAdurbhUtaH / tataH khalu sa devo'ntarikSamatipannaH yathA azokavarapAdape yAvat bhatigataH / tataH khalu sa somila: kalye yAvat jvalati vAlkalavastranivasitaH kiDhiNasAGkAyikaM gRhNAti, gRhIlA kASThamudrayA mukha badhnAti, baddhvA uttaradizi uttarAbhimukhaH saMpasthitaH ___ tataH khalu sa somilastRtIyadivase pazcAdaparAhakAlasamaye yatraivAzokavarapAdapastatraivopAgacchati, upAgatya azokavarapAdapasyAdhaH kiDhiNasAkA yikaM sthApayati, vediM vardhayati, yAvad gaGgAM mahAnadI pratyuttarati, pratyuttIrya yatraivAzokavarapAdapastatraivopAgacchati, upAgatya vedi racayati, yAvara kATamudrayA mukhaM banAti, baddhvA tUSNIkaH saMviSThate / tataH khalu tasya somilasa pUrvarAtrApararAtrakAle eko devo'ntikaM prAdurbhataH tadeva bhaNati yAvat pani gataH / tataH khalu sa saumilo yAvat jvalati vAkalavastranivasitaH kidika For Private and Personal Use Only Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 3 puSpitAsUtra. taeNaM se somile cautthe divase pacchAvaraNhakAlasamayaMsi jeNeva vaDapAyave teNeva uvAgae, vaDapAyavassa ahe kiDhiNasaMkAiyaM Thavei, ThavittA veI baDDai, uvalevaNaNasaMmajjaNaM karei jAva kamuddAe muhaM baMdhai, tusiNIeM saMciTai / taeNaM tassa somilassa puvvarattAvarattakAle ege deve aMtiyaM pAu bhUe taM ceva bhaNai jAva paDigae / taeNaM se somile jAva jalate vAgalavatyaniyatthe kiDhiNasaMkAiyaM jAva kamuddAe muhaM baMdhai, baMdhittA uttarAe disAe uttarAbhimuhe saMpatthie / taNaM se somile paMcamadivasammi pacchAvaraNDakAlasamayaMsi jeNeva uMbarapAyave teNeva uvAgacchei, uMbarapAyavassa ahe kiDhiNasaMkAiyaM Thavei, veiM vai jAva kadvamuddAe muhaM baMdhai jAva tusiNIe saMciDhai / sAGkAyikaM yAvat kASThamudrayA mukhaM badhnAti, baddhvA uttarasyAM dizi uttarAmimukhaH saMpasthitaH / - tataH khalu sa somilaH caturthe divase pazcAdaparAhnakAlasamaye yatraiva vaTapAdapastatraivopAgataH, vaTapAdapasyAdhaH kiDhiNasAGkAyikaM sthApayati, sthApayikA vediM vardhayati, upalepanasaMmArjanaM karoti yAvat kASThamudrayA mukhaM banAti, tUSNIkaH saMtiSThate / tataH khalu tasya somilasya pUrvarAtrApararAtrakAle eko devo'ntikaM prAdurbhUtaH / tadeva bhaNati yAvat pratigataH / tataH khala sa somilo yAvajjvalati vAlkalavastranivasitaH kiDhiNasAGkAyika yAvat kASThamudrayA mukhaM badhnAti baddhvA uttarasyAM dizi uttarAbhimukhaH saMpasthitaH / / . . tataH khalu sa somilaH paJcamadivase pazcAdaparAhakAlasamaye yatraiva udumbarapAdapastatraivopAgacchati, udumbara pAdapasyAdhaH kiDhiNasAGkAyikaM sthApayati, vedi varSayati yAvat kASThamudrayA mukhaM badhAti yAvat tUSNIkaH saMtiSThate / For Private and Personal Use Only Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 305 sundarabodhinI TIkA varga 3 adhya. 3 somila brAhmaNa taeNaM tassa somilamAhaNassa punvaracAvarattakAle ege deve jAva evaM vayAsI-haMbho somilA ! pavvaiyA ! duppavvaiyaM te paDhama bhaNai, taheva tusiNIe saMciDhai / devo doccaMpi tacaMpi vadai somilA ! papvaiyA ! duppavvaiyaM te / taeNaM se somile teNaM deveNaM doccaMpi taccaMpi evaM vutte samANe taM devaM evaM vayAsI-kahaNNaM devANuppiyA ! mama duppavvaiyaM ? / taeNaM se deve somilaM mAhaNaM evaM vayAsI-evaM khalu devANuppiyA ! tumaM pAsassa arahao purisAdANIyassa aMtiyaM paMcANuvvae satta sikkhAvae duvAlasavihe sAvagadhamme paDivanne, taeNaM tava aNNayA kayAi asAhudaMsaMNeNa puvvarattA0 kuTuMba0 jAva puvvaciMtiyaM devo uccArei jAva jeNeva asogavarapAyave teNeva uvAgacchasi, uvAgacchittA kiDhiNasaMkAiyaM jAva tusiNIe saMciTThasi / taeNaM puvvarattAvarattakAle tava aMtiyaM pAubbhavAmi haM bho somilA ! pavvaiyA ! duppavvaiyaM te taha ceva devo niyavayaNaM bhaNai jAva paMcamadivasammi pacchA tataH khalu tasya somilabrAhmaNasya pUrvarAtrApararAtrakAle eko devaH yAvat evamavAdI-haM bho somila ! pravrajita ? duSpavrajitaM te prathamaM bhaNati tathaiva tUSNIkaH saMtiSThate, devo dvitIyamapi tRtIyamapi vadati somila ! pravrajita ? duSpavrajitaM te / tataH khalu sa somilastena devena dvitIyamapi tRtIyamapyevamuktaH san taM devamevamavAdI-kathaM khalu devAnubhiya ! mama duSpavrajitam tataH khalu sa devaH somilaM brAhmaNamevamavAdI-evaM khalu devAnupriya ! tvaM pArthasyAhataH puruSAdAnIyasyAntikaM paJcAnuvratAni saptazikSAvratAni dvAdazavidhaM zrAvakadharma pratipannaH, tataH khalu tavA'nyadA kadAcita asAdhudarzanena pUrvarAtrA0 kuTumba0 yAvat pUrnacintitaM deva uccArayati yAvat yauvA'zokavarapAdapastavopAgacchasi, upAgasya kiDhiNasAkAyikaM yAvat tUSNIkaH saMtiSThase / tataH khalla pUrvarAtrApararAtrakAle tAmikaM kAIlAmi 36 For Private and Personal Use Only Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 306 3 puSpitAsUtra varaNDakAlasamayaMsi jeNeva uMbaravarapAyave teNeva uvAgae kiTiNasaMkAiyaM ubesi, veI vaDasi, uvalevaNaM saMmajjaNaM karesi, karitA muddAe muhaM baMdhesi, gaMdhittA tusiNIe saMciTThasi taM cevaM khalu devANupiyA ! tava pavvaiyaM duSpavvaiyaM / taeNaM se somile taM devaM evaM vayAsI - kaNNaM devAnuppiyA ! mama suSpavvaiyaM ? taNaM se deve somilaM ruvaM vayAsi - jaiNaM tumaM devANu - piyA ! iyANi puvvapaDivaNNAI paMca aNuvvayAI sattasikkhAvayAI samameva uvasaMpajjittANaM viharasi, toNaM tujjha idANi supavvaiyaM bhavijjA / taNaM se deve somila baMdai namasara, vaMdittA namasitA jAmeva disiM pAubbhUe jAva paDigae / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir taNa se somile mAhaNariso teNaM deveNaM evaM kutte samANe puvvapaDivannAI paMca aNubvayAI sattasikkhAvayAI sayameva uvasaMpajjittANaM viharai / haM bho somila ! pravrajita ? duSpravrajitaM te tathaiva devo nijavacanaM bhaNati yAvat paJcamadivase pazcAdaparAhnakAlasamaye yatraiva udumbarapAdapastatraivopAgataH kiDhiNasAGkAyikaM sthApayasi, vedIM vardhayasi, upalepanaM saMmArjanaM karoSi kRtvA kASThamudrayA mukhaM badhnAsi, baddhvA tUSNIkaH saMtiSThase, tadevaM khalu devAnupriya ! tava matrajitaM duSpravrajitam / - tataH khalu sa somilastaM devamevamavAdIt kathaM khalu devAnupriya ! mama sumatrajitaM ? / tataH khalu sa devaH somilamevamavAdIt - yadi khalu tvaM devAnupriya ! idAnIM pUrvapratipannAni paJcAnuvratAni saptazikSAvratAni svayameva upasaMpadya khalu viharasi tarhi khalu tavedAnIM sumatrajitaM bhavet / tataH khalu sa devaH somilaM Sandate namasyati, vanditvA namasthitvA yasyA dizaH prAdabhUtaH yAvat pratigataH / For Private and Personal Use Only Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TokA varga 3 adhya. 3 somila brAhmaNa 307 taNaM se somile bahUhiM cauttha chaTThama jAva mAsaddhamAsakhamaNehiM vicite hiM adrahANehiM appANaM bhAvemANe bahUI vAsAI samaNovAsagapariyAgaM pAuNai, pAuNittA addhamAsiyAe saMlehaNAe attANaM jhUse, sittA tIsaM bhattAI aNasaNAe chedei, chedittA tassa ThANassa aNAloiyapaDikkaMte virAhiyasammatte kAlamAse kAlaM kiccA sukavarDisae vimANe uvavAyasabhAe devasayaNijjaMsi jAvatogAhaNAe sukamahaggahattAe unavane / taraNaM se muke mahaggahe ahuNovane samANe jAva bhAsAmaNapajjattI 0 / evaM khalu goyamA ! sukkeNaM mahaggadeNaM sA divvA jAva abhisamannAgayA, evaM palio maM ThiI / sukke NaM bhaMte ! mahaggahe tao devalogAo AukkhaNaM 3 kahiM gacchahi ? 2 goyamA ! mahAvidehe vAse sijjhihii 5 / evaM khalu jaMbU ! samaNeNaM0 nikkhevao // 7 // // taiyaM ajjhayaNaM samantaM // 3 // tataH khalu somilo brAhmaNa RSistena devena evamuktaH san pUrvapratipannAni pazcAnuvratAni saptazikSAvratAni svayameva upasaMpadya khalu viharati / tataH khalu sa somilo bahubhizcaturthaSaSThASTamayAvanmAsArddhamAsakSapaNairvicitraistapaupadhAnairAtmAnaM bhAvayan bahUni varSANi zramaNopAsakaparyAyaM pAlayati, pAlayitA ardhamAsikyA saMlekhanayA AtmAnaM joSayati, joSayitvA triMzad bhaktAni anazanena chinatti, chitvA tasya sthAnasyAnAlocitA'pratikrAnto virAdhitasamyaktvaH kAlamAse kAlaM kRtvA zukrAvataMsake vimAne upapAta: sabhAyAM devazayanIye yAvatA'vagAhanayA zukramahAgrahatayA upapannaH / tataH khalu sa zukro mahAgrahaH adhunopapannaH san yAvad bhASAmanaH paryAptatyA0 / evaM khalu gautama ! zukreNa mahAgraheNa sA divyA yAvat abhisamanvAgatA / eka palyopamaM sthitiH / zukraH khalu bhadanta ! mahAgrahastato devalokAt AyuH kSayeNa 3 kutra gamiSyati 2 1 gautama 1 mahAvidehe varSe setsyati 5 ! evaM khalu jambUH ! zramaNena0 nikSepakaH // 7 // For Private and Personal Use Only Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 3 puSpitAsaMtra TIkA'taeNaM tassa' ityAdi / asAdhudarzanena sAdhudarzanAbhAvAdasAdhudarzanAcca 'taeNaM tassa ' ityAdi usake bAda usa somila brAhmaNa RSike sAmane madhya rAtrike samaya eka devatA prakaTa huaa| usake bAda vaha deva somila brAhmaNako isa prakAra kahA-he prabajita somila brAhmaNa ! terI yaha duSpravrajyA hai| isa prakAra usa devake dvArA do tIna bAra kahe jAnepara bhI vaha somila usa devatAkI bAtakA Adara nahI karatA hai na usakI tarapha dhyAna hI detA hai, kiMtu mauna hokara rahatA hai usake bAda usa somila brAhmaNase anAdRta vaha deva jisa dizAse AyA usI dizAmeM calA gyaa| usake bAda valkala vastradhArI vaha somila sUryodaya honepara kAvaDako uThAkara apanA bhANDa-upakaraNa lekara kASThamudrAse apanA mu~he bAMdhakara uttara dizAkI aura prasthAna karatA hai| - taeNaM tassa tyA - tyAra pachI te somila brAhmaNa RSinI sAme madhyarAtrine vakhate eka devatA pragaTa thaye. pachI te deve somila brAhmaNane Ama kahyuM - he pravajIta somila brAhmaNa! tArI A pravajyA duSpavrajyA (delavALI) che. e prakAre te devanI dvArA be traNa vAra kahevAmAM AvatAM chatAM paNa te samila te devatAnI vAtane Adara karasto nathI ke nathI tenA tarapha dhyAna paNa de. paNa ekadama mauna thaI jAya che. tyAra pachI te mila brAhmaNathI anAdara pAmelo deva je bAjuthI AvyuM hatuM te bAjue cAlyA gaye. ne tyAra pachI vahakalavAdhArI te mila sUryodaya thatAM kAvaDa upADI pitAnA laMDa upakaraNa laIne kASThamudrAthI pitAnuM moTuM bAMdhIne uttara dizA tarapha prasthAna For Private and Personal Use Only Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TokA varga 3 adhya. 3 lomila brAhmaNa 309 anantara vaha somila brAhmaNa dUsare dina aparAhU kAlake aMtima praharameM jahA~ saptaparNa vRkSa thA vahA~ aayaa| aura saptaparNa vRkSake nIce apanA kAvaDa rakhatA hai, kAvaDa rakhakara vedI banAtA hai, aura jaise azoka vRkSake nIce usane kiyA vaise hI sabhI kArya kiye / antameM usane havana kiyA aura kASThamudrAse apanA mu~ha bAMdhakara mauna hokara baiTha gyaa| usake bAda usa somila brAhmaNake samakSa madhyarAtrike samaya eka deva prakaTa huaa| aura AkAzameM khaDA hokara azoka vRkSake nIce jisa prakAra pahale usa somila brAhmaNako devatAne kahA thA usI prakAra phira bhI kahA, parantu usa somila brAhmaNane usa devatAkI bAtapara kucha bhI dhyAna nahIM diyA / sunI anasunI karake kevala cupa raha gyaa| vaha devatA antarhita ho gayA / usake bAda valkala vastradhArI vaha somila brAhmaNa apanA kAvaDa grahaNa karatA hai aura kASThamudrAse apanA mu~ha bAMdhatA hai| anantara vaha uttara dizAmeM uttarAmimukha hokara prasthita huaa| pachI te mila brAhmaNa bIje divasa aparAha kAlanA chelA paheramAM (sAMje) jyAM saptaparNa vRkSa hatuM tyAM Avyo. ane saptaparNanI nIce potAnI kAvaDa rAkhIne vedI banAve che. ane jevI rIte azoka vRkSanI nIce teNe kya hatAM tevAMja badhAM karmo karI anta teNe havana karyo ane kAmudrAthI pitAnuM moTuM bAMdhI mauna thaI rahevA lAgyo. pachI te somila brAhmaNanI samakSa madhyarAtrine vakhate eka deva pragaTa thayA ane AkAzamAM ubhuM rahI azokavRkSanI nIce jema pahelAM te samila brAhmaNane devatAe kahyuM hatuM tevI ja rIte vaLI pharIne kahyuM paraMtu te somila brAhmaNe te devatAnI vAta upara kAMI paNa dhyAna na ApyuM. sAMbhaLyuM na sAMbhaLyuM karIne bilakula cupa thaI rahyo. te devatA aMtardhAna thaI gaye. pachI valavastra dhArI te. emila brAhmaNe pitAnI kAvaTha lIdhI ane kAmudrAthI pitAnuM moTuM bAMdhe che. tyAra pachI uttara dizAmAM uttarAbhimukha thaine yA bhAMDa.. face with a felni e For Private and Personal Use Only Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 310 3 puSpitAsatra - usake bAda vaha somila brAhmaNa tIsare dina cauthe paharameM jahA~ azoka vRkSa thA vahA~ aayaa| vahA Akara kAvaDa rakhatA hai, aura baiThaneke liye vedI banAtA hai ora pahaleke hI taraha sabhI kArya karake kASThamudrAse mu~ha bA~dhatA hai, anantara mauna hokara baiTha jAtA hai| usake bAda madhya rAtrimeM usa somila brAhmaNake samIpa eka deva prakaTa huA aura phira usane usI prakAra kahA aura yAvat calA gyaa| usake bAda sUryodaya honepara valkala vastradhArI vaha somila brAhmaNa apanA kAvaDa uThAtA hai aura kASThamudrAse apanA mukha bA~dhatA haiM aura uttarAbhimukha ho uttara dizAmeM prasthAna karatA hai| usake bAda vaha somila brAhmaNa cauthe divasake cauthe paharameM jahA~ baDakA vRkSa thA vahA~ aayaa| aura usa vaTa vRkSake nIce apanA kAvaDa rkhaa| anantara baiThanekI vedIko banAyA aura usako gobara miTTIse lIpA aura sApha kiyA bAda meM mauna hokara baiTha gayA, usake bAda madhya rAtrike samaya usa somila brAhmaNake samIpa eka deva pragaTa huaa| aura usane vaise hI kahA yAvat antarhita ho gyaa| pachI te somila brAhmaNa trIje divase cethA paheramAM jyAM azoka vRkSa hatuM tyAM AvI kAvaDa mUkIne besavA mATe vedI banAve che. pahelAMnI pramANe badhAM karmo karI kAmudrAthI moTuM bAMdhI pachI mona thaI besI jAya che. tyAra pachI madhyarAtrimAM te samila brAhmaNanI pAse eka deva pragaTa thaye ane vaLI teNe teja prakAre kahyuM ane pachI cA gayo. tyAra pachI sUryodaya thatAM vakalavastra dhArI te mila brAhmaNa pitAnI kAvaDa upADe che ane kAmudrAthI potAnuM moTuM bAMdhe che. ane pachI uttara dizAmAM uttarAbhimukha thaIne cAlavA mAMDe che. - tyAra pachI te somila brAhmaNa cothe divase cothA paheramAM jyAM vaDanuM vRkSa hatuM tyAM AvyuM ane te vaDanA jhADanI nIce pitAnI kAvaTha rAkhI. pachI besavAnI vedI banAvI te chANa mATIthI lIMpI ane sApha karI. pachI mauna thaIne -e. tyAra pachI madhyarAtrine vakhate te mila khAvANanI pAse eka deva pragaTa thaye ane teNe emaja agAu pramANe kahyuM ane aMtardhAna thaI gaye.. For Private and Personal Use Only Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org kiyA-- sundarabodhinI TIkA varga 3 abhya. 3 somila brAhmaNa 311 aura vedI banAtA hai, hai / usake bAda madhya usake bAda vaha somila pA~cave dinake cauthe paharameM jahA~ udumbara ( gulara) kA vRkSa thA vahA~ AtA hai aura udumbara vRkSake nIce apanA kAvaDa rakhatA hai yAvat kASThamudrAse mukha bA~dhatA hai aura mauna hokara rahatA rAtrimeM usa somila brAhmaNake pAsa eka deva prakaTa huA aura yAvat isa prakAra kahA - he somila pravrajita ! tumhArI yaha pravrajyA duSpravrajyA hai, isa prakAra pahalI bAra usa devatAke mukhase bANI sunakara vaha somila mauna rahatA hai / anantara usa somilane usa devatAse duvArA tivArA kahe jAnepara isa prakAra kahA - he devAnupriya ! merI pravrajyA duSprajyA kyoM hai ? somilake isa prakAra pUchanepara usa devatAne isa prakAra kahanA prArambha Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir he devAnupriya ! tuma mumukSu janoMse sevya pArzva arhatake samIpa pA~ca anuvrata sAta zikSAvata, isa prakAra bAraha vratarUpa zrAvaka dharmako svIkAra kiyA / usake tyAra pachI te sAmila pAMcamA divase cAthA paheAre jyAM udumbara ( uMkharA )nuM vRkSa hatuM tyAM Ave che. ane te udumbara vRkSanI nIce pAtAnI kAvaDa rAkhI vedI banAve che. pahelAMnI mAphaka badhAM mRtyu karI pachI kASTamudrAthI mADhuM bAMdhI mauna rahe che. tyAra pachI madhyarAtrimAM te sAmila brAhmaNunI pAse eka deva pragaTa thayA ane A prakAre kahyuM: he sAmila pravrujita ! tArI A pratrajyA duSpravrajyA che. A prakAranI pahelIvAranI vANI te devatAne mukhethI sAMbhaLI te sAmila mauna rahe che. pachI te deva khIjIvAra, trIjIvAra paNa sAmilane te ja prakAre kahe che. sAmile te devatAnI vANI sAMbhaLI A prakAre kahyuM:~ he devAnupriya ! mArI pravrajyA duSpravrajyA kema che ? sAmilanA A prakAre puchavAthI te devatA A prakAre kahevA lAgyuM:~ he devAnupriya ! tame mumukSujanAthI sevAtA pArzva atanI pAse pAMca aNu vrata, sAta zikSA vrata ema kula maLIkhAra vrata rUpa zrAvaka dharmonA svIkAra karyo. For Private and Personal Use Only Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 3 puSpitAsatra bAda asAdhuoMke darzanase tumane isa dharmakA parityAga kara diyaa| anantara eka samaya madhya rAtrimeM kuTumba jAgaraNA karate hue tumhAre manameM vicAra paidA huA ki-' gaGgAke kinAremeM tapasyA karanevAle vividha prakArake vAnaprastha tApasa haiM, una tApasomeM jo dizAprokSaka tApasa haiM unake pAsa, lohekI kaDAhiyA kalachu aura tAmbekA tApasapAtra banavAkara use lekara jAU~ aura dizAprokSaka tApasa bnuuN'| ityAdi somila brAhmaNake dvArA pUrva ciMtita vicAroMko devatAne usase kahA / aura phira usane kahA ki-' bAdameM tumane dizAprokSaka tApasake samIpa dIkSA lI aura abhigraha liyA yAvat jahA~ azoka vRkSa thA vahA~ Aye aura vahA~ kAvaDa rakha apanA sabhI kRtya kiyA bAda mere dvArA pratibodhita honepara bhI tumane usapara dhyAna nahIM diyA aura mauna hokara raha gaye / isa prakAra maiMne cAra dina taka tumheM samajhAyA para tumane dhyAna nahIM diyaa| bAda Aja pA~caveM divasa cauthe paharameM yahA~ udumbara vRkSake nIce tumane apanA kAvaDa rakhA, baiThanekI jagahako sApha kiyA, tyAra pachI asAdhuonA darzanathI tame A dharma parityAga karyo. pachI eka samaya madhyarAtrimAM kuTuMba jAgaraNa karatAM karatAM tamArA manamAM evo vicAra utpanna thayA ke, "gaMgAne kAMThe tapasyA karavAvALA judA judA prakAranA vAnaprastha tApasa che. te tApasamAM je dizAkSaka tApasa che tenI pAse, loDhAnI kaDAIo kaDachI tathA tAMbAnAM tApasapAtra banAvarAvI te laIne jAuM ane dizA prekSaka tApasa banuM." vagere somila brAhmaNanA manamAM pUrva ciMtana karelA je vicAro hatA te devatAe tene kahyA. pharI teNe kahyuM ke tyAra bAda tame dizA prekSaka tApasanI pAse dIkSA lIdhI ane abhigraha lIdhe tyArathI jyAM azeka vRkSa hatuM tyAM AvyA ane tyAM kAvaDa rAkhI tame tamArA sarve karmo karyA. pachI mArA dvArA pratibaMdhita karAyA chatAM paNa tame te upara dhyAna na ApyuM ane mauna rahyA. A prakAre meM cAra divasa sudhI tamane samajAvyA paNa tame dhyAna na ApyuM. bAda Aje pAMca divasa cethA paheramAM ahI uduara vRkSanI nIce tame tamArI #vaDa rAkhI besavAnI jagyAne sApha karI pachI te hIM, ane sanmAna karyuM For Private and Personal Use Only Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir adarabodhinI TokA varga 3 abhya. 3 somila brAhmaNa amantara upalepana aura sammAna kiyA aura kASThamudrAse apanA mu~ha bA~dhakara tuma mauna hokara baiThe / he devAnupriya ! isa prakAra tumhArI yaha pravrajyA duSpravrajyA hai ! . usake bAda somilane kahA-he devAnupriya ! aba Apa hI batAo ki maiM kaise supravrajita bana~ / usake bAda usa devane somila brAhmaNase isa prakAra kahAhe devAnupriya ! yadi tuma abhI pahale grahaNa kiyA huA pA~ca aNuvrata aura sAta zikSAvratako svayameva svIkAra kara vicaraNa karo to yaha tumhArI pravrajyA supravrajyA ho jAya / usake bAda vaha deva somila brAhmaNako vandana aura namaskAra kara jisa vizAse prAdurbhUta huA usI dizAmeM antarhita ho gyaa| . usa devake antarhita hojAnepara usake kathanAnusAra vaha somila brAhmaNa RSi prathama svIkRta pA~ca anutrapta aura sAta zikSAtrata apane hIse svIkAra kara vicaraNa karatA hai| usake bAda vaha somila bahutase caturtha SaSTha aSTama yAvat mAsArdha mAsa ane kANamudrAthI pitAnuM meTuM bAMdhI mauna thaI beThA , he devAnupriya! A prakAranI tamArI A pravajyA duSpavrajyA che. - tyAra bAda se mile kahyuM - he devAnupriya! te have Apa ja batAve ke huM kevI rIte suprajita banuM? tyAra pachI te devatAe emila brAhmaNane A prakAre kahyuM -he devAnupriya je tame hamaNAM agAu grahaNa karelAM pAMca aNuvrata ane sAta zikSAvratane potAnI meLe svIkAra karIne vicaraNa kare te A tamArI pravajyA supravrajayA thaI jAya. tyAra pachI te deva mila brAhmaNane vaMdana ane namaskAra kare che. pachI je dizAmAMthI te prApta thayuM hatuM teja dizAmAM aMtahiMta thaI gaye. te te aMtahita thaI gayA pachI tenA kathana anusAra te samila brAhmaNa gAmie agAu savIkArelAM pAMca aNuvrata ane sAta ziznAvata pitAnI jAte sarakArI vicaraNa kare che pachI te semiva ghaNAM caturtha paNa aSTamathI mAMDI yAvata For Private and Personal Use Only Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 314 3 puSpitAsUtra virAdhitasamyaktvaH somilastasya sthAnasyA'nAlocitA'matikrAntatayA zukrAvataMsa ke vimAne devazayanIye yAvatyA'vagAhanayA - yAvatyA = yatparimitatayA'vagAhanayA jyotirdevasyopapAto bhavati tAvatyA jaghanyato'lAsaGkhyeyabhAgayA utkRSTataH saptahastaparimANayA avagAhanayA zukramahAgrahatayA samutpannaH / zeSaM spaSTam // 7 // // iti puSpitAyA tRtIyamaadhyayanaM samAptam // 3 // kSapaNarUpa vicitra tapa upadhAnoMse apanI AtmAko bhAvita karatA huA bahuta varSoM taka zramaNopAsaka ( zrAvaka ) paryAya kA pAlana karatA hai / antameM ardhamAsikI saMlekhanA dvArA AtmAko bhAvita kara tathA tIsa bhakta ( AhAra ) ko anazana se chedita kara usa pUrvakRta pApa sthAnakI AlocanA aura pratikramaNa nahIM karatA huA samyaktvakI virAdhanAse kAla mAsameM kAlakara zukrAvataMsaka vimAnameM upapAta sabhA ke andara devazayanIya zayyAmeM jisa pramANakI avagAhanAse jyotiSa devokI utpatti hotI hai, usa pramANavAlI avagAhanA arthAt jaghanya - - alake asaMkhyAtaveM bhAga aura utkRSTa - sAta hAtha parimANavAlI avagAhanAse zukra mahAgrahapane utpanna huA / mAsA tathA mAsakSaNuparUpa vicitratapa upadhAnAthI peAtAnA AtmAne bhAvita karatA ghaNA varSo sudhI zramaNeApAsaka ( zrAvaka ) paryAyanuM pAlana kare che. aMtamAM adha mAsikI salekhanA dvArA AtmAne bhAvita karI tathA trIsa bhakta (AhAra) nuM anazanathI chedita karI te pUrvIkRta pApasthAnanI leAcanA ane pratikramaNu nahIM karatA samyakatvane vizASita karI kAlamAsamAM krAla karIne zukrAvata...saka vimAnamAM upapAta sabhAnI aMdara devazayanIya zayyAmAM je pramANunI avagAhanAthI jyAtiSa devAnI utpatti thAya che. te pramANuvAlI avagAhanA arthAt--jaghanya aMzulanA asaMkhyAtamA bhAga ane utkRSTa sAta hAtha parimANavALI avagAhanAthI cukya mahAgrahapaNAmAM utpanna thayA. pachI te zukramahAgraha utpanna thai bhASApati mana For Private and Personal Use Only Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir na sundarabodhinI TokA varga 3 abhya. 3 somika brAhmaNa usake bAda vaha zukra mahAgraha utpanna hokara bhASAparyApti manaHparyApti Adi pA~coM prakArakI paryAptise paryAptibhAvako prApta huaa| he gautama ! zukra mahAgrahane isa kAraNa aisI divya deva Rddhiko prApta kI hai| zukra mahAgrahakI sthiti eka palyopamakI hai| gautama svAmI pUchate haiM he bhadanta ! vaha zukra mahAgraha Ayu bhava sthiti kSaya honeke bAda usa devalokase ghyavakara kahA~ jAyagA ? he gautama ! yaha zukra mahAgraha mahAvidehakSetrameM janma lekara yAvat siddha hogaa| sudharmA svAmI kahate haiM isa prakAra he jambU ! zramaNa bhagavAna mahAvIra prabhune puSpitAke tRtIya adhyayanameM isa bhAvakA nirUpaNa kiyA hai // 7 // |pusspitaakaa tRtIya adhyayana samApta huaa| paryAti Adi pAMca prakAranI paryAptithI paryApti bhAvane prApta thayA. he gautama ! thakamahAgraha A kAraNathI pitAnI AvI deva trAtie prAsa karI che. zukamahAgrahanI sthiti eka pApamanI che. gautama svAmi pUche che - "he bhadanta ! te zukamahAmaha Ayubhava sthinikSaya thatAM te devalethI avIne kyAM jaze ? he gautama! A zakramahAgraha mahAvideha kSetramAM janma laI siddha thaze. sudharmA svAmI kahe che - A prakAre he jammu zramaNa bhagavAna mahAvIra prabhue puSpitAnA trIjA adhyayanamAM A bhAvanuM nirUpaNa karyuM che. (7). puSitAnuM vatIya adhyayana samApta For Private and Personal Use Only Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra C www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 3 puSpitAtra // atha bahuputrikAkhyaM caturthamadhyayanam // mUlam-- jaiNaM bhaMte ! ukkhevao / evaM khalu jaMbU ! teNaM kAleNaM 2 rAyagihe nAmaM nayare, guNasilae ceie, seNie rAyA, sAmI samosaDe, parisA niggayA / teNaM kAleNaM 2 bahuputtiyA devI sohamme kappe bahuputtie vimANe sabhAe muhammAe bahuputtiyaMsi sIhAsaNaMsi cauhiM sAmANiyasAhasohi cahiM mahattariyAhiM jahA sUriyAbhe jAva bhuMjamANI viharai, imaM ca NaM kevalakappaM jaMbUdIvaM dIvaM viuleNaM ohiNA AbhoemANI 2 pAsaha, pAsitA samaNaM bhagavaM mahAvIraM jahA sUriyAbho jAva NamaMsittA sIhAsaNavaraMsi puratthAbhimuhA sannisannA / AbhiyogA jahA sUriyAbhasya, sUsarA ghaMTA, AbhiogiyaM devaM sadAvei jANavimANaM joyaNasahassavitthiggaM, jANavimANavaNNao, jAva uttarilleNaM nijjANamaggeNaM joyaNa sAhassiehiM viggahe hiM For Private and Personal Use Only chAyA yadi khalu bhadanta ! utkSepakaH / evaM khalu jambUH ! tasmin kAle tasmin samaye rAjagRhaM nAma nagaraM, guNazilakaM caityaM, zraNiko rAjA, svAmI samavasRtaH / pariSat nirgatA / tasmin kAle tasmin samaye bahuputrikA devI saudharme kalpe bahuputrike vimAne sabhAyAM sudharmAyAM bahuputrike siMhA sane catasRbhiH sAmAnikasAhasrIbhiH catasRbhiH mahattarikAbhiH yathA sUryAbho yAvad bhuJjAnA viharati, imaM ca khalu kevalakalpaM jambUdvIpaM dvIpaM vipulena avadhinA AbhogayantI 2 pazyati, dRSTvA zramaNaM bhagavantaM mahAvIraM yathAsUryAbho yAvad namasthitA siMhAsanavare paurastyA'bhimukhI saMniSaNNA / AbhiyogA yathA sUryAbhasya sukharA ghaNTA AbhiyogikaM devaM zabdayati yAnavimAnaM yojanasahasravistIrNa, yAnavimAnavarNakaH, yAvat uttarIveNa niryANa Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - sundarabodhinI TokA varga 3 adhya. 4 bahuputrikA devI AgayA jahA sUriyAbhe / dhammakahA samattA / taeNaM sA bahuputtiyA devI dAhiNaM bhuyaM pasArei devakumArANAM aTThasayaM, devakumAriyANa va vAmAno bhuyAo aTThasayaM, tayANaMtaraM ca NaM bahave dAragA dAriyAo ya Dibhae ye DimiyAo ya viuvai, naTTavihiM jahA sUriyAbho uvadaMsittA paDigayA / bhaMtetti bhagavaM goyame samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdai namasai, kuDAgArasAlA0 / bahuputtiyAe NaM bhaMte ! devIe sA divA deviDDI pucchA jAva abhisamaNNAgayA // 1 // mArgeNa yojanasAhanikaiH vigrahairAgatA yathA sUryAbhaH / dharmakathA samAptA / tataH khalu sA vahuputrikAdevI dakSiNaM bhujaM prasArayati devakumArANAmaSTazatam , devakumArikANAM ca vAmato bhunato'STazatam , tadanantaraM ca khalu bahUn dArakA~zca dArikAzca DimbhakA~zca DimbhikAzca vikurute, nATyavidhi yathA sUryAbhaH, upadarya pratigatA / bhadanta ! iti bhagavAn gautamaH zramagaM bhagAntaM mahAvIra vandate nama syati, kUTAgArazAlA / bahuputrikayA khalu bhadanta ! devyA sA divyA devaddhiH, pRcchA yAvat abhisamanvAgatA // 1 // TIkA'jaiNaM bhaMte' ityAdi-mahattarikAbhiH pradhAnatamAbhiH tulyavibhavAdi cauthA adhyayana. 'jaiNaM bhaMte' ityAdi-- . . . jambU svAmI pUchate haiMhe bhadanta ! yadi puSpitA ( puphiyA ) ke tRtIya adhyayanameM bhagavAnane yAthu adhyayana jANaM bhaMte tyAdi nayU svAbhI pUche cha:- . . . . . ... ... .. . he bhaIna ! je pitAnA vIca adhicanamAM jAgavAne kA bhInuM For Private and Personal Use Only Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir www.kobatirth.org . 3 puSpitAsatra kumArikANAmanatikramaNIyavacanAbhiH dizAkumArikAbhiH, uttarIyeNa-uttaradigbhavena, vigrahaiH-zarIraH, devakumArANAm devAnAM-murANAM kumArA: bahutarapUrvokta bhAvakA varNana kiyA hai to phira usake bAda caturtha adhyayanake bhAvako unhoMne kisa prakAra nirUpaNa kiyA hai| sudharmA svAmI kahate haiM he jambU ! usa kAla usa samayameM rAjagRha nAmaka nagara thaa| usa nagarameM guNazilaka caitya thaa| usa nagarakA rAjA zreNika thaa| usa nagarameM mahAvIra svAmI padhAre ! pariSad unake darzanake liye nikalI / usa kAla usa samayameM bahuputrikA devI saudharma kalpake bahuputrika vimAnameM sudharmA sabhAke andara bahuputrika siMhAsana para cAra hajAra sAmAnika deviyoM tathA cAra mahattarikAoM=tulya vibhavavAlI kumAriyose, jinakA vacana. ullavita nahIM kiyA jA sakatA aisI, pradhAnatama cAra dizA kumArikAoMse parivRta sUryAbhadevake samAna gItavAditrAdi nAnAvidha divya bhogoMko bhogatI huI vicara rahI hai, aura vaha isa sampUrNa jambUdvIpako vizAla avadhijJAnase varNana karyuM che te pachI tenA pachI cothA adhyayananA bhAvane temaNe kayA prakAre nirUpaNa karyo che ? sudharmA svAmI kahe che he jakhkha!te kAle te samaye rAjagRha nAme nagara hatuM. te nagaramAM guNazilaka caitya hatuM. te nagaramAM mahAvIra svAmI padhAryA. pariSada temanAM darzana mATe nIkaLI. te kAla te samaye bahuputrikAdevI saudharma kalpanA bahuputrika vimAnamAM sudharmAsabhAnI aMdara bahu putrika siMhAsana para cAra hajAra sAmAnika devIo tathA cAra mahattarikAesamAna vaibhavavALI kumAriothI, jenuM vacana ullaMghana na karI zakAya evI pradhAnatama, cAre dizA kumArIo sahita sUryAdeva samAna rIta vAdivya Adi nAnA vidha divya logone bhagavatI vicaraNa karatI hatI ane te A saMpUrNa jammahIpane vizAla avadhi jJAna vaDe upagapUrvaka For Private and Personal Use Only Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 319 sundarabodhinI TIkA varga 3 abhya. 4 bahuputrikA devI upayoga pUrvaka dekhatI huI rAjagRhameM samaksRta bhagavAna mahAvIra svAmIko dekhatI hai| aura unako dekhakara sUryAbhadevake samAna yAvat namaskAra karake apane zreSTha siMhAsanapara pUrva dizAkI ora mukha karake baitthii| sUryAbhadevake samAna Abhiyogika (bhRtya) devako bulavAkara usane susvarA ghaMTA bajAnekI AjJA dii| anantara susvarA ghaNTA bajavAkara bhagavAna mahAvIrake darzana karaneko jAneke lie sabhI devatAoMko sUcita kiyaa| usakA yAnavimAna hajAra yojana vistIrNa thA, sADhe bAsaTha yojana U~cA thaa| usameM lagA huA mahendradhvaja paccIsa yojana U~cA thaa| antameM vaha bahuputrikA devI yAvat uttara dizAke mArgase sUryAbha devake samAna hajAra yojanakA vaikrayika zarIra banAkara utarI / bAdameM bhagavAnake samIpa AI, aura dharmakathA sunii| usake bAda vaha bahupatrikA devI apanI dAhinI bhujAko phailAtI hai| aura usase eka sau ATha devakumAroMko nikAlatI hai| phira bAyoM bhujAko phailAtI hai, usase ekasau ATha devakumAriyoMko nikAlatI hai| usake bAda bahutase dAraka dArikA baDI jotI jotI rAjagRhamAM padhArelA bhagavAna mahAvIra svAmIne jue che, temane joIne sUryAbhadevanI peThe cAvata namaskAra karIne pitAnA zreSTha siMhAsana upara pUrva dizAnI tarapha moDhuM rAkhIne beThI. sUryAbhadevanI peThe ja Abhigika (bhUtya) devane belAvIne teNe susvarA ghaMTA vagADavAnI AzA ApI. pachI susvarA ghaMTA vagaDAvIne bhagavAna mahAvIranAM darzana karavAne javA mATe sarve devatAone sUcanA ApI. tenuM yAna vimAna hajAra ejananA vistAravALuM hatuM. sADA bAsaTha jana UMcuM hatuM temAM caDAvela mahendra vaja: pacIsa jana UMce hate. chevaTe te bahuputrikAdevI cAvata uttara dizAnAM mArgathI suryAbhadevanI peThe hajAra yojananuM vaikayika zarIra banAvIne utarI pachI bhagavAnanI pAse AvI ane dharmakathA sAMbhaLI. tyAra pachI te bahuputrikAdevI pitAnI jamaNI bhuja (hAtha) ne phelAve che ane temAMthI eka ATha devakumArane kADhe che pachI DAbI bhujAne phelAve che temAMthI eka ATha devakumArione kADhe che pachI lAza For Private and Personal Use Only Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 3 puSmitAmatra kAlikAH putrAH teSAm / dArakAn-bahukAlikAn bAlakAn , dArikA: bAlikAH, DimmAna alpakAlikAn bAlakAn , zeSa nigadasiddham // etayA 'divvA deviDDI pucche' tti, 'kiNNA laddhA' kena hetunopArjitA ? 'kiNNA pattA' kena hetunA upArjitA satI svAyattIkatA ? umarabAle baccebacciyoMko tathA Dimbhaka, DimbhikA alpa umarabAle baccebacciyoMko apanI vaikriyika zaktise banAtI hai| aura sUryAbhadevake samAna nATyavidhi dikhAkara calI jAtI hai| usake jAneke bAda bhagavAn gautamane ' he bhadanta ' isa prakAra sambodhana kara bhagavAn mahAvIrako vandana aura namaskAra kiyA aura pUchA ki-he bhagavan ! isa bahuputrikA devIkI divya Rddhi divya dyuti aura divya devAnubhAva kahA gayA aura kisameM samA gayA ? ____ bhagavAnane kahA he gautama ! vaha devaRddhi usIke zarIrase nikalI aura usImeM vilIna ho gyii| dAraka ane dArikAo (meTI umaravALAM chokarA chokarIo) tathA Dimbhaka hismikA (nAnA nAnA bALake ane bALakAo)ne pitAnI kriyika zaktithI banAve che ane sUryAbhadevanI peThe nATayavidhi batAvIne cAlI jAya che tenA gayA pachI bhagavAna gautame "bhadana" evuM saMbodhana karI bhagavAna mahAvIrane vaMdana tathA namaskAra karyo ane pUchyuM ke he bhagavana! A bahupatrikAdevInI divya zakti ane divya tathA divya devAnubhAva kayAM gayA ane zemAM samAI gayA? bhagavAne kahyuM- che gautama! te devaddhi tenA zarIramAMthI nIkaLI ane temAMja vilIna For Private and Personal Use Only Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zundarabodhinI TokA varga 3 adhya. 4 bahuputrikA devI 321 "kiSNA abhisamabhAgayA' svAyattIkRtA'pi kena hetunA''bhimukhyena sAMgatyena ca upArjanasya pazcAd bhogyatAmupagateti ? // 1 // gautama svAmIne pUchAhe bhagavan ! vaha vizAla devaRddhi usameM kaise vilIna ho gayI ? bhagavAnane kahA he gautama ! jisa prakAra kisI utsava Adike kAraNa phailA huA jana samUha varSA Adike kAraNa pavata zikharake samAna U~cA aura vizAla gharameM samA jAtA hai, usI prakAra ye devakumAra aura devakumAriyA Adi devaRddhi bahuputrikAke zarIrameM antarhita ho gyiiN| gautamane phira pUchA he bhadanta ! isa bahuputrikAdevIko isa prakArakI divya devaRddhi kisa prakAra milI ? aura kisa prakAra usako prApta huI ? aura kisa puNyase upabhogameM AI hai ? aura una RddhiyoMke bhoganemeM kaise samartha huI ? // 1 // gautame pUchayuM - he bhagavana! te vizAla devaddhi temAM kevI rIte vilIna thaI gaI? tyAre bhagavAna kahe che - he gautama ! jevI rIte utsava prasaMge ekaTho thayelo janasamUha varasAda vagerenA kAraNathI parvata zikharanI peThe UMcA ane vizAla gharamAM samAI jAya che teja prakAre A devakumAra ane devakumArIo vagere devatraddhi bahuputrikAnA zarIramAM aMtahita thaI gaI. - gautame vaLI pUchayuM:- he bhadanta ! A patrikA devIne A prakAranI divya devaRddhi kevI rIte maLI ? ane kevI rIte tene prApta thaI ane kevA puNyathI tenA upabhogamAM AvI che ? vaLI te trAddhione bhogavavAmAM kevI rIte samartha 48 ? (1) For Private and Personal Use Only Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 321 3 puSpitAsama __evaM pRSTe sati bhagavAnAha-' evaM khalu' ityAdi / mUlamevaM khalu goyamA ! teNaM kAleNaM 2 vANArasI nAmaM nayarI, aMbasAlavaNe ceie / tattha NaM vANArasIe nayarIe bhadde nAmaM satthavAhe hotthA, aDDe aparibhUe tassa NaM bhaddassa ya subhaddA nAmaM bhAriyA mukumAla0 vaMjhA aviyAurI jANukopparamAtA yAvi hotthA / tae NaM tIse subhadAe satyavAhIe annayA kayAI puvvarattAvarattakAle kuDuMbajAriyaM jAgaramANIe imeyArUve jAva saMkappe samuppajitthA-evaM khalu ahaM bhadeNaM satyavAheNaM saddhiM viulAI bhogabhogAI jamANI viharAmi, no cevaNaM ahaM dAragaM vA dAriyaM vA payAmi, taM dhannAo NaM tAo ammagAo jAva chAyA evaM khalu gautama ! tasmin kAle tasmin samaye vArANaso nAma nagarI, AmrazAlavanaM caityam / tatra khalu vArANamyAM nagaryA bhadro nAma sArthavAho'bhavat , ADhyo'paribhUtaH / tasya khalu bhadrasya ca subhadrA nAma bhAryA sukumArapANipAdA bandhyA avijanayitro jAnukUparamAtA cApi abhavat / tataH khalu tasyAH subhadrAyAH sArthavAhikAyAH anyadA kadAcit pUrvarAtrApararAtrakAle kuTumbajAgarikAM / jAgratyA ayametadrUpo yAvat saMkalpaH samudapadyata-evaM khalu ahaM bhadreNa sArthavAhena sArddha vipulAn bhogabhogAn bhuJjAnA viharAmi, no caiva khalu ahaM dArakaM vA dArikAM vA prajanayAmi, tad For Private and Personal Use Only Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 323 sundarabodhinI TokA varga 3 adhya. 4 bahuputrikA devI suddhe gaM tAsi ammagANaM maNuyajammajIviyaphale, jAsi mane niyakucchi saMbhUyagAI thaNaduddhaluddhagAiM mahurasamullAvagANi maMjula (mammaNa) pajaMpiyANi thaNamUlakakkhadesabhAgaM abhisaramANagANi paNhayaMti, puNo ya komalakamalo camehiM hatthehiM gihiUNaM 'ucchaMganivesiyANi deMti, samullAvae sumahure puNo puNo mammaNa (maMjula) ppaNie ahaM NaM adhaNNA apuNNA akayapuNNA etto egamavi na pattA ohaya0 jAva jhiyAi / teNaM kAleNaM 2 suvyayAo NaM ajAo iriyAsamiyAo bhAsA. samiyAo esaNAsamiyAo AyANabhaMDamattanikkhevaNAsamiyAo uccArapAsavaNakhelajallasiMghANapArihAvaNAsamiyAo maNaguttIo vayaguttIo kAyaguttIo guttidiyAo guttabaMbhayAriNIo bahussuyAo bahuparivArAo puvvANupubdhi caramANIo gAmANugAmaM dUijamANIo jeNeva vANArasI nayarI teNeva dhanyAH khalu tAH ambikAH (mAtaro) yAvat sulabdhaM khalu tAsAm ambikAnAM (mAtRNAM) manujajanmajIvitaphalam , yAsAM manye nijakukSisaMbhUtakAH stanadugdhalubdhakAH madhurasamullApakAH manjula (mammaNa) majalpitAH stanamUlakakSadezabhAgam abhisarantaH prasnuvanti / punazca komalakamalopamAbhyAM hastAbhyAM gRhIlA utsaGganivesitAH (santaH) dadati samullApakAn sumadhurAn punaH punarmammaNa (maJjula) prabhaNitAn , ahaM khalu adhanyA apuNyA akRtapuNyA (asmi yadahaM) etataH (eteSAM madhyAt) ekamapi na mAtA / (evaM) apahatamanaH-saMkalpA yAvat dhyAyati / - tasmin kAle 2 suvratAH khalu AryAH IryAsamitAH, bhASAsamitAH, eSaNAsamitAH, AdAnabhANDAmatranikSepaNAsamitAH, uccAramasravaNazleSmamala siMghANapariSThApanAsamitAH, manoguptikAH, vacoguptikAH kAyaguptikAH, guptendriyAH, guptabrahmacAriNyaH, bahuzrutAH, bahuparivArAH pUrvAnupUrvI carantyaH For Private and Personal Use Only Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 324 3 puSpitAstra uAgayA, uvAgacchitA ahApaDirUM ogahaM ogihitANaM saMjamegaM tamA appANaM bhAvemANIo viharati / taeNaM tAsi muvvayANaM ajANaM ege saMghADae vANArasInayarIe uccanIyamajjhimAI kulAI gharasamudANassa mikkhAyariyAe aDamANe bhahaspa satthavAhassa gihaM aNupaviDhe / taeNaM subhaddA satyavAhI tAo ajAo ejamANIbhI pAsai, pAsittA haTTa jAva khippAmeva AsaNAo abbhuTTei, anbhuTTittA sattahapayAI aNugaccha, aNugacchittA vaMdai namasai, vaMdittA namaMsittA viuleNaM asagapAgakhAimasAimeNaM paDilAbhittA evaM kyAsI-evaM khalu ahaM ajjAo ! bhadegaM satyavAhe gaM saddhiM viulA bhogabhogAiM bhuMjamANI viharAmi, no cetra NaM ahaM dAragaM dAriyaM vA payAmi, taM dhanAbhI gaM tAo ammagAo jAva eto egamavi grAmAnugrAma dravantyaH yatraiva vArANasI nagarI tatraivopAgatAH, upAgatya yathApratirUpam avagraham avagRhya saMyamena tapasA AtmAnaM bhAvayantyo viharanti / / tataH khalu tAsAM subatAnAmAryANAm ekaH saGghATako vArANaplonagaryA uccanIcamadhyamAni kulAni gRhasamudAnasya mikSAcaryAyai aTana bhadrasya sArthavAhasya gRhamanumaviSTaH / .. tataH khalu subhadrA sArthavAhikA tA AryAH ejamAnAH pazyati, dRSTvA hRSTa yAvat kSiprameva AsanAt abhyuttiSThati, abhyutyAya saptASTapadAni anugacchati, anugatya pandate namasyati, vanditA namasthikhA vipulena azanapAnakhAdhasvAdhena pratilabhya evamavAdI-evaM khalu aham AryAH ! bhadreNa sArthavAhena sArddha vipulAn bhogabhogAn bhuJjAnA virAmi no ceva khallu ahaM dAraka dArikA vA prajanayAmi, tad dhanyAH khalu tAH ambikA For Private and Personal Use Only Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TokA varga 3 abhya. 4 bahuputrikA devI na pattA, taMtubhe ajjAo ! bahuNAyAo bahupaThiyAo bahUNi gAmAgaranagara0 jAva saNNivesAI AhiMDaha, bahUgaM rAIsaratalavara jAtra satyavAhapa bhiINaM gihAI aNupatrisaha, asthi se keha karhi ci vijApaoe vA inter vA amaNaM vA vireyaNaM vA vatthikam vA osahe vA bhesajje vA uvaladdhe, jeNaM ahaM dAragaM vA dAriya vA payA ejjA 2 // 3219 ( mAtaraH ) yAvat - etataH ekamapi na prAptA tad yUyam AryAH ! bahujJAtryaH bahupaThitA: bahUn grAmAsskara nagara0 yAvat sannivezAn AhiNDadhve bahUnAM rAjezvara talavara0 yAvat sArthavAhamabhRtInAM gRhAn anupavizatha, asti sa kazcit kvacit vidyAprayogo vA mantraprayogo vA camanaM vA virecanaM vA aff at auSadhaM vA bhaiSajyaM vA upalabdha yenAhaM dArakaM vA dArikAM vA prajanayAmi // 2 // TIkA ' evaM khalu goyamA' ityAdi - he gautama ! evaM khalu tasmin kAle tasmin samaye ' vArANasI' nAma nagarI ' AmrazAlAnaM ' caityaM cAsIt aise pUchane para bhagavAn kahate haiM 4 evaM khalu' ityAdi he gautama ! usa kAla usa samayameM vArANasI nAmakI nagarI thI / usa vArANasI nagarI meM AmrazAlavana nAmaka udyAna thA / usa nagarImeM bhadra nAmakA sAtha For Private and Personal Use Only gautama svAmIe AvA prazno pUchavAthI jAgavAne kahyuM:~ 'eva khalu dhatyAhi, huM gautama ! te kAla te samaye vArANasI nAme nagarI hatI. te vArANasI nagarImAM AAmazAlavana nAmanA udyAna khAga ) hatA. te nagarImAM la nAane Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir .126 3 puSpitAstra tatra vArANasyAM nagaryAM khalu bhadro nAma sArthavAho'bhUt ADhyaH aparibhUtaH, etadvathAkhyA prAgevoktA / tasya khalu bhadrasya ca subhadrA nAma bhAryA sukumArapANipAdA0 bandhyA avijanayitrI-putrAdikAnAmaprasavazIlA, ata eva 'jAnukUparamAtA'-jAnukUrparANAmeva mAtA-jananI yA sA tathA, yadvAjAnukUrparANyeva natvapatyaM mimate-spRzanti tasyAH stanau iti, athavA-jAnukUrparamAtreticchAyA-jAnukUrNarANyeva mAtrA parikaraH kroDanivezanIyaH parakIyaputrAdisahAyatAsamartharUpo yasyAH na tu svaputralakSaNa utsaGganivezanIyaH vAha rahatA thA jo dhanadhAnyAdise samRddha aura dUsaroMse aparibhUta thaa| usa bhadra sArthavAhakI patnIkA nAma subhadrA thA, jo sukumAra hAtha pairavAlI thii| parantu vaha bandhyA thii| ataeva usane eka bhI santAnako janma nahIM diyA thaa| kevala jAnu aura kUparakI mAtA thii| yahA~ " jAnukUparamAtA " kA yaha bhI artha hotA haijisake stanoMko kevala ghuTane aura kohaniyA sparza karatI thIM, naki santAna / athavA yahA~ " jAnukUrparamAtrA" yaha bhI chAyA hotI hai| isakA artha hotA hai-jisake jAnu aura kUpara arthAt godI aura hAtha dUsaroMke putroke lADa pyArameM hI samartha the, naki apane putroMke lADa pyArameM / kyoMki usako apanI koI santAna nahIM thii| sArthavAha raheto hato ke je dhanadhAnyAdithI samRddha ane bIjAothI aparibhUta (achata) hatA. te bhadra sArthavAhanI strInuM nAma subhadrA hatuM je sukumAra hAthapagavALI hatI. paraMtu te vAMjhaNI hatI. eTale tene eka paNa saMtAnane janma Ape nahote kevaLa jAnu ane kurparanI mAtA hatI. ahIM "jAnukuparamAtA" ne evo artha thAya che ke jenAM stanane kevaLa goThaNa ane koNIo ja sparza karatI hatI nahi ke santAna. athavA ahIM "jAnukUparamAtrA" evI paNa chAyA thAya che-eno artha evo thAya che ke jenA jAnu ane phari eTale kheLa ane hAtha bIjAnA putrone lADa gAramAM ja samartha hatA, nahi ke pitAnA putrane vAha pAramAM. kAraNa ke tene potAnuM koI saMtAna nahotuM. For Private and Personal Use Only Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhino TokA varga 3 adhya. 4 bahuputrikA devI parikaraH, iti jAnukUparamAtrA ca api abhavat / tataH tadanantaraM tasyAH= . pUrvoktAyAH khalu subhadrAyAH sArthavAhikAyAH anyadA kadAcitU pUrvarAtrApararAtrakAle rAtripUrvaparabhAgasamaye kuTumbajAgarikAM jAgratyAH kuTumbAtha jAgaraNAM kurnatyAH ayametadrUpaH bakSyamANalakSaNaH ' yAvat' zabdena AdhyAtmikaH, cintitaH, prArthitaH, manogataH saMkalpaH samudapadyata-jAtaH, AdhyAtmikAdisaMkalpAntAnAM padAnAM vyAkhyA prAgeva kRtA / subhadrAyAH saMkalpasvarUpamAha-'evaM khalvi' tyAdinA-ahaM-subhadrA sArthavAhikA bhadreNa tannAmakeMna sArthavAhena svapatinA sArddha-saha vipulAna-bahUn bhogabhogAn-zabdA usake bAda eka samaya pichalI rAtameM kuTumbajAgaraNA karatI huI usa subhadrA sArthavAhIke hRdayameM yaha isa prakArakA AdhyAtmika, cintata prArthita aura manogata saMkalpa utpanna huA ki maiM bhadrasArthavAhake sAtha aneka prakArake zabdAdi vipula bhogoMko bhogatI huI vicaraNa kara rahI huuN| para Ajataka mere eka bhI santAna nahIM huii| ve mAtAeM dhanya haiM, puNyazIla haiM, unhoMne puNyoMkA arjana kiyA hai, unakA strItva saphala hai aura una mAtAoMne apane manuSya janma aura jIvanakA phala acchItaraha pAyA hai, jina mAtAoMkI apane udarase utpanna, stanake dUdhakI lobhI, kAnoMko lubhAnevAlI vANIko uccAraNa karanevAlI, mA~ ! mA~ !! isa hRdayasparzI tyAra pachI eka vakhata pAchalI rAtrimAM kuTuMba jAgaraNa karatAM te subhadrA sArthavAhInA hRdayamAM A eka evI prakArane AdhyAtmika, ciMtita, prArthita, ane mane gata saMkalpa utpanna thaye ke huM bhadra sArthavAhanI sAthe aneka prakAranA zabda Adi vipula bhogane bhagavatI vicaruM chuM paNa Aja sudhI mane eka paNa saMtAna thayuM nathI. te mAtAne dhanya che te puNyazIla che-temaNe puNya meLavyuM che temanuM strIpaNuM sakta che ane te mAtAonA, pitAnA manuSya janma ane jIvananuM phaLa sArI rIte meLavyuM che ke je mAtAoe, pitAnA udara utpanna, stananAM dUdhano bhavALAM, kAnane lalacAvanArI vANI bolatAM, mA-ma evA hRdaya sparzI zabda For Private and Personal Use Only Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 3 puSpitAvatra dona viSayAn bhuJjAnA biharAmi, kintu no caiva khalu ahaM dArakaM-putra dArikAM-kanyAM vA prajanayAmi prasUye, tat-tasmAt hetoH khalu tAH ambikA:-mAtaro : dhanyA dhanaM prazaMsApamahantIti dhanyAH kRtArthAH, yAvacchabdena-puNyA:, kRtapuNyAH, kRtalakSaNAH, ityeSAM saGgraho vidheyaH, tatra puNyA pavitrAH kRtapuNya vihitasukRtAH, kRtalakSaNA: saphalIkRtalakSaNAH, punastAsAm ambikAnAM mAtRRNAM manujajanma, jIvitaphalam jIvanaphalam ca zabdako bolanevAlI, tathA stanamUla aura kakSake bIca bhAgameM abhisaraNa karanevAlI santAna una mAtAoMke stanoMko dUdhase paripUrNa karatI hai arthAt santAnake vAtsalyase mAtAke stanomeM dUdhabhara AtA hai| phira ve santAna komala kamala sadRza hAthoMke dvArA godameM baiThAyI jAnepara ucca svarase uccArita kAnoMko acche laganevAle madhura zabdoMko sunAkara mAtAoMko prasanna karatI hai| maiM bhAgyahIna hU~, puNyahIna hU~ aura maiMne pUrva janmameM kabhI puNyopArjana nahIM kiyA isI liye inameMse santAna sambandhI eka bhI sukhako na pAsakI kyoMkI mujhe eka bhI saMtAna nahIM huii| isa prakAra soca-vicAra karatI huI vaha atyanta dIna tathA malIna ho nIcA mukha karake ArtadhyAna karane lgii| bolatAM tathA stanamUla ane kAkhanA vacalA bhAgamAM abhisaraNa karavAvAlAM saMtAna te mAtAonAM stanane dUdhathI paripUrNa kare che. arthAta saMtAnanA snehathI mAtAnA stanamAM dUdha bharAI jAya che. pachI te saMtAna komaLa kamaLanA jevA hAtha vaDe zALAmAM besADavAmAM Ave tyAre uMcA svarathI belIne kAnane sAruM lAge evA madhura zabdane saMbhaLAvIne mAtAone prasanna kare che. - huM bhAgyahIna chuM-puNyahIna chuM-ane meM pUrva janmamAM kadI puNyanuM upA ma nathI karyuM tethI saMtAna sabadhI A sumAMnuM eka paNa sukha meLavI sI nathI. kemake mane eka paNa yuvAna thayuM nathI A prakAre sAca vicAra karatI te atyaMta dIna tathA malIna thaI nIca mukha karI ArtadhyAna karavA lAgI. For Private and Personal Use Only Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zundarapodhinI TIkA varga 3 adhya. 4 bahuputrikA devI 329 mulabdha samyakmAptam saphalamiti yAvata manye ravIkuva, yAsAM mAtRNAM nijakukSisambhUtAH svakIyodarajAtAH zizavaH, atra sUtre napuMsakatvaM prAkRtatvAt / stanadugdhalubdhakA-stanayordugdhaM tasmin lubdhA-prasaktAH ta eva TubdhakAH madhurasamullApakAH madhurA:= zravaNaramaNIyAH samullApAH-samyaguccaiHzabdAH yeSAM te tathA, maJjala ( mammaNa) prajalpitA: manjulaM-ruciraM hRdayaspRhaNIyamiti yAvada, prajalpitaM (mA-mA prabhRti ) zabdoccAraNaM yeSAM te tathA, stanamUlakakSadezabhAgam-stanayormUlam stanamUlam tasmAt kakSAveva dezau 'bAhumUle ubhe kakSau' ityamarAva , bAhumUlamadezau tayorbhAgaH= usa kAla usa samayameM IryAsamiti, bhASAsamiti, eSaNAsamiti tathA AdAna, bhANDa aura amatrake nikSepaNAkI samiti, aura uccAra-prasraNa-zleSma-siGghANa -pariSThApanA samiti, ina samitiyoMse tathA manogupti, vacogupti aura kAyagupti, ina tIno guptiyoMse yukta, indriyoMko damana karanevAlI, guptabrahmacAriNI, bahuzrutA=bahuta zAstroMko jAnanevAlI, aura bahuta parivArase yukta, suvratA nAmakI AryAe~, tIrthaGkara paramparAse vicaraNa karatI huI prAmAnugrAma vihAra karatI huI vArANasI nagarImeM aayiiN| vahA~ Akara kalpAnusAra avagraha AjJA lekara upAzrayameM utarI aura saMyama tapake dvArA apanI AtmAko bhAvita karatI huI vicarane lgiiN| te kAyA te samaye Isamiti, bhASAsamiti, eSaNAsamiti tathA AdAna bhAMDa ane amatranI nikSepaNAnI samiti tathA uccAraNa, prasavaNa, lebsa siMghANa parijhApanA samiti A badhI samitiothI tathA mane gupti, vAgupti ane kAyagupti, A traNa zumbiothI yukta, indriyane damana karavAvALI, gusa bAhmacAriNI, bahuzratA=bahuzAstrone jANuMvAvALI ane bahu parivArathI yukta, suratA nAmanI AryAe, tIrthaMkara paraMparAthI vicaratI eka gAmathI bIje gAma vihAra karatI karatI vArANasI nagarImAM AvI. ahIM AvIne kahapAnusAra avagraha= AjJA laIne upAzrayamAM utarI ane saMyama tathA ta5dvArA potAnA AtmAne bhAvita karatI karatI vicaravA lAgI. For Private and Personal Use Only Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - puSitAmA mAntastam amisarantaH sammukhAbhisaraNaM kurvANAH prasnuvanti-mAtastanyaM malA rayantItyanta vitaNyarthaH / tathA punazca komalakamalopamAbhyAM-komalapaGkajasadRzAbhyAM hastAbhyAM gRhItvA utsaGganivezitAH utsaGgaH kroDaH ( aGka) tatra nivezitAH sthApitAH santaH samullApakAn samyaguccaiH zabdAn sumadhurAn punaH punaH bhUyo bhUyaH mammaNa (maJjula) prabhaNitAn-mAmA iti zravaNaramaNIyabhASitAn dadati-mAtRprabhRtizravaNAya vitaranti tAdRzAn zabdAn kurvantIti bhAvaH / ahaM-subhadrA khalu-nizcayena adhanyA, apuNyA apavitrA yadvA etasmin janmani puNyarahitA, akRtapuNyA-asaJcitasukatA pUrvajanmanyapi asampAditadAnAdisukarmakalApeti tAtparyam , asmi, yad etataH etanmadhyAt ___ usake bAda una suvratA AryAoMkA eka saMghADA vArANasI nagarIke ucca nIca madhyama kulomeM gRhasamudAnI bhikSA ( aneka gharoMse lIjAnevAlI bhikSA ) ke liye phiratA huA bhadrasArthavAhake gharameM aayaa| usake bAda subhadrA sArthavAhI AtI huI una AryAoMko dekhA aura unako dekhakara usakA hRdaya hRSTa aura tuSTa ho gayA, aura vinayake liye zIghra hI Asanase utthii| uThakara sAta ATha paga sAmane gii| sAmane jAkara unako vandana namaskAra kiyaa| bAda, vipula azana pAna khAdya svAdyakA pratilAbha karAkara isa prakAra bolI. tyAra pachI te suvratA ArthIone eka saMghADe vArANasI nagarInA uca nIca ane madhyama kulamAM gRhasamudAnI bhikSA (aneka gharamAMthI levAnI bhikSA)ne mATe pharatA pharatA bhadrasArthavAhanA gharamAM AvyuM. tyAra pachI subhadrA sArthavAhIe te AryAne AvatI joI ane temane joIne te sArthavAhInuM hRdaya huNa ane tuSTa thaI gayuM ane temanuM svAgata vinaya karavA mATe turata pitAne AsanethI UThI. UThIne sAta ATha pagalAM sAme gaI. ane temane vaMdana namaskAra karyo. tyAra pachI vipula azana (khAna) pAna khAdya svAghanA pratilAbha karAvI A prakAre bolI. For Private and Personal Use Only Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 331 sundarabodhinI TokA varga 3 anya. 4 pahuputrikA devI pUrvoktavizeSaNaviziSTAnAM putrANAM madhyAt. : ekamapi santAnaM na prAptAna labdhavatI, ityevaM prakAreNa apahatamanaHsaMkalpA-vinaSTamano'milaSitakAmanA ' yAvat ' zabdena adhomukhItyAdInAM prAguktAnAM saMgraho bodhyA, dhyAyati ArtadhyAnaM karoti / muvratAH tanAmikA AryikAH / 'saGghATakaH sAdhvI he devAnupriye ! maiM bhadrasArthavAhake sAtha aneka prakArake vipula bhogoMko bhogatI huI vicaratI huuN| parantu Aja taka mere eka bhI santAna nahIM huii| ve mAtAe~ dhanya haiM, puNyazIlA haiM unhoMne pUrva janmameM puNya upArjana kiyA hai aura una mAtAoMne hI apane manuSya janma aura jIvanakA phala acchI taraha pAyA hai. jina mAtAoMkI apane. udarase utpanna, stanake dUdhako lobhI, kAnoko lubhAnevAlI vANIko uccAraNa karanevAlI, mA ! mA~ ! ! isa hRdayasparzI zabdako bolanebAlI, tathA stana mUla aura kakSake bIca bhAgameM abhisaraNa karanebAlI santAna, una mAtAoke stanoMko dUdhase paripUrNa karatI hai, phira ve komala kamala sadRza hAthoMke dvArA godImeM baiThAye jAnepara, ucca svaroMse uccArita, kAnoMko acche laganevAle, madhura zabdoMko bolakara mAtAoMko prasanna karatI hai| mai bhAgyahIna hU~, puNyahIna hU~, maiMne kabhI puNyAcaraNa nahIM kiyA he devAnupriye ! huM bhadra sArthavAhanI sAthe aneka prakAranA vipula lega bhagavatI vicaruM chuM. paraMtu Ajaparyata mane eka paNa saMtAna thayuM nathI. te mAtAone dhanya che-te puNyazIlA che-temaNe pUrvajanmamAM puNya upArjana karyuM che ane te mAtAoe ja pitAnA manuSyajanma ane jIvananuM phaLa sArI rIte meLavyuM che ke je mAtAonAM pitAnAM udarathI utpanna, stananA dUdha mATe bhI, kAnene lalacAvanArI vANI bolatAM, mAM-mAM evA hRdayasparzI zabdane bolavAvALAM tathA stanamUla ane kUkhanI vacalA bhAgamAM abhisaraNa karavAvALAM saMtAna, te mAtAonA stanane dUdhathI paripUrNa kare chevaLI te kemala kamala jevA hAtha vaDe kheALAmAM besADatAM uMcA svarathI bolI kAnene sAruM lAge tevA madhura zabda bolIne mAtAone prasanna kare che. huM bhAgyahIna chuM, puNyahIna chuM. For Private and Personal Use Only Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir samUhaH, gRhasamudAnasya-gRheSu-aneke geheSu samudAnaM-mikSATanaM, gRhasanudAna anekagRhagRhItaM bhaikSaM tasya tathA, zeSaM sugamam // 2 // taeNaM tAo ajAo mubhadaM satthavAhiM eva vayAsI-amhe gaM chAyAtataH khalu tA AryikAH subhadrAM sArthavAhImevamAdiSuH-vayaM khalu isI liye ina sabhI sukhoM se maiM eka bhI sukhako na pA skii| kyoM ki mujhe eka bhI saMtAna nahIM huii| he devAnupriyoM ! Apa loga bahuta jJAnavAlI haiM, bahutasI bAtoMko jAnatI haiM aura bahutase grAma, nagara yAvat sanivezoMmeM vicaratI haiM bahutase rAjA, Izvara, talavara Adise lekara sArthavAhoMke gharoMmeM bhikSArtha ApakA jAnA hotA hai| kyA kahIM koI vidyA prayoga vA maMtra-prayoga, vamana athavA virecana, vastikarma vA auSadha athavA bhaiSajya Apako milA hai ? jisase mere laDakA yA laDakI ho sake // 2 // meM kadI puNyanuM AcaraNa karyuM nathI. tethI AvA prakAranAM sukhamAMthI huM eka paNa sukhane meLavI zakI nahi. kemake mane eka paNa saMtAna thayuM nathI. - he devAnupri ! Apa leka bahu jJAnavALAM che ghaNae vAtane jANe che. ane ghaNAM gAma nagara yAvata sannivezamAM vicare che. ghaNu ghaNu rAjA, Izvara, talavara AdithI mAMDIne sArthavAhonA gharomAM bhikSArtha Apane jAvAnuM paNa thAya che. te zuM kayAMya koI vidyAprayAga athavA maMtraprayAga, vamana athavA virecana, bastikarma ke auSadha athavA bhaiSajya tamane maLyuM che ? jethI mane putra putrI ya sa ? (2). For Private and Personal Use Only Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 233 greatfunt cret varga 3 abhya. 4 bahuputrikA devI devApi ! samaNIo niggaMthIo iriyAsamiyAo jAva guttaraMmayArIo, mo khalu kappai amhaM eyamahaM kaNNehiM vi NisAmittae, kimaMga ! puNa udisita vA samAyarittae vA amhe NaM devANuppiye ! NavaraM tava vicitaM kevalipaNNattaM dhammaM parikahemo / tae NaM subhaddA satthavAhI tAsiM ajjANaM aMtie dhammaM soccA nisamma haTThatuTThA tAo ajjAo tikhutto baMdara namasara, vaMdittA namasittA evaM bayAsI - sadahAmiNaM ajjAo ! niggaMthaM pAvayaNaM, pattiyAmiNaM roe miNaM ajjAo ! niggaMthaM pAvayaNaM ! evameyaM, tahameyaM, avitahameyaM, jAva sAvadhammaM paDivajjae / ahAmuha devANuppie ! mA paDibaMdha kareha / taeNaM sA subhaddA satthavAhI tAsaM ajjANaM aMtie jAva paDivajjara, paDivajjittA tAo ajAo baMdara namasara paDivisajjai / devAnupriye ! zramaNyo nirgrandhya IrSyAsamitA yAvat guptabrahmacAriNyaH, no khalu kalpate asmAkam etamartha karNAbhyAmapi nizAmayituM kimaGga 1 punarupadeSTuM vA samAcarituM vA, vayaM khalu devAnupriye ! navaraM tava vicitraM kevalajJaptaM dharma parikathayAmaH / For Private and Personal Use Only tataH khalu subhadrA sArthavAhI tAsAmAryANAmantike dharmaM zrulA nizamya hRSTatuSTA tA AryAtrikulo vandate namasyati vandilA namasthitA evamavAdIt zraddadhAmi khalu AryAH ! nirganthaM pravacanaM, pratyemi khalu, rocayAmi khaMDa AryA ! nirgranthaM pravacanam evametat, tathyametat, avitathametat, yAvat zrAvakadharma pratipadye / yathAsukhaM devAnupriye ! mA pratibandhaM kuru tataH khalu sA subhadrA sArthavAhI tAsAmAryANAmantike yAvat pratipadyate pratipadya tA AryAH vandate namasyati prativisarjayati / Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 3 puSpivAyatra taeNaM subhaddA satyavAhI samaNovAsiyA jAyA jAva viharai / taeNaM tIse subhaddAe samaNovAsiyAe aNNayA kayAi puvvarattAvarattakAla. samae kuDuMbajAgariyaM jAgaramANIe samANIe ayameyArUve ajjhathie jAva saMkappe samupajjitthA-evaM khalu ahaM bhaddeNaM satthavAheNa saddhi viulAI bhogabhogAI bhuJjamANI jAva viharAmi, no ceva NaM ahaM dAragaM vA dArigaM vA payAmi, taM seyaM khalu mamaM kallaM pAuppabhAyAe jAva jalaMte bhaddassa ApucchittA suvvayANaM ajjANaM aMtie ajjA bhavittA agArAo jAva pavvaittae, evaM saMpehei, saMpehitA, kalle jeNeva bhadde satyavAhe teNeva uvAgayA, karatala-jAva evaM vayAsI-evaM khalu ahaM devANuppiyA ! tubbhehi saddhiM bahUI vAsAiM viulAI bhogabhogAiM bhuMjamANI jAva viharAmi, no ceva NaM dAragaM vA dAriyaM vA payAmi, taM- icchAmi gaM devANuppiyA ! tumbhehi abbhaNuNNAyA samANI munvayANaM ajjANaM. nAva pavvaittae / taeNaM se mahe / tataH khalu subhadrA sArthavAhI zramaNopAsikA jAtA yAvad viharati / tataH khalu tasyAH subhadrAyAH zramaNopAsikAyA anyadA kadAcit pUrvarAtrApararAtrakAle kuTumbajAgarikAM jAgratyA satyAH ayametadrUpo yAvada samudapadyata-evaM khalu ahaM bhadreNa sArthavAhena sArddha vipulAn bhogabhogAn bhuJjAnA yAvad viharAmi, nocaiva khalu ahaM dArakaMvA dArikAM vA prajanayAmi, tatazreyaH khalu mama kalye prAduryAvat jvalati bhadramApRcchaya muvratAnAmAryANAmantike AryA bhUlA agArAd yAvat pravajitum / evaM saMprekSate, saMprekSya kalye yatraiva bhadraH sArthavAhastatraivopAgatA, karatala-yAvata evamavAdI-evaM khalu ahaM devAnupiyAH ! yuSmAbhiH sArddha bahUni varSANi vipulAn bhogamogAna bhuJjAnA yAvad viharAmi, no caiva khalu dArakaM vA dArikAM vA bhajanayAmi, tad icchAmi khalu devAnupiyAH ! yuSmAbhirabhyanujJAtA satI mukhatAnAmAryANAmantike yAvat pravajitum / tataH khalu sa bhadraH sArthavAhA For Private and Personal Use Only Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TIkA varga 3 adhya. 4 bahuputrikA devI satyavAhe subhaI satthavAhI evaM vayAsI-mA gaM tumaM devANuppiyA ! idANi muMDA jAva pavvayAhi, bhuMjAhi tAva devANuppie ! mae saddhiM viulAI bhogabhogAI, tato pacchA bhuttabhoI suvvayANaM ajjANaM jAva pavyayAhi / tae NaM subhaddA satthavAhI bhahassa0 eyamadaM no ADhAi no parijANai docaM pi taccapi bhaddA satthavAhI evaM kyAsI-icchAmi gaM devANuppiyA ! tubbhehi anbhaNunAyA samANI jAva pavvaittae / tae NaM se bhadde satyavAhe jAhe no saMcAei bahUrhi AghavaNAhi ya evaM patravaNAhiya saNNavaNAhi ya viSNavaNAhi ya Aghavittae vA jAba viSNavittae vA tAhe akAmae ceva subhahAe nikkhamaNaM aNumaNNitthA // 3 // .. subhadrAM sArthavAhIm evamavAdI-mA khalu tvaM devAnupriye ! idAnIM muNDA yAvat pravraja / bhukSva tAvad devAnupriye ! mayA sAI vipulAn bhogabhogAn , tataH pazcAt bhuktabhoginI suvratAnAmAryANAmantike yAvat pavana / tataH khalu subhadrA sArthavAhI bhadrasya0 etamartha no Adriyate no parijAnAti dvitIyamapi tRtIyamapi bhadrA sArthavAhI evamavAdIt-icchAmi khalu devaanu| piyAH ! yuSmAbhirabhyanujJAtA satI yAvat pravajitum / tataH khalu sa bhadraH sArthavAho yadA no zaknoti-bahIbhirAkhyApanAbhizca evaM prajJApanAbhizca saMjJApanAbhizca, vijJApanAbhizca, AkhyApayitum vA, yAvat vijJApayituM vA, tadA akAmatazcaiva subhadrAyA niSkramaNamanvamanyata // 3 // TIkA'taeNaM tAo' ityAdi-rocayAmi ruciviSayIkaromi, pratipaye'taeNaM tAo' ityAdiusake bAda vaha sAdhvI usa subhadrA sArthavAhIse isa prakAra bolI'taeNaM tAo'tyAhi. tyAra bAda te sAdhvI (AryA) te subhadrA sArthavAhIne A prakAre belI: For Private and Personal Use Only Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 3 puSpivAsana ... he devAnupriye ! hama loga IryAsamiti Adi samitiyoMse tathA tIna gutiyose yukta, indriyako vazameM rakhanevAlI guptabrahmacAriNI nimrantha zramaNI haiN| hamako ina bAtoMkA kAnoMse sunanA bhI nahI kalapatA, to phira hama loga inakA upadeza yA AcaraNa kaise kara sakatI haiN| he devAnupriye ! vizeSa yaha hai ki hama loga kevali prarUpita dAnazIla Adi nAnA prakArake dharmakA hI upadeza karatI haiN| usake bAda vaha subhadrA sArthavAhI una AryAoMse dharma sunakara use hRdayameM dhAraNa kara hRSTa-tuSTa hRdayase unako tInabAra vandana aura namaskAra kara isa prakAra bolI-he devAnupriye / maiM nigraMtha pravacanapara zraddhA karatI hU~, vizvAsa karatI huuN| nintha prava. canapara merI ruci huI hai| Apane jo upadeza diyA hai vaha satya hai,-sarvathA satya hai, maiM yAvat zrAvaka dharmako svIkAra karatI huuN| una AryAoMne kahA-he devAnupriye ! jisa prakAra tumheM sukha ho vaisA hI karo dharmAcaraNameM pramAda mata karanA / usake bAda usa subhadrA sArthavAhIne una AryAoMke samIpa nirgrantha dharmako svIkAra kiyaa| he devAnupriye ! ame loka IrSA samiti Adi samitiothI tathA traNa guptiothI yukta, Indriyone vazamAM rAkhavAvALI, gupta brahmacAriNI nigraMtha amaNI chIe. ame leke AvI bAbata kAnethI paNa sAMbhaLavA kalpatI nathI te pachI tene upadeza athavA AcaraNa kevI rIte karI zakIe ? he devAnupriye ! vizeSa e che ke ame leke kevalI prarUpita dAna zIla Adi nAnA prakAranA dhane ja upadeza karIe chIe. tyAra bAda te subhadrAsArthanAhI te AryAe pAsethI dharma sAMbhaLIne te hRdayamAM dhAraNa karI hRSTatuSTa hRdayathI temane traNa vAra vaMdana ane namaskAra karI A pramANe belI:- he devAnupriye ! huM nirNaya pravacana para zraddhA karuM chuM-vizvAsa karuM chuM. nigraMtha pravacana para mArI rUcI thaI che. Ape je upadeza Ape che te satya che-sarvathA satya che. huM yAvat zrAvaka dharmane svIkAra karuM chuM. te AryAe kahyuM - * he devAnupriye ! tane je prakAre sukha thAya temaja kara. dharmAcaraNamAM prasAda na kare. tyAra pachI te subhadrAsArthavAhIe te ArthIonI pAse nirgatha dharmane For Private and Personal Use Only Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org sundarabodhinI TokA varga 3 adhya- 4 bahuputrikA devI 337 aGgIkaromi, bhogabhogAna - bhogAH = zabdAdayasteSAM bhogAH = AsevanAni tAn / AkhyApanAbhiH = ' gRhavAsaH zreyAn ' iti tatparIkSArthaM samAnyataH kathanaiH, prajJApanAbhiH = ' tvaM mA parivraja ' saMyamAsscaraNaM duSkaram " Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ; anantara una AryAoMkA vandana aura namaskArake sAtha visarjana kiyA / usake bAda vaha subhadrA sArthavAhI zramaNopAsikA ho gayI, yAvat zrAvakadharma pAlatI huI vicarane lagI / usake bAda eka samaya pichalI rAta meM kuTumbajAgaraNA karatI huI usa subhadrA sArthavAhIke hRdayameM isa prakArakA AdhyAtmika yAvat vicAra utpanna huA ki maiM bhadra sArthavAha ke sAtha vipula bhogoMko bhogatI huI yAvat vicara rahI hU~ / para Ajataka mere eka bhI santAna nahIM huI / isaliye mujhe ucita hai ki sUryodaya honepara bhadra sArthavAhako pUchakara suvratA AryAoMke samIpa AryA ho ghara choDakara pravrajita banU~ / aisA vicArakara bhadrasArthavAhake pAsa AyI aura hAtha jor3a kara isa prakAra bolI- he devAnupriya ! maiM tumhAre sAtha bahuta varSoM taka vipula bhogoM ko bhogatI huI vicara rahI hU~, para Ajataka mere eka bhI santAna nahIM huI / svIkAra karyo. ne pachI te Aryone vaMdana ane namaskAra karIne visarjana karyuM" ( vihAya bhAyI. ) For Private and Personal Use Only tyAra pachI te subhadrA sArthavAhI zramaNu upAsikA thai gai, tamAma zrAvakadharmanuM pAlana karatI vicaravA lAgI. tyAra pachI eka samaye pAchalI rAtrie kuTuMba jAgaraNA karatI karatI te subhadrAsA vAhonA hRdayamAM A prakAranA AdhyA tmika-vicAra Avye ke huM bhadra sArthavAhanI sAthe vipula lAgeAne bhAgavatI vicaraNa karUM chuM paNu Aja paryanta mane e santAna thayu nathI. AthI mane e ceAgya che ke sUryodaya thatAMja bhadra sArthavAhane pUchIne sutratA AryAenI pAse AryA thai ghara badhu cheADI daine prajita anuM. eve vicAra karIne bhadrasAvAhanI pAse AvI ane hAtha joDI A ahAre motI:- he devAnupriya ! huM tamArI sAthe ghaNAM varSo sudhI vipula bhAgavilAsa bhAgavatI karUM chuM. paNu 73 Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 38 3 puSpitAsUtra itivizeSataH kathanaiH, 'saMjJApanAbhiH = ' saMyamA''rAdhanaM bhuktabhogAvasthAyAM sukaram ' iti saMbodhanAbhiH, vijJApanAbhiH saMyamagrahaNe tadantaHkaraNadraDhima'parIkSArthI sapremapratipAdanaiH, akAmataH- saMyamamArge tAM subhadrAM niroddhumakSamaH isaliye maiM cAhatI hU~ ki tumase AjJA lekara suvratA AryAoMke samIpa dIkSA lekara pravrajita ho jAU~ / usake bAda vaha bhadra sArthavAha subhadrA sArthavAhIse isa prakAra kahane lagA: subhadrA sArthavAhIne bhadrake he devAnupriye ! tuma abhI dIkSA mata lo| tuma abho saMsArameM hI raho / vipula bhoga bhoganeke bAda sutratA AryAoMke samIpa dIkSA lekara pravajita honA / bhadra sArthavAhake dvArA isa prakAra kahe jAnepara bhI usa vacanoMkA Adara nahIM kiyA, aura na usake vacanoM para vicAra hI kiyA / dUsarI bAra tIsarI bAra bhI subhadrA sArthavAhIne isa prakAra kahA- he devAnupriya ! tumase AjJA pAkara pravrajyA lekI icchA karatI hU~ / usake bAda vaha bhadra sArthavAha bahuta prakArakI ' AkhyApanA ' = ' ghara meM rahanA AjasudhI mane eka paNu saMtAna nathI thayu' mATe huM cAhuM chuM ke tamArI AjJA lai sutratA AryoenI pAse dIkSA laine pratrajita thaI jAuM. tyAra pachI te bhadrasArthavAha subhadrA sAryavAhIne A pramANe kahevA lAgyA: hai devAnupriye ! tame hamaNAM dIkSA na le. tame hamaNAM saMsAramAM ja raheA. vipulabhAga bhAgavI lIdhA pachI sutratA AryAenI pAse dIkSA laIne pravrujita thajo. bhadra sAthe vAhe A pramANe kahevAthI te subhadrAsA vAhIe bhadranAM vacanA mAnyAM nahi tema tenA vacanA upara vicAra paNa na karyAM. khIjIvAra trIjIvAra paNa subhadrAsA vAhIe A pramANe kahyuM:--hai devAnupriya ! tamArI AjJA laIne pratrajyA levAnI IcchA huM karUM chuM. tyAra pachI te bhadrasA vAha ghaNA prakAre AkhyApanA= gharamAM rahevuM eja For Private and Personal Use Only Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 339 sundarabodhinI TokA varga 3 adhya. 4 bAputrikA devI samanicchannapi subhadrAyAH niSkramaNa parivrajanam anvamanyata-svIcakAra / zeSaM mubodham // 3 // mUlamtaeNaM se bhadde satyavAhe viulaM asaNaM 4 uvakkhaDAvei, mittanAi jAva AmaMtei, to pacchA bhoyaNavelAe jAca mittanAi0 sakArei sammANei, chAyA tataH khalu sa bhadraH sArthavAho vipulam azanaM pAnaM khAdyaM svAdyam upaskArayati mitrajJAti yAvadAmantrayati / tataH pazcAt bhojanavelAyAM hI zreyaskara hai| isa prakAra usakI parIkSAke liye jo sAmAnya kathana, tatsvarUpa AkhyApanAoMse, evaM ' prajJApanA '=' tuma pravrajita mata hoo, saMyamakA AcaraNa duSkara hai' isa prakAra vizeSa rUpase kathana svarUpa prajJApanAoMse, aura -- saMjJApanA = ' bhogoko bhoga leneke bAda hI saMyamakA ArAdhana sukara hai' isa prakArakA samajhAnA rUpa saMjJApanAoMse, tathA vijJApanA'' saMyama grahaNameM usake antaHkaraNakI dRDhatAkI parIkSAke liye yukti pratipAdanarUpa vijJApanAoMse samajhAnemeM samartha nahIM ho sakA taba usane anicchApUrvaka subhadrAko dIkSA lenekI AjJA dI // 3 // .. zreyasakara che e prakAre tenI parIkSAne mATe je sAmAnya kathana ke tenA jevI AkhyApanAethI, tathA prajJApanA=tame pratrajita na thAo saMyamanuM AcaraNa muzkela che A prakAranuM vizeSarUpe kathana-tevI kathanasvarUpa prajJApanAothI, tathA saMjJApanA=bhege bhogavI lIdhA pachI ja saMyamanuM ArAdhana sukara (sahaja) che" e prakAre samajAvavArUpI saMjJApanAthI, tathA vijJApanA=saMyamabahaNa karatAM tenA aMta:karaNanI dRDhatAnI parIkSAne mATe yuktipratipAdanarUpa vijJApanAthI AkhyA samajAvavAmAM samartha na thaI zakaryo tyAre teNe aniSThApUrvaka subhadrAne dIkSA levAnI AjJA ApI (u), For Private and Personal Use Only Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 3 puSpitAsana subhaI satyavAhi vhAyaM jAva pAyacchittaM savvAlaMkAravibhUsiyaM purisasahassa: vAhiNi sIyaM durUhei / tao sA subhaddA satthavAhI mittanAi jAva saMbaMdhisaMparivuDA savviDDIe jAva raveNaM vANArasInayarIe majjhaM majjheNaM jeNeva suvvayANaM ajANa uvassae teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA purisasahassavAhiNiM soyaM Thavei, subhadaM satthavAhiM sIyAo paccorahei / taeNaM bhadde satthavAhe subhadaM satthavAhiM purao kAuM jeNeva subbayA ajA teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA subbayAo ajAo vaMdai namasai, vaMdittA namaMsittA evaM kyAsI-evaM khalu devANuppiyA ! subhaddA satthavAhI mamaM bhAriyA iTThA katA jAva mA NaM vAibA pittiyA siMmiyA saMnivAiyA vivihA rogAtaMkA phusaMtu, esaNaM devANuppiyA ! saMsArabhaubiggA, bhIyA jammaNamaraNANaM, devANuppiyANaM aMtie muMDA bhavittA jAva pavvayAi, taM evaM ahaM devANu yAvat mitrajJAti satkaroti sammAnayati, subhadrA sArthavAhI snAtAM yAvat kRtamAyazcittAM sarvAlaGkAravibhUSitAM puruSasahasravAhinIM zivikAM dUrohayati / tataH sA subhadrA sArthavAhI mitrajJAti0 yAvat sambandhisaMparitA sarvaRdayA yAvat raveNa vArANasInagaryA madhyamadhyena yatraiva muvratAnAmAryANAmupAzrayastatraiva upAgacchati, upAgatya puruSasahastravAhinIM zivikAM sthApayati, subhadrA sArthavAhI zivikAtaH pratyavarohati / tataH khalu bhadraH sArthavAhaH subhadrAM sArthavAhI purataH kRtA yatraiva suvratA AryAH tatraivopAgacchati, upAgala suvratA AryA vandate namasyati, vanditA namasyitA evamavAdI-evaM khalu devAnupiyAH ! subhadrA sArthavAhI mama bhAryA iSTA kAntA yAvat mA khalu vAtikAH paittikAH zlaiSmikAH sAnnipAtikA vividhA rogAtaGkAH spRzantu, eSA khalu devAnumiyAH ! saMsArabhayodvimA, bhItA janmamaraNAbhyAM, devAnupriyANAmantrike muNDA sakhA yAvat bhavati ! sad evAmahaM devAnumiyampo ziSyAmikSAM For Private and Personal Use Only Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TokA varga 3 adhya. 4 bahuputrikA devI piyANaM sIsiNIbhikkhaM dalayAmi, paDicchatu paM devANuppiyA ! sIsiNImikkhaM / ahAmuhaM devANuppiyA ! mA paDibaMdhaM / .taeNaM sA subhadA satyavAhI tuTTA subbayAhiM ajAhiM evaM vuttA samANI haTTa0 sayameva AbharaNamallAlaMkAraM bhomuyaha, omuittA, sayameva paMcamuTThiyaM loyaM karei, karittA jeNeva subbayAo ajAo teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA sucayAo ajAo tikkhutto AyAhiNapayAhiNeNaM baMdai namasai, vaMdittA namaMsittA evaM vayAsI-AlitteNaM bhaMte ! jahA devANaMdA tahA pavaiyA jAva ajjA jAyA jAva gutta baMbhayAriNI // 4 // dadAmi, pratIcchantu khalu devAnupiyAH ! ziSyAbhikSAm / yathAsukhaM devAnumiyAH ! mA pratibandham / tataH khalu sA subhadrA sArthavAhI sutratAbhirAryAbhirevamuktA : satI khayameva AbharaNamAlyAGkAramavamuJcati, avamucyaH svayameva paJcamuSTikaM :locaM karoti, kRvA yatraiva suvratA AryAstatraivopAgacchati, upAgatya sutratA AryA strikula AdakSiNapradakSiNena vandate namaspati, vandikhA namasyitvA, evamavAdIAdIptaH khalu bhadante ! yathA devAnandA tathA prajitA yAvat AryA jAtA yAvad guptabrahmacAriNI // 4 // TIkA'taeNaM se bhadde' ityAdi-etasya vyAkhyA nigadasiddhati bodhyam // 4 // 'taeNaM se bhadde' ityAdiusake bAda usa bhadra sArthavAhane vipula azana pAna khAdya svAdyako taiyAra 'taeNaM se bhahe' tyAha. - tyAra pachI te bhasArthavAha vipula acanAna khAva svAva taiyAra karAvyuM For Private and Personal Use Only Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 3 puSpiAsana karavAyA aura apane sabhI mitra jJAti svajana bandhuoMko bulAyA aura Adara satkAra ke sAtha sabhI mitra jJAti svajana bandhuoMko bhojana karAyA / bAdameM snAnakI huI yAvat masItilaka Adise yukta, sabhI alaGkAroMse vibhUSita subhadrA hajAra manuSyoMke dvArA vAhita zibikA para baiThAyI gaI / 9 usake bAda vaha subhadrA sArthavAhI mitra jJAti svajana-bandhu aura sambandhiyoMse yukta sabhI prakArakI Rddhi yAvat bherI Adi bAjoMke svarake sAtha vArANasI nagarIke bIcobIcase hotI huI sutratA AryAoMke upAzrayameM AI, aura hajAra puruSoMse vAhita usa zibikAse utrii| bAdameM vaha bhadra sArthavAha subhadrA sArthavAhIko Age kara suvratA AryAke pAsa AyA, aura vandana namaskAra kiyaa| bAda usake usane isa prakAra kahAH he devAnupriyo ! yaha merI bhAryA subhadrA sArthavAhI merI atyanta iSTa aura krAnta hai| isako vAta pitta kapha Adi roga tathA zIta-uSNa Adike duHkha. ane pitAnA badhA mitro jJAti-svajana badhuone bolAvyA ane Adara satkAra karIne te badhAne bhejana karAvyuM. pachI subhadrAne navarAvI cAvata masI tilaka (cAMDala) Adi karAvI tamAma alaMkAra (ghareNAM) thI zaNagArI hajAra manuSyoe upADelI zikhikA (pAlakhI) upara besADavAmAM AvI. tyAra pachI te subhadrAsArthavAhI mitra, jJAti, svajana-badhu tathA sabandhienI sAthe tamAma prakAranI vyakti, bherI Adi vArtAgAjAnA svara sAthe vArANasI nagarInI vaccevacce thaIne suvratA AryAonA upAzrayamAM AvI. ane hajAra purUe upADelI te zibikAmAMthI utarI. pachI te bhadrasArthavAha subhadrA sArthavAhIne AgaLa karIne sutratA AryAnI pAse Avyo. ane vandana namaskAra karyA pachI teNe A prakAre kahyuM - he devAnupriya ! A mArI strI subhadrA sArthavAhI mArI ghaNIja ISTa ane na (priya che. tene vAta pitta kapha vagere roga ThaMDI garamI vageremAM dukha For Private and Personal Use Only Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TIkA varga 3 abhya. 4 bahuputrikA devI sparza na kara sake * isake lie sarvadA yatna karatA ArahA hU~, so yaha sArthavAhI saMsArake bhayase udvigna ho tathA janma maraNase Darakara Apa logoMke pAsa muNDa hokara pravrajita ho rahI hai, isaliye maiM Apa logoMko yaha ziSyArUpa mikSA de rahA huuN| he devAnupriyo ! isako Apa loga svIkAra kreN| ___bhadra sArthavAhake isa prakAra kahane para usa mahAsatIne usa sArthavAhIse kahA-he devAnupriye ! jaisI tumhAro khuzI ho, zubha kAmameM pramAda mata kro| suvratA mahAsatI dvArA isa prakAra kahe jAnepara vaha subhadrA sArthavAhI apane hAthoMse mAlA aura AbhUSaNoMko utAra diyA, aura usane apane hAthase paJcamuSTika luJcana kiyaa| bAdameM vaha suvratA AryAke samIpa Akara tIna bAra AdakSiNa-pradakSiNA pUrvaka vandana namaskAra karake bolI- he mahAsatI ! yaha saMsAra jarA-maraNa rUpa Agase jala rahA hai, atyanta jala rahA hai| jisa taraha koI gRhastha gharameM Aga laganepara - jalatI huI vastuoMse sparza karI na zake te mATe huM hamezAM yatna kaste AvuM chuM te A sArthavAhI saMsAranA bhayathI ciMtAtura banIne tathA janmamaraNanA DarathI Apa lekenI pAse muMThita thaI pravrajita thAya che. mATe huM Apa lokone A ziSyArUpa bhikSA ApuM chuM. he devAnupriye, Ane Apa loke svIkAra kare. bhadra sArthavAhanA A prakAre kahevAthI te mahAsatIe te sArthavAhIne kahyuM'he devAnupriye ! jevI tamArI khuzI. keI zubha kAmamAM pramAda na kare. sutratA mahAsatIe A pramANe kahevAthI te subhadrAsArthavAhIe pitAnA hAthethI mAlA ane ghareNAM utArI nAkhyAM ane teNe pitAne hAthethI paMca muSTika luMcana karyuM - pachI te sutratA AryAnI pAse AvIne traNa vAra AdakSiNa pradakSiNApUrvaka vahana nabha242 4zana modI:- he mahAsatI ! A saMsAra jarA-maraNarUpa agni vaDe baLI rahyo che-khUba baLe che. jema ke gRhastha gharamAM Aga lAge tyAre baLI jatI vastuomAMthI For Private and Personal Use Only Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir e 3 puSpitA surakSita rakhatA bahumUlya aura thoDe vajanabAlI vastuko nikAla letA hai aura use hai usI prakAra maiM apanI AtmAko jo merI iSTa hai, kAnta hai, priya hai, saMmata = sammAnita hai anumata - baDe prema se surakSita hai, bahumata hai aneka prakArase lAlita pAlita hai, usako zIta, uSNa, bhUkha, tRSA, cora, siMha, sarpa, DAMsa, macchara tathA vAta pitta kapha Adi roga parISaha upasarga koI nukasAna na pahu~cA sakeM tathA merI AtmA paraloka meM hita rUpa, sukharUpa kuzala rUpa aura paramparAse kalyANa rUpa rahe / isa liye maiM Apake pAsa muNDita hokara prabrajita hotI hU~ / maiM pratilekhanA Adi kriyAko siikhuuNgii| ApakI AjJA se saMyamakI saba kriyAko pAlU~gI / isa prakAra vaha sArthavAhI devAnandAke samAna pravajita huI aura AryA ho gaI tathA pA~casamiti aura tIna guptiyoMse yukta ho sakala indriyoMkA damana kara vaha guptabrahmacAriNI ho gayI // 4 // bahu kimatavALI ane echA vajanavALI vastune kADhI le che ane tene surakSita rAkhe che tevIja rIte huM mArA AtmA-ke je mArA iSTa che-kAnta che-priya che-- saMmata=sammAnita che, anumata=khahu premathI surakSita che, ahumata che=aneka amarathI sasila pAsita che, tene haMDI, garabhI, lUma, tarasa, thora, siMDa, sarpa, DAMsa, bhaycha2, tathA vAta, pitta, vagere roga, parISaDa, mo nuGazAna pahoMcADI na zake tathA mArA AtmA paraleAkamAM hitarUpa, sukharUpa, kuzalarUpa tathA paramparAthI kalyANurUpa rahe te mATe tamArI pAse muDita thaine pratrajita khanuM chuM. huM pratiakhanA Adi kriyAne zIkhIza. ApanI AjJAthI sayamanI khadhI kriyAAnuM pAlana Iza. A prakAre te sArthavAhI devAnandAnI peThe pratrajita khanI ane Aryo thaI gaI tathA pAMca samiti ane traNa guptiethI yukta thaIne badhI indrionuM damana karIne te gupta brahmacAriNI thai gai. // 4 // For Private and Personal Use Only Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir fatter varga 3 abhya. 4 bahuputrikA devI mUlam-- taNaM sA subhaddA ajA annayA kayAi bahujaNassa veDarUve saMbhucchiyA jAna ajjheovavaNNA abhaMgaNaM ca uvvaTTaNaM phAsUyapANaM ca alattagaM ca kaMkaNANi ya aMjaNaM ca vaSNagaM ca cuNNagaM ca khelgANi ya khajjalla gANi ya khIraM ca puSpANi ya gavesara, gavesittA bahujaNassa dArae vA dAriyAe vA kumAreya kumAriyAe ya DiMbhae ya DibhiyAo ya appegaiyAo abhaMgei, appegaiyAo uccaTTe, evaM appegaiyAo phAyapANaeNaM NhAvei, appegaiyANaM pAe rayai, appegaiyANaM uTThe rayai, appegaiyANaM acchINi aMjei, appegaiyANaM usrura kare appegaiyANaM tilae kare appegaiyAo digiMdalae kare appegaiyANaM paMtiyAo karei appegagAI chijjAI karei, appegaiyA vanaeNaM samAlabhai, appegaiyA cunnaeNaM samAlabhai appegaiyANaM khelluNagAIM dalaya, appegaiyANaM khajjula - | , For Private and Personal Use Only 345 chAyA tataH khalu sA subhadrA AryA amyadA kadAci bahujanasya ceTarUpe saMmUcchitA yAvad adhyupapannA abhyaJjanaM ca udvarttanaM ca prAsukapAnaM ca aktakaM ca kaGkaNAni ca aJjanaM ca varNakaM ca cUrNakaM ca khelakAni ca svajjalakAni ca kSIraM ca puSpANi ca gaveSayati, gaveSayitvA bahujanasya dArakAn dArikA vA kumArAMzca kumArikAzca DimbhAMzca DimbhikAca apyekakAn abhyaGgayati apyekakAn udvarttayati, evam apyekakAn prAsukapAnakena snapayati, apyekakAnAM pAdau raJjayati, apyekakAnAm oSThau raJjayati, apyekakAnAm akSiNI aJjayati, apyekakAnAm iSukAn karoti, apyekakAnAM tilakAn karoti, apyekakAn dilindalake karoti, apyekakAnAM pIH karoti, apyekakAn chedyAn (chinnAn ) karoti, apyekakAn varNakena samAlabhate, apyekakAn cUrNakena samAlabhate, apyekakebhyaH khelakAni 4 Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 3 puSmitAsaka gAI dalayai, appegaiyAo sIrabhoyaNaM muMjAvei, appegaiyANaM pupphAI omuyai, appegaiyAo pAemu Thavei, appegaiyAo jaMghAsu karei, evaM Urusu, ucchaMge, kaDIe, piThe, urasi, khaMdhe, sIse ya karatalapuDeNaM gahAya halaulemANI 2 AgAyamANI 2 parigAyamANI 2 puttapivAsaM ca dhUyapicAsaM ca nattuyapivAsaM ca nattipivAsaM ca paJcagubbhavamANI viharai / taeNaM tAo suvvayAo ajjAo subhadaM ajaM evaM vayAsI-amhe NaM devANuppie ! samaNIo niggaMthIo iriyAsamiyAo jAva guttabaMbhayAriNIo no khalu amhaM kappai jAtakakammaM karitae, tumaM ca NaM devANuppiyA ! bahujaNassa ceDarUvesu mucchiyA jAva ajjhokvannA abbhaMgaNaM jAva nattipivAsa vA paJcaNubbhavamANI viharasi, taM NaM tumaM devANuppiyA eyassa ThANassa Aloehi jAva pAyacchittaM paDivajjAhi / taeNaM sA subhaddA ajjA dadAti, apyekakebhyaH khajjulakAni dadAti, apyekakAn kSIrabhojanaM bhojayati, apyekakAnAM puSpANi avamuzcati, apyekakAn pAdayoH sthApayati, apyekakAn jaGghayoH karoti, evaM UrcAH, utsaGge, kavyAM, pRSThe, urasi, skandhe, zIrSe ca karatalapuTena gRhIlA halaullayantI 2 AgAyantI 2 parigAyantI 2 putrapipAsAM ca duhitRpipAsAM ca naptRkapipAsAM ca naputrIpipAsAM ca pratyanubhavantI viharati / . tataH khalu tAH suvratA AryAH subhadrAmA-mevamavAdIt-cayaM khalu devAnupriye ! zramaNyo nirgranthya iryAsamitA yAvad guptabrahmacAriNyo no khalu asmAkaM kalpate jAtakarma kartum , tvaM ca khalu devAnupiye ! bahujanasya ceTarUpeSu mUrchitA yAvat adhyupapannA abhyaJjanaM ca yAvat natrIpipAsA vA pratyanubhavantI viharasi, tat khalu devAnupiye ! etasya sthAnasya Alocaya yAvat "bhAyazcicaM bhavipadyakha / tataH khalu sA subhadrA AyA~ subratAnA khalapeSu bhUlitA yAvata khalu devAnubhiH sA subhadrA For Private and Personal Use Only Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TIkA varga 3 adhya. 4 bahuputrikA devI 347 suvvayANaM ajjANaM eyamadvaM no ADhAi no parijANai, aNADhAyamANI aparijANamANI viharai / taeNaM tAo samaNIo niggaMthIo subhaI ajjaM holeMti niMdati khisaMti garahaMti abhikkhaNaM 2 eyamae nivAreMti / taeNaM tIse mubhadAe ajjAe samaNIhiM niggaMthIhi hIlijnamANIe jAva abhikkhaNaM 2 eyamaDhe nivArijjamANIe ayameyArUve ajjhathie jAva samupajjitthA-jayANaM ahaM agAravAsaM vasAmi tayANaM ahaM appavasA, jappamiiM ca NaM ahaM muMDA bhavittA agArAo aNagAriyaM pavaittA, tappamiiM ca NaM ahaM paravasA, puci ca samaNIo niggaMthIo Atuti parijANeti, iyANi no ADhAiMti no parijANaMti, taM seyaM khalu me kallaM jAva jalaMte suvvayANaM ajjANaM aMtiyAo paDinikkhamittA pADiyakaM uvassayaM uvasaMpajjittA NaM vihritte| evaM saMpehei, saMpehittA kallaM jAva jalaMte muncayANaM ajjANaM aMtiyAo mAryANAmetamartha no Adriyate no parijAnAti, anAdriyamANA aparijAnantI viharati / tataH khalu tAH zramaNyo ninthyaH subhadrAmAryA hIlanti nindanti khisanti gahante abhIkSNam 2 etamarthaM nivArayanti / tataH khalu tasyAH subhadrAyA AryAyAH zramaNIminirgranthomihIlyamAnAyA - yAvat abhIkSaNam 2 etamartha nivArayantyA ayametadrUpa AdhyAtmiko yAvat samudapadyata-yadA khalu aham agAravAsaM vasAmi tadA khallu aham AtmavazA, yataH prabhRti ca khalu ahaM muNDA bhUtrA agArAta anagAratAM prabajitA tataH prabhRti ca khalu ahaM paravazA, pUrva ca zramaNyo nirgranthya Adriyante, parijAnanti, idAnoM no Adriyante no parijAnanti, tat zreyaH khalu me kalye yAvat jvalati suvratAnAmAryANAmantikAt pratiniSkramya pratyekam upAzrayam upasaMpadya khalu vihartum / evaM saMmakSate, saMprekSya kalye yAvat jvalati For Private and Personal Use Only Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 348 3 puSpivAna paDinikkhamei, paDinikkhamittA pADiyakaM uvassayaM uvasaMpajjittA NaM viharai / tae NaM sA subhadA ajjA ajjAhiM aNohaTiyA aNivAriyA sacchaMdamaI bahujaNassa ceDarUvemu mucchitA jAva abbhaMgaNaM ca jAva nacipivAsaM ca paJcaNubbhavamANI viharai / taeNaM sA subhaddA ajjA pAsatthA pAsatthavihArI evaM osaNNA0 osaNNavihArI kusIlA kusIlavihArI saMsattA saMsattavihArI ahAcchaMdA ahAcchaMdavihArI bahUI vAsAiM sAmanapariyAgaM pAuNai, pAuNittA addhamAsiyAe saMlehaNAe attANaM jhusittA tIsaM bhattAI aNasaNAe chedittA tassa ThANassa aNAloiyappaDikaMtA kAlamAse kAlaM kiccA sohamme kappe bahuputiyAvimANe upavAyasabhAe devasayaNijjaMsi devasaMtariyAe aMgulassa asaMkhejabhAgamettAe ogAhaNAe bahuputtiyadevittAe uvavaNNA / muvratAnAmAryANAmantikA pratiniSkrAmyati, pratiniSkramya pratyekamupAzrayamupasaMpadha khalu viharati / tataH khalu sA subhadrA AryA AryAmiH anapadhaTTikA anivAritA svacchandamatiH bahujanasya ceTarUpeSu mUrchitA yAvata abhyaJjanaM ca yAvat naputrIpipAsAM ca pratyanubhavantI viharati / tataH khalu sA subhadrA AryA pArzvasthA pArthasthavihAriNI evamavasanA avasanavihAriNI kuzIlA kuzIlavihAriNI saMsaktA saMsaktavihAriNI yathAcchandA yathAcchandavihAriNI bahUni varSANi zrAmaNyaparyAyaM pAlayati, pAlayitrA arddhamAsikyA lekhanayA AtmAnaM joSayitA triMzad bhaktAni anazanena chittvA tasya sthAnasya anAlocitA'pratikrAntA kAlamAse kAlaM kRtvA saudharme kalpe bahuputrikAvimAne upapAtasabhAyAM devazayanIye devadUSyAntaritA alasya asaMkhyeyabhAgamAtrayA avagAhanayA bahuputrikAdevItayA upapanA / For Private and Personal Use Only Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhino TokA varga 3 abhya. 4 bAputrikA devI . 349 tae NaM sA bahuputtiyA devI ahuNovavannamittA samANI paMcavihAe~ pajjattIe jAva bhAsAmaNapajjattIe0 / evaM khalu gauyamA / bahuputtiyAeM devIe sA divvA deviDDI jAva amismnnnnaagyaa| se keNaTeNaM bhaMte ! evaM buccai bahuputtiyA devI 2 ? goyamA ! bahuputtiyA NaM devI jAI jAhe sakassa devidassa devaraNNo uvatthANiyaNaM kareMi, tAhe 2 bahave dArae ya dAriyAe ya Dibhae ya DibhiyAo ya viuvvai, viunvittA jeNeva sakke deviMde devarAyA teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA sakkassa deviMdassa devaraNNo divvaM deviDDi divvaM devajjuiM divvaM devANubhAgaM uvadaMsei, seM teNaTeNaM goyamA ! evaM vucai bahuputtiyA devI // 5 // ___ tataH khalu sA bahuputrikA devI adhunopapannamAtrA satI paJcavidhayA paryAptyA yAvad bhASAmanaHparyAptyA0 / evaM khalu gautama ! bahuputrikayA devyA divyA devarddhiH yAvat amisamanvAgavA / atha sA kenArthena bhadanta ! evamucyate bahuputrikA devI 2 ? gautama ! bahuputrikA khalu devI yadA yadA zakrasya devendrasya devarAjasya upasthAna (pratyAsattigamanaM) karoti / tadA tadA bahUn dArakAMzca dArikAzca DimbhAMzca DimbhikAzca vikurute, vikRtya yatraiva zakro devendro devarAjastatraiva upAgacchati, upAgatya zakrasya devendrasya devarAjasya divyAM devaddhi divyaM devajyotiH divyaM devAnubhAgamupadarzayati / tattenA'rthena gautama ! evamucyate bahuputrikA devI // 5 // TIkA'taeNaM sA' ityAdi-tataH tadanantaraM khalu iti vAkyAlaGkAre sA= 'taeNaM sA' ityAdi-- usake bAda vaha subhadrA AryA eka samaya gRhasthake bAlabaccoMpara prema karane 'taeNaM sA'tyAdi tyAra pachI te subhadrA AryA eka vakhata gRhasthanAM bolabaccAM upara prema For Private and Personal Use Only Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - 3 puSpiAvatra pUrvoktA prasiddhA vA AryA-sAdhvI mubhadrAnAmnI, anyadA-anyasmin samaye kadAcit anizcitakAle bahujanasya=bahulokasya ceTarUpe=kumAravarUpe saMmUcchitA-saMmohitA yAvad adhyupapamA bAlamemAsaktA saMjAtA ata eva abhyaGganaM-tailAdimardanam , cakAraH sarvatra vAkyAlaGkArArthakaH, udvartanaM gAtramalApanayanAya . piSTAdisugandhidravyavizeSam , mAsukapAnaM-pragatA asava: ucchAsanicchvAsAtmakAH prANA yatastat mAsukaM, pIyate yat tat pAnaM, prAsukaM ca tatyAnaM mAsukapAnaM sakalajIvopAdhirahitamacittajalam alaktakam= hastacaraNAdiraJjakaM mehaMdyAdidravyavizeSam , kaGkaNAni-valayAni karabhUSaNavizeSAn , aJjanaM kaJjalam , varNakaM candanAdivizeSam , cUrNakaM gandhadravyasambandhirajaH, khelakAni-zAlamaJjikAdIni ('khilaunA' iti bhASAyAm ) khajjalakAni khAdyadravya vizeSAn (khAjA iti bhASAyAm ) kSIraM dugdhaM puSpANi-kusumAni lagI aura premake AvezameM una baccoMke liye vaha AryA lagAneke liye tela, zarIrakA maila dUra karaneke liye ubaTana, pIneke liye prAsuka jala, una baccoMke hAtha paira raMganeke lie meMhadI Adi raJjaka dravya, kaGkaNa hAthomeM pahananekA kaDA, aJjana=' kAjala, varNaka candana Adi, cUrNaka sugandhita dravya, khelaka-khelaneke liye zAlabhalikA ( putalI ) Adi khilaune, khAneke liye khAje, pIneke liye dUdha aura mAlA bhAdike liye acitta phUla, ina sabhI vastuoMkA anveSaNa karatI thii| bAdameM una karavA lAgI ane premanA AvezamAM te baccAMne mATe te AryA, cALavA mATe tesa, shshrn| mesa 62 421 // bhoTe GTana (pI0), pIbhATa prAsu 5g, te baccAMne hAtha paga raMgavA mATe meMdI vagere raMjaka dravya, kaMkaNa hAthamAM paheravA mATe kaDAM, baMgaDI, aMjana=kAjaLa, varNakacandana Adi cUrNakasugandhita davya, khelaka=ramavA mATe pUtaLIo Adi ramakaThAM, khAvA mATe khAjA, pIvA mATe dUdha tathA mAlA (hAra)ne mATe acitta phUla, A badhI vastuo meLavavAnI zodha karatI hatI pachI te gRhasthonA chokarA, chokarIomAMthI, kumAra kumArikAe For Private and Personal Use Only Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir -mundarabodhinI TokA varga 3 abhya.bahuputrikA devI - 359. ca gaveSayati-anveSayati, gaveSayitvA abhyAnAdipuSpAntavastUni anveSya bahujanasya-vipulalokasya dArakAn-bahukAlikabAlakAn dArikAHbahukAlikabAlikA vA=athavA kumArAn-adhikataravarSakAn bAlakAn , kumArikAH bahutaravArSikA bAlikAH, DimbhAn alpakAlikazizUna DimbhikA: alpakAlikabAlikAzca, apyekakAn kAzcana abhyaGgayati-tailena gAtraM mardayati, apIti samuccayArthakaH; tena ekamapi tadatiriktazca anekmityrthH| ekakAn udvartayatigAtramalApanayanAya piSTAdisugandhidravyaM lepayati, evam anena prakAreNa ekakAn prAsukapAnIyena snapayati, ekakAnAM pAdau caraNau raJjayati alaktakAdinA raktavauM karoti, ekakAnAm oSThau-adharau raJjayati-raktavau~ vidadhAti, ekakAnAm akSiNI netre aJjayati aJjanena bhUSite karoti, ekakAnAm iSukAna lalATadeze bANAkArAna tilakavizeSAna karoti, ekakAnAM tilakAn=kezarakuGkumAdinA lalATe vinyAsavizeSAn karoti, ekakAn digindalake dezIzabdogRhasthoMke laDake laDakiyoM meM se kumArakumAriyoM meM se, bacce bacciyoM meM se, kisI eka ko telakI mAliza karatI thI, kisIkI dehameM ubaTana lagAtIthI, kisI ekako prAsuka jalase snAna karAtI thI, kisI ekake pairoMko raMgatI thI, ekake oThoMko raMgatI thI, kisIkI A~khomeM aMjana lagAtI thI, kisIke lalATa para bANa Adike AkArakA tilaka lagAtI thI, kisIke lalATapara kezara Adike dvArA tilaka vize. SakA vinyAsa karatI thI, kisI eka bacceko hiNDolemeM rakhakara jhulAtI thI, aura mAMthI, bALako ane bALAomAMthI keIne tela mAlIsa karatI hatI, ane zarIre ubaTana (pIThI) lagADatI hatI, keIne prAsuka pANIthI snAna karAvatI hatI, koinA paga raMgI detI hatI, keInA hoTha raMgatI hatI, keIne Aja jatI hatI te koInA kapALa upara bANa AdinA AkArane cAMDale caDatI hatI, keinA kapALe kezara AdithI judA judA prakAranA tilaka AdinA vicAra karatI hatI, ke eka bALakane hIMcakA nAkhatI hatI tathA keTalAMka bALakanI eka . ... . . .. / For Private and Personal Use Only Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 3 pulpitAsatra zyaM tena-'hindosake ' ityarthaH karoti, ekakAnAM patI: zreNIH karoki, ekakAn chinnAn-chinnabhinnAn ekatrasthitAn pRthakpRthak karoti, ekakAna varNakena-candanavizeSeNa samAlamate anulepayati, ekakAn cUrNakena-mugandhidravyavizeSeNa samAlabhate-suvAsayati, ekakebhyaH khelakAni-zAlabhaJjikAdIni vadAti, ekakebhyaH khajjulakAni-khAdhadravyavizeSAn 'khAjA' iti bhASAmasiddhAn dadAti, ekakAna kSIrabhojanaM dugdhapAnaM bhojayati-kArayati, ekakAnAM puSpANi kusumAni avamocayati-kaNThAdito'dhastAdvisarjayati, ekakAn pAdayoH caraNayoH sthApayati, ekakAn jaGghayoH karoti, evam anena prakAreNa UrvoH, utsaGge-kroDe, kavyAM zroNyAM, pRSThe-pRSThabhAge, urasi-vakSasi, skandhe kucha baccoMko eka katAra ( paMkti ) meM khaDA karatI thI, tathA paMktimeM khaDe hue baccoMko alaga 2 khaDA karatI thI, ekake zarIrameM candana lagAtI thI, to ekake zarIra ko sugandhita cUrNaka ( pAuDara ) se suvAsita karatI thI, ekako khelaneke liye khilaunA detI thI, tathA kisIko khAneke liye khAje detI thI, aura kisIko dUdha pIlAtI thI, kisIke kaNThameM paDI huI acitta (kAgadake ) phUloMkI mAlA utAra letI thI, kisIko apane pairoMpara baiThAtI thI to kisIko apanI javApara rakhatI thI aura isI prakAra kisIko Urupara, kisIko apanI godImeM kisIko apanI kamarapara, kisIko pIThapara kisIko apanI chAtIpara kisIko kandhepara kisIko apane hAra karI UbhAM rAkhatI hatI ane te hAramAM ubhelAMmAMthI keTalAMka bALakone judAM judAM UbhAM rAkhatI hatI. ekanA zArIrane caMdana lagAvatI hatI te ekane sugadhita pAuDarathI suvAsita karatI hatI. ekane ramavA mATe ramakaDAM detI to keIne khAvA mATe khAjAM detI hatI ane keIne dUdha pAtI hatI. keInI DokamAMthI acitta (kAgaLanAM) phUlanI mALA utArI letI. keIne pitAnA paga upara besADatI te kaIne pitAnA meLAmAM rAkhatI koIne peTa upara te keIne sAthaLa upara ane kaIne keDe te koIne pITha upara, koIne chAtI upara to koIne kAMdha For Private and Personal Use Only Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org - darabodhana TokA varga 3 adhya. 4 bahuputrikA devI =ase zIrSe zirasi, karatalapuTena - pANitalapuTena gRhIlA halaullayantI= bAlaraJjanAya madhurAlApaM ' hularAvA ' iti bhASAmasiddhaM kurvatI, AgAyantI - bAlaraJjanAya mandaM mandaM gAyantI, parigAyantI - bAlAn rudato vilokya uccasvareNa gAyantI, putra pipAsAM putralAlasAM duhitRpipAsAM putrIvAcchAM naptRkapipAsAM = pautradauhitralAlasA naputrIpipAsAM pautrI dauhitrI spRhAM ca pratyanubhavantI- etatkAryeNa santoSaM manyamAnA viharati = Aste / tataH khalu tAH = dIkSAdAtryaH sutratA AryAH = sAdhyyaH subhadrAmevaM vakSyamANam avAdiSuH- he devAnumiye ! vayaM zramaNyaH=saMsAraviSayaviraktAH sAdhvyaH nirgrandhyaH = granthirahitAH iryAsamitAH Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 353 zirapara rakhatI thI, kisIko hAthase pakaDakara hularAtI huI aura bAlakoMke manoraMjana ke liye manda svarase gAtI huI, bAlakoMko rote hue dekhakara ucca svarase gAtI huI putrakI lAlasA, putrIkI vAJchA, pote aura dauhitroMkI vAJchA, pautrI aura dauhitrIkI icchAkA anubhava karatI huI, apane ukta kAryoMse santuSTa hotI huI vicaraNa kara rahI thI / usake aise AcaraNako dekhakara suvratA AryA subhadrA AryAse isa prakAra bolI- he devAnupriye ! apana loga saMsArika viSayoMse virakta, IryAsamiti Adise upara keAine mAthA upara rAkhatI tA kAIne hAthethI pakaDIne hularAvatI. khALakane Ana Mda mATe dhImA dhImA svathI gAtI ane rAtAM khALakane joIne tANIne gAta, putranI lAlasA, putrInI vAMcchA, potra ane dauhitranI vAMcchA, tathA pautrI ane dohitrInI vAMcchAnA anubhava karIne pAtAnAM e kAryothI satASa mAnI vicaraNa karato hato. For Private and Personal Use Only tenAM AvAM AcaraNA jeIne sutratA Aryo subhadrA AryAne A prakAre kahevA lAgI-he devAnupriye ! ApaNe leAkeA sAMsArika viSaceAthI virakta irSyA Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ___3. puSpitAsana yAvat zabdena bhASAsamitAH, ityAdInAM saMgrahaH, guptabrahmacAriNyA= surakSita, brahmacaryAH, no, khala asmAkaM zramaNInAM nirgranthInAm jAtakarma-zizukrIDanAdikriyAM kartum anuSThAMtuM kalpate yujyate, he devAnumiye ! subhadre ! tvaM bahujanasya ceTarUpeSu = kumArasvarUpeSu mUJchitA = saMmohitA yAda adhyupapannA dattacittA abhyaGganaM yAvacchabdena varNakAdInAM saGgrahaH, naputrIpipAsAM-pautrodauhitrIspRhAM pratyanubhavantI viharasi, tat-tasmAt kAraNAt he devAnupiye ! etasya sthAnasya etatkartavyasya Alocaya= AlocanAM kuru yAvat prAyazcittaM pApApanodanarUpAm kriyAM pratipadyasvayukta yAvat guptabrahmacAriNI nimrantha zramaNI haiM, isaliye hama logoMko bAlakrIDA karanA karAnA Adi nahIM kalapatA hai| he devAnupriye ! tuma gRhasthoMke baccoMse prema karane laga gayI ho baccoMko tela Adi lagAnekI kriyA Adi akalpanIya kArya kara rahI ho| tathA putra putrI, pautra pautrI aura dauhitra dauhitrIkI vAJchAkA anubhava karatI huI bicara rahI ho, so he devAnupriye ! tuma apane isa kAryapara vicAra karo aura isa pApakI vizuddhike liye AlocanA karo aura prAyazcita lo| samiti AdithI yukta yAvata guNa brahmacAriNI nirgastha zramaNI chIe mATe ApaNe bALakane ramADavuM Adi ka5vAnuM nathI. he devAnupriye ! tame gRhasthanA baccAMne prema karavA lAgI gayAM che. baccAMne tela Adi lagADavAnI kriyAthI mAMDIne badhAM akalpanIya kAryo karI rahyAM che. tathA putra-putrI, pautra-pautrI ane dauhitra-dohitrInI vAcchAnA anubhava karatAM vicare che. mATe he devAnupriye ! tame tamArA A kAryo mATe vicAra kare ane A pApanI vizuddhine mATe Aleanaa 42 / bhane prAyazcitta a. For Private and Personal Use Only Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org - sundarabodhinI TIkA varga 3 abhya. 4 bahuputrikA devA svIkuru / tataH khalu subhadrA Aya sutratAnAmAryANAmetam = avyavahitoktam artham - nirdiSTaviSayam no Adriyatena satkaroti no parijAnAti = kartavyatvena no svIkaroti, anAdriyamANA - upekSamANA, aparijAnantI- kartavyatvena taduktamasvIkurvANA viharati / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 355 tataH khalu tAH zramaNyo nirgrandhyaH subhadrAmArya hilanti - janmakarmamarmodghATanapUrvakaM nirbhatsayanti, nindanti kutsitazabdapUrvakaM doSodghATanena anAdriyante, khiMsanti hastamukhAdivikArapUrvakamavamanyante, garhante gurvAdi " una AryAoMke dvArA isa prakAra akalpanIya bAtoMkA niSedha karanepara bhI usa subhadrA AryAne na una bAtoMkA kucha Adara kiyA aura na una bAtoMpara kucha ! 3 dhyAna hI diyA apitu usI prakArakA vyavahAra karatI huI vicarane lagI / 4 usake bAda ve AryAyeM subhadrA AryAkI 'tuma uttama kulameM janma lekara aura uttama saMyama avasthAmeM Akara aise tuccha karma karatI ho ' isa prakArakI hIlanA' karatI haiM, aura ve kutsita zabda bolakara usakA nindanA karatI haiN| hAtha mukha Adiko vikRta karake ' khisanA ' karatI haiN| gurU janoke samIpa usake doSoMkA doSa prakaTa karatI huI apamAna karatI huI udghATana karatI huI te AryoenA A prakAre akalpanIya vArtAnA niSedha karavA chatAM paNu te subhadrA AryAe na tA te vArtAne mAnI ke na tenA upara kAMI dhyAna ApyuM. paNa teja prakAranA vyatrahAra karatI vicaravA lAgI. For Private and Personal Use Only tyAra pachI te Aryoe kaheto keH-- tame uttama kULamAM janmIne uttama saMyama avasthAmAM AvI AvAM tuccha ke karA che ? AvA prakAranI phojanA 4ztI, mutsita zaNDo ( bheyAM) mobIne tenA doSa laDera ratI 42tI nindana / karavA lAgI. hAtha mAM mADhithI cALA thADI athabhAna uratI khisanA karavA lAgI. gurUjanAnI pAse tenA dASA khullA karIne tiraskArarUpe mahaMLA Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir samakSaM doSA''viSkaraNapUrvakaM tiraskurvanti, abhIkSNaM 2 vAraMvAram etamA putrAdilAlanAdiviSayaM nivArayanti-avarundhanti / tataH khalu tasyAH subhadrAyA AryAyAH zramaNIminigranthImiH hilyamAnAyA yAvat abhIkSNam 2 etamathai nivAryamANAyA ayametadrUpa vakSyamANalakSaNa: AdhyAtmikaH anta:karaNagataH saMkalpo yAvat samudapadyata / anapaTTikA avidyamAno'paghaTTakotiraskAra rUpa 'garhaNA ' karatI haiM aura ve bAlaka bAlikAoM AdikA lAlana viSaya kA bAra bAra nivAraNa karatI hai| usake bAda una suvratA Adi AryAoMke dvArA pUrvokta prakArase hIlanA nindanA Adi karanepara tathA vAramvAra nivAraNa karanepara usa subhadrA AryAke anta:karaNameM isa prakArakA vicAra utpanna huA ki 'jaba maiM apane gharameM thI to svataMtra thI, jaba maiM ghara choDakara muNDita ho prajita ho gaI tabase maiM parAdhIna huuN| pahale ye zramaNa nirgranthiyA merA Adara karatI thI aura mere sAtha premakA bartAva karatI thIM, para Aja ye na merA Adara hI karatI haiM aura na premakA vartAva hI karatI haiM, apitu ye sarvadA merI nindA karatI rahatI haiN| isaliye mujhe ucita hai ki prAtaHkAla hote hI ina suvratA AryAoMko choDakara alaga upAzrayameM jAkara utruuN| aisA karatI vAraMvAra putra AdinA lAlana viSayanuM nivAraNa kare che. sunatA mAhi bhAyamAna patAre holanA-nindanA mAha 42vAthI ane nivAraNa (manAI) karavAmAM AvatAM te subhadrA AryAnA aMta:karaNamAM e vicAra utpanna thaye ke "jyAre huM mAre ghera hatI tyAre svataMtra hatI. have jyAre ghara cheDI muMDita thaI pravajita thaI, tyArathI huM parAdhIna chuM. pahelAM A zramaNa nirgandhio mAre Adara karatI hatI ane mArA sAthe premane vattA karatI hatI. paNa Aje te nathI mAro Adara karatI ke nathI mArI sAthe prema vartAva karatI. ulaTI te hamezAM mArI nindA karyA kare che. mATe savAra paDatAM ja A sutratA AryAene choDI daI ke judA upAzrayamAM utaruM e mArA mATe For Private and Personal Use Only Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhitI TIkA varga 3 abhya. 4 bahuputrikA devI 357 yadRcchayA pravarttamAnAyA hastagrahaNAdinA nivartako yasyAH sA tathA, svacchandapattA, pArzvasthA pArzve - sAdhuguNAnAmekataH = sAdhuguNebhyaH pRthagityarthaH tiSThatIti tathA, avasannA - sAmAcArIpAlane avasIdati khedamanubhavatIti tathA, kuzIlA - ku- kutsitaM uttaraguNapratisevanayA saMjvalanakaSAyodayena vA dRSi tatvAt zIlaM yasyAH sA tathA saMsaktA = gRhasthAdipremabandhanena sAmAcArI 9 vicAra kara sUryodaya hote hI sutratA AryAoMko choDakara vaha subhadrA AryA nikala gayI aura alaga upAzrayameM jAkara akelI hI rahane lgii| usake bAda vaha subhadrA AryA guruNI Adike dvArA rukAvaTa na honeke kAraNa svacchanda mati ho gRhasthoMke baccoMse pUrvavat vyavahAra karane lagI / usake bAda vaha subhadrA AryA pArzvasthA = sAdhuke guNoMse dUra ho, pArzvasthavihAriNI ho gayI, isI prakAra avasanna = sAmAcArI pAlanameM khinna ho avasanna vihAriNI ho gayI / aura uttara guNameM doSa lagAnese tathA saMjvalana kaSAyake udayase kuzIlA ho kuzIla vihAriNI ho gaI aura saMsaktA - gRhastha Adike sAtha prema bandhana karaneke kAraNa sAmAcArImeM zithilatAse pravRtta ho saMsaktavihAriNI ho gayI, ucita che. ema vicAra karI sUryodaya thatAM ja sutratA Aryoene choDIne te subhadrA Arco nIkaLI paDI ane judA upAzrayamAM jaI ekalI ja rahevA lAgI. tyAra pachI te subhadrA Aryo gurUNI Adine aMkuza na rahevAthI svacchandvacAriNI thaI gRhasthAnAM khALako sAthe AgaLanA jevA vyavahAra karavA lAgI. tyAra pachI te subhadrA Aryo pAvastha thaisAdhunA guNeAthI dUra thaI pAva stha vihAriNI thai. A prakAre avasanna thaI=sAmAcArI pAlanamAM khinna thai avasanna vihAriNI anI. kuzIla thaI ane uttaraguNumAM doSa lAgavAnA kAraNe tathA saMjavalana kaSAcAnA udayathI kuzIlA thaI kuzIla vihAriNI thai, ane sasaktA =gRhastha vagerenI sAthe presa andhana karavAnA kAraNathI sAmAcArImAM For Private and Personal Use Only Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir -354 3 puSpitAsatra zithilIkaraNapUrvakaM pravRttA, yathAcchandA-svAmibhAyapUrvakasvamatikalpitamArge pravRttA / zeSaM sugamam // 5 // yathAcchaMdA apane abhiprAyase kalpita mArgameM pravRtta ho yathAcchandavihAriNI ho gyii| isa prakAra bahuta varSoM taka usane zrAmaNya paryAyakA pAlana kiyA / antameM ardhamAsikI saMlekhanA dvArA apanI AtmAko sevita kara tIsa bhaktoMko anazana dvArA chedana kara apane uttaraguNa pratisevanarUpa pApa sthAnakI AlocanA aura pratikramaNa nahIM karake kAla avasarameM kAlakara saudharma kalpake bahuputrikA vimAnameM upapAta sabhAke andara devazayanIya zayyAmeM devadUSya vastrose AcchAdita jaghanya aMgulake asaMkhyAtaveM bhAgamAtra avagAhanAvAlI bahuputrikA devI hokara utpanna huii| usake bAda yaha bahuputrikAdevI bhASAparyApti manaHparyApti bhAdi pA~ca prakArakI paryAptise paryApta avasthAko prApta kara utkRSTa sAta hAthakI avagAhanAvAlI devI hokara devaavasthAmeM vicarane lgii| zithila pravRttivALI thaI=saMsaktavihAriNI thaI gaI. yathAchandA=pitAnI marajImAM Ave te kalpita mArgamAM pravRtta thaI=pAchanda vihAriNI thaI. A prakAre ghaNAM varSo sudhI teNe dIkSA paryAyanuM pAlana karyuM. Akhare ardhamAsikI saMlekhanAthI pitAnA AtmAne sevita karIne trIza bhaktonuM anazana dvArA chedana karI pitAnA uttaraguNa pratisevanArUpa pAmasthAnanI AlocanA tathA pratikramaNa na karatAM kAlaavasaramAM kola karI saudharma kalpanA bahuputrikA nAme vimAnamAM upapAta sabhAnI aMdara devazayanIca zayyAmAM devadUSya vastrothI AcchAdita jaghanya aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAga mAtra (avagAhanA) vALI bahupatrikA devI thaIne utpanna thaI. tyAra pachI janmatI vakhate A bahuputrikA devI bhASAparyApti manaparyApti Adi pAMca prakAranI paryAptithI paryApti avasthAne pAmI utkRSTa-sAta hAthanI avagAhanAvALI For Private and Personal Use Only Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir darabodhinI TIkA varga 3 abhya. 4 bahuputrikA devI mUlam bahuputtiyA NaM bhaMte ! devIe kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA ! cattAri palio mAI ThiI paNNattA / bahuputtiyA NaM bhaMte ! devI tAo 359 chAyA bahuputrikAyA bhadanta ! devyAH kiyantaM kAlaM sthitiH prajJaptA ? gautama ! catuH palyopamA sthitiH prajJaptA / bahuputrikA khalu bhadanta ! he gautama! bahuputrikAdevI isa prakAra apanI divya deva Rddhi Adise yAvat samanvita huI hai| bhadanta ! kisa kAraNase isakA nAma bahuputrikA huA ? he gautama ! bahuputrikAdevI jaba-jaba devarAja indrake pAsa jAtI hai taba-taba vaha bahuta se laDake laDakiyoMkI aura bacce bacciyoMkI vikurvaNA karatI hai / vikurvaNA karaneke bAda jahA~ devatAoMke rAjA indra hai vahA~ AtI hai, aura devatAoMke rAjA indrako apanI divya Rddhi, divya deva jyoti aura divya tejako dikhalAtI hai / 'he gautama ! isaliye yaha bahuputrikA devI kahalAtI hai 11 9 11 he gautama ! ahuputrikA devI A prakAre peAtAnI divya deva RddhithI 'samanvita ( paripUrya ) tha che. For Private and Personal Use Only he bhadanta ! kayA kAraNathI tenuM nAma bahuputrikA paDyuM ? he gautama ! bahu putrikA daivI jyAre jyAre devAnA rAjA indranI pAse jAya che tyAre tyAre te ghaNAM che|karA-chekarI tathA khAlako ane khALAenI vidhruNA ryo pachI jyAM devatAonA rAjA indra che tyAM Ave che ane te devatAonA rAjA indrane peAtAnI divya Rddhi divsa daivangeAti tathA divya teja dekhADe che. hai gautama ! A mATe te bahuputrikA devI kahevAya che. (5). Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 360 3 puSpitAvatra devalogAo AukkhaeNaM ThiikkhaeNaM bhakkkha eNaM aNaMtaraM cayaM caittA kahi gachihii ? kahiM uvavajihii ? goyamA ! iheva jaMbUdIve dIve bhArahe vAse vijhagiripAyamUle vibhelasaMnivese mAhaNakulaMsi dAriyattAe paJcAyAhii / taeNaM tIse dAriyAe ammApiyaro ekkArasame divase vitikate jAva bArasehiM divasehiM vitikkaMtehiM ayameyArUvaM nAmadhijjaM kareMti, hou NaM amhaM imIse dAriyAe nAmadhijjaM somA / taeNaM somA ummukkabAlabhAvA viNayapariNayamettA jovvaNagamaNuppattA rUveNa ya jovaNeNa ya lAvaNNeNa ya ukihA ukiTasarIrA jAva bhavissai / taeNaM taM somaM dAriyaM ammApiyaro ummukkabAlabhAvaM viNayapariNayamittaM jovvaNagamaNuppattaM paDikUvieNaM sukaNaM paDirUvaeNaM niyagassa bhAyaNijassa rahakUDayassa bhAriyattAe dalaissai / sA NaM tassa bhAriyA bhavissai iTThA kaMtA jAva bhaMDakaraMDagasamANA tellakelA iva susaMgoviA celapelA (DA) iva susaMpariggahiyA rayaNakaraMDagao viva devI tasmAddevalokAdAyuHkSayeNa sthitikSayeNa bhavakSayeNa anantaraM cayaM cyutA ka gamiSyati ka utpatsyate ? gautama ! asmimeva jambUdvIpe dvIpe bhArate vaSa vindhyagiripAdamUle vibhelasaniveze brAhmaNakule dArikAtayA pratyAyAsyati / tataH khalu tasyA dArikAyA ambApitarau ekAdaze divase vyatikrAnte yAvad dvAdazabhirdivasairvyatikrAntairidametadrUpaM nAmadheyaM kurutaH, bhavatu asmAkamasyA dArikAyA nAmadheyaM somA / tataH khalu somA unmuktabAlabhAvA vijJakapariNatamAtrA yauvanamanuprAptA rUpeNa ca yauvanena ca lAvaNyena ca utkRSTA utkRSTazarIrA yAvad bhaviSyati / tataH khalu tAM somAM dArikAm ambApitarau unmuktabAlabhAvAM vijJakapariNatamAtrAM yauvanamanumAptAM pratikUjitena zulkena pratirUpeNa nijakAya bhAgineyAya rASTrakUTakAya bhAryAtayA dAsyati / sA khalu tasya bhAryA bhaviSyati iSTA kAntA yAvad bhANDakaraNDakasamAnA tailakelA iva susaMgopitA celapeTA iva susaMparigRhItA ratnakaraNDaka For Private and Personal Use Only Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zundarabodhinI TokA varga 3 adhya. 4 bahuputrikA devI 361 musArakkhiyA susaMgoviyA mA NaM sIyaM jAva mA NaM viSihA rogAtakA phusaMtu / tae NaM sA somA mAhiNI rahakUDeNaM saddhiM viulAI bhogabhogAI jhuMjamANI saMvacchare 2 juyalagaM payAyamANI solasehiM saMvaccharehiM battIsa dAragarUve payAi / tae NaM sA somA mAiNIM tehiM bahUhiM dAragehi ya dAriyAhi ya kumAraehi ya kumAriyAhi ya Dibhaehi ya DibhiyAhi ya appegaiehi uttANasejjaehi ya appegaiehi thaNiyAehi ya appegaiehi pIhagapAehi appemaiehi paraMgaNaehi appegaiaihiM parakamamANehiM, appegaiehiM pakkholaNaehi appegaiehiM thaNaM maggamANehiM apyegaiehiM khIraM maggamANehi appegaiehiM khillaNayaM maggamANehiM appegaiehiM khajjaga maggamANehi appegaiehiM karaM maggamANehiM pANiyaM maggamANehiM hasamANehiM rUsamANehiM akkossamANehiM akkussamANehi haNamANehiM viSpalAyamANehiM aNugammamANehiM rovamANehiM kaMdamANehiM vilavamANoha kUvamANehiM ukkUvamANehiM niddhAyamANehiM iva susaMrakSitA susaMgopitA mA khalu zItaM yAvat mA vividhAH rogAtaGkAH spRzantu / tataH khalu sA somA brAhmaNI rASTrakTena sArddha vipulAn bhogabhogAn bhujAnA saMvatsare saMvatsare yugalaM prajanayantI SoDazabhiH saMvatsaraiH dvAtriMzad dArakarUpANi prajanayati / tataH khalu sA somA brAhmaNI tairbahumivizva dArikAbhizca kumAraizca kumArikAbhizca Dimbhaizca DimbhikAbhizca apyekakaH uttAnazayakaizca, apyekakaiH stanitezca apyekakaiH spRhakapAdaiH, apyekakaiH parAGgaNakaH, adhyekavaiH parAkramamANaiH, apyekakaiH praskhalanakaiH, apyekakaiH stanaM mRgyamANaiH, apyekakaiH kSIraM mRgyamANaiH, apyekakaiH khelanakaM mRgyamANaiH, adhyekakaiH khAdhakaM mRgyamANaiH, apyekakaiH kUra (bhakta) mRgyamANaiH, pAnIyaM mRgyamANaiH, hasadbhiA, ruSyadbhiH, AkrozadbhiH, AkruzyadbhiH, nadiH, inyamAnaiH, vimalapadbhiH, anugamyamAnaiH, rudadbhiH, krandadbhiH, vilapadbhiH, For Private and Personal Use Only Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 362 3 puSpitAsA palaMbamANehiM. dahamANehiM daMsamANehiM vamamANehiM cheramANehiM muttamANehi muttapurIsavamiyasulittovalittA mailavasaNapucaDA jAva asuibIbhacchA paramaduggaMdhA no saMcAei raTakUDeNaM saddhiM viulAI bhogabhogAI bhuMjamANI viharittae // 6 // kUjabhiH, utkUjabhiH, nirdhAvadbhiH, pralambamAnaiH, dahadbhiH, dazabhiH, vadbhiH , cherabhiH , mUtrayadbhiH , mUtrapurISavAntamuliptopaliptA malinavasanapuccaDA yAvad azucibIbhatsA paramadurgandhA no zaknoti rASTrakUTena sAI vipulAn bhogabhogAn bhuJjAnA vihartum // 6 // TIkA'bahuputriyAeNaM ityAdi he bhadanta ! bahuputrikAyA devyAH kiyantaM kAlaM sthitiH prajJaptA ? he gautama ! catuHpalyopamA sthitiH prajJaptA / he bhadanta ! bahuputrikA devI tasmAd devalokAd AyuHkSayeNa-AyurdalikanirjaraNena devalokavAsocitAvadhivyatigamena sthitikSayeNa-AyuHkarmaNaH 'bahuputriyAeNa' ityAdihe bhadanta ! bahuputrikAdevIkI sthiti kitane kAlakI hai ? . he gautama ! bahuputrikAdevIkI sthiti cAra palyopamakI hai ! he bhadanta ! vaha bahuputrikAdevI AyukSaya bhavakSaya aura sthitikSayake bAda devalokase cyavakara kahA~ jAyagI ? kahA~ utpanna hogI? 'bahuputtiyAraNaM' tyAdi he bhadanta ! bahaputrikA devInI sthiti keTalA samayanI che ? he gautama ! bahuputrikA devInI sthiti cAra palyopama che. he bhadanta ! te bahuputrikA devI AyukSaya, bhavakSaya tama sthitikSaya pachI devabhaithI yavIra yAM ? jyAM nama deza ? For Private and Personal Use Only Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TokA varga 3 abhya. 4 bahuputrikA devI sthitinirjaraNena bhavakSayeNa-devabhavakAraNabhUtakarmaNAM gatyAdInAM nirjaraNena ka-kutra utpatsyate ?=janiSyate ? gautama ! asminneva jambUdvIpe tannAmake dvIpe-madhyajambUdvIpe bhArate tannAmake varSe vindhyagiripAdamUle vindhyAcalAdhastale vimelasaMniveze vibhelanAmakagrAmavizeSe brAhmaNakule brAhmaNavaMze dArikAtayA-putrItvena prajaniSyate-samutpatsyate / tataH jananAnantaraM khalu tasyA dArikAyA ambApitarau-mAtApitarau ekAdaze divase dine vyatikrAnte vyatIte yAvat dvAdazabhirdivasaH idametadrUpaM vakSyamANalakSaNaM nAmadheyaM kurutaH, asmAkamasyAH dArikAyAH putryAH 'somA' iti nAmadheyaM nAma bhavatu / tataH tadanantaram khalu-nizcayena somA unmuktabAlabhAvA-vyatItavAlyAvasthA, vijJakapariNatamAtrA-viSayamukhAbhijJA yauvanam-yuvatidazAm anuprAptA anu-bAlyAt pazcAt prAptA, rUpeNa AkRtyA, ca=punaH, yauvanena-tAruNyena, ca= punaH lAvaNyena-muktAphalagatacchAyAtaralatAsadRzazarIrAvayavAntaHpraviSTacAkacikyenauktaM ca - he gautama ! yaha bahuputrikAdevI jambUdvIpa nAmaka dvIpake andara bharata kSetrameM vindhyaparvatake samIpa vibhela saMniveza ( gAma ) meM brAhmaNakI kanyA hokara janma legii| usake bAda usake mAtA pitA gyAraha dIna bItanepara bArahave dina apanI laDakIkA nAma somA rakheMge / vaha somA bAlabhAva choDatI huI viSaya sukhake parijJAnake sAtha yauvanAvasthA meM pravezakara rUpa-yauvana-lAvaNyase utkRSTa aura utkRSTa zarIravAlI hogii| he gautama! A bahuputrikA devI jambudvIpanI aMdara bhata kSetramAM vidhya parvatanI pAse vibhela (sanniveza) gAmamAM brAhmaNanI kanyA thaIne janma leze. tyAra pachI tenAM mAtApitA agIyAra divasa vItI gayA pachI bArame divase pitAnI chokarInuM nAma semA rAkhaze. te mAM bAlabhAva cheDI viSaya sukhanAM parijJAnavALI yauvana avasthAmAM praveza karaze tyAre rUpayauvana-lAvaNyathI utkRSTa ane utkRSTa zarIravALI thaze. For Private and Personal Use Only Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 364 www.kobatirth.org kahate " muktAphaleSucchAyAyAsta ralakhamivAntare / pratibhAti yadaGgeSu tallAvaNyamihocyate // 1 // " utkRSTA=utkRSTazarIrA=manoharakAyA yAvad bhaviSyati, tataH = pariNayayogyatAmApratyanantaraM khalu tAM somAM dArikAm ambApitarau = unmuktavAlamAvAM vijJakapariNatamAtrAM yauvanamanuprAptAm eteSAM vyApAtraiva sUtre prAnupapAditA, pratikUjitena = svIkRtitayA pratibhASitena zulkena deyadravyeNa pracurAbharaNAdinA vibhUSitAM kRtveti zeSaH, pratirUpega anurulena miyavacanena 'yogya' : mitiprabhRtinA vacasA, nijakAya= svakIyAya bhAgineyAva = bhaginIputrAya rASTrakUTAya bhAryAtayA= strItvena dAsyati / sA = somA khalu tasya = rASTrakUTasya bhAryA bhaviSyati, iSTA = ballabhA kAntA kamanIyatvAt yAvacchadena, priyA = Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 3 puSpitAsUtra gaura Adi sundara varNavAle AkArako ' rUpa' kahate haiM / motIke andarakI camaka ke samAna jo zarIrakI camaka ho use 6 I praviSTa usa usake bAda mAtA pitA, bAlyAvasthA pAra 4 vanAvasthA meM somA bAlikAko viSaya sukhase abhijJa jAnakara nizcita dene yogya dravya aura priyavacana ke sAtha apane bhAnaje rASTrakUTake sAtha usakA vivAha kara deMge / vaha somA usakI iSTA kAntA ara vallabhA hogI, aura vaha usa somAkI AbhUSaNake For Private and Personal Use Only - lAvaNya gora Adi suMdaravarNa vALA AkArane ' rUpa' kahe che. meAtInI aMdaranI camakanA jevI zarIranI camaka thAya tene lAvaNya kahe che. tyAra pachI mAtApitA, mAlyAvasthA vItI gayA pachI yovana avasthAmAM AvelI te sAmA khAlikAne viSaya sukhathI abhijJa ( jANItI ) thayelI jANI nizcita devAyeAgya dravya tathA priya vacana sAthe potAnA bhANeja rASTrakUTanI sAthe tenA vivAha karaze te sAmA tenI ISTA kAMtA ane vallabhA thaze ane te, Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TokA varga 3 adhya. 4 bahuputrikA devI 365 sadApremaviSayatvAt , manojJA sundarakhAva evaM 'maNAmA saMmayA aNumayA' ityAdi dRzyam / etadvathAkhyA pUrva pratipAditA / bhANDakaraNDakasamAnA bhUSaNAdikaraNDakavat , tailakelA-tailadhAnI saurASTradezamasiddho mRnmayatailapAtravizeSaH, tadvat susaMrakSitA=atitarAM paripAlitA, susaMgopitA-yatnena rakSitA celapeTA iva vastramaJjUSAvat susaMparigRhItA=muSThu parigrahatvena sNrkssitaa| ratnakaraNDakavat indranIlAdiratnamaJjUSAvat susaMgopitA ca, zItaM zItabAdhAH yAvat vividhAH nAnAprakArAH rogAtaGkAH rogAH ciraghAtinaH, AtaGkAH sadyoghAtinaH, imAM mA khalu-naiva spRzantu Azrayantu / tataH khalu sA somA brAhmaNI rASTrakUTena=sAddha vipulAn bahUn bhogabhogAn-viSayabhogAn bhuJjAnA saMvatsare saMvatsare-prativarSa yugalaM-santAnayugmaM prajanayantI-prasUyamAnA SoDazabhiH saMvatsa :- varSeH dvAtriMzad-dvayadhikatriMzad dArakarUpAn bAlakakaraNDakake samAna, telake sundara bartanake samAna yatnapUrvaka rakSA karegA, vastroMkI peTI ke samAna usako acchI taraha rakhegA aura indranIla Adi ratnakaraNDakake samAna prANoMse adhika mahatva dekara rakSA karegA, aura usako vAta pitta Adi roga aura AtaGka na sparza kara sakeM isa prakAra sarvadA rakSAko ceSTA karatA rhegaa| usake bAda vaha somA dArikA rASTrakUTa ke sAtha vipula bhogoMko bhogatI huI pratyeka varSameM eka 2 santAna-yugalako janma degii| aura vaha solaha varSameM battIsa baccoMkI mA~ samAnI AbhUSaNanA karaMDakanI peThe, telanAM suMdara vAsaNanI peThe yatnapUrvaka rakSA karaze. vastronI peTInI peThe tene sArI rIte rAkhaze ane Indra nIla Adi ratna karaMDakanI peThe prANathI paNa vadhAre mahatva daIne tenI rakSA karaze. tathA tene vAta pitta Adi rega tathA AtaMka paNa sparza na karI zake evI rIte hamezAM rakSA karavAnI vyavasthA karato raheze. tyAra pachI te semA dArikA rASTrakUTanI sAthe vipula bhegene bhagavatI dara varase eka eka saMtAnanAM jeThalAMne janma deze ane te seLa varSamAM batrIsa bALaka bALakIonI, mA thaI jaze. pachI nAnAM moTAM For Private and Personal Use Only Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 3 puSpitAsUtra: 'lakSaNAn , atra dArikAzca dArakAcetyarthe ekazeSeNa dArikA zabdasya lope rUpazabdena samAse putrIputrarUpAn iti tadarthaH, prajanayati-utpAdayati / tataH khalu sA somA brAhmaNI taiH bahubhiH anekaiH dArakaiH-putraiH dArikAbhiH putrIbhiH bahukAlikobhiH, kumAraiH bahutarakAlikaiH putraH, kumArikAbhiH bahutarakAlikobhiH putrIbhiH, DimbhaiH alpakAlikaputraiH, DimbhikAbhiA alpakAlikIbhiH putrIbhizca, apyekakaiH uttAnazayakaiH UrdhvamukhazayanazIlaiH, apyekakaiH stanitaiH cItkArazabditaiH, apyekakaiH spRhakapAdaiH-spRhanti= gamanaM vAJchanti, iti spRhakAH pAdAH caraNA yeSAmiti te tathA gamanecchucaraNAH, gamanotsukapAdA ityarthaH, atra gamanecchAyAzcetanavRttitve'pi pAdevAropAt 'sthAlI pacati' sthAlyA pacyate, ityAdivat sAdhutA bodhyaa| uktazva "vastutastadanirdezyaM nahi vastu vyavasthitam / ... sthAlyA pacyata ityeSA, vivakSA dRzyate yataH // " iti apyekakaiH parAGgaNakaiH paraM svakIyAdanyat aGgaNaM catvaraM gamyatvena yeSAM te tathA, anyAGgaNagamanazIlaiH, athavA parAzcanakairiticchAyA, param-utkRSTam aJcanaM= hojAyagI bAda usake vaha somA brAhmaNI apane una choTe bar3e bacce bacciyoMse taMga aajaaygii| usake una baccoMmeM koI alpakAlakA janmA huA baccA uttAna hokara sotA rahegA, koI cItkAra mAra kara rotA rahegA, koI calanekI icchA karegA, koI dUsaroMke AGganameM calA jAyegA athavA koI baccA acchI taraha calegA, koI baccA bALakethI te temAM brAhmaNa taMga thaI jaze. tenAM e baccAMomAM kaI thaDAja kALamAM janmelAM baccAM uttAna thaIne suI raheze, kaI rADa pADIne revA lAgaze, keI cAlavAnI IcchA karaze, kaI bIjAnAM phaLIyAmAM jatuM raheze, athavA kaI baccuM sArI rIte cAlaze. keI bALaka utsAha karaze, kaI paDaze, keI bacyuM For Private and Personal Use Only Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 367 sundarabodhinI TokA varga 3 adhya. 4 bahuputrikA devI gamanaM yeSAM te tathA, samyaggamanavadbhiH , apyekakaiH parAkramamANaiH-utsahamAnaiH, apyekakaiH praskhalanakaiH prakRSTanipatanavadbhiH , apyekakaiH stanaM pAnAya mAtuH kucaM mRgyamANaiH anveSayadbhiH, apyekakaiH kSIraM -dugdhaM mRgyamANaiH, apyekakaiH khelanaka-khelatyaneneti khelanaM tadeva khelanaka-krIDAsAdhanaM kanduka-laguDAdikaM mRgyamANaiH, apyekakaiH khAdhakaM khAdyameva khAdhakaM khAdyavastu 'lapanazrImodakaprabhRti mRgyamANaiH, apyekakaiH karaM-bhaktam ( odanaM ) mRgyamANaiH, pAnIyaM jalaM mRgyamANaiH, hasadbhiH, ruSyadbhiH, ropaM kurvadbhiH, AkrozadbhiH= krudhyadbhiH AkruzyadbhiH, svasvavastu grahItuM kalahaM kurvadbhiH, pradbhiH tADyadbhiH, hanyamAnaiH anyena tADyamAnaH, vimalapadbhiH viruddhaM vadabhiH, anu. gamyamAnaiH palAyanAdikAle pazcAd gamyamAnaiH, rudabhiH zabdAyamAnaiH,krandabhiH cItkurvadbhiH,vilapabhiH ArtasvaraM kurvANaiH, kUjabhiH= sphudadadharapUrvakamaprakaTazabdaM kurvabhiH, utkrUjabhiH uccaiH zabdaM kurvANaiH pUtkurvabhiH, nidrAbhiH utsAha karegA, koI giregA, koI baccA stanako DhUMDhegA, koI dUdha cAhegA, koI baccA khAnA mAMgegA, koI bhAtake liye haTha karegA, koI pAnIkA haTha karegA, koI haMsatA rahegA koI rUSTa hotA rahegA, koI krodha karatA rahegA aura kucha bacce apanI 2 vastuke lie lar3ate raheMge koI kisIko mAratA rhegaa| koI kisIko mAra khAtA rahegA, koI baccA aNDavaNDa bakegA arthAt vyarthakA bakavAda-zora gula kregaa| koI kisIke pIche 2 dauDatA rahegA, koI rotA rahegA, koI baccA stanane zodhavA lAgaze, kaI dUdha mAgaze, kaI bacyuM khAvAnuM mAgaze, kaI bhAtane mATe haTha karaze, kaI pANI mATe haTha karaze, koI hasatuM raheze, koI gusse thatuM raheze, kaI rIsAI jAze, keI baccAM te potapotAnI cIja mATe laDatAMja raheze, ane koI koIne mAratAM raheze, kaI te kaIne mAra khAtAM raheze, te kaI baccAM jema tema bakaze arthAt vyartha bakavAda- zerabakera karI mUkaze, kaI koInI pAchaLa pAchaLa deDayA karaze, ke retAM raheze, kaI pralApa For Private and Personal Use Only Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 368 3 puSpikAsA " nidrAM sevamAnaiH (svapadmi) pralambamAnaiH = vastrAJzcalaM samAlambamAnaiH dahadbhiH = jvaladbhiH, dazabhiH = dantaiH kRntabhiH vamadbhiH = udviladbhiH ( macchardayadbhiH ) cheradbhiH=vAraMvAraM hRdamAnaiH, mUtrayadbhiH = mUtraM kurbabhiH mUtrapurISavAntamulisopalitA prasrAva - viSThodgIrNautamotA, malinavasanapucaDA = malayuktavastraiH pucaDA = nizzobhA kAntihInetyarthaH, yAvad azucibIbhatsA - azucitvena nitarAM durniMrIkSaNIyA ( ghRNitA) paramadurgandhA - atidurgandhayuktA, rASTrakUTena svapatinA sArddha vipulAn- bahUn bhogabhogAn bhujyante bhogaviSayIkriyanta iti bhogAH zabdAdayo viSayAsteSAM bhogA : = sevanAni tAna, tathA bhuJjAnA = sevamAnA viharttum = avasthAtuM no zaknoti na prabhavati // 6 // kUjatA - avyakta zabda sotA rahegA, koI pralApa karatA rahegA, koI Artasvarase royegA, koI baccA karatA rahegA, koI jorase avyakta zabda karatA rahegA, koI kaMpaDekA aMcala pakaDakara laTakatA rahegA, koI Agase jala jAyagA, koI dA~tase kATatA rahegA, koI vamana karatA rahegA, koI pAkhAnA karatA rahegA, koI mUtra karatA rahegA / isaliye una baccoMkA pezAba pAkhAnA vamanase bharI huI tathA maile kapaDoMse kAntihIna, yAvat azuci, bIbhatsa, atyanta durgandhita ho rASTrakUTake sAtha apane vipula bhogoMko bhogane meM samartha na ho sakegI // 6 // karatAM raheze, kAi A svarathI rUdana karaze, kAi khaccAM krUjatA ( TaukA karatAM ) avyakta na samajAya tevA zabda elyA karaze. kAi jorathI avyakta zabda karyo karaze, kAI sutAM raheze, kAi kapaDAMnA cheDA pakaDIne laTakayA karaze, krAi agnimAM aLI jAze, keAI dAMta vaDe karaDavA lAgaze, koI ulaTI karaze, kAi jhADe pharata i raheze, kAi suto karaze. A mATe te khaccAMnA pezAba-pAyakhAnA-ulTIthI bharelI melAM kapaDAMthI kAntihIna eTale azuci, khIbhatsa atyanta durgandhita thai rASTrakUTanI sAthe peAtAnA vipula bhAga bhAgavavAmAM samartha nahi thai zakaze. (6). For Private and Personal Use Only Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TIkA varga 3 adhya. 4 bAputrikA devI 369 mUlam taeNaM tIse somAe mAhaNIe aNNayA kayAi punvarattAvarattakAlasamayaMsi kuTuMbajAgariyaM jAgaramANIe ayameyArUve jAva samupanjitthA-evaM khalu ahaM imehiM bahAha dAragehi ya jAva DibhiyAhi ya appegaiehi uttANasejjaehi ya jAva appegaihiM muttamANehiM dujjAehiM dujammaehiM hayaviSpahayabhaggehiM egappahArapaDiehiM jANaM muttapurIsavamiyamulittovalittA jAva paramadubhigaMdhA no saMcAemi rahakUDeNa saddhi jAva bhuMjamANI viharittae / taM dhannAo Na tAo ammayAo jAva jIviyaphale jAoNaM vaMjhAo aviyAurIo jANukopparamAyAo suramisugaMdhagaMdhiyAo viulAI mANussagAI bhogabhogAI bhujamANIo viharaMti, ahaM NaM adhannA apuSNA akayapuSNA no saMcAemi rahakUDeNaM saddhi viulAI jAva viharittae / chAyA tataH khalu tasyAH somAyA brAhmaNyA anyadA kadAcit pUrvarAtrApararAtrakAlasamaye kuTumbajAgarikAM jAgratyA ayametadrUpo yAvat samudapadyataevaM khalu ahamebhirbahubhirdArakaizca yAvad DimbhikAbhizca apyekakaiH uttAnazayakaizca yAvad apyekakaimUtradbhiH durjAtaiH durjanmabhiH hataviprahatabhAgyaizca ekamahArapatitaiH yA khalu mUtrapurISavamitamuliptopaliptA yAvat paramadurabhigandhA no zanomi rASTrakUTena sArddha yAvad bhuJjAnA vihartum / tad dhanyAH khala tA ambikA yAvad jIvitaphalaM yAH khalu vandhyA avijananazIlA jAnukUparamAtaraH surabhisugandhagandhikA vipulAn mAnuSyakAn bhogabhogAn bhuJjAnA viharanti, ahaM khalu adhanyA apuNyA no zaknomi rASTrakUTena sArdU viSlAn yAvad vihartum / 47 For Private and Personal Use Only Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 670 3 puSpitAstra teNaM kAleNaM 2 suvvayAo nAma ajAo iriyAsamiyAo jAva bahuparivArAo puvvANupugviM jeNeva vibhele saMnivese teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA ahApaDirUvaM oggaraM jAva viharati / taeNaM tAsi sunbayANaM ajANaM ege saMghADae vibhele sanivese uccanIya jAva aDamANe sTrakUDassa gihaM aNupaviDhe / taeNaM sA somA mAhaNI tAo ajAo ejamANIo pAsai, pAsittA hatudvA0 khippAmeva AsaNAo abbhuDhei, abhuTTittA sattaTupayAiM aNugacchai, aNugacchittA vaMdai namasai, viuleNaM asaNa 4 paDilAbhei, paDilAbhittA evaM vayAsI-evaM khalu ahaM ajAo rahakUDeNaM saddhiM viulAI jAva saMvacchare 2 jugalaM payAmi, solasahiM saMvaccharehiM battIsaM dAragarUve pyaayaa| taeNaM ahaM tehiM bahUhiM dAraehi ya jAva DibhiyAhi ya appegaiehi uttANasijjaehiM jApa muttamANehiM dujAehiM jAva no saMcAemi raTakUDeNaM tasmin kAle tasmin samaye suvratA nAma AryA iryAsamitA yAvad bahuparivArAH pUrvAnupUrvI yatraiva vebhelaH sannivezastatraivopAgacchanti, upAgatya yathAtirUpam avagrahaM yAvad viharanti / tataH khalu tAsAM suvratAnAmAryANAm ekaH saMghATako vebhele saniveze uccanIca0 yAvat aTan rASTrakUTasya gRhamanupaviSTaH / tataH khalu sA somA brAhmaNI tA AryA ejamAnAH pazyati, dRSTvA hRSTatuSTA0 kSiprameva0 AsanAdabhyuttiSThati abhyutthAya saptASTapadAni anugacchati, anugatya vandate namasyati vipulena azana0 4 pratilambhayati, pratilambhya evamavAdIt-evaM khalu ahamAryAH ? rASTrakUTena sArda vipulAn yAvat saMvatsare 2 yugalaM prajanayAmi SoDazabhiH saMvatsaraiH dvAtriMzad dArakarUpAn prjaataa| tataH khalu ahaM tairbahubhidArakaizca yAvad DimbhikAbhizca apyeka For Private and Personal Use Only Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mundarabodhinI TokA varga 3 anya 4 bahuputrikA devI saddhiM viulAI bhogabhogAI jhuMjamANI piharittae, taM icchAmi gaM ajjAo! tumhaM aMtie dhamma nisAmittae / taeNaM tAo anjAo somAe mAhaNIe vicitraM jAva kevalipaNNattaM dhamma parikahei / taeNaM sA somA mAhaNI tAsiM ajANaM aMtie dhammaM socA nisamma hatuhA jAva hiyayA tAo ajjAo vaMdai namasai, vaMdittA namaMsittA evaM vayAsIsadahAmi gaM ajjAo ! niggaMthaM pAvayaNaM jAva abbhuTTemi NaM ajjAo niggaMthaM pAvayaNaM, evameyaM ajAo jAva se jaheyaM tumbhe vayaha, jaM navaraM ajjAo ! rahakUDaM ApucchAmi / taeNaM ahaM devANuppiyANaM aMtie muMDA jAva pabvayAmi / ahAmuhaM devANuppie ! mA paDibaMdhaM / taeNaM sA somA mAhaNI tAo ajAo vaMdai namasai, vaMdittA namaMsittA paDivisajjei // 7 // uttAnazayakaiH yAvat mUtrayadbhiH durjAtaiH yAvad no zaknomi rASTrakUTena sAI vipulAn bhogabhogAn bhuJjAnA vihartum , tadicchAmi khalu AryAH ! yuSmAkamantike dharma nizAmayitum / tataH khalu tA AryA somAya brAhmaNyai vicitraM yAvat kelibhajJataM dharma parikathayanti / tataH khalu sA somA brAhmaNI tAsAmAryANAmantike dharma zruvA nizamya hRSTatuSTA0 yAvad hRdayA tA AryA vandate namasyati, vanditA namasyitA evamavAdI-zraddadhAmi khalu AryAH ! nirgranthaM pravacanam , idametad AryAH ! yAvat yad yathedaM yUyaM vadaya, yad navaramAryAH ! rASTrakUTamA. pRcchAmi / tataH khalu ahaM devAnupiyANAmantike muNDA yAvat pravajAmi / yathAsukhaM devAnubhiye ! mA pratibandham / tataH khalu sA somA brAhmaNI tA AryA vandate namassati, vandinA namasyitA prativisarjayati // 7 // For Private and Personal Use Only Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 372 3 puSpitAsana TIkA'taeNaM tIse' ityAdi-durjAtaiH-duSTaM jAtaM mAdurbhAvo yeSAM te tathA taiH, ata eva-durjanmabhiH=duSTa-kutsitaM janma yeSAM mama duHkhadAyitvAt te tathA taiH, 'taeNaM tIse' ityAdi usake bAda eka samaya pichalI rAtameM kuTumbajAgaraNA karatI huI usa somA brAhmaNIke AtmAmeM isa prakArakA vicAra utpanna hogA ki aho ! maiM malamUtra karanevAle ina bahutase abhAge dukhadAyI thoDe 2 dinomeM utpanna honevAle, durjanmA choTe baDe aura navajAta zizuoMke dvArA malamUtra aura vamanase lipI-putI atyanta durgandhamayI hokara rASTrakUTake sAtha sukhakA anubhava nahIM kara pAtI huuN| ___ve mAtAe~ dhanya haiM aura unakA jIvana saphala hai, jo bandhyA haiM, jinheM baccA nahIM hotA, jo jAnukUparamAtA haiM jo sugandha dravyoMse suvAsita ho manuSya sambandhI bhogoMko bhogatI huI vicara rahI haiM, maiM adhanya hU~, apuNya hU~, jo ki maiM rASTrakUTake sAtha vipula bhogoMko nahIM bhoga sakatI huuN| 'taeNaM tose' tyAdi. tyAra pachI eka samaya pAchalI rAte kuTuMba jAgaraNa karatAM te sAmA brAhmaNInA manamAM e vicAra utpanna thaze ke -aho ! huM maLamUtra karavAvALAM A ghaNu kamanazIba duHkhadAyI thoDA thoDA divasamAM janma levAvALAM durjanmA nAnAM moTAM ane navA janmelA bALakanAM maLamUtra tathA vamanathI lIMpAyela, kharaDAyela atyaMta durgandimayI banI hovAthI rASTrakUTanI sAthe sukhano anubhava We alscil 40. te mAtAone dhanya che ane temanA jIvana saphaLa che ke je vAMjhaNI chejene karUM thatuM nathI, je jAtukarparamAtA che, je sugaMdhI dravyothI suvAsita thaIne manuSya saMbaMdhI bhego bhagavatI vicare che. huM adhanya chuM, apuNya chuM jethI huM rASTrakUTanI sAthe vipula bhoLAne bhegavI zaktI nathI. * For Private and Personal Use Only Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 373 sundarabodhinI TokA varga 3 adhya. 4 bahuputrikA devI - usa kAla usa samayameM suvratA nAmako AryAe~ IryAsamiti Adise yukta bahuta sI sAdhviyoMke sAtha tIrthaMkara paramparAse vicaratI huI bebhela sanivezameM AveMgI aura yathocita avagraha lekara vahA~ rahane lgeNgii| bAda usake eka dina una suvratA AryAoMkA eka saMghATaka vebhela sannivezake ucca nIca madhyama kulameM phiratA huA rASTrakUTake gharameM aayegaa| usake bAda vaha somA brAhmaNI AtI huI una AryAoko dekhegI dekhakara hRSTa tuSTa hRdaya ho zIghrAtizIghra apane Asanase uTha kara khaDI hogii| aura una AryAoMkA Adara satkAra karaneke lie sAta ATha paga Age jaayegii| anantara vandana aura namaskAra kara vipula azana pAna Adise pratilAbhita kregii| aura unase isa prakAra kahegI-he devAnupriye / rASTrakUTake sAtha vipula bhogoMko bhogatI huI hamane pratyeka varSameM yugala baccoMko janma dekara solaha varSoM meM battIsa baccoMko janma diyA hai| maiM durjanmA una baccoMke mala-mUtra aura vamana Adise sanI-putI durgandhita zarIra ho apane patike te kALe te samaye suvatA nAmanI AryAe Isamiti Adi yukta ghaNI sAdhvIonI sAthe tIrthakara paraMparAthI vicaratI bibhela sannivezamAM Avaze ane yAcita avagraha laIne tyAM rahevA lAgaze. pachI eka divasa te suvratA AryAenuM eka saMghADuM bibhela sannivezanA UMcA nIcA ane madhyama kulamAM pharatAM pharatAM rASTrakUTanA gharamAM Avaze. tyAra pachI te semA brAhmaNa te ArthIone AvatI jeze ane temane joIne hRSTatuSTa aMta:karaNathI jaladI jaladI pitAne AsanethI uThIne ubhI thaze ane te ArthIone Adara satkAra karavA mATe sAta ATha pagalAM sAme jAze tyAra pachI vandana ane namaskAra karIne sArI rIte azanapAna AdithI pratilAbhita karaze (vaharAvaze) ane temane A prakAre DerI: he devAnupriye ! rASTrakUTanI sAthe vipula bhegene bhagavatI meM pratyeka varSe eka jemAM bALakane janma ApatAM seLa varSamAM batrIsa baccAMne janma Ape che. durjanmA te baccAMnA maLamUtra ane ulaTI AdithI lIpAyelI For Private and Personal Use Only Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 374 3 puSmitAsatra itavimahatabhAgyaiH sarvathA bhAgyahInaH / ekamahArapatitaH alpakAlenaiva mama kukSyavatIrNaiH / zeSaM sugamam // 7 // sAtha kucha bhI Ananda bhoga nahIM kara paatii| he AyAe~ ! maiM Apa logoMke samIpa dharma sunanA cAhatI huuN| usake bAda ve sAdhviyA somA brAhmaNIko vicitra yAvat kevali prarUpita dharmakA upadeza deNgii| usake bAda vaha somA brAhmaNI una AryAoMse dharma sunakara use hRdayameM avadhArita kara hRSTa tuSTa ho atyanta harSayukta hRdayase una AryAoMkA vandana aura namaskAra karake isa prakAra kahegI he AryAoM ! maiM nimrantha pravacanapara zraddhA rakhatI hU~, aura nimrantha pravacana ko sammAnita karatI huuN| - he devAnupriye ! jo Apa kahatI haiM vahI satya hai| maiM rASTrakUTako pUchatI hU~, bAdameM Apake pAsa muNDita hokara prabajita houuNgii| durgAvALAM zarIre mArA patinI sAthe kaI jAtane AnaMda bhega karI zaktI nathI. he AryAo! huM Apa lokonI pAse dharma sAMbhaLavA mAguM chuM tyAra pachI te sAdhvIo semA brAhmaNIne vicitra eTale kevalI prarUpita dharmane upadeza Apaze. tyAra pachI te mA brAhmaNa te ArthIo pAsethI dharma sAMbhaLIne te hRdayamAM dhAraNa karIne huI tuSTa thaIne atyaMta harSayukta hRdayathI te AryAone vaMdana ane namaskAra karIne A prakAre kaheze - ke AryAo! nirjhanya pravacana upara zraddhA rAkhuM chuM ane ninya pravacanane sammAnita karuM chuM he devAnupriye ! je Apa kahe che teja satya che. huM rASTraTane pUchuM chuM pachI ApanI pAse muMDita thaIne pratrajita thaIza. For Private and Personal Use Only Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 375 sundarabodhinI TokA varga 3 adhya. 4 bahuputrikA devI mUlamtaeNaM sA somA mAhaNI jeNeva raTukaDe teNeva uvAgayA karatala0 evaM vayAsI-evaM khalu mae devANuppiyA ! ajANaM aMtie dhamme nisaMte, se vi ya NaM dhamme icchie jAva abhirucie, taeNaM ahaM devANuppiyA ! tubbhehiM abbhaNunnAyA suvbayANaM ajANaM jAva pavvaittae / tae NaM se rahakUDe somaM mAha Ni eva vayAsI-mA NaM tuma devANuppie ! idANi muMDA bhavittA jAva pavvayAhi / bhuMjAhi tAva devANuppie ! mae saddhiM viulAI bhogabhogAI, tato pacchA bhuttabhoI muvbayANaM ajANaM aMtie muMDA jAva pavyayAhi / taeNaM sA somA mAhaNI hAyA jAva sarIrA ceDiyAcakavAla chAyA tataH khalu sA somA brAhmaNI yatraiva rASTrakUTastatraiva upAgatA karatala0 evamavAdIt-evaM khalu mayA devAnupriyAH ! AryANAmantike dharmoM nizAntaH (zrutaH ) so'pi ca khalu dharma iSTo yAvad abhirucitaH, tataH khalu ahaM devAnupiyAH ! yuSmAbhirabhyanujJAtA sutratAnAmAryANAM yAvat patrajitum / tataH khalu sa rASTrakUTaH somAM brAhmaNImevamavAdI-mA khalu devAnupriye ! idAnIM muNDA bhUkhA yAvat pravraja, bhuva tAvad devAnupiye ! mayA sArddha vipulAn bhogabhogAn , tataH pazcAd bhuktabhogA muvratAnAmAryANAmantike muNDA yAvat pravraja / tataH khalu sA somA ___usake bAda AryAne kahA-jisa prakAra tumheM sukha ho vaisA kro| zubha kAmameM pramAda mata kro| usake bAda vaha somA brAhmaNI una AryAoMko vandana aura namaskAra kara visarjana karegI // 7 // tyAra pachI AryAo kahe che -jevI rIte tane sukha thAya tema kara. zubha kAmamAM pramAda na kara. tyAra pachI te somA brAhmaNa te ArthIone vaMdana ane namaskAra karI visarjana karaze. (7) For Private and Personal Use Only Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir __3 puSpivAsa parikiNNA sAo gihAo paDinivakhamai, paDinikkhamittA vibhelaM saMnivesaM majjhamajjheNa jeNeva suvvayANaM ajANaM uvassae teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA suvvayAo ajjAo vaMdai namasai pajjuvAsai / taeNaM tAmo muvyayAo ajjAo somAe mAhaNIe vicittaM kevalipaNNattaM dhamma karikahei, jahA jIvA vajjhati / taeNaM sA somA mAhaNI suvbayANaM ajjANaM aMtie jAva duvAlasavihaM sAvagadhamma paDivajjai, paDivajjittA subvayAo ajjAo vaMdai namasai, vaMdittA namaMsittA jAmeva disi pAubbhUyA tAmeva disaM paDigayA / taeNaM sA somA mAhaNI samaNovAsiyA jAyA abhigata. jAva appANaM bhAvemANI viharai / / taeNaM tAo sucayAo ajjAo aNNayA kayAi vibhelAo saMnivesAo paDinikkhamaMti, paDinikkhamittA, bahiyA jaNavayavihAraM viharaMti // 8 // brAhmaNI rASTrakUTasya etamartha pratizRNoti / tataH khalu sA somA brAhmaNI snAtA yAvat sarvAlaGkArabhUSitazarIrA ceTikAcakravAlaparikIrNA svasmAd gRhAta pratiniSkrAmatiH pratiniSkramya vebhelaM saMnivezaM madhyamadhyena yatraiva muvratAnAmAryANAmupAzrayastatraiva upAgacchati; upAgatya suvratA AryA vandate namasyati paryupAste / tataH khalu tAH suvratA AryAH somAya brAhmaNyai vicitraM kevalipajJaptaM dharma parikathayanti, yathA jIvA badhyante / tataH khalu sA somA brAhmaNI muvratAnAmAryANAmantike yAvad dvAdazavidhaM zrAvakadharma patipadyate, pratipadya muvratA AryA vandate namasyati, vanditvA namasyitA yasyA eva dizaH prAdurbhUtA tAmevadizaM pratigatA / tataH khalu sA somA brAhmaNI zramaNopAsikA jAtA abhigata0 yAvat AtmAnaM bhAvayantI viharati / : tataH khalu tAH suvratA AryA anyadA kadAcit vebhelAt saMnivezAt matiniSkAmanti, bahirjanapadavihAraM viharanti // 8 // For Private and Personal Use Only Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TokA varga 3 madhya.4 puSikA devI TIkA'taeNaM sA' ityAdi-vyAkhyA paThitasiddhA // 8 // 'taeNaM sA' ityAdi usake bAda vaha somA brAhmaNI rASTrakUTake pAsa AyegI aura hAtha joDakara isa prakAra kahegI-he devAnupriya ! maiMne AryAoMke samIpa dharma sunaa| vaha dharma bhI mujhe iSTa priya aura hitakAraka jAna paDA aura acchA lagA, isaliye he devAnupriya ! merI icchA hai ki tumase AjJA lekara maiM una AryAoMke pAsa jAU~ aura dIkSA grahaNa kruuN| somA brAhmaNIkA aisA vacana sunakara rASTrakUTa usase kahegA he devAnupriye ! abhI tuma muNDita hokara pravajita mata hoo| he devAnupriye ! abhI tuma mere sAtha vipula bhogoMkA bhoga kro| usake bAda bhuktabhogA hokara suvratA AryAke pAsa pravrajita honA / somA brAhmaNI rASTrakUTakI isa salAhako mAna jaaygii| bAdameM vaha somA brAhmaNI snAna karake sabhI prakAroMke alaGkAroMse 'tapaNa sA' tyAhi tyAra pachI te temAM brAhmaNI rASTrakUTanI pAse Avaze ane hAtha joDIne A prakAre kaheze - he devAnupriya ! meM AryAe pAsethI dharmanuM zravaNa karyuM. te dharma paNa mane ISTa priya ane hitakAraka lAge ne sAre paNuM jaNAya che. mATe he devAnupriya ! mArI IcchA che ke tamArI AjJA laIne huM te AryAe pAse jAuM ane dIkSA grahaNa karUM. samA brAhANunAM evAM vacana sAMbhaLI rASTrakUTa tene kaheze - ' he devAnupriye ! hAla tuM suMThita thaIne pravajita na thA. he devAnupriya ! hAla te mArI sAthe vipula bhegene bhegava. tyAra pachI putagA thaI suvratA AryonI pAse prajita thaje. temAM brAhmaNa saTTaphUTanI A salAhane mAnI jaze. pachI te mA brAhmaNI nAna karIne tamAma jAtanAM ghareNA alata 48 For Private and Personal Use Only Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir __. ......3puSpitAsana alaGkata ho dAsiyoMke samUhase ghirI huI apane gharase nikala kara vimela sannivezake madhya bhAgase hotI huI suvratA AryAoMke upAzrayameM aayegii| Akara vaha suvratA AryAko vandana aura namaskAra kare sevA karegI / usake bAda ve suvratA AryA usa usa somA brAhmaNIko aneka prakArase vicitra kevali prajJapta dharmakA upadeza karegI' jisa prakAra jIva karmase baddha hote haiM aura mukta hote haiM ' / isa prakAra kevali prarUpita dharma sunakara vaha somA brAhmaNI suvratA AryAke pAsa yAvat bAraha prakArakA zrAvaka dharmako svIkAra kregii| bAda una. AryAoMko vandana-namaskAra kara jisa dizAse AyegI usI dizAmeM lauTa jaaygii| tadanantara vaha somA brAhmaNI zramaNApAsikA bnegii| aura sabhI jIva ajIva Adi tattvoMko jAnakara zrAvakavratase AtmAko bhAvita karatI huI vicregii| usake bAda vaha suvratA AryA kisI samaya vibhela sannivezase nikalakara bAhara dezameM vihAra karatI huI vicaregI // 8 // thaI dAsIonI maMDaLImAM gherAIne pitAnA gharamAMthI nIkaLI bibhela sannivezanA madhya bhAgamAMthI thaIne suvratA ArmAonA upAzrayamAM Avaze AvIne te suvratA AryAne vaMdana namaskAra karI sevA karaze tyAra pachI te rAtratA AryAe te mA brAhmaNane vicitra kevalI prajJasa dharmano-aneka prakAre upadeza karaze je prakAre jIva karmathI baMdhAya che ane mukta thAya che. ItyAdi kevalI prarUpita dharma sAMbhaLIne te semA brAhmaNa sutratA ArthIonI pAse bAra prakAranA zrAvakadharmane svIkAra karaze. pachI te ArthIone vaMdana-namaskAra karIne je dizAthI teo AvI haze te dizAmAM pAchI jaze. che tyAra pachI te mA brAhmaNa zramaNa upAsikA banaze ane badhAM jIva ajIva Adi tattvone jANI zrAvaka vratathI AtmAne bhAvita karatI vicaraze. tyAra pachI saMvatA AryAe kaI samaye bibhela sannivezathI nIkaLIne bIjA dezamA vi tI viyara. (8) For Private and Personal Use Only Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TokA varga 3 abhya. 4 putrikA devI mUlam - taeNaM tAo suvbayAo ajjAo abhayA kayAi puvvANupubdhi jAva viharai / taeNaM sA somA mAhaNI imIse kahAe laTThA samANI haTTatuTThA vhAyA taheva niggayA jAva vaMdai namasai, vaMdittA namaMsittA dhammaM socA jAva navaraM rahakUDaM ApucchAmi, taeNaM pavvayAmi / ahAmuhaM0 / taeNaM sA somA mAhaNI suvvayaM ajjaM vaMdai namasai, vaMdittA namaMsittA subbayANaM aMtiyAo paDinikkhamai, paDinikkhamittA jeNeva sae gihe jeNeva raTTakUDe teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA karatala pariggahiyaM0 taheva Apucchai jAva pavvaittae / ahAmuhaM devANuppie ! mA paDibaMdhaM / taeNaM se raTTakUDe viulaM asaNaM taheva jAva punvabhave subhaddA jAva ajjA jAtA, iriyAsamiyA jAva guttabaMbhayAriNI / taeNaM sA somA ajjA mubayANaM ajjANaM aMtie sAmAiyamAiyAI ekkArasa aMgAI chAyA tataH khalu tAH suvratA AryA anyadA kadAcit pUrvAnupUrvI yAvad viharanti / tataH khalu sA somA brAhmaNI asyAH kathAyA labdhArthI satI dRSTatuSTA0 snAtA tathaiva nirgatA yASad vandate namaspati, vandilA namasthitrA dharma zrukhA yAvad navaraM rASTrakUTamApRcchAmi, yathAsukham / tataH khalu sA somA brAhmaNI suvratAmAryA vandate namasyati, banditvA namasyitvA muvratAnAmantikAt pratiniSkrAmati, pratiniSkramya yatraiva svakaM gRhaM yatraiva rASTrakUTastatraivopAgacchati, upAgatya karatalaparigRhIta0 tathaiva ApRcchati yAvat prabajitum / yathAmukhaM devAnupiye ! mA pratibandham / tataH khalu sa rASTakUTo vipulamazanaM tathaiva yAvat pUrvabhave subhadrA yAvad AryA jAtA, IyA~samitA yAvad guptabrahmacAriNI / tataH khalu sA somA AryA muvratAnAmAryANAmantike sAmAyikAdIni ekAdazovAni adhIte, adhItya bahumiH For Private and Personal Use Only Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 68. 3 punila ahijjai, ahijjittA bahUhi chaTThama dasama duvAlasa0 jAva bhAvemANI bahUiM vAsAI sAmaNNapariyAgaM pAuNai, pAuNittA mAsiyAe saMlehaNAe saDhi bhattAI aNasaNAe chedittA AloiyapaDikaMtA samAhipattA kAlamAse kAlaM kiyA sakkassa deviMdassa devaraNNo sAmANiyadevattAe uvavannA / tatthaNaM atthegaiyANaM devANaM dosAgarovamAiM ThiI paNNatA, tattha NaM somassa vi devassa dosAgarovamAiM ThiI paNNattA / se gaM bhaMte ! some deve tAo devalogAo AukkhaeNaM jAva cayaM caittA kahiM gacchihii ? kahiM uvavajihii ? goyamA ! mahAvidehe vAse jAva aMtaM kAhii / evaM khalu jaMbU ! samaNeNaM jAva saMpatteNaM cautthassa ajjhayaNassa ayamaTTe paNNatte // 9 // // puphiyAe cautthaM ajjhayaNaM samattaM // 4 // SaSThASTamadazamadvAdaza0 yAvad bhAvayantI bahUni varSANi zrAmaNyaparyAya pAlayati, pAlayitvA mAsikyA saMlekhanayA paSTiM bhaktAni anazanena chittvA AlocitapratikrAntA samAdhimAptA kAlamAse kAlaM kRtvA zakrasya devendrasya devarAjasya sAmAnikadevatayA udapadyata / tatra khalu astyekaikeSAM devAnAM dvisAgaropamA sthitiH prajJaptA, tatra khalu somasyApi devasya dvisAgaropamA sthitiH prajJaptA / .. sa khalu bhadanta ! somo devaH tasmAd devalokAd AyuHkSaNa yAvat cayaM cyutvA kva gamiSyati ? kva utpatsyate ? gautama ! mahAvidehe varSe yAvad antaM kariSyati / evaM khalu jambUH / zramaNena yAvat sambhAptena caturthasyAdhyayasya ayamarthaH pakSaptaH // 9 // // zuSpikSAyAM caturvamadhyayanaM samAm // 4 // For Private and Personal Use Only Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org bodhinI TokA varga 3 adhya- 4 bahuputrikA devI TIkA " taraNaM tAo' ityAdi - vyAkhyA nigadasiddhA // 9 // 6 taraNaM tAo' ityAdi -- Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir usake bAda vaha sutratA AryA kisI samaya pUrvAnupUrvI vicaratI huI phira vibhela sannivezameM AegI aura vasatikI AjJA lekara vahA~ tapa saMyamase AtmAko bhAvita karatI huI rahegI / bAda vaha somA brAhmaNI una AryAoke AnekA samAcAra pAkara hRSTa tuSTa hRdaya ho snAna kara tathA sabhI alaGkAroMse vibhUSita ho pUrvavat una AryAoMke pAsa jAkara yAvat vandana aura namaskAra karegI / vandana namaskAra karake dharma sunakara usa AryAse kahegI - he devAnupriye ! maiM rASTrakUTase pUchakara Apake samIpa muNDita hokara pravrajyA lenA cAhatI huuN| vaha AryA usase kahegI - he devAnupriye ! tumheM jisa prakAra sukha ho vaisA karo / pramAda mata karo / usake bAda somA brAhmaNI una AryAoMko vandana aura namaskAra kara unake pAsase apane gharameM rASTrakUTake pAsa AyegI / Akara hAtha joDa rASTrakUTase pUrvavat pUchegI 'tapaNaM tAo' 4tyAhi. tyAra pachI te sutratA AryAe kAi samaye pUrvInupUrvI vicaraNa karatAM karatAM pAchI khilezva sannivezamAM Avaze ane vastInI AjJA laI tyAM tapasa yamathI AtmAne bhAvita karatI raheze. tyAra pachI te seAmA brAhmaNI te AryonA AvavAnA samAcAra maLatAM hRSTa tuSTa hRdayathI snAna karI tathA ghareNAM AbhUSaNuthI vibhUSita thaI agAunI jema te AryAenI pAse jaine va Mdana namaskAra karaze ane vaMdana namaskAra karI dharma sAMbhaLone te ArcAone kaheze: he devAnupriye ! huM rASTrakUTane pUchIne ApanI pAse mukti thaIne pratrajyA levA cAhuM chuM te Aryo tene kaheze:-3 devAnupriye ! tane je prakAre sukha thAya tema kara. pramAda na kara. tyAra pachI sAmA brAhmaNI te Agane vaMdana namaskAra karI temanI pAsethI pAtAnA gharamAM saphTanI pAse Avaze. AvIne hAya kheDI rASTrane For Private and Personal Use Only Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ra 3 puSpitAsUtra ki he devAnupriya ! merI icchA hai ki maiM tumase AjJA lekara suvratA AryAbhoMke pAsa pravrajita hoU~ / isa bAtako sunakara rASTrakUTa kaheMgA - he devAnupriye ! jaisA tumheM sukha ho jaisA kro| isa kAryako karanemeM pramAda mata kro| usake bAda vaha rASTrakUTa vipula azana pAna svAdya svAdya cAra prakArake bhojana banavAkara apane mitra jJAti svajana bandhuoMko AmaMtrita karegA / aura Adara satkArake sAtha unako bhojana karAyegA / jisa prakAra pUrvabhavameM subhadrA AryA huI thI usI prakAra yaha bhI AryA hokara IyAsamiti Adise yukta ho yAvat guptabrahmacAriNI hovegI / usake bAda vaha somA AryA una sutratA AryAoMke samIpa sAmAyika Adi gyAraha aGgoMkA adhyayana karegI, aura bahutase SaSTha, aSTama, dazama, dvAdaza Adi tapoMke dvArA AtmAko bhAvita karatI huI bahuta varSoM taka zrAmaNya paryAyakA pAlana kara mAsikI saMlekhanA se sATha bhaktoMko anazanase chedana kara apane pApa sthAnoMkA Alo. cana aura pratikramaNa kara samAdhiko prApta ho kAla mAsameM kAla kara devendra zakrake agAunI jema pUchaze keH--he devAnupriya ! mArI icchA che ke huM tamArI AjJA laIne sutratA AryAenI pAse prajita thAuM. A vAta sAMbhaLI rASTrakUTa kaheze:hai devAnupriye ! jema tane sukha thAya tema kara. A kArya karavAmAM pramAda na kara. tyAra pachI te rASTrakUTa vipula ( ghaNA ) annapAna, khAdyasvAdya cAra prakAranA lAjana anAvarAvI peAtAnA mitra, jJAti, svajana baMdhuone AmaMtraNa Apaze ane Adara satkAra sahita temane bheAjana karAvaze. je prakAre AgalA bhavamAM subhadrA AryA thaI hatI teja prakAre A paNa Aryo thaIne Iyosamiti AdithI yukta thaI yAvadguNa brahmacAriNo thaze. tyAra pachI te sAmA Aryo te sutratA AryoenI pAse sAmAyika Adi agIyAra agAnuM adhyayana karaze ane ghaNAMe tapa-14, aSTama, dazama, dvAdazama Adi tAthI AtmAne bhAvita karatI ghaNAM varSo sudhI dIkSA paryAyanuM pAlana karI pachI mAsikI sakhelanAthI sAThe bhaktone anazana dvArA ( upavAsathI ) chedana karI peAtAnAM pApasthAnAnA maleAcana ane pratikramaNa karI samAdhine prAsa thaI, kAla mAsamAM DhAva karI dhruvendra zAnI sAmAnika dhruva For Private and Personal Use Only Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TokA varga 3 abhya. 4 bahuputrikA devI .1835 sAmAnika deva hokara utpanna hogI / vahA~ eka 2 devakI sthiti do sAgaropama hai / usa devaloka meM somadevakI bhI sthiti do sAgaropama hogI / gautama svAmI pUchate haiM - he bhadanta ! vaha somadeva Ayu bhava sthiti kSayake bAda usa devaloka se cyavakara kahA~ jAyagA ? aura kahA~ utpanna hogA ? bhagavAna kahate haiM - he gautama! mahAvideha kSetrameM utpanna hokara yAvat siddha hogA, aura saba dukhokA anta karegA / sudharmA svAmI kahate haiM - he jambU ! isa prakAra zramaNa bhagavAna mahAvIrane puSpitAke caturtha adhyayanake bhAvoMkA nirUpaNa kiyA hai // 9 // / puSpitAkA cauthA adhyayana samApta huA / thaIne utpanna thaze. tyAM eka eka TrevanI sthiti e sAgaropama che. te devaleAkamAM sAmadevanI paNa sthiti e sAgaropamanI thaze. gotama svAmI pUche che:--De bhadanta ! te sAmadeva Ayubhava ane sthitikSaya pachI te devalekamAMthI cavIne *yAM jaze ? ane kayAM utpanna thaze? bhagavAna kahe che:--he gautama ! mahA videhakSetramAM utpanna thaine te siddha thaze ane tamAma du:khAnA aMta karaze, sudharmA svAmI kahe che:--he jammU ! A prakAre zramaNa bhagavAna mahAvIre puSpitAnA caturtha adhyayananA bhAvAnuM nirUpaNa karyuM che. (9). pupitAnuM ceAthu adhyayana samApta. For Private and Personal Use Only Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - nisa paJcamadhyayanam mUlamjaiNaM bhaMte ! samaNeNaM bhagavayA ukkhevao0 / evaM khalu jaMbU ! teNaM kAleNaM 2 rAyagihe nAma napare guNasilae ceie, seNiyarAyA, sAmI samosarie, parisA niggayA / teNaM kAleNaM 2 puNNabhadde deve sohamme kappe puNNabhadde vimANe sabhAe suhammAe puNNabhaIsi sohAsaNaMsi cauhiM sAmANiyasAhassIhiM jahA sariyAbho jAva battIsavihaM naTTavihiM uvadaMsittA jAmeSa disiM pAubbhUe tAmeva disiM paDigae / kUDAgArasAlA. punvabhavapucchA / evaM goyamA ! teNaM kAleNaM 2 iheba jambUdIve dIve mArahe vAse maNivaiyA nAma nayarI hotthA riddha0, caMdo rAyA, tArAiNNe ceie| tatthaNaM maNivaiyAe nayarIe puNNabhadde nAma gAhAvaI parivasai aDDe / teNaM kAleNaM 2 therA bhagavaMto jAtisaMpaNNA jAva jIviyAsamaraNabhayaviSpamukkA bahussuyA bahuparivArA yAyadi khalu bhadanta ! zramaNena bhagavatA utkssepkH| evaM khalu jambUH ! tasmin kAle tasmin samaye rAjagRhaM nagaraM guNazilaM nAma caityam , zreNiko rAjA, khAmI samavasRtaH, pariSad nirgatA / tasmin kAle 2 pUrNabhadro devaH saudharme kalpe pUrNabhadre vimAne sabhAyAM sudharmAyAM pUrNabhadre siMhAsane caturbhiH sAmAnikasahasraH yathA sUryAbho yAvad dvAtriMzadvidhaM nATyavidhimupadazya yasyA dizaH prAdurbhUtastAmeva dizaM pratigataH, kUTAgArazAlA, pUrvabhavapRcchA / evaM gautama ! tasmin kAle tasmin samaye atraiva jambUdvIpe dvIpe bhArate varSe maNipadikA nAma nagarI abhavat , RddhastimitasapadA0, candro rAjA, tArAkINaM caityam / tatra khalu maNipadikAyAM ragaryA pUrNabhadro nAma gAthApatiH parivasati, AbyaH / tasmin kAle For Private and Personal Use Only Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 385 sunArabodhinI TokA varga 3 adhya. 5 pUrNabhadra deva puSvANuSuci jAva samosaDhA, parisA niggyaa| taeNaM se puNNabhadde gAhAvaI imIse kahAe laDhe samANe iTTa0 jAva paNNattIe gaMgadatte taheva niggacchai jAva nikkhaMto jAva guttabaMbhayArI / taeNaM se puNNabhadde aNagAre bhagavaMtANaM aMtie sAmAiyamAdiyAI ekkArasa aMgAI ahijjai, ahijjittA bahuhiM cautthachaTTama jAva bhAvitA bahUI vAsAI sAmaNNapariyAgaM pAuNai, pANittA mAsiyAe saMlehaNAe saDhi bhattAI aNasaNAe chedittA AloiyapaDikaMte samAhipatte kAlamAse kAlaM kiccA sohamme kappe puNNabhadde vimANe uvAyasamAe devasayaNijjasi jAva bhASAmaNapajjattIe / evaM khalu goyamA ! puNNabhaddeNaM deveNaM sA divvA deviDDI jAva abhisamaNNAgayA / puNNabhahassa NaM bhaMte ! devassa kevaiyaM kAlaM ThiI paNNatA ? goyamA ! dosAgarAvamA ThiI paNNattA / puNNabhadde NaM bhaMte ! deve tAo devalogAo jAva kahiM gacchihii ? kahi tasmin samaye sthavirA bhagavanto jAtisampannAH, yAvat jIvitAzAmaraNabhayaviSamuktA bahuzrutA bahuparivArAH pUrvAnupUrvI yAvat smksRtaaH| pariSad nirgatA / tataH khalu sa pUrNabhadro gAthApatiH asyAH kathAyA labdhArthaH san iSTatuSTo0 yAvat majJaptyAM gaGgadattastathaiva nirgacchati yAvad niSkrAnto yAvad guptabrahmacArI / tataH khalu sa pUrNabhadro'nagAro bhagavatAmantike sAmAyikAdIni ekAdazAGgAni adhIte; adhItya caturtha SaSThASTama0 yAvad bhAvayitvA bahUni varSANi zrAmaNyaparyAyaM pAlayati, pAlayitvA mAsikyA saMlekhanayA paSTiM bhaktAni anazanena chitvA Alocita-pratikrAntaH samAdhimAptaH kAlamAse kAla kRtvA saudharme kalpe pUrNabhadre vimAne upapAtasabhAyAM devazayanIye sAbad bhASAmanaHparyAptyA / evaM khala gautama ! 'pUrNabhadreNa devena sA divyA devarddhiH yAvad abhisamanvAgatA / pUrNabhadrasya khalu bhadanta ! devasya kiyantaM kAlaM sthitiH prajJaptA ? gautama ! disAgaropamA sthitiH For Private and Personal Use Only Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 3 puSpiNavatra uvavajjihii ? goyamA ! mahAvidehe vAse sinjhihii jAva aMtaM kAhii ? evaM khalu jaMbU ! samaNeNaM bhagavayA jAva saMpatteNaM nikkhevao // 1 // ..... ||pNcmN ajjhayaNaM samattaM // 5 // pakSaptA / pUrNabhadraH khalu bhadanta ! devastasmAd devalokAd yAvat kva gamiSyati ? kva utpatsyate ? gautama ! mahAvidehe varSe setsyati yAvadantaM kariSyati / evaM khalu jambUH ! zramaNena bhagavatA yAvat sammAptena nikSepakaH // 1 // // pazcamamadhyayanaM samAptam // 5 // TIkA'jaiNaM bhaMte ' ityAdi vyAkhyA spaSTA // 1 // // iti paJcamAdhyayanaM samAptam // 5 // pA~cavA~ adhyayana. 'jaiNaM bhaMte' ityAdi he bhadanta ! zramaNa bhagavAna mahAvIrane puSpitAke caturtha adhyayanameM pUrvokta bhAvoMkA varNana kiyA hai to he bhagavan ! pazcama adhyayanameM bhagavAnane kisa abhiprAya kA nirUpaNa kiyA hai| 'dhyayana paNi ." 'jANaM mate ' UtyAdi A che bhadanta . zramaNa bhagavAna mahAvIre puSpitAnA cothA adhyayanamAM pUrvokata bhAvenuM varNana karyuM che te he bhagavana ! pAMcamA adhyayanamAM bhagavAne kyA abhiprAyanuM nirUpaNa karyuM che ? For Private and Personal Use Only Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 387 sundarabodhinI TokA varga 3 madhya. 5 pUrNabhadra deva Arya sudharmAne kahA he jambU ! usa kAla usa samayameM rAjagRha nAmaka nagara thaa| vahA~ guNazilaka nAmaka caitya thaa| usa nagarakA rAjA zreNika thaa| usa kAlameM zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI usa nagarImeM padhAre / bhagavAnake darzanake liye pariSada niklii| usa kAla usa samayameM pUrNabhadra deva saudharma kalpake pUrNabhadra vimAnameM sudharmA sabhAke andara pUrNabhadra siMhAsana para cAra hajAra sAmAnika devoMke sAtha baiThe hue the vaha pUrNabhadra deva sUryAbha devake samAna bhagavAnako yAvat battIsa prakArakI nATyavidhi dikhAkara jisa dizAse Aye usI dizAmeM cale gaye / gautamane bhagavAnase pUrNabhadra devakI deva Rddhike viSayameM pUchA bhagavAnane pUrvavat kUTAgAra zAlAke dRSTAntase unheM pratibodhita kiyaa| phira gautamako usa devake pUrvabhava jAnanekI jijJAsA honepara bhagavAnane kahA-usa kAla usa samaya isI madhya jambUdvIpake bharatakSetrameM maNipadikA nAmakI nagarI thI, jo baDI 2 aTTAlikAoMse yukta tathA bAharI bhItarI Arya sudharmAe kahyuM - ke jamma! te kALe te samaye rAjagRha nAme nagara hatuM tyAM guNazilAka nAmanuM citya hatuM. te nagarane rAjA zreNika hatuM, te kALe zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI te nagarImAM padhAryA. bhagavAnanAM darzana mATe pariSada nIkaLI. te kALa te samaye pUrNabhadra deva saudharmakalpanA pUrNabhadra vimAnamAM sudharmA sabhAnI aMdara pUrNabhadra siMhAsana upara cAra hajAra sAmAnika devenI sAthe beThelA hatA. te pUrNabhadra deva, sUryAbhadevanA jevA bhagavAnane batrIsa prakAranI nATayavidhi batAvI je dizAmAMthI AvyA te dizAmAM pAchA gayA. gautame bhagavAnane pUrNabhadra devanI devagaDhaddhinA viSayamAM pUchayuM, bhagavAne pUrvavat kUTAgArazAlAnA dAMtathI tene pratibaMdhita karyA pachI gautamane te devanA pUrva bhAva jANavAnI jijJAsA thavAthI bhagavAne kahyuM-te kALa te samaye A madha jambudvIpanA bhArata kSetramAM maNi padikA nAme nagarI hatI. jemAM moTI moTI aTArievALI havelIe hatI tathA For Private and Personal Use Only Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 288 zatruoMse rahita evaM dhanadhAnya Adise sampanna thii| usa nagarIke rAjAkA nAma candra thaa| usameM tArAkIrNa nAmaka eka udyAna thaa| usa nagarImeM pUrNabhadra nAmaka dhanadhAnya sampanna gAthApati rahatA thaa| usa kAla usa samayameM jAtisampanna kulasampanna sthavirapadabhUSita munirAja yAvat jIvanakI AzA aura maraNabhayase rahita, bahuzruta tathA bahuta muni parivArase yukta tIrthaMkara paramparAse vicarate hue maNipadikA nagarImeM padhAre / janasamudAyarUpa pariSada unake darzanArtha niklii| usake bAda vaha pUrNabhadra gAthApati una sthaviroMke AnekA vRttAnta jAnakara hRSTa tuSTa hRdayase bhagavatI sUtrameM ukta gaGgadattake samAna unake darzanake lie gayA aura dharmakathA sunakara yAvat pravajita hogyaa| tathA IryAsamiti Adise yukta ho yAvat guptabrahmacArI ho gyaa| usake bAda usa pUrNabhadra anagArane una sthaviroMke pAsa sAmAyika Adi gyAraha aMgokA adhyayana kiyA aura bahutase caturtha SaSTha aSTama Adi tapase AtmA ko bhAvita karake bahuta varSoM taka zrAmaNyaparyAya paalaa| bAdameM mAsika saMle bahAra temaja aMdara zatruothI rahita ane dhanadhAnya AdithI saMpanna hatI. te nagarInA rAjAnuM nAma candra hatuM. temAM tArAkarNa nAme eka udyAna hatA. te nagarImAM pUrNa bhadra nAme dhanadhAnya saMpanna gAthApati te kALa te samaye jAtisaMpanna-kuLasaMpanna sthavira padathI bhUSita evA munirAja je jIvananI AzA ane maraNanA bhayathI rahita tathA bahuzruta ane bahumuni parivArothI yukta tIrthaMkara paraMparAthI vicaraNa karatA maNipatrikA nagarImAM padhAryA janasamudAyarUpa pariSadu temanA darzana mATe nIkaLI tyAra pachI te pUrNabhadra gAthApati te sthavirAnA AvavAnA khabara jANI huI tuSTa hRdayathI bhagavatIsUtramAM kahela gaMgadattanI peThe temanA darzanane mATe gayA ane dharmakathA sAMbhaLIne yAvata prajita thaI gayA. tathA Isamiti AdithI yukta thaIne gusabrahmacArI thaI gayA. tyAra pachI te pUrNabhadra anagAre te sthavirAnI pAse sAmAyika Adi agIyAra aMgenuM athAka sana karyuM ane ghaNAM caturthaSaNa aSTama Adi tapothI AtmAne bhAvita karIne bahu varSa sudhI dIkSA paryAyanuM pAlana karyuM. pachI mAsidI saMkhanAthI sATha For Private and Personal Use Only Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TokA varga 3 abhya. 5 pUrNabhadra deva khanAse sATha bhaktoMko anazanase chedakara apane pApasthAnoMkI AlocanA aura pratikramaNakara samAdhi prApta kii| tathA kAla avasarameM kAlakara saudharma kalpake pUrNabhadra vimAnameM upapAta sabhAke andara devazayanIya zayyAmeM yAvat pUrNabhadra devapanemeM utpanna hokara bhASAparyApti manaHparyApti Adi paryAptiyoMse paryAptabhAvako prApta kiyaa| he gautama ! pUrNabhadra devane isa prakArase isa divya deva Rddhiko prApta kiyaa| gautama svAmI pUchate haiMhe bhadanta ! pUrNabhadra devakI sthiti kitane kAlakI hai ? bhagavAna kahate haiMhe gautama ! pUrNabhadra devakI sthiti do sAgaropamakI hai| gautamane phira pUchA he bhadanta ! yaha pUrNabhadra deva devalokase cyavakara kahA~ jAyagA tathA kahA~ utpanna hogA ? bhaktonuM anazana vaDe chedana karI potAnA pA5 sthAnenI AlocanA tathA pratikramaNa karI samAdhi prApta karI. tathA kALa avasara AvatAM kALa karI saudharma kalpanA pUrNabhadra vimAnamAM upapAta sabhAnI aMdara devazayanIya zakhyAmAM te pUrNabhadra devapaNamAM utpanna thaIne bhASAparyApti mana:paryApti Adi paryAptiothI paryAptibhAvane prApta karyAM. he gautama ! pUrNabhadradeve A prakAre A divya devanI Rddhina prApta za. gautama svAmI pUche che - he bhadanta ! pUrNabhadra devanI sthiti keTalA kALanI che ? bhagavAna kahe che - he gautama! pUrNabhadra devanI sthiti be sAgarepanI che. gautame vaLo pUchayuM: he bhadana . A pUrNabhadradeva devalathI gRta thaIne kayAM jaze ane kayAM utpanna thaze ? For Private and Personal Use Only Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mUlamjaiNaM bhaMte ! samaNeNaM bhagavayA jAva saMpatteNaM ukkhevao0, evaM khalu jaMbU ! teNaM kAleNaM 2 rAyagihe nayare, guNasilae ceie, seNie rAyA, sAmo samosarie / teNaM kAleNaM 2 mANibhadde deve samAe muhammAe mANi chAyAyadi khalu bhadanta ! zramaNena bhagavatA yAvat sammAptena utkSepakaH / evaM khalu ambUH ! tasmin kAle 2 rAjagRhaM nagaraM, guNazilaM caityaM, zreNiko rAjA, svAmI samavasRtaH, tasmin kAle tasmin samaye mANibhadro bhagavAnane kahA he gautama ! yaha pUrNabhadra deva mahAvideha kSetrameM utpanna hokara siddha hogA aura yAvat saba duHkhoMkA anta kregaa| sudharmA svAmI kahate haiM. he jambU ! mokSa prApta zramaNa bhagavAna mahAvIrane isa prakAra puSpitAke pAMcaveM adhyayanakA bhAva kahA hai so maiMne tumheM kahA // 1 // |pusspitaakaa pA~cavA~ adhyayana samApta huaa| bhagavAne kahyuM - he gautama ! A pUrNabhadradeva mahAvideha kSetramAM utpanna thaI siddha thaze ane tamAma duone aMta ANaze. sudharmA svAmI kahe che , jakhkha ! mokSa prApta zramaNa bhagavAna mahAvIre A prakAre puSpitAnA pAMcamA adhyayanane bhAva kahyo che te meM tane kahyo che. pitAnuM pAMcamuM adhyayana samApta For Private and Personal Use Only Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org sundarabodhinI TIkA varga 3 adhya. 6 mANibhadra deva 391 bhaddasi sIhAsAMsi cauhiM sAmANiyasAhassIhiM jaMhA puSNabhaddo, heva AgamaNaM, naTTavihI, pucvabhavapucchA, maNivayA nayarI, mANibhadde gAhA vaI, therANaM aMtie pavvajjA, ekkArasa aMgAI ahijjara, bahUI vAsAI pariyAo, mAsiyA saMlehaNA, sahi bhattAI0, mANibhadde vimANe ubavAo, dosAgarovamA ThiI, mahAvidehe vAse sijjhihi / evaM khalu jaMbU ! nikkheo // // chTuM ajjhayaNaM samattaM // 6 // devaH sabhAyAM sudharmAyAM mANibhadre siMhAsane caturbhiH sAmAnikasahastra yavit pUrNa bhadrastathaivA''gamanaM, nAvyavidhiH, pUrvabhavapRcchA, maNipadA nagarI, mANibhadro gAthApatiH, sthavirANAmantike pravrajyA, ekAdazAGgAni adhIte, bahUni varSANi paryAyaH, mAsikI saMlekhanA, SaSTiM bhaktAni0, mANibhadre vimAne upapAtaH, dvisAgaropamA sthitiH, mahAvidehe varSe setsyati / evaM khalu jambUH ! nikSepakaH // 1 // // iti SaSThAdhyayanaM samAptam // 6 // 4 'jaiNaM bhaMte ' ityAdi -- TIkA - vyAkhyA spaSTA // 1 // chaThA adhyayana. * Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 4 jaNaM bhaMte ' ityAdijambUsvAmI pUchate haiM he bhadanta ! mokSa prApta zramaNa bhagavAna mahAvIrane pA~caveM adhyayanakA 3 adhyayana, ' jaiNaM bhaMte ityAdi bhyU svAbhI pUche che:-- hai bhadanta ! mekSa prApta zramaNa bhagavAna mahAvIra pAMcamAM adhyayananA For Private and Personal Use Only Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 3 puSpitAsana pUrvokta bhAva batalAyA hai, to phira chaThe adhyayanameM unhoMne kisa bhAvakA nirUpaNa kiyA hai ? bhagavAna kahate haiM he jambU ! usa kAla usa samayameM rAjagRha nAmakA nagara thaa| usa nagarameM guNazilaka caitya thA / zreNika nAmake rAjA usameM rAjya karate the| bhagavAna mahAvIra svAmI usa nagarameM padhAre / pariSada bhagavAnake vandanake nimitta gii| usa kAla usa samayameM mANibhadra deva sudharmA sabhAmeM mANibhadra siMhAsana para cAra hajAra sAmAnika devoMke sAtha baiThe hue the| ve mANibhadra deva pUrNabhadrake samAna bhagavAnake pAsa Aye aura nATyavidhi dikhAkara cale gye| gautamane mANibhadrako divya devaRddhike bAremeM pUrvavat prazna kiyaa| bhagavAnane kUTAgArazAlAke dRSTAntase usakA uttara diyA / gautamane mANibhadra devake pUrva janmake bAremeM prazna kiyA / pUrvokta bhAva batAvyuM che te pachI chaThThA adhyayanamAM temaNe kayA bhAvanuM nirUpaNa karyuM bhagavAna kahe che -- he jabba te kALe te samaye rAjagaha nAme nagara hatuM. te nagaramAM guNalika nAme citya hatuM. zreNika nAmanA rAjA temAM rAjya karatA hatA. bhagavAna mahAvIra svAmI te nagaramAM padhAryA. pariSadu bhagavAnane vaMdana karavA gaI. te kALa te samaye mANibhadra deva sudharmA sabhAmAM mANibhadra siMhAsana upara cAra hajAra sAmAnika devonI sAthe beThelA hatA. mANibhadra deva pUrNabhadranI peThe bhagavAnanI pAse AvyA ane nATya vidhi dekhADI antardhAna thaI gayA-pAchA jatA rahyA. gautame mANibhadranI divya deva addhinA bAbata agAunI peThe prazna karyo. bhagavAne kUTAgArazAlAnA dRSTAMtathI tene uttara Apyo. gautame mANibhadra devanA HAMR. prazna bhayo For Private and Personal Use Only Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sandarabodhinI TIkA varga 3 abhya. 6 mAnibhadra deva - bhagavAnane kahA usa kAla usa samayameM maNipadikA nAmakI nagarI thI, usameM mANibhadra nAmakA eka gAthApati thaa| jisane sthaviroMke samIpa pravrajyA grahaNakara gyAraha aMgoM kA adhyayana kiyA / bahuta varSoM taka zrAmaNya paryAyakA pAlana kiyA aura mAsika saMlekhanA kI, anazana dvArA sATha bhaktoMko chedanakara pApasthAnoMkA Alocana pratikramaNa karake kAla avasarameM kAlakara mANibhadra vimAnameM utpanna huaa| yahA~ usakI sthiti do sAgaropama hai| antameM devalokase cyava kara mahAvideha kSetrameM janma lekara siddha hogA aura saba duHkhoMkA anta karegA / sudharmA svAmI kahate haiM he jambU ! isa prakAra zramaNa bhagavAna mahAvIrane puSpitAke chaThe adhyayanake bhAvakA pratipAdana kiyaa| . |pusspitaakaa chaThA adhyayana samApta huaa| savAna 4thu:-- te kALa te samaye maNipadikA nAmanI nagarI hatI. temAM mANibhadra nAme eka gAthApati hate. jeNe sthavirenI pAse pratrajyA grahaNa karI agIyAra aMgenuM adhyayana karyuM. ghaNA varSo sudhI dIkSA paryAya, cAritra payayanuM pAlana karyuM. mAsikI saMlekhanAthI anazana dvArA sATha bhaktonuM chedana karI pA5 sthAnonI AlecanA pratikramaNa karI kALa avasaramAM kALa karIne mANibhadra vimAnamAM utpanna thayA. tyAM tenI sthiti be sAgaropama che. Akhare devakathI cavI mahAvideha kSetramAM janma laI siddha thaze. ane sarve ne aMta lAvaze. sudharmA svAmI kahe che - ke jakhkha ! A prakAre zramaNa bhagavAna mahAvIre puSitAnA chaThThA adhyayananA bhAvanuM pratipAdana karyuM. pupitAnuM chaThuM adhyayana rAmApta. For Private and Personal Use Only Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 394 3 puSmitAraNa mUlamevaM datte 7 sive 8 bale 9 aNADhie 10 savve jahA puNNabhadde deve / savvesi dosAgarovamAiM ThiI / vimANA devasarisanAmA / punvabhave datte caMdaNAe, sive mihilAe, balo hatthiNapuranayare, aNADhie kAkaMdIe, ceiyAiM jahA saMgahaNIe // // taio vaggo sammatto // chAyAevaM dattaH 7 zivaH 8 balaH 9 anAdRtaH 10 sarve yathA pUrNabhadro devaH / sarveSAM dvisAgaropamA sthitiH, vimAnAni devasadRzanAmAni, pUrvabhave dattaH candanAyAm , zivo mithilAyAM, balo hastinApure nagare, anAhataH kAkanyAM, caityAni yathA saMgrahaNyAm // 1 // // iti puSpitAyAM saptamASTamanavamadazamAnyadhyayanAni samAptAni // // iti tRtIyo vargaH samAptaH // TIkA'evaM' ityAdi-vyAkhyA spaSTA // 2 // puSpitAkhyastRtIyo vargaH samAptaH // 3 // isI prakAra 7 datta, 8 ziva, 9 bala, 10 anAdRta, ina sabhI devoMkA varNana pUrNabhadra deva ke samAna jAnanA cAhiye / sabhIkI sthiti do do A prakAre 7 datta, 8 ziva, 9 bala, 10 anAdura A badhA devonuM varNana pUrNabhadra devanA jevuM jANI levuM joIe. badhAnI For Private and Personal Use Only Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TokA varga 3 abhya. 7, 8, 9, 10, data, ziSa, pala, anAhata, 395 sAgaropama hai| ina devoMke nAmake samAna hI inake vimAnokA nAma hai| 'datta' apane pUrva janmameM candanA nagarImeM, 'ziva' mithilAmeM, 'bala' hastinApurameM, 'anAhata ' kAkandImeM, janme the| saMgrahaNI gAthAke anusAra udyAna jAnanA cAhiye / // 7 // 8 // 9 // 10 // puSpitAkA sAtavA~, bhAThavA, navamA, aura dasavA adhyayana samApta huaa| puSpitA nAmakA tRtIya varga samApta huA // 3 // sthiti ane sAgaropama che. te denA nAmanA jevAja temanAM vimAnanAM nAma che datta potAnA pUrva janmamAM candanA nagarImAM, ziva mithilAmAM, bala hastinApuramAM anAdata kAkadImAM janmyA hatAM. saMgrahaNI gAthA anusAra uDAna jANI levA joIe. je 7 | 8 | 9 ke 10 che puSpitAnuM sAtamuM-AThamuM-navamuM-dazamuM adhyayana samApta. pupitA nAme tRtIya varga rAmApta. For Private and Personal Use Only Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 4 pupatimA atha puSpacUlikAkhyazcaturthoM vargaH // 4 // mUlamjaiNaM bhaMte ! samaNeNaM bhagavayA ukkhevao jAva dasa ajjhayaNA paNNattA / taM jahA " siri-hiri-dhii-kittIo, buddhI lacchI ya hoi bodhavvA / ilAdevI murAdevI, rasadevI gaMdhadevI ya // 1 // " jaiNaM bhaMte ! samaNeNaM bhagavayA jAva saMpatteNaM ubaMgANaM cautthassa vaggassa pupphacUlANaM dasa ajjhayaNA paNNattA / paDhamassa NaM maMte ! ukkhevao, evaM khalu jaMbU ! teNaM kAleNaM 2 rAyagihe nayare, guNasilae ceie, seNie rAyA, sAmI samosaDhe; parisA niggayA / teNaM kAleNaM 2 siri devI sohamme kappe chAyA yadi khalu bhadanta ! zramaNena bhagavatA utkSepako yAvad daza adhyayanAni prajJaptAni / tad yathA " zrI-hI-dhRti-kIrtayo buddhilakSmIzca bhavati boddhavyA / ilAdevI surAdevI, rasadevI gandhadevI ca // 1 // " yadi khalu bhadanta ! zramaNena bhagavatA yAvat samAptena upAGgAnAM caturthasya vargasya puSpacUlAnAM dazA'dhyayanAni prajJaptAni, prathamasya khalu bhadanta / utkSepakaH, evaM khalu gautama ! tasmin kAle tasmin samaye rAjagRhaM nAma nagaraM, guNazilaM caityaM, zreNiko rAjA, svAmI samavasRtaH, pariSad nirgatA / tasmin kAle tasmin samaye zrIdevI saudharme kalpe zyavataMsake vimAne sabhAyAM sudharmAyAM For Private and Personal Use Only Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TokA varga 4 adhya. 1 zrI devI 397 sirivarDisae vimANe sabhAe muhammAe sirisi sIhAsaNaMsi cauhi sAmA NiyasAhassehiM cauhiM mahattariyAhiM saparivArAhiM jahA bahuputtiyA jAva naTTavihiM uvadaMsittA paDigayA / navaraM [ dAraya ] dAriyAo natthi / putvabhavapucchA / evaM khalu goyamA ! teNaM kAleNaM 2 rAyagihe nayare guNasilae ceie jiyasattU rAyA / tatthaM gaM rAyagihe nayare sudaMsaNe nAmaM gAhAvaI parivasai, aDDe / tassa NaM sudaMsaNassa gAhAvaissa piyA nAmaM bhAriyA hotthA somAlA / tassa NaM sudaMsaNassa gAhAvaissa dhUyA piyAe gAhAvaiNIe attayA bhUyA nAma dAriyA hotthA vuDDA buTTakumArI juNNA juNNakumArI paDiyapuyatthaNI varagaparivajjiyA yAvi hotthA / teNaM kAleNaM 2 pAse arahA purisAdANIe jAva navarayaNie, vaNNao so ceva, samosaraNaM, parisA niggayA / taraNaM sA bhUyA dAriyA imose kahAe laTThA samANI haTTatuTThA jeNeva ammApiyaro teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA evaM vayAsI-evaM khalu ammatAo ! zriyi siMhAsane caturbhiH sAmAnikasahasraiH cataprabhimahattarikAmiH saparivArAbhiH yathA bahuputrikA yAvad nATyavidhimupadarya pratigatA / navaraM [dAraka'] dArikA na santi / pUrvabhavapRcchA / evaM khalu gautama ! tasmin kAle tasmin samaye rAjagRhaM nagaraM, guNazilaM caityaM, jitazatrU rAjA / tatra khalu rAjagRhe nagare sudarzano nAma gAthApatiH parivasati, AbyaH / tasya khala sudarzanasya gAthApateH priyA nAma bhAryA abhavat sukumArA / tasya khalu sudarzanasya gAthApateH duhitA priyAyA gAthApatikAyA AtmajA bhUtA nAma dArikA-abhavat vRddhA vRddhakumArI jIrNA jIrNakumArI patitaputastanI varaparivarjitA cApi abhavat / tasmin kAle tasmin samaye pArtho'In puruSAdAnIyo yAvad navaraniko. varNakaH. saeva, samavasaraNaM, pariSad nirgatA / tataH khalu sA bhUtA dArikAH asyA: kathAyA labdhArthA satI dRSTatuSTA0 yatraiva ambApitarau tatraiva upAgacchati, : upAgatya evamavAdIda-evaM khalu For Private and Personal Use Only Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ___4 puSpacUlikAsatra pAse arahA purisAdANIe puvyANupuri caramANe jAva devagaNaparikhuDe viharai, taM icchAmi NaM ammayAo ! tumbhehiM abbhaNuNNAyA samANI pAsassa arahao purisAdANIyassa pAyavaMdiyA gamittae / ahAsuhaM devANuppiyA ! mA paDibaMdhaM / tae NaM sA bhUyA dAriyA NhAyA0 jAva sarIrA ceDIcakkavAlaparikiNNA sAo gihAo paDinikkhamai, paDinikkhamittA jeNeva vAhiriyA uvaTThANasAlA teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA dhammiyaM jANappavaraM durUDhA / taeNaM sA bhUyA dAriyA niyayaparivAraparivuDA rAyagihaM nayaraM majhamajjheNa niggacchai, niggacchittA jeNeva guNamilae ceie teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA chattAdIe titthakarAtisae0 pAsai, dhammiyAo jANappavarAo paccoruhai, paccoruhitA ceDIcakavAlaparikiNNA jeNeva pAse arahA purisAdANIe teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA tikkhutto jAva pajjuvAsai / taeNaM pAse arahA purisAdANIe bhUyAe dAriyAe tIse mahai0 dhammakahA, dhammaM socA Nisamma haTTa vaMdai, vaMdittA evaM vayAsIsahahAmi gaM bhaMte ! niggaMthaM pAvayaNaM jAva anbhuambatAtau ! pArtho'rhan puruSAdAnIyaH pUrvAnupUrvI caran yAvad devagaNaparivRto viharati, tad icchAmi khalu ambatAtau ! yuvAbhyAmabhyanujJAtA satI pArzvasthA'rhataH puruSAdAnIyasya pAdavandanAya gantum , yathAsukhaM devAnumiye ! mA pratibandham / tataH khalu sA bhUtA dArikA snAtA yAvat sarvAlaGkAravibhUSitazarIrA ceTIcakravAlaparikIrNA khasmAd gRhAta pratiniSkrAmati, pratiniSkramya yatraiva bAhyopasthAnazAlA tatraivopAgacchati, upAgatya dhArmika yAnamaparaM dUrUDhA / tataH khalu sA bhUtA dArikA nijaparivAraparihatA rAjagRhaM nagaraM madhyamadhyena nirgacchati, nirgatya yatraiva guNazilaM caityaM tatraivopAgacchati, upAgatya chatrAdIn tIrthakarAtizayAn pazyati / dhArmikAt yAnapavarAt pratyavaruvA ceTIcakravAlaparikorNA yatraiva pArtho'In puruSAdAnIyastatreyopAgacchati, upAgatya vikRtvo yAvat paryupAste / tataH khala pAyoin puruSAdAnIyo bhUtAya dArikAye tasyAM mahAtimahatyA0 dharmakathA / For Private and Personal Use Only Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TokA varga 4 abhya. 1 zrI devI TemiNaM bhaMte ! nigrothaM pAvayaNaM, se jahe taM tubme vadeha, jaM navaraM devANuppiyA ! ammApiyaro ApucchAmi, taeNaM ahaM jAva pabvaittae / ahAmuhaM devANuppiyA ! / taeNaM sA bhUyA dAriyA tameva dhammiyaM jANappavaraM jAva durUhai, durUhittA jeNeva rAyagihe nayare teNeva uvAgayA, rAyagiha nayaraM majjhaM majjheNa jeNeva sae gihe teNeva uvAgayA, rahAo paJcoruhittA jeNeva ammApiyaro teNeva uvAgayA, karatala0 jahA jamAlI Apucchai / ahAsuI devANuppie ! taeNaM se mudaMsaNe gAhAvaI viulaM asaNaM 4 uvakkhaDAvei, mittanAi0 jAva jimiyabhuttuttarakAle muIbhUe nikamvamaNamANittA koDaMviyapurise sadAvei, saddAvittA evaM vayAsI-khippAmeva bho devANuppiyA ! bhUyAdAriyAe purisasahassavAhiNIM sIyaM uvaTaveha, uvaTThavittA jAva paJcappiNaha / taeNaM te jAva paJcappiNaMti // 1 // dharma zrutvA nizamya hRSTatuSTA0 vandate, vandinA evamavAdIt-zraddadhAmi khalu bhadanta ! nirgranthaM pravacanaM yAvad abhyuttiSThAmi khalu bhadanta ! :nirgranthaM pravacanam , tad yathaitad yUyaM vadatha; yad navaraM devAnupriya ! ambApitarauM ApRcchAmi / tataH khalu ahaM yAvat pratrajitum / yathAmukhaM devAnupiye ! tataH khalu sA bhUtA dArikA tadeva dhArmikaM yAnapravaraM yAvad dUrohati, dUruhya yatraiva rAjagRhaM nagaraM tatraivopAgatA, rAjagRhaM nagaraM madhyamadhyena yatraiva svaM gRhaM tatraivopAgatA, rathAt pratyavaruhya yatraiva ambApitarau tatraivopAgavA, karatala0 yathA jamAliH ApRcchati / yathAsukhaM devAnupriye ! tataH sa sudarzano gAthApatiH vipulamazanam 4 upaskArayati, mitrajJAti0 Amantrayati, Amantrya yAvat jimitabhuktyuttarakAle zucibhUto niSkramaNamAjJApya kauTumbikapuruSAn zabdayati, zabdayitvA evamavAdIva-kSiprameva bho devAnumiyA ! bhUtAdArikAyai puruSasahasrAhinoM zivikAmusthApayata, upasthApya0 pratyarpayata / tataH khalu te yAvat pratyarpayanti // 1 // . For Private and Personal Use Only Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 4 puSpavRlikA satra TIkA'jaiNaM bhaMte' ityAdi vyAkhyA sugamA // 1 // caturtha varga (4) puSpacUlikA. 'jaiNaM bhaMte' ityAdijambU svAmI pUchate haiM he bhadanta ! zramaNa bhagavAna mahAvIrane puSpitA vargameM dasa adhyayanoMkA nirUpaNa kiyA hai| usake bAda unhoMne kyA kahA hai ? sudharmA svAmI kahate haiM he jambU ! usake bAda bhagavAnane puSpacUlikA vargakA nirUpaNa kiyA hai| usameM unhoMne dasa adhyayana batalAye haiN| joki isa prakAra haiM-(1) zrI, (2) hI, (3) dhI, (4) kIrti, (5) buddhi, (6) lakSmI, (7) ilAdevI, (8) surAdevI, (9) rasadevI, (10) gandhadevI // yaturtha varga (4) pu5cUlikA. 'jANaM bhaMte' tyAhi. jammu svAmI pUche che - he bhadanta! zramaNa bhagavAna mahAvIre puSpitA vargamAM daza adhyayananuM nirUpaNa karyuM che. tyAra pachI temaNe zuM kahyuM che? he jabba ! tyAra pachI bhagavAne puSpacUlikA varganuM nirUpaNa karyuM che. temAM tamA A adhyayana matAvyAMnA nAmamA prA2nA cha:-(1) zrI, (2)ii, (3) ghI, (4) ta, (5) muti, (6) bhI, (7) hevI, (8) surAhI, (6) rasI , (10) andhavI. For Private and Personal Use Only Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TokA varga 4 abhya. 1 zrI devI he jambU ! isa prakAra bhagavAnane dasa adhyayanoMkA nirUpaNa kiyA hai| . jambU svAmI pUchate haiM he bhadanta ! zramaNa bhagavAna mahAvIrane puSpacUlikA nAmaka caturthavarga rUpa upAGgameM dasa adhyayanoMkA nirUpaNa kiyA hai, to prathama adhyayanakA unhoMne kyA bhAva pharamAyA hai| sudharmA svAmI kahate hai he jambU ! prathama adhyayanake bhAvako bhagavAnane isa prakAra nirUpaNa kiyA hai-usa kAla usa samayameM rAjagRha nAmaka nagara thaa| usa nagarameM guNazilaka nAmaka caitya thaa| usa nagarIke rAjA zreNika the, vahA~ zramaNa bhagavAna mahAvIra pdhaare| pariSada unake darzanake liye nikalI / usa kAla usa samayameM zrI-devo saudharma kalpake zrI-avataMsaka vimAnameM sudharmA sabhAke andara zrI-siMhAsanapara cAra he jakhkha ! A pramANe bhagavAne daza adhyayanenuM nirUpaNa karyuM che - jammu svAmI pUche che. - he bhadanta ! zramaNa bhagavAna mahAvIre puSpacUlikA nAme cethA vargarUpa upAMgamAM daza adhyayanenuM nirUpaNa karyuM che. te prathama adhyayanamAM temaNe karyo bhAva batrAvyo che ? sudharmA svAmI kahe che - he jaNU! prathama adhyayananA bhAvane AvI rIte nirUpaNa karyo che te kALa te samaye rAjagRha nAme nagara hatuM. te nagaramAM guruzika nAme caitya hatuM. te nagarIne rAjA zreNika hatuM. tyAM zramaNa bhagavAna mahAvIra padhAryA pariSada temanA darzana mATe nIkaLI. te kALa te samaye zrI devI saudharmakalpanA zrI avataMsaka vimAnamAM suyarabhAnI aMdara zrI siMhAsana para cAra hajAra For Private and Personal Use Only Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 402 _____4 puSpacUlikAsatra hajAra sAmAnika devoMke sAtha tathA saparivAra cAra mahattarikAoke sAtha baiThI huI thii| vaha zrI devI bahuputrikA devIke samAna bhagavAnake darzanake liye AI aura nATyavidhi dikhAkara vApasa gyii| bahuputrikAse vizeSa kevala itanA hI hai ki isane kumAra kumAriyoMko vaikriyika zaktise utpanna nahIM kiyA / gautamane pUchAhe bhadanta ! yaha zrI devI pUrva janmameM kauna thii| bhagavAnane kahA he gautama ! usa kAla usa samayameM rAjagRha nAmakA nagara thA / usa nagarameM guNazilaka nAmaka caitya thaa| usa nagarake rAjAkA nAma jitazatru thaa| usameM sudarzana nAmakA gAthApati rahatA thA jo dhana dhAnyAdise sampanna thaa| usa gAthApatikI patnIkA nAma priyA thA / jo atyanta sukumAra thii| usa sudarzana gAthApatikI putrI tathA priyA gAthApatnIkI AtmajA-laDakokA nAma bhUtA thA, jo ki vRddhA aura vRddha kumArI ( adhika vayavAlI kanyA ) tathA jIrNA aura jIrNa sAmAnika devenI sAthe tathA saparivAra cAra mahattarikAonI sAthe beThI hatI. te zrIdevI bahuputrikA devInI peThe bhagavAnanA darzana mATe AvI ane 'nATayavidhi dekhADI pAchI cAlI gaI. bahupatrikAthI vizeSa mAtra e hatuM ke ANe kumAra kumArione vaikriyika zaktithI utpanna karyA nahatA. gautame 57yu:--: mahanta ! AL zrIhI pUrvamA tI ? bhagavAne kahyuM--he gautama! te kALa te samaye rAjagRha nAmanuM nagara hatuM. te nagaramAM guNazilaka nAmanuM cetya hatuM. te nagaranA rAjAnuM nAma jitazatru hatuM. te rAjagRha nagaramAM sudarzana nAmano gAthApati rahete hato je dhanadhAnya . AdithI saMpanna hatuM. te gAthApatinI patnInuM nAma priya hatuM, je atyaMta sukumAra hatI. te sudarzana gAthApatinI putrI tathA priyA gAthApanInI AtmajA (dIkarI) nuM nAma bhUtA hatuM ke je vRddhA ane vRtakumArI (vadhAre vayavALI For Private and Personal Use Only Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zundarabodhinI TokA varga 4 adhya. 1 bhI devo 403 kumArI thI, evaM zithila nitamba aura stanabAlI thI, tathA avivAhita thii| usa kAla usa samayameM puruSAdAnIya ( puruSoMmeM zreSTha ) nau hAthake avagAhanAvAle arhat pArzva prabhu usa nagarImeM padhAre / bhagavAnake darzanake liye pariSada apane 2 gharase niklii| usake bAda vaha bhUtA dArikA bhagavAna pArzva prabhuke AnekA vRttAnta sunakara hRSTa tuSTa hRdayase mAtA pitAke samIpa AyI aura unase isa prakAra kahAhe mAtA pitA ! puruSAdAnIya bhagavAna pArzva prabhu tIrthaMkaraparamparAse vicarate hue devagaNoMse parivRta ho isa rAjagRha nagarameM padhAre haiM, isa liye merI icchA hai ki puruSAdAnIya una pArzva prabhukI caraNa vandanAke liye jAU~ / putrIkI aisI icchA jAnakara unhoMne kahA-jAo beTI ! jisa prakAra tumheM sukha ho vaisA kro| pramAda mata karo / usake bAda vaha bhUtA dArikA snAna kara sabhI prakAroMke alaGkAroMse apane ko alaGkatakara dAsiyoMse pariveSTita ho apane gharase nikalakara bAhara upavezana zAlAmeM kanyA) tathA karNa ane jIrNakumArI hatI, eTale ke zithila nitaMba ane stanavALI tathA avivAhita hatI. te kALa te samaye tyAM purUSAdAnIya (purUSamAM zreSa) navahAthanI avagAhanAvALA ahaMtu pArzva prabhu te nagarImAM padhAryA. bhagavAnanAM darzana karavA mATe pariSa6 pitApitAnAM gharamAMthI nIkaLI. tyAra pachI te bhUtA dArikA bhagavAna pArzva prabhunA AvavAnuM vRttAnta sAMbhaLIne haSTa tuSTa hRdayathI mAtApitAnI pAse AvI ane temane A prakAre kahyuM--he mAtApitA! purUSAdAnIya bhagavAna pArzva prabhu tIrthaMkara paraMparAthI vicaratA devagaNethI parivata A rAjagRha nagaramAM padhAryA che. A mATe mArI IcchA che ke purUSAdAnIya te prabhunI caraNa vandanAne mATe jAuM. putrInI evI IcchA jANIne teoe kahyuM -jAo dIkarI ! je prakAre tamane sukha thAya tema kare. kaI prakAranuM pramAda na kare. tyAra pachI te bhUtA dArikA snAna karI badhA prakAranA alaMkAra (ghareNAM)thI vibhUSita thaI dAsIothI pariNita (gherAyelI) thaIne pitAnA gherathI nIkaLI For Private and Personal Use Only Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra lenA cAhatI hU~ / a www.kobatirth.org 404 4 puSpacUlikA sUtra AyI / vahA~ apane dhArmika rathapara caDhI / usake bAda vaha bhUtA dArikA apanI dAsiyoMse pariveSTita ho rAjagRha nagarake madhyase hotI huI guNazilaka caityameM pahu~cI / vahA~ usane tIrthaMkaroMke atizaya, chatra Adiko dekhA aura apane dhArmika rathase utrii| bAdameM apanI dAsiyoMse pariveSTita ho puruSAdAnIya bhagavAna pArzva prabhuke pAsa gayI aura tIna bAra pradakSiNApUrvaka vandana namaskAra karake upAsanA karane lgii| usake bAda puruSAdAnIya arhat bhagavAna pArzva prabhune usa mahatI sabhAmeM bhUtA dArIkAko dharmopadeza kiyA / anantara bhUtA dArikA dharma sunakara use hRdayameM avadhAraNa kara hRSTa tuSTa hRdaya ho bhagavAnako vandana aura namaskAra kiyA / pazcAt usane isa prakAra kahA- he bhagavan ! jisa prakAra Apane nirgrantha pravacanakA nirUpaNa kiyA hai usa nirgrantha pravacana para maiM zraddhA rakhatI hU~ aura usake ArAdhanake liye maiM udyata hU~ / he bhadanta ! maiM apane mAtA pitAko pUchakara Apake samIpa pravrajyA bhAI chu. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mAhAra besavAnI zAlAmAM AvI. tyAM peAtAnA dhArmika ratha upara caDI. tyAra pachI -te bhUtA dArikA peAtAnI dAsIethI pariveSTita thai rAjagRha nagaranI vacce thaIne guruzilaka caityamAM pahoMcI. tyAM teNe tIrthaMkarAnAM atizayaka chatra Adi jJeyAM. tyAM peAtAnA dhArmika rathamAMthI nIce utarI. pachI peAtAnI dAsIethI gherAIne purUSAdAnIya bhagavAna pArzva prabhunI pAse gai ane traNavAra pradakSiNApUrvaka vaMdana namaskAra karI upAsanA karavA lAgI. tyAra pachI purUSAdAnIya A t bhagavAna pArzva prabhue te meTI sabhAmAM bhUtA dArikAne dharmopadeza karyo. pachI bhUtA dvArikAe dharmanuM zravaNu karI tene hRdayamAM avadhAraNa karI hRSTa tuSTa hRdayathI bhagavAnane jaina tathA namaskAra karyo. pachI A prakAre kahyuM: he bhagavan ! je prakAre Ape nigrantha pravacananuM nirUpaNa karyuM che te nigrantha pravacanamAM huM zraddhA rAkhu chuM ane tenA ArAdhana mATe huM yatnazIla chuM. huM badanta ! huM mArAM mAtApitAne pUchIne ApanI pAse pratrajyA levA For Private and Personal Use Only Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhino TokA varga 4 adhya. 1 zrI devI 405 bhagavAnane kahA he devAnupriye ! jisa prakAra tujhe sukha ho paisA kro| usake bAda vaha bhUtA dArikA usI dhArmika rathapara caDhI aura vahA~se rAjagRhakI ora aayii| rAjagRha nagarameM jahA~ usakA ghara thA vahA~ gyii| apane ghara jAkara rathase utarI, anantara apane mAtA pitAke samIpa phuNcii| jamAloke taraha hAtha joDakara apane mAtA pitAse pravrajyAke liye AjJA maaNgii| una logoMne AjJA dIhe putrI ! jaisI tumhArI icchA ho| usake bAda usa sudarzana gAthApatine vipula azana pAna khAdya aura svAda ina cAroM prakArake AhArako taiyAra karavAyA tathA mitra jJAti svajana bandhuoMko nimantrita kiyA aura Adara satkAra pUrvaka bhojana kraayaa| khAne poneke vAda pavitra ho kauTumbika ( AjJAkArI ) puruSoMko bulavAkara dokSAkI taiyArI kI AjJA dete mApAne 4g:-- he devAnupriye ! je prakAre tane sukha thAya tema kara. tyAra pachI te bhUtAdArikA teja dhArmika ratha upara caDI ane tyAMthI rAjagRha tarapha AvI. rAjagRha nagaramAM jyAM tenuM ghara hatuM tyAM gaI. pitAne ghera jaI rathamAMthI utarI, pachI pitAnAM mAtApitAnI pAse pahoMcI. jamAlInI peThe hAtha joDIne pitAnAM mAtApitA pAse pratrajyA levA mATe AjJA mAgI. teoe AjJA ApI:-"he putrI ! jevI tArI IcchA." . tyAra pachI te sudarzana gAthApatie vipula ( khUba) azanapAna-khAdyasvAva evA cAre prakAranA AhAra taiyAra karAvyA tathA mitra, jJAti, svajana baMdhuone nimaMtraNa ApyuM ane Adara satkArapUrvaka bhojana karAvyuM. khAvApIvAnuM thaI rahyA pachI pavitra thaI kauTuMbika (AjJAkArI) purUSane bolAvI dhIkSAnI taiyArI karapaanii bhAn aai aaia I AMT.:- priyA! tame an ent For Private and Personal Use Only Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 4 puSpanikAsa mUlam - taeNaM se sudaMsaNe gAhApaI bhUyaM dAriyaM vhAyaM jAva vibhUsiyasarIraM zurisasahassavAhiNi soyaM durUhai, durUhittA mittanAi0 jAva raveNaM rAyagihaM nayaraM majha majjheNa jeNeSa guNasilae ceie teNeva uvAgae, chattAIe titthayarAisae pAsai, pAsittA sIyaM ThAvei, ThAvittA bhUyaM dAriya soyAo paccoruhei / taeNaM taM bhUyaM dAriyaM ammApiyaro purao kAuM jeNeya pAse arahA purisAdANIeteNeva uvAgayA, tikhutto vaMdaMti namaMti, vaMdittA namaMsittA evaM vayAso-evaM khalu devANuppiyA ! bhUyA dAriyA amhaM egA dhUyA ichA0, esa gaM devANuppiyA ! saMsArabhauviggA bhIyA jAva devANuppiyANaM aMtie muMDA jAva pavvayai / chAyAtataH khalu sa sudarzano gAthApatiH bhatAM dArikAM snAtAM yAvad vibhUSitazarIrAM puruSasahasravAhinIM zivikAM drohayati, dUrohya mitrajJAti0 yAvad raveNa rAjagRha nagaraM madhyamadhyena yatraiva guNazilaM caitya tatraivopAgataH, chatrAdIn tIrthakarAtizayAn pazyati, dRSTvA zibikAM sthApayati, sthApayitvA bhUtAM dArikAM zibikAtaH pratyavarohayati / tataH khalu tAM bhUtAM dArikAmambApitarau purataH kunA yatraiva pArtho'rhan puruSAdAnIyastatraivopAgato, triHkRto vandete namasyataH, vandilA namasyitA evamavAdiSTAm-evaM khalu hue isa prakAra kahA-he devAnupriyo ! tuma loga hajAra puruSoMse uThAyI jAnevAlI zibikAko bhUtA dArikAke liye taiyAra karo aura le aayo| usake bAda ve loga zibikAko sajAkara le Aye // 1 // . parathI upADAya evI zibikA (pAlakhI) ne bhUtA dArikA mATe taiyAra kare ane laI Ave. tyAra pachI te loko te pAlakhIne sajAvIne lAvyA. (1). For Private and Personal Use Only Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 407 sundarabodhinI TIkA varga 4 adhya. 1 zrI devI taM eyaM NaM devANuppiyA ! sisiNibhikkhaM dalayAmo, paDicchaMtu NaM devANuppiyA ! sissiNImikkhaM / ahAmuhaM devANuppie / taeNaM sA bhUyA dAriyA pAmeNaM arahayA0 evaM vuttA samANI haTTatuTThA0 uttarapurasthimaM sayameva AbharaNamallAlakAraM omuyai, jahA devANaMdA puSphacUlANaM aMtie jAva guttabhayAriNI / taeNaM sA bhUyA ajjA aNNayA kayAi sarIravAosiyA jAyA yAvi hotyA, hatthe dhovai, pAye dhovai, evaM sosaM ghovai, muhaM dhovai, thaNagaMtarAI dhovai, kakkhaMtarAiM dhovai, gujjhaMtarAiM dhovai, jattha jattha vi ya gaM ThANaM vA sijaM vA nisIhiyaM vA ceei, tattha tattha vi ya NaM pubAmeva pANaeNaM abhukkhei / to pacchA ThANaM vA sijaM vA nisIhiyaM vA ceei / taeNaM tAo pupphacUlAo ajAo bhUyaM ajaM evaM vayAsI amhe NaM devANuppie ! samaNIo niggaMthIo iriyAsamiyAo jAva guttabaMbhayAriNIo, no khalu kappai amhaM sarIrabAosiyANaM hottae, tumaM ca NaM devANuppie ! sarIrabAodevAnupiyAH ! bhUtA dArikA asmAkamekA duhitA iSTA0, eSA khalu devAnupiyAH ! saMsArabhayodvignA bhItA yAvad devAnupriyANAmantike muNDA yAvat pravrajati, tad etAM khalu devAnupiyAH ! ziSyAmikSAM dadmaH, pratIcchantu khalu devAnumiyAH ! ziSyAbhikSAm / yathAsukhaM devAnupiyAH ! / tataH khalu .sA bhUtA dArikA pArzvanArhatA. evamuktA satI dRSTA uttarapaurastyAM svayameva AbharaNamAlyAlaGkAramavamuJcati, yathA devAnandA puSpacUlAnAmantike yAvad guptabrahmacAriNI / tataH khalu sA bhUtA AryA anyadA kadAcit zarIrabAkuzikA jAtA cApi abhavat / abhIkSNamabhIkSNaM hastau dhAvati, pAdau dhAvati, evaM zIrSa dhAvati, mukhaM dhAvati, stanAntarANi kakSAntarANi dhAvati, guhyAntarANi dhAvati, yatra yatrApi ca khalu sthAnaM vA zayyAM vA naiSedhikIM (svAdhyAyabhUmi) cetayate (karoti) tatra tatrApi ca khalu pUrvameva pAnIyena abhyukSati / tataH pazcAt sthAnaM vA zayyAM :vA naiSedhikoM vA cetayate / For Private and Personal Use Only Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 408 4 puSpacUlikA satra siyA abhikkhaNaM 2hatye dhovasi jAva nisIhiyaM ceesi, taM NaM tumaM devANuppie ! eyassa ThANassa Aloehi tti, sesaM jahA subhadAe jAva pADiyakaM uvassayaM upasaMpajjittA NaM viharai / taeNaM sA bhUyA ajjA aNohaTiyA aNivAriyA sacchaMdamaI abhikkhaNaM 2 hatthe dhovai jAva ceei / taeNaM sA bhUyA ajjA bahUrhi cautthachaTTa0 bahUI vAsAI sAmaNNapariyAgaM pAuNittA tassa ThANassa aNAloiyapaDikaMtA kAlamAse kAlaM kiccA sohamme kappe sirivasie vimANe uvavAyasabhAe devasayaNijjasi jAvatogAhaNAe siridevittAe uvavaNNA paMcavihAe pajattIe bhAsAmaNapaJjattIe pajattA / evaM khalu goyamA ! sirIe devIe esA divyA deviDDI laddhA pattA / ThiI egaM paliovamaM / sirI NaM bhaMte ! devI jAva kahiM gacchihii ? mahAvidehe tataH khalu tAH puSpacUlA AryA bhUtAmAryAmevamavAdiSuH-vayaM khalu devAnupiye ! zramaNyo nirgranthyaH, IryAsamitA yAvad guptabrahmacAriNyaH, no khalu kalpate asmAkaM zarIrabAkuzikAH khalu bhavitum, tvaca khalu devAnupriye ! zarIrabAkuzikA abhIkSNamabhokSNaM hastau dhAvasi yAvad naiSedhikI cetayasi, tat khalu tvaM devAnupiye ! etasya sthAnasya Alocayeti, zeSaM yathA subhadrAyAH yAvat pratyekamupAzrayamupasaMpaca khalu viharati / tataH khala sA bhUtA AryA anapaghaTTikA anivAritA khacchandamatiH amIkSNamabhIkSNaM hastau dhAvati yAvat ghetayate / tataH khalu sAM bhUtA Ayo bahumiH caturtha SaSThASTama0 bahuni varSANi zrAmaNyaparyAyaM pAlayitA tasya sthAnasya anAlocitapatikrAntA kAlamAse kAlaM kRtA saudharma kalye zyavataMsake vimAne upapAtasamAyAM devazayanIye yAvat tadagAhanayA zrIdevIsayopapamA paJcavidhayA paryAptyA bhASAmanaHparyAptyA paryAptA / evaM lA gautama ! zriyA dekhyA eSA divyA devaRddhilabdhA prAptAH sthitirekaM palyo - pamam / zrIH khallu madanta ! devI yApana kya gamiSyati ? mahAvideha meM For Private and Personal Use Only Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TokA varga 4 adhya. 1 zrI devI 409 kAse sijjhihi / evaM khalu jaMbU ! nikkhevao / evaM sesANaM vi navahaM bhANiyavvaM, sarisanAmA vimANA, sohamme kappe, puvvabhave nayaraceiyapiyamAINaM appaNo ya nAmAdI jahAM saMgahaNIe; savvA pAsassa aMtie nikkhatA / tAo pupphacUlANaM sissiNiyAo sarIrabAosiyAo savvAo aNaMtaraM caraM caitA mahAvidehe vAse sijjhirhiti // 2 // || puSkacUliyA NAmaM catutthavaggo sammatto // 4 // setsyati / evaM khalu jambUH ! nikSepakaH / evaM zeSANAmapi navAnAM bhaNitavyaM, sadRzanAmAni vimAnAni, saudharme kalpe, pUrvabhave nagaracaityapitrAdInAm Atmanazca nAmAdiryathA saMgrahaNyAm, sarvAH pArzvasyAntike niSkrAntAH / tAH puSpacUlAnAM ziSyAH zarIrabAkuzikAH sarvA anantaraM cayaM cyulA mahAvidehe varSe setsyanti // 2 // TIkA 6 6 tapaNaM se sudaMsaNe' ityAdi / abhukkhar3a ' = abhyukSati = abhiSizcati / ceei ' cetaryAta = upavizati / zeSaM spaSTam // puSpacUlikAkhyazcaturtho vargaH samAptaH // 4 // 4 taNaM se' ityAdi usake bAda usa sudarzana gAthApatine snAna kI huI tathA sabhI alaGkAroMse alaGkRta usa bhUtA dArikAko zibikAmeM baiThAyA / anantara vaha apane sabhI mitra 'tapaNaM se' ityAhi. tyAra pachI te sudarzana gAthApatie bhUtA dvArikA ke je snAna karIne tathA tamAma alaMkArAthI vibhUSita hatI tene te zikhikAmAM besADI. pachI te para For Private and Personal Use Only Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 4 puSpadhulikA bana jJAti svajana bandhuoMke sAtha merI Adi bAjoMkI vanise dizAko mukharita karatA huA rAjagRha nagarIke bIcobIcase hotA huA guNazilaka caityake pAsa pahu~cA / vahA~ usane tIrthaMkaroMke atizayako dekhA aura zibikAko tthhraayaa| tathA bhUtA dArikA zibikAse utarI / usake bAda mAtA pitA bhUtA dArikAko Age kara jahA~ para puruSAdAnIya arhat pArzva prabhu the vahA~ Aye, aura tIna bAra AdakSiNapradakSiNa karake vandana aura namaskAra kiyA anantara unhoMne kahA-he devAnupriya ! yaha bhUtA dArikA hamArI ekA-eka ( ikalautI) putrI hai, yaha hamalogoMkI atyanta pyArI hai| yaha dArikA saMsArake bhayase atyanta udvigna hai, tathA isako janma aura maraNakA bhaya lagA huA hai, isaliye yaha Apake samIpa muNDita hokara pravrajita honA cAhatI hai| he bhadanta ! isaliye hama Apako yaha ziSyArUpa bhikSA dete haiM / he devAnupriya ! isa ziSyArUpa bhikSAko Apa svIkAra kareM / bhagavAnane kahA--he devAnupriye ! jaisI tumhArI icchA ho| pitAnA sarve mitra, jJAti, svajana baMdhuonI sAthe bherI, zaraNAI Adi vAjAenA ivanithI dizAone mukharita karatA rAjagRha nagarInI vaccovaca thaIne AvatAM guNazilaka cetyanI pAse pahoMcyA. tyAM temaNe tIrthakaranA atizayane je ane tyAM te pAlakhIne thaMbhAvI. tathA bhUtA dArikA zibikAmAMthI nIce utarI. tyAra pachI mAtApitA bhUtA dArikAne AgaLa karIne cAlatAM jyAM purUSAdAnIya ahaMtu pArzva prabhu hatA tyAM AvyA. ane traNavAra AdakSiNa pradakSiNA karIne vaMdana tathA namaskAra karyo. pachI teoe kahyuM - he devAnupriya ! A bhUtA dArikA amArI ekanI eka putrI che. te amane bahuja vahAlI che. A dArikA saMsAranA bhayathI ghaNaja udvigna che ane tene janma tathA maraNane bhaya lAgyA kare che. te mATe te ApanI pAse muMDita thaIne pratrajita thavA cAhe che. he bhadanta ! te mATe ame Apane A zidhyArUpa bhikSA daIe chIe. he devAnupriya A ziSyArUpa zikSAne Apa vIkAra kare. sagavAna [:- pAnupriye ! vItamA .. . For Private and Personal Use Only Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mundarabodhinI TokA varga : manva. 1 zrI devI ., usake pazcAt arhat pArzva prabhuke isa prakAra kahane para vaha bhUtA dArikA hRSTatuSTahRdayase IzAna koNameM jAkara apane hI hAthoMse AbhUSaNa Adiko apane zarIrase utAratI hai| bAdameM vaha devAnandAke samAna puSpacUlA AryAke samIpa pravajita ho yAvat gupta brahmacAriNI hotI hai| usake bAda vaha bhUtA AryA kisI samaya zarIra bAkuzikA ho gayI, jisase vaha apane hAthoMko, pairoko, zirako, mu~hako, tathA stanake antara bhAgoko, evaM kAkhake antarako aura guhyake antarako bAra bAra dhone lgii| jahA~ kahIM bhI soneke liye, baiThaneke liye, svAdhyAya karaneke liye upayukta sthAna nizcita karatI thI use pahalese hI pAnIse chiDakatI thI, bAda vahA~ baiThatI thI, sotI thI, svAdhyAya karatI thii| anantara usa bhUtA AryAke isa prakArake vyavahArako dekhakara puSpacUlA AryAne usase isa prakAra kahA-he devAnupriye ! hamaloga IryAsamiti Adi samitiyoMse yukta yAvat guptabrahmacAriNI zramaNI nirgranthI haiN| hameM zarIra bAkuzikA honA ucita nahIM hai| he devAnupriye ! tuma zarIra bAkuzikA ho tyAra pachI ahaMtu pArzva prabhunA e prakAre kahevAthI te bhUtA dArikA huI tuSTa hRdayathI IzAna koNamAM jaIne pitAnA ja hAthethI AbhUSaNa Adine pitAnA zarIra uparathI utAre che. pachI te devAnandAnI peThe puSpacUlA AryAnI pAse prajita thaI gusabrahmacAriNI bane che. tyAra pachI te bhUtA AryA koI eka vakhate zarIra bAkuzikA thaI gaI jethI te potAnA hAtha, paga, mAthuM, meM tathA stananA aMdaranA bhAgone ane kAMkhanA aMdaranA bhAge tathA guhyanI aMdaranA bhAge vAraMvAra jovA lAgI. tyAM tyAM paNa suvA mATe, besavA mATe svAdhyAya karavA mATe upayukta sthAnane nizcaya karatI hatI te pahelAM ja tyAM pANI chAMTatI hatI, pachI tyAM besatI hatI, sutI hatI, svAdhyAya karatI hatI. pachI te bhUtA AryAne A prakArane vyavahAra ane puSpasUvA AryAe tene A prakAre kahyuM- he devAnupriye! ApaNe IryAsamiti Adi samitiothI yukta ane gubrahmacAriNI zramaNa nircathI chIe. ApaNane zarIra bAkuzikA thavuM ucita nathI. he devAnupriye ! tuM zarIrabAzikA thaI gaI che. tethI hamezAM hAtha, paga Adi ane vAra For Private and Personal Use Only Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 4 puSpA gayI ho, usase sarvadA-vAra vAra hAtha paira Adi aMgoko ghotI ho, baiThane sone tathA svAdhyAya karanekI jagahako pAnIse chiDakA karatI ho| isaliye he devAnupriye ! tuma isa pApa sthAnakI AlocanA kro| usake bAda puSpacUlAkI bAta na mAnakara vaha bhUtA AryA subhadrA AryAke samAna akelI hI alaga upAzrayameM utarI aura pUrvavat kriyA karatI huI svatantra hokara rahane lgii| usake bAda vaha bhUtA AryA bahutase caturtha SaSTha aSTama Adi tapase AtmAko bhAvita karatI huI tathA bahuta varSoM taka zrAmaNyaparyAyako pAlana karatI huI apane pApasthAnoMkI AlocanA aura pratikramaNa kiye vinA kAla abasarameM kAlakara saudharma kalpake zrI-avataMsaka vimAnameM upapAta samAke andara deva-zayanIya zayyAmeM usa deva sambandhI avagAhanAse zrI devI pane utpanna huI aura bhASAparyApti manaHparyApti Adi pA~ca paryAptiyoMse yukta ho gyii| devagatimeM bhASA aura manaparyApti eka sAtha bA~dhaneke kAraNa pA~ca paryApti kahI gayI hai| vAra dhue che. besavA, suvA tathA svAdhyAya karavAnI jagA upara pANI chAMTe che. mATe he devAnupriye ! tuM A pApasthAnanI AcanA karI. tyAra pachI te purA cUlAnI vAta na mAnIne te bhUtA A subhadrA AryAnI peThe ekalI ja jula upAzrayamAM utarI ane pUrvavat vartatI svataMtra thaIne rahevA lAgI. tyAra pachI te bhUtA A ghaNAM caturtha, SaSTha, aSTama Adi tapethI AtmAne bhAvita karatI ane ghaNAM varSo sudhI dIkSA paryAyanuM pAlana karatAM teNe pitAnAM pApasthAnI AcanA ane pratikramaNa karyA vagara pachI kALa avasaramAM kALA karIne saudharma kalpanA zrI avataMka vimAnamAM upapAta sabhAnI aMdara devazayanIya zayyAmAM te deva sabaMdhI avagAhanA dvArA zrI-devI paNAmAM janma lIdhe ane bhASA paryAmi, mana:paryApti Adi pAMca paryAsiethI yukta thaI gaI. devagatImAM bhASA ane mA paryApti eka sAthe bAMdhavAnA kAraNe pAMca paryApti kahI che. For Private and Personal Use Only Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org TokA varga 4 adhya. 1 bhI devo 423 he gautama ! zrI devIne isa prakAra isa divya devaRddhiko pAyA hai / deva 1 kameM isakI sthiti eka palyopamakI hai / gautama svAmIne pUchA he bhadanta / yaha zrI devI yahA~se vyavakara kahA~ jAyagA / : khokA anta karegI / bhagavAna kahate haiM-- he gautama ! vaha mahAvideha kSetrameM janma lekara siddha hogI aura saba Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sudharmA svAmI kahate haiM he jambU ! zramaNa bhagavAna mahAvIrane puSpacUlikAke prathama adhyayanakA bhAva kta prakAra nirUpita kiyA hai| isI prakAra zeSa nau adhyayanoMkA bhI bhAva jAnanA cAhiye / ina navoke mAnakA nAma inake nAmoMke samAna hai| saudharma kalpameM ye saba devIpanameM he gautama ! zrI-devIe A prakAre A divya devaRddhine meLavI che. traleAkamAM tenI sthiti eka patyeApamanI che. gautama svAmI pUche che:-~~~ huM bhadraMnta ! A zrI-devI ahIMthI cyavIne kyAM jaze bhagavAna he che: he gautama ! te mahAvideha kSetramAM janma laI siddha thaze ane mAM khanA aMta lAvaze. sudhAM svAmI kahe che:-- he jammU ! zramaNu bhagavAna mahAvIre puSpacUlikAnA prathama adhyayananA Ava upara pramANe nirUpita karyo che. A prakAre zeSa ( khAkInA ) nava ie. A navanAM vimAnanAM nAma tenA adhyayanAnA pazu bhAva jANI levA nAmanA jevAMja che. saudha kalpamAM For Private and Personal Use Only Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir utpanna huii| inake pUrvabhavameM nagara udyAna pitA Adi tathA inakA apanA nAma Adi saMgrahaNIgathAmeM Aye hue nAmake samAna jAnanA cAhiye / ye sabhI pArtha prabhuke samIpameM pravajita hokara puSpacUlAkI ziSyA huI tathA sabhI zarIrabAkuzikA ho gyiiN| aura ye sabhI devalokase cyavakara mahAvideha kSetrameM janma lekara siddha hoNgii| aura saba dukhoMkA anta kareMgI // 2 // " puSpacUlikA nAmakA caturtha varga samApta huA. e adhIne devIpaNAmAM janma thaye. temanA pUrva bhavamAM nagara, udyAna, pitA Adi tathA tenA pitAnAM nAma Adi saMgrahaNI gAthAmAM AvelAM nAmanAM jevAM jANavAM. A badhI pArtha prabhunI pAse prajita thaI ane te badhI pusUlAnI ziSyAo thaI hatI tathA badhI zarIranAkuzikA thaI gaI hatI. pachI badhI vilekamAMthI cavIne mahAvideha kSetramAM janma laI siddha thaze ane sarve duHkhane aMta lAvaze. (2), puSpacUlikA nAmane ce varga samApta. For Private and Personal Use Only Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TokA dharma 5 anya. 1 niSadha vRSNidazA 5 mUlamjaiNaM bhaMte ! ukkhevao0 uvaMgANaM cautthassa pupphacUlANaM ayamadve paNNatte, paMcamassa NaM bhaMte ! vaggassa uvaMgANaM vahnidasANaM bhagavayA jAva saMpatteNaM ke aDhe paNNatte ? evaM khalu jaMbU ! samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM jAva duvAlasa ajjhayaNA paNNattA, taM jahA.. "nisaDhe 1 mAyani 2 vaha 3 vahe 4, pagatA 5 juttI 6 dasarahe 7 daDharahe 8 y| mahAdhaNU 9 sattadhaNa 10, dasadhaNa 11 nAme sayadhaNU 12 ya // 1 // " jaiNaM bhaMte ! samaNeNaM jAva duvAlassa ajjhayaNA paNNattA, paDhamassa NaM bhaMte ! uvakkhevao / evaM khalu jaMbU ! teNaM kAleNaM 2 bAravaI nAma nayarI hotthA duvAlasajoyaNAyAmA jAva paJcakkhaM devaloyabhUyA chAyAyadi khalu bhadanta ! utkSepakaH, upAGgAnAM caturthasya puSpacUlAnAmayamarthaH prajJaptaH, paJcamasya khalu bhadanta ! vargasya upAGgAnAM vRSNidazAnAM zramaNena bhagavatA yAvatsaMpaptena ko'rthaH prajJaptaH ? evaM khalu jambUH ! zramaNena bhagavatA mahAvIreNa yAvad dvAdazAdhyayanAni prajJaptAni, tad yathA- . niSadhaH 1, mAyanI 2 vahaH 3 vahaH 4 pagatA, 5 jyotiH 6 dazarathaH 7 dRDharathazca 8 . mahAdhanvA, 9 saptadhanvA, 10 dazadhanvA, 11 nAma zatadhanvAca 12 // 1 // .. yadi khalu bhadanta ! zramaNena yAvad dvAdazAdhyayanAni prajJaptAni, prathamasya khalu bhadanta ! zramaNena yAvad dvAdazAdhyayanAni prajJaptAni, prathamasya khalu bhadanta ! utkSepakaH / evaM khalu jambUH / tasmin kAle tasmin samaye drArAvatI nAma nagarI abhavata dvAdazayojanAyAmA yAvata pratyakSa deva For Private and Personal Use Only Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 5 vRSNizAstra pAsAdIyA darisaNijjA abhirUvA paDirUSA / tIse NaM bAravaIe nayarIe bahiyA uttarapurasthime disImAe; ettha NaM revae nAma pavvae hotthA, tuMge gagaNatalamaNulihaMtasihare nANAviharukkhagucchagulmalatAvallIparigatAbhirAme haMsa-miya-mayUra-koMca-sArasa-cakkaSAga-mayaNasAlA-koilakulovavee aNegataDakaDagaviyaraojharapavAyapumbhArasiharapaure accharagaNadevasaMghacAraNavijAharamihuNasaMnivinne niJcacchaNae dasAravaravIrapurisatelokkabalavagANaM some subhae piyadaMsaNe surUve pAsAIe jAva paDirUve / tattha NaM revayagassa pavyayassa adarasAmaMte estha NaM naMdaNavaNe nAmaM ujjANe hotthA, sabbouyapuppha jAva darisaNijje / tatthaNaM naMdaNavaNe ujANe surappiyassa jakkhassa jakkhAyayaNe hotthA cirAIe jAva bahujaNo Agamma accei surappiyaM jakkhAyayaNaM / se NaM surappie jakkhAyayaNe egeNaM mahayA vaNasaMDeNaM savvao samaMtA saMparikkhitte jahA puNNabhadde jAva silAvaTTae / tattha Na bAravaIe lokabhUtA prAsAdIyA darzanIyA amirUpA prtiruupaa| tasyAH khalu dvArAvatyAH nagaryA bahiruttarapaurastye digbhAge; atra khalu raivato nAma parvato'bhavat , tuGgo gaganataLamanulihacchikharaH nAnAvidhavRkSagucchagulmalatAvallIparigatAbhirAmaH haMsamRgamayUrakrauJcasArasacakravAkamadanazAlAkokilakulopapetaH, anekataTakaTakavivarAvajharaprapAtamAgbhArazikharamacuraH apsarogaNadevasaMgha-cAraNa vidyAdharamithunasanicIrNaH, nityakSaNakA, dazArhavaravIrapuruSatrailokyabalavatAM somaH zubhaH priyadarzanaH surUpaH prAsAdIyo yAvat pratirUpaH / tasya khalu raivatakasya parvatasya adUrasAmante; atra khalu nandanavanaM nAma udyAnam abhavat , sarvaRtu puSpa0 yAvad darzanIyam / tatra khalu nandanavane udyAne surapriyasya yakSasya yakSAyatanamabhavat, cirAtItaM, yAvad bahujana Agamya arcayati suramiyaM yakSAyatanam / tat khalu surapiyaM yakSAyatanam ekena mahatA vanaSaNDena sarvataH samantAt saMparisiptam yathA pUrNabhadro yAvat zilApaTTakaH / tatra khalu For Private and Personal Use Only Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TokA dharma 5 abhya. 1 miSadha nayarIe kaNhe nAma vAsudeve rAyA hotyA jAva pasAsemANe viharai / se NaM tattha samuddavijayapAmokkhANaM dasaNhaM dasArANaM, baladevapAmokkhANaM paMcaNDaM mahAvIrANaM, uggaseNapAmokkhANaM solasaNhaM rAyasahassANaM, pajjuNNapAmokkhANaM achuTTANaM kumArakoDINaM, saMbapAmokkhANaM saTThIe duiMtasAhassINaM, vIraseNapAmokkhANaM ekavIsAe vIrasAhassINaM, mahAseNapAmokkhANaM chappannAe balabagasAhassINaM ruppiNipAmokkhANaM solasaNhaM devIsAhassINaM, aNaMgaseNApAmokkhANaM aNegANaM gaNiyAsAhassINaM, aNNesiM ca bahUNaM rAIsara jAva satyavAhappamiINaM veyagirisAgaramerAgassa dAhiNaDDabharahassa AhevaccaM jAva viharai / tatthaNaM bAravaIe nayarIe baladeve nAmaM rAyA hotthA, mahayA jAva rajjaM pasAsemANe viharai / tassa NaM baladevassa raNNo revaI nAmaM devI hotthA, somAlA jAva viharai / taeNaM sA revaI devI aNNayA kayAi taMsi tAridvArAvatyAM nagaryA kRSNo nAma vAsudevo rAjA'bhavat yAvat prazAsad viharati / sa khalu tatra samudravijayapramukhAnAM dazAnAM dazArhANAM, baladevapramukhAnAM paJcAnAM mahAvIrANAm , ugrasenapamukhAnAM SoDazAnAM rAjasahasrANAM, pradyumnamamukhAnAm adhyuSTAnAM (sArddhatRtIyAnAM ) kumArakoTInAM, zAmbapramukhAnAM SaSTathAH durdAntasahasrANaM, vIrasenapramukhAnAmekaviMzatyAH vIrasahasrANAM, mahAsenapramukhAnAM SaTpaJcAzato balavatsahasrANAM, rukmiNIpamukhAnAM SoDazAnAM devIsAhasroNAm , anaGgasenApramukhAnAmanekAsAM gaNikAsAhasrINAm , anyeSAM ca bahUnAM rAjezvara0 yAvat sArthavAhaprabhRtInAM vaitAdayagirisAgaramaryAdasya dakSiNA bharatasyAdhipatyaM yAvad viharati / tatra khalu dvArAvatyAM nagA~ baladevo nAma rAjA'bhavada , mahatA yAvad rAjyaM prazAsad viharati / tasya khalu baladevasya rAjJo revatI nAma devyabhavat mukumArapANipAdA yAvad viharati / tataH khalu sA revatI devI anyadA kadAcit vAze zayanIye For Private and Personal Use Only Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 5 vRSNidazAsUca sarAMsi sayaNijjaMsi jAva sIhaM sumiNe pAsittA NaM paDibuddhA, evaM sumiNa daMsaNaparikahaNaM, nisaDhe nAmaM kumAre jAe jAva kalAo jahA mahAbaLe, paMnAsao dAo, paNNAsarAyakaSNagANaM egadivaseNaM pANi giNhAvei, navaraM nisaDhe nAmaM jAva upi pAsAe viharai || 1 || yAvat siMhaM svapne dRSTvA khalu pratibuddhA evaM strapradarzana parikathanaM niSadho nAma kumAro jAtaH, yAvat kalA yathA mahAbalasya, pazcAzad dAyAH, paJcAzadrAjakanyakAnAmekadivasena pANi grAhayati, navaraM niSadho nAma yAvad upari prAsAde viharati // 1 // | vRSNidazA varga 5 | " Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir TIkA " yadi khalu' ityAdi - nAnAvidha guccha gulmalatA vallIparigatAbhirAmaH " jahaNaM bhaMte ' ityAdi -- jambU svAmI pUchate haiM he bhadanta ! puSpacUlA nAmake caturtha upAGgameM bhagavAnane dasa adhyayanoMkA nirUpaNa kiyA hai to he bhadanta ! usake bAda 'jaiNaM bhaMte ' ityAhi pUrvokta prakArale vRSNidazA nAmaka pA~caveM upAGgameM mokSaprApta zramaNa bhagavAna mahAvIrane kina arthokA nirUpaNa kiyA hai / vRSNuidRzA varga (5) pAMyabhA. , For Private and Personal Use Only jammU svAmI pUche che:-- he bhadanta ! puSpacUlA nAmanA cothA upAMgamAM bhagavAne pUrvokta prakArathI daza adhyayananuM nirUpaNa karyuM che teA he bhadanta ! tyAra pachI vRSNuidazA nAmanA pAMcamA upAMgamAM mekSaprApta zramaNa bhagavAna mahAvIre kyA arthonuM nirUpaNa karyuM che. Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TIkA varga 5 adhya. 1 niSadha sudharmA svAmI kahate haiM he jambU ! zramaNa bhagavAna mahAvIrane vRSNidazA nAmaka pA~caveM vargameM bAraha adhyayanoMkA nirUpaNa kiyA hai| unake nAma ( 1 ) niSadha, (2) mAyanI, ( 3 ) vaha, ( 4 ) vaha, ( 5 ) pagatA, ( 6 ) jyoti, (7) dazaratha, (8) dRDharatha, (9) mahAdhanvA, (10) saptadhanvA, (11) dazadhanvA, aura ( 12 ) zatadhanvA haiN| jambU svAmI pUchate haiM he bhadanta ! yadi zramaNa bhagavAna mahAvIrane vRSNidazAmeM bAraha adhyayanoMkA nirUpaNa kiyA hai to una adhyayanomeM prathama adhyayanakA kyA bhAva kahA hai ? sudharmA svAmI kahate haiMhe jambU ! usa kAla usa samayameM dvArAvatI nAmakI nagarI thii| jo bAraha sudharmA svAmI kahe che -- he khU! zramaNa bhagavAna mahAvIre vRSNidazA nAmanA pAMcamA vargamAM bAra adhyayananuM nirUpaNa karyuM che. tamanana nAma:--(1) niSadha, (2) mAyanI, (3) 17, (4) 46, (5) patA (6) nyoti, (7) 6225, (8) 6825, (8) mahApA, (10) saptadha-vA, (11) AdhanvA bhane (12) zatadhanvA che. jammu svAmI pUche che - he bhadanta ! je zramaNa bhagavAna mahAvIre vRSi@dazAmAM bAra adhyayananuM nirUpaNa karyuM che te te adhyayanamAM prathama adhyayanane zuM bhAva kahyo che ? sudharmA svAmI kahe che : he jammu ! te kALa te samaye dvArAvatI nAmanI nagarI hatI, je bAra For Private and Personal Use Only Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 420 5 vRSNida nAnAvidhAH = anekaprakArAH vRkSAca gucchAH = stabakAzca gulmAH = stambAtha ( skandharahitAstaravaH ) latAH = vratatayazca valyaH = latAvizeSAztha, tAbhiH parigataH = samprAptaH abhirAmaH - zobhA yatra sa tathA anekaprakArakatarustabakastambalatAvallIsamprAptacchaviH, haMsa - mRga - mayUra - krauJca - sArasa - cakravAkamadanazAlA kokilakulopapetaH haMsAH - prasiddhAH, mRgAH - hariNAH, mayUrAH krauJcAH, sArasAH, cakravAkAH, madanazAlAH = sArikAvizeSAH, kokilAzca, teSAM yat kulaM= upapetaH = yuktaH / anekataTakaTakavivarA vajharaprapAtaprAgbhAra - samUhastena Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yojana lambI yAvat pratyakSa devaloka sadRza ' prasAdIyA 'manako prasanna karane vAlI tathA ' darzanIyA ' = dekhane yogya evaM ' abhirUpA ' = sundara chaTAvAlI aura ' pratirUpA ' = anupama zilpakalAse suzobhita thI / usa dvArAvatI nagarIke bAhara IzAna koNa meM U~cA tathA AkAzako chUnevAle zikharoMse yukta raivataka nAmaka parvata thA / vaha parvata aneka prakArake vRkSa guccha gulma aura latA balliyoMse manohara thA / vaha haMsa, mRga, mayUra, kauzca ( pakSI vizeSa ) sArasa, cakravAka, madanazAlA ( mainA ) aura kokila Adi pakSivRndase suzobhita thA / tathA jisameM aneka taTa = kinAre aura kaTaka = parvatakA ramaNIya bhAga, tathA vivara= sundara guphAe~ aura avajhara = sundara jharane evaM prapAta=jahA~ jharanA giratA hai vaha sthAna tathA prAgbhAra = parvatakA jhukA yona sAMgI yAvat pratyakSa devAnA devI, prasAdIyA=bhanane prasanna uravAvANI tathA darzanIyA=hemavA, yogya, abhirUpA= suMdara chaTAvAjI bhane pratirUpA=anuyabha zilpakalAthI suzeAbhita hatI. te dvArAvatI nagarInI mahAra izAna keNumAM UMcA tathA gaganacuMbI zikharAvALA raivataka nAmane pata hatA. te parvata aneka jAtanAM vRkSa, guccha, jhulma ane latAvadhIethI manehara hatA. vaLI te huMsa, bhRga, bhayUra, DoMya ( pakSI ), sArasa, amvAGa, bhahanazAlA ( bhenA ) bhane amisA gyAhi pakSIvRnddhthA suzobhita hato. tathA nemAM aneU taTa = DinArA bhane kaTaka = parvatanA ramaNIya lAga tathA vivara=suMdara shubhe| bhane avAra=suMdara arathAo, prapAta=kyAM araNyAM bhaDe che te sthAna, tathA prAgbhAra = parvatanA nabhelA ramaNIya For Private and Personal Use Only Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TokA varga 5 mAya..1 niSadha 421 zikharamacuraH-anekAni taTAni-tIrANi kaTakAH gaNDazailAH parvatAsaMtruvyapatitA mahApASANAH, vivarANi-chidrANi, avazarA=nirjharavizeSAH, prapAtA = bhRgavA gartarUpANi nirjharaNajalapatanasthAnAni, prAgbhArAH ISadavanatAH parvatapade huA ramya pradeza aura aneka sundara zikhara vidyamAna the| vahA~ apsarAgaNa devagaNa aura vidyAdharoMke yugala Akara kroDA karate the / aura jahA~ jaGghAcaraNa vidyAcaraNa muni bhI dhyAna maunAdike liye nivAsa karate the| tathA vaha parvata utsavakA eka ramaNIya sthala thaa| aura neminAtha bhagavAnase yukta honeke kAraNa tInoM lokameM zreSTha balavIra dazA)kA vaha parvata soma AhlAda utpanna karanevAlA thA, zubha-maMgalakArI thA priyadarzana=netroMko sukha denevAlA thA, surUpa suhAvanA thA, prasAdIya manako prasanna karanevAlA thA, darzanIya-dekhane yogya thA, abhirUpa=apanI sundaratAke kAraNa camakatA thA, pratirUpa darzaka janoMke hRdayameM pratibimbita ho jAtA thaa| usa raivataka parvatake samIpameM nandanavana nAmaka udyAna thA, jo sabhI RtuoMke phUloMse sampana yAvat darzanIya thaa| usa nandanavana udyAnameM surapriya yakSakA yakSAyatana bahuta bhAga ane suMdara zikhara vidyamAna hatA tyAM apsarAgaNa, devagaNa, ane vidyAdharanAM jeDalAM AvIne krIDA karatAM hatAM ane jyAM jaMghAcaraNa, vidyAcaraNa muni paNa dhyAna, mona Adi mATe nivAsa karatA hatA. tathA A parvata hamezAM utsavanuM eka ramaNIya sthAna hatuM ane nemInAtha bhagavAnathI yukta hovAthI traNe awi zreSTha malavIra zAnipata soma mAimA utpanna 42vAvApANI sal, zubha mArI , priyadarzana-netrIne suma ApApA to, surUpa 3yANA zAmAR &, prAsAdoya-manane prasanna 42vAvA! to, darzanIya nevA yogya tA, abhirUpa potAnI suMdaratAne sIdhe yamarato tA, pratirUpa=MRibiwi chApa pADe te hate, (pratibiMbita thaI jate hate.) te raivata parvatanI pAse nandanavana nAme eka udhAna hatuM. je badhI RtuomAM kulethI saMpanna hevAthI darzanIya hate. te nadanavana udhAnamAM sutrAyakSanuM yakSAyatana bahu prAcIna hatuM For Private and Personal Use Only Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 22 5 vRSNidazA sUtra zAH, zikharANi zrRGgANi, etAni pracurANi yatra sa tathA apsarogaNadevasaMghacAraNavidyAdharamithunasaMnicIrNaH - apsarasAM gaNaH = samUhaH, devasaGghaH = devasamUhaH cAraNAH=jaGghAcAraNAdayaH sAdhuvizeSAH, vidyAdharamithunAni, taiH saMnicIrNaH Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prAcIna thA aura loka use mAnate the / vaha surapriya yakSAyatana cAroM taraphase eka baDA vanaSaNDase ghirA huA thA / jaisA pUrNabhadra udyAna thA / usameM azoka vRkSake nIce eka zilA paDaka thA / usa dvArAvatI nagarImeM kRSNa vAsudeva rAjA the, jo usa nagarIkA yAvat zAsana karate hue vicarate the / vaha kRSNa vAsudeva samudravijaya pramukha daza dazAroMke, baladeva pramukha pA~ca mahAvIroMke, ugrasena pramukha solaha hajAra rAjAoMke, pradhumna pramukha sADhe tIna karoDa kumAroMke, zAmba pramukha sATha hajAra durdAnta zUroke, vIrasena pramukha ekkIsa hajAra vIroMke, mahAsena pramukha chappana hajAra balavAnoM ke, rUkmiNI pramukha solaha hajAra deviyoMke tathA anaGgasenA pramukha aneka hajAra gaNikAoke aura bahutase rAjA Izvara talavara mADambika kauTumbika zreSThI senApati ane leke tene mAnatA hatA. te surapriya yakSAyatana cAre taraphathI eka moTA vanaSaDathI gherAyeluM hatuM ke jevuM pUrNa bhadra udyAna hatuM. temAM azeAkavRkSanI nIce eka zilApaTTaka hatuM. te dvArAvatI nagarImAM kRSNa vAsudeva nAme rAjA hatA je te nagarImAM rAjya karatA vicaratA hatA. te kRSNa vAsudeva samudravijaya pramukha daza dhyArAnA, aladeva pramukha pAMca mahAvIrAnA, ugrasena pramukha seALa hajAra rAjAonA, pradyumna pramukha sADA traNa karoDa kumAronA, sAmbha pramukha sATha hajAra durdanta zUravIrAnA, vIrasena pramukha ekavIza hajAra vIrAnA, mahAsena pramukha chappana hajAra khalavAnAnA, rUkimaNI pramukha seALa hajAra devIonAM tathA anaMga senA pramukha aneka hajAra gaNikAnAM, vaLI ghaNA rAjA izvara talavara mAmbika kauTumbika zreNI senApatI For Private and Personal Use Only Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org sundarabodhinI TokA varga 5 adhya. 1 niSedha 423 adhiSThitaH, nityakSaNakaH - nityam - anavarataM kSaNa eva kSaNaka: = utsavo yatra saH, keSAmayaM giriH ? ityAha- dazArhavaravIrapuruSatrailokyabalavatAM - dazAha :samudravijayAdayo daza dazAha:, teSu varAH - zreSThAH, vIrapuruSAca te trailokye= = , Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sArthavAha prabhRtioM Upara Adhipatya karate hue vicara rahe the / tathA naitADhyagiri aura sAgarase maryAdita dakSiNa ardhabharatake, usa dvArAvatI nagarImeM baladeva nAmaka rAjA the, jo mahAbalI the aura yAvat apane rAjyakA zAsana karate hue vicara rahe the / usa baladeva rAjAkI patnI kA nAma revatI devI thA, jo sukumAra hAtha pairavAlI aura sarvAGga sundara thI / tathA pA~co indriyoMke sukhoMkA anubhava karatI huI vicaratI thI / anantara kisI samaya vaha revatI devI puNyavAnake sone lAyaka apanI sukomala zayyAmeM soyI huI svapnameM siMhako dekhA aura jAga gayI / svapnakA vRttAnta usane rAjA baladevako sunAyA / anantara samaya bItane para revatIke garbhase eka kumAra paidA huA, jisakA nAma niSadha rakhA gayA / vaha kumAra baDA hokara mahAbalake samAna bahattara kalAoMmeM sA vAha AdinA tathA vaitADhagiri ane sAgarathI maryAti dakSiNu a bharatanA upara Adhipatya karatA makA rahetA hatA. te dvArAvatI nagarImAM khaladeva nAme rAjA hatA je mahAmalavAna hatA. ane peAtAnA rAjyanuM zAsana karatA vicaratA hatA. te khaladeva rAjAnI patnInuM nAma revatI devI hatuM, je sukumAra hAthapagavALI hatI ane sarvAMga suMdara hatI ane pAMca indriyAnAM sukha anubhava karatI vicaratI hatI. pachI kAi samaye te revatI devI puNyavAna leAkeAne paDhavA cAgya evI pAtAnI sukAmala zayyAmAM sutI hatI tyAM svapnamAM siMhane joyA ane jAgI gaI. svapnanuM vRttAnta teNe rAjA baladevane kahI saMbhaLAvyuM. pachI samaya vItatAM revatInA garbhAthI eka kumAranA janma thayA, jenuM nAma niSedha rAkhavAmAM AvyuM. te kumAra mATe thatAM mahAkhalanA jevA khauMtera kaLAomAM pravINa thaI gayA. pacAsa rAjakanyAonI sAthe For Private and Personal Use Only Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 424 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 5 vRSNidazA bAga mUlam -- teNaM kAleNaM 2 arahA ariTThanemI Adikare dasaghaNUiM vaNNao jAva samosarie, parisA niggayA / taraNaM se kaNhe vAsudeve imIse kahAe laddhaTThe samANe 0 kobiyapura se sahAvei, saddAvittA evaM vayAsI khippAmeva devANuppiyA ! sabhAe muhammA sAmudANiyaM bheriM tAleha / taraNaM se koDuMbiyapurise jAva paDiNittA jeNeva sabhAe muhammAe jeNeva sAmudANiyA bherI teNeva uvAgacchai chAyA - tasmin kAle tasmin samaye arhan ariSTanemiH Adikaro dazadhanuSkaH varNakaH : yAvat samavasmRtaH, pariSat nirgatA / tataH khalu sa kRSNo vAsudevo'syAH kathAyA labdhArthaH san dRSTatuSTaH 0 kauTumbika puruSAn zabdayati, zabdayitvA evamavAdIt kSiprameva devAnupriyAH ! sabhAyAM sudharmAyAM sAmudAnikoM bheroM tADayata / tataH khalu te kauTumbikapuruSA yAvat pratizrutya lokatraye balavantazca atulabalazAlineminAthayuktalAt, ye te tathA teSAm / zeSaM srugamam // 1 // pravINa ho gayA / pacAsa rAja kanyAoMke sAtha eka dinameM usakA vivAha huA ' tathA usako pacAsa-pacAsa daheja milA / anantara pUrvajanma upArjita puNyase mile hue pA~ca indriyoMke sukhoMkA anubhava karatA huA apane mahalameM utsava Adike sAtha rahane lagA // 1 // For Private and Personal Use Only eka divasamAM tenAM lagna thayAM ane pacAsa pacAsa daheja maLyA. pachI pUjanma upArjita puNyathI maLelAM pAMce indriyAnAM sukhAnA anubhava karateA te peAtAnA ahelamAM mAnada utsavamAM rahevA lAgyA. (1). Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir .sundarabodhinI TokA varga 5 abhya. 1 niSadha 425 uvAgacchittAtaM sAmudANiyaM bherI mahayA 2 saddeNaM tAlei, taeNaM tIse sAmudANiyAe bherIe mahayA 2 saddeNa tAliyAe samANIe samuddavijayapAmokkhA dasa dasArA devIo uNa bhANiyavyAo jAva aNaMgaseNApAmokkhA aNegA gaNiyAsahassA, anne ya bahave rAIsara jAva satyavAhappabhiIo NhAyA jAva pAyacchittA savyAlaMkAravibhUsiyA jahA vibhavaDisakArasamudaeNaM, appegaiyA hayagayA jAva purisavaggurAparikkhittA0 jeNeva kaNhe vAsudeve teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA karatala0 kaNhaM vAsudevaM jaeNaM vijaeNaM vaddhAti / tae NaM se kaNhe vAsudeve koDaMbiyapurise evaM vayAsI khippAmeva bho devANuppiyA ! AbhisekaM hatthirayaNaM kappeha hayagayarahapavarajAva paJcappiNaMti / taeNaM se kaNhe vAsude ve majjaNaghare jAva durUDhe, aTThamaMgalagA, jahA kUNie, seyavaracAmarehi uddhUyamANehi 2 samuddavijayapAmokkhehiM dasArehiM jAva satthavAhappabhiIhiM saddhiM saMparikhuDe saciDDhoe jAva raveNaM bAravaInayarImajjhaMyatraiva sabhAyAM sudharmAyAM sAmudAnikI merI tatraivopAgacchanti, upAgatya tAM sAmudAnikI bherI mahatA 2 zabdena tADayanti / tataH khalu tasyAM sAmudAnikyAM bheryA mahatA 2 zabdena tADitAyAM satyAM samudravijayamamukhA daza dazAharhAH, devyaH punarbhaNitavyAH, yAvad anaGgasenApramukhAni anekAni gaNikAsahasrANi, anye ca bahavo rAjezvara0 yAvat sArthavAhaprabhRtayaH snAtAH yAvat kRtaprAyazcittAH sarvAlaMkAravibhUSitA yathAvibhavaRddhisatkArasamudayena apyekake hayagatAH yAvat puruSavAgurAparikSiptA yatraiva kRSNo vAsudevasta. traivopAgacchanti, upAgatya karatala0 kRSNaM vAsudevaM jayena vijayena varddhayanti / tataH khalu kRSNo vAsudevaH kauTumbikapuruSAnevamavAdIt-kSiprameva bho devAnu. priyAH ! AbhiSekyaM hastiratnaM kalpayadhvam , haya-gaja-ratha pravarAn yAvat . pratyarpayanti / tataH khalu sa kRSNo vAsudevo majjanagRhe yAvad dUrUDhaH aSTASTamaGgalakAni, yathA kUNikaH, zvetavaracAmarairuddhayamAnaH 2 samudravijayapramukhaiH 54 For Private and Personal Use Only Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 426 5 vRSNidazA sUtra majjheNa sesaM jahA kUNio jAva pajjuvAsai / tae NaM tassa nisadassa kumArasta upi pAsAyavaragayassa taM mahayA jaNasaddaM ca jahA jamAlI jAva dhammaM socA nisamma vaMdai namasara, vaMdittA namaMsittA evaM vayAsI - saddahAmi NaM bhaMte ! niggaMthaM pAvayaNaM jahA citto jAva sAvagaghammaM paDivajjai, paDivajjittA paDigae / teNaM kAleNaM 2 arahao ariTThanemissa aMtevAsI varadatte nAmaM aNagAre urAle jAva viharai / taeNaM se varadatte aNagAre nisaDhaM kumAraM pAsa, pAsitA jAyasaDe jAva pajjuvAsamANe evaM vayAsI aho NaM bhaMte ! nisate kumAre iTThe irUve kaMte kaMtarUve evaM pie0 maNunnae0 maNAme maNAmarUve some somarUve piyadaMsaNe surUve / nisaDheNaM bhaMte ! kumAreNaM ayameyArUve mANuvaiDI kiNNA laddhA kiNA pattA ? pucchA jahA sUriyAbhassa, evaM khalu varadattA ! teNaM kAleNaM 2 iheba jaMbUdIve dIve bhArahe vAse rohIDae nAmaM navare hotthA, riddhatthimiyasamiddhe0, mehavane ujjANe, maNidattassa jakkhassa jakkhAyayaNe / tattha NaM dazabhirdazArheyavat sArthavAhamabhRtibhiH sArddhaM saMparivRtaH sarvaRddhayA yAvat raveNa yAvat dvArAvatInagarImadhyamadhyena zeSaM yathA kUNiko yAvat paryupAste / tataH khalu tasya niSadhasya kumArasyopariprAsAdavaragatasya taM mahAjanazabda ca yathA jamAliyavad dharma zrukhA nizamya vandate namasyati, vanditvA namasthikhA evamavAdIt -- zraddadhAmi khala bhadanta / nirgranthaM pravacanaM yathA citto0 yAvat zrAvakadharme pratipadyate, pratipadya pratigataH / anagAraH udAro yAvad viharati / tataH sa pazyati, dRSTvA jAtazraddho yAvat paryupAsIna bhadanta ! niSadhaH kumAra iSTa iSTarUpaH kAntaH manojJo0 mano'mo mano'marUpaH somaH somarUpaH priyadarzanaH surUpaH / niSadhena bhadanta ! kumAreNa ayametadrUpA mAnuSyaRddhiH kathaM labdhA ? kathaM prAptA ? tasmin kAle tasmin samaye'rhato'riSTanemerantevAsI varadatto nAma varadatto'nagAro niSadhaM kumAraM evamavAdIt - aho ! khalu kAntarUpaH, evaM priyo0 For Private and Personal Use Only Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 427 andarabodhinI TokA varga 5 anya. 1 niSadha rohIDae nayare mahabbale nAma rAyA, paumAvaI nAmaM devI, annayA kayAi taMsi tArisagaMsi sayaNijjaMsi sIhaM mumiNe, evaM jammaNaM mANiyadhvaM jahA : mahabbalassa, navaraM vIraMgao nAma, battIsao dAo, battosAe rAyavarakannagA NaM pANiM jAya uvagijamANe 2 pAusavarisArattasarayahemaMtavasantagimhapajate chappiM uU jahAvibhaveNaM muMjamANe 2 kAlaM gAlemANe iDe sadde jAva viharai / teNaM kAleNaM 2 siddhatthA nAma AyariyA jAisaMpannA jahA kesI, navaraM bahussuyA bahuparivArA jeNeva rohIDae nayare jeNeva mehabanne ujjANe jeNeva maNidattasya jakkhassa jakkhAyayaNe teNeva uvAgayA, ahApaDirUvaM jAva viharaMtiH parisA niggayA / taeNaM tassa vIraMgaNasya kumArasya uppiM pAsAyavaragatassa taM mahayA jaNasaI ca jahA jamAlI niggao dharma soccA jaM navaraM devANuppiyA ! ammApiyaro ApucchAmi jahA jamAlI taheva nikkhaMto jAva aNagAre jAe jAva guttavaMbhapRcchA yathA sUryAbhasya / evaM khalu varadatta ! tasmin kAle tasmin samaye ihaiva jambUdvIpe dvIpe bhArate varSe rohItakaM nAma nagaramabhavat, jharastimitasamRddham0 meghavarNamudyAnaM, maNidattasya yakSasya yakSAyatanam / tatra khalu rohItake nagare mahAbalo nAma rAjA, padmAvatI nAma devI, anyadA kadAcita tasmin tAdRze zayanIye siMha khapne0, evaM janma bhaNitavyaM yathA mahAbalasya, navaraM vIraMgato nAma, dvAtriMzad dAyAH, dvAtriMzato rAjakanyakAnAM pANiM yAvad upagoyamAnaH 2 pAvarSA rAtrazara mantagrISmavasantAn SaDapi RtUn yathAvibhavena bhuJjAnaH iSTAn zabdAn yAvad viharati / tasmin kAle tasmin samaye siddhArthI nAma AcAryA jAtisampannA yathA kezI, navaraM bahuzrutA bahuparivArA yatraiva rohItakaM nagaraM yatraiva meghavarNamudyAnaM yatraiva maNidattasya yakSasya yakSAyatanaM tatraivopAgataH, yathAmatirUpaM yAvad viharati, pariSad nirgatA / tataH khalu tasya vIraMgatasya kumArasya uparimAsAdavaragatasya taM mahAjana For Private and Personal Use Only Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 428 5 vRSNidA yA / ta NaM se vIraMgae aNagAre siddhatthAnaM AyariyANaM aMtie sAmAiyamAiyAI ekkArasa aMgAI ahijjara, ahijjittA bahuI jAtra cauttha jAtra appANaM bhAvemANe bahupaDipuNNAI paNayAlIsavAsAI sAmannapariyAyaM pAuNittA, domAsiyAe saMlehaNAe attANaM jhUsittA, savIsaM bhattasayaM aNasaNAe chedittA AloiyapaDiyaMte samAhipatte kAlamAse kAlaM kicA baMbhaloe kappe maNorame vimANe devattAe unavane / tatthaNaM atyegaiyANaM devANaM dasasAgarotramA ThiI paNNattA / tatthaNaM vIraMgayassa devassavi dasa sAgarovamA ThiI paNNattA, seNaM vIraMgae deve tAo devalogAo AukkhaerNa jAva anaMtaraM cayaM caitA iva bAravaIe navarIe baladevassa rano revaIe devIe kuchisi puttattAe uvavane / taraNaM sA revaI devI taMsi vArisagaMsi sayaNijjaMsi sumiNadaMsaNaM jAva upi pAsAyavaragae viharai / taM evaM khalu varadattA ! zabdaM ca, yathA jamAlirnirgato dharmazrulA yad navaraM devAnupriyAH ! ambApitarau ApRcchAmi yathA jamAlistathaiva niSkrAnto yAvad anagAro jAto yAvad guptabrahmacArI / tataH khalu sa vIraMgato'nagAraH siddhArthAnAmAcAryANAmantike sAmAyikAdIni ekAdazAGgAni adhIte, adhItya bahUni yAvat caturtha0 yAvat AtmAnaM bhAvayan bahupratipUrNAni paJcacatvAriMzad varSANi zrAmaNyaparyAyaM pAlayitA dvaimAsikyA saMlekhanayA AtmAnaM joSitvA sarvizati bhakta zatamanazanena chiccA AlocitamatikrAntaH samAdhiprAptaH kAlamAse kAlaM kRtA brahmaloke kalpe manorame vimAne devatayA upapannaH / tatra khalla astyekeSAM devAnAM dazasAgaropamA sthitiH prajJaptA / tatra khalu vIraMgatasya devasyApi dazasAgaropamA sthitiH prajJaptA / sa khalu vIraMgato devastasmAd devalokAta AyuH kSayeNa yAvad anantaraM cayaM cyutA ihaiva dvArAvatyAM nagaryo baladevasya rAjJo revatyA devyAH kukSau putratayopapannaH / tataH khalu sA revatI devI tasmin tAdRze zayanIye svapnadarzanaM yAvad upari prAsAdavaragato viharati / For Private and Personal Use Only * Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org sundarabodhinI TokA varga 5 adhya. 1 niSadha 429 nisaDheNaM kumAreNaM ayameyAruvA orAlA maNuyaiDDI laddhA 3 / pabhU rNaM bhaMte ! nisaDhe kumAre devANuppiyANaM aMtie jAva pavvaittae ? haMtA pabhU / se evaM bhaMte ! 2 iya varadatte aNamAre jAva appANaM bhAvemANe viharai // 2 // tadevaM khalu varadatta ! nisadhena kumAreNa iyametadpA udArA manuSyaRddhirlabdhA 3 / prabhuH khalu bhadanta ! niSadhaH kumAro devAnupriyANAmanti ke yAvat matrajitum ? inta prabhuH / sa evaM bhadanta 1 2 iti varadatto'nagAro yAvadAtmAnaM bhAvayan viharati // 2 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir TIkA ' teNaM kAleNaM ' ityAdi / vyAkhyA spaSTA // 2 // " taNaM kAleNaM tyAhi. ' teNaM kAleNaM ' ityAdi - usa kAla usa samaya meM dasa dhanuSa pramANa zarIravAle dharmake Adikara arhata ariSTanemi usa dvArakA nagarImeM padhAre / pariSada unake darzana nimitta apane 2 ghara se nikalI | bhagavAnake AnekA samAcAra sunakara kRSNa vAsudevane hRSTatuSTa hRdayase kauTumbikapuruSoM ko bulavAyA aura isa prakArakI AjJA dI > te kALa te samaye daza dhanuSanA jeTalAM pramANu ( mApa ) nA zarIravALA dharmanA Adikara arhat ariSTanemI te dvArakA nagarImAM padhAryA. pariSad temanA dana nimitte pAtapeAtAne gherathI nIkaLI. bhagavAnanA AvyAnA samAcAra sAMbhaLI kRSNavAsudeve hRSTa tuSTa hRdayathI kauTuMbika purUSone elAvyA ane A prakAre AjJA ApI. For Private and Personal Use Only Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir -430 : 5 vRSNivAyAsana he devAnupriya ! zIghra hI jAkara sudharmA sabhAkI sAmudAnika bherIko bjaao| jisa bherIke bajAye jAnepara jana samudAya ekatrita ho jAya, use sAmudAnika bherI kahate haiN| vAsudeva kRSNake dvArA isa prakAra AjJApita ve kauTumbika puruSa unakI AjJAko svIkAra kara jahA~ sAmudAnika bherI thI udhara gaye aura vahA~ jAkara sAmudAnika merIko khUba jorase bjaayaa| usako atyadhika jorase bajAye jAnepara samudravijaya pramukha dasa dazArhase lekara yAvat rukmiNI Adi deviyA~ tathA anaGgasenA prabhRti aneka sahasra gaNikAyeM aura dUsare bahutase rAjA Izvara talavara mADambika kauTumbika yAvat sArthavAha Adi snAna ora duHsvapna Adike nivAraNake liye maSI tilaka Adi karake sabhI alaGkAroMse alaGkRta ho apane 2 vibhavake anusAra satkAra sAmagriyoMke sAtha ghoDe Adi savAriyoM para baiThakara apane 2 anucara puruSoMke sAtha jahA~ kRSNa vAsudeva the vahA~ aaye| vahA~ Akara hAtha joDakara kRSNa vAsudevako jaya vijaya zabdase bdhaayaa| usake bAda kRSNa vAsudevane apane kauTumbika puruSoMko bulAkara isa prakAra kahA-he devAnupriya ! AbhiSekya (paTTa ) hasti he devAnupriya ! jaladI jaIne sudharmA sabhAnI sAmudAnika bherI (vAjuM) vagADe. je lerIne vagADavAthI janasamudAya ekatrita thaI jAya tene sAmudAnika bherI kahe che. kRSNavAsudeva taraphathI A prakAre AjJA maLatAM te kauTuMbika purUSa temanI AjJAno svIkAra karI jyAM sAmudAnika bherI hatI tyAM gayA ane tyAM jaIne sAmudAnika bherI khUba jorathI vagADI. te bahu jorathI vagADavAthI samudavijaya pramukha daza dazAthI mAMDIne rukimaNI Adi devio tathA anaMgasenA Adi aneka sahastra gaNikAo tathA bIjA rAjA Izvara, talavara, mADambika kauTuMbika ane sArthavAha Adi snAna tathA durasvamanAM nivAraNa mATe masI tilaka karIne badhAM ghareNAMthI vibhUSita thaIne pitapotAnA vaibhava pramANe satkAra sAmagrIne laIne ghoDA vagere upara savArI karIne pitAnA nokara-cAkara sAthe jyAM kRSNa vAsudeva hatA tyAM AvyA. tyAM AvIne hAtha joDI kRSNa vAsudevane jayavijaya zabdathI vadhAvyA. tyAra pachI kupacchavAsudeve pitAnA kauTuMbika purUSane belAnI A For Private and Personal Use Only Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TokA varga 5 madhya. 1 niSadha ratnako aura anya hAthI ghoDe ratha Adiko sajAkara le aao| kRSNa vAsudevakI aisI AjJA sunakara ve kauTumbika puruSa zIghra hI hAthI ghoDe ratha Adiko sajAkara le aaye| usake bAda kRSNa vAsudeva majjanagRhameM snAna karaneke liye gaye, snAna kara sabhI alaGkAroMse alakata ho apane AbhiSekya hAthI para caDhe / aura unheM zubha zakunake liye ATha-ATha mAGgalika vastue~ dikhAyI gaI / isake bAda vaha kRSNa vAsudeva kUNikake samAna DulAe jAte hue zvetacAmaroMse suzobhita tathA samudravijaya pramukha dasa dazA)se lekara yAvat sArthavAha prabhRtiyoMse ghire hue tathA sabhI prakArake vibhavake sAtha merI Adi bAjoMke zabdoMse dizAko mukharita karate hue dvArAvatI nagarIke bIcobIca calate hue bhagavAna arhat ariSTanemike pAsa pahu~ce / aura kUNikake samAna tInabAra AdakSiNa pradakSiNa karake vandana namaskAra kiyA aura sevA karane lge| usake bAda vaha niSadha kumArane apane uparI mahalameM zabdAdiviSayoMkA prakAre kahyuM - he devAnupriya ! AbhiSeya (5) hAthIratnane tathA bIjA hAthI ghoDA ratha Adi taiyAra karI laI Avo. kRSNa vAsudevanI evI AzA sAMbhaLIne te kauTuMbika purUSa jaladI hAthI ghoDA ratha Adine taiyAra karI laI AvyA. tyAra pachI kRSNavAsudeva snAnagharamAM nhAvA gayA. snAna karI badhAM ghareNAMthI vibhUSita pitAnA abhiSekaya paTTa hAthI upara caDyA. ane temane zubha zukanane mATe ATha ATha mAMgalika vastuo dekhADavAmAM AvI. tyAra pachI kRSNavAdeva keNikanI peThe DhaLAI rahetAM heta cAmathI suzobhita tathA samudravijaya pramukha dazadazAhathI mAMDIne yAvat sArthavAha AdithI gherAyela tathA sarve prakAranA vaibhava sAthe, bherI vagere vAjAMnA zabdothI dizAone mukharita karatA dvArAvatI nagarInI vaccevaccethI cAlatA bhagavAna ahaMta ariSTanemInI pAse pahoMcyA ane traNavAra AdakSiNa pradakSiNA karIne vaMdana namasakAra karyA ane sevA karavA lAgyA. tyAra pachI te niraja kumAre paNa pitAnA UMcA mahelamAM zAtiviSayane For Private and Personal Use Only Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 5 vRSNidazA 432 sukhAnubhava karatA huA manuSyoMke mahAna kolAhalako sunaa| use jijJAsA huI ki kyA bAta hai ? pUchane para use jJAta huA ki bhagavAn arhat ariSTanemi yahA~ padhAre haiN| janatA unakI vandanAke liye jA rahI hai isIliye yaha kolAhala ho rahA hai / yaha jAnakara jamAlike samAna vaha bhI bhagavAnake darzanake liye Aye, aura AdakSiNa pradakSiNa karake vandana namaskAra kiyA / anantara dharma sunakara use hRdayase avadhAraNa kara candana namaskAra kara isa prakAra kahane lagA- he bhadanta ! maiM nirgrantha pravacana para zraddhA karatA hU~ / isake bAda vaha citta pradhAnake samAna yAvat zrAvaka dharmako strIkAra kara apane ghara lauTa AyA / usa kAla usa samaya meM arhat ariSTanemike antevAsI udAra pradhAna ojasvI varadatta nAmake anagAra dharmadhyAna karate hue ekAnta meM baiThe the / bhagavAnke samIpa Aye hue niSedha kumArako dekhakara unheM zraddhA jijJAsA aura kautUhala utpanna huA aura unhoMne bhagavAnase isa prakAra pUchA-- sukhAnubhava karatA thakA manuSyeAnA mATe kAlAhala sAMbhaLyeA. temane jIjJAsA thaI ke zuM vAta che ? pUchavAthI . khabara paDI ke bhagavAna at ariSTanemi ahIM padhAryA che ane janatA temanAM vaMdana-dana mATe jAya che. tethI A kAlAhava thAya che. A jANIne jamAlInI peThe te paNu bhagavAnanAM darzana mATe AvyA ane AdakSiNa pradakSiNA karIne vaMdana namaskAra karyo pachI dharmanuM zravaNu karI tene hRdayamAM avadhAraNa karIne vaMdana namaskAra karI A prakAre kahyuM: he bhadanta ! huM nigrantha pravacana upara zraddhA rAkhu' chuM. tyAra pachI te citta pradhAnanI peThe zrAvaka dharmanA svIkAra karIne peAtAne ghera pATe AvyA. te kALa te samaye arhat ariSTaneminA antavAsI udAra pradhAna AjasvI varaDhatta nAme anagAra dharmadhyAna karatA ekAntamAM beThA hatA. bhagavAnanI pAse AvelA niSadha kumAra ne joine tene jIjJAsA ane kautuhala utpanna thayuM. ane bhagavAnane yA pramANe pUchayu : - De lahanta ! niSadha kumAra STa che STaya che, For Private and Personal Use Only Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TIkA varga 5 adhya. 1 niSadha 433 he bhadanta ! vaha niSedha kumAra iSTa hai, iSTarUpa hai, kAnta hai, kAntarUpa hai / isI taraha priya hai manojJa hai mano'ma ( manako acchA laganevAlA ) hai, soma hai, somarUpa hai, priyadarzana hai, surUpa hai / he bhadanta ! isa niSadha kumArako isa prakArakI manuSya sambandhI Rddhi kaise milI, kaise prApta huI, aura kaise yaha Rddhi isake bhoga meM AI? ityAdi - gautamane sUryAbhakI deva Rddhike bAremeM jisa prakAra bhagavAnase pUchA thA usI prakAra - varadattane pUchA / bhagavAna kahate haiM-- he varadatta / usa kAla usa samaya meM isI jambUdvIpa nAmaka dvIpake andara bharata kSetra meM rohitaka nAmaka nagara thA, jo ki dhana dhAnyAdi Rddhise samRddha thA / usa nagara meM meghavarNa nAmaka udyAna thA / usa udyAnameM maNidatta nAmaka yakSakA eka yakSAyatana thA / usa rohitaka nagarakA rAjA mahAbala thA / usakI rAnIkA nAma padmAvatI thA / anta che, anta35 che. sovIna rIte priya che, bhanojJa che, manorama che, sobha che, soma3ya che. priyadarzana che, su3pa che. he bhadanta ! A niSadha ThumAra ne A prakAranI manuSya saMbadhI Rddhi kevI rIte maLI, kema prApta thai, ane kevI rIte te Rddhi temanA bhAgamAM AvI ? gautame sUryAbhanI devaRddhi viSe jevI rIte bhagavAnane pUchyuM hatuM tevI rIte varadatte pUchyuM: bhagavAne kahyuM:--hai varadatta ! te kALa te samaye A jammUdrIpa nAme dvIpanI aMdara bharatakSetramAM rAhItaka nAme nagara hatuM ke je dhanadhAnya RddhithI samRddha hatuM. te nagaramAM melavaNuM nAme udyAna hatuM. te udyAnamAM madatta nAme yakSanuM cakSAyatana hatuM. te rAhitakanA rAjA mahAkhala hatA. tenI rANInuM nAma padmAvatI Da 15 For Private and Personal Use Only Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 5 vRSNivadhAkA eka samaya sukomala zayyApara soyI huI usa padmAvatI rAnIne svapnameM siMhako dekhA / anantara usake garbhase eka bAlaka utpanna huaa| usakA janma AdikA varNana mahAbalake samAna jAnanA cAhiye / usa bAlakakA nAma vIrakta rakhA gayA / jaba vaha kumAra baDA huA to usakA vivAha batIsa rAjakanyAoMke sAtha kiyA gayA / aura use battIsa-battIsa prakArakA daheja milA / usake mahalake uparI bhAgameM sarvadA mRdaGga Adi bAje bajate rahate the| tathA gAyaka usake guNoMko gAte rahate the| vaha vIragata varSA Adi cha Rtu sambandhI iSTazabdAdi viSayoMko apane vibhavAnusAra bhogatA huA vicaratA thaa| usa kAla usa samayameM kezI zramaNake samAna jAtimanta tathA bahuzruta aura bahuta ziSyaparivArase yukta siddhArtha nAmaka AcArya rohitaka nagarake meghavarNa udyAnake andara maNibhadra yakSAyatanameM pdhaare| aura udyAnapAlase AjJA lekara vh| vicarane lge| pariSad una AcAryavarake darzanake liye apane-apane gharase nikalo, eka samaya sukomaLa zayyA upara sUtelI te pallAvatI rANIe svapnamAM siMhane joye. pachI tenA garbhathI sAva nA jevo eka bALaka utpanna thaye. tene janma AdinuM varNana mahAbalanA jevuM samajavuM. tenuM nAma roja rAkhyuM hatuM. jyAre te kumAra mATe thaye tyAre tenAM lagna batrIsa rAjakanyAonI sAthe karavAmAM AvyAM ane tene batrIsa-batrIsa daheja maLyA. tenA mahelanA upalA mALamAM hamezAM mRdaMga Adi vAjAM vAgatAM rahetAM hatAM tathA gAyaka tenA guNenAM gAna karyA karatA hatA. te vAta varSa Adi che Rtu sabaMdhI ISTa zabdAdi viSayene pitAnA vaibhava pramANe bhogavate vicarate te. te kALa te samaye kezI zramaNanA jevA jAtavAna tathA bahuzruta ane bahu ziSya parivAravALA siddhArtha nAme AcArya hItaka nagaranA meghavarNa uvAnanI aMdara maNibhadra yakSAyatanamAM padhAryA. ane udyAnapAlanI AjJA laIne tyAM vicaravA lAgyA. pariSada te AcAryavaranAM darzana mATe potapotAnA gherathI nIkaLI. tyAra For Private and Personal Use Only Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarabodhinI TokA varga 5 madhya. 1 niSaSa usake bAda vaha vIrakta kumArane siddhArtha AcAryake darzana karaneke liye jAte hue manuSyoMke mahAna kolAhalako sunA / anantara usane kolAhalake kAraNakA anveSaNa kiyA use jJAta huA ki siddhArtha AcArya yahA~ padhAre hue haiM, janatA unake darzanake liye jA rahI hai, usIkA yaha kolAhala hai| yaha jAnakara vIrata kumAra jamAlike samAna una AcAryake darzana karaneke liye gyaa| dharma sunakara usane una siddhArtha AcAryako vandana namaskAra kara isa prakAra kahA he devAnupriya ! maiM mAtA pitAse pUchakara Apake samIpa pravrajyA lenA cAhatA huuN| usake bAda vaha vIraGgata kumAra jamAlike samAna pravajita hokara anagAra ho gayA, aura IryAsamiti Adise yukta ho yAvat guptabrahmacArI ho gyaa| usake bAda vaha vIraGgata anagArane una siddhArtha AcAryake samIpa sAmAyika Adi gyAraha aMgokA adhyayana kiyA anantara bahutase caturtha SaSTha aSTama Adi tapase AtmAko bhAvita karate hue pUre paiMtAlIsa varSoM taka zrAmaNyaparyAyakA pAlana kiyaa| bAda do pachI te zora kumAre paNa siddhArtha AcAryanAM darzana karavA mATe jatAM manubene mahAna kalAhala sAMbhaLe. pachI teNe te kolAhalanuM kAraNa samajavA tapAsa karAvI te tene mAluma paDayuM ke siddhArtha AcArya ahIM padhAryA che. janatA tenAM darzana mATe jaI rahI che. tene A kolAhala che. A jANIne vara kumAra jamAlInI peThe AcAryonAM darzana karavA mATe gayA. dharmanuM zravaNa karIne teNe te siddhArtha AcAryane vaMdana namaskAra karI A prakAre kahyuM - - he devAnupriya! mArAM mAtApitAne pUchIne ApanI pAse pravajyA levA cAhuM chuM. tyAra pachI te chatara kumAra jamAlInI peThe pravajita thaI anagAra thaI gayA ane Isamiti AtithI yukta thaI yAvat gamachAzacArI banI gayA. tyAra pachI te anagAre te siddhArtha AcAryanI pAse sAmAyika Adi agIyAra aMgonuM adhyayana karyuM. pachI ghaNAM caturtha, SaSTha, aSTama Adi tethI AtmAne bhAvita karatAM pUruM pIsatAlIsa varSa sudhI dIkSA pocanuM pAlana karyuM, pachI be 12 For Private and Personal Use Only Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 5 vRSNidazA bhaktoMko anazanase samAdhi prApta ho mAsako saMlekhanAse AtmAko sevita karate hue eka sau bIsa chedita kara apane pApa sthAnoMkI AlocanA aura pratikramaNa kara kAla avasara meM kAla kara brahma nAmaka pA~caveM devalokake manorama vimAnameM devatA hokara utpanna hue| vahA~ kaI eka devoMkI sthiti dasa sAgaropama haiM, vahA~ ise vIraGgata devakI bhI sthiti daza sAgaropama thI / vaha vIraGgata deva deva sambandhI Ayu bhava aura sthitike kSaya honepara usa brahmalokase cyavakara isa dvArAvatI nagarImeM rAjA baladevakI patnI revatIke udarameM putra hokara janme / usa revatI devIne svapna meM siMha dekhA | aura usake bAda yaha niSadha kumAra utpanna hue yAvat zabdAdi viSayoMkA anubhava karate hue apane UparI mahalameM vicara rahe haiM / he varadatta ! isa prakAra isa niSadha kumArane isa prakArakI udAra manuSyaRddhi pAyI hai / varadatta pUchate hai he bhadanta ! kyA yaha niSedha kumAra Apake samIpa pravajita hogA ? mAsanI salekhanAthI AtmAne sevita karatAM ekasA vIsa bhaktonuM anazanathI chedana karI peAtAnAM pApasthAnAnI AlecanA tathA pratikramaNu karI samAdhi prApta thatAM kALa avasaramAM kALa karIne brahmanAmaka pAMcamA devaleAkanA manerama vimAnamAM devatA thaIne utpanna thayA. tyAM keTalAka devAnI sthiti daza sAgarApamanI che. tyAM zrIraMgatadeva nI pAyu sthiti dRza sAgaropamanI hutI. te coraMgatadeva deva saMbaMdhI aayuSya bhava ane sthiti kSaya thavAthI te brAlekamAMthI cyavIne A dvArAvatI nagarImAM rAjA khalAdevanI patnI revatInA udaramAM putra thaine janmyA. te raivatI devIe svapnamAM siMhane dIThA ane pachI ma niSedhakumAra utpanna thayA mane yAvat zabdAdi viSayAnA anubhava karatAM te peAtAnA mahelanAM upale mALe rahevA lAgyA. De varaDattaM ! A aAre bhI niSedhakumAra ne gAMvA prAznI uddhAra manuSyA zuddhi maLelI che. tyA For Private and Personal Use Only varAtta pUche che: he bhadanta ! A viSayamAra ApanI pAse prajita thavAma samartha che Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir darabodhinI TIkA varga 5 abhya. 1 niSedha mUlam - taNaM arahA arinemI aNNayA kathAi bAravaIo nayarIo jAtra bahiyA jaNavayavihAraM viharai / nisaDhe kumAre samaNovAsae jAe amiyajIvAjIve jAva viharai / tapaNaM se nisaDhe kumAre aNNayA kayAi jeNeva posahasAlA teNeva uvAgaccha, utrAgacchitA jAva danmasaMthArovagae viharai / taegaM nisadassa kumArassa putrarattAvarata0 dhammajAgariyaM jAgaramANassa imeyArUve chAyA tataH khalu arhan ariSTanemiranyadA kadAcit dvArAvatyA nagaryAM yAvat bahirjana padavihAraM viharati / niSadhaH kumAraH zramaNopAsako jAtaH abhigatajIvAjIvo yAvad viharati / tataH khalu saM niSadhaH kumAraH anyadA kadAcit yatraiva poSadhazAlA tatraitropAgacchati, upAgatya yAbad darbhasaMstAropagato virahati / tataH khalu tasya niSadhasya kumArasya pUrvarAtrApara 437 bhagavAna kahate haiM-- hA~; varadatta ! yaha niSagha kumAra anagAra bana sakegA / varadatta kahate haiM-- he bhadanta ! Apa jo kahate haiM vaha satya hI hai; aisA kahakara varadeva air AtmAko tapa saMyamase bhAvita karate hue vicarane lage // 3 // lagavAna uDe che: he varadatta ! hA, A niyamAra anagAra khaMnavAmAM samaya che. sa varadatta he che:-- bhadanta ! Apa kaheA che temaja che. ema kahIne vadvatta TERME AtmAne tapa-sacama vaDe bhAvita karatAM vicaravA lAgyA. (2). For Private and Personal Use Only agA Selhi: Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 5 dRSNidazA satra ajjhathie0 dhanA gaM te gAmAgara jAva saMnivesA jatthaNaM arahA ariDanemI viharai / dhannA NaM te rAIsara jAva satthavAhappabhaIo je NaM ariTTanemi vaMdati namasaMti jAva pajjuvAsaMti, jai NaM arahA aridvanemo puvvANupubbi0 naMdaNavaNe viharejjA toNaM ahaM arahaM aridvanemi vaMdijjA jAva pjjuvaasijjaa| taeNaM arahA arihanemI nisaDhassa kumArassa ayameyArUvaM anjhatthiyaM jAva viyANittA aTThArasahiM samaNasahassehiM jAva naMdaNavaNe ujANe samosaDhe / parisA niggyaa| taeNaM nisaDhe kumAre imIse kahAe laddhaDhe samANe haTTha0 cAugghaMTeNaM AsaraheNaM niggae, jahA jamAlI, jAva ammApiyaro ApucchittA pavvaie, aNagAre jAte jAva guttavaMbhayArI / tae NaM se nisaDhe aNagAre arahato arihanemirasa tahArUvANaM therANaM aMtie sAmAiyamAiyAiM ekArasa aMgAI ahijjai ahijittA bahUI cautthachaTTha jAva vicittehiM tavokammehi appANaM bhAvemANe bahupaDipuNNAI nava vAsAiM sAmaNNapariyAgaM pAuNai, bAyAlIsaM rAtrakAle dharmajAgarikAM jAgrato'yametadrUpa AdhyAtmikA 0-dhanyAH khalu te grAmAgara yAvat sabhivezAH, yatra khalu arhan ariSTanemiviharati, dhanyAH khalu te rAjezvara yAvat sArthavAhaprabhRtikAH, ye khala ariSTanemi bandante namasyanti yAvat0 paryupAsate, yadi khalu aIn ariSTanemiH pUrvAnupUrvI. nandanavane viharet tarhi khalu ahamahantamariSTanemi vandeya namasyeyaM yAvat paryupAsIya / tataH khalu aIn ariSTanemiH niSadhasya kumArasya imametadrUpamAdhyAtmikaM yAvad vijJAya aSTAdazamiH zramaNasahasraiH yAvad nandanavane udyAne samavasRtaH, pariSad nirgatA / tataH khalu niSadhaH kumAraH asyAH kathAyA labdhArthaH san dRSTa0 cAturghaNTena azvarathena yAvad nirgataH, yathA jamAliH, yAvad ambApitarau ApRcchatha prabajitaH, anagArI jAto yAvadU guptabrahmacArI / tataH khalu sa niSadho'nagAraH ahaMto'riSTanemestathArUpANAM sthivirANAmantike sAmAyikAdIni ekAdazAGgAni adhIte, adhItya bahani For Private and Personal Use Only Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir -- sundarabodhino rokA varga 5 madhya. 1 niSadha bhattAI aNasaNAe chedei, AloiyapaDikaMte sAmAhipatte aNupubIe kaalge| tae NaM se varadatte aNagAre nisaDhaM aNagAraM kAlagataM jANittA jeNeva arahA ariTanemI teNeva ugacchai, uvAgacchittA jAva evaM vayAsI evaM khalu devANuppiyANaM aMtevAsI nisaDhe nAmaM aNagAre pagaibhadae jAba viNIe, se NaM bhaMte ! nisaDhe aNagAre kAlamAse kAlaM kiccA kahiM gae ? kahiM upavane ? varadattAi ! arahA arihanemI varadattaM aNagAraM evaM vayAsI-evaM khalu varadattA / mamaM aMtevAsI nisaDhe nAma aNagAre pagaibhadde jAva viNIe mamaM tahArUvANaM therANaM aMtie sAmAiyamAiyAI ekArasa aMgAI ahijittA bahupaDipuNNAI navavAsAiM sAmaNNapariyAgaM pAuNittA bAyAlIsaM bhattAiM aNasaNAe chedettA AloiyapaDikkate sAmAhipatte kAlamAse kAlaM kiccA uDU caMdimasUriyagahanakkhattatArArUvANaM sohammIsANaM jAva accute tiNNi ya aTThArasuttare gevijavimANAvAsasae vItivatittA savvasiddhavimANe devattAe upvnnnne| caturtha SaSTha yAvad vicitraiH tapAkarmamirAtmAnaM bhAvayan bahupratipUrNAni nava varSANi zrAmaNyaparyAyaM pAlayati, canAriMzad bhaktAni anazanena chinatti, AlocitapratikrAntaH samAdhimAptaH AnupUrvyA kaalgtH| tataH khalu sa varadatto'nagAro niSadhamanagAraM kAlagataM jJAtvA yatraiva arhan ariSTanemistatraivopAgacchati, upAgatya yAvad evamavAdI-evaM khalu devAnupiyANAmantevAsI niSadho nAma anagAraH prakRtibhadrako yAvad vinItaH / sa khalu bhadanta ! niSadho'nagAraH kAlamAse kAlaM kalA kA gataH ? kva upapannaH ? varadatta ! iti aIn ariSTanemiH varadattamanagAramevamAdIva-evaM khalu varadatta ! mamAntevAsI niSadho nAma anagAraH prakRtibhadro yAvad vinIto mama tathArUpANAM sthavirANAmantike sAmAyikAdIni ekAdazAGgAni adhItya bahupatipUrNAni nava varSANi zrAmaNyaparyAyaM pAlayibA dvicanAriMzad bhaktAni anazanena chicA AlocitamatikrAntaH samAdhimAptaH kAlamAse kAlaM kalA UrSe For Private and Personal Use Only Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 440 5 vRSNidazAvatra 'tattha NaM devANaM tettIsaM sAgarovamA ThiI paNNattA / tattha paM. nisaDhassa vi devassa tettIsaM sAgarovamAiM ThiI pnttaa| se gaM bhaMte ! nisaDhe deve tAo devalogAo AukkhaeNaM bhavakkhaeNaM ThiikkhaeNaM aNaMtaraM cayaM caittA kahiM gacchihii ? kahiM upavajihii ? varadattA ! iheva jaMbUddIve dIve mahAvidehe vAse unAe nayare visuddha piivaMse rAyakule puttattAe paJcAyAhii / taeNaM se ummukkabAlabhAve viNNayapariNayamice jovyajagamaNuppatte tahArUvANaM therANaM aMtie kevalabohiM bujhihii, bujjhittA agArAo aNagAriyaM pavajihii / se NaM tattha aNagAre bhavissai iriyAsamie jAva guttabaMbhayArI / se Na tattha bahUI cautthachaTThamadasamaduvAlasehi mAsaddhamAsakhamaNehi vicittehiM tavokammehiM appANaM bhAvemANe bahUI vAsAiM sAmaNNapariyAgaM pAuNissai, pAuNittA mAsiyAe saMlehaNAe attANaM bhUmihii, jhamittA sahi bhattAiM aNasaNAe chedihii / jassaTTAe kIrai NaggabhAve muMDabhAve aNhANae jAva adaMtavaNae acchattae aNovAhaNae phalahasejjA kaThusejA candra-sUrya-graha-nakSatra-tArArUpANAM saudharmezAna0 yAvad acyutaM trINi ca aSTAdazottarANi graiveyakavimAnAvAsazatAni vyativartya sarvArthasiddhavimAne devatvenopapanaH / tatra khalu devAnAM trayastriMzat sAgaropamA sthitiH prjnytaa| tatra khalu niSadhasyApi devasya trayastriMzataH sAgaropamAni sthitiH prajJatA / sakhala bhadanta ! niSadho devastasmAda devalokAda AyuHkSayeNa bhavakSayeNa sthitikSayeNa anantaraM cayaM cyutvA kya gamiSyati ? kva upapatsyate ? varadatta ! ihaiva jambUdvIpe dvIpe mahAvidehe varSe unnAte nagare vizuddha pitRvaMze rAjakule putratayA pratyAyAsyati / tataH khalu sa unmuktabAlabhAvaH vijJAtapariNatamAtraH yauvanakamanumAptaH tathArUpANAM sthavirANAmantike kevalabodhi buddhvA agArAd anagAratAM prajiSyati / sa khalu tatrA'nagAro bhaviSyati, IryAsamito yAvad guptabrahmacArI / sa khalu tatra bahUni caturthaSaSThASTamadazamadvAdazai sArddhamAsakSapaNaiH vicitraiH tapaHkarmamirAtmAnaM bhAvayan bahuni varSANi For Private and Personal Use Only Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir N darabodhinI TIkA dharga 5 adhya. 1 niSadha. phaisaloe babhaceravAse paradharapavaise piMDavAo laddhavilaDhe uccAvayA ya gAmakaMTayA ahiyAsijjai, tamaDheM ArAhii, ArAhitA, carimehiM ussAsanissAsehiM sijjhihii bujjhihii jAva savvadukkhANaM aMtaM kAhiMi / evaM khalu jaMbU ! samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM jAva saMpatteNaM jAva nikkhevao // 3 // paDhamaM ajjhayaNaM samataM // 1 // zrAmaNyaparyAyaM pAlayiSyati, pAlayitvA mAsikyA saMlekhanayA AtmAnaM joSayiSyati, joSayitvA SaSTiM bhaktAni anazanena chetsyati / yasyArtha kriyate nagnabhAvo, muNDabhAvA, asnAnako, yAvad adantavarNakaH, acchatrakaH, anupAnatkA, phalakazayyA, kASThazayyA, kezaloco, brahmacaryavAsaH, paragRhapravezaH, piNDapAtaH, labdhApalabdhaH, uccAvacAzca prAmakaNTakA adhyAsyante, tamarthamArAdhayiSyati, ArAdhya caramairucchvAsa-niHzvAsaiH setsyati, bhotsyate, yAvat sarvaduHkhAnAmantaM kariSyati / evaM khalu jambUH ! zramaNena bhagavatA mahAvIreNa yAvatsamAptena yAvat nikSepakaH // 3 // . // prathamamadhyayanaM samAptam // 1 // TIkA'taeNaM arahA' ityAdi / yasyArya yanmokSamAptyarthaM kriyate nagna 'taeNaM arahA' ityAdi usake bAda arhat ariSTanemi eka samaya dvArAvatI nagarIse nikalakara janapada dezameM vihAra karane lge| niSadhakumAra zramaNopAsaka ho gaye aura vaha jIva tapaNe arahA' yA. tyAra pacha ekta ariSTanemi eka sama dvArAvatI nagarIthI nIkaLI dezamAM vicAravA lAgyAM. vipakumAra dhrumapAsaka thaI yA ane te kevI For Private and Personal Use Only Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 642 5 vRSNizAstra ajIva Adi tattvoMko jAnakara vicarane lge| usake bAda vaha niSadhakumAra eka samaya jahA~ pauSadhazAlA thI vahA~ gaye aura vahA~ dAbhakA Asanapara baiThakara dharmadhyAna karate hue vicarane lge| usake bAda rAtrike antima praharameM dharma jAgaraNA karate hue usa niSadhakumAra ke hRdayameM isa prakArakA vicAra utpanna huA ki vaha grAma yAvat sanniveza dhanya hai jahA~ arhat ariSTanemi bhagavAna vicarate haiM ! ve rAjA Izvara talavara mADambika kauTumbika yAvat sArthavAha prabhRti dhanya haiM jo bhagavAnako vandana namaskAra karate haiM aura sevA karate haiM / yadi arhat ariSTanemi bhagavAna pUrvAnurvI vicarate hue nandana vanameM padhAreM to maiM bhI bhagavAnako vandana namaskAra karU~ aura unakI sevA karU~ / usake bAda bhagavAna arhat ariSTanemi usa niSadhakumAra ke isa prakArakA AdhyAtmika =antaHkaraNakA vicAra jAnakara, aThAraha hajAra zramaNoMke sAtha usa nandanavana udyAnameM padhAre / bhagavAna ke darzanake lie pariSad apane 2 gharase nikalI / usake bAda ajIva Adi tattvAne jANIne vicaravA lAgyA. tyAra pachI vakhata jyAM pASaSazALA hatI tyAM gayA ane tyAM dAlanA bichAvI tenA para esI dharmadhyAna karatA vicaravA lAgyA. rAtrie dharma-jAgaraNa karatAM te niSamA nA manamAM evA ke te grAma sanniveza Adi dhanya che ke jyAM at ariSTanemi bhagavAna tricare che. te rAjA Izvara, talavara, mADasmika, kauTuMbika yAvat sA vAhu Aphri dhanya che je bhagavAnane vaTThana namaskAra kare che. te niSadhayuma eka saMstAraka ( Asana ) For Private and Personal Use Only tyAra pachI pAchalI vicAra pedA thayA jo at Aneimi bhagavAna pUrvAnupUrvI vicaratAM nandanavanamAM padhAre tA huM paNu bhagavAnane vaMdana namaskAra karUM ane temanI sevA karUM. tyAra pachI bhagavAna arhata ariSTanemi te niSadhakumAra nA thA aAranA aadhyaatmi=mtHkaraNanA vicAra Adi jANIne aDhAra hajAra zramaNeAnI sAthe te nandanavana udyAnamAM padhAryA. bhagavAnanAM darzana karavA mATe piraSad potapotAne gherathI nIkaLI. tyAra Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundarapodhinI TokA varga 5 abhya. 1 niSadha niSakumAra bhI isa vRttAntako jAnakara hRSTa tuSTa hRdayase cAra ghaMTAvAlA * azvarathapara caDhakara bhagavAnakA darzanake liye nikale, aura jamAlike samAna yAvat mAtA pitAkI AjJAse pravajita hokara anagAra ho gye| tathA IryAsamiti Adise yukta ho yAvat gupta brahmacArI ho gye| usake bAda vaha niSadha anagAra arhat ariSTanemi bhagavAnake tathArUpa sthaviroMke samIpa sAmAyika Adi gyAraha aGgokA adhyayana kiyA tathA bahutase caturtha SaSTha aSTama Adi vicitra tapase AtmAko bhAvita karate hue pUre nau varSoM taka zrAmaNyaparyAyakA pAlana kiyaa| bayAlIsa bhaktoMko anazanase chedanakara pApasthAnoMkI AlocanA aura pratikramaNa kara samAdhi prApta ho, kramase kAla prApta hue| usake bAda niSadha anagArako kAlagata jAnakara varadatta anagAra jahA~ arhat ariSTanemi the vahA~ Aye aura vandana namaskAra kara isa prakAra pUche-he bhadanta ! Apake antevAsI niSadha anagAra prakRtibhadraka aura yAvat vinIta the, so he bhavanta ! vaha niSadha anagAra kAla avasarameM kAlakara kahA~ gaye aura kahA~ pachI viSayakumAra paNa A vRttAntane jANIne hRSTa tuSTa hRdayathI cAra ghaMTAvALA adharatha upara caDIne bhagavAnanAM darzana karavA nIkaLyA ane jamAlInI peThe mAtApitAnI AjJAthI pravrajita thaIne anagAra thaI gayA tathA iyasamiti AdithI yukta thaI gusabrahmacArI banI gayA. tyAra pachI te paNa anagAre arhat kima bhagavAnanA tathArUpa spavirenI pAse sAmAyika Adi agIyAra aMgonuM adhyayana karyuM tathA ghaNAM caturtha, paNa, aSTama Adi vicitra tapa vaDe AtmAne bhAvita karatAM pUrAM nava varSa sudhI dIkSA paryAyanuM pAlana karyuM. betAlIsa bhaktonuM anazanathI chedana karI pApasthAnanI AlecanA tathA pratikramaNa karI samAdhi prApta thatAM AnupUvIthI kAlagata thayA. tyAra pachI nivaya anArane kAlagata thayelA jANIne ghara anagAra jyAM ahaMtu ariSTanemi hatA tyAM AvyA ane vaMdana namaskAra karI A prakAre pUchayuMhe bharata! ApanA antavAsI viSa anagAra prakRtilaka: ane bahu vinIta hatA. mATe che bhAna! te niSa anagAra kALa avasaramAM kALa karIne kayAM gayA ane kayAM For Private and Personal Use Only Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Shings s utpanna hue ? varadatta anagArakA isa prakAra vacana sunakara bhagavAnane unase kahA he varadatta ! merA antevAsI prakRtibhadraka yAvat vinIta niSadha anagAra mere tathArUpa sthaviroMke samIpa sAmAyika Adi gyAraha aMgokA adhyayanakara pUre nau varSoM taka zrAmaNyaparyAyakA pAlanakara bayAlIsa bhaktokA anazanase chedanakara pApasthAnoMkI AlocanA aura pratikramaNakara samAdhi prApta ho kAla avasara meM kAlakara candra sUrya graha nakSatra tArA Adise Upara saudharma IzAna Adi yAvat acyuta devalokako ullaGghana kara tIna sau aThAraha graiveyaka vimAnAvAsako bhI ullaGghana karatA huA sarvArthasiddha vimAnameM devatA hokara utpanna huA / vahA~ devatAoM kI sthiti teMtIsa sAgaropama hai / usI prakAra niSedha devakI bhI teMtIsa sAgaropama sthiti hai / varadatta pUchate hai he bhadanta ! vaha niSedha deva usa devalokase deva sambandhI Ayu bhava aura sthiti kSayake bAda cyavakara kahA~ jAya~ge aura kahA~ utpanna hoMge ? janmaze ? vatta anagAranAM A prakAranAM vacana sAMbhaLIne bhagavAne tene kahyuM:varadatta ! mArA prakRtibhadraka atevAsI ane vinIta evA niSTha ana gAra mArA tathArUpa sthavirAnI pAse sAmAyika Adi agIyAra aMgenuM adhyayana karI pUrAM nava varasa sudhI dIkSA paryAyanuM pAlana karIne anazana vaDe khetAlIsa bhaktonuM chedana karI peAtAnAM pApasthAnanI AlecanA tathA pratikramaNu karIne sabhAdhi prApta thatAM dvANa vyavasaramA Aja purIne candra, sUrya, zraha, nakSatra, tArA, AddhithI upara saudharma izAna Adi yAvat acyuta devaleAkanuM ulla ghana karI traNaseA aDhAra traiveyaka vimAnAvAsanuM paNa ullaMghana karatAM sarvAsiddha vimAnamAM devatApaNAmAM utpanna thayA. tyAM devatAonI sthiti tetrIsa sAgarApama che. evIja rIte niSadha devanI paNa tetrIsa sAgaropama sthiti che. 2 For Private and Personal Use Only varadatta pUche cheH-- lahanta! te niSadhadeva te boibhAMthI deva samadhI Ayubhava mane sthiti kSaya pachI cyavIne kayAM jaze ane kayAM utpanna thaze ? Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir darabodhinI TokA varga 5 adhya. 1 niSadha bhAvaH acelatvaM parimitavastradhAritvamityarthaH, muNDabhAvaH dIkSitatvam / annAnakA dezasarvasnAnavarjitaH svAtmeti zeSaH, adantavarNakA-dantavarNoM-dantAnA bhagavAna kahate haiM he varadatta ! yaha niSadha deva isI jambUdvIpa nAmaka dvIpake andara mahAvideha kSetrake unnAta nagarameM vizuddha pitRvaMzavAle rAjakulameM putrarUpase utpanna hogaa| usake bAda bAlyakAla bItanepara, supta daso aMgoMke jAganepara vaha yuvA'vasthA ko prApta hogA, aura tathArUpa sthaviroMke samIpa zuddha samyaktvako prAptakara agArase anagAra hogaa| vaha anagAra vahA~ IryAsamiti AdiMse yukta ho yAvat guptabrahmacArI hogaa| vaha vahA~ bahutase caturtha SaSTha aSTama dazama dvAdaza mAsArddha mAsa kSapaNarUpa vicitratapase AtmAko bhAvita karatA huA bahuta varSoM taka zrAmaNyaparyAyakA pAlana kregaa| bAdameM mAsikI saMlekhanAse AtmAko sevita kara sATha bhaktoMko anazanase chedita kregaa| jisa mokSa prAptike liye anagAra, nagnatva-parimitavastradhAritva muNDabhAva-dravya bhAvase muNDatva, asnAnaka-dezataH aura sarvataH snAna varjana, bhagavAna kahe che - he varadatta ! A nipara Aja jambudvIpa nAme dvIpanI aMdara mahAvideha kSetranA unnata nagaramAM vizuddha pitRvaMzavALA rAjakuLamAM putrarUpe janmaze. tyAra pachI bAlyakALa vItI gayA pachI sutelA dazeya aMgenI jAgRti thatAM te yuvAvasthAne prApta thaze. ane tathArUpa sthavi pAse zuddha samatvane prApta karI agAramAMthI anagAra thaze. te anagAra tyAM isamiti AdithI yukta thaI yAvata zutaprakSayArI thaze. te tyAM ghagi turtha, 14, maSTabha, zama, dvAya, bhAsAdhI, mAsa, kSamaNarUpa vicitra tapathI-AtmAne bhAvita karatAM ghaNAM varSa sudhI dIkSAparyAyanuM pAlana karaze. pachI mAsikI saMlekhanAthI AtmAne sevIta karI anazanathI sAmahatonu -chedana 42 re bhAkSapAti bhATe mn||2 nagnatva paribhita 12 dhArita; muMDabhAvavya ya bhuutpa, asnAna-zata: mane sarvata: snAna For Private and Personal Use Only Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 5 vRdizA sUtra sucalIkaraNaM sa eva dantavarNakaH, azulidantazANakASThAdibhirdanta gharSaNaM, ma dantavarNako'dantavarNakaH = dantojjvalIkaraNavyApArarAhityam | acchatrakaH = chatrarahitaH / anupAnatkaH = pAdatrANarahitaH, upalakSaNametat-zakaTazivikAturagAdivAhanAnAmapi, phalakazayyAM = phalakaM = pratalamAyatakASThaM tadrupA zayyA (pATA) iti bhASAyAm / kASThazayyA kASThaM sthUlamAyatameva tadrUpA zayyA kezaloca: = svaparahastena kezotpATanam / brahmacaryavAsaH - brahmacarye - viSayasukhatyAge vasanaM brahmacaryavAsaH / paragRhapravezaH = bhikSAdyarthamanyagRhapravezaH / piNDapAtaH = bhikSA adantavarNaka = aGguli dAtana Adise dAMtoMko svaccha na karanA aura misI Adise dAMtako na raMganA, acchatra = rajoharaNa AdikA bhI chatra dhAraNa nahIM karanA, anupAnatka= pagarakhI tathA mauje Adiko nahIM pahinanA, evaM gADI zibikA aura ghoDA AdikI savArI nahIM karanA, phalakazayyA = kASTha Adike pATapara sonA, kASThazayyA = kASThapara sonA, kezaloca-apane yA dUsare sAdhuoMke hAthase kezoMkA luMcana karanA - karAnA / brahmacaryavAsa - viSaya sukha parityAga rUpa brahmacaryameM sthira honA, paragRhapraveza= bhikSA ke lie gRhasthoMke ghara meM jAnA, piNDapAta - bhikSAgrahaNa, labdhApalabdha varNana ( na nahAvu ), adantavarNaka = mazusi dantazANa= |STa ( sAuDu ) sahithI hAMtAne svaccha na 12vA tathA bhIzI mAhithI hAMtane na raMgavA. acchatra=raneSu AdinuM paNa chatra dhAraNa naM. 42, anupAnatka=parama ane mAjA Adi pagamAM na paheravAM, vaLI gADI pAlakhI ane gheADA AdinI savArI na karavI, phaLakazayyA=sAThaThAnI ( aSTanI manAvelI ) pArTa para suvuM, kASThazayyA= sADI para suvuM, kezaloca= potAnA De mIla sAdhumonA hAthathI zonu suMthana 42-4rAvavu, brahmacaryavAsa viSayasubha parityAga3yI prAtharya mAM sthira rahe, paragRhapraveza = likSA bhATe gRhasthAnA gharabhAM bhavu, piNDapAta nikSAthahAyu, landhApalabdha =sAna tebhana gerasAla, For Private and Personal Use Only Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org sundarabodhinI TIkA varga 5 abhya. 1 niSadha aharNam / labdhApalabdhaH = lAbhAlAbhaH / uccAvacAH - uccAzca avacAzva uccAvacA:= anukUlamatikUlAH / grAmakaNTakAH - grAma: - indriyasamUhastasya kaNTakA iva kaNTakAH indriyavargAnukUlamatikUlazabdAdiSu sukhaduHkhotpAdakatvena muktimArge prati vighnahetutvAdeSAM kaNTakatvaM vyaktam / uccAvacA grAmakaSTakA adhyAsyante tam artha- mokSaprAptirUpam ArAdhayiSyati / setsyati sakalakAryakAritayA siddho bhaviSyati / bhotsyate = vimalake valAlokena sakalalokAlokaM jJAsyati / yAvacchandena ' mucihi pariNivAhi ityanayoH saGgrahaH, tathA hi-mokSyate = sarva karmabhyo mukto bhaviSyati / parinirvAsyati = samasta karmakRta vikArarahitatvena svastho bhaviSyati / sarvaduHkhAnAM = samasta klezAnAm antaM - nAzaM kariSyati avyAbAdhasukhabhAgU bhaviSyatItyarthaH / he jambUH ! . , Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 447 = lAbha aura alAbha, aura uccAvacagrAmakaNTaka = indriyoMke anukUla pratikUla zabda Adiko sahana karanA, Adi maryAdAmeM calate haiM; usa mokSarUpa arthako ArAdhanA karegA aura sakala kAryoMko siddha karake antima ucchvAsa niHzvAsoMse siddha hogA / nirmala kevalajJAnase sakala lokAlokako jAnegA aura sarvakramase mukta hogA, aura sakalakarmavikArarahita hokara zItalobhUta hogA aura sampUrNa duHkhoMkA anta karake avyAbAdha sukhako prApta karegA / For Private and Personal Use Only ane uccAvacaprAmakaNTaka=ndriyoMne anuja atipUNa zabdo mAhi sahuna karavA Aphri maryAdAmAM cale che; te mAkSarUpa manI ArAdhanA thaze. karaze. ane sakala kArya siddha karI chellA ucchavAsa ni:zvAseA pachI nirmaLa kevaLajJAnathI tamAma leAka alAkane jANeze ane sarva karmathI mukta thaze. ane sakaLa karma vikArarahita thate zItalIbhUta ( thAnta ) thaze ane saMpUrNa, :khAnA aMta lAkhIne avyAbAdha sukhane prApta karaze. Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 5 vRSNidAsa - ... evaM sesA. vi. ekArasa ajjhayaNA neyavA saMgahaNIaNusAreja ahINamairiza ekkArasama vi / tibemi // 3 // // bArasa ajjhayaNA samatA // 12 // .. // vahnidasA nAmaM paMcamo vaggo samato // 5 // // nirayAvaliyA suyakkhaMdho samato // // samacANi uvaMgANi // . evaM zeSANyapi ekAdazAdhyayanAni jJeyAni saMgraNyanusAreNa, ahInAstiriktam ekAdazasvapi / iti bravImi // 3 // ___ // dvAdazAdhyayanAni samAptAni // 12 // // vRSNidazAnAmA paJcamovargaH samAptaH // 5 // // nirayAvalikAzrutaskandhaH samAptaH // // samAptAni upAGgAni // evam uktavakAreNa amana bhagavatA mahAvIreNa yAvasiddhigatinAmadheyaM sthAnaM saMprAptena yAvad nikSepakA-samAptisUcako vAkyamabandhaH // 3 // . iti prathamamadhyayanaM samAptam // 1 // zrI sudharmA svAmI kahate haiM__ he jambU ! zramaNa bhagavAna mahAvIrane vRSNidazAke prathama adhyayanakA bhAva isa prakAra kahA hai // 3 // - vRSNidazAkA prathama adhyayana samApta huA. suMdharmo svAmI kahe - hai jabU! zramaNa bhagavAna mahAvIre vRziMdazAnA prathama adhyayananA bhAva mA up gan . (3). vRSNidazAnuM prathama adhyayana samApta. For Private and Personal Use Only Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir RAN lominI TokA varga 5 adhya. 2-12 mAyani Adi TIkAevaM zeSANyapi avaziSTAnyapi ekAdazAdhyayanAni saMgrahaNyamusAreNa= asyaivAdhyayanasyAdau " nisale mAyanI" ityAdisaMgrahaNIgAthAnusAreNa jJAtavyAni / ekAdazasvapi sarveSvapyadhyayaneSu ahInAtirikta nyUnAdhikabhAvarahitaM varNanaM vijJeyamiti bhAvaH / zeSaM nigadasiddham / iti yathA bhagavatsamIpe mayA zrutaM tathaiva bravImi-kathayAmi // 3 // // iti dvAdazamadhyayanaM samAptam // 12 // isI prakAra zeSa gyAraha adhyayanoMko bhI saMgrahaNI gAthAke anusAra jAnanA cAhiye / gyArahoM adhyayanoM meM nyUnAdhikabhAvase rahita varNana jAnanA cAhiye / mudharmA svAmI kahate haiMhe jambU ! bhagavAnake samIpa maiMne jaisA sunA vaisA tumheM kahA // 3 // / bArahavA~ adhyayana samApta huaa| / vRSNi dazA nAmaka pAcavA varga samApta huaa| nirayApalikA nAmaka zrutaskandha samApta. ( upAGga samApta hue AvI rIte bAkInA agIyAra adhyayanane paNa saMgrahaNI gAthAne anusarIne jANavA joIe. agIyAre adhyayanamAM nyUnAdhika (vadhatA ochA) bhAvathI rahita varNana jANavuM joIe. sudharmA svAmI "he che - he jabU! bhagavAnanI pAse meM je sAMbhaLyuM evuM tane kahuM chuM. (3). bAramuM adhyayana samApta. vRSNidazA nAmane pAMca varga samApta. nirayAvalikA nAmane zrutaska dha samApta, (Gin samApta). For Private and Personal Use Only Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - 5 vRSNidazA nirayAvaliyAuvaMge NaM ego suyakkhaMdho, paMca vaggA, paMcasu divasesu uhissaMti, tattha causu baggesu dasa dasa udesagA, paMcamakagge vArasa uddesgaa| ||niryaavliyaasu sama // . . chAyAnirayAvalikopAGge khalu ekaH zrutaskandhaH, paJca vargAH, paJcasu divasesu uddizyante, tatra catuSu vargeSu daza daza udezakAH, padamavarga dvAdazoddezakAH // // iti nirayAvalikAmUtraM samAptam // .. nirayAvalikA upAGgameM eka zrutaskandha hai, pA~ca varga haiM, pA~ca dinoMmeM isakA upadeza diyA gayA hai| isake cAra vargoMmeM dasa-dasa uddeza haiM, pAMcaveM vargameM bAraha uddeza haiN| iti nirayAvalikA sUtra samApta. nirayAvalikA upAMgamAM eka yuvakanya che. pAMca varga che. pAMca divasamAM Ane upadeza apAyo che. AnA cAra vargamAM daza-daza uddeza che. pAMcamA vargamAM sA2 uddesh| cha. . iti nirayAvalikA sUtra samApta, For Private and Personal Use Only Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra sundarabIdhinI TIkA zAstra prazasti www.kobatirth.org // zAstramazastiH // kAThiyAvADa deze'smin, vAkAnerapuraM mahat / atretya munibhiH sArddhaM, grAmagrAmAntaraM vrajan // 1 // TIkAmakArSametarhi, mRdvIM sundarabodhinIm / triparadvisahasrAbde, vikramIye sukhAvahe // 2 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ASADhe bahule pakSe, paJcamyAM budhvaasre| seyaM sampUrNatAM yAtA, bhavyAnAmupakAriNI // 3 // prazasti. kAThiyAvADa prAntameM vAMkAnera nAmakA eka nagara hai | tIrthaMkara paramparA se grAmAnugrAma vihAra karate hue isa nagara meM Akara vikrama samvat 2003 ko maiMne isa sundarabodhinI nAmaka TIkAkI racanA kI // 1 // 2 // bhavyoMkI upakAriNI yaha TIkA ASADha kRSNa pazcamI budhavArako samApta huI // 3 // bhavyAnI upakAra karavAvALI budhavAre sabhAsa yA (3). 451 prazasti kAThiyAvADa prAntamAM vAMdAne nAme eka nagara che. tIthaMkara para parAthI grAmegrAma vihAra karatA karatA A nagaramAM AvIne vikrama saMvata 2003 mAM me yA suMdarabodhinI nAmanI TIma rathI (1-2 ) A TIkA aSADha ( 30 jeTha ) vida pAMcama For Private and Personal Use Only Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 152 TIkAsamAptikAle ca sAkAH satya uccamAH / santyatra teSAM nAmAni, kathyante guSavRddhaye // 4 // sampradAyA lasantyatra, nirapAyAH snadAItAH / limbaDIsampradAyo'tra, dIpyate divi candravat // 5 // tatrAsti zAnto manasA'tha dAntaH, kRto muniH keshvlaalnaamaa| guNairguroruccapadA'dhikArI, svatattvadhArI vilasatprabhAvaH // 6 // isa TIkAkI samAptike samaya jo mahAsatiyAM sathA munirAja virAjale the unake nAma guNavRddhike liye kahe jAte haiM // 4 // isa saMsArameM pavitra aura nirmala bahutasI Arhata saMpradAyeM haiN| ina saMpradAyoMmeM limbar3I sampradAya AkAzameM candramAke samAna dedIpyamAna hai // 5 // . isa limbaDI sampradAyameM zAnta tathA mana aura indriyoMko damana karane vAle kRtI arthAt paNDitarAja munizrI kezavalAlajI mahArAja haiM, jo guNAMse guruke ucca padake uttarAdhikArI haiN| tathA ye munivara sva=AtmA athavA jainAgamake tatvoMke nirUpaNa karane meM pravINa haiM, evaM apane tejase dedIpyamAna haiM // 6 // A TIkAnI samApti vakhate je uttama sAthuM ane uttama sAdhvIo hatI temanAM nAma guNavRddhi mATe kahuM chuM. (4). A saMsAramAM ghaNA nirmala ane uttama jaina saMpradAye che. te saMpradAyamAM lIbaDI saMpradAya bhAbhA yandra nA peThe yamAna che. (5). A lIMbaDI saMpradAyamAM zAnta tathA mana ane indriyane saMyamathI damana karavAvALA kRtI arthAta paMDita pravara munizrI rAjAra mahurAja che je zu vaDe gurUnA uccapadanA uttarAdhikArI che, tathA A munivara sva=AtmA athavA jena Agamana tane nirUpaNa karavAmAM pravINa che. e pramANe teo ghAtAnA te 43 dIyamAna . (6). For Private and Personal Use Only Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sundabodhinI TokA zAma prazArita guNAbhirAmo gumasampracAre, sadA'virAmo nihalamA / sutyaktarAmo'pi vibhAti nAmnA, rAmo muniH kevala ityayaM ca // 7 // pravartinI jhAkalabAinAmnI, zrIjIkumAreti satotarA ca / santokavAIti parA satI ca, tisro'pyajasraM dadhate vratitvam // 8 // aura dUsare muni jo ki guNoMse abhirAma ( sundara ) haiM tathA guNoMke pracArameM sarvadA lage rahate haiM aura jinhoMne sabhI sAMsArika kAmanAoMkA tyAga kara diyA hai isa prakArake yaha munirAja sutyakarAma ( rAmA roke tyAgI) honepara bhI 'rAma' isa nAmase prasiddha haiN| aura tIsare vidyArthI kevala muni haiM // 7 // agha mahAsatiyoM ke nAma kahate haiM yahA~ para ye mahAsatiyA sarvadA paJcamahAvratako dhAraNa karatI huI vicara rahI haiM, inameM prathama mahAsatIkA nAma pravartinI zrI jhAkalabAI svAmI hai, dUsarI mahAsatIkA nAma zrI zrIjI ku~varavAI sthAmI hai, tathA tIsarI mahAsatIkA nAma zrI santokabAI svAmI hai| ye tIna ThANoM se sthiravAsa virAjatI haiM // 8 // vaLI bIjA muni ke je guNe vaDe abhirAma (sundara) che tathA guNenA pracAramAM sarvadA maMDayA rahe che tathA jemaNe sAMsArika badhI kAmanAone tyAga the cha vA muni sutyaktarAma rAma (sI) ne chIna 55 'rAma' mAi nAmayI zamI 2 cha. arthAt lon 25 muni che. alon kevaLamuni cha. (7). . have mahAsatIonAM nAma kahe che - ahIM sAdhvIo hamezAM pAMca mahAvrata dhAraNa karatI vicare che. temAM prathama mahAsatInuM nAma pravartinI zAstrArja sArI che. bIjI satInuM nAma bhojokuMvarabAI svAmI tathA zrI satInunama bhosaMtokabAI svAmI che. mAtra thA sthipAsa nirAle che. (8). For Private and Personal Use Only Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 454 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sAdhvI zrIpArvatIbAI, zrIhemakumarA 'bhidhA / vaiyAvRtyaikazIlA zrI, samjhanAI mahAsatI // 9 // 5 vRSNidazA sUtra vAMkAnera purastha eSa paramodAro mahAdhArmikaH, zuddhasthAnakavAsidharmanirataH samyaktvabhAvAnvitaH / tattvAtattvapayovivecanavidhau haMsAyamAnaH sadA, sarveSAmupakArako vijayate zrI jainasaMgho mahAn // 10 // tathA mahAsatI zrI pArvatIbAI svAmI aura mahAsatI zrI hemakuMvarabAI svAmI evaM sevAbhAvI mahAsatI zrI sambhUbAI svAmI yahA~ tIna ThANoM se virAjatI haiM // 9 // vAMkAnerakA yaha parama udAra mahAdhArmika zrI jainasaMgha sadA vijayazAlI hai / yaha jainasaMgha zuddha sthAnakavAsI dharma meM nirata hai tathA samyaktvabhAvase yukta hai, evaM tatva aura atattva rUpI dugdha aura jalake vivecana meM haMsake samAna hai, aura yaha saMgha sabhI prANiyoM kA hitakAraka hai // 10 // mahAsatI zrI pArvatIbAI svAmI tathA zrI hemakuMvarabAI svAmI bhane sevAparAyazu zrI samajubAI svAmI maMDIM girAne che. (8). For Private and Personal Use Only vAMkAneranA A parama udAra mahAdhArmika zro jainasaMgha sattA vijayazALI che. A jainabaMdha zuddha sthAnakavAsI dharmamAM nirata che tathA samyasUtva bhAvathI yukta che. arthAt tattva ane atattvarUpI dUdha ane pANInA vivecanamAM huMsa samAna che. ane A saMgha sarva prANIonA hitakAraka che. (10). Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org greatdhinI TokA zAstra prazasti deve gurau dharmapathe ca bhaktiryeSAM sadAcArarucirhi nityam / te zrAvakA dharmaparAyaNAzva suzrAvikAH santi gRhe gRhe'tra // 11 // iti prazastiH iti zrI vizvavikhyAta - jagadballabha - prasiddhavAcaka - paJcadaza bhASA kalita lalitakalApAlApaka - pravizuddha madyapadyanekagranthanirmAyaka - vAdimAnamardaka- zrI mahU chatrapati kolhApura rAjapradatta - 'jainAstrAcArya' - pada bhUSita - kolhApurarAjaguru - bAlabrahmacAri - jainAcArya - jainadharma divAkara - pUjyazrI - ghAsIlAla - prativiracitA zrI nizyAvalikA dipaJcasUtrANAM sundarabodhinI TIkA samAptA / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir isa nagara ke ghara gharameM deva, gurU aura dharmameM sarvadA zraddhA rUci rakhanevAle tathA sadAcArase yukta evaM dharmaparAyaNa zrAvaka aura zrAvikA vidyamAna haiM / // / 11 // / iti zrI nizyAvalikA Adi pA~ca sUtroMkI sundarabodhinI TIkAkA hindI anuvAda samApta | maGgalaM bhagavAn vIro maGgalaM gautamaH prabhuH / sudharmA maGgalaM jambUrjenedharmazca maGgalam // jemanI deva, gurU tathA dharmamAM haMmezAM bhakti che tathA sadAcAramAM rUcI che evAM zrAvaka ane zrAvikAe A nagaramAM gheraghera vidyamAna che. (11). iti nirayAvalikA Adi pAMca sUtronI sundarameAdhinI TIkAne gujarAtI anuvAda samApta. // samAptamidaM zAstram // 455 For Private and Personal Use Only Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 510 yuneqoynupuewues 659L2O UDSDYSIS Pumas For Private and Personal Use Only