Book Title: Dharmna Dash Lakshan
Author(s): Hukamchand Bharilla, Ramniklal M Shah
Publisher: Todarmal Smarak Trust
Catalog link: https://jainqq.org/explore/005879/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttama zaya uttama satya uttama Arjava uttama saMyama uttama mArdava uttama tapa dharmanAM daza lakSaNa uttama tyAga uttama Ayatya uttama brahmarya uttama kSamA DaoN. hukamacaMda bhArinnu Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmanAM daza lakSaNa lekhaka - DaoN. hukamacaMda bhArillA zAstrI nyAyatIrtha, sAhityaratna, ema.e., pIeca.DI. anuvAdaka ramaNalAla mANekalAla zAha bI.esasI., bI.TI. prakAzaka paMDita ToDaramala smAraka TrasTa e/4, bApUnagara, jayapura - 302 015 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtI : prathama cha saMskaraNa paTTama saMskaraNa (15 ogasTa, 207) 19,900 1,00 kula : 20,000 74,0 6,40 3,10 hindI cauda saMskaraNa aMgrejI: prathama saMskaraNa marAThI prathama saMskaraNa, tamila prathama saMskaraNa kaIS: prathama saMskaraNa Atmagharma (saMpAdakiya rUpathI prakAzita) : 1,20 2, 20 10,0 1,17,800 mUlya: rU. 20/ mudraka: prinTa "o leMDa bAvIsa godAma, jayapura - Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama AvRttinI prakAzakIyamAMthI dazalakSaNa mahAparva eja ekamAtra evuM parva che je parama udAtta bhAvanAonuM preraka, vItarAganuM poSaka tathA saMyama ane sAdhanAnuM parva che. saMpUrNa bhAratavarSano jaina samAja prativarSa khUba utsAsathI A parva Ujave che. daza divasa sudhI UjavAtA A mahAparvanA prasaMga para aneka dhArmika Ayojano thAya, jemAM vidvAnonAM uttamakSamAdi duza dharmo para vyAkhyAno paNa yojavAmAM Ave che. badhI jagyAe suyogya vidvAnone mokalavAnuM saMbhavita hotuM nathI; tethI jevuM gaMbhIra ane mArmika vivecana A dharmo saMbaMdhI thavuM joIe tevuM sahaja saMbhavita banatuM nathI. chellA cAra dAyakAthI yU zrI kAnajIsvAmI dvArA je adhyAtmanI pavitra dhArA niraMtara pravAhita thaI rahI che, teNa jaina samAjamAM eka AdhyAtmika krAnti pedA karI dIdhI che. emanA upadezathI prabhAvita thaIne lAkho loko Atmahita pratye vaLyA che, seMkaDo AdhyAtmika pravaktA-vidvAna taiyAra thayA che. jyAM pUjya svAmIjI birAjamAna che. e jIvaMta-tIrtha sonagaDhathI prativarSa A prasaMge so karatAM vadhAre vidvAno pravacanArthe bahAra jAya che. A pustakanA lekhaka DaoN. hukamacaMdajI bhArilla paNa te gaNyA-gAMThayA ucca koTinA vidvAno paikI eka che, jemane pU. svAmIjI dvArA sanmArga prApta thayo che. dazalakSaNa parve para prativarSa jyAM paNa teo jAya che tyAM dazadharmo para temanAM mArmika vyAkhyAno thatAM AbAla-gopALa sau tenAthI atyaMta prabhAvita 'bane che. aneka Agraho-anurodho thavA chatAM tathA emano potAno vicAra hovA chatAM te vyAkhyAno nibaddha thaI zakayAM nahIM, paraMtu jyAre aDhI varSa pahelAM Do. Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhArillajInA zire hiMdI AtmadharmanA saMpAdanano bhAra Avyo tyAre te nibaddha thaI saMpAdakIyanA rUpamAM kramazaH AtmadharmamAM pragaTa thayAM. e nibaMdhonu nizrcayavyavahAranI saMdhipUrvaka mArmika vivecana jyAre subodha, sartaka tathA AkarSaka zailImAM pAThakone pahoMcyuM to teo harSathI nAcI UThayA. sAmAnya pAThakoe ja nahIM, pUjya svAmIjIe paNa enI mukta kaMThe khUba prazaMsA karI. A lekhone tatkAla aneka bhASAomAM pustakarUpe prakAzita karI ghera-ghera pahoMcADavAmAM Ave, tathA eno bahoLo pracAra-prasAra karavAmAM Ave, jethI DaoNkTara sAhebanA ciMtanano lAbha jana-jana sudhI pahoMce evI mAgaNI aneka sthAnothI thavA lAgI. gayA varSathI sonagaDhamAM DaoN bhArillajInA nirdezana heThaLa pravacanakAra-prazikSaNa zibirano prAraMbha thayo che. emAM paNa e mAgaNI AvI ke pravacanakArone vizeSarUpe A nibandhonuM adhyayana karAvavAmAM Ave ane DaoNkTara sAhebanA enA para vizeSa vyAkhyAno yojavAmAM Ave. tenAthI pravacana-kArone to lAbha maLaze ja, sAthe ja emanA dvArA gAme-gAma paNa A vAta pahoMcatI thaze. A vizeSa vyAkhyAnomAM dazadharmonuM mArmika vivecana sAMbhaLIne zeTha zrI takhatarAjajI kalakattAvALA eTalA prabhAvita thayA ke emaNe bhAvanA vyakata karI ke ene pustakAkAra_prakAzita karI hiMdI ane gujarAtI AtmadharmanA grAhakone je Azare daza hajAra che- bheTa ApavAmAM Ave, te mATe temaNe bAra hajAra rUpiyA jAhera karyA. paraMtu te vakhata sudhI to nibaMdho pUrA lakhAelA na hatA, aDadhA ja lakhAyA hatA, tethI vAta paDatara rahI. have jyAre nibandho pUrA thayA ane mAlUma paDyuM ke daza hajAra grAhakone bheTa devAmAM trIsa hajArathI paNa adhika rakama lAgaze to emaNe bAra hajArane badale vIsa hajAra rUpiyA devAno svayaM prastAva karyo. bAkInA kharcanI pUrti zrI di. jaina svAdhyAya maMdira TrasTa, sonagaDhe karI che, tadartha TrasTanA adhyakSa zrI rAmajIbhAI mANekacaMda dozI ane ukta sarve dAtAronA ame hRdayapUrvaka AbhArI chIe. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A samaya daramyAna AtmadharmanA marAThI, kannaDa ane tAmila saMskaraNo paNa DaoN bhArillajInA ja saMpAdana heThaLa zarU thayA. tethI temanA sampAdakIyomAM paNa A vyAkhyAno pragaTa thavA lAgyAM. A pramANe hamaNAM sudhI te lagabhaga daza hajAra pratiomAM to prakAzita thaI cUkayAM che, thaI rahyAM che; tathApI A pustaka sattara hajAra hiMdI ane pAMca hajAra gujarAtImAM pustakAkAra prakAzita thaI rahyAM che. marAThI, kannaDa ane tAmila AtmadharmamAM prakAzitata thaI gayA pachI e bhASAomAM paNa ene pustakAkAra prakAzita karavAnI yojanA che. - lekhakanI lokapriyatAnI bAbatamAM adhika zuM lakhIe- emanA dvArA lakhelAM pustako jemanI sUci pRSTha ra7 para aMkti che gayA ATha varSamAM aneka bhASAomAM ATha lAkhanI saMkhyAmAM prakAzita thaI cUkyA che. - teo mAtra lokapriya lekhaka ja nathI; prabhAvasaMpanna vaktA, kuzaLa adhyApaka ane saphaLa niyojaka paNa che. pUjya gurudeva zrI kAnajIsvAmInI emanA upara parama kRpA che. teozrI vAraMvAra kahe che- "paMDita hukamacaMda tattvapracAra kSetramAM eka hIro che, vartamAnamAM thaI rahelA tattva-pracAramAM emano bahu moTo phALo che." . ' sAcI hakIkata to e che ke pUjya gurudevazrInA pratApe AvA aneka hIrA utpanna thaI gayA che, jeo potAnI AtmakalyANanI daSTie tattvapracAranA kAryomAM niHspRhatAthI saMlagna che. emanA upakArano badalo vALavo to asaMbhavita che. pUjya gurudevazrInI maMgala chatrachAyAmAM DaoN. hukamacaMdajI dvArA adhyAtmajagatane je aneka sevAo prApta thaI rahI che, eno saMkSepamAM nirdeza karavo ahIM asaMgata nahi gaNAya. - zrI di. jaina svAdhyAya maMdira TrasTa sonagaDhanA mukhapatra AtmadharmanA hindI, marAThI, kannaDa ane tAmila-ema cAra saMskaraNonA saMpAdana to temanA dvArA thaI ja rahyAM che; sAthe pravacanakAra prazikSaNa zibiranuM saMcAlana paNa teo pote kare che. A banneya kAryothI tattva-pracAra thavAmAM abhUtapUrva gati maLI che. Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kuMdakuMda-kahAna di. jaina tIrtha surakSA TrasTa dvArA saMcAlita zrI ToDaramala di. jaina siddhAMta mahAvidyAlayanA to teo prANa ja che. A vidyAlaye bahu thoDA samayamAM ja samAjamAM abhUtapUrva pratiSThA prApta karI che. samAjane e AzA baMdhAI gaI che ke enA dvArA, mRtaprAya thaI rahelI paMDita-paraMparAne navajIvana prApta thaze. traNa varSa pachI A mahAvidyAlaya prativarSa 12-13 zAstrI, nyAyatIrtha samAjane arpita karavAmAM samartha thaze. hamaNAM emAM ekathI eka ciDhiyAtI pratibhAvALA 38 chAtro adhyayana karI rahyA che.. paMDita ToDaramala smAraka TrasTa dvArA saMcAlita vItarAga-vijJAna vidyApITha parIkSA-borDa, jemAM prativarSa vIsa hajAra bhAI-bahena umedavAro dhArmika parIkSA Ape che, DaoNkTara sAheba ja calAve che. enAM pAThaya-pustako navInatama zailImAM prAya emaNe ja taiyAra karyA che. A pustako bhaNAvavAnI zailImAM prazikSita karavA mATe unALAnI rajAmAM prativarSa athavA varSamAM be vAra paNa prazikSaNazibira DaoNkTara sAhebanA mArgadarzana heThaLa Ayojita karavAmAM Ave che. jemAM teo pote adhyApakone prazikSita kare che. Aja sudhImAM 13 zibiromAM 1875 adhyApako prazikSita thaI cUkyA che. te bAbatanI prazikSiNa nirdezikA paNa teoe lakhI che. zrI ToDaramala graMthamALA dvArA Aja paryata prAyaH temanA saMpAdana heThaLa ATha lAkhanI saMkhyAmAM 41 puSpa prakAzita thaI cUkyA che. paMDita ToDaramala smAraka TrasTamAM dhArmika sAhityano vecANa-vibhAga paNa cAle che, je prativarSa lagabhaga eka lAkha rUpiyAnuM sAhitya jana-jana sudhI pahoMcatuM kare che. bhAratavaSaya vItarAga-vijJAna pAThazALA samitinA paNa teo maMtrI che. A pAThazALA samitinA prayatnothI dezamAM ra67 vItarAga-vijJAna pAThazALAo navI zarU thaI che, jemAM hajAro chAtro dhArmika zikSaNa meLave che. A uparAMta temanA niraMtara thatAM prabhAvazALI pravacanothI jayapura ja nahIM, saMpUrNa bhAratavarSa lAbha uThAve che, tenAthI tattva-pracArane abhUtapUrva gati maLe che. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudevazrInA puNya-pratApathI cAlatA anya kAryakramomAM paNa temano bauddhika sahayoga niraMtara prApta thato rahe che. uparanI sarva prazaMsanIya kAryavAhI mATe amo DaoNkaTara zrI bhArillajInA atyaMta NI chIe ane temano hArdika AbhAra mAnIe chIe. prastuta pustakanA gujarAtI anuvAdaka bhAIzrI ramalalAla mANekalAla zAha, bI.esasI. bI.TI. che. teoe ghaNAM varSoM prazaMsApAtra sevA bajAvI che. hAla teo te kAryathI nivRtta thayA che ane rakhiyAla sTezanamAM temaNe nivAsa karyo che. teo saddharmarucivaMta, niHspRhapaNe, kAMI paNa pArizramika lIdhA vinA anuvAda karI Apela che. teoe anya pustako-bhagavAna mahAvIra ane sarvodaya tIrtha, 'tattvajJAna pAThamAlA' bhAga-1, tathA 2, ane 'satyanI zodha'no paNa gujarAtI anuvAda karyo che. e badhA mATe temano hArdika AbhAra mAnIe chIe. A pustakanuM suMdara mudraNakArya ajita presavALA zrI maganalAlajI jaine karyuM che te badala temano AbhAra mAnIe chIe. jo ke A AtmadharmamAM prakAzita lekhonuM ja pustakAkAra prakAzana che to paNa temAM Avazyaka saMzodhana, parivartana ane parIvardhana paNa karavAmAM AvyuM che. A pramANe A dharmanAM dazalakSaNo pustaka anuvAdarUpe gujarAtI bhASAmAM prakAzita karatAM ame khUba prasannatA anubhavIe chIe ane AzA rAkhIe chIe ke AtmArthI bhAI-baheno eno pUrepUro lAbha uThAvI AtmakalyANanA paMthe AgaLa vadhaze. julAI, 1979 sAhityaprakAzana-samiti, zrI di. jaina svAdhyAyamaMdira TrasTa sonagaDha Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya AvattinA prakAzana veLAe A pustaka tathA tenA lekhaka viSe pU. gurudevazrInA sahaja udagAra-abhiprAya paMDItazrI hukamacaMdajI bhArIlsa likhita pustaka "dharmanA daza lakSaNa jyAre hiMdI bhASAmAM bahAra paDayuM tyAre pU. gurudevazrIe saLaMga vAMcela nahi. "AtmadharmamAM haste hapta chapAtuM tyAre pUchIe koI koI vAra vAMcela. jyAre gujarAtImAM A pustakano anuvAda thayo tyAre pU. gurudevazrIe saLaMga vAcyuM. lagabhaga ATha divasa vAMcyuM haze. kAraNa ke te divasomAM pU. gurudevazrI temanA baporanA 12 thI 2-0nA svAdhyAyamAM A pustaka vAcaMtA ane baporanA pravacanamAM hamezA koIne koI rIte Ano ullekha karatAM eka divasa kahe : - "hukamacaMdajI evo vidvAna ane kSayopazama vALo mANasa-eka eka dharmanuM evuM varNana karyuM. che-' pachI mu. rAmajIbhAIne uddezIne pravacanamAM kahe bhAI vAcyuM che tame ? AkhuM? meM to koI dI joyuM no'tuM- AtmadharmamAM AvatuM hatuM." paNa koNa juve ? A to badhu eka sAthe AvyuM- oho ho ! tenI tyAgadharmanI vyAkhyA , zuM tenI saMyamanI vyAkhyA! gajaba kare che mALo ! che enI kahevAnI paddhati ! lekhaka ane vaktA koI judI jAta che che to nAnI - umara phakta 44 varSa ! paNa gajaba lakhyuM che. dAna ane tyAgamAM zuM phera che eno moTo vistAra karyo che ene ! dAnamAM to traNa jaNA joIe denAra-lenAra ane vastu-tyAgamAM to prabhu pote aMdaramAM jAya che tyAre rAgano tyAga thaI jAya che e tyAgadharma che. dAna e dharma nathI. punya che. - ahAhA...cAhe traNa lokanA nAtha tIrthakarane paNa chadmasthapaNAmAM je AhAra Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ape, AhAra-denAra-lenAra ema traNa jaNa joIe e...dAkhalo Apyo che zreyAMsakumArano Sabhadeva bhagavAnane AhAra Apyo che teo-banne carama zarIrI hatAM-paNa dAnanI vidhi tyAMthI cAlI ema Ave che. zAstramAM-dAna e vahevAradharma pUNya che-bhagavAnane AhAra devo e paNa rAga-pUnya che-dharma nathI. bIje divase vaLI pravacanamAM kahyuM 'bhAie to bahu lakhyuM che,- tyAM dharmamAM-bIjAne duHkha thAya e mATe mArU kahevuM nathI paNa vastunI sthiti A che. ema kahIne viramuM chuM. ahAhA....bahu sarasa lakhANa-vAMcatA ene mukavAnuM mana na thAya, evI DhabathI vAta kahI che-- ahoho....ATalI umara...ane tepaNa dasa bAra varasa pahelAM haze ne ? atyAre 44 thayA- paNa kaMI pahelethI to nahi hoya ? eTalAmAM AvuM varNana...peMthIe peMthIe jema vALa judo pADIne jema tela pure ema peMthIe peMthIe vAta purI che- ahAhA-dasa lakSaNI parvamAM... AtmadharmanA grAhakone takhatatarAja taraphthI bheTa jaze ne ? hiMdI ane gujarAtI banne grAhakone ! AtmadharmamAM AvI gayeluM...paNa A to eka sAthe Akho saMgraha...ahAhA...vAMce ane vicAre ene khabara paDe. emane ema hAM ke tene samajAya nahi tyAM to eNe tyAga. ane dAnanI vyAkhyA karI che... ahoho...eka vAta emAM rahI gaI che ke nizcaya paNa eka dAna che. 'saMpradAna' e vAta emAM nathI. nizcayadAMna-AtmAmAM eka saMpradAna nAmano guNa che ke jene laIne "nirmaLa parINatI pote le ane pote potAne Ape' e AmAM AvyuM naMthI bIjAmAM nAkhaze kadAca-brahmacaryamAM -AmAM AvyuM nathI...' vaLI bIjA divase kahe 'eka to evuM lakhyuM che, bhAI emaNe... ke sparza vinAno koI di rahyo ja nathI jIva... ekendriya thAya to paNa sparza iMdrIya to che ja. anAdithI sparza IMdriya vinAno rahyo ja nathI- bIjI cAra iMdriyo to Ave ane jAyaemeya thAya ahAhA.... sparza iMdriyathI rahita jo thAya to siddha thaI jAya. ja vaLI eka divasa kahe Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "ANe to vaLI evuM lakhyuM che. bhAIe, amuka paDImA laIne Akho bojo samAja upara nAkhyo have tame amane nabhAvo gharamAM rahIne- raLe- e judI vAta che paNa paDImAdhArI kaMI badhu choDI dharmazALAmAM bese evuM kaMI nathI. Ato 2-4 paDImA laInAma dharAvI-dharmazALAmAM paDAva nAkhe eTale lokoe ene AhAra Apavo joIe- nabhAvavo joIe-samAja para bojo nAkhyo'pachI eka divasa kahe. A je brahmacarya le che-te ekalo khAnagI levAne badale paMcakalyANaka jevo prasaMga zodhe che jyAM dasa hajAra mANaso bhegA thayA hoya e vakhate je brahmacarya pratIjJA le to ghaNA badhA jANe.... te tAre upAdhI karavI che ke zuM karavuM che ? vaLI te zuM choDayuM, sparza IdrIyano eka ja viSaya-maithuna-bInA sparzanA viSayo ThaMDu-garama AdI choDayA nathI... A to potAnI vizeSatA batAvavA mATe vaLI eka divase kahe - 38 mI gAthAmAM samayasAramAM kahyuM che ame je kahIe chIe te badhA jIvo samajo ane anubhava karIne AnaMdane pAmo- ema bhAIe kahyuM che, dharmanA daza lakSaNa (pustaka)mAM- darekamAM ema kahIne te jIvo ! tame A rIte paramAnaMdane pAmIne sukhI thAva- ema kahIne varamuM chuM. ema kahe che- mALAnI bhASA ! darekamAM badhA jIvo bhagavAna che ane aMtaramAM oLakhI AnaMdane pAmo vaLI eka divasa kahe bhAIe dazalakSaNamAM krodhanuM varNana bahu sarasa kahyuM che ahAhA- krodha tuM kara temAM bIjo thappaDa mAree kAyAvaktA- ane tuM gALa de e vacananI vakratA eka divasa jIvarAjajI mahArAja pAse pUgurudevazrI baporanA gayA hatAMjIvarAjajI mahArAja, dharmanA dazalakSaNa' pustaka vAMcatA hatAM- . Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvarAjajI mahArAje pU. gurudevazrI pAse A pustaka mATe pramoda vyakata ryopU. gurudevanA zabdomAM mane kahe, A pustaka tame ApyuM che te ghaNuM sarasa che. benanuM eka pustaka vacanAmRta ane eka A-basa che- jIvarAjajI pote cha mahInAthI padhArIvaza che.' A pustaka vAMcatA pharI kahe benanuM eka pustaka ane bIjuM A-basa chebIju kaMI vAMcavAnI jarUra nathI. pachI kahe hukamacaMdajIno kSayopazama ghaNo che zailI evI che ke vAMcanArane gaLe utarI jAya ane bhASA ? mALAe evuM spaSTa karyuM che- sAdI bhASAmAM evI gaMbhIratAthI praznojavAba karyA che eka divase eka paMDIta dazalakSaNa parvamAM muMbaI vAMcavA Avela- dasa divasa pachI jyAre sonagaDha gayA tyAre puchayuM vAMcanamAM zuM letA hatA ? temaNe kahyuM samayasAra-zarUmAM 10 mInITa Ape lakhela daza dharmanuM varNana-turata ja pU. zrIe kahyuM- dharmanA daza lakSaNa hukamacaMdajInuM lakhela pustaka vAMcyuM ? have dazalakSaNa parvamAM e vAMcavAnuM- pU. gurudevazrIne e pustaka evuM to gamI gayeluM ke e divasomAM je temanA darzane jAya temane A pustaka vAMcavAnI bhalAmaNa kare- lagabhaga be mAsa sudhI lagAtAra pustaka ane paMDItajInI bhArobhAra prazaMsA karI ane be mAsane aMte divALI para jyAre paMDItajI pU. gurudevazrInAM darzane sonagaDha AvyA tyAranuM drazya haju paNa AMkho sAme tAdaza che. jeo e sabhAmAM hAjara rahevA bhAgyazALI thayA haze temane e pUNyasmaraNa haze ja. koI e pU gurudevanI rUmamAM kyuM sAheba paMDItajI AvyA che. pU gurudevazrIe turata kahyuM kyAM che? aMdara bolAvo. paMDItajI tathA temanA moTAbhAI Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ratanacaMdajI aMdara darzane gayA. paMDItajIno hAtha pakaDI pU. gurudevazrI kahe, "tame A kevuM suMdara lakhANa karyuM che ! AvuM to huM paNa na lakhI zakuM. lAvo badAma lAvo ane potAnA hAthamAM na samAya eTalI badAma paMDItajIne ApI-temanA moTAbhAIne badAma ApatA kahe, 'tamArA bhAIe to kamAla karI che. zuM suMdara varNana... ane 10 mInITa pachI badhA sabhAmAM AvyA- pU. gurudevazrIe mAMgalIka saMbhaLAvyuM. besatA varSano divasa hato. badhA pU. gurudevazrI pAse daravarasanI mAphaka besatA varSanI boNI levA Avela. mAMgalIka pachI turata ja paMDItajInA pustaka viSe kahe, khuba ja suMdara lakhANa che. 5. jaganmohanalAlajIe je kahyuM che ke paMDItajIne sarasvatInuM varadAna che e vAta barAbara che. zrI ane sarasvatInuM varadAna che. bAjumAM je bhAI beThelA tene kahe lAvo, eka moTuM zrIphaLa lAvo. zrIphaLa laI paMDItajInA hAthamAM ApatA bolyA, "lyo tamane zrInuM phaLa'zrI rUpI mukti zIgha meLavo' sabhAmAM harSa chavAI rahyo. lagabhaga 50/700 mANasanI sabhA haze vahelI savAre 5-15 lagabhagano samaya hato. pU. gurudevazrI vaDodarA paMcakalyANakamAM padhAryA tyAranI vAta che. eka divasa cAlu pravacanamAM paMDItajIne ubhA karyA. potAnI pAse sTeja para besADyA. e divasomAM kramabadhdha paryAya' pustaka tAju bahAra paDeluM. kramabadhdha paryAyanA vakhANa karyA ane paMDItajInI pITha thAbaDI. pU. gurudevazrIe koIne hAtha aDakADIne vAMso thAbaDyo hoya- zAbAzI ApI hoya- evuM koIne yAda nathI. kharekhara vIrala dazya hatuM e... evA A pustakanI bIjI AvRtinuM prakAzana pragaTa karatAM amo AnaMda anubhavIe chIe ane jagatamAM loko potAnI kayAM bhUla thAya che-pote mAnI beThelA mUlyonI keTalI kiMmata che tenI sAcI samaja pAmI zIdhra saMsAranA duHkhothI mukta thAya evI pavitra bhAvanA sAthe lI. di. jaina mumukSa maMDaLa sane 180 muMbaI : - Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakIya paMDita ToDaramala smAraka TrasTa, jayapura dvArA prakAzita Do. hukamacaMdajI bhAritna nI lokapriya kRti "dharmanA daza lakSaNa' nuM gujarAtI bhASAmAM A navIna saMskaraNa prakAzita karatA amane atyanta prasannatAno anubhava thAya che. - dazalakSaNa mahAparva ekamAtra evuM parva che, je paramodAtta bhAvanAonuM preraka, vItarAgatAnuM poSaka ane saMyama va sAdhanAnuM parva che. saMpUrNa bhAratavarSano jaina samAja ane dara varSe bahuja utsAhathI manAve che. daza divasa sudhI cAlavA vALA A mahAparva nA avasara upara ghaNA dhArmika Ayojana thAya che, jemAM vidvAnonA uttamakSamAdi dazadharmo para vyAkhyAna paNa Ayojita karavAmAM Ave che. badhIja jagyA e suyogya vidvAnonuM pahocavuM saMbhava nathI, ataH jevuM gaMbhIra ane mArmika vivecana A dharmonuM thavuM joIe, tevuM sahaja saMbhava nathI thaI zakatuM. . . . * pUjya zrI kAnajIsvAmI dvArA je adhyAtmanI pAvana dhArA pravAhita thaI che, eNe jaina samAjamAM eka AdhyAtmika krAnti utpanna karI dIdhI che. emanA upadezothI prabhAvita thaI lAkho jaNa AtmahitanI tarapha vaLe che. seMkaDo AdhyAtmika pravaktA vidvAna taiyAra thaI gayA che. je dareka varSe A avasara upara pravacanArtha bAhara jAya che. - A pustakanA lekhaka Do. hukamacaMdajI paNa A uccakoTinA vidvAnomAMthI eka che, emane pUjya svAmIjIthI sanmArga maLela che. dazalakSaNa parva para dareka varSa jayAM paNa jAya che, tyAM daza dharmo upara emanA mArmika vyAkhyAna para AbAla-gopAla badhAja sImAtIta prabhAvita thatA rahe che. aneka Agraho-anurodhonA bAvajuda ane emanA potAnA vicAra hovA chatAye e vyAkhyAna nibaddha na thaI zakyA. paNa san 1976mAM DaoN. bhArillajInA Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khabhA upara jayAre hindI AtmadharmanA sampAdanano bhAra Avyo, tyAre e vyAkhyAna nibaddha thaI sampAdakIyanA rUpamAM kramazaH AtmadharmamAM prakAzita thayA. A nibandhonA nizcaya-vyavahAranA saMdhipUrvaka mArmika vivecana jayAre subodha satarka tathA AkarSaka zailImAM pAThako sudhI pahuMcyo tyAre e jhumI uThayA. sAmAnya pAThako ne ja nahI pUjya svAmIjI e paNa emanI mukta kaMThathI bharapUra prasaMzA karI che. dareka jagyAthI A mAMga AvavA lAgI ke Ane jaldIthI alaga alaga bhASAomAM prakAzita karI jana-jana sudhI pahucADavAmAM Ave, AnuM vyApaka pracAra-prasAra karavAmAM Ave, jenAthI DaoN. sAhebanA cintanano lAbha jana jana ne maLI zake. Apa mAtra lokapriya lekhaka ja nahI, prabhAvaka vakatA eka suyogya sampAdaka, kuzaLa adhyApaka ane saphaLa niyojaka paNa cho. pUjya gurUdeva zrI kAnajI svAmInI Apa para asIma kRpA rahI che. e vAraMvAra kahetA rahe che. "paMDita hukamacaMda tatvapracAranA kSetramAM eka hIro che. vartamAnamAM thaI rahelA tatvapracAramAM emano bahu moTo hAtha che." Ama janatAnA sAthe sAthe vidvata samAje paNa A kRtinI dila kholIne prazaMsA karI che. samAja mAnya vidvAnono abhiprAya pustakanA chelle ApavAmAM Avyo che. pUjya gurUdevazrI kAnajIsvAmIe jayAre Ane adhopAnta vAcyuM to te eTalA gadgada thaI gayA ke lagAtAra be mahinA sudhI A kRtinI prazaMsA karatA rahyA, loko ne AnA adhyayananI preraNA detA rahyA. A kRtinA sandarbhamAM kahelA keTalAka ugAra A pramANe che. gajaba karyuM che, lakhavAnI ane kahevAnI zailI gajaba che. 44 varSanI nAnI umaramAM lakhyuM che. tyAgadharma ane saMyama dharmanI vyAkhyAmAM to gajaba karyuM che. dAna ane tyAgamAM zuM antara che. - AnuM vistRta khulAso karyo che. ATaluM sundara lakhyuM che ke vAMcatA vakhate pustaka choDavAnuM mana nathI thatuM. ATalI Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaharAInI khabara to tene paDaze je vAMcavAnI sAthe vicAra paNa karaze, basa emaja vAMcI nAkhavAthI kAMI hAtha nahIM Ave." "hukamacaMdajIno kSayopazama bahuja che ane zailI evI che ke vAta vAMcavA vALAonA gaLe utarI jAya che. gaMbhIra praznonA atyaMta saraLa bhASAmAM uttara ApyA che. jevuM spaSTIkaraNa paMDitajI e karyuM che, evuM to huM paNa nathI karI zakto. paMDita jaganmohanalAlajI e je A lakhyuM che ke hukumacaMdajI ne sarasvatInuM varadAna che, e ekadama sAcuM che. je kRtinA viSayamAM gurUdevazrI A pramANe kahetA hoya, emanA bArAmAM ame vizeSa zuM kahIe ? : A dazadharmo para DaoN. hukamacaMdajI bhArillanA pravacanonA oDiyo ane vIDIo keseTa paNa upalabdha che, je dareka varSa hajAronI saMkhyAmAM vecAya che. paryuSaNa parvanA avasara para vibhinna jagyAo para khAlI TI.vI. nA mAdhyamathI vIDIo keseTono prasAraNa karavAmAM Ave che jenAthI mahatI dharmaprabhAvanA thatI prastuta kRtino gujarAtI anuvAda zrI ramaNalAla mANekalAla zAhe bahuja manoyogathI karyo che. tenA mATe saMsthA emano hRdayathI AbhAra mAne che. prakAzane vyavasthAno zreya vibhAganA prabhArI zrI akhila baMsalane jAya che ataH e paNa dhanyavAdanA pAtra che. A saMskaraNanI kiMmata ochI karavA mATe je mahAnubhAvo e Arthika sahayoga pradAna karela che temanI sUcI alagathI prakAzita karavAmAM AvI che; badhAya sahayogiyono hRdayathI AbhArI chuM. - A kRtino adhikAdhika mahAnubhAvo lAbha meLave e bhAvanAnI sAthe virAma lau chuM." - nemIcaMda pAkanI paM. ToDaramala smAraka TrasTa mahAmaMtrI julAI 1979 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvika dazalakSaNa mahAparva eka mahA- maMgalakArI parva che. Atma-ArAdhanA ane Atma-bhaktinuM A mahAparva vyakti ane samAjano jIvanamAM saMyama ane zAntinI preraNA denAra mahA-preraNA-srota che. A pavitra avasarathI preraMNA pAmI je jIvo dharma-sAdhanAmAM rata bane che temanI karmakAlimA dhovAI jAya che, temanuM jIvana parama udAtta ane ujajavala bane che, teo vItarAga-vijJAna ke je parama sukhanI prAptinuM ekamAtra amogha sAdhana che te prApta karI mokSa mArgamAM agresara bane che. bhAratabharamAM jaina samAja A mahAparva atyaMta harSollAsa sahita grejyu che. bhAdaravA su. 5 thI su. 14 sudhInA daza divaso daramyAna potAnAM tamAma sAMsArika kAryo ane agrimatAne gauNa karI vividha Ayojano ane kAryakramo - jevA ke jinendrabhakti, jinendra-pUjana, svAdhyAya, pravacano ityAdi yojI samAjanA saghaLA aMgo A maMgalakArI parvamAMthI dharmabhAvanAnI-dharmasAdhanAnI preraNA meLave che. A manohara kRti 'dharmanA daza lakSaNo' e dharmasAdhanAnA eka bhAgarUpe prasiddha dArzanika vidvAna DaoN. hukamacaMdajI bhArillanA manogata uMDA adhyAtmaciMtanano paripAka che. e to suvidita che ke bhArillajI tatvaciMtaka to cheja, taduparAMta uttama lekhaka ane prabuddha prabhAvazIla vaktA paNa che. temanA jIvana para adhyAtmaziroNaNi prAtaH smaraNIya parama pUjya gurudevazrI kAnajIsvAmI UMDI chApa che. tattvapracAramAM niraMtara udyamazIla zrI bhArillajInAM dazalakSaNa mahAparvanA avasare sthAna-sthAna para je dazadharmo saMbaMdhI tAtvika vyAkhyAno thayAM te keTaloka samaya vItye (hiMdI) AtmadharmamAM saMpAdakIya svarUpe lekhanibaddha Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thayAM. saghaLA vyAkhyAno-eka pustakakAkAre prasiddha thAya to pAThakone A eka viSayanA saLaMga vAMcanano lAbha thAya ane samAjane zrI bhArillajInA adhyAtmacittanano pUro lAbha maLe- e vicAranA baLe- A suMdara anupama kRtino avatAra thayo che. dharmanA samyaka svarUpa saMbaMdhI ciMtanadhArAne lekhanibaddha karavA mATe DaoN bhArillajInA anekazaH dhanyavAdane-abhinaMdanane pAtra che. Avo, ApaNe A uttama kRtinuM saharSa svAgata karI tenuM avagAhana karIe. dharmanuM samyapha svarUpa prasiddha karavAno A nAnakaDA graMthano uddezya che. AmAM dazalakSaNa-mahAparva, uttamakSamAdi dazadharma ane kSamAvANI- ema maLI kula bAra prakaraNo viSaya-aMtargata lakhavAmAM Avela che. tyAM uttamakSamA-mAdava-Arjavasatya-zauca-saMyama-tapa-tyAga-AkiMcanya-brahmacarya ema daza dharmanuM bhinnabhinna vivecana karavAmAM AveluM che. kSamA-mArdavAdi AtmAnA nijasvabhAva che ane svabhAva hovAthI dharma che. kSamAdi-svabhAvI AtmAnA Azraye pragaTa thatI je AtmAnI nirmala, nirdoSa, zuddhasvabhAva-paryAya e ja uttamakSamAdi dazadharma kahevAmAM Avela che. vAstavamAM A prakAre kAMI dazadharma to nathI paNa eka vItarAga-ratnatraya svarUpa dharmanA A daza lakSaNo che. cAritrae ja sAkSAt dharma che ane uttamakSamAdi zabda-yojanAmAM je pUrve 'uttama' zabdanI yojanA thayelI che te samyagdarzananI sattAnI sUcaka che ane te ema darzAve che ke samyadaSTi-jJAnI dharmAtmAone ja A uttamakSamAdi dazadharma hoya che, anya mithyASTione nahIM. uttamamAdi dazadharmanuM varNana jainagamomAM jayAM karavAmAM AveluM che te tenA sarvazreSTha svarUpamAM nidharmanI apekSA sahita karavAmAM Avela che. lekhaka mahodaye A dazadharmonuM pAlana aviratI samakitI tathA vratI samaktiIomAM kevI rIte thatuM hoya che, teno yathAsthita nirdeza karI, gRhasthoe ane zrAvakoe paNa te avazya yathAsaMbhava dhAraNa karavA joIe - ema preraNA karI che. A dharmonuM pAlana mAtra muni-bhagavaMto mATe ja zakya che evA bhrAmaka khyAlanuM nirasana karI ne daDhapaNe spaSTa karyuM che ke jema munijanone anaMtAnubaMdhI Adi traNa Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaSAyonA abhAvarUpa uttamakSamAdi-dharma hoya che tema zrAvakone anaMtAnubaMdhI Adi be kaSAyonA abhAvarUpa uttamakSamAdi-dharma hoya che tathA avirati samakitIone anaMtAnubaMdhI kaSAyanA abhAvarUpa uttamakSamAdi dazadharmonuM pAlana hoya che. Ama guNasthAnonI vividha bhUmikAomAM uttamakSamAdi dazadharmanI saMbhavita tAratamyatA prati aMgulI-nirdeza karI sAmAnya zrAvakone-gRhasthone paNa dharma prati jAgRta karI utsAhita karavAmAM lekhaka mahodaye saphaLa prayAsa karelo che. jagatamAM saMsArI prANIone krodhAdi vA moha-rAga-dveSAdi vikArIbhAvo anAdithI che tethI teo duHkhI paNa tyArathI ja che, kemake krodhAdi bhAvo svayaM duHkhasvarUpa ane du:khanA kAraNa-svarUpa che. jyAre uttamakSamAdi dazadharma te sarva sukhasvarUpa ane sukhanA kAraNasvarUpa, ane tethI ja hara samaye sarva saMsArIone te sarvatra upAsanIya che. Ama je maMgaLakArI. parvamAM A uttamakSamAdi dharmanuM ArAdhana karavAmAM Ave che te dazalakSaNa mahAparva sArvatrika ane sArvakAlika che. A mahAparva koI saMpradAyavizeSa ke koI kALavizeSamAM baMdhAI zakatuM nathI, tethI te zAzvata che- e hakIkata khUba khUbIpUrvaka carcA karI lekhaka mahodaye prAraMbhika prakaraNamAM siddha karI che. pachInAM prakaraNomAM uttamakSamAdi dazadharma saMbaMdhI nizcaya-vyavahAranI saMdhipUrvaka atyaMta saraLa, sugama, subodha ane rocaka zailImAM vivecana karavAmAM AveluM che. viSaya-vastunI carcAne pramANabhUta karanArAM Agama-adhyAtmagraMthonA aneka pramANo prastuta karI dharmanA uttama svarUpanuM joradAra pratipAdana karyuM che. tema karatAM dharmanA bahAne samAjamAM sAMpratakALamAM pracalita keTalIka kurItio ane kurUDhio para koI-koI sthAna para mArmika AkarI TIkA karelI che ane te atyaMta ucita ja che. ema karavAmAM lekhaka mahAzayanA manamAM koI prati leza paNa nArajagI ke durbhAva hovAnuM mAnavAne kAraNa nathI, balake A kurUDhio ane kurItione barAbara draSTigata karI teno nAzapUrvaka uttamadharmanuM sau zaraNa pAme ane sau parama sukhI thAya e ja eka mAtra hetuM spaSTa thAya che. dareka Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNanA aMtamAM lekhanathI virAma letAM lekhaka mahAzaye svayaM potAnI manogata je udAta bhAvanA vyakta karI che te temanA mananI pavitratAnI pratIti karAve che jema ke tethI have ahIM A pavitra bhAvanA sAthe virAma lau chuM ke A dazalakSaNa mahAparvanA pavitra avasara para badhA ja AtmA dharmanA ukta dazalakSaNo sArI peThe jANI, oLakhI, tadarUpa pariNamana karI parama sukhI thAo AvI badhAja AtmA pratyenI zubhecchA lekhaka mahodayanI nirdoSatAnI sAkSI che. uttama kSamAdi dharmonI carcAnA prasaMgamAM krodhAdi kaSAyonAM aMtarbAhya svarUponI vizada carcA karI che. tyAM e mahattvanI vAta para dhyAna AkarSita karyuM che ke uttamakSamAdi dharma krodhAdinI maMdatA ke tIvratA para AdhArita nathI para anaMtAnubaMdhI krodhAdi kaSAyonA abhAva para AdhArita che. krodhAdi maMda hoya to paNa jayAM lagI anaMtAnubaMdhI krodhAdino abhAva na thAya tyAM lagI uttamakSamAdi dharma aMze paNa pragaTa thaI zakato nathI. anaMtAnubaMdhI krodhAdinA abhAvavaDe uttamakSamAdi dharma pragaTa thAya che ane apratyAkhyAna ane pratyAkhyAnAdi kaSAyono abhAva utamakSamAdine pallavita karI vRddhigata kare che tathA saMjavalana kaSAyono abhAva uttamakSAdine pUrNatA pradAna kare che. Ama anaMtAnubaMdhI Adi kaSAyonA kramazaH abhAvapUrvakaja utamakSamAdi dharma pragaTa thAya che, kramazaH vRddhi pAme che ane saMpUrNatAne prApta thAya che - e mULabhUta siddhAMta rahasya sarva prakaraNomAM pragaTa karavAmAM AvyuM che. kSamAvANInA aMtima prakaraNamAM sAMprata samayamAM A parva kevI rIte vacanavilAsarUpa mAtra bAhya ziSTAcArane poSatuM kRtrima banI gayuM che tenuM Abehuba citraNa karI A mahAparvamAM utamakSamAdi dazadharmonI ArAdhanAthI ApaNuM hRdaya vAstavika kSamAdibhAvathI evuM saMpUrNa bharAI javuM joIe ke pUrA bharelA ghaDAnI jema chalakAI jAya ane kSamA divANIrUpe pragaTa thAya te kSamAvANI parvanI sArthakatA che. - nijAtamAM prati arUcirUpa je anaMta krodha teno tyAga karI ApaNe ApaNA AtmA prati vAstavika kSamAbhAva dhAraNa karI AtmAmAM ja ramI rahIe, sthita thaIe- evI bhAvanA bhAvI graMthanI samApti karavAmAM AvI che. Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmanA aMtarbAhya svarUpane darzAvatuM hiMdI bhASAmAM A pustaka prakAzita thayA pachI suprasiddha adhyAtma pravaktA tatvAbhilASI zrImAna paM. bAbubhAI cunilAla mahetAe gujarAtI bhASI pAThakone A pustakanA vAcanadvArA dharmanuM sAcuM svarUpa samajavAno lAbha maLe e hetuthI teno gujarAtImAM anuvAda karavAno mane anurodha karyo, tethI prerAIne A anuvAda karavAno udyama karyo che. anuvAda karavAmAM lekhaka mahAzayanA mULabhUta bhAvo yathAsthita jaLavAI rahe tenI saMpUrNa kALajI rAkhavAno yatna thayo che. A anuvAda karavA mATe aneka saMnmAnayogya saddharmavatsala murabbI zrI khImacaMdabhAI jeThAlAla zeTha mAre mATe mahAna prerakabaLa banyA che. teozrIe A anuvAda tapAsI ApavA saMmati ApatAM A sAhasa karavAnuM meM svIkArela ane AbhAranI ati UMDI lAgaNI sAthe mane jaNAvatAM atyaMta harSa thAya che ke murabbIzrIe A anuvAda samagrapaNe tapAsI Apyo, che. teozrIe anekavidha dhArmika vyavasAyomAMthI samaya kADhI, nAjuka svAthyanI paLomAM paNa dharmAnurAga vaDe A anuvAda tapAsI jaI ApaNA upara mahAna upakAra karyo che tethI punaH temanA prati AbhAranI lAgaNI pragaTa karU chuM. - aMtamAM A pustakanA vAMcana vaDe uttamakSamAdi dharmanuM yathArtha svarUpa jANI, pAThakagaNa tadarUpa pariNamo evI aMtaranI pavitra bhAvanA saha. * , guNAnurAgI ramaNalAla mANekalAla zAha ' tA.24.4.9 anuvAdaka prastuta AvRtInI prakAzakIya dharmanAM daza lakSaNo nI A chaThThI AvRtI prakAzita karatAM amone atyaMta prasannatAno anubhava thAya che. atyAra sudhImAM 20 hajAra nakalo chapAI che ane haju A kRtino adhikAdhika mahAnubhAvo lAbha meLave eja bhAvanA... - yazapAla jaina, prakAzana maMtrI tA.15.8.2007 paM. ToDaramala smAraka TrasTa Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ...... ******************* lekhakanA mahatvapUrNa prakAzana (hindI) mayasAra: jJAyakabhAvaprabodhanI TIkA "yasAra anuzIlana bhAga-1 ...... navasAra anuzIlana bhAga-2 mayasAra anuzIlana bhAga-3. .......... ra tAra anuzIlana bhAga-4... samayasAra anuzIlana bhAga-5.... samayasAra kA sAra ... pravacanasAra kA sAra . pravacanasAra anuzIlana bhAga-1..... ....... ...... 30.00 pravacanasAra anuzIlana bhAga-2 ... ...... 35.OO . paNDita ToDaramala vyaktitva aura kartRtva .. 20.00 2. paramabhAvaprakAzaka. nayacakra 20.00 para ciMtana kI gaharAIyAM. 1. tIrthakara mahAvIra aura unakA sarvodaya tIrtha.. ....... 15.00 15. dharma ke dazalakSaNa .. 16. kramabaddhaparyAya........ .......... 16.00 17. bikhare motI.. 12.00 . 18. satya kI khoja........ 16.00 19. adhyAtmanavanIta... 15.00 ra0. Apa kucha bhI kaho.. ..... 20. .. . AtmA hI hai zaraNa sukti-sudhA... bAraha bhAvanA eka anuzIlana. daSTi kA viSaya........ gAgara meM sAgara .............. paMcakalyANaka pratiSThA mahotsava. gamokAra hAmaMtra : eka anuzIlana ............ bandha aura dIpAvalI..... kArya kuMdakuMda aura unake paMcaparamAgama. yu ke kAnajIsvAmI. vItarA-vijJAna prazikSaNa nirdezikA.. 16.00 ........... ......... ............ - 8 8 8 8 * maiM kauna hUM.. Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 8 8 8 8 8 8 8 1.0 nimittopAdAna ahiMsA: mahAvIra kI dRSTi meM..... ( meM svayaM bhagavAna huM . . rIti-nIti............... 37. zAkAhAra. . 38 tIrthakara bhagavAna mahAvIra 39. caitanya camatkAra 40. golI kA javAba gAlI se bhI nahI. 41. gopezvara bAhubalI .... kara. vItarAgI vyaktitvaH bhagavAna mahAvIra .... 43. anekAnta aura syAdvAda .... 2.0 44. zAzvata tIrthadhAma sanmedazikhara .......................... 45. bindu meM sidhu...... .......... 2.00 46. pazcAttApa ........................................................................ 7.00 47. bAraha bhAvanA evaM jineMdra vadaMnA.. ......... 2.00 48. kuMdakuMdazataka padyAnuvAda. 9. zuddhAtmazataka padyAnuvAda ............. ................ 1.00 50. samayasAra padyAnuvAda.... 3.00 51. yogasAra padyAnuvAda......... .. .0.50 para. samayasAra kalaza padyAnuvAda. 3.00 53. pravacanasAra padyAnuvAda. 54. dravyasaMgraha padyAnuvAda ... 55. aSTapAhuDa padhAnuvAda .... 3.0 56. arcanA jebI. 57. kuMdakuMdazataka (arthasahita) . 1.25 58. zuddhAtmazataka (arthasahita) . ........ .................... 59. bAlabodha pAThamAlA bhAga-2.................... .............. 3.00 ThamAlA bhAga-3......... 3.0 61. vItarAga-vijJAna pAThamAlA bhAga-1.. ... ................. | pAThamAlA bhAga-2...... 63. vItarAga-vijJAna pAThazAlA bhAga-3 64. tattvajJAna pAThamAlA bhAga-1.... 65. tattvajJAna pAThazAlA bhAga-2 .. 3.0 1.00 1. jI 1.00 8 8 8 8 8. Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayAnukramaNikA - - - - - I - T 1. dazalakSaNa mahAparva ---- 2. uttamakSamA --- 3 uttamamArdava ------ 4. uttamaArjava ----- . uttamazauca ------ 6. uttamasatya ---- 7. uttamasaMyama '8. uttamatapa----- 9. uttamatyAga --- 10. uttamaAkiMcanya-- 11. uttamabrahmacarya --- 12. kSamAvANI --- 13. abhimata --- I ----- - - - 112: --- 130 --- 150 -- 167 --- 183 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazadharma-vadanA maMgalAcaraNa jo koI-mada-mAyA apAvana, lobharUpa vibhAva hai | unake abhAva svabhAvamaya, uttamakSamAdi svabhAva che. uttamakSamAdi svabhAva hI, Isa AmA ke dharma hai | haiM satya zAzvata jJAnavaya, nijadharma zeSa adharma hai || nija AtmA meM ramaNa saMyama, ramaNa hI tapa-tyAga hai. nija ramaNa AkiMcanya hai, nija ramaNa parigraha-tyAga hai nija ramaNatA brahmacarya hai, nija ramaNatA "dazadharma' hai ! nija jAnanA pahicAnanA, ramanA dharama kA marma hai arahanata hai dazadharma dhAraka, dharma dhAraka siddha hai | AcArya haiM, uvajhAya hai, munirAja sarva prasiddha hai || jo AtmA ko jAnate, pahicAnate karate ramaNa / ve dharma-dhAraka dharma-dhana haiM, unheM hama karate namana | Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 dazalakSaNa mahAparva jayAre paNa parva saMbaMdhI carcA nIkaLe che to eno saMbaMdha ghaNuMkarIne khAvA-pIvA ane khelavA sAthe joDavAmAM Ave che. jemake - rakSAbaMdhananA divase loko khIra ane lADu khAya che, bhamaraDAthI rame che, rAkhaDI bAMdhe che, hoLInA divase amuka pakavAna khAya che, ekabIjAne raMga chAMTe che ane hoLI pragaTAve che, divALInA divase phaTAkaDA phoDe che, dIpamALA pragaTAve che, nirvANa--lADu caDhAve che ane amuka pakavAna jame che - ItyAdi. paraMtu aSTAhnikA (aThAI) ane dazalakSaNa jevAM jaina parvono saMbaMdha khAvA-pIvA ane khelavA sAthe na hotAM khAvA-pIvA ane khelavAnA tyAga sAthe che A bhoganA nahIM, tyAganAM parva che, ane tethI ja mahAparva kahevAya che. A parvonI mahAnatA tyAgane kAraNe che, amana--camanane kAraNe nahIM. Apa koIpaNa jainane pUcho ke dazalakSaNa mahAparva kevI rIte ujavavAmAM Ave che to te A ja uttara Apaze ke A divasomAM loko saMyamathI rahe che; pUjA-bhakita kare che, vrata-niyama-upavAsa kare che, lIlotarInuM sevana karatA nathI. svAdhyAya ane tatvacarcAmAM ja moTA bhAgano samaya vitAve che. sarvatra moTA--moTA paMDitonI zAstra-sabhAo thAya che ane temAM uttamakSamAdi daza dharmonuM svarUpa samajAvavAmAM Ave che.badhA ja loko kAMIka ne kAMIka tyAga-virAgatA dhAraNa kare che, dAna Ape che, ItyAdi aneka prakAranAM dhArmika kAryomAM parovAyelA rahe che. sarvatra eka prakAranuM dhArmika vAtAvaraNa jAmeluM rahe che. parva be prakAranA hoya che -(1) zAzvata ane (2) sAmayika, Ane ApaNe anukrame vaikAlika ane tAtkAlika paNa kahI zakIe. tAtkAlika parva be prakAranA hoya che - (1) vyakita-vizeSa sAthe saMbaMdhita ane (2) ghaTanA vizeSa sAthe saMbaMdhita. divALI, mahAvIra-jayaMtI, rAmanavamI, janmASTamI vagere parva vyakitavizeSa sAthe saMbaMdha dharAvatA parva che, kemake divALI ane mahAvIra--jayaMtI anukrame bhagavAna mahAvIranA nirvANa ane janma sAthe Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ za che. dharmanAM daza lakSaNa) saMbaMdha dharAve che ane rAmanavamI ane janmASTamI rAma ane kRSNanA janma sAthe saMbaMdhita che. ghaTanA-vizeSathI saMbaMdha dharAvatAM parvomAM rakSAbaMdhana, akSayatRtIyA, hoLI vagere parva Ave che, kemake e prasiddha paurANika ghaTanAo sAthe saMbaMdha dharAvatA parva che. svAtaMtrya-dina ane prajAsattAkadina-e paNa aitihAsika dhaTanAothI saMbaMdhita AjanAM rASTrIya parva kahI zakAya che. saikAlika athavA zAzvata parva na koI vyakita-vizeSathI saMbaMdha dharAve che, athavA na koI ghaTanA-vizeSathI; e to AdhyAtmika bhAvothI saMbaMdha dharAve che. dazalakSaNa mahAparva eka AvuM ja saikAlika zAzvata parva che je AtmAnA krodhAdi vikAronA abhAvanA phaLasvarUpe pragaTa thavAvALI uttamakSamAdi bhAvo sAthe saMbaMdhita che. ghaTanA-vizeSathI ane vyakita-vizeSathI saMbaMdhita parva niyamathI anAdi hoI zakatAM nathI, kemake e saMbaMdhita dhaTanA athavA vyakitanA pahelAM saMbhavita hotAM nathI. e anaMta paNa hoya zakatAM nathI, kemake jayAre bhaviSyamAM ethI paNa vizeSa mahatvapUrNa vyakita utpanna thaI jAya athavA ghaTanA banI jAya to jagata tene yAda rAkhavA lAgaze, tenAthI saMbaMdhita parvanI ujavaNI karavA lAgaze ane pahelAnAM bhUlI jaze. pachI-pachInA tIrthakaro utpanna thatAM bhaviSyamAM emanAM jayaMtI ane nirvANa-dina ujavAze. pahelA-pahelAnAM nahIM. jema ApaNe bhUtakALanI covIsIne jANe bhUlI gayA chIe, emaja A covIsIne paNa bhaviSyamAM koI yAda rAkhaze nahIM. ghaTanAo ane vyakitao game eTalAM mahatvapUrNa hoya to paNa te sArvabhauma ane sArvakAlika hoI zakatAM nathI. e badhAMnI potapotAnAM kSetra ane kALa saMbaMdhI maryAdAo che, te amaryAda hoI zakatAM nathI. tethI e ja parva sArvabhauma ane sArvakAlika koI zake je koI vyakita vizeSa athavA ghaTanA-vizeSathI saMbaMdhita nahIM hotAM badhAya jIvothI, emanA bhAvothI ekasarakhI rIte saMbaMdhita hoya. Aja kAraNane lIdhe te zAzcata che, sarvanuM che ane sadAya pravartamAna raheze. enI upayogitA sArvabhaumika ane sArvakAlika dazalakSaNa mahAparva koI saMpradAya-vizeSanuM nathI, sarvanuM che. ene. bhale mAtra koI saMpradAya-vizeSanA loko ja ujavatA hoya paNa te Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttama mahAparva) sAmpradAyika parva nathI, kemake te sAmpradAyika bhAvanAo para AdhArita parva nathI, eno AdhAra sArvajanika che. vikArI bhAvono parityAga ane udAtta, bhAvonuM grahaNa e ja eno AdhAra che, je sarvane eka sarakhI rIte hitakArI che. tethI A parva mAtra jainonuM ja nahIM paNa jana-jananuM-Ama janatAnuM che. ene saMpradAya-vizeSanuM parva mAnavuM e ja svayaM sAmpradAyika dRSTikoNa - A saunuM parva che, enuM eka kAraNa e paNa che ke sau prANIo sukhI thavA Icche che ane duHkhathI Dare che. krodhAdi bhAvo svayaM duHkhasvarUpa che ane duHkhanA kAraNarUpa che tathA uttama-kSamAdi bhAvo svayaM sukhasvarUpa che ane sukhanA kAraNasvarUpa che. tethI duHkhathI bhayabhIta sarva sukhArthI jIvo mATe krodhAdinA tyAgarU5 uttamakSamAdi daza dharma parama ArAdhya che. A pramANe sarvane sukhakArI ane sanmArgadarzaka hovAthI A dazalakSaNa mahAparva sarvanuM parva che. dodhAdi vibhAvabhAvonA abhAvarUpa uttamakSamAdi daza dharmono vikAsa ja jenuM mULa che evA dazalakSaNa mahAparvanI sarvabhaumikatAno AdhAra e che ke badhe ja krodhAdikane burA, ahitakArI ane kSamAdi bhAvone bhalA ane hitakArI mAnavAmAM Ave che. evuM karyuM kSetra che jayAM krodhAdine burA, kSamAdine . bhalA na mAnavAmAM AvatA hoya? - te sArvakAlike paNa A ja kAraNe che, kemake koI kALa evo nathI jemAM krodhAdine heya ane uttamakSamAdine upAdeya na mAnavAmAM AvelA hoya, na mAnavAmAM AvatA hoya ke na mAnavAmAM Ave. matalaba ke enI upAdeyatA sarvakALe asaMdigdha che. bhUtakALamAM paNa krodhAdi vaDe duHkha ane azAnti tathA kSamAdi vaDe sukha ane zAntinI prApti thatI jovAmAM AvI che, vartamAnamAM paNa jovAmAM Ave che. ane bhaviSyamAM paNa jovAmAM Avaze. * uttamakSamAdi dharmonI sArvabhaumika, zaikALika upayogitA ane sukhakAritAne lIdhe ja dazalakSaNa mahAparva zAzvata parvomAM gaNAya che ane e ja kAraNe e mahAparva che. ahIM eka prazna upasthita thAya che ke jo A mahAparva saikALika che, anAdi-anaMta che, to pachI teno AraMbha thayAnI kathA zAstromAM kema Ave che? zAstromAM ema Ave che ke - Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmanAM daza lakSaNa) "kALacakranA parivartanamAM keTalAka svAbhAvika utAra-caDhAva Ave che, jene jene paribhASAmAM avasarpiNI ane utsarpiNInA nAmathI oLakhavAmAM Ave che. avasarpiNImAM krame karI hAsa ane utsarpiNImAM krame karI vikAsa thAya che. dareka avasarpiNI ane utsarpiNImAM cha cha kALa hoya che. - dareka avasarpiNI kALanA aMtamAM jayAre paMcama kALanI samApti ane chaThThA kALano AraMbha thAya che tyAre loko anArya vRtti dhAraNa karIne hiMsaka banI jAya che. e pachI jayAre utsarpiNIno prAraMbha thAya che ane dharmotthAnano kALa pAke che tyAre zrAvaNa vadI ekamathI sAta aThavADiyAM lagI (49 divasa) vividha prakAranI vRSTi thAya che je vaDe sukALa pAke che ane lokomAM pharI ahiMsaka AryavRttino udaya thAya che. eka prakAre dharmano udaya thAya che, prAraMbha thAya che, ane te vAtAvaraNamAM daza divasa sudhI uttama-samAdi daza dharmonI vizeSa ArAdhanA karavAmAM Ave che. A ja prakAre dareka utsarpiNI kALamAM A mahAparva cAlu thaI jAya che." A kathA to pratyeka utsarpiNI kALamAM A parvano punaH AraMbhe kevI rIte thAya che--mAtra eTaluM ja batAve che. A kathA dvArA dazalakSaNa mahAparvanI anAdi-anaMtatAne koI harakata pahoMcatI nathI. - A kathA paNa eka zAzvata kathA che jenuM vAraMvAra punarAvartana thayeluM che ane thaze, kemake avasarpiNInA paMcama kALanA aMtabhAgamAM jayAre jayAre loko A uttama-kSamAdi dharmothI vimukha thaI jAya che ane utsarpiNI nA prAraMbha kALamAM jayAre jayAre enI punarAvRtti thAya che tyAre tyAre te yugamAM dazalakSaNa mahAparvano A pramANe AraMbha thAya che. vastutaH A yugAraMbhanI carcA che, parvanA prAraMbhanI nahIM. anAdi kALathI aneka yugo paryata A pramANe A parvano AraMbha thaI cUkayo che ane bhaviSyamAM paNa thato raheze. A parvanI anAdi-anaMtatA Agama-saMmata to che ja, yukita-saMgata paNa che, kAraNa ke jayArathI (anAdithI) A jIva che tyArathI kSamAdi-svabhAvI che, to paNa pragaTapaNe (paryAyamAM) tyArathI ja krodhAdi vikArothI saMyukata paNa che. A ja kAraNe jJAnAnaMda-svabhAvI hovA chatAM paNa ajJAnI ane duHkhI che. ane jayArathI te duHkhI che tyArathI sukhanI AvazyakatA paNa che, kemake sarva jIvo anAdithI che tethI sukhanA kAraNarUpa uttama-kSamAdi dharmonI AvazyakatA paNa anAdithI ja rahI che. Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttama mahAparva) 5 A rIte joke anaMta jIvo kSamAdi-svabhAvI AtmAnuM AlaMbana laIne krodhAdithI mukita pAmyA che, topaNa ethI ya anaMtagaNA jIvo Aje paNa A krodhAdi vikArothI yukata che, duHkhI che. tethI Aje paNa A dharmonI ArAdhanAnI saMpUrNa AvazyakatA che. vaLI sudUravartI bhaviSyamAM paNa krodhAdi vikArothI saMyukata evA duHkhI jIvo rahevAnA che ane tethI bhaviSyamAM paNa tenI upayogitA asaMdigdha sunizcita che. traNe lokamAM sarvatra ja krodhAdi duHkhanA ane kSamAdi sukhanAM kAraNo che. AthI ja A mahAparva zAzvata arthAt traikAlika ane sArvabhaumika che, saunuM che. bhale sau jIvo enI ArAdhanA na kare, paNa e potAnI prakRtithI ja saunuM che, hatuM ane raheze. aSTAlikA mahAparvanI jema A paNa varSamAM traNa vAra Ave che (1) bhAdaravA sudI 5 thI 14 sudhI, (2) mAha sudI 5 thI 14 sudhI ane (3) caitra sudI 5 thI 14 sudhI; topaNa AkhAya dezamAM vizALa pAyA para khUba utsAhapUrvaka to mAtra bhAdaravA sudI 5 thI 14 sudhI ja ujavavAmAM Ave che. bAkInA bene to dhaNAkharA jainIo paNa jANatA nathI. prAcIna samayamAM varasAdanA divasomAM AvavA--javAnI sagavaDo pUratI nahIM hovAthI vepAra Adi kAryo sahaja ja ochA thaI jatAM hatA, tathA jIvonI utpatti paNa varasAdamAM khUba thaI jAya che. ahiMsaka samAja hovAthI jaina sAdhuo to cAra mahinA sudhI eka gAmathI bIje gAma javAnuM baMdha karI daI, eka sthAna para ja rahetA hoya che. zrAvako paNa bhramaNa karavAnuM khUba ochu karI detA hatA. tethI bhAdaravA mahinAmAM ja A parvanI vizALa pAyA para UjavaNI karavAmAM sahaja ja satsamAgama ane samayanI sahaja upalabdhi ja vizeSa kAraNa hoya ema jaNAya che. ema to pratyeka dhArmika parvanuM prayojana AtmAmAM (potAmAM) vItarAga bhAvanI vRddhi karavAnuM ja hoya che, paraMtu A parva vizeSapaNe AtmaguNonI ArAdhanA sAthe saMbaMdha rAkhe che; tethI A vItarAgI parva saMyama ane sAdhanAnuM parva che. parva aTale maMgaLa kALa, pavitra avasara, paramArthathI to potAnI Atma--svabhAvanI pratItipUrvaka vItarAgI dazAnuM pragaTa thavuM e ja sAcuM parva che kemake e ja AtmAne maMgaLakArI che ane pavitra avasara che. Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmanAM daza lakSaNa) dharma to AtmAmAM pragaTa thAya che, tithimAM nahIM, paraMtu je tithimAM AtmAnA mArirUpa vItarAgI zAnti pragaTa thAya e ja tithi parva tarIke oLakhAvA lAge che. dharmano AdhAra tithi nahIM, AtmA che. AtmasvarUpanI pratItipUrvaka cAritra (dharma) nI daza prakAre ArAdhanA karavI.e ja dazalakSaNa dharma che. AtmAmAM daza prakAranA sadbhAvo (guNo) nA vikAsathI saMbaMdhita hovAthI ja ene dazalakSaNa mahAparva kahevAmAM Ave anAdi kALathI ja pratyeka AtmA, AtmAmAM ja utpana, AtmAnA ja vikAro-krodha, mAna, mAyA, lobha, asatya, asaMyama ityAdine kAraNe ja duHkhI ane azAnta thaI rahyo che. azAnti ane duHkha dUra karavAno ekamAtra upAya Atma-ArAdhanA che. Atma-svabhAvane oLakhI, tenI ja zraddhA karI, emAM ja jAmI javAthI, emAM ja samAI javAthI atIndriya AnaMda ane sAcI zAntinI prApti thAya che. AvA ja Atma-ArAdhaka purUSanA hRdayamAM uttama-kSamAdi guNono sahaja vikAsa thAya che. tethI e spaSTa che ke A parvano saMbaMdha AMtma-ArAdhanA sAthe che, prakArAntare uttama-kSamAdi daza guNonI ArAdhanA sAthe che. ' . kSamAdi daza guNone daza dharma paNa kahe che. e daza dharma A pramANe che (1) uttama-kSamA (2) uttama-mArdava (3) uttama-Arjava (4) uttama-satya (5) uttama-zauca (6) uttama-saMyama (7) uttama-tapa (8) uttama-tyAga (9) uttama-AkiMca, ane (10) uttama-brahmacarya. A daza dharmo nathI, dharmanAM daza lakSaNa che, jene saMkSepamAM daza dharma evA nAmathI paNa kahevAmAM Ave che. je AtmAmAM AtmarUci, Atma-jJAna ane AtmalInatArUpa dharma-paryAya pragaTa thAya che. te AtmAmAM dharmanAM A daza lakSaNa sahaja pragaTa thaI jAya che. A Atma-ArAdhanAnA phaLasvarUpe pragaTa thanArA dharma che, lakSaNa che, cita che. uparyukata daza dharma che to cAritraguNanI nirmaLa paryAyo chatAM, te darekanI sAthe joDavAmAM Avelo uttama zabda samyagdarzana ane samyajJAnanI anivArya sattA (-astitva) nuM sUcana kare che. sArAMza e che ke A cAritraguNanI nirmaLa avasthAo samyagdaSTi jJAnI AtmAne ja pragaTa thAya che, ajJAnI mithyAdRSTine nahIM. Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttama mahAparva) vastuTa cAritra e ja sAkSAt dharma che. samyagdarzana ane samyajJAna to cAritrarUpa vRkSanAM mULa che. jema vRkSa mULa vinA ubhuM ja rahI zake nahIM, phaLe-phAle nahIM athavA kaho ke vinA mULa vRkSanI eka prakAre sattA ja saMbhave nahI; tema samyagdarzana ane samyajJAnarUpI mULa vinA samyaphacAritrarUpI vRkSa ubhuM ja rahI zake nahIM, phaLa-phAle nahIM athavA A banne vinA samyakAritranI sattA ja hoI zake nahIM. - joke jagatamAM ghaNA loko AtmazraddhAna ane AtmajJAna vinA paNa baMdhananA bhayathI ke svarga-mokSa tathA mAna-pratiSThA vagerenA lobhathI krodhAdi ochA karatA hoya athavA na karatA hoya ema jovAmAM Ave che to paNa teo uttama kSamAdi dazadharmonA dhAraka che ema mAnI zakAya nahIM. A saMbaMdhI paMDitapravara ToDaramalajInA vicAro jaNavA yogya che "vaLI baMdhAdikanA bhayathI vA svarga-mokSanI IcchAthI te krodhAdikarato nathI, paNa tyAM krodhAdi karavAno abhiprAya to gayo nathI; jema koI rAjAdikanA bhayathI athavA mahaMtapaNAnA lobhathI para strI-sevana karato nathI to tene tyAgI kahI zakAya nahIM, te ja pramANe A paNa krodhAdino tyAgI nathI. . . . to kevI rIte tyAgI hoya? padArtha ISTa-aniSTa bhAsatAM krodhAdi thAya che, jayAre tatvajJAnanA abhyAsathI koI ISTa-aniSTa bhAse nahI tyAre svayaM krodhAdi UpajatA nathI, ane tyAre ja sAco dharma thAya che." -. A pramANe samyagdarzana ane samyajJAnapUrvaka krodhAdinI anutpatti ja uttamakSamAdi dazadharma che. jo ke upara kahelA daza dharmonuM varNana zAstromAM aneka sthaLe munidharmanI apekSAthI karavAmAM AvyuM che to paNa A dharmo mAtra munioe dhAraNa karavA mATe che ema nathI, gRhasthoe paNa pota potAnI bhUmikA anusAra te avazya dhAraNa karavA joIe. dhAraNa zuM karavA joIe, vastutaH hakIkata to evI che ke jJAnI gRhasthone paNa pota-potAnI bhUmikA anusAra te hoya ja che, enuM pAlana sahajapaNe banatuM hoya che. tatvArthasUtramAM gupti, samiti, anuprekSA (bAra bhAvanA) ane 1. mokSamArga prakAzaka pAnuM 232. cothI AvRtti. Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmanAM daza lakSaNa) parISahajayanI sAthe ja uttamakSamAdi daza dharmonI carcA karavAmAM AvI che. A badho munidharmathI saMbaMdhita viSaya che. A kAraNane lIdhe ja jayAM jayAM enuM varNana jovA maLe che. tyAM-tyAM enA utkRSTa svarUpanuM ja varNana maLe che. tethI (Adarza dharmazrAvako mATe nathI evI AzaMkA sevIne sAmAnya zrAvakoe tenI upekSA saMgata nathI, yogya nathI. jo munione anantAnubaMdhI Adi traNa kaSAyonA abhAvarUpa uttamakSamAdi dharma hoya che to paMcama guNasthAnavartI jJAnI zrAvakone anantAnubaMdhI Adi be kaSAyonA abhAvarUpa uttamalamAdi dharma pragaTuM hoya che. eja pramANe cothA guNasthAnavartI avirata samyagdaSTine ekamAtra anantAnubaMdhI kaSAyanA abhAvarUpa uttamalamAdi dharma pragaTa hoya che. mithyAdRSTine uttamakSamAdi dharma hotA nathI. ene mithyASTine) kaSAya game eTalA maMda hoya topaNa ene uparyukata dharma pragaTa thatA nathI-thaI zakatA nathI, kemake A dharma kaSAyanA abhAva vaDe pragaTa thatI paryAyo che, maMdatA vaDe nahI. maMdatA vaDe je tAratamyarUpa bhale paDe che tene zAstromAM vezyAnI saMjJA ApI che, dharma nahIM. dharma to mithyAtva ane kaSAyanA abhAvanuM nAma che, maMdatAnuM nahIM. - A dharmonI vyAkhyA aneka dRSTibiMduothI saMbhAvita che. jemake-munio ane zrAvakonI apekSAthI, nizcaya ane vyavahAranI apekSAthI, aMtaraMga ane bAhyanI apekSAthI ItyAdi. A badhAmAMthI pratyeka dharmanI svataMtrarUpe vistRta vyAkhyA karavI apekSita che. have pachI AgaLa darekanuM vistRta vizleSaNa karavAmAM AvI rahyuM che. tethI have ahIM e pavitra bhAvanA sAthe virAma lau chuM ke A dazalakSaNa mahAparvanA punIta avasara para badhA jIvo dharmanAM A daza lakSaNone sArI peThe jANIne, oLakhIne, tadrupa pariNamana karIne parama sukhI thao. 2. sinitiSanubelAriSadanavanaiH (a. 9 sUtra ) Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttamakSamA kSamA AtmAno svabhAva che. kSamA-svabhAvI AtmAnA Azraye AtmAmAM je krodhanA abhAvarUpa zAnti-svarUpa paryAya pragaTa thAya che ene paNa kSamA kahe che. joke AtmA kSamAsvabhAvI che, topaNa anAdithI AtmAmAM kSamAnA abhAvarUpa krodha-paryAya ja pragaTapaNe vidyamAna che. jayAre-jayAre uttama-kSamAdi dharmonI carcA cAle che tyAre-tyAre emanuM svarUpa abhAvarUpa ja batAvavAmAM Ave che. jemake-krodhano abhAva te kSamA che, mAnano abhAva te mArdava che, mAyAno abhAva te ArjavA che-ItyAdi. zuM dharma abhAvasvarUpa (niSedhAtmaka) che? zuM enuM koI bhAvAtmaka (astivarUpa) svarUpa nathI? jo che, to tene bhAvAtmaka rUpamAM kema prastuta karavAmAM AvatuM nathI? " krodha na karavo, mAna na karavuM, chaLa-kapaTa na karavuM, hiMsA na karavI, corI na karavI, ItyAdi koNa jANe dharmamAM keTalAya niSedha aMtarbhata che. zuM dharma mAtra niSedhonuM ja nAma che? zuM eno koI vidheyAtmaka pakSa che ja nahIM? jo dharmamAM parathI nivRttinI vArtA che to sAthe-sAthe svamAM pravRttinI paNa carcA ochI nathI. - A na karavuM, te na karavuM, e to pratibaMdhonI bhASA che. baMdhanathI chUTavAno abhilASI mokSArthI jayAre dharmanA nAme paNa baMdhanonI lAMbI yAdI sAMbhaLe che to gabharAI jAya che. te vicAravA lAge che ke pote ahIM Avyo hato to baMdhanathI mukata thavAno mArga zodhavA mATe ane ahIM to aneka pratibaMdhomAM bAMdhavAmAM AvI rahyo che. dharma to svataMtratAnuM nAma che. jemAM ananta baMdhano hoya te dharma kevo ? to zuM dharma pratibaMdhonuM nAma che, abhAvasvarUpa che? nA, dharma to vastunA svabhAvane kahe che, tethI te sadbhAva svarUpa ja che. aMbhAvasvarUpa nahI. paNa zuM karIye? ApaNI bhASA UlaTI thaI gaI che. krodhano abhAva kSamA che, mAnano abhAva mArdava che - ItyAdine badale Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 dharmanAM daza lakSaNa) ApaNe ema kema nathI kahetA ke kSamAno abhAva te krodha che, mArdavano abhAva te mAna che, Arjavano abhAva te mAyAcAra che, vagere vagere. . jarA vicAro to - jJAnano abhAva ajJAna che ke ajJAnano abhAva jJAna ? "jJAna" mULa zabda che, emAM niSedha-vAcaka "a" joDavAthI "ajJAna" zabda banyo che. tethI e svataH siddha che ke jJAnano abhAva te ajJAna che. vastuno svabhAva to dharma che ja, sAthe ja svabhAvane anurUpa je paryAya arthAt svabhAvaparyAyane paNa dharma kahevAmAM Ave che. samyagdarzana-jJAna-cAritra svabhAvaparyAya hovAthI ja dharma che. vibhAva (vibhAvaparyAya) ne adharma kahe che. jJAna e Atmavastuno svabhAva che, tethI te dharma che. sajJAna paryAyane paNa jJAna kahe che, tethI samyajJAna paNa dharma che. ajJAna (mithyA-jJAna paryAya) AtmAno vibhAva che, tethI te adharma che. e ja pramANe kSamA AtmAno svabhAva che, tethI te to dharma che ja; sAthe ja kSamAsvabhAvI AtmAnA Azraye utpanna thavAvALI kSamAbhAvarUpa svabhAvaparyAya paNa dharma che, paraMtu kSamAsvabhAvI AtmA jayAre kSamAsvabhAvarUpa pariNamana na karatAM vibhAvarUpa pariNamana kare che, to tenA e vibhAva pariNamanane krodha kahevAmAM Ave che. krodha AtmAno eka vibhAva che ane te kSamAnA abhAva-svarUpe pragaTa thAya che. jo ke te saMtatinI apekSAe anAdithI che tema chatAM te pratyeka samaye navo navo utpanna thAya che, tethI satya to e che ke kSamAno abhAva te krodha che, paraMtu kahevAmAM to ema ja Ave che ke krodhano abhAva te kSamA che. enuM kAraNa e che ke anAdithI A AtmA kadIya kSamAdi svabhAvarUpa pariNamyo nathI. krodhAdi vikArarUpa ja pariNamyo che. ane jayAre paNa te kSamAdi svabhAvarUpa pariName che to krodhAdino abhAva thaI jAya che. tethI krodhAdinA abhAvapUrvaka kSamAdirUpa pariNamana dekhIne uparyukata kathana karavAmAM Ave che. jo jJAnanI jema ja A prayoga karavAmAM Ave to te A pramANe karI zakAya - jJAnano abhAva te ajJAna, kSamAno abhAva te akSamA (krodha), mArdavano abhAva te amArdava (mAna), Arjavano abhAva te Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttamakSamA) . anArjava (mAyAcAra-chaLakapaTa) ItyAdi. koI ema to kahetuM nathI ke ajJAna na karo, paraMtu jJAna karo ema to jarUra kahevAmAM Ave che, to pachI krodha na karo ene badale kSamA dhAraNa karo ema kema kahevAmAM nathI AvatuM? enuM paNa kAraNa che ane te e ke ApaNe krodha, mAna, mAyA vagerethI paricita chIe, te ApaNane nitya anubhavamAM AvatA vibhAvo che. kSamAdi ApaNe mATe aparicita ane ananubhUta samAna che. paricitathI aparicita tarapha ane anubhUthI anubhUta tarapha javuM e sahaja hoya che. A duniyAnI sthiti kAMIka evI che ke jayAre tene ema kahevAmAM Ave ke krodha na karavo e kSamA che to ene saMtoSa thaI jAya che, paNa jo tene ema kahevAmAM Ave ke kSamA na karavI e krodha che to tene aTapaTuM lAge che, kAMI samajamAM besatuM nathI. tethI krodhanI paribhASA haMmezAM bhAvAtmaka ((-) samajAvavAmAM Ave che. jemake - krodha gussAne kahe che, jayAre kodha Ave che to AMkho lAla thaI jAya che, zarIra dhrujavA lAge che, hoTha phaphaDavA lAge che, ItyAdi. - ahIM eka prazna udbhavI zake che AcAryoe paNa A ja pramANe to samajAvyuM che. AcAryonI samakSa paNa eka samasyA hatI ke emane jIvone kSamA samajAvavI hatI tethI kSamAnuM svarUpa paNa krodha dvArA samajAvavuM paDayuM. vyavahArIjanone vyavahAranI bhASAmAM samajAvavuM paDe che. munijana kSamAnA bhaMDAra hoya che. e teo potAnA anubhavanI rItathI kahe to ema ja kahe ke kSamAno abhAva te krodha che, paraMtu duniyAmAM bhAva to vakatAno hoya che ane bhASA zrotAnI hoya che. jo zrotAnI bhASAmAM bolavAmAM na Ave to te kAMI samajI zake ja nahIM. - tethI jJAnIjano to Icche che kSamAdharma, paraMtu samajAve che krodhanI vAta karIne bALako sAthe vAta karavA mATe bALakanI rItathI bolavuM paDe che. jayAre ApaNe bALakone kahIe chIe ke bAne bolAvo, tyAre ApaNo Azaya bALakonI bA thI hoya che, ApaNI potAnI bA thI nahIM kemake ApaNe jANIe chIe ke ema kahevAthI bALaka potAnI bAne ja bolAvaze, ApaNI bAne nahIM. A ja pramANe jayAre ApaNe kSamAnA svarUpane krodhanI bhASAmAM ja Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12. dharmanAM daza lakSaNa) samajAvavuM che to pahelAM krodhanA svarUpane ja sArI peThe spaSTa karavuM samucita gaNAze. A AtmA jJAna no ghanapiMDa ane AnaMda-kaMda che, svabhAvathI svayaM paripUrNa che; tathApi jayArathI (anAdithI) te che tyArathI ja te keTalIka vikRtio ane nabaLAIothI saMyukata che. te nabaLAIone zAstrakAroe vibhAva kaho, kaSAya kahyo, ane koNa jANe keTa-keTalAMya nAma ApyAM, e badhAnA tyAgane upadeza paNa ocho nathI Apyo; sAcuM sukha prApta karavAno upAya paNa emanA tyAgane ja batAvyo. mahApurUSonA aneka upadezo ane Adezo prApta hovA chatAM paNa saMsArI jIva AnAthI bacavA pAmela nathI. A nabaLAIone kAraNe prANIoe aneka duHkho sahana karyA che, sahana kare che ane sahana karaze. e badhAthI bacavA mATe paNa kAMI thoDA upAyo nathI karyA, paraMtu paristhiti enI e ja rahI che. je vikArone kAraNe, je nabaLAIone kAraNe, je kaSAyone kAraNe prANI saphaLatAnA dvAra sudhI pahoMcIne paNa anekavAra asaphaLa rahyo, sukha-zAntinA zikhara para pahoMcavA mATe udyamavaMta rahevA chatAM paNa pahoMcI zakyo nahI; tevikAromAM, te nabaLAIomAM, te kaSAyomAM sauthI moTo vikAra, sauthI moTI nabaLAI ane sauthI moTo kaSAya krodha che. ' krodha AtmAnI eka evI vikRti che, eka evI nabaLAI che ke jenA kAraNe teno viveka samApta thaI jAya che, bhalA-bUrAnI koI samajaNa rahetI nathI. jenA para krodha Ave che, krodhI purUSa tene sAruM-khoTuM kahevA lAge che, gALo devA lAge che, mAravA lAge che, tyAM sudhI ke potAno jAna jokhamamAM mUkIne paNa tenuM bUrU karavA Icche che. kadAcit koI paNa hitaiSI pUjaya purUSa paNa vacce AvI jAya to tene paNa sArU-khoTuM kahevA lAge che, mAravA suddhAM taiyAra thaI jAya che. Ama karavA chatAMya jo tenuM bUruM na thAya to pote khUba khedakhinna-duHkhI thAya che, potAnA ja aMgono ghAta karavA lAge che, mAthuM kUTavA lAge che, tyAM sudhI ke viSAdinuM bhakSaNa karI mota suddhAM nipajAve che. lokamAM jeTalI paNa hatyA ane AtmahatyA thAya che te badhAmAM thI moTA bhAganI krodhAvezamAM ja thatI hoya che. krodha samAna AtmAno bIjo koI zatru nathI. Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttamakSamA) 13 krodha karavAvALo, jenA para krodha Ave che tenI sAme ja jue che, potAnI sAme joto nathI. krodhIne jenA para krodha Ave tenI ja bhUla dekhAya che, potAnI nahI; bhale pachI niSpakSapaNe vicAra karatAM potAnI ja bhUla kema na hoya. paraMtu krodhI vicAra ja kayAre kare che ? e ja to enuM aMdhapaNuM che ke tenI dRSTi para sanmukha ja rahe che ane te paNa bIjAnA chatA--achatA durguNonI sanmukha ja; guNone to e dekhato ja nathI. jo ene anyanA guNa dekhAvA lAge to pachI enA para krodha ja zuM kAma Ave ? to to pachI tenA pratye zraddhA utpanna thAya ! jo mAlikanA potAnA pagathI Thokara lAgatAM kAcano pyAlo phUTI jAya to ekadama AvezamAM bUma pADIne kahevA lAge ke - ahIM vacamAM pyAlo koNe rAkhyo ? tene pyAlo rAkhavAvALA para krodha Avaze, paNa potAnA para nahIM. te ema nahI vicAre ke - huM joIne kema na cAlyo ? jo e ja pyAlo kadAya nokaranA paganI ThokarathI phUTe to rADa pADI UThe ke - joIne cAlato nathI, AMdhaLo che ? A vakhate ene vacamAM pyAlo rAkhanAra para gusso na AvatAM Thokara denAra para Avaze, kemake vacamAM pyAlo to rAkhelo che pote. bhUla haMmezA nokaranI ja dekhAze; pachI bhale potAnI Thokara lAge athavA nokaranA paganI Thokara lAge, bhale pote pyAlo vacamAM rAkhyo hoya ke koI bIjAe rAkhyo hoya. kadAcita koI ema kahe ke pyAlo to Ape ja rAkhyo hato ane Thokara paNa Apeja lagAvI che; to nokarane zA mATe dhamakAvo cho ? tyAre paNa te ema ja kaheze ke teNe te laI levo joIto hato, teNe te kema na laI lIdho? tene potAnI bhUla dekhAtI ja nathI, kemake krodhI "para" mAM ja bhUla dekhe che, potAmAM jovA lAge to krodha Ave ja zI rIte ? A kAraNathI ja AcAryoe krodhI purUSane krodhAndha kahyo che. + krodhAndha vyakita zuM zuM nathI karI nAkhato ? AkhAya vizvamAM manuSyo dvArA jeTalo paNa vinAza thato jovAmAM Ave che, tenA mULamAM krodhAdi vibhAva ja rahelo dekhAya che. dvArakA jevI saMpUrNa vikaselI ane soLe kaLAe saMpanna nagarIno vinAza dvIpAyana muninA krodhane lIdhe ja thayo hato. krodhane lIdhe seMkaDo dhara--parivAra chinnabhinna thatAM jovAmAM Ave che. Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 dharmanAM daza lakSaNa) adhika zuM kahIe? jagatamAM je kAMI aniSTa najare paDe che te sarva krodhAdi vikAronuM ja pariNAma che. kahyuM paNa che - "krodhodayAd bhavati kasya na kaaryhaaniH"| kriodhano udaya thatAM konI kArya-hAni nathI thatI? matalaba ke saunI hAni thAya che. - hindI sAhityanA prasiddha vidvAna AcArya rAmacandra zukale potAnA "krodha" nAmanA nibaMdhamAM enuM suMdara vizleSaNa karyuM che. ' koi eka zAntino bhaMga karanAra manovikAra che. te krodha karavAvALA nI mAnasika zAntino to bhaMga karI ja de che, uparAMta vAtAvaraNane paNa kaluSita ane azAnta karI de che. jenA pratye krodha pradarzita thAya che te tarata ja apamAnano anubhava kare che ane tethI duHkhI-khinna thaI te paNa bhavAM caDhAvI de che. evo vicAra karavAvALA bahu ja ochA nIkaLe che ke amArA para je gusso pragaTa karavAmAM Ave che te ucita che ke anucita? - krodhanuM eka bhayaMkara rUpa che vera. vera e krodha karatAM paNa vizeSa bhayAvaha manovikAra che. vastutaH te krodhanuM ja eka vikRta rUpa che. verA krodhano AcAra vA murabbo che. krodhanA AvezamAM ApaNe tarata ja badalo levAnuM vicArIe chIe vicArIe chIe zuM? tarata ja badalo levA lAgI jaIe chIe. jene zatru samajIe chIe tene krodhanA AvezamAM game tema sArU-khoTuM kahevA lAgIe chIe. mAravA lAgIe chIe. paraMtu jayAre ApaNe tAtkAlika koI pratikriyA vyakata na karatAM manamAM ja enA pratye janmelA krodhane evA vicArathI dabAvI daIe ke- hamaNAM dAva barAbara nathI, tatkAla pratyAkramaNa karavAthI potAne nukazAna thavA saMbhava che, zatru mahA baLavAna che, dAva AvyathI badalo laIzuM tyAre te krodha veranuM rUpa dhAraNa kare che ane varSo sudhI dabAI (suSupta) rahe che tathA samaya Avye pragaTa thaI jAya che. upara uparathI jotAM krodhanI apekSAe A (vera) vivekano ocho virodhI hoya ema jaNAya che, paNa A krodhathI paNa vadhAre bhayAnaka che, kemake e yojanAbaddha vinAza vere che, jayAre krodha vinAzanI yojanA ghaDato nathI, 1. AtmAnuzAsana, chanda 219. Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 uttamaNamA) . tAtkAlika je jema saMbhavita hoya tema karI nAkhe che. yojanAbaddha vinAza sAmAnya vinAza karatAM atyaMta vadhAre khataranAka ane bhayaMkara hoya che. jeTalAM tIvratA ane Avega krodhamAM jovAmAM Ave che, alabatta eTalAM veramAM nathI jaNAtAM, topaNa krodhano kALa khUba alpa hoya che, jayAre vera peDhI-dara peDhI cAlu rahe che. krodhanAM bIjAM paNa aneka rUpo hoya, khIja, cIDha, kSobha ItyAdi paNa kodhinAM ja rUpa che. jayAre ApaNane koInI koI vAta ke kAma pasaMda AvatAM nathI ane e vAta vAraMvAra ApaNI sAme Ave che to ApaNe khIjAI paDIe chIe. vAraMvAra thato khijavATa cIDhamAM pheravAI jAya che. khijavATa ane cIDha e asaphaLa krodhanAM pariNAma che. e eka prakAre krodhanA haLavA rUpa che. kSobha paNa krodhanuM ja avyakata rUpa che. A saghaLAyavikAro krodhanAM ja nAnAM-moTAM rUpa che. badhA ja mAnasika zAntino bhaMga karavAvALA che. mahAnatAnA mArga (mokSamArga) nA avarodho che. emanI sattA rahe tyAM lagI koI paNa vyakita mahAna banI zake nahIM, pUrNatA pAmI zake nahIM, jo ApaNe mahAna banavuM hoya, pUrNatA prApta karavI hoya to emanA para virjaya meLavavo ja paDaze, emane jItavA ja paDaze. paraMtu kevI rIte? AcAryakalpa paMDita ToDaramalajI anusAra - "ajJAnane kAraNe jayAM lagI ApaNane, para padArtho ISTa-aniSTa bhAsatA rahe tyAM lagI krodhAdinI utpatti thatI ja raheze, paraMtu jayAre tatva-abhyAsanAM baLa vaDe para padArthomAMthI ISTa-aniSTa buddhi dUra thaze tyAre svabhAvathI ja krodhAdinI utpatti thaze nahI." matalaba e che ke potAne thatAM sukha-da:khanA kAraNo anyane mAnavAM e ja krodhAdinI utpattinuM mULa kAraNa che. jayAre ApaNe ApaNAM sukha-duHkhanAM kAraNa ApaNA potAnAmAM zodhIzuM, enA mATe ApaNane potAne javAbadAra svIkArIzuM, to pachI ApaNe krodha konA para karIzuM? ApaNA bhalA-bUrAno ane sukha-duHkhano kartA bIjAne mAnavo e ja krodhAdinI utpattinuM mULa kAraNa che. - kSamAnI sAthe joDelo uttama zabda samyagdarzananI sattAnuM sUcaka che. samyagdarzananI sAthe thavAvALI kSamAja uttamakSamA che. ahIM eka prazana saMbhavita che ke - jayAre kSamAno saMbaMdha krodhanA Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmanAM daza lakSaNa) abhAva sAthe che to pachI ene samyagdarzana sAthe zuM levAdevA? A zarata zA mATe ke uttamakSamA samyagdaSTine ja hoya che, mithyAdRSTine nahIM? jene krodha na thayo ene uttamakSamA thaI gaI, bhale pachI te mithyAdRSTi ho ke samyagdaSTi. mithyAdRSTine uttamakSamA hoI ja zakatI nathI-evI anivArya zarata zA mATe? bhAI! vAta ema che ke krodhano abhAva AtmAnA Azraye thAya che mithyAdRSTine AtmAno Azraya hoto nathI, tethI tene kodhano abhAva thaI zakato nathI, tethI mithyAdRSTine krodha na thAya ema kadI banatuM ja nathI. ene je krodha na thayo' ema dekhavAmAM Ave che e to krodhanuM pradarzana na thavAnI vAta che. kAraNa ke keTalIka vAra jayAre krodha maMda hoya che to krodhanuM pradarzana thatuM jovAmAM AvatuM nathI. tene ja ajJAnI krodhano abhAva samajI bese che ane uttamakSamA kahevA lAge che. vastutaH te uttamakSamA nahIM, paNa uttamakSamAno bhrama che. have prazna e thAya che ke mithyAdRSTine krodhano abhAva kema thaI zakato nathI? ene haMmezA ananta krodha kema banyo rahe che? enuM samAdhAna e che ke paramAM kartutvabuddhi vaDe ja anantAnubaMdhI krodha utpanna thAya che. jayAre koI para padArtha enI IcchAne anukULa pariNamato nathI eTale te enA para krodhita thaI jAya che. eno artha e thayo ke lokamAM je je para padArtho tenI IcchAne anukULa pariName nahIM te saghaLA enA krodhanA bhAjana banaze. para padArtha che ananta, tethI abhiprAyamAM ananta para padArtho enA krodhane pAtra banyA; A ja anantAnubaMdhI krodha che, kemake eNe ananta para padArtho sAthe anubaMdha karyo che. A pramANe ApaNe joIe chIe ke mithyAdRSTine para padArthomAM kartutvabuddhi rahetI hoya che. A kAraNe ene bhale krodhAdi maMda thaI jAya, paraMtu jayAre ene anantAnubaMdhI kaSAyano paNa abhAva na thayo hoya to uttamalamAdi dharma kevI rIte pragaTa thaI zake? bIjI vAta e paNa che ke uttamalamAdi dazadharma sabhyacAritranuM ja rUpa che ane samyaphacAritra samyagdarzana vinA hotuM nathI, tethI e ApoApa siddha che ke mithyAdRSTine uttamakSamAdi dharma pragaTa thaI zakatA nathI. nizcayathI to kSamAsvabhAvI AtmAnA Azraye. paryAyamAM krodharUpa Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttamakSamA) 17 vikAranI utpatti jana thavI e uttamakSamA che; paraMtu vyavahArathI krodhAdinuM nimitta maLavA chatAM paNa uttejita na thavuM, enA pratikArarUpa pravRtti na thavI-ene paNa uttamakSamA kahevAmAM Ave che. dazalakSaNa pUjanamAM uttamakSamAnuM varNana karatAM kavivara ghAnatarAyajIe kahyu cheH gAlI suna mana kheda na Ano, guna ko avaguna kahe bakhAnauT kahi hai bakhAnI vastu chIne, bAMdhamAra bahuvidhi kare ! gharauM nikAre tana vidAra, baira jo na tahIM dhare !" uparokata chandamAM nimittAnI pratikULatAomAM paNa je zAnta rahI zake, te ja uttamakSamAno dhAraka che - ema kahevAmAM AveluM che. gALa sAMbhaLIne paNa jenA manamAM kheda utpanna na thAya te uttamakSamAvAna che. - ghaNAya loko ema kahetA sAMbhaLavAmAM Ave che ke - ema to mAro svabhAva ekadama zAMta che, paNa jo koI satAve to pachI mArAthI zAMta rahevAtuM nathI. emane mAre eTaluM ja kahevuM che ke teo koI vyakita batAve ke jenI ApaNe prazaMsA karIe ane tene krodha Ave, prazaMsA sAMbhaLIne to lokone mAna Ave, krodha nahIM. kSamAnI dhAraka to te che ke jene gALo sAMbhaLIne paNa krodha na Ave. . - ahIM to ethIya adhika UMcI vAta karI che. krodhanI ugratA to dUra raho, manamAM kheda suddhAM paNa utpanna na thAya to kSamA che. keTalAMka bAhya kAraNone lIdhe krodha vyakata na paNa kare, paraMtu manamAM kheda-khinna thaI jAya topaNa kSamA kayAM rahI? jemake-mAlike munImane dhamakAvyo-dabaDAvyo, tyAre nokarI chUTI javAnA bhayathI munImamAM krodhanA lakSaNo to pragaTa na thayAM, paraMtu kheda-khinna thaI gayo to te kSamA na kahI zakAya. tethI ja to lakhyuM che :- "gAlI suni mane kheda na Ano " je "gALa sAMbhaLI thappaDa mAre te kAyAnI vikRtivALo che. je "gALa sAMbhaLI gALa Ape" te vacananI vikRtivALo che "gALa sAMbhaLI kheda manamAM lAve' te mananI vikRtivALo che. paraMtu "gALa sAMbhaLI mana kheda na Ave" te kSamAdhArI che. ethI paNa AgaLa ema kahe che ke "guna ke guna kahe bakhAnI ' ApaNAmAM che guNa, ane sAmAvALo avaguNa-rUpe varNana kare, ane te paNa Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmanAM daza lakSaNa) ekAntamAM nahIM-bharI sabhAmAM, vyAkhyAnamAM, topaNa ApaNe uttejita na - thaIe to kSamAdhArI kahevAIe. keTalAka loko kahe che - bhAI! ame gALo sahana karI zakIe chIe, paNa e kema saMbhavI zake che je durguNa amArAmAM che ja nahIM, te paNa kahetAM phare, e paNa ekAMtamAM kahe to kaI rIte sahana karI paNa laIe, paraMtu bharI sabhAmAM, vyAkhyAnamAM kahe to to pachI, gusso AvI ja jAya che. - kavi e ja vAtane spaSTa karI kahI rahyA che ke - gusso AvI jAya to te kSamA nathI, krodha ja che. mAnI lo ke te vakhate paNa krodha na Ave, ApaNe ema vicArIe ke - bakavAvALA bake che to bakavA do, ApaNe zuM? paraMtuM jayAre te ApaNI vastu paDAvavA lAge to? vastu paDAvI le topaNa krodha na karIe. paNa te ApaNane bAMdhI de, mAre ane bIjA aneka prakAre pIDA Ape tyAre? enA uttararUpe kavie kahyuM che - "vastu chIne; bAMdha mAra bahuvidhi kare " bahuvidhi kare' zabdamAM khUba bhAva bharelo che. ApamAM jeTaluM sAmarthya hoya eTalo artha kADho. AjakAla pIDA ApavAnA aneka navA-navA upAyo zodhAyA che. videzI jAsuso pakaDAI jAya tyAre emanI pAsethI zatruonA gupta bheda pragaTa karAvavA mATe temane aneka prakAranI amAnuSika pIDAo ApavAmAM Ave che. jenI Apa kalpanA paNa nahIM karI zako bahuvidhi kare' mAM te badhI AvI jAya che. pIDA devAnA jeTalA prakAranI Apa kalpanA karI zako te karo; te badhA bahavidhi kare' mAM samAI jaze. tema chatAM paNa krodha na kare to uttamakSamA bane-ema kavi kahevA mAge che. vAta ATalethI ja pUrI thatI nathI, AgaLa paNa kahe che - gharauM nikAre tana vidAre, baira jo na tahAM dhare !" koI duSTa jana aneka prakAre pIDA ApIne jato rahe, paNa pachI to ApaNe gharamAM rahIne upacAra ane ArAma karI zakIe chIe, paraMtu jo te ApaNane gharamAMthI ja bahAra kADhI mUke to zuM karIe? gharathI paNa kADhI mUke chatAM zarIra svastha che to kayAMkane kayAMka, kAMIne kAMI karIne jIvana calAvI laIe. paraMtu jo e gharathI paNa kADhI mUke ane zarIranA paNa phADIne TukaDA kare to krodha AvI ja jAya. nahIM bhAI ! tyAre paNa krodha na Ave to uttamalamAM che. are, tyAre Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttamakSamA). paNa nahI, mAnI lo ke krodha na karyo, paraMtu manamAM gAMTha bAMdhI lIdhI, vera dhAraNa karyuM topaNa uttamakSamA nathI. krodha ane vera saMbaMdhI A pahelAM spaSTIkaraNa karavAmAM AveluM che krodha karavAmAM Ave che ane vera dhAraNa karavAmAM Ave che arthAt krodhamAM tatkAla pratikriyA thAya che ane veramAM manamAM gAMTha bAMdhI levAmAM Ave che. vera to Aga che, ane Aga jayAM paNa rAkhavAmAM Ave, pahelAM tene ja bALe che; pachI bIjAne to bALe athavA na paNa bALe. tethI vera paNa je dhAraNa kare che tene ja bALe che, jenA pratye vera dhAraNa karavAmAM Ave tene to te bALe athavA na paNa bALe, kemake tenuM bhaluM-bUrU to enAM puNya-pApanAM udayane AdhIna che. - tethI ahIM krodhanA abhAvanI sAthe sAthe veranA abhAvane uttamakSamA kahI che. paraMtu A badhI vAto vyavahAranI che. nizcayathI to bAhya nimittonI pratikULatAo hovA chatAM mAtra krodhanI pravRtti-ceSTA na dekhAya teTalA mAtrathI uttamakSamA kahI nathI. bahAramAM krodhAdinI pravRtti na paNa dekhAya ane aMtaramAM uttamakSamAno virodhI krodhabhAva vidyamAna hoya ema paNa hoI zake. tathA ema paNa hoI zake ke aMtaramAM AMzika uttamakSamA vidyamAna rahe tathApi bahAramAM krodhAdinI pravRtti dekhavAmAM Ave. ' tethI nizcaya uttamakSamAnuM svarUpa samajavA mATe kAMIka UMDANamAM javuM paDaze. * zAstromAM krodhanA cAra prakAra kahyA che (1) anaMtAnubaMdhI, (2) apratyAkhyAna, (3) pratyAkhyAna ane (4) saMjavalana. cothA guNasthAnavArthI aviratasamyagdaSTine anaMtAnubaMdhI krodhano abhAva thaI gayo che, tethI tene tatsaMbaMdhI uttamakSamA bhAva pragaTa thaI gayo hoya che. paMcama guNasthAnavartI aNuvatIne anaMtAnubaMdhI ane apratyAkhyAnasaMbaMdhI krodhanA abhAvajanya uttamakSamA vidyamAna che. tathA chaThThA-sAtamA guNasthAnavartI mahAvratI munirAjone anaMtAnubaMdhI, apratyAkhyAna ane pratyAkhyAna saMbaMdhI krodhano abhAva hovAthI teo traNeyanA abhAva saMbaMdhI uttamakSamAnA dhAraka hoya che. navamA-dazamA guNasthAnothI uparanA to pUrNa uttamakSamAnA dhAraka che. uparokata vidhAna zAstrIya bhASAmAM kareluM che, tethI zAstronA Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 , dharmanAM daza lakSaNa) abhyAsIo ja samajI zakaze. A sarvanuM tAtparya e che ke uttamakSamA AdinuM mApa bahArathI kADhI zakAtuM nathI. kaSAyonI maMdatA ane tIvratA paNa uttamakSamAno AdhAra nathI, eno AdhAra to A kaSAyono kramazaH abhAva che. kaSAyonI maMdatA-tIvratAnA AdhAre je bhedo paDe che te to vezyA che. - vyavahArathI maMdakaSAyavALAne paNa uttamakSamAdino dhAraka kahevAmAM Ave che, paraMtu aMtadRSTithI vicAra karavAmAM Ave to ema paNa hoI zake ke - te bahArathI bilakula zAMta dekhAya, paraMtu aMtaramAM ananta krodhI hoya arthAta anaMtAnubaMdhIno krodha hoya. navamI greveyaka sudhI pahoca-vAvALA mithyAdRSTi dravyaliMgI muni bahArathI eTalA zAMta dekhAya che ke emanI cAmaDI utArIne mIThuM bhabharAve topaNa emanI AMkhano khUNo paNa lAla na thAya, chatAM paNa zAstrakAroe ema kahyuM che ke teo uttamakSamAnA dhAraka nathI, anantAnubaMdhInA krodhI che, kema ke emanA aMtaramAM AtmAnI arUcirUpI krodhano abhAva thayo nathI. bahAramAM je krodhano abhAva dekhAI rahyo che enuM kAraNa AtmAnA Azraye utpana zAnti nathI, paraMtu je cittananA AdhAre te zAMta rahelA che te parAzrita ja hoya che. jemake - teo vicAre che ke huM sAdhu thayelo chu, tethI mAre zAnta ja rahevuM joIe. jo zAMta nahIM rahuM to loko zuM kaheze? A bhavamAM mArI beItI thaze ane pApano baMdha thaze to AgAmI bhava paNa bagaDI jaze. jo zAnta rahIza to hamaNAM prazaMsA thaze ane puNyabaMdha thavAthI AgaLa paNa sukhanI prApti thaze. AvI ja jAtanA koI ne koI yazAdino lobha ane apayaza Adino bhaya vA puNyanI rUci ane pApanI arUci ja emanI zAntino AdhAra banI rahe che. athavA zAstromAM lakheluM che ke munirAje krodha nahIM karavo joIe, zAnta rahevuM joIe-ityAdi koI ne koI bAhya AdhArane pakaDIne ja te zAMta rahe che, emanI zAntino AdhAra AtmA hoto nathI. tathA koI jJAnI cAritramohanA doSathI bahAramAM krodha karatA paNa dekhAya, chatAM paNa uttamakSamAnA dhAraka hoya che. jemake-AcArya mahArAja munirAjane Thapako ApatA paNa dekhAya, temane daMDa paNa daI rahyA hoya, uttejita paNa dekhAI rahyA hoya, tema chatAM teo uttamakSamAnA dhAraka che - kemake emane anantAnubaMdhI, apratyAkhyAna ane pratyAkhyAna krodhano abhAva che, AtmAno Azraya vidyamAna che. aNuvratI athavA avirata-samyagdaSTi gRhastha to bahAramAM ethI ya vadhAre krodha karatA Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttamakSamA) jovAmAM Ave. avatI paraMtu kSAyika-samakitI bharata cakravartI bAhubalI upara cakra calAvatI veLA paNa anantAnubaMdhInA krodhI na hatA. "tethI uttamakSamAno nirNaya bAhya pravRttinA AdhAre karI zakAya nahIM. anatAnuMbaMdhI krodhanA abhAvathI uttamakSamAM pragaTa thAya che ane apratyAkhyAna ane pratyAkhyAna krodhanA abhAva vaDe uttamakSamA phAle-phale che tathA saMjavalana krodhano abhAva uttamakSamAnA svarUpane saMpUrNatA pradAna kare che. A ananta saMsArano anubaMdha karavAvALo anantAnubaMdhI krodha e AtmA pratye arUcinuM nAma che. jJAnAnandasvabhAvI AtmAnI arUci ja anantAnubaMdhI krodha che. ' jayAre ApaNane koI vyakita pratye ananta krodha pedA thAya che to ApaNe tenuM mo paNa jovAnuM pasaMda karatA nathI, enI vAta karavAnI ke sAMbhaLa vAnI pasaMda karatA nathI. koI trIjI vyakita enI carcA ApaNI sAthe kare to te paNa ApaNe sahana karI zakatA nathI, enI prazaMsA sAMbhaLavI e to khUba dUranI vAta che. - e ja pramANe jemane AtmadarzananI rUci nathI, jemane AtmAnI vAta karavI-sAMbhaLavI pasaMda nathI, jemane AtmacarcA ja nahIM, AtmacarcA karavAvALA paNa rUcatA nathI, te sarva anantAnubaMdhI krodhI che - kemake emane AtmA pratye anaMta krodha che, eTale to emane AtmacarcA pasaMda nathI. ApaNe parane to anaMta vAra kSamA ApI, paraMta AcAryadeva kahe che ke he bhAI! eka vAra tuM potAnA AtmAne paNa kSamA karI de, tenI sAme jo, tenI paNa sAmasaMbhALa le. anAdithI parane parakhavAmAM ja anaMta kALa gumAvyo che. eka vAra potAnA AtmAne paNa jo jANe, parakhe; to sahaja ja tArA aMtaramAM uttamakSamA pragaTa thaI jaze. AtmAno anubhava ja uttamakSamAnI prAptino vAstavika upAya che. kSamAsvabhAvI AtmAno anubhava karavAthI, Azraya karavAthI ja paryAyamAM uttamakSamA pragaTa thAya che. AtmAnubhavI samyagdaSTi jJAnI jIvane uttamakSamAM pragaTa thAya che, ane AtmAnubhavanI vRddhi thavAvALAone ja uttama kSamA vRddhi pAme che, tathA Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmanAM daza lakSaNa) rara AtmAmAM ja anaMtakALa nimagna rahevAvALAAne uttamakSamA pUrNatA pAme che. avirata samyagdaSTi, aNuvratI, mahAvratI ane arahaMta bhagavAnamAM uttamakSamAno parimANAtmaka (Quantity) bheda che, guNAtmaka (Quality) bheda nathI. uttamakSamA be prakAranI nathI hotI bhale enuM kathana be prakAre karavAmAM Ave. ene jIvanamAM utAravA mATenI bhUmikA bethI paNa vadhAre hoI. zake. nizcayakSamA ane vyavahArakSamA e kathanazailInA bheda che, uttamakSamAnA nahIM. e ja pramANe avirata samyagdaSTinI kSamA, aNuvratInI kSamA, mahAvratInI kSamA, arahaMtanI kSamA e badhA 'kSamAne jIvanamAM utAravA mATe vividha bhUmikA-tabakakAnA bheda che. uttamakSamAnA nahIM, e to ekamAtra abheda che. uttamakSamA to eka akaSAyabhAvarUpa che, vItarAga bhAvasvarUpa che, zuddhabhAvarUpa che, te kaSAyarUpa nathI, rAgabhAvasvarUpa nathI, zubhAzubhabhAvarUpa nathI; balke e saunA abhAvarUpa che.. kSamAsvabhAvI AtmAnA Azraye sarva prANIone uttamakSamAdharma pragaTa thAo, ane sarva atIndriya jJAnAnaMdasvabhAvI AtmAno anubhava karIne pUrNa sukhI bano---evI pavitra bhAvanAnI sAthe virAma lau chuM. Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttamamAdava kSamAnI jema mArdava paNa AtmAno svabhAva che. mArdavasvabhAvI AtmAnA Azraye AtmAmAM je mAnanA abhAvarUpa zAntisvarUpa paryAya pragaTa thAya che ene paNa mArdava kahe che. joke AtmA mArdavasvabhAvI che . topaNa anAdithI AtmAmAM mArdavanA abhAvarUpa mAnakaSAyarUpa paryAya ja pragaTarUpe vidyamAna che. "kRmi: mArjiva mRdutA-komaLatAnuM nAma mArdava che. mAna kaSAyanA kAraNe AtmasvabhAvamAM vidyamAna komaLatAno abhAva thaI jAya che. temAM eka akaDAI-dhamaMDa jevo bhAva utpanna thaI jAya che. mAna kaSAyane lIdhe mAnI purUSa potAne moTo ane bIjAone nAnA mAnavA lAge che. tenAmAM samucita vinayano paNa abhAva thaI jAya che. mAnI jIva haMmezA potAne UMco ane bIjAone nIcA darzAvavAno prayatna karyA kare che. mAna khAtara te zuM nathI karato? chaLa-kapaTa kare che, mAnabhaMga thatAM kopAyamAna thaI jAya che. sanmAna prApta karavA mATe badhuM ja karavA taiyAra thaI jAya che. tyAM sudhI ke je dhanAdi padArthono saMgraha te potAnA jokhame kare che, te dhanAdine paNa pANInI jema relAvavA taiyAra thaI jAya che. ghara-bAra, strI-putrAdi sarvasva choDavA chatAM paNa mana chUTatuM nathI. bhalabhalA kahevAtA mahAtmAone UMcA Asana mATe jhagaDatA-laDatA joI zakAya che, namaskAra na karavAmAM Ave to mijAja gumAvatA joI zakAya che, A badho mAna kaSAyano ja vicitra mahimA che.. mAnI jIvanI pravRtinuM varNana paMDitapravara ToDaramalajIe A pramANe kareluM che : "Ane mAna kaSAya Upaje tyAre bIjAne nIco tathA potAne UMco darzAvavAnI icchA thAya che, e arthe aneka upAyo vicAre che, anyanI niMdA tathA potAnI prazaMsA kare che, aneka prakAre anyano mahimA maTADI potAno mahimA karavA lAge che, ghaNAM ghaNAM kaSTa vaDe je dhanAdino saMgraha karyo hoya tene vivAhAdi kAryomAM ekadama kharcI nAkhe vA devuM karIne paNa kharce che, maraNa pachI mAro yaza raheze ema vicArI potAnuM maraNa karIne paNa potAno Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 dharmanAM daza lakSaNa) mahimA vadhAravA prayatna kare che. jo koI potAnuM sanmAnAdika na kare to tene bhayAdika dekhADI, dukha upajAvI potAnuM sanmAna karAve che. mAnano udaya thatAM koI pUjaya hoya, vaDIla hoya temanuM paNa sanmAna karato nathI. kAMI vicAra ja raheto nathI. vaLI ema karatAM paNa anya nIco tathA pote UMco na dekhAya to potAnA aMtaraMgamAM pote ghaNo saMtApavAna thAya che. potAnA aMgono ghAta kare che vA viSabhakSaNaAdi karI maraNa pAme che--ItyAdi avasthA mAna thatAM thAya che.'1 kaSAyomAM mAnanuM bIjuM sthAna che, krodhanuM paheluM dazadharmomAM paNa uttamakSamA pachI uttamamArdava Ave che. enuM paNa kAraNa che. jo ke krodha ane mAna baMne dveSarUpa hoya che chatAM emanI prakRtimAM pharaka che. jayAre koI ApaNane gALa Ape che to krodha Ave che. paraMtu jayAre prazaMsA kare che to mAna Upaje che. duniyAmAM to nindA ane prazaMsA sAMbhaLavA maLyA ja kare che. ajJAnI baMne paristhitimAM kaSAya kare che. jema koInuM zArIrika svAsthya nabaLuM hoya to tene ThaMDI ane garama--baMne prakAranI havAthI parezAnI thAya che, garama havAmAM tene lU lAgI jAya che ane ThaMDI havAthI zaradI thaI jAya che; tema jemanuM Atmika svAsthya nabaLuM hoya che temane nindA ane prazaMsA baMneya parezAna kare che. niMdAnI garama havA lAgavAthI temane krodhanI lu lAgI jAya che ane prazaMsAnI ThaMDI havA lAgavAthI mAnanI zaradI lAgI jAya che. niMdA zatru karatA hoya che ane prazaMsA mitra, tethI krodhanAM nimitta bane che zatru ane mAnanAM nimitta mitra. virodhIonI eka khAsa Adata hoya che--chatAM guNonI vAta suddhAM na karavI ane achatA avaguNonI vadhArI-vadhArIne carcA karavI. sAthIonI paNa eka Adata hoya che; teo paNa eka nirbaLatAnA zikAra hoya che--teo vidyamAna avaguNonI vAta suddhAM karatA nathI, balke alpa guNone vadhArI-vadhArI vakhANa kare che. tathA koI koI vAra avidyamAna guNone paNa kahevA lAgI jAya che. kaMpAunDarane DaoNkaTara ane munazIne vakIla sAheba kahevA--e A ja vRttinuM pariNAma che. 1. mokSamArgaprakAzaka, pAnuM 59. Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttamamArdava) 25 baMneya vRttio khoTI che, kemake e kramazaH krodha ane mAnane anukULa che. duniyAmAM evA loko bhale bahu thoDA maLe je guNone avaguNarUpe prastuta kare, paraMtu evA khuzAmatakhoro to Dagale ne pagale maLaze jeo nAnA sarakhA guNane vadhArI-vadhArIne kahe. lakhapatine karoDapati kahevA e to sAdhAraNa vAta che. eka vAta e paNa che ke niMdA karavAvALA dhaNuM karIne pITha pAchaLa niMdA karatA hoya che, moM sAme niMdA karanArA khUba ochA maLaze; paraMtu prazaMsA adhika pramANamAM moM sAme ja karavAmAM Ave che. pITha pAchaLa bhAgye ja. te loko mahA bhAgyazALI che jemanI prazaMsA loko pITha pAchaLa paNa karatA hoya. tethI prazaMsA niMdA karatAM vadhAre khataranAka che. pratikULatAmAM krodha ane anukULatAmAM mAna Ave che. asaphaLatA krodhanI ane saphaLatA mAnanI janetA che. A ja kAraNe asaphaLa vyakita krodhI hoya che ane saphaLa mAnI. jayAre koI vyakita koI kAmamAM asaphaLa thAya che to te evI sthitio para kopAyamAna bane che jene te asaphaLatAnuM kAraNa samaje che ane saphaLa thatAM saphLatAnuM zreya svayaM potAne zire laI ne abhimAna karavA lAge che. jo ke mAna paNa krodhanA jevo khataranAka vikAra che, chatAM koNa jANe kema loko enAthI pyAra kare che ? saunAM dharomAM mAnapatra TAMgelAM maLI Avaze; paraMtu koInA ghera krodhapatra nahIM maLe. krodhapatra koI koIne ApatuM paNa nathI ane jo koI Ape to koI svIkAre paNa nahIM, pachI dharamAM TAMgavAnI vAta to bahu dUra che. paraMtu loko mAnapatra khUba gauravathI le che ane tene khUba premathI dharamAM TiMgADe che. ghaNA loko to ene jJAnapatra samaje che, jo ke enA para sApha-sApha lakheluM hoya che--mAnapatra, ATalAthI paNa saMtoSa na thAya to pachI tene pUrU ne pUrU vartamAnapatromAM chapAve che, bhale eno vijJApana kharca uThAvavo paDe. kadAcit koIvAra mAnapatra maLI jAya to tene khUba saMbhALIne rAkhe che, paNa apamAna to aneka vAra maLyuM che chatAM....puNyahIna jIvone mAna karatAM adhika apamAna ja maLe che. Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmanAM daza lakSaNa) mAna eka mIThuM jhera che, je maLe tyAre sArUM lAge che, paNa che khUba duHkhadAyaka. duHkhadAyaka zuM ? duHkharUpa ja che, kemake che to Akhare kaSAya ja.. jo ke mAna paNa krodhanI jema ja AtmAnuM ahita karavAvALo vikAra che, tathApi bahAramAM krodhanA jevo sarvavinAzaka nathI. jenA para ApaNane krodha Ave che ApaNe eno nAza karI nAkhavA IcchIe chIe, ene pUrepUro barabAda karI devA IcchIe chIe; paraMtu jenA lakSya ApaNane mAna upaje che eno nAza karavA IcchatA nathI, paraMtu ene kAyama rAkhavA IcchIe chIe, paraMtu ApaNAthI nAnA--nIcA rAkhIne. 26 krodhI purUSane virodhInI sattA ja svIkRta nathI hotI, jayAre mAnIne to bhIDa joIe, nIce besavAvALA joIe, jemanAthI te kAMIka UMco dekhAI Ave. mAnIne mAnanI puSTi mATe eka sabhA joIe jemAM badhA nIce beThelA hoya ane te pote sauthI UMco. tethI mAnI bIjAone paNa rAkhavA Icche che paraMtu potAnAthI kAMIka nIce, kemake mAnanI prakRti UMcA dekhAvAnI che ane UMcAI e eka sApekSa sthiti che. koI nIcA hoya to UMcAno vyavahAra bane che. UMcAI mATe nIcAI ane nIcAI mATe U~cAI hovA joIe. krodhI krodhanAM nimittone dUra karavA Icche che, paraMtu mAnI mAnanA nimittone rAkhavA Icche che. krodhI kahe che--goLIthI uDAvI do, mArI nAkho; paraMtu mAnI kahe che--nahI; mAro nahI, paraMtu jarA dabAvIne rAkho. jAgIradAra loko gAmamAM koIne page sonAnAM ghareNAM paheravA detA nahIM, emanA makAnathI UMcu makAna koIne banAvavA detA nahI, kemake emanA makAnathI bIjA koInuM makAna moTuM bane to emanuM mAna khaMDita thaI jatuM. krodhI viyoga Icche che, paNa mAnI saMyoga. jo mane sabhAmAM krodha AvI jAya to huM UThIne bhAgI jaIza ane jo mArUM cAle to sarvane bhagADI daIza. paNa jo mAna Ave to bhAguM nahI ane badhAne bhagADuM paNa nahI, paraMtu nIce besADI huM svayaM upara besavA IcchIza. mAnanI prakRti bhagADavAnI nathI, dabAvIne rAkhavAnI, nIce rAkhavAnI che; jayAre krodhanI prakRti naSTa karavAnI che. A ja kAraNane lIdhe krodha naMbara ekano kaSAya che ane mAna naMbara mAnanAM aneka rUpo hoya che. keTalAMka rUpa to evAM che jene ghaNA loko beno. Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27. uttama mArdava) * mAna mAnatA ja nathI. dInatA mAnanuM eka evuM ja rUpa che jene loko mAna mAnavA taiyAra nathI. dInane mAnI-abhimAnI mAnavAmAM emanuM mana mAnatuM nathI. teo kahe che-dIna to dIna che, te mAnI kema hoI zake? jo mAdvadharmanA abhAvanuM nAma mAna kaSAya ane mAna kaSAyanA abhAvanuM nAma mArdavadharma che to dInatAne mAna mAnavuM ja joIe, kemake jo ene mAna na mAnavAmAM Ave to mAnanA abhAve dInatA mArdava thaI jaze. - kema? kevI rIte? juo-mAna ATha padArthonA Azraye hoya che - "jJAMna pUjAM kulaM jAtiM balamRddhiM tapo vapuH / aSTAvAzritya mAnitvaM smymaahurgtsmyaaH||" jJAna, pUjA, kuLa, jAti, baLa, Rddhi, tapa ane zarIra-A ATha vastuonA Azraye je mAna karavAmAM Ave che tene mAnarahita bhagavAna mAna kahe che. tAtparya e che ke krodha nA mAna koI paNa vikAra havAmAM (zUnyamAM) thato nathI, koI ne koInA Azraye thAya che. Azrayano artha che lakSya. jayAre ApaNane krodha Ave che to te koI ne koI para, koI ne koI lakSya vaDe thAya che. ema nathI ke krodha AvatAM pUchavAmAM Ave ke konA para Ave che to koInA para nahIM, khAlI ema ja Ave che-ema banatuM nathI. krodha koI ne koI upara ja Ave che. e ja pramANe mAna paNa koI ne koI vastunA Azraye ja Upaje che je vastuonA Azraye mAna Upaje che temane AMTha bhAgomAM vargIkRta karavAmAM AvelI che. . jJAnI chuM e vikalpanA Azraye thavAvALA mAnane jJAnamada kahe che. e ja pramANe kula, jAti,dhana, baLa vagerenA Azraye kulamada, jAtimada, dhanamada, baLamada ItyAdi thAya che. moTA bhAganA lokonI mAnyatA evI hoya che ke dhanamada dhanavAnone ja hoya che, garIbone nahIM, emanuM kahevuM che ke-garIbonI pAse dhana che ja nahIM, to emane dhanamada kevI rIte hoI zake? e ja pramANe rUpamada rUpavAnone ja hoya, kurUpone nahIM. baLamada baLavAnone ja hoya, nirbaLane 1. AcArya samantabhadra : ratnakaraMDa zrAvakAcAra, zloka 25. Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 dharmanAM daza lakSaNa). nahIM. A pramANe anya paNa samajI levuM joIe. * emanI A vAta uparathI kAMIka ThIka paNa lAge che, paraMtu gaMbhIratAthI vicAra karatAM ema pratIta thAya che ke A vAta yukitasaMgata nathI, kemake jo dhanamada dhanavAnone ja hoya, baLamada baLavaMtone ja hoya, rUpamada rUpavAnane ja hoya to pachI jJAnamada jJAnavAnane ja thavo joIe, paraMtu jJAnamada jJAnIne nahI, ajJAnIne hoya che. jJAnamada ja kema? ATheya mada ajJAnIne ja hoya che, jJAnIne nahIM. jo jJAnamada ajJAnIne hoI zake to dhanamada nirdhanane kema nahIM, rUpamada kurUpane kema nahIM? e ja pramANe baLamada nirbaLane kema nahI? ItyAdi. bIjI vAta e che-mAnI lyo ke eka vyakita evI che jenI pAse na to dhana che, na baLa che, na to te rUpavAna che, na aizvaryavAna che, ne jJAnI, na tapasvI che; ucca jAti ane ucca kuLavALI paNa nathI, to ene to koI mada haze ja nahIM! tene to pachI mAna kaSAyanA abhAve mArdavadharma no dhaNI mAnavo joIe, kadAcita e Apane paNa maMjUra nahIM hoya. kemake A paristhitimAM je dharmanuM nAma paNa nathI jANatA tevA dIna-hIna, kurUpa, nirbaLa, nIca jAti-kuLavALA ajJAnI janone paNa mArdavadharma mAnavo paDaze, je saMbhAvita nathI. vastutaH sthiti ema che ke je dhananA saMyoga vaDe potAne moTo mAne te mAnI. mAtra dhana hovAthI koI mAnI banI jato nathI. paraMtu te hotAM potAne moTo mAnI, mAna-abhimAna karavAthI mAnI bane che. e ja pramANe dhana nahIM hovAthI athavA dhana ochuM hovAthI potAne nAno mAne te dIna che. mAtra dhananI ochapa vA abhAvathI koI dIna thaI jato nathI, jo thaI jAya to munirAjone dIne mAnavA joIe, kemake emanI pAse to dhana hotuM ja nathI, teo rAkhatA ja nathI. teo to mArdavadharmanA dhaNI che, teo dIna kevI rIte hoI zake? dhananA abhAvathI potAne nAno anubhavI dInatA kare te dIna hoya che. dhanAdinA abhAvamAM paNa dhanAdi-madanI upasthiti mAnavAmAM ApaNane muzkelI eTalA mATe thAya che ke ApaNe dhanAdinA saMyoga vaDe mAnanI utpati mAnI laIe chIe, ApaNe mAnanuM mApa parathI karIe Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 uttamabhAIva) - chIe. mAnakaSAya ene mArdavadharma-bane AtmAnI paryAyo che, tethI emanuM mApa potAthI ja karavuM joIe, parathI nahI. - dUdha lITarathI mapAya che ane kapaDuM mITarathI. jo koI ema kahe ke be lITara kapaDuM Apo vA be mITara dUdha Apo to duniyA ene mUrkha ja samajaze, kemake ema bolanAra na to lITarane ja samaje che, na mITara ne, athavA to te dUdha ane kapaDuM-baMnethI aparicita che; nahIM to lITaramAM kapaDuM ane mITaramAM dUdha mAge ja kema? - AtmAnA mArdavAdi dharma ane mAnAdi adharmane paNa paraM padArtho vaDe kema apAya? dhanAdi para padArthonA saMyogamAtrathI mAnakaSAya ane emanA abhAvathI mArdavadharma mAnanArAo na to mAnakaSAyane ja samaje che, na mArdavadharmane. bhale te mAnakaSAya karatA hoya paNa enuM sAcuM svarUpa samajatA nathI. ema paNa saMbhavita che ke dhanAdino saMyoga hoya, paraMtu dhanamada na hoya. ajJAnIne dhanAdino saMyoga na hoya topaNa niyamathI dhanAdimada hoya che, kemake jayAM lagI samyagdarzana na hoya, AtmAno anubhava na hoya tyAM lagI dhanAdimada hovA anivArya che, bhale bahArathI te abhimAna karatA na paNa dekhAya. . - "mAna ane dInatA-baMneya mArdavaMdharmanA virodhI bhAvo che. tethI baMneya mada (mAna) nAM ja rUpa che. jo mArdavanA abhAvane mAna ane mAnanA abhAvane mArdava kahevAmAM Ave che to dInatAne paNa mAna zabdamAM nizcitapaNe aMtargabhita karI levI joIe--mAnavI joIe, anyathA mArdava-dharmavALAone dInatAno abhAva mAnavo saMbhAvita nathI. jJAnIne jJAnamada hoto nathI ane ajJAnIne hoya che, ethI paNa eka vAta spaSTa bane che ke mAna jenA saMbaMdhI hoya che tenI sattA hoya ja e Avazyaka nathI. tethI dhanamada thAya tyAre dhananI upasthiti hovI Avazyaka nathI. dhanAdino vyavahAra to mAtra manuSyagatimAM ja jovAmAM Ave che, ane mAna cAreya gatiomAM jovA maLe che. kuLajAtino vyavahAra paNa manuSya-vyavahAra che. mAnane mAtra manuSya-vyavahAra pUrato maryAdita rAkhIne nahIM paNa vistRta sImAmAM samajavo joIe. AmAM mULa vAta dhyAna devA yogya e che ke ajJAnIe potAnuM mApa Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 dharmanAM daza lakSaNa) potAthI nahIM paNa dhanAdi saMyogathI karyu che. dhananA saMyoga vaDe potAne moTo mAnyo ane tenI alpatA vA abhAvathI potAne nAno mAnyo. paranA kAraNe potAne nAno mAno ke moTo-baMneya mAna che A kAraNe mAnI to mAnI che ja, dIna paNa mAnI ja che. laukika dRSTithI bhale emAM bheda mAlUma paDe, paraMtu AdhyAtmika dRSTithI vizeSa karIne mArdavadharmanA saMdarbhamAM abhimAna ane dInatA-bane mAnanAM jarUpa che. emAM koI vizeSa phera nathI, mArdavadharma baMnenA abhAvamAM utpanna thavAvALI avasthA che. abhimAna ane dInatA-baMnemAM akaDAI che; mArdavadharmanI komaLa tA, sahajatA baMnemAM ya nathI. mAnI pAchaLathI vAMko name che, dIna AgaLa thI; sIdhA baMne ya rahetA nathI. mAnI evI rIte cAle che jANe pote pahoLo ane zerI sAMkaDI ane dIna evI rIte cAle che jANe te bhAre bojathI dabAI gayo hoya. ' tethI e eka sunizcita tathya che ke abhimAna ane dInatA-baMneya vikAra che, Atma-zAntino bhaMga karavAvALAM che ane baMnenA abhAvanuM nAma ja mArdavadharma che. samAnatA AvatAM mAna cAlyuM jAya che. mArdavadharmamAM samAnatAnuM tatva vidyamAna che. badhA ja AtmA samAna che, koI nAnA-moTA nathI." A mAnyatA sahaja ja mAna kaSAyane dhaTADI de che, kemake baDAIno je bhAva tenuM nAma ja mAna che. huM moTo ane jagata nAnuM - A bhAva mAnasvarUpa che. tathA huM nAno ane jagata moTuM -A bhAva dInatArUpa che; A paNa mAnanuM ja rUpAMtara che - je pahelAM spaSTa karavAmAM AvyuM che. arahaMtanA matamAM "mAruM svarUpa siddha samAna che' - ema kahIne bhagavAnane paNa samAnatAnA siddhAMtanI aMtargata samAviSTa karelA che. huM koIthI moTo nathI' ema mAnavAvALA ne mAna ane huM koIthI nAno nathI' ema mAnavA vALA ne dInatA thavI saMbhavita nathI. nAnA-moTAno bhAva mAna che ane samAnatAno bhAva mArdava. badhA samAna che, pachI mAna kevuM? paraMtu ApaNe "sa" ne choDI daIne "mAna rAkhI lIdhuM che. jo mAna dUra karavuM hoya to sau koImAM rahelI samAnatA jANo, mAno; mAna svayaM dUra thaI jaze ane sahaja ja mArdavadharma pragaTa thaze. Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttama mArdava) jevA hoIe tevA potAne mAnavAmAM mAna nathI, kemake enuM nAma to satyazraddhAna, satyajJAna che. balba jevA chIe nahIM tevA mAnavAthI, tathA jevA nathI tevA mAnIne abhimAna ane dInatA karavAthI mAna thAya che; mArdavadharma khaMDita thAya che. jo mAtra potAne jJAnI mAnavAthI mAna thatuM hoya to pachI jJAnI paNa jJAnamada mAnavo paDaze, kemake te paNa potAne jJAnI to mAne che. kaivaLajJAnI paNa potAne kevaLajJAnI mAne che-jANe che, to zuM teo paNa mAnI che? nahIM, kadI nahIM. jJAnamada kevaLajJAnIne hoto kSayopazama jJAnavALa one hoya che. kSayopazama jJAnavALAomAM paNa jJAnamada mithyAjJAnIne hoya che, samyajJAnIne nahIM. mithyAjJAnIne ajJAnI paNa kahevAmAM Ave saMyogane saMyogarUpa jANavAthI paNa mAna thatuM nathI, kemake samyajJAnI-cakravartI potAne cakravartI jANe ja che, mAne paNa che; paraMtu sAthe e paNa jANe che ke A sarvasaMyoga che, huM to e sarvathI bhinna vilakSaNa tatva chuM. A ja kAraNe tene anantAnubaMdhInuM mAna hotuM nathI. nirbaLatAne lIdhe apratyAkhyAna Adi saMbaMdhI mAna rahe che topaNa mAnanI sAthe ekatvabuddhino abhAva che, tethI tene AMzikarUpe mAMIvadharma vidyamAna che. anantAnubaMdhI mAnanuM mukhya kAraNa zarIrAdi para padArtha tema ja potAnI vikArI ane alpavikasita avasthAomAM ekatvabuddhi che. mukhyapaNe ApaNe ene zarIranI sAthe ekatvabuddhinA AdhAra para samajI zakIe chIe - kemake rUpamada, kulamada, jAtimada, baLAdimada zarIra sAthe ja saMbaMdha dharAve che. rUpamada zarIranI kurUpatA ane surUpatAnA Azraye ja thAya che. e ja pramANe baLamada paNa zArIrika baLathI saMbaMdhita che tathA jAti ane kuLano nirNaya paNa janma sAthe saMbaMdha rAkhato hovAthI zarIra sAthe ja joDAelo che.. ' ' - je vyakita zarIrane ja potAnAthI bhinna padArtha mAne che, jANe che, emAM potApaNuM paNa rAkhato nathI, te zarIra suMdara hovAthI potAne suMdara kevI rIte mAnI zake? e ja pramANe zarIra kurUpa hovAthI potAne kurUpa paNa kevI rIte mAne? bIjI vAta e paNa che ke jJAnI enI (dhanAdinI) kSaNabhaMguratAthI Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kara dharmanAM daza lakSaNa) sArI rIte paricita hoya che. tethI enA Azraye tene mAna kevI rIte thAya? zarIrAdi saMyoga pratikSaNa vikRta ane vinaSTa thavAvALA che. zuM khabara ke hamaNAM suMdara dekhAtuM zarIra kayAre virUpa-asuMdara thaI jaze. aizcaryano paNa zuM bharoso? prAtaHkALano zrImaMta sAyaMkALa thatA pahelAM zrIvihIna (bhikhArI-daridra) thato joI zakAya che. potAnA bAhubaLathI moTara rokI denAra pahelavAna gAmAnA hAthomAM maratI veLA mAkhI uDADavAnI paNa zakita rahI na hatI. zuM koI nizicata paNe dRDhatAthI kahI zake che ke je zakita, je koI sauMdarya ane je saMpatti Aje enI pAse che te AvatI kAle paNa raheze ? kAyA ane mAyAne vikharAI jatAM zuM vAra lAge ? AvI paristhitimAM mAna zuM karavuM ane zAnA para karavuM? A ja pramANe jAti, kuLa, Adi para paNa ghaTita karI levuM joIe. aizcaryamada bAhya padArtho sAthe saMbaMdha rAkhe che. tathA jJAnamada AtmAnI alpavikasita avasthAnA Azraye thavAvALo maMda che. jene potAnI pUrNavikasita paryAya kevaLajJAnanI khabara che, ene kSayopazamarUpa alpajJAnanuM abhimAna kema hoI zake? kayAM bhagavAnanuM ananta jJAna ane kayAM potAnuM enA anaMtamA bhAga jeTaluM jJAna ! enuM zuM karavuM abhimAna ? ane kSayopazama jJAna kSaNabhaMgura paNa che. sArI rIte bhaNelo-gaNelo AdamI kSaNavAramAM pAgala paNa thaI jato hoya che. dhana-janartana Adi saMyogonA AdhAre karavAmAM AvatuM abhimAna chevaTe khaMDita thavAnuM ja che; kemake saMyogano viyoga nizcita che, tethI saMyoganuM abhimAna karanAranuM mAna paNa khaMDita thavAnuM eTaluM ja nizcita che. mArdavadharmanI prApti mATe dehAdi sAthenI ekatvabuddhi toDavI paDaze. dehAdimAM ekatvabuddhimithyAtvanA kAraNe thAya che, tethI sau prathamamithyAtvano ja abhAva karavo joIe. tyAre ja uttamakSamA mArdavAdi dharma pragaTa thaze, bIjo koI upAya nathI. mithyAtvano abhAva Atmadarzana dvArA thAya che; tethI Atmadarzana ja ekamAtra kartavya che; uttamakSamA mArdavAdi dharma arthAta sukha-zAnti prApta karavAno ekamAtra upAya che. dehAdimAM parabuddhinI sAthe sAthe AtmAmAM utpanna thanArA krodhamAnAdi kaSAyomAM paNa heyabuddhi thavI joIe. emAM heyabuddhi thayA vinA emano Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttamamArdava) 33 abhAva thavo saMbhavita nathI. ajJAnI paNa kaheto to ema ja hoya che mAna khoTI cIja che, ene choDavuM joIe, topaNa tenA aMtaramAM mAnAdi pratye upAdeyabuddhi banI rahe che. heya to zAstromAM lakhyuM che mATe kahe che. manathI to te mAna-sanmAna cAhe ja che. tethI mAna rAkhavAnA aneka upAyo zodhI kADhe che. kahe che--mAna nahIM paNa AdamImAM svAbhimAna to hovuM ja joIe. svAbhimAna kone kahe che enI to ene kAMI khabara ja nathI; mAnanA ja koI aMzane te svAbhimAna mAnI lye che. mAnI lyo ke Ape mane pravacana mATe bolAvyo, paraMtu je sTeja banAvyuM tathA pravacana sAMbhaLavA mATe jeTalI janatA ekaThI thaI te sTeja ane teTalI janatA mane mArI vidvatAnA pramANamAM ochI lAge tathA huM kahevA lAgyuM ke - AvaDuM ja sTeja ! enA para eka pATa bIjI mUkI do. AvaDA moTA vidvAnane mATe ATaluM nIcuM sTeja banAvatAM zarama na AvI ? ane janatA paNa ATalI ja ! Apa kahezo ke paMDitajI mAnI che; ane huM kahIza ke A kAMI mAna nathI, svAbhimAna che. vidvAne mAnI nahIM, paraMtu svAbhimAnI to thavuM ja joIe. ene AbarU-pratiSThA to hovAM ja joIe. e samajatuM nathI ke AmAM beAbarU karI koNe ? zuM ochI janatA ane nIcuM sTeja-enAthI koInI beAbarU thaI jAya che ? chevaTe mAna ane svAbhimAna baMnene judAM pADatI vibhAjana rekhA to doravI ja joIze - ke kayAM lagI svAbhimAna kahevAya ane keTalethI mAna. Akhare thAya che to ema ja ke loko ene mAnI kahetA rahe che ane mAna karanAra (paMDita) ene svAbhimAnanuM nAma ApyA kare che. bIjA paNa aneka prasaMgo upara A prakAranA dRzya joI zakAya che. svAbhimAna zabda sva+abhimAnathI banelo che. sva zabda 'potAnuM' ema batAve che. emAM sTeja ane janatA kayAthI Ave ? vastutaH to potAnA AtmAnI sarva zakitaone oLakhI, enA Azraye jagata samakSa dInatAno bhAva pragaTa na thavo e ja svAbhimAna che. svAbhimAnanuM samyak svarUpa nahIM oLakhavAthI svAbhimAnanA nAme ajJAnI mAna ja karato rahe che. sanmAnanA nAme ja mAna levA devAmAM Ave che. kahe che ema ke A sat mAna che. ame to samajIe chIe ke mAna to asat ja hoya che; paraMtuM Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 ' dharmanAM daza lakSaNa) lokoe enA paNa be bheda pADyA che - sanmAna sanmAna ane asatu+mAna...asanmAna. jo mAna paNa sat (bhaluM) hoya to pachI asaMtu zuM haze? loko kahe che ke sanmAna to bIjAoe ApyuM che, tenAthI ame mAnI kevI rIte thaI gayA? paraMtu bhAI! lIdhuM to tame ja che. AcAryoe cAreya gatimAM kaSAyonI mukhyatA darzAvatA manuSya gatimAM mAnanI mukhyatA darzAvI che. mAnavI badhuM ja choDI zake che - gharabAra, strI-putrAdi eTale sudhI ke zarIranA vastra paha, paraMtu mAna choDavuM mahA kaThaNa che. Apa kahezo kevI vAta karo cho? padanI maryAdA to rAkhavI ja paDe che. paraMtu bhAI! e vAta kema bhUlI jAo cho ke saghaLAM padono tyAganuM nAma sAdhu pada che. rAvaNa mAnanA kAraNe ja naraka gayo. jo ke te sItAjIne apaharaNa karI laI gayo hato, topaNa teNe teNIne hAtha paNa aDADayo na hato. chevaTe to teNe sItAjIne sanmAna sahita rAmane pAchI mokalI ApavAno paNa nizciya karI lIdho hato, paraMtu teNe vicAryuM ke rAma sAthe laDAI karI jItyA vinA pAchI ApavAthI mAnabhaMga thaI jaze. duniyA kaheze ke DarIne sItA pAchI ApI dIdhI. tethI teNe saMkalpa karyo ke pahelAM rAmane jItIza, pachI sItAne sanmAna sahita pAchI ApI daIza. juo! sItAne pAchI devAno svIkAra che, paraMtu jItIne hArIne nahIM. savAla sItAno na hoto; mUchano hato, mAnano hato. mUchanI khAtara seMkaDo ghara barabAda thatAM sahaja ja jovAmAM Ave che. manuSyagatimAM moTA bhAganA jhagaDA mAnanI khAtara ja thatA hoya che. nyAyAlayonI Aju-bAju mUcho para tAva detA loko sarvatra jovAmAM AvatA hoya che. ' ahIM eka savAla saheje thaI zake, ke Apa kevI vAta karo cho? mAna-sanmAnanI cAhanA to jJAnIne paNa hoI zake che, hoya paNa che. joIe to purANomAM paNa evAM aneka udAharaNo maLI Avaze. hA! hA! kema nahIM? avazya maLI Avaze. paraMtu mAnanI cAhanA judI vAta che ane mAnAdi kaSAyomAM upAdeyabuddhi-e judI vAta che. mAnAdi kaSAyomAM upAdeyabuddhi-e mithyAtva bhAva che. tenA sarbhAvamAM to uttama-mArdavavAdi dharma pragaTa ja na thaI zake. mAnanI cAhanA ane mAna kaSAyanI upasthitimAM AMzikarUpe mArdavAdi dharma pragaTa thaI zake che, kemake Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttamamAdeva) 35 mAnanI cAhanA ane mAna kaSAyanI AMzika upasthitie cAritra-mohano doSa che, te krame karIne ja TaLe, ekI sAthe nahIM. samakitIne (avirata) jo ke anaMtAnubaMdhI mAna TaLI gayuM che. topaNa apratyAkhyAnAvaraNa ane pratyAkhyAnAvaraNa tathA saMjavalana mAna to vidyamAna che, tenuM pragaTa rUpa to jJAnImAM paNa dekhAI Avaze ja. e ja pramANe aNuvatIne pratyAkhyAna ane saMjavalana saMbaMdhI tathA mahAvratI munirAjone paNa saMjavalana saMbaMdhI mAnAdino saddabhAva raheze ja. mAnAdi kaSAya to bhUmikAnusAra ja chUTaze; paraMtu e kaSAyomAM upAdeyabuddhi, e bhalA che evI mAnyatA to prathamathI ja chUTavI joIe, enA vinA to dharmano prAraMbha paNa thaI zakato nathI. . - Azcarya to e vAtanuM che ke ApaNe e kaSAyone upayogI ane upAdeya mAnavA lAgyA chIe. kahe che ke gRhasthamAM thoDAM krodhamAna Adi to hovAM ja joIe, nahIM to kAma ja na cAle. jo thoDo paNa krodha na hoya to pachI bALako paNa kahevuM mAne nahIM. saghaLuM anuzAsana-prazAsana samApta thaI jAya. thoDo svabhAva teja hoya to badhuM kAma barAbara thAya che. samayasara thAya che. A ja pramANe jo ApaNe bilakula ja mAna na rAkhIe to koI koDInA bhAve paNa pUche nahIM. potAnI Ana-zAnanI khAtara paNa thoDuM kAMIka mAna jarUrI che. ajJAnI ema samaje che ke anuzAsana-prazAsana ane mAna-sanmAna krodha-mAna dvArA siddha thAya che, jayAre krodha-mAna sAthe ene dUrano paNa saMbaMdha nathI. - eka vRddha hatA. emane khAMsI AvyA karatI hatI. emane salAha ApavAmAM AvI ke khAMsIne IlAja karAvI lyo, kemake kahevata che ke "laDAInuM mULa hAMsI ane roganuM mULa khAMsI. te kahevA lAgyA- bhAI ! bharyA gharamAM ATalI khAMsI to joIe. zA mATe? ema pUchatAM kahevA lAgyA - are, tame samajatA to cho nahIM. vahu-dIkarIovALuMmoTuM ghara che. gharamAM khAMsI-khokhArA karo to badhA sAvadhAna thaI jAya che, emAM emanI ane mArI-bannenI Ijjata sacavAI rahe che. ' jayAre emane kahevAmAM AvyuM ke khAMsIno to IlAja karAvI lo, vahu-dIkarIo mATe nakalI khAMsI khAdhA karajo. to bagaDIne bolyA-nakalI Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 - ' dharmanAM daza lakSaNa) khAMsI zA mATe khAuM, jayAre asalI ja che to huM nakalI kAma karato nathI. nakalI to teo kare jene asalI na hoya. AvazyakatAvaza khAMsavuM-khokhAravuM judI vAta che ne khAMsIne ja upayogI ane upAdeya mAnavI e judI vAta che. jeNe khAMsIne ja upayogI ane upAdeya mAnI lIdhI che tene kALAMtare niHzaMkapaNe jarUrathI kSaya thanAra che. A ja pramANe mAnAdinI cAha athavA mAnAdinuM AMzikarUpe hovuM je judI vAta che paNa ene upayogI ane upAdeya mAnavAM e judI vAta che. upAdeya mAnanArane dharma pragaTa thavo paNa saMbhavita nathI.' mAnAdi kaSAyo bhUmikAnusAra kramazaH chUTe che, paraMtu emA upAdeyabuddhi ekIsAthe ja chUTI jAya che. emAM upAdeyabuddhi chUTayA vinA dharmano prAraMbha ja thato nathI. to zuM aMte e ja sAra nIkaLyo ke krodha-mAnAdi kaSAyo nahIM karavA - joIe, ene choDI devA joIe? . - nA, pahelAM kahyuM hatuM ne ke krodha-mAna choDayAM jatAM nathI, chUTI jAya che. ghaNA loko mane kahe che ke - Apa bImAra khUba paDo cho, jarA ochA paDo ne. huM pUchuM chuM ke zuM huM samajI-vicArIne bImAra paDuM chuM ke - jarA ocho bImAra paDuM, vadhAre nahIM. are bhAI! jo mAruM cAle to huM bImAra paDuM ja nahIM. A ja pramANe zuM koI krodha-mAnAdi kaSAya samajI vicArIne kare che? are ! cAle to e kaSAya kare ja nahIM. kemake pratyeka samajadAra prANI kaSAyone burA samaje che ane huM kaSAya karuM ja nahIM ema paNa Icche che. paNa enA IcchavAthI zuM thAya? krodha-mAnAdi kaSAyo thaI ja jAya che, eTaluM ja nahIM e niraMtara thayA ja kare che. koI vAra thoDA, koI vAra vadhAre koI vAra maMda, koI vAra tIvra. anAdikALathI eka paNa ajJAnI jIva Aja paryata kaSAya karyA vinA eka samaya paNa rahyo nathI. jo eka vAra paNa, eka samaya mATe paNa kaSAya bhAvano saMpUrNa abhAva thaI jAya to pachI kaSAya thaI ja na zake. have A mahatvapUrNa prazna upasthita thAya che ke - mAna utpanna kema thAya che ane te mATe kevI rIte? enI utpattinuM mULa kAraNa zuM che ane eno abhAva kevI rIte karavo? Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttamamArdava) 37 jayAM lagI A AtmA para padArthone potAnA mAnato raheze tyAM lagI anantAnubaMdhI mAMnanI utpatti thayA ja karaze. ahIM dhyAna devA yogya vAta e che ke para padArthanI upasthitimAtra mAnanuM kAraNa nathI. tijorImAM lAkho rUpiyA paDayA rahe che, paraMtu tijorIne mAna nathI thatuM, enI saMbhALa rAkhanAra munImane paNa mAna nathI thatuM, paraMtu enAthI dUra beThelA zeThane thAya che, kema ke zeTha ene potAnA mAne che. - zeTha potAne kApaDanI mIlano mAlika samaje che, kApaDanI mIla chUTavAthI mAna nahIM chUTe; kAraNa ke rASTrIkaraNa thaI jatAM mIla to chUTI jaze. paraMtu zeThane mAnanI jagyAe dInatA utpana thaze. hamaNAM lagI potAne mIlano mAlika samajIne mAna karato hato, have enA abhAve potAne dIna anubhavavA lAgaze. mIla chUTavAthI to nahIM, paraMtu choDavAthI to mAna chUTI jaze? tyAre paNa nahIM, kemake, choDavAthI choDavA saMbaMdhI mAna thaze, mAna choDavA mATe tene potAnI mAnavAnuM choDavuM paDaze. mAnano AdhAra "para", nathI, parane potAnuM mAnavuM e che. je parane potAnuM mAne ene mukhyapaNe mAna utpanna thAya che, tethI mAna. choDavA mATe parane potAnuM mAnavAnuM choDavuM paDaze, parane potAnuM mAnavAnuM choDavAno artha A che ke-nijane nija ane parane para jANavuM joIze, baMnene bhinna-bhinna svataMtra sattAzIla padArtha mAnavA e ja parane potAnA mAnavAnuM choDavuM che, mamatvabuddhi choDavAnI che. ' , paMramAMthI mamatvabuddhi choDavAnI che, ane rAgAdi bhAvomAM upAdeyabuddhi choDavAnI che. e chUTI jatAM mukhyapaNe mAna utpanna ja nahIM thAya, vizeSa karIne anaMtAnubaMdhI mAna to utpanna ja thaze nahIM. cAritra-doSa ane kamajorIne kAraNe apratyAkhyAnAdi mAna thoDA samaya sudhI raheze, paraMtu e paNa A jJAna-zraddhAnanA baLe utpanna thatI AtmalInatA vaDe kramazaH kSINa thatA jaze ane eka samaya evo Avaze ke mArdava svabhAvI AtmA paryAyamAM paNa pUrNa mArdava dharma-cukata thaI jaze, mAnAdino aMza paNa raheze nahIM. . Avo samaya badhAne zIdhrAtizIdhra prApta thAo evI pavitra bhAvanA sAthe mArdava-dharmanI carcAthI virAma lau chuM. Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttamaAkta kSamA ane mArdavanI jema ja Arjava paNa AtmAno svabhAva che. ArjavasvabhAvI AtmAnA Azraye AtmAmAM chaLa-kapaTa mAyAcAranA abhAvarUpa zAntisvarUpa je paryAya pragaTa thAya che tene paNa Arjava kahe che. AtmA svayaM Arjava-svabhAvI hovA chatAM anAdithI ja AtmAmAM ArjavanA abhAvarUpa mAyAkaSAyarUpa paryAya ja pragaTarUpe vidyamAna che. znanormAvaH gArnavam RjutA arthAt saraLatAnuM nAma Arjava che. ArjavanI sAthe lAgelo "uttama' zabda samyagdarzananI sattAno sUcaka che. samyagdarzana sahita je saraLatAno bhAva che te ja uttamaArjava dharma che. uttamaArjava eTale ke samyagdarzana sahita vItarAgI saraLatA.. ArjavadharmanI virodhI mAyA kaSAya che. mAyA kaSAyane lIdhe AtmAnA svabhAvagata saraLatA na rahetAM kaTilatA utpanna thaI jAya che. mAyAcArIno vyavahAra sahaja ane saraLa nathI hoto. te vicAre che kAMI, bole che kAMI ane kare che kAMI. enAM mana-vacana-tanamAM ekarUpatA nathI hotI. te potAnA kAryanI siddhi chaLa-kapaTa vaDe ja karavA Icche che. ' mAyAcArI jIvanI pravRttinuM varNana paMDita ToDaramalajIe A pramANe karyuM che - "jayAre Avo mAyA kaSAya Upaje che tyAre chaLa vaDe kArya siddha karavAnI IcchA thAya che. e arthe aneka upAyo vicAre che, aneka prakAranA kapaTa bharyA vacano kahe che, zarIranI kapaTarUpa avasthA kare che, bAhya-vastuone anyathA batAve che, tathA jemAM potAnuM maraNa thavuM jANe evA paNa kapaTa race che. kapaTa ughADa thaI jatAM potAnuM khUba bUrU thAya, maraNAdika nIpaje ene paNa gaNakArato nathI. vaLI mAyAno udaya thatAM koI pUjaya ane ISTajana sAthe saMbaMdha thAya to emanI sAthe paNa kapaTa kare che, kAMI vicAra ja raheto nathI. kadAci chaLa vaDe kAryasiddhi na thAya to pote khUba saMtApavAna thAya che, potAnA aMgono ghAta kare che tathA viSa Adi vaDe maraNa pAme che - AvI avasthA mAyA thatAM thAya che." 1. mokSamArga prakAzaka pAnuM 57 Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 39 uttamaArjava) mAyAcArI vyakita potAnA badhAM kAryo mAyAcAra vaDe ja siddha karavA Icche che. te ema nathI samajato ke kASTha nI hAMDI vAraMvAra sIjatI nathI. ekavAra mAyAcAra khullo paDI jatAM jIvanabhara mATe vizvAsa UThI jAya che. chetarapiMDI vaDe koI-koI vAra ane koI-koI ne ja ThagI zakAya che, haMmezA nahIM ane saune paNa nahIM. - ahIM dhyAna ApavA yogya vAta A che ke laukika kAryonI siddhi mAyAcArathI nahIM, pUrva puNyodaya vaDe thAya che. ane pAralaukika kAryonI siddhimAM pAMceya samavAya sahita purUSArtha pradhAna che. A kAryasiddhi mATe kapaTano prayoga nirbaLa vyakita kare che. sabaLa vyakitane potAnI kAryasiddhi mATe kapaTanI AvazyakatA ja nathI paDatI. enI pravRti to potAnA baLanA AdhAre kArya siddha karavAnI rahetI hoya che. ema paNa nathI ke mAyAcAranI pravRtti mAtra koIne ThagavA mATe ja karavAmAM AvatI hoya keTalAka loko manoraMjana mATe athavA Adatavaza paNa ema karatA hoya che. e lokone ahIM-tahIM laDAvavAmAM kAMIka AnaMda Avato hoya che. AvA loko potAnA nikRSTa manoraMjana mATe bIjAone mahAna saMkaTamAM nAkhavAnuM cUkatA nathI. . AjakAla sabhyatAnA nAme paNa ghaNo-ghaNo mAyAcAra cAle che. vinA bheLaseLa kahelI sAcI vAta to loko sAMbhaLavI paNa pasaMda karatA nathI. A paNa eka kAraNa che ke loko potAnA bhAva saraLarUpe pragaTa na karatAM ADI-avaLA svarUpe vyakata kare che. sabhyatAnA vikAsathI mAnavI atizaya mIThA-bolo banI gayo che. uparathI mIThI-mIThI vAto karavI ane aMdarathI kApavuM e AjanA mAnavI mATe sAdhAraNa vAta banI gaI che. te ema nathI samajato ke A mAyAcArIpaNuM mAtra bIjAone mATe ja nahIM, potAnA mATe paNa khUba bhayajanaka nIvaDI zake che, enAM potAnA sukha-caina naSTa karI zake che; naSTa karI zuM zake, karye ja rAkhe che. mAyAcArI vyakita haMmezA sazaMka rahe che, kemake eNe je duraMgI nIti apanAvI che e khUllI paDI javAno bhaya ene niraMtara rahyA kare che. kapaTa koI ne koI vAra pragaTa thaI ja jAya che, enI guptatA kAyama rAkhavI asaMbhava nahIM, to kaThaNa kAma to jarUra che. te haMmezA emAM ja guMcavAelo rahe che. Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 dharmanAM daza lakSaNa) te hamezAM bhayathI gherAyelo rahe che. kapaTa khulluM paDI jatAM potAnI bUrI hAlata thaze ane pote mahAna ApattimAM AvI paDaze evo bhaya ene niraMtara satAvato rahe che. baLavAnonI sAthe karelo kapaTa-vyavahAra pragaTa thaI jatAM bhAre bhayAvaha nIvaDe che. Apatti to kapaTa khulluM thavA pachI Ave che, paraMtu ApattinI AzaMkAthI kapaTI jana haMmezA ja bhayAkrAnta rahe che. - sazaka ane bhayAkAnta vyakita kadIya nirAkuLa hoI zakatI nathI. enuM citta niraMtara AkuLa-vyAkuLa ane azAMta rahe che. azAMta-citta vyakita koI paNa kArya enA yathArtha svarUpamAM ane saphaLatApUrvaka karI zakato nathI; to pachI dharma-sAdhanA ane Atma-ArAdhanA to khUba dUranI vAto che. mAyAcArI vyakitano koI vizvAsa karatuM nathI. tyAM sudhI ke mAtA-pitA, bhAI-bahena, patnI-putra ityAdi sarvano enA parathI vizvAsa UThI jAya che. A kAraNathI ja mAyAkaSAyanuM varNana karatAM zrI zubhacaMdrAcArye jJAnarNava' mAM ogaNIsamAM sargamAM lakhyuM che ke - : janmabhUmiravidyAnAma kIrtervAsamandiram / pApapaGakamahAgartonikRtiH kIrtitA budhaiH / / 58 / / argalevApavargasya padvI shvbhrveshmnH| zIlazAlavane vanhirmAyeyamavagamyatAm / / 1 / / buddhimAna purUSo kahe che ke mAyA e avidyAnI janmabhUmi, apayazanuM dhara, pAparUpI kIcaDanI bhAre moTI khINuM mukita-dvAranI argalA (AgaLi yo), narakarUpI dharanuM dvAra ane zIlarUpI zAlavRkSonA vanane bALanAra agni che ema jANo. mAyAkaSAyanA abhAvanuM nAma Arjavadharma che. . Arjavadharma ane mAyAkaSAyanI carcA jayAre paNa cAle che tyAre ene mana-vacana-kAyanA mAdhyama dvArA ja samajavAmA samajAvavAmAM Ave che. kahevAmA Ave che ke mana-vacana-kAyAnI ekarUpatA ja Arjavadharma che. ane e traNenI virUpatA ja ArjavadharmanI virodhI mAyAkaSAya che. upadeza paNa ema devAmAM Ave che ke jevuM manamAM hoya tevuM ja vANI dvArA kahevuM joIe, tathA jevuM bolo tevuM ja karavuM joIe. Ane ja Arjavadharma batAvavAmAM Ave Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 41 uttamaArjava) che. tathA manamAM judu, vacanamAM juduM ane kare kAMI judu e mAyA che - ema kahevAmAM Ave che. manavacana-kAyanI A virUpatAne ja vakratA, kuTilatA ItyAdi. nAmothI abhihita karavAmAM Ave che. paraMtu A saghaLuM sthULa kathana che. sUkSmatAthI vicAra karatAM A saMdarbhamAM ghaNA prazna udbhave che. Ajarvadharma ane mAyAkaSAyanI uparyukata paribhASAo svIkAravAmAM AvatAM Arjavadharma ane mAyAkaSAyanI upasthiti mana-vacana-kAyavALA jIvone na mAnavI paDe, kemake manavacana-kAyanI ekarUpatA athavA virUpatA mana-vacana-kAyavALAone ja saMbhavita che; jemane mana-vacana-kAya ja nathI emane nahIM. mana-vacana-kAyanA abhAve emanAmAM ekarUpatA athavA virUpatAno savAla ja pedA thato nathI. siddhone manavacana-kAyano abhAva che, tethI uparyukata paribhASA anusAra emane Arjavadharma saMbhavita nathI; vAstavamAM emane Arjavadharma hoya che. emanAmAM ArjavadharmanI sattA zAstrasaMmata to che ja, yukitasaMgata, paNa che. uttamakSamA, mArdava, Arjava Adi AtmAnA dharmo che ane e AtmAnI svabhAva-paryAyo paNa che. emanuM-saMpUrNa dharmo ane saMpUrNa svabhAva-paryAyo thI yukata siddha jIvomAM hovuM avayaMbhAvI che; kemake saMpUrNa zuddhatAnuM nAma ja siddha paryAya che.' A ja pramANe jemane mana ane vANI nathI evA ekendriyAdi jIvone mAyAkaSAya mAnavAnuM saMbhavita banaze nahI; kemake jemane ekalI kAyA ja che, mana ane vacana che ja nahIM, emane manavacana-kAyanI virUpatA eTale ke manamAM kAMI vacanamAM kAMI ane kare kAMI-evI vAta kevI rIte ghaTita thAya? eka dukAna para traNa vikretA che. e badhAne alaga-alaga koI kapaDAno bhAva pUchavAmAM Avyo to eke ATha rUpiye mITara, bIjAe daza rUpiyA mITara ane trIjAe bAra rUpiye mITara batAvyo; jayAre kharekhara e che ATha rUpiye mITaranuM ja. A sthitimAM traNeyanI vAtomAM virUpatA hovAthI teo aprAmANika kahevAze. Apa kahezo kevI lUMTa calAvavAmAMDI che, jeTalA AdamI eTalA bhAva! paraMtu jo eka ja vikretA hoya ane te AMTha rUpiye mITaranA kapaDAne bAra rUpiye mITara batAve to zuM te prAmANika Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 dharmanAM daza lakSaNa) kahevAze? nA, kadIya nahIM. paraMtu eka ja vikretA hovAthI virUpatA jaNAI Avaze nahIM. ekamAM virUpatA ja kevI? virUpatA to anekamAM ja saMbhavita che. A pramANe ekendriyAdi jIvomAM vANI ane kAyAno abhAva hovAthI virUpatA to saMbhavita nathI. to pachI emanAmAM-mana-vacana-kAyanI virUpatA che paribhASA jenI-evA mAyAkaSAyanI upasthiti kevI rIte mAnavAmAM Ave? mAyAkaSAyanA abhAve emane Arjavadharma mAnavo joIe je asaMbhavita che, kemake zAstromAM evo spaSTa ullekha che ke ekendriyane to zuM, ekendriyathI asaMjJI paMcendriya sudhInA sarva jIvone cAreya kaSAyo hoya che, bhale e pragaTarUpe na dekhAya. bIjAM mana-vacana-kAyanI ekarUpatA UlaTI paNa hoI zake che.. jemake traNeya vikretA ATha rUpiye mITaramAM kapaDAno bhAva vIsa rUpiye mITara batAve to zuM teo sAcA banI jaze? nahIM, kadIya nahI; jayAre e traNeyanA bolavAmAM ekarUpatA jovA maLaze, kemake buddhipUrvaka pUrvaniyojIta beImAnImAM paNa ekarUpatA sahaja ja jovA maLe che. .. e ja pramANe jema koInA manamAM khoTo bhAva Avyo, teNe ene vANImAM paNa vyakata karyo ane kAyAthI evuM kArya paNa karI nAkhyuM, to zuM tene Arjavadharma pragaTa thaI jAya kharo? to to pachI Arjavadharma prApta karavA mATe manamAM Avelo pratyeka durbhAva vANImAM pragaTa karavo ane ene kriyAtmakarUpa devuM e anivArya banI jaze, je koIpaNa hAlatamAM ISTa gaNI zakAya nahIM. manameM hoya to vacana ucariye' nA saMdarbhamAM eka vAta A paNa vicAraNIya che ke - zuM Arjavadharma mATe bolavuM jarUrI che? zuM bolyA vinA Arjava dharmanI sattA saMbhavita nathI? je bhAvaliMgI saMto maunavratadhArI che temane zuM Arjavadharma nathI? bAhubalI dIkSA lIdhA pachI eka varSa paryata dhyAnastha rahyA, kAMI bolyA ja nahIMto emane Arjavadharma na hato? hato, avazya hato. to pachI Arjava dharma pragaTa thavA mATe bolavuM jarUrI na rahyuM. jevuM manamAM hoya evuM ja bolI daIzuM to zuM Arjavadharma thaI jAya? nahIM, kemake A rIte to vikRta-mana ane vikRta-vacanavALI addhavikSipta vyakita Arjavadharmano svAmI banI jAya, kemake enA manamAM Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43 uttamaArjava) je Ave te tarata ja bakI nAkhe che. je pramANe bolavAnA saMbaMdhamAM ahIM spaSTatA karavAmAM AvI che te pramANe karavAnA saMbaMdhamAM paNa samajI levuM joIe. Arjavadharma ane mAyAkaSAya e banne ya jIvano bhAva che ane mana-vacana-kAya e pudgalanI avasthAo che. jIva ane pula bane bhinna-bhinnadravyo che ane emanI pariNati paNa bhinna-bhinna che. Arjavadharma AtmAno svabhAva ane svabhAva-bhAva che tathA mAyA-kaSAya AtmAno vibhAva bhAva che. svabhAva ane svabhAva-bhAva hovAmAM to paranI AvazyakatAno savAla ja udbhavato nathI; vibhAva-bhAvamAM paNa para nimitta mAtra ja hoya che. nimitta paNa karmodaya tathA anya bAhya padArtho hoya paNa mana-vacana-kAya nahIM. tethI mana-vacana-kAyA vaDe Arjavadharma ane mAyA-kaSAya utpanna thavAno savAla ja pedA thato nathI. yadyapi e satya che ke Arjavadharma mATe mana-vacana-kAyanI AvazyakatA nathI, kemake mana-vacana-kAyarahita siddhomAM e vidyamAna che. e ja pramANe mAyAkaSAyanI upasthiti mATe paNa traNeyanI anivArya upasthiti Avazyaka nathI. kemake ekendriyane ekalI kAyA che topaNa ene mAyA. hoya che. pahelAM A siddha karavAmAM AveluM che; tathApi samajavA-samajAvavA mATe emanI upayogitA che, kemake emanA vinA ApaNI pAse mAyAkaSAya ane Arjavadharma samajavA-samajAvA mATe anya sAdhana nathI. A ja kAraNane lIdhe e manavacana-kAyanA mAdhyama dvArA samajavAmAM-samajAvavAmAM Ave che. bIjI vAta e paNa che ke samajanAra ane samajAvanAra bane ya manavacana-kAya sahita che ane samajavA-samajAvavAnuM mAdhyama paNa manavacana-kAya che. jemane Ano (traNeyano) abhAva che evA siddha bhagavAna kadI koIne samajAvatA nathI ane jemane A traNamAMthI ekano paNa abhAva che evA asaMjJI paMcendriya sudhInA saMsArI jIvo samajatA nathI. vizeSa karIne manuSya-jAtimAM ja AnI carcA cAlatI hoya che tathA manuSyano mAyAcAra prAyaH mana-vacana-kAyanI virUpatAmAM tathA Arjavadharma emanI ekarUpatAmAM pragaTa thato jovAmAM Ave che. * tethI Arjavadharma ane mAyAkaSAyane mana-vacana-kAyanA mAdhyama Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmanAM daza lakSaNa) 44 dvArA samajavA--samajAvavAmAM Ave che. mana-vacana--kAyanA mAdhyama dvArA mAyAcAra ane Arjavadharma thatA nathI, pragaTa thAya che. samajavA--samajAvavA mATe pragaTa thavuM adhika mahatvapUrNa che, kemake pragaTa vastune samajavI-samajAvavI jeTalI sahelI che teTalI apragaTa vastune nahIM. ekendriyane mana ane vacanano abhAva hovAthI ene mAyAkaSAya apragaTa rahe che, tethI enAmAM mAyAkaSAyano sadbhAva Agama vaDe ja jANavAmAM Ave che, ene yukita vaDe siddha karavAnuM saMbhavita nathI. e ja pramANe siddhomAM Arjavadharma paNa Agamasiddha ja che; yukitao vaDe siddha karavo kaThaNa che. je yukitao ApavAmAM Ave te badhI chevaTe to AgamAzrita ja hovAnI. yadyapi uparokata kAraNone lIdhe samajavA-samajAvavAmAM maMna-vacana-kAyanA mAdhyamano prayoga karavAmAM Ave che, tathApi samajavA--samajAvavAnI A paddhatine lIdhe kadAcita koI ema mAnI lye ke mAyAkaSAya ane Arjavadharma mATe mana-vacana-kAya Avazyaka che to enuM mAnavuM ayathArtha che. jo ke mana-vacana--kAyanI virUpatA niyama~thI mAyAcArIne ja hoya tathA jeTalA aMze Arjavadharma pragaTa thAya teTalA aMze traNeyanI ekarUpatA paNa hoya ja; tema chatAM mAyAkaSAya ane Arjavadharma enA sudhI ja sImita nathI, ethI vizeSa paNa che--e ahIM batAvavuM che. niSkarSarUpe ema kahI zakAya ke mana-vacana--kAyanA mAdhyama vaDe Arjavadharma ane mAyAkaSAyane samajavA--samajAvavAnuM mULa kAraNa e che ke mana-vacana-kAyavALAone mAyAkaSAya ane Arjavadharma ghaNuMkarIne mana-vacana-kAyanA mAdhyama vaDe ja pragaTa thAya che. jo ema che to A vAta barAbara ja che ke H "manameM hoya so vacana ucariye, vacana hoya so tanaso kariye.' hA ! hA ! barAbara che, paraMtu konA mATe--eno paNa vicAra karyo ke nahI ? A vAta emanA mATe che ke jemanuM mana eTaluM pavitra thaI gayuM che ke je vAta emanA manamAM AvI hoya te kadIya vANImAM paNa mukharita thaI jAya to phUlonI varSA thAya ane kadAcit ene kAryAnvita karavAmAM Ave Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45 uttamaArjava). to jagata nihAla thaI jAya; emanA mATe nathI ke jemanuM mana pApothI bhareluM hoya, jenA manamAM niraMtara khoTA bhAvo ja AvyA karatA hoya; hiMsA, jUTha, corI, kuzIla ane parigrahanuM ja ciMtana jemane sadA rahetuM hoya. jo teo paNa A vAta apanAvI lya to mananI jema, temanI vANI paNa apavitra thaI jaze. ane temanuM jIvana ghora pApamaya banI jaze. manameM hoya to vacana ucariye no Azaya mAtra ATalo ja che ke manane eTaluM pavitra banAvo ke emAM koI durbhAva pedA thAya ja nahI. - jemanA hRdayamAM niraMtara apavitra bhAva ja AvyA kare che temanA mATe to A ja ThIka che ke - maname hoya to manameM rakhiye, vacana hoya tanaso na kariye." kema? kemake Aje lokonA mana eTalAM badhAM apavitra thaI gayAM che, ke emanA manamAM eTalI hiMsA samAI gaI che ke jo e vANIrUpe pragaTa thAya to jagatamAM bhAre kolAhala macI jAya ane kadAcit jo e jIvanamAM UtarI Ave to pralaya thatAM vAra na lAge. e ja pramANe mana eTaluM vAsanAmaya ane vikRta thaI gayuM che ke jo manamAM sthita vikAra vANI ane kAyA dvArA prasphaTa thAya to koIpaNa mA-bahenanI Ijata surakSita na rahe. tethI e ja barAbara che ke je pApa manamAM udbhave tene manasudhI ja sImita rahevA do, vANImAM na lAvo; ane je vANImAM Ave tene kriyAnvita na karo. jarA vicAra to karo ke gussAmAM kadAcituM mArA moMmAthI ema nI kaLI jAya.ke huM tane jAnathI mArI nAkhIza' to huM mArI vAtane kAryarUpe paNa pariNata karuM e zuM ucita gaNAze? nahI, kadApi nahIM; balba Avazyaka to e che ke mAre e vicArane paNa tatkAla choDI devo joIe. tethI e ja yogya che ke manavacana-kAyanI ekarUpatA sadbhAvamAM je hoya, bUrA bhAvamAM nahIM. mana-vacana-kAyanI ekarUpatA lAvavA mATe ApaNe manane eTaluM pavitra banAvavuM joIze ke emAM koI khoTo bhAva kadI utpanna ja na thAya, anyathA emanI ekarUpatA rAkhavI na to saMbhavita banaze, na hitakara paNa. Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46. ' dharmanAM daza lakSaNa) tatvArthasUtramAM uttamakSamA, mArdava, Arjava ItyAdi daza dharmonI carcA gupti, samiti, anuprekSA ne pariSahajayanI sAthe karavAmAM AvI che - e badhI munidharma sAthe saMbaMdha rAkhe che. tethI ArjavadharmanI carcA paNa te munirAjonA saMdarbhamAM ja thayelI che jemanAM manavacana-kAyanI dazA nIce darzAvyA pramANe thaI rahelI hoya che - dina rAta AtmA kA cintana, mRdusaMbhASaNa meM vahI kathanA - nirvastra digaMbara kAyA se bhI, pragaTa ho rahA antarmano teo dina-rAta AtmAnuM ja cittana-manana-anubhavana karatA rahe che, tethI emanI vANImAM paNa enI ja carcA nIkaLatI hoya che ane carcA karatAM-karatAM teo AtmAnubhavanamAM samAI jAya che. emanA manamAM azubha bhAva AvatA ja nathI. ApaNI sthiti emanAthI judI che. tethI ApaNe ApaNI kakSAthI vicAra karavo jarUrI che. manamAM hovA chatAM paNa ApaNe jIvanamAM ghaNAM pApothI eTalA mATe bacavA pAmIe chIe ke samAja tevAM kAryone bUrAM mAne che, sarakAra evA kAryo karatAM roke che. koI koI vAra ApaNo viveka paNa ApaNane e kAryomAM pravRtta thatAM aTakAve che. vANI paNa ApaNe uparokata kAraNone lIdhe pUratI saMyamita rAkhIe chIe. A ja kAraNane lIdhe jagatamAM kAyika jIvanamAM eTalI vikRti nathI jeTalI mAnava-mAnavanA manamAM che, "mana meM hoya to vacana ucariye, vacana hoya so tana so kariye no upadeza mananI vikRtione bahAra lAvavA mATe nahIM, paraMtu eno nAza karI manane pavitra banAvavA mATe che. ahIM eka prazna udbhave che ke jo ema vAta che to pachI Apa ema kema kaho cho ke - "manameM hoya to manameM rakhiye." enuM paNa kAraNa che, ane te e che ke manane eTaluM pavitra banAvI levuM e eTaluM saheluM nathI ke ahIM ame kahyuM ane tarata tame banAvI lIdhuM. te to thatAM thatAM ja thaze. tethI jayAM lagI mana saMpUrNapaNe pavitra na bane tyAM lagI emAM durbhAva utpanna thatA ja rahe che. tyAM sudhI amArI uparokata salAha pramANe cAlavuM mAtra yogya ja che eTaluM ja nahIM, Avazyaka paNa che; anyathA ApanuM jIvana svAbhAvika paNa rahI zakaze nahIM. jo manane pavitra banAvyA vinA ja Apa mananI vAto vANI dvArA Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttamaArjava) * 47 okI kADhavI zarU karazo ane ene kAryarUpamAM pariNata karavAnI koziza karazo to zakaya che ke loko Apane mAnasika cikitsAlayamAM mokalI ApavAno prayatna karaze. Ama to dareka vyakita manamAM AvelA khoTA bhAvone rokavAno prayatna kare ja che. te Icche che ke vANImAM khoTA bhAva pragaTa ja na thAya. paraMtu koI koI vAra jayAre mana bharAI jAya che tyAre te bhAva manamAM samAto nathI, eTale vANI dvArA pragaTa thaI jAya che. eka vAta A paNa che ke jayAre koI bhAva niraMtara manamAM rahyA kare che to pachI te vANImAM pragaTa thAya che ja. mana niraMtara apavitra rahyA kare to Akhare ApaNe ene vANImAM pragaTa thatAM ane jIvanamAM UtaratAM kayAM sudhI rokI zakIzuM? ane ene saMpUrNapaNe rokavuM saMbhavita paNa nathI. * je jayAMthI Ave che tyAMnI vAto enA manamAM gherAelI rahe che, tethI teo sahaja ja tyAMnI carcA kare che. jo koI vyakita hamaNAM-hamaNAM ja amerikA thI Avela hoya to te vAta-vAtamAM amerikAnI carcA karaze. bhojana karavA bese to pUchayA vinA ja batAvaze ke amerikAmAM A pramANe bhojana le che, cAlaze to kaheze ke amerikAmAM A pramANe cAle che, kAMI bajAramAMthI kharIdaze to kaheze ke amerikAmAM to A vastu amuka bhAve maLe che, ItyAdi. e ja pramANe AtmAmAM sadA vicaraNa karavAvALA munirAja ane jJAnI purUSa haMmezA AtmAnI ja vAta kare che ane viSaya-kaSAyamAM vicaraNa karanAra mohI jano viSaya-kaSAyanI ja carcA kare che. tethI, manameM hoya so vacana ucariye, vacana hoya to tane sAMkariye" no Azaya manamAM je Ave te bakI nAkhavuM ane je momAthI nIkaLI gayuM te ja karI nAkhavuM ema nathI; paraMtu ema che ke manuSya-jIvanamAM je karavA yogya che tene ApaNe vacana dvArA kahIe ane je karavA yogya tema ja kahevA yogya che mAtra enA ja vicAro ApaNA manamAM Ave, anya kuvicAra nahIM. A vAta to ThIka, paraMtu mULa prazna to e che ke mAyAcAra choDavA mATe, mana-vacana-kAyanI virUpatA, kaTilatA, vakratAthI bacavA mATe tathA Arjavadharma pragaTa karavA mATe - eTale ke mananI vAta vANImAM lAvavAthI phUlonI varSA hoya ane jIvanamAM utaravAthI jagA nihAla thaI jAya, - evuM Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 dharmanAM daza lakSaNa). pavitra mana banAvavA mATe zuM karavuM joIe? uttama Arjavadharma pragaTa karavA mATe sau prathama e jANavuM joIze ke vastutaH mAyAkaSAya mana-vacana-kAyanI virUpatA, vakratA yA kuTilatAnuM nAma nathI, paraMtu AtmAnI virUpatA, vakratA yA kuTilatAnuM nAma che. mana-vacana-kAyanA mAdhyama dvArA to te pragaTa thAya che, utpana to AtmAmAM ja thAya che. AtmAno svabhAva jevo che tevo nahIM mAnatA anyathA mAnavo, anyathA ja pariNamana karavAnuM IcchavuM--e ja anaMta vakratA che, je jeno kartA-dhartA-hartA nathI, ene eno kartA dhartA-hartA mAnavo-Icchavo e ja anaMta kuTilatA che. rAgAdi agnavabhAva duHkharUpa ane duHkhonuM kAraNa che, ene sukhasvarUpa ane sukhanuM kAraNa mAnavuM; taddarUpa pariNamana karI sukha IcchavuM; saMsAramAM raMcamAtra paNa sukha nathI, chatAM paNa emAM sukha mAnavuM ane tarUpa pariNamana dvArA sukha IcchavuM e ja vastutaH kuTilatA che, vakratA che. A ja pramANe vastunuM svarUpa jevuM che, tevuM ja mAnatAM enAthI viparIta mAnavuM ane evuM ja pariNamana karavAnuM IcchavuM e virUpatA che. A badhI AtmAnI vakratA che, kuTilatA che ane virUpatA che. A vakratA-kuTilatA-virUpatA to vastunuM yathArtha svarUpa samajavAthI ja jAya. jevo AtmAno svabhAva che tene tevo ja jANavo, tevo ja mAnavo ane temAM ja tanmaya banI pariNamI javuM eja vItarAgI saraLatA che, uttamaArjavA che. munirAjone je uttamaArjava dharma hoya che te A ja prakArano hoya che - eTale ke teo AtmAne varNAdi ane rAgAdithI bhinna jANIne emAM ja samAI jAya che, vItarAgatArUpa pariNamI jAya che; e ja emano uttama Arjavadharma che; bolavAmAM ane karavAmAM Arjavadharma nathI. ArjavadharmanI jevI utkRSTa dazA emane dhyAna-kALamAM hoya che tevI utkRSTa dazA bolatI veLA athavA kArya karatI veLA hotI nathI. bolatI vakhate ane anya kArya karatI vakhate paNa je Arjavadharma emane vidyamAna che te bolavA-karavAnI kriyAne kAraNe nahIM, paraMtu te samaye AtmAmAM vidyamAna saraLatAnA kAraNe che. niSkarSarUpe kahI zakAya ke zraddhA, jJAna ane cAritranuM samyaka ane ekarUpa pariNamana ja AtmAnI ekarUpatA che, te ja vItarAgI saraLatA che Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 49 uttama Arjava) * ane te ja vAstaviMka uttama Arjavadharma che. laukikamAM chaLa-kapaTanA abhAvarUpa mana-vacana-kAyanI ekarUpatArUpa saraLa pariNatine vyavahArathI Arjavadharma kahevAmAM Ave che. aMtaranI sAthe bAhyanI vyApti hotAM jemane nizcaya uttamaArjava pragaTa thAya che temano vyavahAra paNa niyamathI saraLa hoya che, arthAta temane vyavahAra-Arjava paNa niyamathI hoya che. jemanA vyavahAramAM paNa bhUmikAnusAra saraLatA nathI temane to nizcaya-Arjava hovAno prazna ja udbhavato nathI.' mana-vacana-kAyamAM paNa vAstavika ekarUpatA AtmAmAM utpanna saraLatAnA pariNAmasvarUpa Ave che. huM manane pavitra rAkhuM, emAM koI bUro bhAva AvavA na dau' - A prakAranA vikalpothI Arjavadharma pragaTa nathI thato. vastunA samyaka svarUpane jANyA-mAnyA vinA vItarAgI saraLatArUpa Arjavadharma pragaTa karI zakato nathI. ArjavasvabhAvI AtmAnA AzrayathI ja mAyAcArano abhAva thaI ne vItarAgI saraLatA pragaTa thAya che. koi ane mAnanI jema mAyA paNa cAra prakAranI hoya che :- 1, anaMtAnubaMdhI mAyA 2. apratyAkhyAnAvaraNa mAyA 3. pratyAkhyAnAvaraNa mAyA ane 4. saMjavalana mAyA. * anaMtAnubaMdhI mAyAno abhAva AtmAnubhavI samadraSTine ja hoya che. samyagdarzana prApta karyA vinA anaMta upAyo karavA chatAM paNa anaMtAnubaMdhI-mAyAno abhAva karI zakato nathI, tathA jayAM lagI anaMtAnubaMdhI mAyA che tyAM lagI niyamathI cAreya prakAranI mAyA vidyamAna che, kemake sauthI pahelAM anaMtAnubaMdhI mAyAno ja abhAva thAya che. - zAstromAM spaSTa ullekha che ke samadraSTine anaMtAnubaMdhI kaSAyo, aNuvratIne apratyAkhyAnAvaraNa kaSAyo, mahAvratIne pratyAkhyAnAvaraNa kaSAyo ane yathAkhyAtacAritravALAone saMjavalana kaSAyono abhAva hoya che. uparyukata bhUmikAo pahelAM A kaSAyono abhAva saMbhavita hoto nathI. ethI e siddha thAya che ke he kaSAyono abhAva karavo hoya to teno upAya e che ke kaSAyo tarapha joyuM ja nahi tema ja te vastuo ke jenA lakSyathI kaSAyo utpanna thAya che tenA tarapha paNa jovuM ja nahi, paraMtu akaSAyasvabhAvI potAnA AtmA tarapha jovAnuM che. potAnA AtmAne jANavo, mAnavo ane Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 dharmanAM dazalakSaNa) anubhavamAM levo, AtmAmAM ja jAmI javuM, ramavuM ane samAI javuM-e upAya che. potAnA AtmAne jANavA-mAnavAvALA ane potAmAM ja nimagna, vitarAgI saraLatAthI saMpanna saMtone namaskAra karato thako, pratyeka mAnavI akaSAyasvabhAvI AtmAnA AzrayapUrvaka uttama Arjavadharma pragaTa kare evI pavitra bhAvanA sAthe ArjavadharmanI carcA samApta karU chuM. ' Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 uttama zauca "verbhAvaH zauvan" zucitA arthAt pavitratAnuM nAma zauca che. zaucanI sAthe lAgelo uttama' zabda samyagdarzananI sattAno sUcaka che. tethI samyagdarzana sahita hovAvALI vItarAgI pavitratA ja uttama zaucadharma che. zaucadharmano virodhI lobhakaSAya mAnavAmAM Avelo che. lobhane pApano bApa kahevAmAM Ave che, kemake jagatamAM evuM kayu pApa che je lobhIjana na karato hoya. lobhI zuM nathI karato ? tenI pravRtti game tema yena--kena prakAre dhanAdi bhoga-sAmagrI ekaThI karavAnI ja rahetI hoya che. lobhI vyakitanI pravRttinuM varNana mahApaMDita ToDaramalajIe A pramANe karyu cheH-- jayAre Ane lobhakaSAya Upaje tyAre ISTa padArthanA lAbhanI IcchA hovAthI te arthe aneka upAyo vicAre che. tenA sAdhanarUpa vacana bole che, zarIranI aneka ceSTAo kare che,; khUba kaSTa sahana kare che, sevA kare che, videzagamana kare che; jemAM maraNa thavuM jANe te kArya paNa kare che tathA lobha thatAM pUjaya ane ISTanuM paNa kArya hoya tyAM paNa potAnuM prayojana sAdhe che, kAMI vicAra raheto nathI. tathA je ISTa vastunI prApti thaI che enI aneka prakAre rakSA kare che. jo ISTa vastunI prApti na thAya, athavA ISTano viyoga thAya to pote khUba saMtApavAna thAya che, potAnA aMgono ghAta kare che tathA viSabhakSaNa Adi vaDe maraNa pAme che. AvI avasthA lobha thatAM thAya che.'' AcArya zubhacaMdra to 'jJAnarNava' nA ogaNIsamA sargamAM tyAM sudhI lakhyuM cheH 1 svAmigurUbandhuvRddhAnabalAbAlAMzca jIrNadInAdIn / vyApAdya vigatazaGko lobhArto vittamAdatte / / 70 / ye kecitsiddhAnte doSAH zvabhrasya sAdhakAH proktAH / prabhavanti nirvicAraM te lobhAdeva jantUnAm / / 71 / / 1. mokSamArga prakAzaka pAnuM 57 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para dharmanAM daza lakSaNa) A lobha kaSAyathI pIDita vyakita potAno mAlika, guru, baMdhu vRddha, strI, bALaka tathA kSINa, durbaLa, anAtha, dIna vagerene paNa nizaMkapaNe mArIne dhana prApta kare che. narakamAM pahoMcADanAra che je doSo siddhAntazAstromAM kahyA che te saghaLA lobhathI pragaTa thAya che. paisAno lobhI haMmezA ekaThA karavAmAM ja saMlagna hoya che, bhogavavAno ene samaya ja nathI maLato. pazuono lobha mAtra peTa bharavA pUrato ja maryAdita rahe che, peTa bharAI jatAM te thoDo samaya saMtuSTa rahe che; paraMtu mAnavanI samasyA mAtra peTa bharavA pUratI maryAdita nathI rahI, e to peTI-bhaMDAra bharavAnI lAlasAmAM haMmezA ja asaMtuSTa rahe che. ' . dina-rAta hAya paisA ! hAya paisA! ene paisA sivAya bIjuM kAMI dekhAtuM ja nathI. te ema samajato nathI ke koTi upAya karavA chatAM paNa podaya vinA dhanAdi anukULa saMyogo prApta karI zakAtA nathI, kemake dhanAdi saMyoganI prApti pUrvakRta puNyanuM phaLa che. A vAta pratye dhyAna kheMcavA mATe "bhagavatI ArAdhanA' mAM lakhyuM lobhe kae vi attho Na hoi purisassa apaDibhogassa / akae vi havadi lobhe attho paDibhogavaMtassa / / 1436 / / lobha karavA chatAM paNa puNyarahita purUSane dhana maLatuM nathI, ane lobha na karavA chatAM paNa puNyavaMtane dhananI prApti thAya che. tethI dhananI prApti thavAmAM lobha-Asakita kAraNa nathI, paraMtu puNya ja kAraNa che. Avo vicAra karIne lobhano tyAga karI devo joIe. enA pachI ucchiSTa dhananA lobhano tyAga karavAnI preraNA detAM lakhe che : savve vi jae atthA parigahidA te aNaMta khutto me / atthesu ittha ko majjha vibhao gahidavijaDesu / / 1437 / / iha ya parattae loe dose bahue va AvahaI lobho / ' idi appaNe gaNittA Nijjedavvo havadi lobho. / / 1438 / / Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttamazauca). 53 A lokamAM anaMtavAra dhana prApta karyuM che tethI anaMtavAra grahaNa karI tyAgelA A dhananAM viSaya mAM Azcaryacakita thavuM vyartha che. A loka ane paralokamAM A lobha aneka doSo utpanna kare che ema jANIne lobha para vijaya prApta karavo joIe. - AjakAla duniyAmAM rUpiyA-paisAnA lobhane ja lobha mAnavAmAM Ave che. koI bhale viSaya-kaSAyanI puSTimAM ja kharca kare, paraMtu dila kholIne kharca karavAvALAne dariyAdila ane ocho kharca karanArAone lobhI ema kahevAmA Ave che. koIe Apane cA--nAsto karAvI dIdho ke sinemA dekhADI dIdho to te ApanI dRSTimAM nirlobhI thaI gayo ane enA paNa cA-nAstAnuM bila Apane cukavavuM paDayuM athavA sinemAnI TikiTa Apane kharIdavI paDI to Apa kahezo are bhagavAna ! khUba lobhI sAthe pAlo paDayo. e ja pramANe dhArmika saMsthA mATe ja bhale Apa phALo ekaTho karavA gayA. tyAM koIe ApanI apekSA karatAM ocho phALo Apyo athavA na Apyo to te lobhI; ane jo apekSA karatAM adhika Apyo to te nirlobhI; pachI bhale teNe yazanA lobhe ja adhika phALa? kema na Apyo hoya. A pramANe yazalobhIne prAyaH nirlobhI mAnI levAmAM Ave che. uparathI udAra dekhAnAra aMdarathI mahAlobhI paNa hoI zake che; A vAta pratye ApaNuM dhyAna ja jatuM nathI. ja are bhAI ! paisAno ja lobha sarvasva nathI, lobha to keTalAya prakAranA hoya che. yazano lobha, rUpano lobha, nAmano lobha, kAmano lobha ItyAdi. vastutaH to pAMceya IndriyonA viSayonI temaja mAnAdi kaSAyonI pUrtino lobha e ja lobha che. paisAno lobha che te kRtrima lobha che. e to manuSyabhavanI navI kamANI che. lobha to cAreya gatiomAM hoya che, paraMtu rUpiyA--paisAno vyavahAra to cAreya gatiomAM nathI. jo rUpiyA--paisAnA lobhane ja lobha mAnIe to anya gatiomAM lobhanI sattA saMbhavita nahIM bane, jayAre kaSAyonI bahulatAnuM varNana karatAM AcAryo e lobhanI adhikatA devagatimAM batAvI che. nArakIomAM krodha, manuSyomAM mAna, tiryacomAM mAyA ane devomAM lobhanI pradhAnatA hoya che devagatimAM paisAno vyavahAra nathI, tethI lobhane Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 dharmanAM daza lakSaNa) paisAnI kevI rIte bAMdhI zakAya? * paisA to vinimayanuM eka kRtrima sAdhana che. rUpiyA-paisAmAM evuM kAMI nathI je jIvane lobhAve. loko enA rUpa para lalacAya che ke na sta para. je kAgaLanI noTo pAchaLa A manuSya marI mITavA taiyAra thaI rahyo che te kAgaLanI noTo jo gAyanI sAme rAkhavAmAM Ave to te suMghaze paNa nahIM; jayAre ghAsa para tUTI paDaze. gAyanI dRSTimAM noTonI kiMmata ghAsa jeTalI paNa nathI; paraMtu potAne sabhya kahenAra manuSya enI khAtara dina-rAta eka karato hoya che. emA evo zuM jAdU che? emanA mAdhyama dvArA paMcendriyonA viSayonI prApti thAya che, mAnAdi kaSAyonI pUrti thAya che. A kAraNe ja manuSya enA pratye lobhAya che. jo emanA mAdhyama dvArA bhogonI prApti saMbhavita na bane, yazAdinI prApti saMbhavita na bane to emane koI koDInA bhAve paNa na pUche. .. paisAnI pratiSThA Aropita che, svayaMnI nathI, tethI paisAno lobha paNa Aropita che. rUpanA lobhI, nAmanA lobhI rUpiyA-paisA pANInI jema vAparavA sarvatra jovAmAM Ave che. kayAMka koI suMdara kanyAdekhI ke rAjA sAhebalobhAI gayA. pachI zuM? game te thAo, te kanyA maLavI ja joIe. AvAM seMkaDo udAharaNo purANomAM ItihAsamAM maLI Avaze. rAjA zreNikacelanAnA ane pavanaMjaya aMjanAnA rUpa para ja to lobhAyA hatA. nAmanA lobhI paNa ema kahetA maLI Avaze - bhAI! badhAne eka divasa maravAnuM ja che, kAMIka karatA jAo to nAma amara raheze. AtmAne maraNazIla ane nAmane amara mAnavAvALA bIjA koNa che? nAmanA lobhI ja to che. nAmanI amaratAmAM zuM dama che? eka nAmanI aneka vyakitamAM hoya che, bhaviSyamAM koNa jANaze A konuM nAma hatuM? nAmanI amaratA mATe pATiyA para nAma lakhAvanArAo jarA e to vicAro - bharata cakravartI jayAre potAnuM nAma lakhavA gayA to tyAM cakravartIo nAM nAmo thI bharelI zilA joI. eka nAma miTAvIne potAnuM nAma lakhavuM paDayuM. te vicAravA lAgyA - have pachI thanAra cakravartI mArUM nAma miTAvIne potAnuM nAma lakhaze. Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttamazauca) 55 bIjA paNa koNa jANe keTa-keTalA prakAranA lobhI hoya che ? cAra prakAranA lobha to AcArya akalaMkadeve ja 'rAjavArtika' mAM gaNAvyA che- jIvana-lobha, Arogya-lobha, Indriya-lobha ane upabhoga--lobha. AcArya amRtacaMdre paNa 'tatvArthasAra' mAM cAra prakAranA lobhanI carcA karI che. teo lakhe che : paribhogopabhogatvaM jIvitendriyarbhedataH / caturvidhasya lobhasya nivRtti : zaucamucyate / / 17 / / bhoga, upabhoga, jIvana ane IdriyonA viSayono--ema lobha cAra prakArano che. A cAreya prakAranA lobhano tyAga e zaucadharma che. uparokata baMne prakAromAM mAtra eTalo ja pharaka che ke akalakaMdeve upabhogamAM bhoga ane upabhoga baMneno samAveza karI lIdho che. tathA Arogyano lobha alaga bheda pADI kahyo che. lobhanA ukata prakAromAM rUpiyA--paisAno lobha kayAMya paNa Avato nathI. lobhanA uparyukata prakAro para dhyAna daIe to paMcendriyonA viSayonA lobhanI ja mukhyatA jaNAI Ave che, bhoga ane upabhoga indriyonI viSayagrahaNa zakita sAthe saMbaMdha dharAve che. kemake pAMca Indriyo sivAya zarIra anya zuM cIja che ? IndriyonA samudAyanuM nAma ja to zarIra che. jIvanano lobha paNa zarIrano saMyoga kAyama rAkhavAnI lAlasAthI vizeSa zuM che ? A pramANe ApaNe joIe chIe ke viSayomAM ukata saghaLA prakAro samAI jAya che. paMcendriyonA viSayonA lobhamAM phasAelA jIvonI durdazAnuM varNana karatAM tathA lobhanA tyAganI preraNA detA paramAtmaprakAzakAra A pramANe lakhe che H-- rUvi payaMgA saddi maya gaya phAsahi NAsaMti / aliDala gaMdhaI maccha rasi kima aNurAu karaMti / / 2/112 / / joiya lohu pariccayahi lohu Na bhallau hoi / lohAsattau sayalu jagu dukkhu sahaMtau joi / / 2/113 / / Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 dharmanAM daza lakSaNa) rUpanAM lobhI pataMgiyA dIpaka para paDIne karNapriya zabdanA lobhI hiraNa zikArInA bANa vaDe viMdhAI ne, sparza (kAma) nA lobhI hAthI hAthaNInA lobhathI prerAI khADAmAM paDIne, gaMdhanA lobhI bhamarA kamaLamAM baMdhAI ne ane rasanA lobhI maccha mAchImAranAM kAMTAmAM vIMdhAI ne vA jALa mAM phasAI ne duHkha pAme che, maraNane zaraNa thAya che. te jIvo ! AvA viSayono lobha kema karo cho? emanA prati anurAga kema karo cho? he yogI! tuM lobhane choDa. A lobhe koIpaNa prakAre bhalo nathI, kemake AkhuMya jagata emAM phasAIne duHkha sahana kare che. AtmasvabhAvane DhAMkI denAra zaucadharmano virodhI lobhakaSAya jayAre tIvra svarUpamAM hoya che tyAre anya kaSAyone paNa dabAvI de che. lobhI vyakita mAna-apamAnano vicAra karato nathI. te krodhane paNa pI jAya che. lobha anya kaSAyone to kApe ja che, potAne paNa kApe che yazano lobhI dhananA lobhane choDI de che. hindInA prasiddha vidvAnuM AcArya rAmacandra zukala lobhIonI vRtti para vyaMga karatAM lakhe che : lobhIonuM damana yogIonA damana karatAM koIpaNa prakAre utaratuM nathI. lobhanA baLa vaDe teo kAma ane krodhane jIte che, sukhanI vAsanAno tyAga kare che, mAna-apamAnamAM samabhAva rAkhe che. have bIjuM joIe zuM? jenI pAsethI teo kAMIka meLavavAnI AzA rAkhe che te kadIka temane daza gALo paNa bhAMDe to paNa na to temanA caherA para roSanuM na cihna pragaTa thAya che ane na manamAM glAni utpanna thAya che. mAkhI cUsavAmAM emane na dhRNA pedA thAya che ane lohI cUsavAmAM na dayA. suMdara rUpa joIne potAnI eka koDI paNa bhUlI jatA nathI. karUNamAM karUNa svaracitkAra sAMbhaLIne teo potAno eka paiso paNa koI ne tyAM choDatA nathI. tucchamAM tuccha vyakitanI sAme hAtha laMbAvavAmAM teo lajajA pAmatA nathI." teo AgaLa paNa lakhe che - "pAkA lobhI lakSya-bhraSTa thatA nathI, kAcA thaI jAya che. koI vastu meLavavA mATe ghaNA AdamI kheMcatANa karI rahyA hoya temAMthI ekakoI krodhamAM 1. cintAmaNi, bhAga 1, pAnuM 58. Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttamazauca). 57 AvI vastune naSTa karI de te pAko lobhI kahI zakAya nahIM, kemake krodhe enA lobhane dabAvI dIdho, te lakSya-bhraSTa thaI gayo.' * lAlasA, lAlaca, tRSNA, abhilASA, IcchA ItyAdi lobhanAM aneka nAma che. prema nA prIti paNa lobhanA ja nAmAntara che. jayAre lobha koI vastu pratye thAya che tyAre tene lobha vA lAlaca kahe che, paraMtu jayAre te ja lobha koI vyakita pratye thAya che to ene prIti vA prema kahevAmAM Ave che. paMcendriyonA viSayo pratyeno prema lobha ja to che. paMcendriyanA viSayo cetana paNa hoI zake, acetana paNa. cetana viSayo prati utpanna rAgAtmaka bhAvane prema ane acetana padArtho prati utpanna rAgAtmaka bhAvane prAyaH lobha kahevAmAM Ave che. purUSane strI pratyenuM je AkarSaNa tene premanI saMjJA ApavAmAM Ave che. A saMbaMdhamAM zukalajInA vicAro vizeSa dRSTavya che : paraMtu sAdhAraNa bAtacItamAM vastu pratye manamAM je AkarSaNa thAya che tene lobha ane koIpaNa vyakita pratye manamAM je AkarSaNa thAya che tene prema' kahe che. vastu ane vyakitanA viSayabhedathI lobhanA svarUpanA ane pravRttimAM bahu bheda paDI jAya che, tethI vyakita pratyenA lobhane alaga nAma ApavAmAM Avela che, paraMtu mULamAM lobha ane prema baMne eka ja che." pariSkRta lobhane udAtta prema, vAtsalya Adi aneka suMdara-suMdara nAma ApavAmAM Ave che; paraMtu te saghaLAM Akhare che to lobhanA rUpAMtara ja. mAtA-pitA, putra-putro ItyAdi prati utpanna thavAvALA rAgane pavitra ja. mAnavAmAM Ave che. koI lobha to eTalo pariSkRta hoya che ke te lobha jevo ja lAgato nathI temAM lokone dharmano bhrama thaI jAya che. svargAdino lobha A ja prakArano hoya che. vAta buMdelakhaMDanI che, khUba-purANI. eka zeTha sAhebane emanA snehI paMDitajI lobhI kahyA karatA hatA. eka vAra zeTha sAhebe paMDitajI AgaLa paMcakalyANaka pratiSThA karAvavAno tathA gajaratha calAvavAno vicAra vyakata 1. cintAmaNi, bhAga 1, pAnuM 59. 2. cintAmaNi, bhAga 1, pAnuM 59. Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 dharmanAM daza lakSaNa) karyo. to paMDitajI turata ja bolyA- tamArA jevA lobhI zuM gajaratha calAvaze. zuM paMcakalyANajI karAvaze? zeTha sAhebe khUba Agraha karavAthI emaNe kahyuM - ThIka, Apa karAvavA ja Iccho cho to pAMca hajAra rUpiyA maMgAvo. paMDitajIe kahyuM ke tarata ja zeTha sAhebe hajAra-hajAra rUpiyAnI pAMca thelIo lAvIne paMDitajInI sAme rAkhI dIdhI. te samaye noTonuM calaNa ghaNuM ochuM hatuM. eka-eka thelInuM vajana 10-10 kIlothI paNa vadhAre hatuM. paMDitajInA kahevAthI pAMca majUro bolAvavAmAM AvyA tathA temane thelIo ApIne betavA nadInA kinAre javAnuM kahyuM. sAthe zeThajI ane paMDitajI paNa hatA. nadI kAMThe jayAM UMDA pANIno pravAha hato tyAM pahoMcIne paMDitajIe zeThajIne kahyuM ke A rUpiyAne UMDA pravAhamAM phekI do ane ghera cAlIne gajarathanI taiyArI karo, jayAre zeThajI koI kacavATa anubhavyA vinA pheMkI devA taiyAra thaI gayA to paMDitajIe aTakAvyA ane kahyuM ke have tame paMcakalyANaka karAvI zako cho. tAtparya A che ke-sAno pAMca hajAra to pANImAM gayA, have hiMmata hoya to AgaLa vAta karo. " te samayanA pAMca hajAra AjanA pAMca lAkhanI barAbara hatA. paDitajI zeThajInuM hRdaya parakhavA IcchatA hatA. tyAra pachI khUba joradAra paMcakalyANaka utsava UjavAyo. zeThajIe dila kholIne kharca karyuM. - antamAM "have Apa mane eka vAra pharI lobhI kaho' - ema kahI zeTha sAheba paMDitajI sAme joIne hasavA lAgyA. ' tyAre paMDitajIe kahyuM - "lobhI, lobhI ane mahAlobhI.' kema ane kevI rIte? ema pUchavAmAM AvatAM teo kahevA lAgyA - eTalA mATe ke jayAre ApanAthI A dhana ahIM bhogavI zakAyuM nahIM eTale AgalA bhavamAM laI javA mATe A badhuM karI dIdhuM. AgalA bhava sudhInA bhogonI vyavasthA karavAvALA mahAlobhI nahIM to zuM nirlobhI hoya ? svargAdinA lobhamAM dharmanAM nAme je kAMI karavuM te badhuM lobha je che, chatAM evA lobhI jagatamAM dharmAtmA jevA dekhAya che. . Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 59 uttamazauca) AcAryoe to mokSanI IcchAvALAone paNa lobhIomAM ja gaNyA che, kemake Akhare IcchA e lobha ja to che, bhale pachI te game te saMbaMdhI hoya. AcArya parameSThInuM svarUpa spaSTa karatAM paDita ToDaramalajIe "dharmanA lobhI evA zabdono paNa prayoga karyo che, je A pramANe che : kadAcinu dharmanA lobhI anya jIva-vAcaka-temane dekhIne rAgAMzanA udaya vaDe karUNAbuddhi thAya to temane dharmopadeza Ape che." AcArya amRtacaMdra zayanA lobhIonI paNa carcA karI che.* dharma ane dharmAtmAo pratye utpanna thatA rAgane to dharma suddhAM kahI dIdho che, te paNa jinavANImAMya; paraMtu e saghaLuM vyavahAranuM kathana hoya che. emAM dhyAna rAkhavA yogya vAta e che ke rAga e lobhAnta-kaSAyono ja bheda che, te akaSAyarUpa kadI hoI zakato nathI. jayAre akaSAyabhAva vitarAgabhAva nuM nAma dharma che, to rAgabhAva-kaSAyAbhAva dharma kevI rIte hoI zake? tevI e nizcitapaNe kahI zakAya ke lobhAdikaSArUpa jenuM svarUpa che evo rAga, bhale te maMda hoya ke tIvra, zubha hoya ke azubha, azubha pratye hoya ke zubha pratye; te dharma hoI zakato nathI, kemake e che to chevaTe rAga (lAbha) rUpa ja. * A vAta sAMbhaLI coMkI UThazo nahIM, jarA gaMbhIratApUrvaka vicAra karo. zAstromAM lobhanI sattA dazamA guNasthAna sudhI kahI che. to zuM chaThThA guNasthAnathI mAMDI dazamA guNasthAna sughI vicaratA paramapUjaya bhAvaliMgI munirAjone viSayo prati lobha thato haze? nahIM, kadApi nahIM. emanA lobhanuM AlaMbana dharma ane dharmAtmA ja hoI zake che. - Apa kahI zako cho ke jemanA tana para eka dhAgo paNa nathI, jeo sarva parigrahanA tyAgI che, evA kundakunda Adi munirAjone paNa lobha? kevI vAto karo cho? paraMtu bhAI! A kAMI huM kaheto nathI. zAstromAM che, ane sarva zAstrAbhyAsIo A vAtone sArI rIte jANe che. tethI jayAre lobhanuM vAstavika svarUpa samajavuM che to ene vyApaka 1. mokSamArga prakAzana. pAnuM 4. * samayasAra gAthA 15 nI AtmakhyAti TIkA. Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmanAM daza lakSaNa) fo arthamAM ja samajavuM joIe, ene mAtra rUpiyA-paisA sudhI sImita rAkhavAthI kAma cAlaze nahIM. Apa e paNa kahI zako cho ke potAnI--ApaNI vAta to karatA nathI, munirAjonI vAta karavA lAgyA cho. paraMtu bhAI ! e kema bhUlI jAo cho ke A zaucadharmanA prasaMgamAM vAta cAlI rahI che, ane zaucadharmanI vAta zAstromAM munionI apekSAe ja kahelI che. uttamakSamAdi dazadharma tatvArthasUtramAM gupti-samitirUpa munidharmanI sAthe ja varNavelA che. jene AcAryoe pApano bApa darzAvyo che evo moTA bhAgano lobha to Aje dharma banI beTho che ! dharmanA IjAradAro ene dharma siddha karavAmAM prayatnazIla che. ene mokSa suddhAnuM kAraNa mAnI rahyA che ane ema nahIM mAnanArAonI niMdA karI rahyA che. paccIseya kaSAyo rAgadveSanA garbhita che. te paikI cAra prakArano krodha, cAra prakAranA mAna, arati, zoka, bhaya ane jugupsA--e bAra kaSAyo dveSa che; ane cAra prakAranI mAyA, cAra prakArano lobha, traNa prakAranA veda, rati ane hAsya--e tera kaSAyo rAga che. A pramANe jayAre cAreya prakArano lobha rAgamAM garbhita che to rAgane dharma mAnavAvALAoe vicAravuM joIe ke teo lobhane dharma mAnI rahyA che; paraMtu lobha to pApa ja nahIM, pApano bApa che. rAga bhale maMda hoya ke tIvra, bhale zubha hoya ke azubha; teche to rAga ja. ane jayAre e rAga che to te yA to mAyA hoya, vA lobha, vA veda, vA rati, vA hAsya. e sivAya rAgano koI anya prakAra to zAstromAM che ja nahIM, - jo hoya to batAvo. A tera kaSAyo ja rAga che. tethI rAgane dharma mAnavo eno artha to kaSAyane dharma mAnavA barAbara che, jayAre dharma e to akaSAyabhAvanuM nAma che. cAritra e ja sAkSAt dharma che. ane te moha tathA kSobha (rAga-dveSa) thI rahita akaSAyasvarUpa AtmapariNAma ja che. dazadharma paNa cAritranAM ja svarUpa che, tethI e paNa akaSAyarUpa ja che. zaucadharma-uttamakSamA, mArdava, ArjavathI paNa moTo dharma che; kemake zaucadharmanA virodhI aMta krodha, mAna, mAyA Adi samasta kaSAyonA aMte ja thAya che. tethI jeno lobha pUrNapaNe naSTa thaI gayo, tene krodhAdi Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 61 uttamazauca) saghaLA kaSAyo nizcitapaNe nAza pAmI gayA. paccIseya kaSAyomAM sauthI Akhara sudhI rahevAvALolobhakaSAya ja che. krodhAdi saMpUrNapaNe naSTa thaI jAya tyAre paNa lobha hoI zake che, paNa lobha saMpUrNa nAza pAmatA krodhAdinI upasthiti paNa saMbhavita nathI. A kAraNe je sauthI bhayaMkara kaSAya lobha che, ane sauthI moTo dharma zauca che. kahyuM paNa che : zauca sadA niradoSa, dharma baDo saMsArame." ukata kathanathI eka vAta e paNa pratiphalita thAya che ke zaucadharma mAtra lobhakaSAyanA abhAvanuM ja nAma nathI, paraMtu lobhAnta-kaSAyonA abhAvanuM nAma che. kemake jo pavitratAnuM nAma ja zaucadharma che, to zuM mAtra lobhakaSAya ja AtmAne apavitra kare che? anya kaSAyo nahI? jo saghaLA ja kaSAyo AtmAne apavitra kare che, to pachI samasta kaSAyonA abhAvanuM nAma ja zaucadharma hovuM joIe. - jo Apa ema kazo ke krodhano abhAva to kSamA che, mAnano abhAva mArdava che, ane mAyAno abhAva Arjava che; have lobha bAkI rahyo, tethI teno abhAva zauca che. to mAre eTaluM ja kahevuM che ke - zuM krodha, mAna, mAyA ane lobha ja kaSAyo che ? zuM hAsya, rati, arati kaSAyo nathI ? bhaya, jaguptA ane zoka kaSAyo nahI ? strI-veda, purUSa-veda, napuMsaka-veda kaSAyo nahI? - e paNa kaSAyo to che. zuM e AtmAne apavitra banAvatA nathI ? : ' jo apavitra kare che to pachI paccIseya kaSAyonAM abhAvane zaucadharma kahevo joIe, mAtra lobhanA abhAvane nahIM. - have pa kahezo ke bhAI! ame ja thoDuM kahyuM che - A to zAstromAM lakhelu che, AcAryoe kahyuM che. paraMtu bhAI sAheba ! e ja to huM kahuM chuM ke zAstromAM lobhanA abhAvane zauca kahyo che ane lobhano saMpUrNapaNe abhAva thatA pahelAM badhA ja kaSAyono abhAva thaI jAya che, tethI e ApoApa siddha thaI gayuM ke badhA ja prakAranA kaSAyabhAvothI AtmA apavitra bane che ane badhA ja kaSAyono abhAva thatAM zaucadharma pragaTa thAya che. lobhAnta eTale lobha che aMtamAM jemanA-evA badhAja kaSAyo. kemake Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dara dharmanAM daza lakSaNa) lobha paccIseya kaSAyonA aMte nAza pAme che tethI lobhAnta zabdamAM paccIseya kaSAyo samAviSTa thaI jAya che. - A pUrNa zaucadharmanI vAta che. aMzarUpe jeTalA-jeTalA lobhAna kaSAyono abhAva thaze. teTalo-teTalo zaucadharma pragaTa thato jaze. . ahIM eka prazna saMbhavita che ke jayAre krodhAdi badhA ja kaSAyo AtmAne apavitra kare che to krodha jatAM paNa AtmAmAM kAMIka to pavitratA pragaTa thAya ja. to krodhanA abhAvane vA mAnanA abhAvane zaucadharma kema na kahyo? lobhanA abhAvane ja kema kahyo? enuM paNa kAraNa che ane te e ke krodha saMpUrNa nAza pAmavA chatAM paNa AtmAmA saMpUrNa pavitratA pragaTa nathI thatI, kemake lobha tyAre paNa rahI zake che. paraMtu lobhano saMpUrNa nAza thatAM koI paNa kaSAya raheto nathI, tethI pUrNa pavitratAne lakSamAM rAkhIne ja lobhanA abhAvane zaucaMdharma kahyo che. aMze jeTalo kaSAya dhaTe che teTalI zucitA AtmAmAM pragaTa thAya che. lobhakaSAya badhAthI baLavAna kaSAya che. e kAraNe ja te badhAnA aMta sudhI rahe che. jayAre eno paNa abhAva thaI jAya che tyAre zaucadharma pragaTa thAya che tethI te mahAna dharma che. . A mahAna zaucadharmane lokoe nahAvA-dhovAmAM maryAdita karI dIdho che. nahAva-dhovu kharAba che ema huM nathI kaheto; paratuM emAM vAstavika zucitA nathI, enAthI zaucadharma nathI thato. zaucadharmanI jeTalI vizeSatA asnAnavratI munirAjomAM hoya che tevI divasamAM traNa-traNa vAra nahAnAra gRhasthomAM hotI nathI. pUjanakAre kahyuM paNa che ke - prANI sadA zuci zIla japa, tapa, jJAna dhyAna prabhAvane, nita gaMgajamuna samudra nahAya, azuci doSa subhAvate. upara amala mala bharyo bhItara, kauna vidhi ghaTa zuci kahe, bahu deha mailI suguna zailI, zauca guna sAdhU lahe. svabhAvathI to AtmA parama pavitra che ja; paryAyamAM je moha-rAga-SanI apavitratA che te nahAvA-dhovAthI jAya tema nathI, te AtmadhyAna, zIla-saMyama, japa-tapanA prabhAvathI ja jAya. deha to Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttamazauca) . 3 hADamAMsa thI banelo hovAthI svabhAvathI ja azuci che. te gaMgA-jamanAmAM coLI-coLIne nahAvAthI pavitra thavAno nathI. A deha to eka evA ghaDA jevo che je uparathI nirmaLa dekhAya, chatAM aMdara melathI bharelo hoya. AvA ghaDAne game teTalo masaLI-masaLIne sApha karo paNa te pavitra banavAno nathI. te ja pramANe A zarIra che; enI game eTalI saphAI karo, jayAre e maLa thI ja baneluM che to pavitra kevI rIte thaI zake? jo ke deha malina che tathApi emAM anaMtaguNono piMDa evo AtmA vidyamAna che, tethI eka prakAre A suguNonI thayelI che. A kAraNe ja dehanI saphAI para dhyAna paNa nahIM ApanAra munirAja AtmaguNono vikAsa karIne zaucadharma pragaTa kare che. bIjI vAta e paNa che ke zaucadharma AtmAno dharma che, zArIrika apavitratAthI ene zuM levA-devA? vaLI zarIra to melanuM ja baneluM che. lohI, hADakAM ItyAdi sivAya zarIra bIjuM che ja zuM? jayAre e badhA ja padArtho apavitra che to pachI A badhAnA samudAyarUpa zarIrane pavitra kaI rIte karI zakAya? A ja vAtane spaSTa karatA ghaNA vakhata pahelAM meM lakheluM hatuM ke - : yadi haphI apavitra hai, to vaha terI nAMhi, aura khUna bhI azuci hai, vaha yugala parachAMhi. - terI zuMcitA jJAna hai, aura azucitA rAga, - rAga-Agako tyAgakara, nijako nijameM pAga. lohI, mAMsa ane hADakAnI apavitratA e to dehanI vAta che. AtmAnI apavitratA to moha-rAga-dveSa che, tathA AtmAnI pavitratA jJAnAnandasvabhAva ane samyagdarzana-jJAna-cAritra che. - tethI AtmAne apavitra karavAvALA moha-rAga-dveSane dUra karavA mATe potAne jANo, potAne oLakho ane potAmAM ja samAI jAo. nijako nijame pAga" no A ja Azaya che. rAga-dveSamAM paccIseya kaSAyo AvI jAya che. e paikI lobha-kaSAya rAgamAM Ave che. A hakIkata pahelAM ja spaSTa karavAmAM AvI che.' jarA vicAra to karo ; A rAga-dveSabhAva hADakAM-lohI-mAMsa ba - Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64. , dharmanAM daza lakSaNa) vagerethI paNa vadhAre apavitra che, kemake hADakAM-lohI-mAMsa upasthita rahevA chatAM paNa pUrNa pavitratA, kevalajJAna ane anaMtasukha pragaTa thaI jAya che, AtmA nirmaLa-zuddha thaI jAya che. paraMtu jo mAtra paNa rAga rahe, pachI bhale te maMda-maMdatara ke maMdatama ja hoya, game tevI zubha hoya, - topaNa kevalajJAna ane anantasukha pragaTa thaI zakatAM nathI. AtmA pahelAM vItarAga bane che, pachI sarvajJa, sarvajJa thavA mATe vitarAgI thavuM jarUrI che; vatadeha nahIM, vitahADa nahIM, vitalohI paNa nahIM. ethI siddha thAya che ke rAgabhAva hADakAMo lohIthI paNa adhika apavitra che. tema chatAM paNa ApaNe ene dharma mAnI beThA chIe. A sAMbhaLIne loko coMkI UThe che. kahevA lAge che ke Apa kevI vAto karo cho - tIrthakara bhagavAnanAM hADa to vaja (vajavRSabhanArAca saMhanano nAM hoya che, lohI bilakula sapheda dUdha jevuM hoya che, ene Apa apavitra kaho cho? paraMtu bhAI sAheba ! Apa e kema bhUlI jAo cho ke lohI to lohI ja che, bhale te sapheda hoya ke lAla. A pramANe hADakAM to hADakAM ja che, pachI bhale te kamajora hoya ke majabUta. , mULa vAta A che ke lohI ane hADakAM pavitra hoya ke apavitra, eno AtmAnI pavitratA sAthe koI saMbaMdha nathI. lohI ane hADakAM eka jevA hovA chatAM paNa avratI-mithyAdRSTi apavitra che ane samyagdaSTi vratI-mahAvratI pavitra che. ethI e sahaja siddha thAya che ke AtmAnI pavitratA vitarAgatAmAM che ane apavitratA moha-rAga-dveSamAM; lohI-hADa-mAMsano enA thI koI saMbaMdha nathI. vAdirAja munirAjanA zarIramAM koDha nIkaLyo hato, topaNa teo parama pavitra hatA, zaucadharmanA svAmI hatA. gRhasthAvasthAmAM sanatakumAra cakravartInI jayAre kaMcana jevI kAyA hatI, jenA sauMdaryanI carcA IndrasabhAmAM paNa thatI hatI, je sAMbhaLIne devagaNa emanA darzanArthe AvatA hatA, tyAre to emane e kakSAno zaucadharma na hato, je kakSAno muni avasthAmAM hato. jayAre muniavasthAmAM emanA zarIramAM koDha nIkaLyo hato ne sAtaso varSa sudhI rahyo. e koDhayukata dazAmAM paNa emane traNa kaSAyanA abhAvarUpa zaucadharma vidyamAna hato. Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttamazauca) pa jarA vicAra to karo ke zaucadharma zuM che ? ene zarIranI zuddhi pUrato maryAdita karI devo e tatsaMbaMdhI ajJAna ja che. vyavahArathI ene paNa koI-koI sthaLe zaucadharma kahI devAmAM Ave che, paraMtu vastutaH lobhAnta kaSAyono abhAva e ja zaucadharma che. bIjA zabdomAM vItarAgatA ja vAstavika zaucadharma che. pUrNa vItarAgatA ane kevalajJAna pratidina nahAvAvALAone hotA nathI, jIvanabhara nahIM nahAvavAnI pratijJA karavAvALAone prApta thAya che. loko kahe che - hADakAM vagere apavitra padArthano sparza thavAthI to nahAvuM ja paDe che ne ? hA ! hA ! nahAvuM paDe che, paNa kone ? hADakA ne ja ne ? AtmA to asparzambhAvI che, tene to pANI sparzI paNa zakatuM nathI; hADakAM ja nahAya che. che ? jo ema vAta che to pachI munirAja nahAvAno tyAga zA mATe kare munirAja nahAvAno nahIM, nahAvAnA rAgano tyAga kare che. ane jayAre nahAvAno rAga ja emane na rahyo to pachI nahAvuM kevI rIte zakaya bane ? kevI vicitra vAta che ke A hADakAmaya zarIrane hADakAno sparza thavAthI nahAvuM paDe che. ApaNe badhA moMthI roTalI khAIe chIe, dAMtothI ene cAvIe chIe. dAMta zuM che? hADakAM ja to che. jayAM sudhI dAMta moMmA che - sparya che; potAnA sthAnathI dUra thatA ja te aspartha banI jAya che. AthI loko kahe che A jIvatAM hADakAM ane te marelAM. emanI dRSTimAM hADakAM paNa jIvatAM ane marelAM-ema be prakAranA hoya che. je kAMI paNa hoya, A badhI vAto vyavahAranI che. saMsAramAM vyavahAra cAle ja che. ane jayAM sudhI ApaNe saMsAramAM chIe tyAM sudhI ApaNe saghaLo vyavahAra nibhAvIe ja chIe, nibhAvavo paNa joIe. paraMtu mukitamArgamAM enuM koI sthAna ja nathI. A kAraNe ja mokSanA paMthI munirAja A vyavahArothI pAra hoya che; teo vyavahArAtIta hoya che. Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SS dharmanAM daza lakSaNa) anaMtAnubaMdhI, apratyAkhyAna ane pratyAkhyAna-A traNa kaSAyonA abhAvarUpa vAstavika zaucadharma-nizcayArUDha-vyavahArAtIta munirAjone ja hoya che, kemake emaNe parama pavitra jJAnAnaMdasvabhAvI nijAtmAno ati ugra Azraya lIdho che. teo AtmAmAM ja jAmI gayA che, emAM ja ramI gayA che. anaMtAnubaMdhI ane apratyAkhyAna-e be kaSAyonA abhAvamAM ane mAtra anaMtAnubaMdhInA abhAvamAM pragaTa thanAra zaucadharma kramazaH dezavratI ane avratI samyagdaSTine hoya che. samyagdaSTi ane dezavratI zrAvakone pragaTa thato zaucadharma che to vAstavika ja, chatAM emAM eTalI nirmaLatA nathI hotI jeTalI munidazAmAM hoya che. saMpUrNa zaucadharma to vItarAgI sarvajJa bhagavaMtone ja hoya | svabhAvathI to badhA ja AtmAo parama pavitra ja che, vikRti mAtra paryAyamAM che. paraMtu jayAre paryAya parama pavitra AtmasvabhAvano Azraya le che to paNa pavitra thaI jAya che. paryAya pavitra thavAno ekamAtra upAya parama pavitra AtmasvabhAvano Azraya levo e ja che. "para" nA Azraye paryAyamAM apavitratA ane "sva" nA Azraye paviMtratA pragaTa thAya che. . samayasAra gAthA 7ra nI TIkAmAM AcArya amRtacandra AtmAne atyaMta pavitra ane moha-rAga-dveSarUpa AsavabhAvone apavitra batAvyA che. emaNe Asavatatvane azuci kahyuM che, jIvatatva ane ajIvatatvane nahIM. AtmA jIva che, zarIra ajIva che. banneya apavitra nathI; apavitra to Asava che, je lobhAdi kaSAyorUpa che. svabhAvanI zucitAmAM evuM sAmarthya che ke jo enA prati paryAya jhUke, ane jo paryAya sparze to te ene pavitra banAvI de che. pavitra kahe che ja ene ke jeno svarza thatAM sparzanAra pavitra thaI jAya. te pavitra kema hoya je bIjAne sparzavAthI apavitra thaI jAya? pArasamaNi to ene kahe che jene sparzavAthI loDhuM suvarNa thaI jAya. jene sparzanA suvarNa loDhuM thaI jAya te thoDo ja pArasamaNi kahevAya? A ja pramANe je apavitra paryAyane sparzavAthI apavitra thaI jAya te svabhAva kema hoya? svabhAva to enuM nAma che jenA Azraye paryAya paNa pavitra banI jAya. pavitra svabhAvano sparza pAmIne je paryAya svayaM pavitra thaI jAya Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttamazauca) . te paryAyanuM nAma ja zaucadharma che. - AtmasvabhAvanA sparza vinA arthAtu AtmAnA anubhava vinA zaucadharmano AraMbha paNa thato nathI. zaucadharmano ja zuM - badhA ja dharmono AraMbha AtmAnubhUtithI ja thAya che. AtmAnubhUti uttamakSamAdi sarva dharmonI janetA che. tethI jemane paryAyamAM pavitratA pragaTa karavI hoya arthAt jemane zaucadharma prApta karavo hoya temaNe Atmonmukha banI AtmAnubhUti prApta karavAno udyama karavo joIe. - badhA AtmAo Atmonmukha banI potAnI paryAyamAM parama pavitra ziaucadharmane prApta karo-evI pavitra bhAvanA sAthe virAma pAmuM chuM. Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttama satya satyadharmanI jayAre paNa carcA cAle che tyAre dhaNuM karIne satyavacanane ja satyadharma samajI levAmAM Ave che. satyadharmanA nAme satyavacananAM ja guNagAna gAvAmAM Ave che. ema kahevAmAM Ave che ke satya bolavuM joIe, jUThuM kadI paNa nahIM bolavuM joIe; jUThA AdamIno koI vizvAsa karatuM nathI. dukAnadArImAM paNa jenI ekavAra sAcApaNAnI khyAti jAmI gaI te jAmI gaI, pachI bhale te bamaNA paisA paNa le, koI pUche nahIM. jarA vicAra to karo ke A satyavacana bolavAno upadeza che ke satyanI oTa heThaLa lUMTavAno. mArA kahevAnuM prayojana A che ke ApaNe satyavacananuM paNa yathArtha prayojana samajatA nathI to pachI satyadharmanI vAta to bahu ja dUra che. sAmAnya jano to satyavacanano satyadharma samaje ja che; paraMtu Azcarya to tyAre thAya che ke jayAre satyadharma para varSothI vyAkhyAna karavAvALA vidvAno paNa satyavacanathI vizeSa AgaLa vadhatA nathI. satyavacanane paNa jinAgamamAM vyavahArathI satyadharma kahevAmAM Avela che ane enA para vistRta vivecana paNa thaela che. enuM paNa potAnuM mahatva che, upayogitA che; Ama chatAM jayAre aMtastala para jaI nizcayathI vicAra karIe to satyavacana ane satyadharmamAM mahAna aMtara dekhAI Ave che. satyadharma ane satyavacana bilakula bhinna-bhinna be vastu mAlUma paDI Ave che. dhyAnamAM rahe ke ahIM jinAgamamAM varNavelA uttamakSamA, uttamamArdava, uttamazauca, uttamasatya vagere daza dharmomAM je uttama satyadharma kahevAmAM Avelo che--enI carcA apekSita che. ahI satyadharmanuM samasta vizleSaNa ukata prasaMgamAM ja karavAmAM AvI rahela che. gAMdhIjIe paNa satyane vacananI sImAthI para-upara svIkArela che. teo satyane IzvaranA svarUpamAM dekhe che. (Truth is God). Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttamasatya) . 9 jayAM satyanI zodha, satyanI upAsanAnI vAta cAle che tyAM nizcitapaNe satyavacananI zodhanI vAta nathI, paraMtu koI evA mahatvapUrNa avyakata satyanI vAta che je upAsya hoya, Azraya karavA yogya hoya. dArzaniko ane AdhyAtmika purUSonuM upAsya, AzrayadAtA satya mAtra vacanarUpa hoI zake nahI. jenA Azraye dharma pragaTa thAya, je ananta sukha-zAnino Azraya banI zake evuM satya koI mahAna cetanatatva ja hoI zake. ene vANIvilAsa pUratuM maryAdita karI zakAya nahIM. ene vacana pUratuM maryAdita karavuM e ja svayaM sauthI moTuM asatya che. ' AcAryoe vANInI satyatA ane vANInA saMyama upara paNa vicAra karelo che, paraMtu ene satyadharmathI pRthaka ja rAkhela che. vANInI satyatA ane vANInA saMyamane jIvanamAM utAravA mATe temaNe ene cAra sthAnomAM bAMdhyA che - (1) satyANavrata (ra) satyamahAvrata (3) bhASAsamiti ane (4) vacanagupti. ' . mukhyapaNe sthULa jUThuM na bolavuM e satyANuvrata che. sUkSma paNa jUThuM na bolavuM, haMmezA satya ja bolavuM e satyamahAvrata che. satya paNa kaThora, apriya, asIma na bolatA hita-mita ane priya vacana bolavuM e bhASAsamiti che, ane bolavuM ja nahIM - e vacanagupti che. A pramANe ApaNe joIe chIe ke jinAgamamAM vacanane satya ane saMyamita rAkhavA mATe ene cAra sthAnomAM pratibaMdhita karela che. tAtparya A che ke jo bolyA vinA cAle to bolo ja nahI; na cAle to hita-mita-priya vacana bolo ane te paNa saMpUrNa satya, jo sUma asatyathI na bacI zakAya to sthULa asatya to kadIya na bolo. che . ahIM vacanane asti ane nAsti-bane bAjuthI bAMdhI lIdhuM che. satyANuvrata ane bhASAsamitimAM zuM bolavuM ane kevuM bolavuM enA rUpa mAM ati ne tathA vacana gupti mAM bolavuM ja nahIM (mauna) nA rUpamAM nAstine laI lIdhuM che. A pramANe ahIM bolavuM ane nahIM bolavuM--ema vANInA baMne paDakhAone samAviSTa karI lIdhAM che. ' vANIne ATalI saMyamita karI dIdhA pachI have zuM bAkI rahI jAya che ke jethI satyadharmane paNa Apa bhASAnI sImAmAM bAMdhavA Icche cho ? " satyadharmane vacana pUrato sImita karI devAthI eka moTuM nukasAna e Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 dharmanAM daza lakSaNa) thayuM ke enI zodha ja khovAI gaI. jenI zodha-khoLa cAlu hoya te maLI AvavuM saMbhavita che, paNa jenI zodha ja khovAI gaI hoya te kevI rIte maLe ? jayAM sudhI satya samajamAM na Ave tyAM sudhI tenI zodha cAlu rahe che. paraMtu koI asatya vastune satya mAnI levAmAM Ave to enI zodha-khoLa paNa baMdha karI devAmAM Ave che. jayAre zodha-khoLa ja baMdha karI devAmAM Ave to pachI maLavAno prazna ja kayAM rahe che ? hatyArAnI zodha tyAM sudhI ja thAya che jayAM sudhI hatyAnA aparAdha mATe koI ne pakaDavAmAM na Avyo hoya jeNe hatyA karI na hoya tene jo hatyAnA aparAdhI tarIke pakaDI levAmAM Ave, sajA karavAmAM Ave, to sAco hatyAro kadIye nahIM pakaDAya. kemake have to phAIla ja baMdha thaI gaI, jagatanI dRSTimAM hatyAro maLI ja gayo, tene sajA paNa maLI gaI. have zodhavAnuM--khoLavAnuM zuM kAma ? jayAre zodhavAnuM ja baMdha thaI gayu to sAco hatyAro maLI Avavo paNa asaMbhavita che. A ja pramANe jayAre satyavacanane satyadharma mAnI levAmAM Avyo to pachI vAstavika satyadharma nI zodhano prazna ja kyAM rahyo ? satyavacanane satyadharma mAnI levAmAM sauthI moTo hAni e thaI ke satyadharmanI zodha khovAI gaI--baMdha paDI gaI. satyadharma zuM che ? A nahIM jANanAra jijJAsu koI ne koIvAra satyadharmane prApta karI leze, kemake zodha cAlu che; paraMtu satyavacanane ja satyadharma mAnI beThelAone satya prApta thavuM saMbhavita nathI. aNuvrata grahastho hoya che, munione nahIM. mahAvrata munione hoya che, gRhasthone nahIM. e ja pramANe bhASAsamiti ane vacanagupti munione hoya che, gRhasthone nahIM. aNuvrata, mahAvata, gupti ane samiti gRhastho ane munione hoya che, siddhone nahIM! avirata samyadRSTione paNa nahIM. jayAre uttamakSamAdi dazadharma pota-potAnI bhUmikAnusAra avirata samyagdaSTiothI mAMDIne siddho sudhInA jIvomAM hoya che. vANI pudgalanI paryAya che ane satya AtmAno dharma che. AtmAno dharma AtmAmAM rahe che, zarIra ane vANImAM nahIM. je AtmAnA dharmo che te saMpUrNa dharmonA svAmI evA siddhomAM hovA anivArya che. uttamakSamAdi dazadharma jemAM satyadharma paNa samAviSTa che - te siddhomAM vidyamAna che; paraMtu - Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 71 uttamasatya) - emanAmAM satyavacana nathI. tethI siddha thAya che ke nizcayathI satyavacana e satyadharma nathI.. ahIM eka prazna saMbhavita che ke zuM aNuvrata, mahAvrata dharma nathI? zuM samiti, gupti paNa dharma nathI? te aNuvrato ane mahAvratone AcArya umAsvAmIe tatvArthasUtra AsavAdhikAramAM lIdhA che. jo ke emane koI-koI sthaLe upacArathI dharma kahyo che, paraMtu je Asava hoya, baMdhanA kAraNa hoya temane nizcayathI dharmasaMjJA kema hoI zake? | gupti, samiti paNa uttama satyadharma nathI. tAtparya A che ke je 'uttamasatyadharmanI carcA ahIM cAlI rahI che; gupti, samiti te dharmarUpa nathI. dhyAna devA yogya vAta A che ke gupti, samiti ityAdithI vizeSa pRthakapaNe dazadharmonI carcA AcAryoe karI che. jo badhAne dharma ja kahevA hoya to Amane judA pADI dharma kahevAnuM zuM prayojana? je apekSAe Amane pRthakapaNe dharma kahyA che te apekSAe huM kahevA mAguM chuM ke te badhA A dazadharmo paikI koI dharma nathI. athavA jenI carcA cAlI rahI che te "satyadharma teo (gati Adi) nathI. adhika spaSTa karyuM to nicayathI vacanane satyadharma sAthe koI saMbaMdha nathI, kemake aNuvatI ane mahAvratIonuM satya bolavuM e satyAvrata ane satyamahAvratamAM gaNAze, hita-mita-priya vacana bolavuM - e bhASA-samitimAM tathA na bolavuM - e vacana-guptimAM samAviSTa thaI jaze. have vacananI evI koI sthiti bAkI nathI rahetI jene satyadharmamAM gaNI zakAya. jo satya bolavAne satyadharma mAnIe to siddhone satyadharma raheze nahI. kemake satya bolatA nathI. teo bolatA ja nathI to pachI satya ane jUThano prazana ja kayAM UThe che? zuM satyadharma dhAraNa karanAre bolavuM jarUrI che? zuM jIvanabhara mauna rahenAra satyadharmadhArI na thaI zake? enAthI bacavA mATe jo ema kahevAmAM Ave ke teo satya to nathI bolatA, paraMtu jUTha paNa to nathI bolatA; tethI emane satyadharma che. to pachI satya bolavuM e satyadharma na rahyo, balka jUThuM na bolavuM e satyadharma thayo. paraMtu A vAta paNa tarkanI kasoTI para yathArtha utaratI nathI. kemake e jUThuM nahIM bolavAne satyadharma mAnIe to pachI vacanavyavahArathI rahita Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 dharmanAM daza lakSaNa) ekendriyAdi jIvone satyadharmadhArI mAnavA paDaze, kemake teo paNa kadI jUThuM bolatA nathI. jayAre e bolatA ja nathI to pachI jUThuM bolavAno prazna ja kyAM uThe che? A pramANe ApaNe joIe chIe ke na to satya bolavuM e ja satyadharma che tema ja na to jUThuM na bolavuM e paNa. sIdhI ane spaSTa vAta A che ke je satyadharmanI carcA ahI cAlI rahI che te na satya bolavAmAM che, na hita-mita-priya bolavAmAM e bolavAnA niSedharUpa maunamAM paNa nathI. kAraNa ke A badhA vANInA dharmo che ane ahIM vivakSita satyadharma e AtmAno dharma che. ' je vAstavika dharma che te saMpUrNapaNe pragaTa thaI gayA pachI samApta thaI jatA nathI. uttamakSamAdidharma siddhAvasthAmAM paNa rahe che, paraMtu aNuvrata-mahAvrata eka avasthA vizeSamAM ja rahe che. te je te avasthAnA dharma hoI zake che, paNa AtmAnA nahIM. gRhastha aNuvrata grahaNa kare che, paNa jayAre te ja gRhastha manidharma aMgIkAra kare che to mahAvrata grahaNa kare che, aNuvrata chUTI jAya che. je chUTI jAya to dharma kevo? " aNuvrata, mahAvrata, gupti, samiti-A mArgamAM AvelA mukAmanAM sthAna che, aMtima gantavya-siddhisthAna nathI, prAptavya nathI, aMtima lakSya siddha avasthA che. jemAM paNa rahevAvALA uttamakSamAdi dharmajIvanA vAstavika dharma che. * - have ApaNe e satyadharmane samajavo ke je ekendriyathI mAMDIne paMcendriya sudhInA cAreya gatinA badhA mithyAdRSTi jIvomAM maLI Avato nathI ane samyagdaSTithI mAMDIne siddho sudhInA badhA sabhyadraSTi jIvomAM pota-potAnI bhUmikAsAra jovAmAM Ave che. dravyanuM lakSaNa sat che. AtmA paNa eka dravya che, tethI te satusvabhAvI che. satasvabhAvI AtmAnA Azraye AtmAmAM je zAMtisvarUpa vItarAga pariNati utpanna thAya che ene nizcayathI satyadharma kahe che. satya sAthe joDelo 'uttama' zabda mithyAtva nA abhAva ane amyagdarzana nI sattA no sUcaka che. mithyAtvanA abhAva vinA to satyadharmanI prApti thavIja saMbhavita nathI. jayAM lagI A AtmA vastunuM - vizeSa karIne AtmavastunuM yathArtha svarUpa samaje nahIM tyAM lagI satyadharmanI utpatti ja saMbhavita nathI. jenI Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 73 uttamasatya) : utpatti ja na thaI hoya tenI vRddhi ane saMvRddhino savAla ja udbhavato nathI. AtmavastanI sAcI samaja AtmAnubhava vinA saMbhavita nathI. mithyAtvanA abhAva ane samyakatvanI prApti mATe prayojanabhUta anAtmavastuonuM to mAtra satyajJAna ja apekSita che, paraMtu AtmavastunA jJAnanI sAthe sAthe to anubhUti paNa Avazyaka che. anubhUti vinA samyapha AtmajJAna saMbhavita nathI. uttamasatya eTale samyagdarzana ane samyajJAna sahita vItarAgabhAva satya bolavuM, e to nizcaya thI sabhyadharma che ja nahIM, parantu mAtra satya jANavuM satya mAnavuM e paNa vAstavika satyadharma nathI; kemake mAtra jANavuM, ane mAnavuM e anukrame jJAna ane zraddhA guNanI paryAyo che; jayAre satyadharma cAritra guNanI paryAya che, cAritranI dazA che. uttamakSamAdi dazadharma cAritrarUpa che-e vAta dazadharmonI sAmAnya carcAmAM sArI peThe spaSTa karavAmAM AvelI che. ' tethI satyavacananI vAta to dUra, mAtra sAcI zraddhA ane sAcI samaja paNa satyadharma nathI, paraMta sAcI zraddhA ane sAcI samajapUrvaka utpanna thatI vitarAga pariNati e ja nizcayathI uttama satyadharma che. .: niyama nAma cAritranuM che. niyamanI vyAkhyA karatAM AcArya kundakunda | niyamasAramAM lakhe che :. kasuvayariyAM yAtrImAvavAmAM vizvA | -pA no jJAti tarasa Tu niyama dave niyama ||12|| zabhAzabha vacana-racanA ane rAgAdi bhAvonuM nivAraNa karIne je - AtmAne dhyAve che, tene niyamathI (nizcitapaNe) niyama hoya che. ahIM paNa cAritrarUpa dharmane vANI (zubhAzubha vacana-racanA) ane rAgAdi bhAvonA abhAvarUpa kahyo che. satyadharma paNa cAritrano eka bheda che, tethI te paNe vANI ane rAgAdi bhAvonA abhAvarUpa hovo joIe. satu eTale jenI sattA che. je padArthanI je svarUpe sattA che tene tevo ja jANavo e satyajJAna che, tevo ja mAnavo e satyazraddhAna che, tevo ja kahevo e satyavacana che; ane AtmasvarUpamAM satyazraddhAna-jJAnapUrvaka vitarAgabhAvanI utpatti thavI e satyadharma che. Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 . dharmanAM daza lakSaNa) asatanI sattA to sApekSa che. jIvano ajIvamAM abhAva, ajIvano jIvamAM abhAva-arthAt jIvanI apekSAe ajIva asatu ane ajIvanI apekSAe jIva asatu che, kemake pratyeka padArtha svacatuSTayanI apekSAe satuM ane paracatuSTayanI apekSAe asat che. vastutaH lokamAM je kAMI paNa che te sarva satu che, asat kAMI paNa nathI. paraMtu lokonuM kahevuM che ke amane to jagatamAM asatyanuM ja sAmrAjaya jovAmAM Ave che, satya kayAMya najare ja paDatuM nathI. paraMtu bhAI ! tArI draSTinI kharAbI che, vastusvarUpa nI nahIM. satya to ene ja kahevAya jenI loka mAM sattA hoya. jarA vicAra karo ke satya zuM che ane asatya zuM che? . "A ghaTa che' - AmAM traNa prakAranI sattA che. "ghaTa' nAmanA padArthanI sattA che, "ghaTa" ne jaNanArA jJAnanI sattA che ane "ghaTa' zabdanI paNa sattA che. e ja pramANe "paTa' nAmano padArtha, ene jANavAvALa jJAna ane "paTa" zabdanI paNa sattA jagatamAM che. jemanI sattA che te sarva satya che. A traNeyano sumeLa hoya to jJAna paNa satya, vANI paNa satya ane vastu to satya che ja. paraMtu jayAre vastu, jJAna ane vANIno sumeLa na hoya - moDhethI bole to "paTa" ane saMketa kare "ghaTa ane ApaNe jANIe "paTa'-to jJAna asatya (mithyA) banaze; vastu to asatya thavAnI rahI. te to kadIya asatya hoI ja zakatI nathI. te to haMmezA ja svarUpathI che ane para-rUpathI nathI. tethI e siddha thayuM ke asatya vastumAM nathI, ene jANavAvALA jJAnamAM, mAnavAvALI zraddhAmAM athavA kahevAvALI vANImAM hoya che. tethI huM to kahuM chuM ke ajJAnIonAM jJAna, zraddhAna ane vANI sivAya lokamAM asatyanI sattA ja nathI; sarvatra satyanuM ja sAmrAjaya che. vastutaH jagata pILuM nathI, paraMtu ApaNane pILiyo (-kamaLo) thaI gayo che; tethI jagata pILuM dekhAya che. A pramANe jagatamAM to asatyanI sattA ja nathI; paraMtu asatya ApaNI draSTimAM evuM to bhaLI gayuM che ke te jagatamAM dekhAvA mAMDe che. sudhAro paNa jagatano nahIM, paraMtu ApaNI dRSTino, ApaNA jJAnano karavAno che. satyanI navI utpatti karavAnI nathI, satya to che ja; je jevuM Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttamasatya) che te satya ja che. ene yathArtha jANavAnuM ane mAnavAnuM che. sAcuM--yathArtha jANavuM ane mAnavuM e ja satya prApta karavA rUpa che. ane Atmasatyane prApta karI rAgadveSano abhAva karIne vItarAgatArUpa pariNati prApta thavI e satyadharma che. 75 jo huM paTane paTa kahuM to satya che, paraMtu paTane ghaTa kahuM to asatya che. mArA kahevAthI paTa, ghaTa to thaI javAnuM nathI, te to paTa ja raheze. vastumAM asatya kayAM pravezyuM che ? asatyano praveza to vANImAM thayo. A ja pramANe jo paTane ghaTa jANe to jJAna asatya thayuM, vastu to nahIM. me paTane ghaTa jANyo, mAnyo athavA kahlo--emAM paTano zuM aparAdha che ? doSa to mArA jJAna vA vANImAM thayo che. doSa haMmezA jJAna athavA vANImAM ja thAya che, vastumAM nahI. doSa jayAM thayo hoya tyAMthI dUra karavo joIe jayAM thayo ja na hoya tyAMthI dUra karavAnA vyartha prayatnathI zuM lAbha ? DAgha caherA para che ane dekhAya che darpaNamAM. koI darpaNane sApha kare to DAgha jaze nahIM, paraMtu darpaNa sApha thaI javAthI ethIya vizeSa spaSTa dekhAze. DAgha dUra karavA mATe cahero dhovo joIe. phoTogrApharanI pAse jaI ne loko'kahe che ke mAro suMdara phoTo laI lo. paraMtu bhAI sAheba ! phoTo to ApanuM jevuM rUpa haze tevo Avaze, suMdara kayAthI Avaze ? Apane Apano phoTo paDAvavo che ke suMdara ? Apano phoTo leze to suMdara nahIM hoya ane phoTo suMdara haze to te Apano nahIM hoya, kemake jayAre ApanuM rUpa ja suMdara nahi hoya to phoTo suMdara kevI rIte Avaze ? vastutaH to jevuM che tevAnuM nAma ja suMdara che, paraMtu duniyA kayAM mAne che ? koIne eka AMkha che ane phoTAmAM baMne AvI jAya to phoTo suMdara banI jaze ? suMdara bhale kahevAmA Ave paNa te vAstavika nahIM hoya. ame to vAstavikane ja suMdara kahIe chIe. vastu jevI che tevI jANavAnuM nAma satya che; bhalI-bUrI jANavAnuM nAma satya nathI. vastumAM bhalA--bUrAno bheda karavo e rAga-dveSanuM kArya che. jJAnanuM kArya to vastu jevI che tevI jANavAnuM che. ApaNe koI vastune kayAMka surakSita rAkhIne bhUlI jaIe chIe ane Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 dharmanAM daza lakSaNa) kahIe chIe ke amuka vastu khovAI gaI che. paraMtu vastu khovAI che ke enuM jJAna khovAyuM che. vastu to jayAM rAkhI hatI tyAM hamaNAM paNa paDI che. vastune nahIM, enA jJAnane khoLavAnuM che. asatya kAM to vANImAM hoya che vA jJAnamAM vastumAM nahIM. vastumAM asatyanI sattA ja nathI. vastune ApaNA jJAna ane vANIne anurUpa banAvI zakAyI nathI ane banAvavAnI AvazyakatA paNa nathI. AvazyakatA ApaNAM jJAna ane vANIne vastusvarUpane anurUpa banAvavAnI che. jayAre jJAna ane vANI vastusvarUpane anurUpa thaze tyAre te satya haze. jayAre AtmA sasvabhAvI AtmAnA Azraye vItarAga pariNatine prApta thaze tyAre te satyadharmano svAmI banaze. jeTalA aMze prApta thaze teTalA aMze satyadharmano svAmI thaze. vANInI satyatA mATe vANIne vasusvarUpane anukULa DhALavI joIze. satya bolavA mATe satya jANavuM jarUrI che. satyane jANyA vinA satya kema bolI zakAya? ghaNAkharA loko kahe che ke emAM zuM che? jevu joyuM, jANuM, sAMbhaLyuM-tevuM ja kahI dIdhuM e satya che. AnA AdhAre teo kahe che ke satya bolavuM saheluM che paNa jUThuM bolavuM kaThaNa, kemake emane anusAre satya bolavAmAM zuM che- jevuM dekhyuM, jANuM, sAMbhaLyuM tevuM ja kahI dIdhuMparaMtu jUThuM bolavA mATe yojanA banAvavI paDe che, dharamAM badhA lokone tAlIma ApavI paDe che ke jethI jUTha pragaTa na thaI jAya. eka jUThanI pAchaLa hajAra jUThANA bolavA paDe che, chatAM paNa te pragaTa thaI javAnI zaMkA to banI ja rahe che. jemake-koIe daravAjo khakhaDAvyA-vA phonanI dhaMTaDI vAgI. daravAjo kholatAM ja athavA phonanuM risIvara uThAvatA ja sAmAvALAe pUchayuM, amuka vyakita che? jo sAcuM kahevuM hoya to tarata ja kahI devAya che ke nahIM paraMtu jo jUha kahevuM hoya to jou, Apa koNa cho? zuM kAma che?' ItyAdi lAMbI prazna-mALA enI sAme rajU karavI paDaze, ane aMdara pUchIne uttara ApavAmAM Avaze. jo bALaka athavA nokara jUTha bolavAmAM hoziyAra na hoya to ema paNa kahI deze ke pitAjIe kahyuM che yA sAhebe kahyuM che ke ghare nathI ema kahI do. kadAcit eNe barAbara kahI paNa dIdhu ke "nathI', topaNa koI anya dvArA koIvAra vAta pragaTa paNa thaI zake che. tethI emane anusAra satya bolavuM saraLa che paNa juTha bolavuM kaThaNa. Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttamasatya) 77 paraMtu mArUM kahevuM e che ke A saghaLI mahenata jUThuM bolavA mATe nahIM paNa jUThane chUpAvavA mATe karavI paDe che jUThane satyano aMcaLo oDhADavA mATe karavI paDe che jUThThuM bolavAmAM zuM che ? samajayA--vicAryA vinA manamAM je Ave te bolI nAkho, te geraMTIthI jUTha to haze ja. koI pUche ke dillImAM keTalA kAgaDA che ? satya bolanAre to vicAravuM paDaze. ema paNa bane ke te uttara na paNa ApI zake, athavA ema kahevuM paDe ke mane khabara nathI; paraMtu jUThuM bolavAvALAne zuM ? koI paNa saMkhyA batAvI de. gaNyA vinA je kAMI saMkhyA batAvaze te nizcayapaNe jUThI to haze ja. huM ja Apane pUchuM ke AjakAla sUrya keTalA vAgye Uge che ? batAvo, Apa cUpa kema rahI gayA ? eTalA mATe ke Apa jUThuM bolavA IcchatA nathI athavA satyanI khabara nathI. jUThuM ja bolavuM hoya to game te kahI dezo, paraMtu satya bolavAmAM khUba bhAre javAbadArI rahelI che, tethI samajayA--vicAryA vinA satya bolI zakAtuM nathI. satya bolatA pahelAM satya jANavuM atyaMta jarUrI che. A vAta prayojanabhUta tatvonA saMbaMdhamAM ethI ye vizeSa mahatvanI banI jAya che. laukika vastuonI saMbaMdhamAM bolavAmAM AveluM jUTha paNa joke pApabaMdhanuM kAraNa che topaNa prayojanabhUta tatvonA viSayamAM bolavAmAM AveluM jUTha to mahApApa che, anaMta saMsAranuM kAraNa che, potAnuM ane paranuM mahA bhAre ahita karanArU che. tethI jo vastutatvanI sAcI jANakArI na hoya to vAhiyAta gappAM nahIM karavA joIe - mauna rahevuM hitakara che. mukita-mArgamAM satya bolavuM anivArya nathI; paraMtu satya jANavuM, satya zraddhavuM, ane Atma--satyanA AzrayathI utpanna vItarAgaparipatirUpa satyadharma prApta karavo e jarUrI che, kemake bolyA vinA mokSa thaI zake che; paraMtu vinA jANye, mAnye ane tadarUpa pAraNamita thayA vinA nahIM. satya jANatA jIvanabhara paNa na bolavAmAM Ave to kAMI pharaka paDato nathI, paraMtu jANyA vinA na cAle. agnine koI garama na kahe, topaNa te garama raheze. ene garama rahevA mATe e Avazyaka nathI ke ene koI garama kahe ja. e ja pramANe ene koI garama ja jANe tyAre paNa te garama ja raheze. te ja pramANe vastunuM satyasvarUpa Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 dharmanAM daza lakSaNa) paNa vANInI apekSA nathI rAkhatuM ane te jJAnanI paNa apekSA nathI rAkhatuM. te to haMmezA satya ja che. tene te ja svarUpe jANavAvALuM jJAna satya che, mAnavAvALI zraddhA satya che, kahenArI vANI satya che, ane tadanukULa AcaraNa karavAvALuM AcaraNa paNa satya che. ApaNe mULa satyane ja bhUlI gayA chIe; to enA Azraye pragaTa thavAvALA jJAna, zraddhAna, cAritra ane vANInuM satya ApaNAM jIvanamAM kema karI pragaTa thAya? aMtaramAM vidyamAna jJAnAnaMdasvabhAvI trikALika dhruva Atmatatva ja, parama satya che. tenA Azraye utpanna thayeluM jJAna, zraddhAna ane vItarAga pariNati ja uttamasatyadharma che. Ajano yuga samanvayavAdI yuga che. ati utsAhamAM keTalAka loko vastutatvanA saMbaMdhamAM paNa samanvayanI vAto kare che. paraMtu vastunA satya svarUpane samajavAnI AvazyakatA che, samanvayanI nahIM. vastunA svarUpamAM samanvayane avakAza ja kyAM che? ane enA saMbaMdhamAM samanvaya karanAra ApaNe te koNa? samanvayamAM banne pakSoe jhukavuM paDe che. samavayano AdhAra satya nathI, zakita hoya che. samanvayamAM satyavAdInI vAta nahIM, zakitazALInI vAta mAnavAmAM Ave che. agni kevo che? ThaMDo ke garama? A jANavA mATenI vAta to hoI zake che, paraMtu emAM samanvayanI zuM vAta che? jo koI kahe ke agni ThaMDo che ane koI kahe ke garama che, to emAM zuM samanvaya thaI zake? pacAsa TakA ThaMDo ane pacAsa TakA garama-ema zuM mAnI levAya? jo na mAno to samanvaya nahIM thAya, mAnI lo to satya raheze nahIM. vastunA satya svarUpane ApanA samanvayano svIkAra paNa kayAM che? kadAcit Apa sarvasaMmatithI paNa agnine ThaMDo mAnI lo to zuM agni ThaMDo banI jaze? nahIM, kadIya nahIM. agni to jevo che tevo ja raheze. agni kevo che e vAstava mAM paMcAyata besADavAne badale sparza karIne jANavuM e sAco upAya che. te ja pramANe satya vastutatva saMbaMdhamAM paMcAyatI abhiprAyane badale AtmAnubhava karavo e ja sAco mArga che. * vastunA svarUpanI sAcI samajanuM nAma dharma che. satyane samayanI nahI, samajavAnI AvazyakatA che. satya ane zAMti samajathI maLe che, samanvayathI nahIM. Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttama satya) A camatkArapriya vizvamAM satyanI AvazyakatA paNa kone che? ene prApta karavAnI ekamAtra tamannA kone che, tarasa kone che? enI kiMmata paNa koNa kare che? ahIM to camatkArane namaskAra che. eka sAdhAraNa sarakho jAdUgara bajAramAM rastA upara Ubho rahI, lokone jUThI karI batAvavIne seMkaDo rUpiyA ekaThA karI le che, jayAre eka kheDUtane sAcI kerInA pacAsa paisA prApta karavA paNa kaThaNa che. sAcI kerI kharIdatI veLA loko hajAra doSo kADhe che. jAdUgara to mAtra karI batAve che, Apato nathI; jayAre kheDUta to Ape paNa che. jAdUgaranI pAse kerI che ja nahIM, te Ape paNa kayAMthI? te to chaLa race che, hAthanI cAlAkI batAve che, ApaNI najarabaMdhI kare che. paraMtu A jagatamAM kapaTabAja Adara pAme che, dhana pAme che. ApaNane enI mahimA Ave che. je ApaNI najara baMdha kare che; enI nahIM je khole che. loko kahe che zuM kamAla karI, kerI hatI ja nahIM ane batAvI dIdhI che ne gajaba! paraMtu huM kahuM chuM ke kamAla che ke kapaTa ! jJAnI to ene kahevAya che. je hoya ene dekhADe, je na hoya ene dekhADavAvALo to chetarapiMDI karanAra, dhUrta ja hoI zake che. paraMtu loko satya prati utsAha dharAvatA nathI, mahimAvaMta thatA nathI; chaLayukata camatkArathI prabhAvita bane che. kahe che ke satyamAM zuM che? te to che ja, ene dekhADavAmAM zuM kauzalya che? camatkAra to je nathI tene dekhADavAmAM rahelo che. asatya prati jeone bahumAna che teone satya prApta thavuM mAtra kaThaNa ja nahiM, asaMbhavita paNa che. satya to satyanAM rUci, mahimA ane laganI vALAMone ja prApta thAya che. Atma satyanI tIvra rUci jAgRta thAya, eno mahimA Ave, ene prApta karavAnI tIvratama laganI lAge, ene prApta karavAno antaronmukhI purUSArtha jAge ane satyanI prApti na thAya e asaMbhavita che. satya zodhanArane satya prApta thAya ja che. Atma vastunA saikAlika satyasvarUpanA Azraye utpanna thavAvALo vItarAgapariNatirUpa uttamasatyadharma mAnava-mAnavamAM pragaTa thAo evI pavitra bhAvanA sAthe virAma laIe. Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttama saMyama * "saMyamanaM sNymH| athavA vratasamitikaSAyadaNDendriyANAM dhAraNAnupAlananigrahatyAgajayAH sNymH| saMyamanane saMyama kahe che. saMyamana eTale upayogane para padArthanI khaseDI laI Atmasanmukha karavo, potAnAmAM joDavo, potAnAmAM ekAgra karavo. upayoganI svasammukhatA, svalInatA ja nizcaya-saMyama che. athavA pAMca vrato dhAraNa karavAM, pAMca samitionuM pAlana karavuM, krodhAdi kaSAyono nigraha karavo, manavacana-kAyarUpa traNa daMDono tyAga karavo, ane pAMca IndriyonA viSayone jItavA-e saMyama che. saMyamanI sAthe joDelo "uttama' zabda samyagdarzananI sattAno sUcaka che. je pramANe bIja vinA vRkSanI utpatti, sthiti, vRddhi ane phalAMgama saMbhavita nathI; te ja pramANe samyagdarzana vinA saMyamanI utpatti, sthiti, vRddhi ane phalAgama saMbhavita nathI. A saMdarbha mAM mahAna diggaja AcArya vIrasenasvAmI lakhe che so saMjamo jo sammAviNAbhAvI Na. apnno| sayaMma te ja che je samyakatvano avinAbhAva hoya, anya nahIM. A vAta "dhavalA, prathama pustaka mAM A pramANe praznottararUpe darzAvavAmAM AvI che :- prazana :- keTalAya mithyASTi saMyata (saMyamI) jovAmAM Ave che? uttara :nahI; kemake samyagdarzana vinA saMyamanI utpatti ja hoI zakatI nathI.1 saMyama mukitanuM sAkSAt kAraNa che. duHkhonI chUTavAno ekamAtra upAya 1. 2. dhavalA pustaka 1, khaMDa 1, bhAga 1, sUtra 4, pAnuM 144.. dhavalA pustaka 12, khaMDa 4, bhAga 2, sUtra 17, pAnuM 81. Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * 81 | uttamasaMyama) samyagdarzanasahita saMyama arthAt uttamasaMyama ja che. saMyama dhAraNa karyA vinA tIrthakarone paNa mokSa prApta thato nathI. kahyuM paNa cheHjisa binA nahIM jinarAja sIjhe, tU rUlyo jaga kIcame, Ika gharI mata visaro karo nita, Ayu jama mukha bIcameM. 2 - niraMtara motanI AzaMkAthI dherAelA mAnavIne kavi preraNA Ape che ke saMyamane eka ghaDI paNa bhUlo nahI (saMyama viNa ghaDi ekahu ne jAI), kemake A AkhuMya vizva saMyama vinA ja saMsAranA kIcaDamAM phasAI gayuM che. saMsAra-sAgarathI pAra utAranAra ekamAtra saMyama ja che. saMyama eka bahumUlya ratna che. ene lUMTavA mATe paMcendriyonA viSaya-kaSAyarUpI cora niraMtara cAre bAju AMTA-pherA mArI rahyA che. tethI kavi saceta karatAM kahe che :"saMyama ratana saMbhAla, viSaya cora cahuM phirata hai'1 AgaLa kahe che :uttama saMjama gaha mana mere, bhava-bhavake bhAjai agha tere, suraga naraka pazugatime nAhI, Alasa harana karana sukha ThAhIM. 2 ahIM ApaNA manane samajAvatAM kahyuM che ke he mana ! uttamasaMyamane dhAraNa kara; tethI tArAM bhavobhavanA bAMdhelA pApa dUra thaze, nAza pAmaze. A saMyama svarga ane narakamAM to che ja nahI, vaLI pUrNa saMyama to tiryaMcagatimAM paNa nathI. ekamAtra manuSyabhava ja evo che jemAM saMyama dhAraNa karI zakAya | manuSya-janmanI sArthakatA saMyama dhAraNa karavAmAM ja che. kahevAya che ke devo paNa A saMyama mATe tarase che. je saMyama mATe devo paNa tarasatA hoya ane jenA vinA tIrthakara paNa na tare, e saMyama kevo haze? e bAbatamAM ApaNe gaMbhIratAthI vicAra karavo joIe. ene mAtra be cAra divasa bhUkhyA rahevAmAM ane kezaloca karavAmAtra pUrato maryAdita mAnI zakAya nahIM. saMyama be prakArano hoya che - (1) prANI saMyama ane (ra) Indriya saMyama Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8ra dharmanAM daza lakSaNa). cha kAyanA jIvono ghAta ane ghAtanA bhAvonA tyAgane prANIsaMyama ane paMcendriyo tathA mananA viSayonA tyAgane IndriyasaMyama kahe che. cha kAyanA jIvonI rakSArUpa ahiMsA ane paMcendriyonA viSayonA tyAgarUpa vratonI vAta jayAre paNa cAle che, - to ApaNuM dhyAna parajIvonAM dravyaprANarUpa ghAta ane bAhya bhogapravRttinA tyAganI tarapha jAya che; paraMtu abhiprAyamAM je vAsanA rahelI che tenA tarapha dhyAna ja jatuM nathI. A saMdarbhamAM paMDitapravara ToDaramalajI lakhe che :- . . bAhya trasa-sthAvaranI hiMsA tathA indriya-mananA viSayomAM pravRtti ene avirati jANe che, hiMsAmAM pramAda pariNati mULa che ane viSayasevanamAM abhilASA mULa che. enuM avalokana karato nathI. tathA bAhya krodhAdi karavA ene kaSAya jANe che, abhiprAyamAM je rAga-dveSa rahelAM che emane oLa khato nathI" jo bAhya hiMsAno tyAga ane indriyonA viSayonI pravRttinuM na hovuM enuM ja nAma saMyama hoya to pachI devagatimAM paNa saMyama hovo joIe; kemake soLa svargonI upara to ukata vAtonI pravRtti saMyamI purUSo karatAM paNa ochI jovAmAM Ave che. sarvArthasiddhinA samyagdaSTi ahamindrone paMcendrionA viSayonI pravRtti khUba ochI vA nahivata hoya che. sparzendriyanA viSaya-sevana (maithuna) nI pravRtti to dUra, tetrIsa sAgara paryata emanA manamAM viSaya-sevanano vikalpa paNa UThato nathI. sarvamAnya jainAcArya umAsvAmIe spaSTa lakhyuM che - 'pare'pravIcArAH2 soLamAM svargathI upara pravIcArano bhAva paNa nathI hoto. rasanA IjiyanA viSayamAM paNa emane tetrIsa hajAra varSo sudhI kAMIpaNa khAvA-pIvAno bhAva Avato nathI. tetrIsa hajAra varSo pachI paNa jayAre vikalpa UThe che tyAre gaLAmAMthI ja amRta jharI jAya che, tyAre paNa jIbha eMThI banatI nathI. e ja pramANe ghANa, cA, karNa IndriyonA viSayonA 1. mokSamArga prakAzana. pAnuM rara7. 2. tatvArthasUtra, adhyAya 4, sUtra 9. Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 uttamasaMyama). paNa abhAva jevuM ja hoya che. temane jinendra paMcakalyANaka jovAno, divyadhvani sAMbhaLavA suddhAMno bhAva Avato nathI. cha-kAyanA jIvonI hiMsAno paNa prasaMga tyAM hoto nathI. kaSAya paNa haMmezA maMda, maMdatara ane maMdatama rahe che, kemake emane zukala lezyA hoya che. pAMce pAponI pravRtti paNa jovAmAM AvatI nathI. A badhI vAto jinavANImAM ahI-tahIM badheya joI zakAya che. kAMIka ochA-vattA pramANamAM A ja prakAranI sthiti nava raiveyakanA mithyAdRSTi ahamiMdromAM paNa jovA maLe che. jayAM eka tarapha ahamiMdrone bAhyarUpathI chakAyanA jIvonI hiMsA, paMcendriyanA viSayo, kaSAyo ane pAMce pAponI pravRti nahIM hovA chatAM vA ochAmAM ochI hovA chatAM paNa zAstrakAra lakhe che ke temane saMyama nathI, teo asaMyamI che; tyAM ja bIjI tarapha aNuvratI manuSya zrAvakane dezasaMyamI che; tyAM ja bIjI tarapha aNavratI manuSya zrAvakane dezasaMyamI ja bhale paraMtu saMyamI kaho che jayAre temanAmAM ahamiMdronI talanAmAM hiMsA. paMcendriyonA viSayo, kaSAyo ane pApomAM pravRtti adhika jovA maLe che. jo ke aNuvatIne trasahiMsAno tyAga hoya che, topaNa udyogI, AraMbhI ane virodhI trasahiMsAthI paNa te bacavA pAmato nathI, prayojanabhUta sthAvahiMsA to hoya ja che. paMcendriyanA viSayonI dRSTie vicAra karIe to sparzanendriyanA saMdarbhamAM jo ke te parastrIsevanano sarvathA tyAgI hoya che to paNa svastrIsevana to ene hoya ja che; jayAre ahamiMdrone strIsevanano manamAM vikalpa paNa UThato nathI. A ja pramANe rasanendriyano viSayamAM vicAra karIe to abhakSya-bhakSaNa ane khAvA-pIvAnI lolupatA nathI e sAcuM, paraMtu svAda to leto ja hoya. ahamindrone to hajAro varSa sudhI bhojana ja nathI, pachI svAdanI vAta to bahu dUra che. ghANa, cakSu ane karNanA viSayamAM paNa A ja sthiti che. tema chatAM aNuvratI manuSyane saMyamI kahyo che. jo viSayonI bAhya pravRttinA tyAganuM nAma ja saMyama hoya to pachI te devomAM avazya hovo joIe ane manuSya temaja tiryaMcomAM enI saMbhAvanA ochI hovI joIe. paNa zAstro pramANe saMyama devomAM nahIM, manuSyomAM che. ethI siddha thAya che ke saMyama e mAtra bAhya pravRttinuM nAma Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 * dharmanAM daza lakSaNa) nathI, - babbe te pavitra AMtarika vRttinuM nAma che je mAnavomAM hoI zake che; devomAM nahIM, pachI bhale temanI bAhya vRtti game teTalI sArI kema na hoya. vastutaH saMyama samyagdarzanapUrvaka AtmAnA Azraye utpanna thatI parama pavitra vItarAgapariNatinuM nAma che - je chA-sAtamAM guNasthAne jhulatA vA ethI AgaLa vadhelA munirAjone anaMtAnubaMdhI, apratyAkhAnAvaraNa, ane pratyAkhyAnAvaraNa kaSAyanA abhAvamAM prApta thatI hoya che; tathA je paMcama guNasthAnavartIi manuSya ane tiryomAM paNa anaMtAnubaMdhI ane apratyAkhyAna kaSAyanA abhAvamAM prApta thatI hoya che; tathA anaMtAnubaMdhI Adi kaSAyonA sadbhAvamAM raiveyaka sudhInA mithyAdRSTi ahamiMdro ane apratyAkhyAnAvaraNAdi kaSAyonA sadbhAvamAM sarvArthasiddhinA ahamiMdromAM jovA maLatI nathI. samyagdarzanapUrvaka AtmAnA Azraye utpanna thatI anaMtAnubaMdhI Adi traNa vA be kaSAyonA abhAvamAM pragaTa vitarAgapariNatirUpa uttamasaMyama jayAre aMtaramAM pragaTa thAya che tyAre te jIvanI bAhya pariNati paNa paMcendriyonA viSayo ane hiMsAdi pAponA sarvadezayA ekadeza tyAgarUpa niyamathI hoya che, tene vyavahArathI uttamasaMyamadharma kahe che. aMtaraMgamAM ukata pariNatinA abhAvamAM bhale game tevo bAhya tyAga dekhAya to paNa te vyavahArathI paNa uttamasaMyamadharma nathI. aMtaraMga sAthe bahiraMganI vyApti to niyamathI hoya che, paraMtu bahiraMga sAthe aMtaraMganI vyAptino koI niyama nathI. tAtyarpa A che ke jene aMtaraMga eTale nizcaya uttamasaMyamadharma pragaTa thAya che, eno bAhya vyavahAra paNa niyamathI tadanukuLa hoya che. paraMtu kadAcita bAhya vyavahAra barAbara paNa dekhAya topaNa e nizcita na kahI zakAya ke enuM aMtaraMga paNa pavitra hoya ja. uttamasaMyamadharmamAM chakAyanA jIvonI rakSA tema ja paMcendriyo ane manane vaza karavAnI vAta kahevAmAM AvI che,- jemake : kAya chaho pratipAla, paMcendriya mana vaza karo." paraMtu sAmAnya mAnavI Ano paNa yathArtha bhAva samajatA nathI. cha kAyanA jIvonI rakSAmAM emanuM dhyAna para jIvonI rakSA pratye ja . jAya che, huM pote paNa eka jIva chuM enuM ene dhyAna ja rahetuM nathI. para Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttamasaMyama) jIvonI rakSAno bhAva karIne badhA jIvoe puNyabaMdha to aneka vAra karyo; paraMtu paralakya vaDe niraMtara potAnA zuddhopayogarUpa bhAvaprANono je ghAta gaI rahyo che enA pratye emanuM dhyAna ja jatuM nathI. mithyAtva ane kaSAyabhAvothI A jIva niraMtara ApaghAta karI rahyo che. A mahAhiMsAnI ene khabara ja nathI. - hiMsAnI paribhASAmAM ja " prayoga" zabda paDayo che. enuM tAtparya ja e che ke pramAda arthAta kaSAyanA yogathI potAnA ane paranA prANonuM vyaparopaNa e hiMsA che. Ane ja AcAryakalpa paMDita ToDaramalajIe 'hiMsAmA pramAda-pariNati mULa che" ema kahyuM che. jayAM lagI pramAda-pariNati che tyAM lagI hiMsA avazya che, bhale pachI para prANono ghAta thAo vA na thAo. A saMdarbhamAM vizeSa jANavA mATe lekhakano "ahiMsA saMbaMdhI lekha jovo joIe. ahIM tenuM vistRta vivecana zakaya nathI. jayAre ApaNe IdriyasaMyamanA saMbaMdhamAM vicAra karIe chIe to joIe chIe ke AkhuMya vizca IdriyonuM gulAma thaI rahyu che. jo ke badhA ja AtmA jJAnAnaMdasvabhAvI che. topaNa vartamAnamAM ApaNuM jJAna paNa IdriyonI kedamAM che, ane AnaMda paNa IdriyAdhIna thaI rahela che. savArathI sAMja sudhI ApaNAM saghaLAM kAryo IdriyonA mAdhyama dvArA ja saMpanna thAya che. ApaNe je AnaMda meLavIe chIe te IdriyonA mAdhyama dvArA ane kAMI jANIe chIe to te paNa IdriyonA mAdhyama dvArA ja. A che ApaNI IdriyAdhInatA, parAdhInatA. ApaNuM jJAna paNa IdriyAdhIna ane AnaMda paNa IDhiyAdhIna. ( jJAna ane AnaMdane IdriyonI parAdhInatAmAMthI mukata karAvavAM khUba jarUrI che. te mATe ApaNe Idriyone jItavI paDaze. jitendriya thavuM paDaze. ahIM eka prazna saMbhavita che ke Idriyo zuM ApaNI zatru che ke ene jItavI joIe? jItavAno to zatrune hoya? hA! hA!! te ApaNI zatru che, kemake temaNe ApaNA jJAnAnaMda-nidhi para anadhikAra kabajo jamAvI rAkho che. 1. pramattayoti prAvyaparopamAM hiMsA | tatvArtha sUtra, adhyAya 7, sUtra 13. 2. tIrthakara bhagavAna mahAvIra ane amenuM sarvodaya tIrtha, pAnuM 185. Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8s dharmanAM daza lakSaNa) Apa ema paNa kahI zako ke Indriyo to ApaNA AnaMda ane jJAnamAM sahAyaka che. e to ApaNane paMcendriyonA bhogono AnaMda levAmAM sahAyaka kare che, padArthone jANavAmAM paNa sahAyatA kare che. sahAyakone zatru kema kahyo cho? sahAyaka to mitra hoya che, zatru nahIM. paraMtu Apa e kema bhUlI jAo cho ke jJAna ane AnaMda to AtmAno svabhAva che, svabhAvamAM paranI apekSA nathI hotI. atIndriyaAnaMda ane atIndriyajJAnane koI para' nI sahAyatAnI AvazyakatA nathI. yadyapi Indriyasukha ane IndriyajJAnamAM Idriyo nimitta hoya che, tathApi Indriyasukha e sukha che ja nahIM. te sukhAbhAsa che, sukha jevuM lAge che; paraMtu vastutaH sukha nathI, duHkha ja che, pApabaMdhanuM kAraNa hovAthI AgAmI duHkhanuM paNa kAraNa che. e ja pramANe Indriyo rU5-rasa-gaMdha -sparza ane zabdanI grAhaka hovAthI mAtra jaDane jANavAmAM ja nimitta che, AtmAne jANavAmAM te sAkSAt nimitta paNa nathI. viSayomAM phasAvavAmAM nimitta hovAthI Indriyo saMyamakI bAdhaka ja che, sAdhaka nahI. paMcendriyone jItavAnA prasaMgamAM paNa sAmAnya mAnavIonuM dhyAna IdriyonA bhogapakSa prati ja jAya che, jJAna-pakSa prati koI dhyAna ja detuM nathI. Idriyasukha tajavAnI vAta to sau koI kare che; paraMtu IdriyajJAna paNa heya che, Atmahita mATe arthAt atIndriyasukha ane atIndriyajJAnanI prApti mATe IdriyajJAnanI paNa upekSA Avazyaka che e vAta bahu thoDA loko jANe che. jo Idriyasukha bhogavatAM-bhogavatAM atikriyasukha prApta karI zakAtuM nathI to IdriyajJAna dvArA atIndriyajJAnanI prApti kevI rIte thAya ? AtmAnA anubhava mATe jema Idriyasukha tyAjaye che tema atIndriyajJAnanI prApti mATe IdriyajJAnathI paNa upekSita-udAsIna rahevuM paDaze. pravacanasAramAM AcArya kuMdakuMda lakhe che ke:atthi amuttaM muttaM adidiyaM iMdiya ca atthesu| NANaM ca tahA sokkhaM jaM tesu paraM ca taM NeyaM / / 53 / / je pramANe jJAna mUrta--amUrta ane Idriya-atIndriya hoya che te ja Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAsaMyama) pramANe sukha paNa amUrta-mUrta ane Indriya atIndriya hoya che. emAM IyizAna ane Idriyasukha heya che. ane atIndriyajJAna tathA atIndriyasukha upAdeya che: pravacanasAranI paMcAvanamI gAthAnI utthAnikAmAM AcArya amRtacaMdra lakhe che ke - ' * athendriyasaukhyasAdhanIbhUtamindriyajJAnaM heyaM prnnindti| have IjiyasukhanA sAdhanabhUta IndriyajJAna heya che - A pramANe enI niMdA kare che. IndriyajJAnathI chUTavAnI vAta to vahu dUra, Aje ApaNe IdriyonA viSayone (bhogone) paNa choDavAmAM nahIM, joDavAmAM udyamazIla rahIe chIe. peTanA nAme peTI bharI rahyA chIe. ApaNA to e copagAM paNa sArAM ke jemanI tRSNA peTa pUratI ja maryAdita che. peTa bharAI gayA pachI teo kalAka--be kalAka to khAvA-pIvAmAM nivRtta thaI jAya che; paraMtu prANI jagatano A buddhimAna bepago sabhya mAnava kSaNabhara paNa virAma leto nathI. jo ke anya prANIonI sarakhAmaNImAM enuM peTa khUba nAnuM che, paraMtu te kadI bharAtuM ja nathI. kadAMcit peTa bharAI jAya to mana bharAtuM nathI. kahe che ke peTa mATe badhuM karavuM paDe che, paraMtu A badhA bahAnAM che. peTa bharAI jatAM paNa enuM mAM baMdha thatuM nathI, cAlu ja rahe che. jayAM lagI peTamAM samAya tyAM lagI evo khorAka khAya che ke je peTamAM jAya; paNa jayAre peTa bharAI jAya che to pAna-sopArI-IlAyacI ItyAdi evA padArtho khAvA lAge che ke jethI rasanA-IndriyanI tRpti to thAya, paNa peTa bhAre na lAge. keTalAka loko to evA maLaze ke jeo covIseya kalAka momAM kAMIka ne kaMIka nAkhyA ja karatA hoya, sUtI vakhate paNa dADhanI nIce pAna dAbIne sUve. bharapeTa susvAduM bhojana karI lIdhA pachI paNa koNa jANe kema emane ghAsa-pAna khAvAnI IcchA thAya che ? lAge che ke evA loko tiryaca-yonimAMthI AvyA che, tethI dhAsa khAvAno abhyAsa che je chUTyo nathI; athavA tiryaMcagatimAM javAnI taiyArI che e kAraNe abhyAsa choDavA IcchatA nathI. kemake ghAsa khAvAno ane te paNa covIseya kalAka khAvAno abhyAsa chUTI jAya to pachI zuM thAya? athavA ema paNa lAge che ke Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 dharmanAM daza lakSaNa) narakagatimAMthI AvyA hoya tyAM sAgaro paryata bhojana maLyuM na hatuM, have maLyuM che to enA para tUTI paDayA che, athavA to pharIthI narakamAM javAnI taiyArI hoya. vicAre che ke jeTalA divaso chIe khAI laIe, pachI koNa jANe maLaze ke nahi? je hoya te, paraMtu AvA loko peTa bharavAnA nAme paMcendriyonA viSayone ja bhogavavAmAM lAgyA rahe che. huM pUchuM chuM ke tarasyA janane mAtra pANInI jarUriyAta che ke ThaMDA-mIThA-raMgIna pANInI? peTane to pANInI ja jarUriyAta che, pachI te garama hoya ke ThaMDa, paraMtu sparzanaIndriyane joIe che ThaMDuM pANI, rasanA-Indriyane joIe e mIThuM pANI, dhANa kahe che sugaMdhIdAra hovuM joIe, pachI AMkhane lAge che raMgIna hoya to sAruM rahe. : erakanDIzana hoTalamAM besIne reDionuM gIta sAMbhaLatAM sAMbhaLatA jayAre ApaNe ThaMDuM-mIThuM-sugaMdhita-raMgIna pANI pIe chIe to eka pyAlAno eka rUpiyo cUkavavo paDe che. A eka rUpiyo zuM tarasyA peTanI AvazyakatA hatI? peTanI tarasa to maphatamAM eka pyAlA pANIthI maTI zakatI hatI. eka rUpiyo peTanI tarasa maTADavAmAM nahIM, IndriyonI tarasa maTADavAmAM gayo che. IndriyonA gulAmone ne divasano vicAra che na rAtano, na bhaNyano vicAra che na abhakSyano. emane to jayAre maLI jAya tyAre khAvA-pIvA-bhogavavA taiyAra. basa, emanI to eka ja mAgaNI che ke Indriyone anukULa lAgavuM joIe; pachI te padArtha bhale hiMsAthI utpanna thayo hoya, bhale te malina jaM hoya, Ano ene koI vicAra-viveka hoto nathI. jene bhojanamAM levAthI anaMta jIvarAzino paNa vinAza thato hoya evA padArthonA sevanamAM paNa emane koI paraheja nathI, balka enuM sevana nahIM karanArAonI hAMsI uDAvavAmAM ja emane rasa paDe che. teo potAnA asaMyamanI puSTimAM aneka prakAranA kutarko karatA rahe che. eka sabhAmAM AvA ja eka bhAI mane kahevA lAgyA "ame sAMbhaLyuM che ke baTATA Adi kaMdamULamAM anaMta jIva hoya che?" Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttamasaMyama) 89 jayAre meM kahyuM --"hoya to che.'' to kahevA lAgyA "emanuM AyuSya keTaluM hoya che ?" "'eka zvAsanA aDhAramAM bhAga jeTalu' A uttara sAMbhaLIne te bolyA - jayAre emanuM AyuSya ja eTaluM alpa che to e to potAnA AyuSyanI samApti thatAM ja maratA haze, amArA khAvAthI to maratA nathI. to pachI e khAvAmAM zuM doSa che ?'' - meM kahyuM - "bhAI ! jarA vicAra to karo ! bhale e potAnA AyuSyanI samApti thavAnA kAraNe maratA hoya, paraMtu mare che to tamArA moMmAM; ane janma paNa tyAM ja le che. thoDA svAdane mATe anaMta jIvonuM maDadAghara ane prasutighara tamArA moMne ane peTane zA mATe banAvo cho ? kadAcit koI tamArA gharane prasUtigRha banAvavA Icche vA kabrastAna banAvavA Icche to zuM sahaja svIkArI lezo ?'' "nA." "to pachI peTane ane moMne zA mATe banAvo cho ?'' to e kahevA lAgyA "ame ekane mAratA to nathI, te svayaM marI jAya che." - tyAre premathI samajAvatAM meM kahyuM ApanA dharamAM koIne mArIne to nahIM bALIe, potAnA mote mare temane ja bALIzuM, tathA avaidha (gerakAyade--janmelA) bALakone nahIM paNa vaidha (kAyadesAra-janmelA) bALa kone janma ApavAvALI prasUtAone ja rAkhIzuM. tyAre to Apane koI vAMdho nahIM hoya ? - jo hoya to pachI svayaM mRta ane janma levAvALA jIvonuM maraNasthAna ane janmasthAna potAnA moMne zA mATe banAvavA Iccho cho ? bhAI ! rAganI tIvratA ane adhikatA e ja mahAhiMsA che, tethI hiMsAmUlaka ane iMdriyonI lolupatArUpa evA aseyamane choDI ja devA joIe." A vAta sAMbhaLIne e bhAIe to abhakSya-bhakSaNa choDI ja dIdhuM. bIjA paNa aneka lokoe hiMsAmUlaka ane IMdriya-nRdghatArUpa Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 90 dharmanAM daza lakSaNa) abhakSya-bhakSaNano tyAga karyo. jo ke AkhuMya vizva IdriyonA bhogomAM ja phasAeluM che tathApi vairAgyanuM vAtAvaraNa pAmIne bhogone tajI devAnuM eTaluM kaThaNa nathI jeTaluM IdriyonA mAdhyama dvArA thatI jJAnanI barabAdI rokavAnuM kaThaNa che. kemake Idriyabhogone to AkhuM jagata bUrA kahe che, paraMtu IdriyajJAnane to upAdeya mAnI beThuM che. jene upAdeya mAnyuM hoya tene choDavAno prazna ja kayAM UThe che? ahIM eka prazna saMbhavita che ke IdriyonA mAdhyama dvArA to jJAna utpanna thAya che ane Apa barabAda thavAnuM kaho cho? hA, huM e ja kahuM chuM ane barAbara kahuM chuM, kemake jJAnanI utpatti to AtmAmAM AtmAthI ja thAya che. IdriyonA mAdhyama dvArA to te bAhya padArthomAM lAge che, para-padArthomAM lAge che. IndriyonA mAdhyama dvArA pudgalanuM ja jJAna thAya che kemake e rUpa-rasa-gaMdha-sparza ane zabdanI grAhaka che. AtmAnuM hita AtmAne jANavAmAM che, tethI paramAM lAgelo, jJAnano kSayopazama jJAnanI barabAdI ja che, AMbAdI nahIM. - anAdi kALathI AtmAe parane jANyo, paraMtu Aja paryata sukhI na thayo. paraMtu ekavAra paNa jo AtmA potAnA AtmAne jANI le to sukhI thayA vinA rahe nahIM. e to ThIka, paraMtu enI sAthe saMyamane zuM saMbaMdha? e ja ke saMyamananuM nAma ja to saMyama che, upayogane para padArthothI vALI laI potAnAmAM lIna thavuM e ja saMyama che. dhavala' mAM A pramANe kaheluM che ane zarUAtamAM ja e spaSTa kareluM che. A AtmA-parane zodhavAmAM eTalo magna che ane asaMyamI thaI gayo che ke zodhanAro pote ja khovAI gayo che. parazayano lobhI A AtmA svajJayane bhUlI ja gayo che. bAhya padArthone jANavAnI vyagratA mAM aMtaramAM avalokavAnI phurasada ja ene nathI. e eka evo zeTha banI gayo che jenA Tebala para pAMca pAMca phona rAkhelA che. ekanI sAthe vAta pUrI na thAya tyAM to bIjA phonanI ghaMTaDI raNakI UThe che. enAthI paNa vAta pUrI na thAya tyAM trIjA phonanI ghaMTaDI vAge che. A pramANe phononI paraMparA cAlatI rahe che. phona pAMca pAMcache ane emanI Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttamasaMyama) vAta sAMbhaLanAra eka che. A ja pramANe IMdriyo pAMca che ane emanA mAdhyama dvArA jANavAvALo AtmA eka che. bAhya tatva je pudgala tenI rUpa-rasa--gaMdha-sparza--zabda saMbaMdhI sUcanAo Indriyo dvArA niraMtara AvatI rahe che. kAna dvArA sUcanA maLe che ke A zorabakora kayAM thaI rahyo che ? enA para vicAra ja na karyo hoya tyAM to nAka kahe che - durgaMdha AvI rahI che. enA saMbaMdhamAM kAMIka vicAre tyAM to AMkha dvArA kAMIka kALuM -- pILuM dekhAvA lAge che. eno kAMIka vicAra kare ke ThaMDI havA vA garama lUno sapATo potAnI sattAnuM jJAna karAvavA lAge che. enA thI sAvadhAna paNa thAya to pahelAM--moMmAM rAkhelA pAnamAM A kaDavAza kayAMthI AvI gaI ? - enI sUcanA rasanA devA lAgI jAya che, 91 A AtmA bicAro zuM kare ? bahAranI sUcanAo ane jANakArI ja eTalI AvatI rahe che ke aMtaramAM je sarvAdhika mahatvapUrNa Atmatatva birAjamAna che enA prati draSTipAta karavAnI paNa ene phurasada nathI. IndriyonA mAdhyama dvArA parazeyomAM vyApta thaelo A AtmA svajJeya je nija AtmA tene Aja sudhI jANavA ja pAmyo nathI; ene mAne zI rIta ? emAM jAme zI rIte,rame zI rIte ? e ja eka vikaTa samasyA che. AtmAmAM jAmavuM-ramavuM e ja saMyama che. tethI saMyama prApta karavA mATe mAtra Indriyabhogone ja nahIM, IndriyajJAnane paNa tilAMjali devI paDaze, bhale te aMtarmuhurta mATe paNa. IndriyajJAnamAM upAdeyabuddhi to choDavI ja paDaze. enA vinA to samyagdarzana paNa saMbhavita nathI ane samyagdarzana vinA saMyama hoto nathI. 'paMcendriya mana vaza karo' no Azaya Indriyone toDavA-phoDavAno nathI paraMtu emanA bhogo ane emanA dvArA thatI jJAnanI barabAdI rokavAno ja che. ahIM eka prazna A paNa saMbhavita che ke AtmAno svabhAva sva-paraprakAza che, to pachI parane jANavAmAM zuM hAni che ? parane jANavumAtra baMdhanuM kAraNa nathI. kevaLI bhagavAna parane jANe ja che. jo lokAlokane jANavAvALu pUrNajJAna hoya to pachI parane nahIM Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 92 dharmanAM daza lakSaNa) jANavAno koI prazna ja udbhavato nathI. paraMtu vAta ema che ke chadmastho (alpajJAnIo) no upayoga ekIsAthe aneka tarapha raheto nathI, eka samayamAM eka jJeyane ja jANe che. jayAre emano upayoga para tarapha rahe che tyAre AtmA jANavAmAM Avato nathI, AvI zake paNa nahIM. A ja kAraNe paramAM upayoga lAgelo rahevAthI AtmAne jANavAmAM, AtmAnubhUtimAM bAdhA pahoMce che. bIjuM indriyonA mAdhyama dvArA jeTaluM paNa jANavAmAM Ave che. te saghaLuM pudgala saMbaMdhI ja hoya che. A ja kAraNe IndriyajJAna AtmajJAnamAM sAdhaka nahIM, balke bAdhaka che. paraMtu potAne catura samajanAra A jagata kahe che ke ApaNo pADo jo bIjAnI bheMsanuM dUdha pI Ave to zuM hAni che ? ApaNI bheMsanuM dUdha bIjAnA pADAne nahI pIvA devuM joIe. paraMtu ene e mAlUma nathI ke ApaNo pADo jo dararoja bIjAnI bheMsanuM dUdha pIto raheze.to te eka divasa eno ja thaI jaze. ene ja potAnI mA mAnavA lAgaze, jenuM dUdha ene roja maLatuM haze. pachI te ApanI bheMsane potAnI mA mAnI zakaze nahIM.. ja Apa samajazo ke Apano pADo bIjAnI bheMsanuM dUdha pI rahyo che, paraMtu e samaje che ke enI bheMsane baccu maLI gayuM che. A ja pramANe niraMtara parane ja jANavAvALuM jJAna paNa eka prakAre paranuM thaI jAya che. vAstavamAM AtmAne jANavAvALuM jJAna ja AtmAnuM che, AtmajJAna che. parane jANanAruM jJAna eka dRSTie jJAna ja nathI; e to ajJAna che, jJAnanI barabAdI che. lakhyu paNa che ke :- AtmajJAna hI zAna hai, zeSa sabhI ajJAna, vizvazAntikA mUla haiM, vItarAga vijJAna. saMyamanI sarvotkRSTa dazA dhyAna che. te AMkha baMdha karIne thAya che, khullI rAkhIne nahIM. ethI paNa e ja siddha thAya che ke AtmAnubhava ane AtmadhyAna IMdriyAtIta hoya che; AtmAnubhava ane AtmadhyAnarUpa saMyamane IMdriyonA prayoganI AvazyakatA nathI. 1. DaoN. bhArilla : vItarAga-vijJAna prazikSaNa nirdezikA, maMgalAcaraNa. Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttamasaMyama) * 93 IdriyajJAnane paNa heya mAnavAvALA AtmArthInuM jIvana amaryAdita Idriya bhogomAM lAgeluM rahe e saMbhavita nathI. kahyuM paNa che ke - gyAna kalA jinake ghaTa jAgI, te jagamAMhi sahaja vairAgI, gyAnI magana vipaisukhamAMhI, yaha viparIti saMbhavai nAhI. 41.* uttamasaMyamanA dhAraka mahAvratI munirAjone to bhoganI pravRtti jovAmAM ja AvatI nathI. dezasaMyamI aNuvratI zrAvakane jo ke maryAdita bhogonI pravRtti jovAmAM Ave che to paNa tene tathA avratI samyagdaSTine paNa manamAnI-anargala pravRtti nathI hotI. AtmAnA Azraye utpanna thato aMtarbAhA uttamasaMyamadharma ApaNane badhAne zIdhrAtizIdhra pragaTa thAo evI pavitra bhAvanA sAthe virAma lau chuM ane bhAvanA bhAvuM chuM ke :- vo dina kaba pAuM, gharako choDa vana jAuM." * banArasIdAsaH nATaka samayasAra, nirjarA dvAra, pAnuM 156. Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttama tapa AcArya kundakundanA prasiddha paramAgama pravacanasAranI tAtparyavRtti nAmanI saMskRta TIkA (gAthA 79) mAM tapanI paribhASA AcArya jayasene A pramANe ApI che : samastarAgAdiparabhAvecchAtyAgena svasvarUpe pratapanaM vijayanaM tapa: samasta rAgAdi parabhAvonI IcchAnA tyAga vaDe svasvarUpamAM pratapana karavuM-vijayana karavuM e tapa che. tAtparya A che ke samasta rAgAdi bhAvonA tyAgapUrvaka AtmasvarUpamAM potAnAmAM lIna thavuM arthAt AtmalInatA dvArA vikAro para vijaya prApta karavo e tapa che. ' A ja prakArano bhAva pravacanasAranI tatvadIpikA TIkAmAM AcArya amRtacaMdra paNa vyakata karyo che. dhavala mAM IcchAnirodhane tapa karyuM che. A pramANe ApaNe joIe chIe ke nAstithI IcchAono abhAva ane astithI AtmasvarUpamAM lInatA-e ja tapa che. tapanI sAthe joDelo uttama" zabda samyagdarzananI sattAnI sUcaka che. samyagdarzana vinA karavAmAM AveluM saghaLuM tapa nirarthaka che. kahyuM che ke - sammattavirahiyANaM saTTa vi uggaM tavaM caraMtANaM / Na lahaMti bohilAhaM avi vAsasasahassakoDIhiM / / 5 / / koI jIvo samyagdarzana vinA karoDo varSo sudhI ati ugra tapa kare topaNa bodhilAbha prApta karI zakatA nathI. A ja prakArano bhAva paMDita dolatarAmajIe paNa vyakata karyo che :1. pravacanasAra, gAthA 14 nI TIkA. 2. dhavalA pustaka 13, khaMDa 5, bhAga 4, sUtra 26, pAnuM 54.' 3. AcArya kundakundaH aSTapAhuDa (darzana pAhuDo, gAthA . Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 95 , uttama tapa) * koTi janma tapa tape, jJAna bina karma jhareM je, jJAnI ke china maoNhi, trigupti teM sahaja TarSe te.' deha ane AtmAno bheda nahIM jANanAra ajJAnI mithyAdRSTi kadAcita ghora tapazcaraNa kare topaNa mukita prApta karI zakato nathI. samAdhizatakamAM AcArya pUjayapAda lakhe che : yo na vetti para dehAdevamAtmAnamavyayam / ... labhate ya na nirvANaM taptvApi paramaM tapaH ||33 / / je avinAzI AtmAne zarIrathI bhinna nathI jANato te ghora tapazcaraNa karIne paNa mokSane prApta karI zakato nathI. uttama tapa e sammacAritrano bheda che, ane samyaphacAritra samyagdarzana-samyajJAna vinA hotuM nathI. paramArtha vinA eTale ke zuddhAtmatatvarUpI parama arthanI prApti vinA karavAmAM AveluM saghaLuM tapa bALatapa che. AcArya kundakunda samayasAramAM lakhe che :... paramaTTamhi du aThido jo kuNadi tavaM vadaM ca dhAraMdi / - taM savvaM bAlatavaM bAlavadaM viti savvaNhU / / 152 / / paramArthamAM asthita arthAt AMtmAnubhUtithI rahita je jIva tapa kare che ane vrata dhAraNa kare che, tenAM e saghaLAM tapa ane vratane sarvajJa bhagavAna bALatapa ane bALavrata kahe che. jinAgamanA uttamatAno mahimA pada-pada para gAyo che. bhagavatI ArAdhanAmAM to tyAM sudhI lakhyuM che ke : "taM patthi jaM Na labhai tavasA samma kaeNa purisss| aggIva taNaM jalio kammataNaM Dahadi ya tavaggI / / 1472 / / sammaM kadassa aparissavassa Na phalaM tavassa vaNNeduM / vorpha gatyi satye nasa vi nibhA sayasaEIT147rUA" . jagatamAM evo koI padArtha nathI ke je nirdoSa tapa vaDe puruSane prApta na thaI zake, arthAt tapathI sarva uttama padArthonI prApti thAya che. jema 1. kaDhAlA, cothI DhAla, chaMda 5. Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 96 - dharmanAM daza lakSaNa) prajavalita agni ghAsane bALI nAkhe che. tema tArUpI agni karmarUpa taNane bALIne bhasma karI de che. uttama prakAre karavAmAM AvelA karmAsava rahita tapanA phaLanuM varNana karavAmAM hajAro jIbhovALA paNa samartha thaI zakatA nathI. tapano mahimA gAtAM mahAkavi ghAnatarAyajI lakhe che :tapa cAhe surarAya, karama zikharako vaja che, dvAdaza vidha sukhadAya, kayo na kare nija sakati sama. uttama tapa saba mAMhi bakhAnA, karama zaila ko vaja samAnA.' ukata paMkitaomAM be bevAra tapa mATe karmarUpI parvatone bhedanAra ema paNa kahevAmAM AveluM che ke je tapane devarAja Indra paNa cAhe che, je vAstavika sukha ApavAvALuM che tene durlabha manuSyabhava prApta karIne ApaNe paNa sva-zakita anusAra kema na karIe? arthAta ApaNe yathAzakita tapa avazya karavuM joIe. je tapane devarAja Indra paNa talase-valakhAM mAre ane je tape karma-zikharane vaja samAna hoya te tapa kevuM hotuM haze - e manana karavA jevI vAta che. ene mAtra be-cAra divasa bhUkhyA rahevAmAM athavA anya prakAre karelA bAhya kAya-kalezAdi pUratAM maryAdita karI zakAya nahIM. - uttamatapa-enA svarUpa ane sImAonI samyaka jANakArI mATe gaMbhIratama adhyayana manana ane ciMtananI apekSA rAkhe che. jo bhojanAdinahIM karavAnuM nAma ja tapa hoya to pachI devatAo enA mATe talape kema? bhojanAdino tyAga to teo sahelAIthI karI zake che. emane bhojanAdino vikalpa paNa hajAro varSa sudhI thato nathI. A vAta saMyamanI carcA karatI veLA vistAthI spaSTa karavAmAM AvI che. tapa be prakAranuM mAnavAmAM AveluM che(1) bahiraMga ane (2) aMtaraMga. bahiraMga tapa chaH prakAranuM che : (1) anazana (2) avamaudarya (3) vRtti parisaMkhyAna (4) 1. dazalakSaNa pUjana, tapa saMbaMdhI chaMda. 2. anazanAvamaudaryavRttiparisaMkhyAnarasaparityAgaviviktazayyAsana- kAyaklezA bAhya tapa: tatvArtha sUtra, adhyAya 9, sUtra 19. Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttama ta5) rasa-parityAga (5) vivikata zayyAsana ane (6) kAyakaleza A ja pramANe aMtaraMga tapa paNa chaH prakAranuM che : (1) prAyazcita (2) vinaya (3) vaiyAvRtya (4) svAdhyAya (5) vyutsarga ane (6) dhyAna. A pramANe kula bAra prakAranuM tapa hoya che. uparyukata saghaLAM tapomAM-bhale te bAhya tapa hoya ke aMtaraMga-eka zuddhopayogarUpa vItarAgabhAvanI ja pradhAnatA che. IcchAonA nirodharUpa zuddhopayogarUpI vItarAga bhAva e ja sAcuM tapa che. pratyeka tapamAM vItarAga bhAvanI vRddhi thavI ja joIe - to ja e tapa che, anyathA nahIM. - A saMdarbhamAM AcAryakalpa paMDita ToDaramalajInA vicAro jovA joIe:- "anazanAdine tathA prAyazcittAdine tapa karyuM che. kemake anazanAdi sAdhana vaDe prAyazcittAdirUpa pravartana karIne vItarAga bhAvarUpa satya tapanuM poSaNa karavAmAM Ave che, tethI upacArathI anazanAdine tathA prAyazcittAdine tapa kahyuM che. koI vItarAgabhAvarUpa tapane na jANe ane Amane tapa jANIne saMgraha kare to saMsAramAM ja bhramaNa karaze. bahu zuM kahIe? eTaluM samajI levuM ke nizcayadharma to vItarAgabhAva che, anya aneka prakAro vizeSa bAhyasAdhananI apekSAe upacArathI kahyA che, temane vyavahAramAtra dharmasaMjJA jANavI." jJAnI-janone upavAsAdinI IcchA nathI hotI, eka zuddhopayoganI IcchA hoya che; upavAsAdi karavAthI zuddhopayoga vadhe che tethI upavAsAdi kare che. tathA jo upavAsAdithI zarIra ke pariNAmonI zithilatAne lIdhe zuddhopayoga zithila thato jANe to tyAM AhArAdi grahaNa kare che ... prazna - jo ema che to anazanAdine tapasaMjJA kevI rIte kahI? samAdhAna :- ene bAhya tapa kaheluM che. bAhyano artha e che ke - bahArathI bIjAone dekhAya ke A tapasvI che,' paNa Apa phaLa to jevAM 2. prAyazcittavinayavaiyAvRtyasvAdhyAyavyutsargadhyAnAnyuttaram / tatvArtha sUtra, adhyAya 9, sUtra 20. 3. mokSamArga prakAzaka, pAnuM ra33. Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 dharmanAM daza lakSaNa) aMtaraMga pariNAma haze tevuM ja pAmaze; kemake pariNAma-zUnya zarIranI kriyA phaLadAtA nathI........ bAhya sAdhana hovAthI aMtaraMga tapanI vRddhi thAya che tethI upacArathI Amane tapa kahyAM che; paraMtu bAhya tapa to kare ane aMtaraMga tapa na hoya to upacArathI paNa ene tapasaMjJA nathI.'* "tathA aMtaraMga tapomAM prAyazcita, vinaya, vaiyAvRtya, svAdhyAya, tyAga ane dhyAnarUpa je kriyAo che temAM je bAhya pravartana che ene to bAhya tapavat ja jANavuM. jema anazanAdi bAhya kriyA che tevI ja rIte A paNa bAhya kriyA che; tethI prAyazcittAdi bAhya sAdhana aMtaraMga tapa nathI. evuM bAhya pravartana hoya tyAre je aMtaraMga pariNAmonI zuddhatA che enuM nAma aMtaraMga tapa jANavuM."x jo ke aMtaraMga tapa ja vAstavika tapa che, bahiraMga tapane upacArathI tapasaMjJA che; topaNa jagatajanone bAhya tapa karavAvALo ja moTo tapasvI dekhAya che. eka gharanA be sabhyomAMthI eke nirjaLa upavAsa karyo paraMtu Akheya divasa gRhasthanAM kAryomAM ja vyasta rahyo. bIjAe jo ke divasamAM bhojana be vAra karyu, paraMtu dinabhara AdhyAtmika adhyayana, manana, ciMtana, lekhana, paThana-pAThana karato rahyo. laukikajana upavAsa karavAvALAne ja tapasvI mAnaze, paThana--pAThana karavAvALAne nahIM. jeTalo komaLa vyavahAra upavAsI sAthe karavAmAM Avaze. eTalo paThana-pAThana karanAra sAthe nahIM. jo te vadhAre garabaDa kare to ene ThapakAravAmAM paNa Ave. kahevAmAM Avaze ke tame to be-be vAra khAdhuM che, ene to upavAsa hato. dareka vAtamAM upavAsIne prAthamikatA ApavAmAM Avaze--prApta thaze. ema kema bane che ? eTalA mATe ke laukikajano ene tapasvI mAne che, jo ke eNe kharekhara kAMI karyu nathI. upavAsa karyo eTale bhojana na karyu, pANI na pIdhuM. A badhuM * mokSamArga prakAzaka. pAnuM 231. x mokSamArga prakAzaka, pAnuM 232. Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttama tapa) to nahI karyu enI vAta thaI, paNa karyu zuM ? kAMI nahIM. jayAre aghyayana manana-cintana, paThana-pAThana karavAvALAe A badhu karyu che - bhale bAhya ja; paraMtu A saghaLAM svAdhyAyanA ja rUpa che ane svAdhyAya paNa eka tapa che. paraMtu ene A bhoLuM jagata tapasvI mAnavAne taiyAra nathI, kemake eNe A kAMI karyA jevu ja lAgatuM nathI. 22 upavAsa to koI-koI vAra karavAmAM Ave che, paraMtu svAdhyAya ane dhyAna pratidina karavAmAM Ave che. svAdhyAya ane dhyAna aMtaraMga tapa che ane tapomAM sarvazreSTha che, tema chatAM A jagata svAdhyAya ane dhyAna karanArAonI tulanAmAM upavAsAdi kAya-kaleza karanArAone ja mahatva Ape che A duniyA Avo bheda munirAjomAM paNa pADe che. dina-rAta AtmacintanamAM magna jJAnI-dhyAnI munirAjonI apekSAe jagata-prapaMcomAM vyasta paraMtu daza-daza divasa sudhI upavAsanA nAme lAMghaNa karavAvALAone moTA tapasvI mAne che, emanI sAme vadhAre jhUke che; jayAre AcArya samaMtabhadre tapasvInI paribhASA A pramANe ApI che H viSayAzAvazAtIto nirAraMbho'parigrahaH / jJAnadhyAnataporaktastapasvI sa prazasyate / / ' paMcendrionA viSayonI AzA, AraMbha ane parigrahathI rahita; jJAna, dhyAna ane tapamAM lIna tapasvI ja prazaMsanIya che. upavAsanA nAme lAMghaNanI vAta kema karo cho ? eTalA mATe ke A loko upavAsanA paNa yathArtha svarUpa nathI samajatA. mAtra bhojana-pANInA tyAgane upavAsa mAne che. jayAre upavAsa to AtmasvarUpanI samIpamAM sthiti karavAnuM nAma che. nAstithI paNa vicAra karIe to paMcendriyonA viSayo, kaSAya ane AhAranA tyAgane upavAsa kahevAmAM Avyo che, bAkI to sarva lAMghaNa che. kaSAyaviSayAhAro tyAgo yatra vidhIyate / upavAsaH sa vijJeyaH zeSaM laMghanakaM viduH / / 1 ratnakadaMDa zrAvakacAra, chanda 10 2. mokSamArga prakAzaka. pAnuM 231. Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 dharmanAM daza lakSaNa) A pramANe ApaNe joIe chIe ke kaSAya, viSaya ane AhAranA tyAgapUrvaka AtmasvarUpamAM ramavuM-jJAna-dhyAnamAM lIna rahevuM e ja vAstavika upavAsa che. paraMtu ApaNI zuM sthiti che? upavAsanA divase ApaNA kaSAyo keTalA moLA paDe che? upavAsanA divase to evuM lAge che jANe ApaNA kaSAyo cAra gaNA thaI gayA hoya.' eka vAta A paNa dhyAna devA yogya che ke ukata bAra tapomAM pahelAnI apekSAe bIjuM, bIjAnI apekSAe trIjuM, A pramANe aMta sudhI uttarottara tapa adhika utkRSTa ane mahatvapUrNa che. anazana paheluM tapa che ane dhyAna chelluM, dhyAna kadIka aMtara paDayA vinA antamuhUrta kare to nizcitapaNe kevaLajJAnanI prApti thAya che, paraMtu upavAsa varSabhara kare to kevaLajJAnano nizcita niyama nahIM. A nakalI upavAsanI vAta nathI, sAcA upavAsanI vAta che. pahelAM tIrthakara munirAja 28Sabhadeva dIkSA laitAnI sAthe ja eka varSa, eka mAsa ane sAta divasa sudhI nirAhAra rahya, chatAM paNa hajAra varSa sudhI kevaLajJAna na thayuM. bharata cakravartIne dIkSA lIdhA pachI AtmadhyAnanA baLe eka antarmuhUtamAM ja kevaLajJAna thaI gayuM. anazana karatAM avamaudarya, avamaudaryathI vRttiparisaMkhyAna, vRttiparisaMkhyAnathI rasaparityAga adhika mahatvapUrNa che. A vAtane spaSTa karavA mATe emanuM sAmAnya svarUpa jANavuM Avazyaka che. anazanamAM bhojanano saMpUrNa tyAga hoya che, paraMtu avamaudaryamAM eka vAra bhojana karavAmAM Ave che, A kAraNe ene ekAzana paNa kahe che. AmAM eka vAra bhojana karavAmAM Ave che, paraMtu bhara-peTa nahIM; A kAraNe ene unodara paNa kahe che. paraMtu Aje e unodara na rahetAM dUnodara thaI gayuM che; kemake loko ekAzanamAM eka samayanuM nahIM, paNa bane samayanuM gariSTha bhojana karI le che. bhojana mATe jatI vakhate aneka prakAranI AkarI pratijJAo levI, ane e pUrI thAya to ja bhojana karavuM, anyathA upavAsa karavo-e vRttiparisaMkhyAna che. cha rasomAMthI koI eka--be ke chaye rasono tyAga karavo, nIrasa bhojana levuM e rasaparityAga che. uparyukta cAreya tapa bhojana athavA bhojana-tyAgathI saMbaMdhita che, emAM IcchAono nirodha ane zArIrika AvazyakatAo vacce keTaluM Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttama tapa) sapramANa niyamana che - e dRSTavya che. emAM eka vaijJAnika vikAsa che. jo cAlI zake to bhojana karo ja "nahIM (anazana); na cAle to ekavAra divasamAM zAMtithI alpAhAra lo (avamaudarya); te paNa aneka niyamonA pratibaMdha--pUrvaka, anargala nahIM (vRttiparisaMkhyAna); ane jayAM lagI banI zake tema nIrasa lo; kemake sarasa AhAra gRddhi vadhAre che. paraMtu zarIranI AvazyakatAnI pUrti kare tevo hovo joIe. tethI badhA ja rasono haMmezAM tyAga nahIM, paraMtu badalI-badalIne vibhinna rasono vibhinna samaya para tyAga karavo jethI zarIranI AvazyakatAnI paNa pUrti thatI rahe ane jIbhanI lolupatA para paNa pratibaMdha rahe (saparityAga). 101 AthI spaSTa thAya che ke tapa zarIrane sUkavavAnuM nAma nathI, IcchAonA nirodhanuM nAma che. have vicAraNIya vAta A che ke anazanathI unodara adhika mahatvazIla kema che ? ke jayAre anazanamAM bhojana karavAmAM ja AvatuM nathI ane unodaramAM divasamAM ekavAra bhUkha karatA thoDuM khAvAmAM Ave che. anya kAryomAM vyasta rahIne bhojananI pAse pahoMcavuM ja nahI enA karatAM nirvighna bhojana maLI jatAM eno svAda cAkhI lIdhA pachI paNa ardhabhUkhyA rahevAmAM arthAt vaccethI ja bhojana choDI devAmAM IcchAno nirodha adhika che. A ja pramANe bhojana mATe nIkaLavuM ja nahIM e judI vAta che ane nIkaLIne paNa aTapaTA niyamo anusAra bhojananI jogavAI na thatAM bhojana na karavuM e judI vAta che. pahelAM karatAM AmAM IcchA-nirodha adhika che. tathA sarasa bhojananI prApti thavA chatAM nIrasa bhojana karavuM - e enAthI paNa adhika IcchA-nirodhanI kasoTI che. anazanamAM IcchAo karatAM peTano nirodha adhika che. uttodarAdimAM kramazaH peTanA nirodha karatAM IcchAono nirodha adhika che. tethI anazanAdinI apekSAe AgaLa--AgaLanAM tapa adhika mahatvazIla che. ApaNe peTa para aMkuza rAkhavAne tapa mAnI lIdhuM che jayAre AcAryoe IcchAo para aMkuza rAkhavAne tapa kahyuM che. ukata tapomAM zArIrika svAsthyanuM dhyAna rAkhIne rasanA Indriya para Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmanAM daza lakSaNa) 102 pUrepUruM anuzAsana rAkhavAmAM AveluM che. emaNe jIvanabhara koI rasavizeSano tyAga karavAne badale vArApharatI rasono tyAga karavA para jora dIdhuM. ravivAre mIThuM na khAvuM, budhavAre dhI nahIM khAvuM ItyAdi rasiyonI kalpanAmAM A ja bhAvanA kAma karatI hoya che. eka rasa cha divasa khAvAthI ane eka divasa na khAvAthI zarIra mATe Avazyaka tatvonI khAmI paNa nahIM rahe ane svAdanI pradhAnatA paNa samApta thaI jaze. koI vyakita jIvanabhara mIThuM ke ghI choDI de to zarUAtamAM thoDA divaso sudhI to ene bhojana besvAda lAge, paraMtu pAchaLathI e ja bhojanamAM svAda AvavA lAgaze. zarIramAM e tatvanI kamI thaI javAthI svAsthyamAM paNa gaDabaDa thaI zake che. paraMtu cha divaso khAdhA pachI jo eka divasa ghI ke mIThuM na khAya to zArIrika kSati bilakula nahIM thAya paNa bhojana besvAda lAgaze. tethI rasanA para aMkuza raheze. eka munirAje eka mAsanA upavAsa karyA. pachI AhAra mATe nIkaLyA. niraMtarAya AhAra yathAvidhi maLI javA chatAM eka koLiyo bhojana laI parata cAlyA gayA. vaLI eka mAsanA upavAsa karI dIdhA. A uttodaranuM uttama udAharaNa che. ajJAnI kahe che ke jayAre be mAsanA ja upavAsa karavA hatA to pachI eka koLiyo bhojana karIne bhojana lIdhuM ema zA mATe kahevaDAvyuM ? bhojana na karyu hota to be mAsano vikrama sthApita thAta. ajJAnI haMmezA vikrama sthApita karavAnA dAva--pecamAM ja rahe che. dharmane mATe - tapane mATe vikramanI koI AvazyakatA nathI. vikramathI to mAnanuM poSaNa thAya che. mAnano abhilASI vikrama bajAvavAnA vyUhanA paDayo rahe che. dharmAtmAne vikramanI zuM AvazyakatA che ? munirAje bhojana mATe jaIne upavAsa toDayo nathI; tenAthI thavAvALA mAnane toDayuM che. eka mAsa pachI bhojana mATe eTalA mATe gayA ke teo jANavA IcchatA hatA ke je IcchAne mAravA mATe emaNe upavAsa karyo che e marI ke nahIM, zithila thaI ke nahI ? niraMtarAya yathAvidhi AhAra maLavA chatAM paNa eka koLi yo laI ne choDI AvyA tethI mAlUma paDayuM ke IcchAno ghaNo kharo nirodha thaI gayo che. nirdoSa ekAnta sthAnamAM pramAda-rahita sUvA-besavAnI vRtti Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 103 uttama tapa) vivikatazayyAsana tathA AtmasAdhananA tema ja Atma-ArAdhanAmAM thanArA zArIrika kaSTonI paravA na karavI e kAyakaleza tapa che. AmAM dhyAnamAM rAkhavAnI vAta A che ke zarIrane duHkha-pIDA ApavAM e tapa nathI, paraMtu kAyakalezane kAraNe AtmaArAdhanAmAM zithila na thavuM e mukhya vAta che. IcchAono nirodha thaI vItarAgabhAvanI vRddhi thavI e tapanuM mULa prayojana che. koI paNa tapa jayAM lagI A prayojananI siddhi kare tyAM lagI ja e tapa che. A to sAmAnyapaNe bAhya taponI saMkSipta carcA thaI. emAM pratyeka alaga-alaga vistRta vivecananI apekSA rAkhe che, paraMtu e mATe ahIM avakAza nathI. have saMkSepamAM keTalAka aMtaraMga tapo para vicAra karIe. je aMtaraMga taponA saMbaMdhanA bahu bhramayukata dhAraNAo pracalita che emAM vinayatapa paNa eka'che.. jayAre paNa vinayatapanI carcA cAle che tyAre--tyAre vartamAnamAM pracalita anuzAsanahInatAno doSa-vAMka kADhavAmAM Ave che. navI peDhInI viruddha phariyAdo karavAmAM Ave che. emane upadeza detAM Thapako ApavAmAM Ave che ke AjanAM chokarAMomAM vinaya to rahyo ja nathI. e loko adhyApakanA page paDe che, na mAtA-pitAnA, ItyAdi ghaNuM ghaNuM kahevAmAM Ave che. na huM ema nathI kaheto ke mAtA-pitAno vinaya na karavo joIe. mAtA-pritA Adi gurUjanono yathAyogya vinaya to karavo ja joIe. mAruM kahevuM.to A che ke mAtA-pitAno vinaya e vinayatapa nathI, kemake tapa munione hoya che ane muni banyA pahelAM ja mAtA-pitAno tyAga thaI jAya che.. . mAtA-pitA vagereno vinaya e laukika vinaya che, ane vinayatapamAM alaukika arthAt dhArmika--AdhyAtmika vinayanI vAta Ave che. vinayatapa game tyAM mastaka namAvI devAvALA tathAkathita dIna gRhasthone nahIM, paNa paMcaparameSThI sivAya koIne paNa nahIM namavAvALA munirAjone hoya che. vicAryA vinA jayAM tyAM namavAnuM nAma vinayatapa nathI, paNa vinaya-mithyAtva che. vinaya svayaM ja atyaMta mahAna Atmika dazA che. Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 dharmanAM daza lakSaNa) yathArtha sthAna para hotAM jayAM e tapanuM rUpa dhAraNa karI le che, to viparIta sthAne karavAmAM Avelo vinaya anaMta saMsAranuM kAraNa bane che. vinaya sauthI moTo dharma, sauthI moTuM puNya, ane sauthI moTuM pApa paNa che. vinaya ta5 svarUpe sauthI moTo dharma che; soLakAraNa bhAvanAomAM vinayasaMpannatAnA svarUpe, tIrthaMkara prakRtinA baMdhanuM kAraNa hovAthI, sauthI moTuM puNya che; ane vinayamithyAtvanA svarUpe anaMta saMsAranuM kAraNa hovAthI sauthI moTuM pApa che. vinayanA prayogamAM atyaMta sAvadhAnI Avazyaka che. kayAMya ema na bane ke jene Apa vinayatapa samajIne karI rahyA ho e vinayamithyAtva hoya. e dhyAna rAkhavuM joIe ke vinayatapa ke vinayasaMpannatA bhAvanAnA nAme Apa vinayamithyAtvanuM poSaNa karI anaMta saMsAra to vadhArI rahyA nathI ne ? * | vinayano jo sAcA sthAna para prayoga thAya to ta5 hovAthI karmano nAza karaze, paraMtu mithyA sthAna para prayukata vinaya mithyAtva hovAthI dharmano ja nAza kare che. A eka evI talavAra che ke je calAvavAmAM Ave che to potAnA mAthA upara, paNa chede che zatruonA mAthAne; paNa sAco prayoga thAya to. jo khoTo prayoga thayo to potAnuM mAthuM paNa chedI zake che. tethI eno prayoga atyaMta sAvadhAnI pUrvaka karavo joIe. ApaNuM mAthuM e kAMI saheluM nALiyera nathI je manaphAve tyA phoDavAmAM Ave. kayAM jhukavuM ane kayAM na jhukavuM - eno paNa jene viveka nathI te sAcA sthAne mUkIne paNa lAbha meLavI zakato nathI, kemake vivekapUrvaka karavAmAM AveluM AcaraNa ja saphaLa hoya che. AcArya samatabhadra parIkSA karyA vinA Aptane paNa namaskAra na karyA. jeNe potAnA mAthAnI kiMmata na karI enI jagatamAM koNa kiMmata kare? namavuM, juThI prazaMsA karavI e Aje vyavahAra banI gayo che. huM bIjAono vinaya ke prazaMsA karuM to bIjA mAro vinaya ane prazaMsA karaze - AvA lobhathI namavAvALA ane prazaMsA karavAvALAonI zuM kiMmata che? are bhAI! jagata pAse zuM prazaMsA yAcavI? bhagavAnanI vANImAM jenA mATe "bhavya' zabda paNa nIkaLI gayo te dhanya che, AthI moTI prazaMsA bIjI zuM hoya? Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 105 uttama ta5) : zuM kahyuM enI kiMmata nathI; koNe kahyuM - enI kiMmata che. bhagavAne jo "bhavya kahyo to enAthI mahAne abhinaMdana bIjuM zuM hoya? bhagavAnanI vANImAM 'bhavya' ema AvyuM to mokSa prApta thavAnuM nizcita thaI gayuM. paraMtu A mUrNa jagata kadAcit "bhagavAna" paNa kahI de to enI zuM kiMmata ? svabhAvathI to sau bhagavAna che, paraMtu je paryAyathI paNa vartamAnamAM ApaNane bhagavAna kahe che eNe ApaNane bhagavAna nathI banAvyA paNa potAnI mUrkhatA pragaTa karI che. vinaya khUba UMcI vastu che, ene ATalI nIcI kakSA sudhI nahIM lAvavI joIe. bhAI sAheba! vinaya to e tapa che je vaDe nirjarA ane mokSa thAya che, te zuM khuzAmatathI thaI zake nahIM, kadApi nahIM. - jo mAtra caraNomAM jhukavuM ane namaste karavuM - enuM nAma vinayatapa hoya to pachI devatAo enA mATe zuM kAma talase? emane koInI sAme namavAmAM zuM harakata hoya? to pachI zAstrakAra ema kema pharamAve che ke emane tapa nathI? mA-bApanI sAme jhUkavAnuM nAma to vinayatapa che ja nahIM, paraMtu sAcA deva-zAstra-gurunI sAme jhUkavAnuM nAma paNa nizcayathI vinayatapa nathI - upacAravinaya che. * vinayatapa cAra prakAranuM hoya che : (1) jJAnavinaya, (2) darzanavinaya, (3) cAritravinaya ane (4) upacAravinaya. * upacAravinaya keTalAka loko mAtA-pitA Adi laukikajanonA vinayane gaNe che paraMtu e barAbara nathI. jJAnavinaya e nizcayavinaya che ane jJAnIno vinaya upacAravinaya che; darzanavinaya nizcayavinaya che ane samyadraSTino vinaya upacAravinaya che; cAritrano vinaya nizcayavinaya che ane cAritravaMtono vinaya upacAravinaya che. A pramANe darzana-jJAna-cAritrano vinaya nizcayavinaya ane emanA dhAraka devaguruono vinaya upacAravinaya che. - vinayatapa tapadharmano bheda che, tethI eno upacAra paNa dharmAtmAomAM ja karI zakAya che; laukikajanomAM nahIM. Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 dharmanAM daza lakSaNa) koInA caraNomAM mAtra mAthuM namAvI devAnuM nAma vinayatapa nathI. bahArathI to mAyAcArI jeTalo name che - saMbhava che ke sAco vinayavAna teTalo namato na paNa dekhAya. ahIM bAhya vinayanI vAta nathI, aMtaraMga bahumAnanI vAta che. vinaya aMtaraMga tapa che. bahArathI namavAvALAonI chavI pADI zakAya che, aMtaraMgavALAonI nahIM. jJAna-darzana-cAritra pratye aMtaraMgamAM anaMta bahumAnano bhAva ane tenI pUrNatA prApta karavAnA bhAvanuM nAma vinayatapa che. bahArathI namavArUpa vinaya to koI koI vAra ja joI zakAya che, paraMtu aMtaraMga bahumAnano bhAva to haMmezA rahe che. tethI jJAna-darzana-cAritra prati atyaMta mahimAvaMta munirAjone vinayatapa haMmezA ja rahe che. . vaiyAvRtya tapa saMbaMdhamAM paNa jagatamAM ochI bhrAnta dhAraNAo nathI. tapasvI sAdhuonI sevA karavI, paga dabAvavA ItyAdine ja vaiyAvRtya samajavAmAM Ave che. ahIM eka prazna saMbhavita che ke vaiyAvRtti karavI e tapa che ke karAvavI - arthAt anyanA paga dAbavA e tapa che ke anya dvArA paga dabAvavA e tapa che? jo paga dAbavA e tapa hoya to pachI paga dAbavAvALA gRhasthane tapa thayuM, dabAvavAvALo munirAjone nahIM; jayAre tapasvI to munirAjone kahevAmAM Ave che. A bAra tapa che paNa mukhyapaNe munirAjone ja. jo Apa ema kahyo ke paga dabAvavA e tapa che to pachI AvA tapano kone svIkAra nahoya? bIjA ApaNI sevA kare ane sevA karAvavAthI ApaNe tapasvI banI jaIe, AthI sAruM bIjAM zuM hoya? vagara vicArye ApaNe badhA paga dabAvatA AvyA chIe ane mAnatA AvyA chIe ke ApaNe vaiyAvRtti karI rahyA chIe, enuM phaLa ApaNane avazya maLaze. sAthe sAthe ema paNa mAnatA AvyA chIe ke vaiyAvRtyatA munione hoya che. vaiyAvRttino artha sevA thAya che - te barAbara che. paraMtu sevAno artha paga dabAvavA ema ApaNe karI lIdho che. vaiyAvRttimAM paga paNa dabAvavAmAM Ave che, paraMtu paga dabAvavA e ja mAtra vaiyAvRtti nathI. sevA sva ane para banenI hoya che. vAstavika sevA to sva ane parane AtmahitamAM lagAvavAmAM che. Atmahita ekamAtra zuddhopayogarUpa dazAmAM che. Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 107 uttama ta5) zuddhApayogarU5 rahevA mATe niraMtara udyamazIla rahevuM e ja vAstavika vaiyAvRtti che. kadAcit roga vagerenA kAraNe potAnuM ke bIjA sAtha munirAjanuM citta sthiratAne prApta na thaI rahyuM hoya to "paga dabAvavA' vagere dvArA emanA cittane sthiratAmAM lAvavuM e paNa vaiyAvRtti che; paraMtu koI kAraNa vinA ArAmathI paga dabAvatA-dabAvaDAvatA rahevuM e kadIya vaiyAvRtti hoI zake nahIM; ane hoya topaNa te tapa nathI, aMtaraMgatapa to kadIya nahIM. kadIka koI munirAja bhayaMkara pIDAthI AkraMda karatA hoya. emanuM citta sthira na thatuM hoya evI sthitimAM emane khAlI upadeza devAthI emanA pariNAmomAM sthiratA AvavI saMbhavita nathI. paraMtu jo emanI sevA karatAM-karatA emane saMbodhita karavAmAM Ave to sthiratA jhaDapathI prApta thaI zake. ekamAtra A karaNe je zArIrika sevAne vaiyAvRtyatApamAM sthAna prApta vinaya ane vaiyAvRtyatAnA saMbaMdhamAM vicAra karatI veLA ApaNe A na bhUlavuM joIe ke A aMtaraMga tapa che, bAhya pravRttimAtra sAthe emane joDI yogya nathI. svAdhyAya paNa aMtaraMga tapa che. svAdhyAyane parama tapa kahevAmAM AvyuM che. (svAdhyAyaH paramaM tA:) paraMtu Aja to ApaNe savAre UThIne sarva prathama samAcAra-patrono svAdhyAya karavA lAgyA chIe. ahIMtahIMthI kAMIpaNa vAMcI levuM e svAdhyAya nathI, AtmahitakArI zAstronuM adhyayana-manana-ciMtana e paNa upacArathI svAdhyAya che. vAstavika svAdhyAya to AtmajJAna prApta thavuM e ja che. svaadhi+aya= svAdhyAya. "sva" eTale potAnuM, 'adhi" eTale jJAna ane aya' eTale prApta thavuM - A pramANe potAnuM jJAna prApta thavuM e ja svAdhyAya che; para nuM jJAna to parAdhyAya che. yadyapi svAdhyAyanA bhedomAM vAMcavuM, pUchavuM ityAdi Ave che tathApi thadvA-tadhA game te vAMcavuM, pUchavuM e svAdhyAya nathI. zuM vAMcavuM, kevI rIte vAMcavuM, zuM pUchavuM, kone puchavuM, kevI rIte pUchavuM? ityAdi vivekapUrvaka karavAmAM Avela vAcana, pRcchanA Adi ja svAdhyAya kahevAmAM Avela che. maMdiramAM gayA, je koIpaNa zAstra hAtha AvyuM tenuM je pAna khUlI Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 dharmanAM daza lakSaNa) gayuM tenI be-cAra paMkitao UbhA-UbhA vAMcI lIdhI eTale svAdhyAya thaI gayo! te paNa eTalA mATe ke mahArAje pratijJA levaDAvI hatI ke pratidina svAdhyAya avazya karavo, - A kAMI svAdhyAya nathI. ApaNane adhyAtmagraMthonA svAdhyAyanI evI ruci paNa kayAM che jevI viSaya-kaSAya ane enI puSTi karanArA sAhitya vAMcavAnI che. evA bahuM ocho loko haze jemaNe koI AdhyAtmika, saiddhAttika ke dArzanika graMthano svAdhyAya AghopAtta karyo hoya. sAdhAraNa loko to niyamitapaNe svAdhyAya karatA ja nathI. paraMtu evA vidvAno paNa bahu ochA maLaze ke jeo koI mahAna graMthano sthiratApUrvaka akhaMDapaNe svAdhyAya karatA hoya. AdithI aMta sudhI akhaMDapaNe ApaNe koI graMthane jo vAMcI paNa zakatA na zohoe to enA aMtaHstalamAM pahocavuM to kema saMbhave? jayAre ApaNAmAM eTalI paNa ruci nathI ke tene akhaMDapaNe vAMcI zakIe to emAM pratipAdita akhaMDa vastunuM akhaMDa svarUpa ApaNAM jJAna ane pratItimAM kema Ave? . viSaya-kaSAyanAM poSaka upanyAsAdine ApaNe kadIya adhUrAM nahIM choDayAM hoya, emane pUrAM karIne ja ApaNe zvAsa laIe chIe; enI pAchaLa bhojana paNa bhUlI jaIe chIe. zuM AdhyAtmika sAhityanA adhyayanamAM paNa koIvAra bhojana bhUlyA chIe? jo nA, to nizcita samajo ke ApaNa ruci adhyAtmamAM eTalI nathI jeTalI viSaya-kaSAyamAM (ruci anuyAyI vIrya) nA niyama anusAra ApaNI saMpUrNa zakita tyAM ja lAge che jayAM ruci hoya che. svAdhyAyatapanA upacArane paNa prApta karavA mATe ApaNe adhyAtma-sAhityamAM ananya ruci jAgRta karavI paDaze. svAdhyAya tapanA pAMca bhedo karavAmAM AvyA che : (1) vAMcavuM, (ra) pUchavuM, (3) anuprekSA, (4) AmnAya (pATha) ane (5) dharmopadeza. AmAM svAdhyAyanI prakriyAno kramika vikAsa lakSita thAya che. pahelAM tatvanirUpaka AdhyAtmika graMthone vAMcavA ane potAnI buddhithI jeTalo paNa marma kADhI zakAya teTalo pUrI zakitathI kADhavo.e vAMcana svAdhyAya" che. Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttama tapa) 109 enA pachI paNa kAMI samajamAM na Ave to samajavAnA uddezyathI koI vizeSa jJAnIne vinayapUrvaka pUchavuM e pRcchanA svAdhyAya' che. je vAMcyuM che tenA para tathA pUchavAthI jJAnI purUSa pAsethI je uttara prApta thayo hoya--enA para gaMbhIratApUrvaka vicAra karavo, cintana karavuM e 'anuprekSA svAdhyAya' che. vAMcana, pRcchanA ane anuprekSA pachI nizcita viSayane sthira dhAraNA mATe vAraMvAra gokhavo, mukhapATha karavo e 'AmnAya svAdhyAya' che. vAMcana, pRcchanA, anuprekSA ane AmnAya (pATha) pachI jayAre viSaya para pUrepUro adhikAra AvI jAya to eno bIjA jIvone hitArthe upadeza devo e dharmopadeza' nAmano svAdhyAya che. ukata vivecanathI nizcita thAya che ke mAtra vAMcana e ja svAdhyAya nathI, AtmahitanI draSTithI samajavA mATe pRcchanA karavI e paNa svAdhyAya che, cintana ane pATha e paNa svAghyAya che, eTale sudhI ke yazAdinA lobha vinA sva paranA hitanI draSTine karavAmAM Avelo dharmopadeza paNa svAdhyAyatapamAM Ave che.. paraMtu AmAM eka krama che. Aje ApaNe te kramane bhUlI gayA chIe. ApaNe zAstro vAMcyA vinA ja pUchavAnuM zarU karI daIe chIe. A kAraNe ja ApaNA prazno visaMgata hoya che. jayAM lagI koI paNa viSayano gaMbhIrapaNe svayaM abhyAsa na karavAmAM Ave tyAM lagI tatsaMbaMdhI gaMbhIra prazno paNa kayAMthI Ave ? ghaNA prazno bIjAonI kasoTI karavA mATe paNa karavAmAM Ave che. e 'pRcchA svAdhyAya' mAM na Ave. jeo niraMtara bIjAonI buddhi parakhavA mATe ja prazno uchALyA kare che emanuM lakSya karIne mahAkavi banArasIdAse lakhyuM che H-- paranArI saMga parabuddhi kau parakhavo' potAnI jijJAsA zAMta karavA mATe ja vinayapUrvaka prazna karavA joIe. udaMDatApUrvaka vakatAnuM gaLuM pakaDavAnI koziza karavI e svAdhyAyatapa to che ja nahI, jinavANInI virAdhanA karavAnuM adhama kArya che. 1. banArasIdAsa : nATaka samayasAra, sAdhya--sAdhaka dvAra, chaMda 29. Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 dharmanAM daza lakSaNa), cintana to ApaNA jIvanamAMthI samApta ja thaI rahyuM che. pATha paNa karavAmAM Ave che to samajayA vinA mAtra raTI levAmAM Ave che, e raTavuM paNa sAcA rUpe kayAM karavAmAM Ave che. bhakatAmara ane tatvArthasUtrano nitya pATha sAMbhaLavAvALI ghaNIkharI mAtA-bahenone emAM pratipAdita viSayavastunI vAta to ghaNI dUra, emAM keTalAM adhyAya che - eTalI paNa khabara nathI hotI. koI mahArAja pAsethI pratijJA laI lIdhI che ke- sUtrano pATha sAMbhaLyA vinA bhojana nahIM karuM - eTale te vahana karyuM jAya che. upadezano krama sauthI aMtamAM Ave che, paraMtu Aje ApaNe upadezaka pahelAM banavA IcchIe chIe - vAMcana, pRcchA, anuprekSA ane AmnAya vinA ja dharmopadeza sAMbhaLanArA paNa AnA prati sAvadhAna jaNAtA nathI. dharmopadezanA nAme koI paNa emane kAMI paNa saMbhaLAvI de; emane to sAMbhaLavuM che eTale sAMbhaLI le che. vakatA ane vakatavya prati emane kAMI dhyAna ja rahetuM nathI. - huM eka vAta pUchuM chuM ke jo Apane peTanuM oparezana karAvavuM hoya to zuM jANyA vinA ja game tenI pAse karAvI lezo? DaoNkaTaranI bAbatamAM pUre-pUrI tapAsa karIe chIe. DaoNkaTara paNa je kAmamAM nipuNa na hoya te kAma karavA mATe sahaja taiyAra thato nathI. DaoNkaTara ane oNparezananI vAta to khUba dUra; jo ApaNe khamIsa sIvaDAvavA icchatA hoIe to hoziyAra darajI zodhIe chIe, ane darajI paNa jo khamIsa sIvavAnuM na jANato hoya to sIvavAno InkAra karI de che. paraMtu eka dharmanuM kSetra evuM khulyuM che ke jANyA-samajayA vinA game te vyakita upadeza ApavA taiyAra thaI jAya che, ane ene sAMbhaLavAvALA paNa maLI ja jAya che. vastutaH vAta ema che ke dharmopadeza devA ane sAMbhaLavAnI vAtane ApaNe gaMbhIrapaNe vicAramAM ja letA nathI, emaja haLavAzathI laIe chIe. ane bhAI ! dharmopadeza paNa eka tapa che, te paNa aMtaraMga; ene Apa khela samajI rahyA cho. enI gaMbhIratA jANo-pichAno, upadeza devA-levAnI gaMbhIratA samajo, ene manoraMjana ane samaya vitAvavAnI vastu na banAvo. A mAro vinamra anurodha che. jinavANInA yogya vakatA tathA zrotAonuM sAcuM svarUpa paMDita pravara Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttama tapa) 111 ToDaramalajIe mokSamArga prakAzakanA pahelAM adhikAramAM vistAthI spaSTa karyu che, jijJAsu pAThaka tatsaMbaMdhI jijJAsA tyAMthI zAnta kare. svAdhyAya eka evuM tapa che ke anya tapomAM je lAbho che te to emAM che ja, sAthe jJAnavRddhino paNa eka amodha upAya che. AmAM koI vizeSa muzkelI ke pratibaMdha paNa nathI. jayAre Iccho tyAre karo-divase, rAtre, strI-puruSa, bALaka-vRddha-yuvaka badhA ja kare. ekavAra niyamita svAdhyAya karIne to juo, enA asIma lAbhathI Apa pote ja sArI rIte paricita thaI jazo. pramAda ane ajJAnathI lAgelA doSonI zuddhi mATe Atma-AlocanA, pratikramaNAdi dvArA prAyazcita karavuM e prAyazcita tapa che. bAhyAbhyatara parigrahanA tyAgane vyatsarga tapa kahe che. enI vistRta carcA tyAga ane ArkiMcanya dharmamAM vistArathI karavAmAM Avaze ja. have rahI vAta dhyAnanI dhyAna e to sarvotkRSTa tapa che. dhyAnanI avasthAmAM ja sarvajJatAnI prApti thAya che. ahIM dhyAnathI tAtparya Arta-raudra dhyAnathI nathI, zubhabhAvarUpa dharmadhyAnathI paNa nathI balka e zuddhopayogarUpa dhyAnathI che je karma-Idhanane bALavA mATe agni samAna che, jenI paribhASA AcArya umAsvAmIe tatvArthasUtranA navamAM adhyAyamAM A pramANe ApI che - 'uttamasaMhananasyaikAgraciMtAnirodho dhyaanmaantrmuhuurtaat3'||27|| ema to dukAnadAra grAhakanuM dAkatara dardInuM, pati patnInuM, niraMtara ja dhyAna dhare che. paraMtu mAtra cittanuM eka lakSa para ja ekAgra thaI javuM dhyAnatapa nathI, paraMta, "sva" mAM ekAgra thavuM dhyAnatapa che. bhale paramAM ekAgra thavuM paNa dhyAna hoya, paraMtu te dhyAnatapa nathI. dhyAnatapa to samasta para" ane viSaya-vikArothI cittane sameTI laI eka AtmAmAM sthira thavuM e ja che. jo zaddhopayogarUpa dhyAnanI dazA eka antarmuhUrta paNa TakI rahe to kevaLajJAnanI prApti thaI jAya che. saghaLA tapono sAra dhyAnatapa che, enI siddhi mATe ja bAkInuM saghaLAM tapo che. A parama pavitra dhyAnatapane pAmIne sarva AtmAo zIdha paramAtmA bano - e pavitra bhAvanA sAthe virAma lau chuM. Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttama tyAga jayAre paNa uttamatyAgadharmanI carcA cAle che to prAyaH dAnane ja tyAga samajI levAmAM Ave che. tyAganA nAme dAnanA ja gIta gavAya che. dAnanI ja preraNA ApavAmAM Ave che. sAmAnyajano to dAnane tyAga samaje ja che; paraMtu Azcarya to tyAre thAya che jayAre uttamatyAgadharma para varSo sudhI vyAkhyAna karavAvALA vidvAno paNa dAnathI vizeSa paNa koI tyAgadharma hoya che e samajAvatA nathI ke svayaM paNa samajatA nathI. jo ke jinAgamamAM dAnane paNa tyAga kahevAmAM Avela che, dAna ApavAnI preraNA paNa puSkaLa ApavAmAM AvelI che, dAnanI potAnI paNa eka upayogitA che, mahatva paNa che, topaNa jayAre UMDANamAM jaIne nizcayathI vicAra karIe chIe to dAna ane tyAga baMne bilakula bhinna-bhinna vastu pratIta thAya che. tyAga dharma che ane dAna puNya. tyAgIo pAse mAtra paNa parigraha hoto nathI, jayAre dAnIo pAse DhagalAbaMdha parigraha jovA maLe che - maLI zake che. .. tyAganI paribhASA zrI pravacanasAranI tAtparyavRtti nAmanI TIkA (gAthA 239) mAM AcArya jayasene A pramANe ApI che - 'nijazuddhAtmaparigrahaM kRtvA baahybhyNtrprigrhnivRttistyaagH|' nija zuddhAtmAnA grahaNapUrvaka bAhya ane AtyaMtara parigrahathI nivRtti e tyAga che. A vAtane "bArasa-aNuve' (hAdazAnuprekSA) mAM A pramANe kahevAmAM AvI cheH 'NivvegatiyaM bhAvai mohaM caiUNa savva dvvesu| jo tassa haveccAgo idi bhaNidaM jinnvriNdehiN||8|| jinendra bhagavAne kahyuM che ke je jIva saMpUrNa padravyothI moha choDIne saMsAra, deha ane bhogothI udAsInarUpa pariNAma rAkhe che tene tyAgadharma Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttama tyAga) hoya che. 113 'tatvArtharAjavArtika' mAM akalaMkadeva sacetana ane acetana parigrahanI nivRttine tyAga kahe che. ukata kathanothI e vAta spaSTa thaI jAya che ke tyAgazabdanivRtti--sUcaka che, tyAgamAM bAhya ane AtyaMtara parigrahano tyAga thato hoya che, chatAM tyAgadharma mAM nija zuddhAtmAnuM grahaNa arthAt zuddhopayoga ane zuddhapariNati paNa samAviSTa che. eka vAta A paNa spaSTa thAya che ke tyAga paradravyono nahIM, paraMtu potAnA AtmAmAM paradravyo prati thatA moha-rAga-dveSano thAya che. kemake paradravyo to pRthak ja che, emanuM to Aja sudhI grahaNa ja thayuM nathI; tethI emanA tyAgano prazna ja kayAM udbhave che ? emane ApaNA potAnA jANyA che, mAnyA che, emanAthI rAga-dveSa karyo che; tethI emane potAnA jANavA, mAnavA (darzanamoha) ane emanA prati rAga-dveSa karavo (cAritramoha) - e choDavAnuM che. A kAraNeja vAstavika tyAga paramAM nahIM, paNa potAnAmAM-potAnA jJAnamAM thAya che. Aja bhAva AcArya kundakundradeve samayasAra mAM A pramANe vyakata karyo che: savve bhAve jamhA paccakkhAI pare tti NAdUNaM / tamhA paMccakkhANaM gANaM NiyamA muNeyavvaM / / 34 / / potAnAthI bhinna samasta para padArthone'A para che' ema jANIne jayAre tyAgI devAmAM Ave che tyAre te pratyAkhAna arthAt tyAga kahevAmAM Ave che. AthI e siddha thAya che ke vastutaH jJAna ja pratyAkhAna arthAt tyAga che. tyAga zAna mAMja thAya che arthAt parane para jANI ne enAthI mamatvabhAvane toDavo e ja tyAga che. A vAta ne samayasAra gAthA pAMtrIsanI AtmakhyAti TIkAmAM AcArya amRtacaMdre udAharaNapUrvaka A pramANe spaSTa karI che H 1. pariprazya cetanAcetanalakSaLasya nivRttistyAnaH kRti nizciyate| adhyAya 9, sUtra 6. Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 , dharmanAM daza lakSaNa) "jema koI puruSa dhobInA dhare thI bhramathI bIjAnuM vastra lAvI, tene potAnuM jANI oDhI ne sUto che ane potAnI meLe ja ajJAnI (A vastra pArakuM che evA jJAna vinAno) thaI rahyo che, paraMtu jayAre bIjo koI te vastro no cheDo pakaDIne kheMce che ane ene nagna (ughADo) karIne kahe che ke "tuM zIdha jAga, sAvadhAna thA, A mAruM vastra badalAvAmAM AvI gayuM che. te mAruM mane ApI de.' tyAre vAraMvAra kaheluM te vAkaya sAMbhaLato te (e vastranAM) sarva cihnothI sArI peThe parIkSA karI ne, "jarUra A vastra pArakuMja che" ema jANIne, jJAnI thayo thako, te (para) vastrane jardI tyAgI de che. tevI rIte jJAtA paNa bhramathI para dravyonA bhAvone grahaNa karI, ene potAnA jANI, potAmAM ekarUpa karI ne sUto che ane potAnI meLe ajJAnI thaI rahyo che; jayAre zrIgurU parabhAvano viveka (bhedajJAna) karI tene eka AtmAbhAvarUpa kare ane kahe ke tuM zIdha jAga, sAvadhAna thA, A tAro AtmA kharekhara ekajJAna mAtra che, tyAre vAraMvAra kaheluM e AgamanuM vAkaya sAMbhaLato te, samasta (sva-paranA) cihno thI sArI peThe parIkSA karIne, "jarUra A parabhAvoja che', ema jANIne, jJAnI thayo thako, sarva parabhAvone tatkALa choDI de che.' ukata kathanathI A vAta barAbara spaSTa thaI jAya che ke tyAga para para jANI ne karavAmAM Ave che. dAna mAM A vAta nathI. dAna e vastu nuM devA mAM Ave che. je potAnI hoya; para vastano tyAga to hoya zake che, dAna nahIM. bIjAnI vastu uThAvI ne koI ne daI devI e dAna nathI, corI Aja pramANe tyAgavastune nirupayogI, ahitakArI jANIne karavAmAM Ave che, jayAre dAna upayogI ane hitakArI vastuno karavAmAM Ave che. upakAranI bhAvanAthI potAnI upayogI vastu pAtra jIvane daI devI e dAna che. dAnanI paribhASA AcArya umAsvAmIe tatvArthasUtranA sAtamAM adhyAyamAM A pramANe ApI cheH 'anugrahArthaM svasyAtisargo dAnam / / 7 / / upakAranA AzayathI dhanAdi potAnI vastu ApavI e dAna che. 1. A AcArya amRtacandranI saMskRta TIkAno anuvAda che. Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 115 uttama tyAga) . AcArya pUjayapAde sarvArthasiddhimAM lakhyuM che - parAnugrahabuDyA svasyAtisarjanaM daanm'| bIjAno upakAra karavAnI buddhithI potAnI vastu arpaNa karI devI e dAna che. dAnamAM paropakArano bhAva mukhya rahe che, ane potAnA upakArano gauNa; paraMtu tyAgamAM sva-upakAra ja sarvasva che, bIjAonA upakAra mATe moha-rAga-dveSa tajavAmAM AvatA nathI. e vAta judI che ke potAnA tyAgathI preraNA pAmIne ke anya koI prakAre parano paNa upakAra thaI jAya. jo koI dAna Ape to e enuM kartavya thaI paDe che ke je kAma mATe dAna ApyuM che tenI dekharekha paNa rAkhe. kayAMya evuM to nathI banatuM ne ke Ape dharmazALA to yAtrIone rahevA-UtaravA mATe banAvI hoya ane ene bhADe ApI devAmAM AvI hoya; Ape paisA to prAcIna jinAlayonA jIrNoddhAra mATe ApyA oya ane te paisA thI adhikArIo e potAnA ArAma mATe erakanDIzana karAvI dIdhuM hoya; Ape paisA to vItarAgatAnA pracAra-prasAra mATe ApyA hoya ane te vaDe rAgane dharma batAvI pracAra karavAmAM Avato hoya; Ape paisA to dhArmika-naitika zikSaNa mATe ApyA hoya ane teno uparyAga kAyadAnA zikSaNa mATe karavAmAM Avato hoya. keTalAka loko kahe che ke Ape to dAna daI dIdhuM. have Apane zuM prayojana ke enuM zuM thaI rahyuM che? eno kayAM kharca thaI rahyo che ane ene koNa haDapa karI jAya che? jayAre Ape eno tyAga ja karI dIdho che to pachI enAthI zuM matalaba? . evI vAto e ja loko kare che ke jeo yA to dAnanI paribhASA jANatA nathI ke pachI kAMIka gaDabaDa karavA irache che, karatA hoya che. kemake teo irache che ke teo game tema kare, temane koI rokaToka pUcha-gAjI na kare. jemane sAcuM ja kAma karavuM che, paisA je uddezyathI maLyA hoya emAM ja vAparavA che, emane emAM zuM vAMdho hoya zake ke dAtAra emane kema pUche che ke je uddezyathI, je kAma mATe eNe dAna ApyuM hatuM te thaI rahyuM che ke nahIM, te uddezyanI pUrti thaI rahI che ke nahI? 1. adhyAya, 6, sUtra 12 nI TIkA. Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 dharmanAM daza lakSaNa) teo A bhUlI jAya che ke eNe paisA no tyAga nathI karyo, paraMtu koI vizeSa uddezyanI prApti mATe dAna ApyuM che. dAna upakAranA vikalpapUrvaka ApavAmAM Ave che, tethI jJAnavAnuM dAnIne paNa vyavasthA jovA-jANavAno sahaja vikalpa Ave che. jJAna-dAnamAM paNa jayAre koI ne koI kAMIka samajAve che to ene e sahaja vikalpa AvyA vinA raheto nathI ke sAmAvALAnI samajamAM AvI rahyuM che ke nahIM. A dAnIne paisAthI moha chUTI gayo nathI, chUTI gayo hota to pachI eka lAkha ApI ne traNa lAkha kamAvA zA mATe jAta? kamAvAno pUrapUro udyama cAlu che. jethI siddha thAya che ke paisAnA rAganA tyAgane kAraNe dAna ApavAmAM AvI rahyuM nathI, balba upakAranI bhAvanAthI dAna devAmAM Ave che. e vAta judI che ke ene lobhakaSAya kaMIka maMda jarUra thayo che, nahIM to dAna paNa na Apata; paraMtu maMda thayo che, abhAva thayo nathI abhAva thayo hota to tyAga karata. moha ke rAganA AMzika abhAvamAM paNa tyAgadharma pragaTa thAya che. A kAraNe ja tyAgIe je tyAkhyuM che enuM dhyAna paNa tene rahetuM nathI. rahevuM paNa na joIe, rahe to tyAga kevo? ene tajelI vastunI saMbhALano paNa vikalpa Avato nathI, kemake have te ene potAnI mAnato-jANato ja nathI ane enAthI ene rAga paNa rahyo nathI. enuM je thavuM hoya te thAo, ethI ene zuM? cakravartI jayAre rAjapATa tyAgIne nagna digaMbara sAdhu bane che to emane e ciMtA nathI satAvatI ke A rAjanuM zuM thaze ? ene koNa saMbhALaze ? jo ciMtA hota to te tyAgI nathI. enAthI ene zuM prayojana? emaNe potAnA hita mATe, potAnA AtmAnI saMbhALa mATe rAjapATa choDayuM che. jo te rAjapATanI ja ciMtA karatA rahe to emaNe tyAkhyuM paNa zuM che? rAjayanuM teo karatA paNa zuM hatA? mAtra ciMtA ja karatA hatA, e to haju paNa karI ja rahyA che. A pramANe ApaNe joIe chIe kedAnamAM paropakArano bhAva mukhya rahe che, ane tyAgamAM Atmahitano. ahIM eka prazna saMbhavita che ke je potAnuM che te bIjAone daI zakAtuM nathI, je daI zakAya che te potAnuM hoI zakatuM nathI; "para" para che, "sva" Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttamatyAga) * 117 sva che, svanuM devuM zakya nathI ane paranuM grahaNa saMbhavita nathI - eka bAju to Apa ema kahyo cho. ane bIjI bAju ema paNa kaho cho ke dAna potAnI vastunuM ApavAmAM Ave che, - jayAre para ApaNu che ja nahIM to eno zuM tyAga karavo, ane je daI ja zakAtuM nathI enuM devuM zuM? A pramANe jayAre koI koInuM bhaluM-karI ja nathI zakatu, sau potAnA bhalA-burAnA svayaM kartA-dhartA che to pachI paropakAranI vAta paNa kayAM rahe che? ApanI vAta bilakula barAbara che, paraMtu samajavAnI vAta A che ke "dAna" vyavahAra dharma che ane tyAga" nizcayadharma. te dhanAdi parapadArtho jenA para laukika dRSTie potAno adhikAra che, vyavahArathI te potAnA che; temane potAnA jANIne ja dAna ApavAmAM Ave che. levu-devuM e svayaM vyavahAra che, nizcayamAM to levA-devAno koI savAla ja UThato nathI. rahI para padArthanA tyAganI vAta, e to parane para jANavuM e ja eno tyAga che, enAthI vizeSa tyAga zuM che? e to para che ja emane zuM tyAgavA? paraMtu vAta ema che ke emane ApaNe potAnA mAnIe chIe, emanAthI rAga karIe chIe, tethI emane potAnA mAnavA, ane emanAthI rAga karavo e tyAgavAnuM che. tethI e ThIka ja kahyuM che ke parane para jANIne emanA pratyenA rAgano tyAga karavo e ja vAstavika tyAga che. - UMDANathI vicArIe to tyAga moha-rAga-dveSano ja thAya che; para padArtho to moha-rAga-dveSa chUTI jatAM svayaM chUTI jAya che. e chUTA ja che. eTalA mATe ja bhagavAnane "rAga-dveSa parityAgI' kahevAmAM AvyA che. * jo Apa kaho ke hamaNAM to ema kahyuM hatu ke tyAga parano hoya che ane have ema kaho cho ke tyAga moha-rAgadveSano hoya che. to bhAI! AdhyAtmika draSTie moha-rAga-dveSa paNa para ja che. jo ke te AtmAmAM utpanna thAya che to paNa te AtmAnA svabhAva nathI, tethI emane paNa adhyAtma-zAstromo "para" kahyo che. jayAM lagI paropakAra nI vAta che, enA saMbaMdhamAM vAta ema che ke koI koInuM bhaluM-buruM karI zakatuM nathI, topaNa jJAnIne paNa bIjAonuM bhaluM karavAno bhAva AvyA vinA raheto nathI, kemake hajI ene rAgabhAva vidyamAna che. bIjI vAta ema che ke nizcayathI to koI koInuM bhaluM-buruM karI zakatuM nathI, paraMtu vyavahArathI to zAstromAM paNa eka-bIjAnuM bhaluM-buruM karavAnI Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 dharmanAM daza lakSaNa), vAta kahevAmAM AvI che; bhale e kathana upacarita hoya, kathanamAtra hoya, paraMtu che to. dAna' vyavahAna dharma che, tethI te paropakAra saMbaMdhI vikalpapUrvaka ja hoya che. A kAraNe ja e puNyabaMdhanuM kAraNa che, baMdhanA abhAvanuM nahIM. je vyakita ene nizcayadharma mAnIne baMdhanA abhAva (mukita) nuM kAraNa mAnI bese che teo to bhUla kare ja che, sAthe sAthe teo paNa bhUla kare che ke jeo ene puNyabaMdhanuM kAraNa paNa mAnatA nathI, arthAt vyavahAradharmano paNa svIkAra karatA nathI. tyAga sadoSa vastuno karavAmAM Ave che ane dAna sArI vastunuM devAmAM Ave che. ema kahevAmAM Ave che ke krodha choDo, mAne choDo, mAyA choDo, lobha choDo, ema koI nathI kahetuM ke jJAna choDo. je duHkhasvarUpa che, duHkhakArI che, AtmAnuM ahita karavAvALA che evA moha-rAga-dveSarUpa AsavabhAvo ja heya che, tyAganA yogya che, emano ja tyAga karavA mAM Ave che, emanI sAthe ja emanA AzrayabhUta arthAt jemanA lakSya moha-rAga-dveSa bhAvo thAya che evA putrAdi cetana ane dhana-makAnAdi acetana padArtho paNa tyAga thaI jAya che. paraMtu mukhya vAta moha-rAga-SanA tyAganI ja che, kemake moha-rAga-dveSano tyAga thatAM emano tyAga niyamathI thaI jAya che, paraMtu emano tyAga karatAM chatAM paNa e nizcita nahIM ke moha-rAga-dveSa chUTI ja jAya.. ghaNAkharA loko to tyAga ane dAnane paryAyavAcI ja mAnavA lAgyA che. paraMtu emanuM e mAnavuM ekadama bhUlabhareluM che. e bane zabdo paryAyavAcI to che ja nahIM, balba keTaleka aMze emano bhAva paraspara ekabIjAthI virUddha jovAmAM Ave che. jo A baMne zabdo ekAryavAcI hota to ekanA sthAne bIjAno prayoga sahelAIthI karI zakAya. paraMtu jayAre ApaNe A jAtano prayoga karIne joIe to artha ekadama badalAI jAya che. jemake dAna cAra prakAranuM kahela che :- (1) AhAradAna, (2) auSadhadAna (3) jJAnadAna (4) abhayadAna. . have jarA ukata cAreya zabdomAM "dAna' nA sthAne 'tyAga' zabdano prayoga karI joIe to saghaLI sthiti svayaM spaSTa thaI jAya. zuM AhAradAna ane AhAratyAga eka ja vastu che? e ja pramANe Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 119 uttama tyAga) zuM auSadhadAna ane auSadhatyAga eka kahI zakAya kharuM? nahI, kadApi nahIM; kemake AhAradAna ane auSadhadAnamAM bIjA pAtra-jIvone bhojana ane auSadha ApavAmAM Ave che, jayAre AhAratyAga ane auSadhatyAgamAM AhAra ane auSadhanuM svayaM sevana karavAno tyAga karavAmAM Ave che. AhAratyAga ane auSadhityAgamAM koIne kAMI ApavAno savAla ja UThato nathI. A ja pramANe AhAradAna ane auSadhadAna mAM AhAra ane auSadhane tyAgavAno (nahIM khAvAno) savAla UThato nathI. AhAradAna karo ane svayaM paNa yatheccha khAo, koI rokaToka nathI; paraMtu AhArano tyAga karyo to pachI khAvA-pIvAnuM cAle nahIM. ' AhAra ane auSadhanI bAbatamAM kayAMka kAMI adhika aTapaTuM na paNa lAge, paraMtu jayAre "jJAnadAna' nA sthAne "jJAnatyAga" no prayoga karavAmAM Ave to vAta ekadama aTapaTI lAgaze. zuM jJAnano paNa tyAga karavAmAM Ave che? zuM jJAna paNa tyAgavA yogya che? zuM jJAnano tyAga karI paNa zakAya A ja prakAranI vAta abhayadAna ane abhayatyAganA saMbaMdhamAM samajavI joIe. - eka vAta bIjI paNa samajI lo.dAnamAM ochAmAM ochI be vyakita joIe, ane baMnene joDanAro mAla paNa joIe. AhAra denAra, AhAra lenAra ane AhAra; auSadha denAra, auSadha lenAra ane auSadha A traNeya vinA AhAradAna ane auSadhadAna saMbhavita nathI. jo lenAra ja nathI to devuM kone? jo vastu ja na hoya to devuM zuM? paraMtu tyAga mATe kAMIpaNa na joIe. je ApaNI pAse na hoya eno paNa tyAga karI zakAya che. jemake hu' lagna nahIM karuM, emA kaI vastuno tyAga thayo? lagnano. lagna karyuM ja kayAM che? jayAre lagna karyuM ja nathI to tyAga kono? karavAnA bhAvano. A ja pramANe sarva parigrahano tyAga thAya che, paraMtu sarva parapadArtharUpa parigraha che kayAM ApaNI pAse? tethI ene grahaNa karavAnA bhAvano ja tyAga thAya che. tyAgane mATe ApaNe saMpUrNa svataMtra chIe. emAM ApaNe jeno tyAga karIe emA lenAranI jarUra nathI, vastunI paNa jarUra nathI. Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 | dharmanAM daza lakSaNa) A pramANe ApaNe joIe chIe ke dAna eka parAdhIna kriyA che, jayAre tyAga saMpUrNa svAdhIna. je kriyA bIjAo vinA saMpanna na thaI zake, te dharma hoI zake nahIM, dharma paranA saMyoganuM nAma nathI, balba viyoganuM nAma che. ochAmAM ochuM tyAgadharmamAM to paranA saMyoganI apekSA nathI; tyAga zabda ja viyogavAcI che. jo ke emAM zuddha pariNati saMmilita che, paraMtu parano saMyoga bilakula nahIM. - keTalIka vastuo evI che jemano tyAga thAya che, dAna nahIM, keTalIka evI che jemanuM dAna thAya che tyAga nahIM. keTalIka evI paNa che jemanuM dAna paNa thAya che, ane tyAga paNa. jemake rAga-dveSa, mA-bApa, strI-putrAdi choDI zakAya che, emanuM dAna nathI ApI zakAtuM; jJAna ane abhayanuM dAna ApI zakAya che, paraMtu emano tyAga thato nathI, tathA auSadha, AhAra, rUpiyA-paisA vagereno tyAga paNa thaI zake che ane te dAnamAM paNa daI zakAya che. zAstromAM koI koI sthaLe tyAga ane dAna zabdono eka arthamAM paNa prayoga thayo che. e kAraNe paNa A bane ekA(r)vAcI hovAno bhrama thavAmAM sahAyatA maLI che. zAstromAM jayAM A prakArano prayoga che tyAM e A arthamAM che - nizcayadAna arthAta tyAga ane vyavahAra-tyAga arthAtu dAna. jayAre te dAna kahe che to eno artha mAtra dAna thAya che. ane jayAre nizcayadAna kahe che to eno artha tyAgadharma thAya che. e ja pramANe jayAre e tyAMga kahe che to eno artha tyAgadharma thAya che ane jayAre vyavahAratyAga kahe che to eno artha dAna thAya che. A prakArano prayoga dazalakSaNa pUjanamAM paNa thayo che. emAM kahyuM che : uttama tyAga kalo jaga sArA, auSadhi zAstra aMbhaya AhAra, nizcaya rAgadveSa niravAre, zAtA dono dAna saMbhAre. ahIM uparanI paMkitamAM uttamatyAgadharmane jagatamAM sArabhUta darzAvyo che. tyAM ja sAthe enA cAra ceda paNa gaNAvyA che. je vastutaH cAra prakAranA dAna che ena jenI vistArathI carcA karavAmAM AvI che. * have prazna UThe che ke A cAra dAna zuM tyAgadharmanA bhedo che? paraMtu nIcenI paMkita vAMcatA ja badhI vAta suspaSTa thaI jAya che. nIcenI paMkitamAM Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttama tyAga) 121 atispaSTa lakhyuM che ke nizcayatyAga to rAga-dveSano abhAva karavo e che. jo ke uparanI paMktimAM vyavahAra zabdano prayoga nathI, topaNa nIcenI paMkitamAM nizcayano prayoga hovAthI e spaSTa thaI jAya che ke upara je vAta che te vyavahAra-tyAganI arthAt dAnanI che. AgaLa ethI paNa vizeSa spaSTa che ke "jJAtA dono dAna saMbhAre" arthAt jJAnI AtmA nizcaya ane vyavahAra bannene saMbhALe che "dono dAna" zabda badhuM ja spaSTa karI de che. 'pahelI paMkita vAMcatAM ja evuM lAge che ke kavi vAta to tyAgadharmanI karI rahyA che ane bheda dAnanA gaNAvyA che, paraMtu ema nathI ke kavinA dhyAnamAM A vAta na hoya. kemake pachInI paMkitamAM ja badhuM suspaSTa thaI jAya che - ke kavi vItarAgabhAvarUpa tyAgadharmane nizcayadAna ke nizcayatyAga ane AhArAdi devAne vyavahAradAna ke vyavahAratyAga zabdathI abhihita karI rahela che. dhani sAdhu zAstra abhaya divaiyA, tyAga rAga-virodhako pUjananI A paMkitamAM zAstra ane abhayanI sAthe divaiyA' zabdano prayoga ane rAga-virodhanI sAthe "tyAga' zabdano prayoga ema batAve che ke zAstra ane abhayanuM dAna thAya che ane rAga-dveSano tyAga thAya che. tathA dhani sAdhu" ema kahIne e spaSTa karyuM che ke A sAdhunA dharma che. AhAra ane auSadhane jANIbUjhIne choDI dIdhAM che, kemake e sAdhu dvArA devA saMbhavita nathI. : 'A prakAranA prayoga anyatra paNa joI zakAya che. tethI zAstronA artha samajavAmAM khUba sAvadhAnI rAkhavI jarUrI che, anyathA arthano anartha thaI zake che. " - eka vAta vizeSa e paNa dhyAna devA yogya che ke jo AhArAdi devAmAM ja tyAgadharma mAnIe to eka samasyA bIjI paNa UbhI thAya che. te A che ke ahIM je uttamakSamAdi dharmonuM varNana cAlI rahyuM che te mukhyapaNe munionI apekSAe karavAmAM AveluM che, kemake tatvArthasUtramAM dazadharmanI carcA gupti, samiti, anuprekSA, pariSahajaya ane cAritranI sAthe karavAmAM AvI che. A badhAM munidharmanAM ja rUpo che. jo AhArAdi devAnuM nAma tyAgadharma hoya to pachI munirAja to AhAra le che, detA nathI; de che to zrAvaka. tethI tyAgadharma munirAjonI Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 dharmanAM daza lakSaNa) apekSAe zrAvakone vizeSa mAnavo joIe, je saMbhavita nathI. tethI vastutaH to rAgadveSAdi vikAronA tyAganuM ja nAma uttamatyAgadharma che. munione anargala AhArAdinA tyAgadharma to hoI zake che, AhArAdi ApavArUpa nahI. ja ApaNe tyAganuM to sAcuM svarUpa samajatA ja nathI. dAnanuM paNa sAcuM svarUpa samajatA nathI. A arthapradhAna yugamAM paisA ja sarvasva thaI paDayA che. jayAre paNa dAnanI vAta Avaze, dAnavIronI carcA cAlaze to paisAvALA dhanikonI sAme ja jovA mAM Avaze. Aja nA dAnavIro zeThiyAo mAM ja jovA maLaze. emane ja dAnavIranI upAdhi ApavAmAM Ave che. koI AhAra, auSadha ane jJAna devAvALAne kadIya dAnavIra banAvyA hota to batAvo. eka paNa jJAnI paMDita ke vaidya samAjamAM 'dAnavIra'. nI upAdhithI vibhUSita jovAmAM AvatA nathI. jeTalA dAnavIro haze te badhA zeThIAomAM ja maLI Avaze. vANiyA loko ethI AgaLa vicArI paNa zuM zake? ANe eka lAkha ApyA, teNe pAMca lAkha ApyA evI ja carcA badhe sAMbhaLavA maLe che. paraMtu huM vicAruM chuM ke cAra dAnomAM to paisAdAna-rUpiyAdAna nAmanuM koI dAna che ja nahIM; emAM to AhAra auSadha, jJAna ane abhayadAna che. A paisAdAna kayAMthI AvI gayuM? dAna nirlobhIonI kriyA hatI. ene dhaza ane paisAnA lobhIoe vikRta karI dIdhuM che. amArI saMsthAne dAna Apo to cAreya dAnono lAbha maLaze, evI vAto karatA pracArako Aje sarvatra jovA maLe che. potAnI vAtane spaSTa karatAM teo kaheze- "chAtrAvAsamAM chokarAo rahe che, teo tyAM ja bhojana kare che, tethI AhAra dAna thaI gayuM. emane kAyadA saMbaMdhI, dAkatarI ke bIjuM koI AvI jAtanuM laukika zikSaNa ApIe chIe, tethI jJAna-dAna thaI gayuM. teo bImAra paDe to hospiTalamAM IlAja karAvIe chIe, A auSadhadAna ane akhADAmAM vyAyAma kare che, A abhayadAna thaI gayAM." huM pUchuM chuM ke zuM apAtrone ApeluM bhojana AhAra dAna che ? kahyuM paNa che ke : Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 123 uttama tyAga) mithyAtvagrastacittaisu caaritraabhaasbhaagissu| doSAyaiva bhaveddAnaM pyHpaanmivaahissu|| cAritrAbhAsa dhAraNa karavAvALA mithyAdRSTione dAna devuM-e sarpane dUdha pivaDAvAvA samAna kevaLa azubhane mATe ja hoya che. zAstromAM traNa prakAranA pAtro kahelA che, e badhA cothA guNasthAnathI uparanA ja hoya che. tathA laukika zikSA jJAna che ke mithyAjJAna? e ja pramANe abhakSya auSadho ApavAM e zuM auSadhadAra che? je abhakSya auSadhanA sevanamAM pApa mAnavAmAM AvyuM che ane devAthI dAna-puNya ke tyAgadharma kema thAya? paraMtu emane ethI zuM? emane to paisA joIe ane devAvALAone paNa zuM? emane nAma pATiyA para lakhAvuM joIe. A pramANe denArA yazanA lobhI ane lenArA paisAnA lobhI - A lobhIoe lobhanA abhAvamAM thatA dAnane paNa vikRta karI dIdhuM che. - tyAgadharma saMbaMdhI ApaNuM A durbhAgya samajo ke enI carcA mATe varSamAM dazalakSaNa mahAparvanA divasomAM eka divasa maLe che, ene A dAna khAI jAya che. dAna zuM khAI jAya che.? dAnanA nAme karavAmAM Avato phALo khAI jAya che. A divasa phaMDaphALo karavAmAM cAlyo jAya che. tyAgadharmanA sAcA svarUpanI paribhASA paNa spaSTa thaI zakatI nathI. samAjamAM tyAgadharmanA sAcA svarUpane pratipAdana karanAra vidvAna paMDita nahIM balka e dhaMdhAdArI paMDita mahA-paMDita mAnavAmAM Ave che je vadhAremAM vadhAre phaMDaphALo kare-karAvI zake. A e dezanuM, e samAjanuM durbhAgye ja samajo. je deza ane samAjamAM paMDita ane sAdhuonI laDAInuM mApa jJAna ane saMyamathI ja karavAmAM AvatAM dAnanA nAme paisA ekaThA karavAnI kauzalya-zakita para AdhAra rAkhe che. A vRttine lIdhe samAja ane dharmanuM sauthI moTuM nukasAna A thayuM ke paMDito ane sAdhuonuM dhyAna, jJAna ane saMyamathI haThIne phaMDaphALA para kendrita thayuM che. jayAM juo tyAM dharmanA nAme - vizeSa karIne tyAgadharmanA nAme, dAnanA nAme phaMDaphALo ekaTho karavAmAM ja emanI zakitano vyaya thaI jAya che, jJAna ane dhyAna to bAju para rahI gayA che. Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmanAM daza lakSaNa) ja A kAraNe ja uttamatyAgadharmanA divase ApaNe tyAganI carcA karavAne badale dAnanAM gIta gAvA lAgIe chIe. dAnanAM paNa kayAM ? dAnIonA gIta gAvA lAgIe chIe. dAnIonAM gIta kayAM ? eka prakAre dAnIonA nAme yaza lobhIonAM gIta ja nahIM, khuzAmata suddhA karavAmA lAgIe chIe. A badhuM khUba aTapaTuM lAge che, paNa zuM karI zakAya ? svayaM bacIne tyAgadharmanuM sAcuM svarUpa spaSTa karavuM - e sivAya bIjuM zuM karI zakAya. jemanuM sadbhAgya hoya teo samajaze, bAkI bIjAonuM je thavAnuM haze te thaze. 124 cAra dAnomAM paisAnuM dAna nathI, chatAM enuM paNa dAna thaI zake che, thAya paNa che. paisAnA dAnane dAna nahIM mAnavAnI vAta ahIM kahevAmAM AvatI nathI, paraMtu te ja sarvasva nathI - mAtra eTaluM ja spaSTa karyu che. dAna denAra karatAM levAvALo moTo hoya che. paraMtu A vAta tyAre hoya che jayAre denAra yogya dAtAra ane lenAra yogya pAtra hoya. munirAja AhAradAna le che ane gRhastho AhAradAna Ape che. munirAja tyAgI che, tyAgadharmanA svAmI che; gRhastha dAnI che, tethI puNyanA bhAgIdAra che. dharmatIrthanA pravartaka bAhyAvyaMtara parigrahonA tyAgI bhagavAna AdinAtha thayA ane emane ja muni avasthAmAM AhAra denAra rAjA zreyAMsa dAna-tIrthanA pravartaka mAnavAmAM AvyA che. gRhastha nava vAra namaskAra karIne munirAjane AhAradAna Ape che, paraMtu Aja dAnanA nAme bhIkha mAgavAvALAoe dAtAronI khuzAmata karIne emane dAnInA sthAne mAnI banAvI dIdhA che. devAvALAno hAtha UMco rahe che ityAdi khuzAmata karanArA loko sarvatra joI zakAya che. AkAzanA pradezomAM UMcA rahevAthI koI UMco thaI jato nathI. mAkhI rAjAnA mAthA para paNa besI jAya che to zuM e mahArAjA thaI gaI ? gRhastho karatAM munirAja haMmezA ja UMcA che. dAtAra paNa ema ja mAne che, paraMtu A khuzAmatakhorone koNa samajAve ? dAnI karatA tyAgI haMmezA mahAna hoya che, kemake tyAga dharma che, ane dAna puNya. ahIM eka prazna che ke AhAradAnamAM to ThIka, paraMtu jJAnadAnamAM A vAta kevI rIte saMbhavita bane ? Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 125 uttama tyAga) A pramANe ke jJAnadAna arthAt samajAvuM; samajAvavAno bhAva paNa zubhabhAva hovAthI puNyabaMdhanuM kAraNa che. tethI samajAvanArane puNyano lAbha arthAta puNyabaMdha ja thAya che, jayAre samajanArane jJAnalabha prApta thAya che. lAbhanI draSTie jJAnadAna levAvALAne phAyado thayo. ahIM koI ema kahI zake ke Apa to nakAmI je paisAnuM dAna denAra ane lenAranI AlocanA karo cho. jo ema na hoya to saMsthAo cAle kevI rIte? . ' are bhAI! huM emanI burAI nathI karato, paraMtu dAnanuM sAcuM svarUpa nahIM samajavAnA kAraNe dAna ApIne paNa jeo dAnano pUrepUro lAbha prApta karatA nathI emanA hitane lakSamAM rAkhI enuM sAcuM svarUpa darzAvuM chuM, je jANIne teo vAstavika lAbha meLavI zake. have rahI vAta saMsthAonI, paNa Apa emanI bilakula phikara na karo. jo janatA dAnanA sAcA svarUpane samajaze to A dhArmika saMsthAo baMdha nahIM paDe, begaNI-cAragaNI cAlaze. dAna paNa mAnanA hetuthI hamaNAM jeTaluM Ape che enAthI adhika . begaNuM-cAragaNuM prApta thaze. hA, dharmanA nAme dhaMdhA karanArI nakalI saMsthAo avazya baMdha thaI jaze. te e to baMdha thavI ja joIe. saMkaleza pariNAmothI ApavAmAM AveluM dAna-phALo dAna kahI zakAya nahIM. dAna to utsAhapUrvaka vizuddhabhAvothI ApavAmAM Ave che. dAnanA phaLa nuM nirUpaNa karatAM kahyuM che ke - dAna deya mana haraSa vizekhe, Isa bhava jasa parabhava sukha dekhe." * ahIM dAnanuM phaLa A bhavamAM yaza ane AgAmI bhavamAM sukhanI prApti lakhyuM che, mokSanI prApti nathI lakhyuM. tathA dAna ApavAnI sAthe " vizeSa harSanI zarata paNa rAkhI che. utsAhapUrvaka vizeSa prasannanatAnI sAthe ApavAmAM AveluM dAna ja phaLadAyI bane che, koInA dabANathI ke yazAdinAlobhathI ApavAmAM AveluM dAna vAMchita phaLa ApatuM nathI. yogya pAtra dekhIne dAtAne evI prasannatA thavI joIe jevI grAhakane joIne dukAradArane thAya che. saMkaleza pariNAma pUrvaka utsAha vinA ApavAmAM AvelA dAnathI dharma to ati dUra, puNya paNa nathI thatuM. 1. kavivara dhAnatarAya : solahakAraNa pUjA, jayamAlA. Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmanAM daza lakSaNa) mAgyA vinA karavAmAM AveluM dAna sarvotkRSTa che, mAMgavAthI karavAmAM AveluM dAna paNa na devA karatAM kAMIka ThIka che. paraMtu jora-jabaradastIthI utsAha vinA devuM e to dAna ja nathI. kahyuM paNa che keH 126 bina mAMge de dUdha barAbara, mAMge de so pAnI, vaha denA hai khUna barAbara, jAmeM khIcAtAnI. khecAtANI pachI devAvALAne A lokamAM yaza paNa maLato nathIane puNya--baMdha nahIM thavAthI parabhavamAM sukha maLavAno paNa savAla UThato nathI. nahIM devAthI to apayaza thAya ja che, kheMcAtANI pachI devAthI paNa loka enI hAMsI ja uDAve che. kahe che ke bhAI ! tame to pADo duhI lIdho, ame to samajatA hatA te kAMI nahIM Ape, paraMtu tame laI ja AvyA. yazAdinA lobha vinA dharmaprabhAvanA, tatvapracAra ItyAdi mATe utsAhapUrvaka ApavAmAM AveluM dAna-rUpiyA-paisA Adi saMpattinuM dAna; munirAja Adi yogya potrone ApavAmAM AveluM AhArAdinuM dAna; AtmArthIone ApavAmAM Avelo AtmahitakArI tatvopadeza ane zAstrAdi lakhavAM - lakhAvAvAM, gharaghara pahoMcADavAM ItyAdi jJAnadAna; zubhabhAvarUpa hovAthI puNyabaMdhanA kAraNa che. jJAnI jIvonI potAnI zakita ane bhUmikAnusAra ukata dAno devAno bhAva avazya Ave che, teo dAna de che paNa ghaNuM paraMtu ene tyAgadharma nathI mAnatA, nathI jANatA. tyAgadharma paNa jJAnI zrAvakone bhUmikAnusAra avazya hoya che ane teo ene ja vAstavika tyAgadharma mAne che - jANe che. yazAdinA lobhathI dAna denArAonI AlocanA sAMbhaLIne dAna nahIM ApanArAoe khuza thavAnI jarUra nathI. nahIM devA karatAM to devuM sArU ja che, bhale mAna mATe hoya topaNa; emanA ApavAthI bhale emane eno lAbha na maLe, paraMtu tatvapracAra AdinuM kArya to thAya ja che. e vAta judI che ke e vAstavika dAna nathI, tethI dAnanuM sAcuM svarUpa samajIne ApaNe ApaNI zakita ane yogyatAnusAra dAna to avazya karavuM ja joIe. dAna devAnI preraNA karatAM AcArya padmanaMdIe lakhyuM ke : Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 127 uttama tyAga) - satpAtreSu yathAzakti dAnaM deMya gRhsthitaiH| nadInA mavetteSAM, ninaiva mRdaratA 31aaaa' gRhastha zrAvakoe zakita anusAra uttama pAtrone dAna avazya ApavuM joIe, kemake vinA dAna emano gRhasthAzrama niSphaLa ja thAya che. ukhaLiyA (vadhelI eMThI vastu-bhAta Adi) prApta thatAM kAgaDo paNa ene ekalo nathI khAto, babbe anya kAgaDAone bolAvIne khAya che. tethI jo prApta dhanano upayoga dhArmika ane sAmAjika kAryomAM ja karatAM ene ekalA potAnA bhoga mATe ja vAparazo to A mAnavI kAgaDAthI paNa halako mAnavAmAM Avaze. ahIM je vAta kahevAmAM Ave che te dAnanI hInatA ke niSedharUpa nathI. paraMtu tyAga ane dAnamAM zuM pharaka che e spaSTa karavAmAM AvI rahyuM che. dAnanI e Avazyaka zarata che ke je ApavuM che, jeTaluM ApavuM che, te ochAmAM ochuM denAranI pAse avazya hovuM joIe, anyathA e Ape zuM? ane kayAMthI Ape? paraMtu tyAgamAM ema nathI. je vastu ApaNI pAse nathI eno paNa tyAga thaIke che. ene huM prApta karavAno udyama na karUM, sahaja prApta thaI javA chatAM paNa na lau - A prakAre tyAga karavAmAM Ave che. vastuta: A e vastuno tyAga nathI, tenA prati thavAvALA ke saMbhavita rAgano tyAga che. lakhapati vaMdhAremAM vadhAre lAkhanuM ja dAna ApI zake che, paraMtu tyAga to traNeya lokanI saMpattino paNa thaI zake che. parigraha-parimANavratamAM eka nizcita maryAdA sudhasa parigraha rAkhIne anya samasta parigrahano tyAga karavAmAM Ave che. te maryAdA - potAnI pAse hoya tenAthI paNa vadhAre hoI zake che. jemake jenI pAse daza hajArano parigraha che, te eka lAkhanuM paNa parigraha parimANa karI zake che. ema hovA chatAM te tyAgI che; paraMtu potAnI pAse rAkhavAnI koI maryAdA nakakI karyA vinA karoDonuM paNa dAna Ape topaNa tyAgI na mAnI zakAya. dAna kamANI para pratibaMdha nathI lagAvatuM, Apa yatheccha kamAo; paraMtu tyAgamAM bhale ApaNe kAMI na daIe, kAMI na choDIe; paraMtu e 1. padmanaMdI paMcaviMzatikA : upAsaka saMskAra zloka 31. Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmanAM daza lakSaNa) 128 kamANIne maryAdita kare che. tenA para pratibaMdha lagAve che. dAnamAM e jovAmAM Ave che ke keTaluM ApyuM, e nathI jovAmAM AvatuM ke eNe potAnI pAse keTaluM rAkhyuM che; jayAre tyAgamAM keTaluM ApyuM ke choDayuM e jovAmAM nathI AvatuM paNa e jovAmAM Ave che ke eNe potAnI pAse keTaluM rAkhyuM athavA rAkhavAno nizcaya karyo che, bAkI sarvano tyAga ja che. jo tyAgamAM keTaluM choDayuM jovAmAM Avata to pachI cakravartI pada choDIne muni bananAra vyakita sauthI moTo tyAgI mAnavAmAM Avata, paraMtu nagna digaMbara bhAvaliMgI saMta potAnI vItarAgapariNatirUpa tyAgathI nAnA--moTA mAnavAmAM Ave che, enAthI nahIM ke e keTaluM dhana, rAjapATa, strI-putrAdi choDIne AvyA che. jo ema hoya to pachI bharata cakravartI moTA tyAgI ane bhagavAna mahAvIra nAnA tyAgI mAnavAmAM Avata, kemake bharatAdi cakravartIoe to chanuM hajAra rANIo ne cha khaMDano vaibhava choDayAM hatAM. mahAvIrane patnI hatI ja nahIM, cha khaMDanuM rAjaya na hatuM, teo zuM choDe ? . lokamAM paNa bAlabrahmacArIne adhika mahatva apAya che. dAnamAM ATaluM ApIne keTaluM rAkhyuM--eno vicAra karavAmAM nathI Avato; paraMtu tyAgamAM keTaluM rAkhyuM - e jovAmAM Ave che. keTaluM choDayuM ke ApyuM - e nahIM. dAna jo devAnuM nAma che to tyAga e na levuM ene kahe che denAra karatAM na lenAra UMco che, kemake denAra dAnI che ane na lenAra tyAgI. jenI pAse ghaNuM badhuM hoya che tene rAjA kahe che; ane jenI pAse kAMI nathI hotuM arthAt je potAnI pAse kAMI paNa rAkhato nathI, jene kAMI paNa na joIe ene mahArAjA kahe che. kahyuM paNa che ke : cAha gaI ciMtA gaI, manuA be--paravAha jinheM kachu nahIM cAhie, te nara zAheMzAha. lokamAM dAnIo karatAM tyAgIonuM adhika sanmAna thAya che, ane te yogya paNa che - kemake tyAga zuddhabhAva che ane dAna, zubhabhAva; tyAga dharma che ane dAna puNya. ahIM eka prazna saMbhave che ke lokamAM tyAga jevA pavitra zabdanI sAthe maLa-mUtra jevA apavitra zabdo joDavAmAM Ave che. jemake - maLatyAga, mUtratyAga. jayAre tyAganI apekSAe hIna evA dAnanI sAthe jJAna pavitra - Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttama tyAga) zabda joDavAmAM Avyo che; jemake jJAnadAna. bhAI ! koI zabda pavitra ke apavitra nathI hoto. zabda to vastuno vAcaka che. have rahI vastunI vAta. bhAI ! tyAga to apavitra vastuno ja karavAmAM Ave che. rAga-dveSa--moha bhAva paNa apavitra to che, emanI sAthe paNa tyAga zabda lAge che. tathA dAna to sArI vastunuM ja ApavAmAM Ave che. 129 jo tyAganA saMdarbhamAM UMDANathI vicAra karIe to sAco tyAga to loko maLa-mUtrano ja kare che. kemake je vastune tyAgI, enA saMbaMdhamAM pachI vikalpa paNa na thavo joIe ke enuM zuM thayuM ke zuM thaze ? jo vikalpa thAya to eno tyAga kayAM thayo ? maLa-mUtranA tyAga pachI lokone vikalpa paNa Avato nathI ke enuM zuM thayuM ? ene kUtarAe khAdhuM ke bhUMDe ? enI jema jeno ApaNe tyAga karavA IcchIe chIe ke karIe chIe te saghaLI vastuo prati jayAre ApaNane upekSAbhAva hoya tyAre e sAco tyAga haze. tyAga eka evo dharma che ke jene prApta karIne A jIva akiMcana arthAt Arkicanyadharmano dhAraka banI jAya che, pUrNa brahmamAM lIna thavA lAge che, lIna thaI jAya che ane sArabhUta AtmasvabhAvane prApta karI le che. AvA parama pavitra tyAgadharmano marma samajIne pratyeka jana samasta bAhyAbhyatara parigrahano tyAga karIne brahmalIna thAo, ananta sukhI bano, evI pavitra bhAvanA sAthe virAma lau chuM. Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10) 'uttama Acinya jJAnAnaMdasvabhAvI AtmA sivAya kiMcitmAtra paNa para padArtha tathA paranA lakSya AtmAnAM utpanna thatA moha-rAga-dveSanA bhAva AtmAnA nathI ema jANavuM, mAnavuM ane jJAnAnaMdasvabhAvI AtmAnA Azraye e sarvathI nivRtta thavuM, emane choDavA e ja uttama AkiMca dharma che. AkiMcanya ane brahmacaryane dazadharmonA sArarUpa ane cAragatinAM duHkhomAMthI ugArIne mukitamAM laI javAvALA mahAna dharma kahevAmAM AvyA che, jemake - ArkiMcana, brahmacarya dharma daza sAra hai, caheMgati duHkhatai kADhi mukati karatAra hai,'' vastutaH ArkiMcanya ane brahmacarya eka sikakAnI be bAju che. jJAnAnaMda-svabhAvI AtmAne ja potAno mAnavo, jANavo ane emAM ja jAmI javuM, ramI javuM, samAI javuM, lIna thaI javuM-e brahmacarya che ane enAthI bhina para padArtho ane emanA lakSya utpanna thatA cidvikArone potAnA na mAnavA, na jANavA ane emAM vyasta na thavuM- e ja ArkiMcanyA jo svalInatA e brahmacarya che to paramAM ekatvabuddhi ane lInatAno abhAva e ArkiMganya che. tethI, jene astithI brahmacaryadharma kahevAmAM Ave che ene ja nAstithI ArkiMcanya dharma kahyo che. A pramANe svanI ati brahmacarya che ane paranI nAsti ArkiMcanya. brahmacaryadharmanI carcA to svataMtrapaNe karavAmAM Avaze ja, ahIM to hamaNAM AkiMcanyadharmanA saMbaMdhamAM vicAra karIe. je pramANe kSamAno virodhI krodha, mArdavano virodhI mAna che; e ja pramANe AkiMcanyadharmano virodhI parigraha che, arthAt AkiMcanyanA abhAvane parigraha vA parigrahanA abhAvane AkiMcajadharma kahevAmAM Ave che. tethI 1. dazalakSaNa pUjana, sthApanA. Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 131 uttama AkiMcanya) AkiMcanyanuM bIjuM nAma aparigraha paNa hoI zake che. je parigrahanA tyAga vaDe AkiMca dharma pragaTa thAya che. tene pahelAM samajavo Avazyaka che. parigraha be prakAranA che-AtyaMtara ane bAhya. AtmAmAM utpanna thatA moha-rAga-SAdi bhAvarUpa AtyaMtara parigrahane nizcayaparigraha ane bAhyaparigrahane vyavahAraparigraha paNa kahevAmAM Ave che. jemake dhavalamAM kahyuM che ke - vavahAraNayaM paDucca khettAdI gaMtho, abhaMtaragaMthakAraNattAdo / edassa pariharaNaM NiggaMthattaM / NicchayaNayaM paDDacca micchattAdI gaMtho, kammabaMdhakAraNattAdo | tesiM pariccAgo nniggNthttN|" - vyavahAranayanI apekSAo kSetrAdikagraMtha che, kemake e AtyaMtaragrathanAM kAraNo che, emano tyAga karavo nircanthatA che. nizcayanayanI apekSAo mithyAtvAdi graMtha che, kemake e karma baMdhanAM kAraNo che ane emano tyAga karavo e nirgasthatA che. A pramANe nircanthatA arthAtu ArkiMcanyadharma mATe AvyaMtara ane bAhyA ane prakAranA parigrahano abhAva (tyAga) Avazyaka che. A ja nizcaya-vyavahAranI saMdhi paNa che..' * AtyaMtara parigraha 14 prakAra nA hoya che - 1. mithyAtva, 2. krodha, 3. mAna, 4. mAyA, 5. lobha, 6. hAsya, 7. rati, 8. arati, 9. zoka, 10. bhaya, 11. jugupsA (glAni) 12. strIveda, 13. puruSaveda, ane 14. napuMsakaveda. bAhya parigraha daza prakAranA hoya che - - 1: kSetra (khetara) 2. makAna, 3. cAMdI, 4. sonuM, 5. dhana, 6. dhAnya, 7. dAsI, 8. dAsa, 9. vastra ane 10. vAsaNa. - A pramANe parigraha kula covIsa prakAranA mAnavAmAM AvyA che. kahyuM paNa che : parigraha caubIsa bheda, tyAga kare munirAjajI. 1. dhavalA pustaka 9, khaMDa 4, bhAga 1, sUtra , pAnuM 383. 2. dazalakSaNa pUjana, uttama AkiMcanyano chaMda. Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 ' dharmanAM daza lakSaNa) ukata covIsa prakAranA parigrahanA tyAgI munirAja uttama AkiMcanyadharmanA dhAraka che. jayAre paNa parigraha ke parigrahatyA- ganI carcA cAle che to ApaNuM dhyAna bAhyaparigraha tarapha ja jAya che; mithyAtva, krodha mAna, mAyA, lobhAdi paNa parigraha che - e vAta para koI dhyAna ja detuM nathI. krodha, mAna, mAyA, lobhanI jayAre paNa vAta karIe to kahevAmAM Ave che ke e to kaSAyo che; paraMtu kaSAyono paNa parigraha hoya che ema vicAra Avato nathI. jayAre jagata krodha-mAnAdine paNa parigraha mAnavA taiyAra nathI to pachI hAsyAdi kaSAyone koNa parigraha mAne? pAMca pApomAM parigraha eka pApa che, ane hAsyAdi kaSAyo parigrahanA bhedo che. paraMtu jayAre ApaNe hasIe chIe, zokasaMtapta thaIe chIe to zuM ema samajIe chIe ke ApaNe koI pApa karI rahyA chIe, " vA ene kAraNe ApaNe parigrahI chIe? ghaNAya parigrahatyAgIone khaDakhaDATa hasatA, gabharATapUrvaka DaratA joI zakAya che. zuM teo ema anubhave che ke A saghaLo parigraha che. jayapuramAM loko bhagavAnanI mUrtio levA Ave che ane mane kahe che ke amAre to khUba suMdara mUrti joIe, ekadama hasamukhI, huM ekane samajAvuM chuM ke bhAI! bhagavAnanI mUrti hasamukhI na hoya. hAsya to kaSAya che, parigraha che ane bhagavAna to akaSAyI, aparigrahI che; emanI mUrti hasamukhI kevI rIte hoI zake? bhagavAnanI mUrtinI mudrA to vItarAgI zAnta hoya che. kahyuM paNa che ke jaya paramazAnta mudrA sameta, bhavijanako nija anubhUti heta" chabi vItarAgI nagna mudrA, draSTi nAsA para dhare." e paNa bahu ochA loko jANe che ke sarva pApono bApa je lobha e paNa eka parigraha che. zabdothI jANatA paNa hoya. topaNa e anubhava karatA nathI ke lobha paNa eka parigraha che, anyathA yazanA lobhamAM doDA-doDa karI mUkanAra kahevAtA parigrahatyAgI jovAmAM na Avata. 1. paM. ToDaramalajIkRta devastuti. 2. kavivara budhajanakRta devastuti. Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttama ArkiMcanya) 133 ghora pAponuM mULa mithyAtva paNa eka parigraha che; eka nahIM, babbe prathama naMbarano (pradhAna) parigraha che, je chUTyA vinA anya parigraha chUTI ja zakatA nathI - A vAta pratye paNa keTalAnuM dhyAna che ? hoya to mithyAtvano abhAva karyA vinA ja aparigrahI banavAno prayatna karavAmAM na Avata.. - parigraha sauthI moTuM pApa che ane AkiMcanya sauthI moTo dharma, jagatamAM jeTalI paNa hiMsA, jUTha, corI, kuzIla pravRttio jovAmAM Ave che e sarvanA mULamAM parigraha che. jayAre moha-rAga-dveSAdi sarva vikArI bhAvo parigraha che to pachI evuM kayuM pApa bAkI rahI jAya che je parigrahanI sImAmAM na AvatuM hoya? ' moha-rAga-dveSa bhAvonI utpattinuM nAma ja hiMsA che. kahyuM paNa che ke - aprAdurbhAvaH khalu rAgAdInAM bhvtyhiNseti| teSAmevotpattihiMseti jinAgamasya sNkssepH||' rAga-dveSa-mohAdi vikArI bhAvonI utpatti ja hiMsA che ane e bhAvonI utpatti na thavI e ja ahiMsA che. jUTha, corI, kuzIlamAM paNa roga-dveSa-moha ja kAma kare che. tethI rAga-dveSa-mohasvarUpa hovAthI parigraha sauthI moTuM pApa che. - kSamA to krodhanA abhAvanuM nAma che. e pramANe mArdava mAnanA, ArjavA mAyAna tathA zauca lobhanA abhAvanuM nAma che. paraMtu ArkiMcanyadharma-krodha, mAna, mAyA, lobha, hAsya, rati, arati, zoka, bhaya, jugupsA, strIveda, puveda, napuMsakaveda - e badhA ja kaSAyonA abhAvanuM nAma che. tethI AkiMca sauthI moTo dharma che. - Aja to bAhya parigrahamAM paNa mAtra rUpiyA-paisAne ja parigraha mAnavAmAM Ave che; dhanadhAnyAdi pratye koInuM dhyAna ja jatuM nathI. koIpaNa parigraha-parimANavratadhArI aNuvatIne pUcho ke ApanA parigrahanuM parimANa zuM che ? to tarata ja rUpiyA-paisAmAM javAba deze. kaheze ke- "daza hajAra ke vIsa hajAra" "ane...?" ema pUchazo to kaheze - 1. AcArya amRtacaMdraH puruSArthasiddhayupAya, chaMda 44 Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 dharmanAM daza lakSaNa) bIjuM zuM?" huM jANavA mAguM chuM ke rUpiyA-paisA ja parigraha che? bIjuM kAMI parigraha nathI? dhana-dhAnya, kSetra-vAstu, strI-putrAdi bAhya parigrahanI paNa vAta nathI to krodha, mAna, Adi aMtaraMga parigrahonuM to pUche che ja koNa? jayAre eka parigraha-parimANadhArIne pUchavAmAM AvyuM ke parigraha to covIsa hoya che, Ape to covIseyanuM parimANa karyu haze? tyAre te Azcaryacakita thaI bolyA- "nA, meM to mAtra rUpiyAnuM ja pasmiANa karyuM che, Apa batAvo to covIsanuM karI laIza." ' meM kahyuM, "e to ThIka, paraMtu Ape kadIe vicAra karyo che ke covIsa parigrahonuM parimANa thaI zake ke nahI?" to te tarata ja kahevA lAgyA, - "kema na thaI zake? badhuM ja thaI . zake, duniyAmAM evuM kahyuM kAma che je mAnavIthI na thaI zake? mAnavI dhAre to badhuM ja karI zake che." * meM kahyuM, - "ThIka, Apane covIsa parigrahonAM nAma to AvaDatAM ja haze? pahelo parigraha mithyAtva che, enuM parimANa thaI zake zuM? jo hA, to keTaluM mithyAtva rAkhavuM ane keTaluM choDavuM? zuM mithyAtva paNa thoDuM rakhAya ne thoDuM choDAya - ema thaI zake che?" ' te AzcaryathI bhoMThA paDayA hoya tema jotA rahyuM, kemake mithyAtva paNa eka parigraha che e emaNe Aje ja sAMbhaLyuM hatuM. astu! meM mArI vAta AgaLa vadhAratAM kahyuM - "bhAI ! mithyAtva saMpUrNa chUTayA vinA to vrata hoya ja nahIM, tethI parigraha-parimANavrata dhAraNa karanArane mithyAtva che ja kayAM ke enuM parimANa karavAmAM Ave? e ja pramANe krodha, mAna, mAyA, lobhAdi vikArI bhAvarUpa aMtaraMga parigrahonuM paNa vicAra karyo kadIye ?" cothA guNasthAnanI apekSAo pAMcamAM guNasthAnamAM AtmAno adhika ane ugra Azraya hovAthI anaMtAnubaMdhI ane apratyAkhyAnAvaraNa krodhAdino abhAva thaI jAya che tathA kAMIka kamajorInA kAraNe Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 135 uttama ArkiMcanya) , pratyAkhyAnAvaraNa ane saMjavalana krodhAdino saddabhAva rahe che, tadanusAra dhana-dhAnyAdi bAhya parigrahanI maryAdA buddhipUrvaka karavAmAM Ave che. A saMpUrNa kriyAnuM nAma ja parigraha parimANavrata che. - jana sAmAnyane A covIsa parigrahonI to khabara nathI, rUpiyA-paisAne ja potAnI kalpanA vaDe parigraha mAnIne enI ja ulaTa-sulaTa maryAdA karIne potAne parigraha-parimANavratadhArI mAnI le che. je rUpiyA-paisAne jagata parigraha mAnI beThuM che te aMtaraMgaparigraha to che ja nahIM, paraMtu dhana-dhAnyAdi bAhya parigraho mAM paNa enuM nAma nathI. e to bAhya parigrahonAM vinimayanuM kRtrima sAdhana mAtra che. emAM svayaMmAM evuM kAMI paNa nathI jenA lAbha vaDe jagata eno saMgraha kare. jo enA mAdhyamadvArA dhana-dhAnyAdi bhogasAmagrI prApta na thatI hoya to eno koNa saMgraha kare? daza hajAranI noTa have bajAramAM nathI cAlatI to have ene koI Icche che? jagatanI draSTimAM enI kiMmata tyAM lagI che jayAM lagI e dhana-dhAnyAdi bAhya parigraho prApta karavAnuM sAdhana che. sAdhanamAM sAdhyano upacAra karIne ja tene parigraha kahI zakAya che, paraMtu covIsa parigrahomAM nAma suddhAM na hovA chatAM paNa Aje A paccIsamo parigraha ja sarvasva banI beTho che. - rUpiyA-paisAne bAhya parigrahamAM paNa sthAna nahIM ApavAnuM eka kAraNa A paMNa raheluM che ke enI kiMmatamAM vadha-ghaTa thayA kare che. rUpiyA-paisAno jIvanamAM sIdho to koI upayoga che nahIM, te dhanadhAnyAdi jIvana-upayogI vastuonI prAptinuM sAdhana mAtra che. aNuvratomAM parigrahanuM parimANa jIvana-upayogI vastuonuM ja karavAmAM Ave che. rUpiyA-paisAnI kiMmatamAM vadha-ghaTa thatI rahevAthI mAtra enuM parimANa karavAthI muzkelI thavI saMbhavita che. mAnI lo ke eka vyakitae daza hajAranuM parigraha-parimANa karyuM. jayAre teNe A parimANa karyuM hatuM tyAre enA makAnanI kiMmata pAMca hajAra rUpiyA hatI, kAlAntaramAM e ja makAnanI kiMmata pacAsa hajAra paNa saMbhave. A ja pramANe dhana-dhAnyAdinI sthiti paNa samajavI joIe. tethI parigraha-parimANavratamAM dhana-dhAnyAdi nityopayogI vastuonuM parimANa karavA kaheluM che. Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 dharmanAM daza lakSaNa) parigraha-parimANadhArIne to jIvanapayogI parimita vastuonI AvazyakatA che, bhale pachI enI kiMmata game te hoya, parigraha-parimANadhArIgharamAM ja rahe che, tethI ene badhuM joIe - dhana-dhAnya, kSetra-makAna, vAsaLa ItyAdi. paraMtu Aje paristhiti badalAI gaI che, kemake koIpaNa parigraha-parimANadhArI gharamAM rahevA Icchato nathI. te potAne gRhastha nahIM, sAdhu samaje che; jayAre aNuvrata gRhasthone hoya che, sAdhuone nahIM. eNe banAvIne ja nahIM, kamAIne khAvuM joIe, paraMtu kamAI ne khAvAnI vAta to khUba dUra, te banAvIne paNa khAvA Icchato nathI. te potAnA gharamAM nahIM, dharmazALAomAM rahe che, ane potAno saghaLo bojo samAja para nAkhe che. tethI have tene na makAnanI AvazyakatA rahI che ane na dhana-dhAnyAdinI. A kAraNe ja te parigraha-parimANa paNa rUpiyA-paisAmAM karavA lAgela che. bhAre vicitra sthiti thaI gaI che. eka aNuvatIe mane kahyuM, "mAre ApanI pAse mArI eka zaMkAnuM samAdhAna ekAMtamAM karavuM che." jayAre meM kahyuM - "tatvacarcAmAM ekAMtanI zuM jarUra che?" to te bolyA, - kAMIka vyakitagata vAta che. ekAnta mAM bolyA - mArI eka muzkelI che, enuM samAdhAna ApanI pAse IcchuM chuM. vAta ema che ke meM pAcaM hajAranuM parigraha-parimANavrata lIdhuM hatuM, jayAre parimANa karyu katuM tyAre mArI pAse eTalA paNa paisA na hatA, na prApta thavAnI saMbhAvanA hatI. paraMtu pAchaLathI paisA maLyA ane vyAja paNa vadhatuM gayuM. kharca to kAMI hatuM nahIM, lagabhaga daza hajAra thaI gayA. huM khUba parezAnI anubhavavA lAgyo, tethI meM mArA eka sAthI vratI brahmacArI sAthe carcA karI to emaNe kahyuM ke tame kAMI samajatA to nathI. emAM zuM thayuM? jayAre tame vrata lIdhuM hatuM te samaya karatAM Aje rUpiyAnI kiMmata aDadhI thaI gaI che. tethI daza hajAra rAkhavAmAM kAMI anucita nathI. emanI vAta mArI rUcine anukULa hovAthI meM svIkArI lIdhI. paraMtu have rUpiyA vizeSa vadhI rahyA che, bAra-tera sudhI pahoMcI gayA che. have zuM karavuM e mArI samajamAM AvatuM nathI. uparokata tarkanA AdhAre meM maryAdA vadhArI dIdhI hatI, ane hamaNAM paNa vadhArI zake che; paraMtu koNa jANe kema mAruM hRdaya A vAta svIkAravA taiyAra nathI." - emanI vAtano tatkALa to huM koI uttara na ApI zakayo, paraMtu A Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttama Arkiyanya) 137 praznathI mArUM hRdaya DolI UThayuM. meM A vAta para gaMbhIratAthI vicAra karyo - ciMtana karyuM - vicAra karatAM karatAM mane e vAta hAtha lAgI ke Akhare AgamamAM rUpiyA paisAne parigrahamAM kema gaNAvyA nathI. e samajAtuM nathI ke dhArmika samAjane Aje zuM thaI gayuM che ? parigrahanA saMpUrNa tyAgI mahAvratI sAdhu ane parigraha-parimANavratI aNuvratI gRhavAsI gRhastha--baMneya maThavAsI, maMdiravAsI, dharmazALAvAsI thaI gayA che. eke vanamAM rahevuM joIe, bIjAe gharamAM; paraMtu na vanavAsI vanamAM rahe che, na gRhavAsI gharamAM; ekasAthe baMne dharmazALAvAsI thaI jAya che. AhAra denArA aNuvratI gRhastho paNa AhAra levA lAgyA che. anyathA jemaNe potAnI kamANInAM sAdhano maryAdita karI dIdhAM hoya emane paNa saMpatti vadhatA javAno savAla ja kema UThe ? vratIone mahAvratIono bhAra uThAvavo joIto hato, paraMtu emaNe to potAno bhAra avratIo upara nAkhI dIdho che. A kAraNe ja mahAvratIone anuddiSTa AhAra maLavo baMdha thaI gayo che. kemake avratI to eTaluM zuddha bhojana karatA ja nathI ke teo munirAjanA uddezya vinA banAvIne emane AhAra ApI zake. vratI evuM bhojana avazya kare che ke teo potAnA mATe banAveluM bhojana munirAjone ApI zake, paraMtu teo to levAvALA thaI gayA che. je kAMI paNa ho, mULa to mAtra e vicAravAnuM che ke rUpiyA--paisAne AgamamAM covIsa parigrahomAM alaga sthAna kema nathI ApyuM ? Ama to e dhanamAM AvI ja jAya che. jo rUpiyA-paisAne ja parigraha mAnIe to pachI devo, nArakIo, ane tiryaMcomAM to parigraha haze ja nahIM, kemake emanI pAse to rUpiyA--paisA jovAmAM ja AvatA nathI, emanAmAM to mudrAno vyavahAra ja nathI, emane A vyavahAnuM koI prayojana paNa nathI; paraMtu emane parigrahano tyAga to nathI. A pramANe dhana-dhAnyAdi bAhya parigrahone ja parigraha mAnIe to pachI pazuone aparigraho mAnavAM paDaze, kemake emanI pAse bAhya parigraha jovAmAM Avato nathI. dhana-dhAnya, makAnAdi saMgrahano vyavahAra to mukhyapaNe manuSya-vyavahAra che. manuSyomAM paNa puNyano yoga na hoya Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 1. dharmanAM daza lakSaNa) to dhanadhAnyAdi bAhya parigraha alpa jovAmAM Ave che, to zuM teo parigraha-tyAgI thaI gayA ?nahIM, kadApi nahIM. jayAre AtmAnA dharma tathA adharmanI carcA cAle che to enI paribhASA evI hovI joIe ke e sarva AtmApara eka sarakhI rIte ghaTita thAya. A kAraNe AcAryoe aMtaraMga parigrahanA tyAga para vizeSa bhAra mUkyo che. kArtikeyAnuprekSA mAM kahyuM che kebaahirgNthvihiinnaa daliddamaNuvA sahAvado hoti| abbhaMtara-gaMthaM puNa Na sakkadeko vichaMDeduM / / 387 / / daridrI manuSya to svabhAvathI ja bAhya parigrahathI rahita hoya che. paraMtu aMtaraMga parigrahane choDavAmAM koIpaNa samartha hotuM nathI. aSTapAhuDa (bhAvapAhuDa) mAM sarvazreSTha digaMbarAcArya kundakunda lakhe che : 'bhAvavizuddhiNimittaM bAhiragaMthassa kIrae caao| bAhiracAo vihalo abhNtrgNthjuttss||3|| bAhya parigrahano tyAga bhAvonI vizuddhi mATe karavAmAM Ave che, paraMtu rAgAdibhAvarUpa atyaMtara parigrahanA tyAga vinA bAhya parigrahano tyAga niSphaLa che. bAhya parigrahano tyAga karI devA chatAM paNa e nizcita nathI ke aMtaraMga parigraha paNa chUTI ja jaze. ema paNa bane ke bahArathI tilatuSamAtra paNa parigraha na dekhAya, paraMtu aMtaraMgamAM caudeya parigraha vidyamAna hoya. dravyaliMgI mithyAdRSTio munione A ja to hoya che. pahelA guNasthAnamAM hovAthI emanAmAM mithyAtvAdi sarva aMtaraMga parigraho hoya che, paraMtu bahArathI te nagna digaMbara hoya che. bhagavatI ArAdhanA mAM spaSTa lakhyuM che - "abhaMtarasodhIe gaMthe NiyameNa bAhire ca ydi| abhaMtaramailo ceva bAhire geNhadi ha gaMthe / / 1615|| abhaMtarasodhIe bAhirasodhI vi hodi nniymenn| abhaMtaradoseNa hu kuNadi, Naro bAhire dose||1616 / / Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttama AkiMcanya) - 139 aMtaraMga zuddhi thatAM bAhya parigrahano niyamathI tyAga hoya che. atyaMtara azuddha pariNAmothI ja vacana ane zarIra dvArA doSonI utpatti thAya che. aMtaraMga zuddhi hovAthI bahiraMga zuddhi paNa niyamathI hoya che jo aMtaraMga pariNamo malina haze to manuSya zarIra ane vacano dvArA paNa doSa utpanna karaze. vastutaH vAta to e che ke dhana-dhAnyAdi svayaM to koI parigraha nathI, balka emanA grahaNano bhAva, saMgrahano bhAva-e parigraha che. jayAM lagI para padArthanA grahaNano ke saMgrahano bhAva na hoya to mAtra parapadArthonI upasthitithI parigraha thAto nathI, anyathA tIrthakarone teramA guNasthAnamAM paNa deha ane samavasaraNAdi vibhUtiono parigraha mAnavo paDaze, jayAre aMtaraMga parigrahano saMdbhAva dazamAM guNasthAna sudhI ja hoya sarva vAto dhyAnamAM rAkhIne jinAgamamAM parigrahanI vyAkhyA A pramANe ApI che - . mUcha pariprada:"", mUccha parigraha che. . maeNcchanI vyAkhyA AcArya amRtacaMdra A pramANe kare che - "mUcha tu mamatvapariNAmara mamatva pariNAma e ja mUccha che. pravacanasAranI tAtparyavRtti TIkAmAM (gAthI 218 nI TIkAmAM) AcArya jayasene lakhyuM che - - "mUcrchA parigrahaH iti sUtre yathAdhyAtmAnusAreNa mUrchArUparAgAdipariNAmAnusAreNa parigraho bhavati, na ca bahiraMga riprAnusAre" mUccha parigraha che - A sUtramAM ema kahyuM che ke aMtaraMga IcchArUpa rAgAdi pariNAmo anusAre parigraha hoya che, bahiraMga parigraha anusAra nahIM. 1. AcArya umAsvAmI : tatvArthasUtra a. 7. sUtra 17. 2. puruSArtha siddhapupAya. chaMda 111. Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 dharmanAM dazalakSaNa) AcArya pUjayapAda tatvArthasUtranI TIkA sarvArthasiddhimAM lakhe che :"mamedaMbuddhilakSaNaH parigrahaH"3_ A vastu mArI che- Avo saMkalpa rAkhavo e parigraha che. parigrahanI uparyukata vyAkhyAo ane spaSTIkaraNothI paNa padArtha pote to koI parigraha nathI - e spaSTa thaI jAya che. para padArtho pratye je ApaNuM mamatva che, rAga che e ja vAstavamAM parigraha che. jayAre para padArtho pratye mamatva chUTI jAya che to tadanusAra bAhya parigraha paNa niyamathI chUTI ja jAya che, paraMtu bAhya parigraha chUTavAthI mamatva chUTI jevAno koI niyama nathI, kemake puNyanA abhAvamAM ane pApanA udayamAM para padArtha to svayaM ja chUTI jAya che, paraMtu mamatva chUTatuM nathI, paraMtu koI-koIvAra to adhika vadhI jAya che. para padArtho chUTI javAthI koI aparigrahI thaI jato nathI, balka ene rAkhavAno bhAva, enA prati ekatvabuddhi ke mamatva pariNAma choDavAthI parigraha chUTI jAya che- AtmA aparigrahI arthAt AphreiMca dhUmano svAmI bane che. zarIrAdi para padArtho ane rAgAdi citrikAromAM ekatvabuddhi, ahabuddhi e ja mithyAtva nAmano prathama ataMraga parigraha che. jayAM lagI A ja chUTe tyAM lagI anya parigrahonA chUTavAnI vAta ja nathI, paraMtu A mugdha jagatanuM A tarapha dhyAna ja nathI. AkhIya duniyA parigrahanI ciMtAmAM ja dina-rAta eka karI rahI che, marI rahI che. koI loko para padArtho meLavavAmAM saMlagna che, to koI lokone dharmanA nAme emane choDavAnI laganI lAgI che. e koI nathI vicAratuM ke te mArA che ja nahIM, mArA meLavyA maLatA nathI ane upara-uparathI choDyA chUTatA paNa nathI. emanI pariNati emanI meLe thaI rahI che, emAM ApaNuM karyuM kAMI banatuM nathI. A AtmA to mAtra emane meLavavAno ke tyAgavAno vikalpa kare che, tadanusAra pApa-puNyano baMdha paNa karato rahe che. puNyanA udaye prayatna karyA vinA paNa anukULa parapadArthono sahaja saMyoga thAya che, e ja pramANe pApanA udaye pratikULa parapadArthono saMyoga 3. sarvArthasiddhi a. 6, sUtra 15. Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 141 uttama ArkiMca) banato rahe che. AmAM AnuM kAMI paNa cAlatuM nathI topaNa mithyAtva ane rAgane lIdhe A ajJAnI jagata anukULa-pratikuLa saMyoga-viyogamAM ahabuddhi, kartutvabuddhi karyA ja kare che. A ja ahaMbaddhi, kartutvabuddhi, mamatvabuddhi mithyAva nAmano sauthI bhayaMkara parigraha che. sauthI pahelAM Ane choDavo jarUrI che. jema vRkSamAM pAMdaDAMne siMcavAthI pAMdaDAM pallavita thatAM nathI, paraMta mULane siMcavAthI pAMdaDAM Ave che-phaLe che; te ja pramANe samasta aMtaraMga-bahiraMga parigraha mithyAtvarUpI mULathI phaLe che-phAle che. jo ApaNe IcchatA hoIe ke pAMdaDAM sukAI jAya to pAMdaDAM toDavAthI kAMI nahIM bane, navAM pAMdaDAM AvI jaze; paraMtu jo mULa ja kApI nAkhavAmAM Ave to pAMdaDAM thoDA kALamAM ApoApa sukAI jaze. te ja pramANe miththAtvarUpI mULane kApI nAkhavAthI bAkInA parigraha samaya prApta thatAM potAnI meLe ja chUTI jaze. jayAre A vAta kahevAmAM Ave che eTale loko kahe che ke basa, parane potAnuM ja mAnavuM eTaluM ja, choDavAnuM to kAMI che ja nahIM. jo kAMI choDavAnuM nathI to pachI parigraha chUTaze kevI rIte? ' are bhAI! choDavAnuM kema nathI? parane potAnuM mAnavAnuM choDavAnuM che. jayAre parane potAnuM mAnavuM e ja mithyAtva nAmano prathama parigraha che to ene choDavA mATe parane potAnuM mAnavAnuM ja choDavuM paDaze. jo ke mAnavAnuM choDavuM (abhiprAya parivartana) e bahu mahAna tyAga che, kArya che; topaNa A jagatane emAM kAMI choDyuM evuM lAgatuM ja nathI. jo pAMca-daza lAkha rUpiyA choDe, strI-putrAdi choDe to kAMIka choDayuM ema lAge che. paraMtuM A rUpiyA ane strI-putrAdine potAnA mAnavAnuM choDe to kAMI choDayuM lAgatuM nathI. A badho mithyAtva parigrahano ja mahimA che. enA ja kAraNe jagatane AvuM lAge che. are bhAI! parane potAnA mAnavAnuM choDayA vinA ene choDI paNa deto e chUTaze nahIM. parane choDavA mATe athavA parathI chUTavA mATe sarvaprathama ene svakIya mAnavAnuM choDavuM paDaze, tyAra pachI ja kALAMtare te chUTaze. te chUTaze zuM? te to chuTuM ja che vastutaH A jIva parANe ene potAnuM mAne che, tethI UMDANathI vicArIe to ene potAnuM mAnavAnuM ja choDavAnuM che. Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 dharmanAM daza lakSaNa) jagatanAM padArtho to jagatamAM rahelA che, ane raheze. emane zuM choDIe? ane kevI rIte choDIe? emane potAnA mAnavA ane mamatva karavuM-e ja to choDavAnuM che. dehane potAno mAnavAnuM choDavAthI, enA prati mamatva choDavAthI, enI sAtheno rAga chUTI javAthI paNa deha tarata ja chUTI jato nathI; dehano parigraha chUTI jAya che. deha to samaya Avye ApoApa chUTI jAya che; paraMtu dehamAM ekatva ane rAgAdino tyAga karanArane pharIthI bIjIvAra dehadhAraNa karavo paDato nathI ane je loko enAthI ekatva ane rAga choDatA nathI emane vAravAra deha dhAraNa karavo paDe che. ahIM koI ema kahe ke jema dehane nahI, dehane potAno mAnavAnuM choDavAnuM che. dehathI rAga choDavAno che deha to samaya Avye ApoApa chUTI jaze; tavI rIte ame makAna to daza-daza rAkhIe, paraMtu emanAthI mamatva na rAkhIe to zuM makAnano parigraha nahI bane? jo hA, to pachI ame makAna to ghaNAM rAkhIzuM, basa emanAthI mamatva nahIM rAkhIe. ene kahIe chIe ke bhAI! jarA vicAra to karo! jo tame makAnathI mamatva nahI rAkho to mithyAtva nAmano aMtaraMga parigraha chUTaze, makAna (vAsta) nAmano bahiraMga parigraha nahIM. kemake makAnAdirUpa bAhya parigraha to pratyAkhyAna saMbaMdhI rAga (lobhAdi) 35 aMtaraMga parigraha chUTe tyAre chUTe che ane apratyAkhyAna saMbaMdhI rAga (lobhAdi) rU5 aMtaraMga parigraha chUTe tyAre makAnAdi bAhya parigraha parimita bane che. A pramANe ene potAno mAnavAnuM choDavA mAtrathI bAhya parigraha nathI chUTato, paraMtu tatsaMbaMdhI rAga chUTavAthI chUTe che. deha ane makAnanI sthitimAM pharaka che. dehathI to rAga chUTI javA chatAM paNa deha nathI chUTato, paraMtu makAnathI rAga chUTI jatAM makAna avazyameva chUTI jAya che. pUrNa vItarAga sarvajJa paNa teramAM-caudamAM guNasthAnamAM sadeha hoya che. paraMtu makAnAdi bAhya padArthono saMyoga chaThThA-sAtamA guNasthAnamAM paNa nathI hoto. ' jenadarzanano aparigraha siddhAMta samajavA mATe jarA UMDANamAM UtaravuM joIze, upara-uparI vicAra karavAthI kAma cAlaze nahIM. . nizcayathI to makAnAdi chUTAM ja che. ajJAnI jIve emane potAnAM Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttama Arkicanya) . 143 mAnI rAkhyAM che. e enAM banyA che ja kayAre? A ajJAnI jIva potAnA ajJAvanaza potAne emano svAmI mAne che, paraMtu emaNe enA svAmitvano svIkAra ja kayAM karyo che? emaNe Ane potAno svAmI kayAre mAnyo? A jIva bahu abhimAnathI kahe che ke meM A makAna pacIsa hajAramAM kADhI nAkhyuM. paraMtu vicAra to karo ke eNe makAnane kADhayuM che ke makAne ene? makAna to haja paNa potAnA sthAna para sthita che. sthAna to eNe ja badalyuM che. makAnAdi para padArthone potAnA mAnavA e mithyAtva nAmano aMtaraMga parigraha che. ane enA para rAga-dveSAdi karavA-e krodhAdirUpa aMtaraMga parigraha che; makAnAdi bahiraMga parigraha che. parapadArtho ne mAtra potAnA mAnavAnuM choDavAthI bahiraMga, parigraha chUTato nathI, paraMtu ene potAnA mAnavAnuM choDavAnI sAthe emanA prati rAgAdi choDavAthI chUTe che. paraMtu A parigrahI vaNika samAje aparigrahI jainadharmamAM paNa mArga kADhI lIdhA che. je pramANe samasta dhanano mAlika ane niyAmaka svayaM hovA chatAM paNa rAjayanA niyamothI bacavA mATe Aje eNe aneka upAyo zodhI kADhayA che - bIjI vyakitaonAM nAma para saMpatti batAvavI, banAvaTI saMsthAo UbhI karI devI ItyAdi. te ja pramANe dharmakSetramAM paNa A badhuM dekhAvA lAgyuM che - zarIra para tAMtaNo paNa nahIM rAkhanArA nagna digaMbarone jayAre aneka saMsthAo, maMdiro, maTho, baso ItyAdinuM rUcipUrvaka sakriya saMcAlana karatA joIe chIe to zaramathI mAthuM jhukI jAya che. jayAre sAkSAt joIe chIe ke emanI marajI vinA basa eka DagaluM paNa cAlI zake nahIM to kevI rIte samajamAM Utare ke enAthI emane kAMI saMbaMdha nathI. pharI-pharIne vAta tyAM ja sthira thAya che ke - aMtaraMga parigraha tyAgyA vinA jo bAhya parigraha choDavA mAM Ave to AvuM ja banaze, kemake aMtaraMga parigraha nA tyAga vinA bahiraMga parigrahano paNa vAstavika tyAga banI zakato nathI. tema chatAM zAstromAM navamI aiyaveyaka sudhI javAvALA je dravyaliMgI mithyAdRSTi munirAjonI carcA che emane to tila-tuSamAtra bAhya parigraha ane enA pratyenI prIti dekhavAmAM AvatAM nathI. aMtardaSTi thayA vinA emanA dravyaliMga-nI khabara paDavI asaMbhavita jevuM ja che. Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 , dharmanAM daza lakSaNa) mithyAtvAdi aMtaraMga parigrahanA tyAga para bhAra devAno Azaya e nathI ke bahiraMga parigrahanA tyAganI koI AvazyakatA nathI, athavA enuM kAMI mahatva nathI. aMtaraMga parigrahanA tyAganI sAthe-sAthe bahiraMga parigrahano tyAga paNa niyamathI hoya che, enI paNa potAnI upayogitA che, mahatva paNa che, paraMtu A jagata bAhyamAM ja eTaluM badhuM guMcavAeluM rahe che ke ene aMtaraMganI koI khabara ja rahetI nathI. A kAraNe ahIM aMtaraMga parigraha prati vizeSa dhyAna kheMcavAmAM AvyuM che. jene bhUmikAnusAra bAhya parigrahano tyAga nathI ane aMtaraMga parigrahanA tyAganI vAta paNa korI kalpanA che. jo koI ema kahe che ane to aMtaraMga parigrahano tyAga karI dIdho che, ane bahiraMga banyo rahe to paNa zuM? to enuM A kahevuM eka prakAranuM chaLa che, kemake aMtaraMgamAM rAgano tyAga thatAM tadanusAra bAhya parigrahanA saMyogano tyAga paNa anivArya che. ema na banI zake ke aMtaraMgamAM mithyAtva, aMnatAnuMbaMdhI, apratyAkhyAna ane pratyAkhyAna krodha, mAna, mAyA, lobhano abhAva thaI jAya ane bAhyamAM nagna digaMbara dazA na hoya. ukata aMtaraMga parigrahonA abhAvamAM bAhyamAM sarva parigrahanA tyAgarUpa nagna digaMbara dazA hoya ja. AphreiMca dharmanA dhArake AkiMcana banavA mATe sauthI pahelAM AkiMcanyadharmanuM vAstavika svarUpa jANavuM paDaze, mAnavuM paDaze, ane samasta para padArthothI bhinna nija zaddhAtmAno anubhava karavo paDaze, tyArapachI aMtaraMga parigraharUpa kaSAyonA abhAvapUrvaka tadanusAra bAhya parigrahano paNa buddhipUrvaka, vikalpapUrvaka tyAga karavo paDaze. - joke ahIM AkiMca dharmanuM varNana munibhUmikAnI apekSAe cAlI rahyuM che, tethI parigrahanA saMpUrNa tyAganI vAta Ave che, tema chatAM gRhasthoe ame to parigrahanA pUrNa tyAgI thaI zakIe nahIM - ema vicArIne ArkiMcanyadharma dhAraNa karavAmAM udAsIna nahIM banavuM joIe. emaNe paNa potAnI bhUmikAnusAra aMtaraMga-bahiraMga parigrahano tyAga avazya karavo joIe. jainadharmanA aparigraha siddhAMta arthAt AkiMcanyadharma para evo AkSepa karavAmAM Ave che ke aparigraha dharmamAM mAnavAvALA jaino pAse sarvAdhika parigraha che; paraMtu UMDANathI vicAra karatAM emAM kAMI tathya jaNAtuM Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttama AkiMcanya) 145 nathI. Ama kahIne huM ema kahevA mAgato nathI ke AjanA jeno aparigrahI che. paraMtu vAta ema che ke puNyodaya vaDe prApta thatA anukULa saMyogone lakSyamAM rAkhIne ja A AkSepa karavAmAM Ave che, kaSAyacakrarUpa aMtaraMga parigrahane lakSya rAkhIne nahIM; kemake kaSAyacakrarUpa aMtaraMga parigrahomAM to jetaro paNa jenAthI pAchaLa nathI. bAhya vibhUti paNa jainonI pAse jeTalI duniyA mAne che eTalI nathI. dekhAya adhika hovAthI duniyAne evuM lAge che. jo che paNa; to te sadAcArarUpa jIvananA kAraNe che, saptavyasanAdino abhAva hovAthI sahaja saMpannatA dekhAI Ave che. je divase jaina samAjamAMthI sadAcAra samApta thaI jaze te divase enI paNa e ja dazA thaze je vyasanI samAjanI hoya che. eka vAta A paNa vicAraNIya che ke dharmanI draSTithI gRhasthAvasthAmAM sAcA kSAyika samyagdaSTi jenI paNa cakravartI thaI zake che, thayA paNa che. bharata-cakravartI AdinA jainatvamAM zaMkA karI zakAya tema nathI. cakravartIthI adhika parigraha to AjanA jaino pAse thaI gayo nathI. Ama kahIne huM jainone bAhya parigraha meLavavo joIe e vAtanI puSTi karavA mAgato nathI; balka e kahevA IcchuM chuM ke jenadharma anusAra teo aparigrahanA siddhAMtanuM kayAM sudhI ullaMghana karI rahyA che e vAta paNa vicAravA yogya che. jaina dharmamAM aparigrahanA siddhAMtane prAyogikarUpa ApavA mATe keTalIka bhUmikAo nizcita che. kayI bhUmikAno jaina keTalA parigrahano tyAga kare che enuM vistRta varNana muni ane zrAvakonA AcAranuM varNana karanArA caraNAnuyoganA graMthomAM vistArapUrvaka karavAmAM AvyuM che. tadanusAra munirAjane jayAre raMcamAtra paNa bAhya parigraha hoto nathI to aNuvratI gRhastha potAnI zakita ane AvazyakatA anusAra bAhya parigrahane parimita karI le che. avaMtI gRhastha paNa anyAya vaDe dhanopArjana nathI karato to paNa ene parigrahanI koI maryAdA nizcita karavAmAM AvI nathI, emAM cakravartI paNa hoya che. A pramANe jainomAM aneka bheda paDe che. jo jaina muni sUtaranA eka tAMtaNa jeTalo paNa parigraha rAkhe to te muni nathI ane avratI zrAvakacha khaMDanI vibhUtino mAlika hoya to paNa enA kAraNe enA jainatvamAM koI kSati AvatI nathI, kemake te kSAyika samyadraSTi paNa hoI zake che. Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 dharmanAM daza lakSaNa) jo ke bAhya vibhUti ane e rAkhavAno bhAva jainatvamAM bAdhaka nathI, topaNa saMcamAtra paNa parigraha rAkhavAvALAne mukita prApta thatI nathI. tethI mukitanA abhilASIe to samasta parigrahano tyAga karavo joIe. aparigrahanI tulanA samAjavAda sAthe paNa karavAmAM Ave che. keTalAka loko to e bannene eka ja kahevA lAgyA che. paraMtu bannemAM mULabhUta pharaka e che ke samAjavAdano saMbaMdha mAtra bAhya vastuo sAthe che, emanA samAna vitaraNa sAthe che jayAre aparigrahamAM kaSAyono tyAga mukhya che. jo bAhya parigraha sAthe paNa samAjavAdanI tulanA karIe topaNa bannenA dRSTikoNamAM aMtara spaSTa jaNAI Ave che. samAjavAdanA dRSTikoNa anusAra jo bhogasAmagrInI achata na hota ane saune yatheccha sulabha hoya to pachI enA tyAganuM ke maryAdita upayoganuM kAMI prayojana nathI; paraMtu aparigrahanA draSTikoNa pramANe Ama nathI; bhale saune asIma bhoga prApta hoya to paNa ApaNe ApaNI IcchAonuM niyamana karavuM ja joIe. * anAjanI achatanA kAraNe eka divasa bhojana na karavuM e judI vAta che ane koIpaNa prakAranI achata na hoya topaNa bhojanano tyAga karavo e judI vAta che. samAjavAdI draSTikoNa pUrNataH Arthika che, jayAre aparigrahanI dRSTi saMpUrNa AdhyAtmika che. jo saunI pAse moTara-kAra hoya ane tame paNa rAkho to samAjavAdane koI vAMdho nathI, paraMtu aparigrahato kahe che ke tamAre bIjAthI zuM levA-devA? tame to tamArI potAnI IcchAone tyAgo vA maryAdita karo. samAjavAdI-draSTikoNamAM parigrahane parimita karavAnI vAta to kAMIka bese paNa kharI, paraMtu parigraha-tyAganI vAta kevI rIte bese? zuM koI samAjavAdI ema paNa Icche che ke saMpUrNa parigraha tyAgavAmAM Ave ane sau koI nagna digaMbara thaI jAya? nahI, kadI nahI, paraMtu aparigraha to pUrNa tyAganuM ja nAma che, parimita parigraha rAkhavAne parigraha-parimANa kahevAmAM Ave che, aparigraha nahIM. ahIM je ArkiMcanyadharmarUpa aparigrahanI vAta cAlI rahI che, e to nagna digaMbara muvinarone ja hoya che. jo saunI pAse moTarakAra thaI jAya Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttama ArkiMcanya) 147 to zuM nagna digaMbara munirAjane moTarakAramAM besavAmAM koI Apatti nahIM hoya ? joM samAjavAda ja aparigraha hoya to pachI munirAjane paNa moTara-kAra rAkhavAmAM koI Apatti na hovI joIe. athavA rela, moTara, basa ItyAdi je vAhana janasAdhAraNane Aje paNa upalabdha che emAM paNa aparigrahI manirAja kema besatA nathI? ethI e spaSTa che ke samAjavAdathI aparigrahano draSTikoNa taddana bhinna che. - aparigrahanuM utkRSTa rUpa nagna digaMbara dazA che, ke je samAjavAdano kadI paNa Adarza hoI zake nahIM. samAjavAdanI samasyA bhogasAmagrInA samAna vitaraNanI che, ane aparigrahano aMtima uddezya bhogasAmagrI ane bhoganA bhAvano paNa saMpUrNa tyAga che. ' ahIM samAjavAdanA virodha ke samarthananI vAta kahevAmAM AvI rahI nathI, paraMtu aparigraha ane samAjavAdanA draSTikoNamAM mULabhUta pharaka zuM che - e spaSTa karavAmAM AvI rahyuM che. samAjavAdamAM krodhAdirUpa aMtaraMga parigraha ane dhana-dhAnyAdi bAhya parigrahanA saMpUrNa tyAga mATe koI sthAna nathI, jayAre aparigrahamAM A bane vAto ja mukhya che. tethI e nizcitapaNe kahI zakAya ke samAjavAdane ja aparigraha kahevAvALA samAjavAdanuM sAcuM svarUpa samajatA hoya ke nahIM, paraMtu aparigrahanuM yarthAtha svarUpa to emanI draSTimAM avazyameva nathI. parigraha sauthI moTuM pApa che je pahelAM paNa siddha karavAmAM AvI gayuM che; topaNa jagatamAM je koInI pAse adhika bAhya parigraha jovAmAM Ave che ane puNyAtmA kahevAmAM Ave che. zAstromAM paNa koI-koI sthaLe ene puNyAtmA kahyo che. ane AkhI duniyA ene bhAgyazALI to kahe ja che. . . - hiMsakane koI puNyAtmA nathI kahetuM, asatyavAdI ane corane paNa pApI ja kahevAmAM Ave che. e ja pramANe vyabhicArI paNa jagatanI dRSTimAM pApIja gaNavAmAM Ave che. jo A cAreya pAponA karanArAone pApI mAnavAmAM Ave che. to koNa jANe parigrahIne puNyAtmA, bhAgyazALI kema kahevAmAM Ave che? koI loko to ene dharmAtmA suddhAM kahI de che. dharmAtmA ja nahIM, bIjuM ghaNuM-ghaNuM kahe che. eTale to bhatRharine lakhavuM paDayuM - Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 dharmanAM daza lakSaNa) yasyAsti vittaM sa naraH kulInaH, sa paNDitaH sa zrutavAn gunnjnyH| sa eva vaktA sa ca darzanIyaH, | sarve guNa vAgyamAzakti ll41TI jenI pAse dhana che e ja kulIna (uttama kuLamAM utpanna) che, e ja vidvAna che, e ja zAstrajJa che, e ja guNone jANavAvALo che, e ja vakatA che, ane e ja darzanIya paNa che, kemake sarva guNo suvarNa (dhana) mAM ja samAI jAya che. to zuM parigrahIne puNyAtmA akAraNa kahevAmAM Ave che? uparathI to ema ja lAge che, paraMtu UMDANathI vicAra karatAM pratIta thAya che ke ene paNa kAraNa che ane te e che ke hiMsAdipApo-kAraNa, svarUpa ane phaLa-ema traNeya rUpe pApasvarUpa ja che; kemake emanuM kAraNa paNa pApabhAva che, teo pApabhAvasvarUpa to che ja, tathA emanuM phaLa paNa pApano baMdha ja che. paraMtu parigrahamAM vizeSa karIne bAhya parigrahanA draSTikoNathI jotAM emAM aMtara paDI jAya che. bAhmavibhUtirUpa parigrahanuM kAraNa puNyodaya che, paNa che to te pApasvarUpa ja, tema chatAM jo ene bhogamAM lagAvavAmAM Ave to pApabaMdhanuM kAraNa bane che, paraMtu zubhabhAvapUrvaka zubhakAryamAM vAparavAmAM Ave to puNyabaMdhanuM kAraNa banI jAya che. kahyuM paNa che : bahu dhana khurA hu bhalA kahie lIna para upagAra soM.'' A pramANe bAhya parigrahanuM kAraNa puNya, svarUpa pApa, ane phaLa azubhamAM lAgatAM pApa ane zubhamAM lAgatAM puNya che. ahIM koI ema kahe ke jo ema vAta che to parigrahane pApa kahyuM ja zA mATe ? te bhale puNyodayathI prApta thato hoya, paNa che to pApa ja. e eka evuM vRkSa che jemAM bIja paDayuM puNyanuM, vRkSa UgyuM pApanuM ane phaLa lAgyAM evAM ke khAya to mare arthAt pApa bAMdhe ane tyAge to jIve arthAt puNya bAMdhe. A vicitratA enA svabhAvamAM ja paDI che. A kAraNe ja sauthI moTuM pApa hovA chatAM paNa jagatamAM parigrahIne puNyAtmA kahI devAmAM Ave che. - 1. nItizataka chaMda 41. Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 149 uttama AkiMcanya) vastutaH vAta to ema che ke pApanA udayathI koI pApa ane puNyanA udayathI koI puNyAtmA banI jato nathI. paraMtu pApabhAva kare te pApI, puNyabhAva kare te puNyAtmA, ane dharmabhAva kare te dharmAtmA bane che. anyathA pUrNa dharmAtmA bhAvaliMgI munirAjone paNa pApI mAnavAno prasaMga banaze, kemake emane paNa pApano udaya AvI jAya che, enAthI emane aneka upasarga ane koDhAdi vyAdhio paNa thaI jAya che, paraMtu teo pApI thatA nathI, dharmabhAvanA svAmI hovAthI dharmAtmA ja rahe che. A ja pramANe koI vezyA ke luMTArA pAse ghaNuM dhanAdi thaI jAya to te puNyAtmA banI jatAM nathI, pApI ja rahe che. jagata kAMI paNa kahe, paraMtu sarva pAponuM mULa hovAthI parigraha sauthI moTuM pApa che, ane sarva kaSAyo ane mithyAtvanA abhAvarUpa hovAthI ArkiMcanya sauthI moTo dharma che. - A uttama AkiMca dharmane dhAraNa karIne sarva prANIo sukha prApta kare evI pavitra bhAvanA sAthe virAma lau chuM. Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttama brahmacarya - brahma arthAta nija zuddhAtmAmAM caravuM, ramavuM e ja brahmacarya che. jemake "anagAra dharmAmRta" mAM kahyuM che : yA brahmaNi svAtmani zuddhabuddhe caryA paradravyamucapravRttiH / tad brahmacaryaM vratasArvabhaumaM ye pAnti te yAnti paraM pramodam / / 4/50 / / para dravyothI bhinna je zuddha-buddha nija AtmA temAM carcA arthAt lInatA thavI ene ja brahmacarya kahe che. vratomAM sarvazreSTha A brahmacarya vrata no jeo pAlana kare che, teo atIndriya AnaMda ne prApta kare che. AvA ja prakArano bhAva "bhagavatI ArAdhanA'' ane padmanaMdI-paMcaviMzatikAra mAM paNa pragaTa karavAmAM Avelo che. A nija zuddhAtmAmAM lInatA e ja brahmacarya che; tathApi jayAM lagI ApaNe potAnA AtmAne jANIe nahIM, mAnIe nahIM tyAM lagI emAM lInatA thavI kevI rIte saMbhavita bane? tethI to kahyuM che ke AtmalInatA arthAt samyaphacAritra AtmajJAna ane AtmazraddhApUrvaka ja thAya che. brahmacarya" nI sAthe joDelo "uttama" zabda paNa e ja bodha karAve che ke samyagdarzana-samyajJAna sahita AtmalInatA ja uttama brahmacarya che. tethI jo spaSTa che ke nizcayathI jJAnAnaMdavabhAvI nija AtmAne ja potAno mAnavo, jANavo ane emAM ja jAmI javuM, ramavuM, lIna thaI javuM - e ja vAstavika brahmacarya che. 1. jIvo baMbhA jIvammi ceva cariyAhavijja jA jnnido| taM jANa baMbhacera vimukkAparadehatittissa / / 878 / / jIva brahma che, dehanA sevAthI virakata thaI ne jIvamAM ja je carcA thAya che tene brahmacarya jANo. 2. AtmA brahma vivighoghanino yattatra vI para, svAgAsaMgavivarjitaikamanasastadbrahmacarya muneH|| brahma zabdano artha nirmaLa jJAnasvarUpa AtmAM che. te AtmAmAM lIna thavAnuM nAma brahmacarya che. je muninuM mana potAnA zarIrathI nirmamapaNAne prApta thayuM tene vAstavika brahmacarya hoya che. Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttama brahmacarya) * 151 Aje brahmacaryano je artha samajavAmAM Ave che te atyaMta sthaLa che. Aje to mAtra sparzendriyanA viSaya sevananA tyAgarUpa vyavahAra brahmacarya ne ja brahmacarya mAnavAmAM Ave che. sparzendriyanA paNa saMpUrNa viSayonA tyAgane nahIM, mAtra eka kriyAvizeSa (maithuna) nA tyAgane ja brahmacarya kahevAmAM Ave che, jayAre sparzendriyanA bhogo to aneka prakAre saMbhavita che. sparzendriyanA viSayo ATha che - - 1. ThaMDo, ra. garama, 3. kaThora, 4. narama, 5. lUkho, da. cIkaNo, 7. halako ane 8. bhAre. - A ATheya viSayomAM AnaMdano anubhava karavo e sparzendriyanA viSayonuM ja sevana che. unALAnI garamImAM kUlara ane ziyALAnI ThaMDImAM hITaranA sAdhano dvArA AnaMda anubhavano e sparzendriyano ja viSaya-bhoga che. e ja pramANe DanalapanI narama gAdI ke kaThora AsanonA prayogamAM AnaMda mANavo tathA lUkhA-cIkaNA ane halakA-bhAre sparzImAM sukhanI anubhUti - A badhA sparzendriyanA viSayo che. paraMtu potAne brahmacArI mAnavAvALAoe zuM kadIya A vAta prati paNa dhyAna ApyuM che A badhA sparzejiyanA viSayo che, ApaNe emAM paNa sukhabuddhino tyAga karavo joIze, e badhAthI paNa virakata thavuM joIe. ethI e siddha thAya che ke ApaNe sparzendriyanA sarva bhogone brahmacarya nA ghAtaka nathI mAnatA, paraMtu eka kriyAvizeSa (maithuna) ne ja brahmacaryanI ghAtaka mAnIe chIe; o game tema mAtra enAthI bacIne potAne brahmacArI mAnI laIe chIe. jo AtmalInatA e ja brahmacaryanuM vAstavika svarUpa che, to zuM sparzendriyanA viSayo ja AtmalInatAmAM bAdhaka che ane anya cAra IndriyonA viSayo zuM AtmalInatAmAM bAdhaka nathI? jo che to emano paNa tyAga brahmacaryamAM apekSita hovo joIe. zuM rasanA-IndriyanA svAda veLA Atma-AnaMdano svAda Ave kharo? e ja pramANe sinemA jotI vakhate zuM AtmA jaNAya kharo? nahIM ja nahIM, kadApi nahIM. " AtmAM bhale koI paNa IndriyanA viSayamAM magna hoya, te samaye AtmalInatA thavI saMbhavita nathI. jayAM lagI pAMceya IndriyonA viSayo prati pravRtti thaMbhe nahIM tyAM lagI AtmalInatA na thAya ane jayAM lagI Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152. ' dharmanAM daza lakSaNa) AtmalInatA thAya nahIM tyAM lagI paMcendriyanA viSayo prati pravRttino thaMbhAva saMbhavita nathI. A pramANe paMcendriyanA viSayo prati pravRttinI nivRtti e nAstithI brahmacarya che, to AtmalInatA Asti thI. jo koI kahe ke zAstro paNa kAmabhoga nA tyAga ne ja brahmacarya batAvela che. ame paNa ema ja mAnIe chIe, emAM amArI zuM bhUla che.? to sAMbhaLo ! zAstromAM kAmabhoganA tyAgane brahmacarya kahyuM che te barAbara ja kahyuM che. paraMtu kAmabhogano artha mAtra sparzendriyano ja bhoga levo - evuM kayAM kahyuM che? samayasAranI cothI gAthAnI TIkA karatAM AcArya jayasene sparza ane rasanA IndriyanA viSayone kAma mAnyA che ane ghANa, cakSu ane karNa IndriyanA viSayone bhoga mAnyA che. A pramANe emaNe kAma ane bhogamAM pAMceya IndriyonA viSayone AvarI lIdhA che. paraMtu ApaNe A arthane kayAM mAnIe chIe? ApaNe to kAma ane bhogane ekAryavAcI mAnI lIdhA che ane eno paNa artha eka kriyAvizeSa (maithuna) thI saMbaMdhita karI sImita karI dIdhela che. mAtra ema kriyAvizeSane choDIne pAMceya IdriyonA viSayone yatheccha bharapUra bhogavavA chatAM paNa potAne brahmacArI mAnI beThA chIe ! jayAre AcAryoe kAma ane bhoganI viruddha dezanA karI to emano Azaya pAMceya IdriyonA viSaya-tyAgano hato, mAtra maithunakriyAnA tyAga pUrato nahIM. Aje paNa jo koI ne brahmacarya vrata ApavAmAM Ave che to tenI sAthe pAMceya pAponI nivRtti karavAmAM Ave che; sAduM khAna-pAna, sAdI raheNI-karaNI rAkhavAnI preraNA ApavAmAM Ave che; sarva prakAranA zRMgArono tyAga karAvavAmAM Ave che. abhakSya ane gariSTha bhojanano tyAga ItyAdi bAbato paMcendriyonA viSayonA tyAga prati ja saMketa kare che. AcArya umAsvAmIe tatvArthasUtramAM brahmacaryavratanI bhAvanAo ane tenA aticAronI carcA karatAM lakhyuM che : striiraagkthaashrvnntnmnohraaNgniriikssnnpuurvrtaanusmrnnvRssyessttzarIraWIRI paMcAdhyAya 7 sUtra 7TI , AmAM zravaNa, nirIkSaNa, smaraNa, rasasvAda, zRMgAra, anaMgakIDA ItyAdi brahmacaryanAM ghAtaka kahelA che. Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttama brahmacarya " 153 jo ApaNe paMcendriyonA viSayomAM niraMkuza pravRtti karatA rahIe ane mAtra strIneMsargano tyAga karI potAne brahmacArI mAnI besIe to e eka bhrama ja che. tathA strI-saMsarganI sAthesAthe paMcendriyanA viSayone paNa bahArathI choDI daIe, gariSThAdi bhojana paNa na karIe, paNa jo AtmalInatA rU5 brahmacarya aMtaramAM pragaTa na thAya to paNa ApaNe sAcA brahmacArI banIzuM nahIM. tethI AtmalInatApUrvaka paMcendriyonA viSayono tyAga e ja vAstavika brahmacarya che. jo ke zAstromAM AcAryoe paNa brahmacaryanI carcA karatAM sparzandriyanA viSaya-tyAga para ja adhika bhAra mUkyo che, koI koI sthaLe to rasanAdi IdriyonA viSayonA tyAganI carcA suddhA karI nathI, tema chatAM eno e artha kadApi nathI ke emaNe rasanAdi cAra IndriyonA viSaya-sevanane brahmacaryanuM ghAtaka nathI mAnyuM, emanA sevananI chUTa ApI rAkhI che. jayAre teo sparzaIndriyane jItavAnI vAta kare che, to emano Azaya pAMceya Indriyo garbhita che. Akhare nAka, kAna, AMkho e zarIrarUpa sparzendriyanAM ja to aMgo che. sparzendriya AkhuMya e zarIrarUpa che, jayAre bAkInI cAra Indriyo enA ja aMgabhUta che. sparza Idriya vyApaka che, bAkInI cAra Idriyo vyApya che.. - jema bhArata kahetA rAjasthAna, madhyapradeza, uttarapradeza, mahArASTra ItyAdi badhA pradezo AvI jAya che, paraMtu rAjasthAna kahetA pUro bhArata nathI AvI.jato; e jaMpramANe zarIra kahetAM AMkha, kAna, nAka Adi AvI jAya che, AMkha-kAna kahetAM pUruM zarIra AvI jatuM nathI. A ja pramANe sparzana-IndriyanuM kSetra vistRta ane anya IndriyonuM maryAdita che. - jema bhArata jItI levAmAM AvatAM badhA ja prAnto jItAI gayA-e mAnavAmAM kAMI harakata nathI, paraMtu rAjasthAna jItavAmAM AvatAM AMkhayA bhArata jItAI gayuM - ema mAnI zakAya nahIM; e ja pramANe sparzaindriyane jItI levAthI badhI ja Indriyo jItAI jAya che, paraMtu rasanAdi jItavAmAM AvatAM sparza-Indriya jItAI gaI ema mAnI zakAtuM nathI. tethI ema kahevuM anucita nathI ke sparzana Indriyane jItanAra brahmacArI che, paraMtu ukata kathanano Azaya pAMceya Indriyone jItavA saMbaMdhI ja che. Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 dharmanAM daza lakSaNa) jo karNa-IndriyanA viSaya-sevananA abhAvane brahmacarya kahIe to pachI cAra-Idriya jIvone brahmacArI mAnavA paDe, kemake emane to kAna che ja nahIM, pachI karNanA viSayanuM sevana kema saMbhave ? e ja pramANe cakSu-IndriyanA viSaya-sevananA abhAvane brahmacarya kahetAM traNa-Idriya jIvone, ghANanA viSaya-sevananA abhAvane brahmacarya kahetAM dvi-Idriya jIvone, rasanAnA viSaya-sevananA abhAvane brahmacarya kahetAM ekendriya jIvone brahmacArI mAnavAno prasaMga AvI paDe che; kemake emane ukata IdriyonA abhAva hovAthI emanA viSayonuM sevana saMbhavita nathI. A ja kramathI jo kahevAmAM Ave ke A pramANe to sparza-IdriyanA viSaya-sevananA abhAvane brahmacarya mAnIe to sparzendriya rahita jIvone brahmacArI mAnavA paDaze, - to emAM ApaNane kAMI harakata nathI, kemake sparzana-IdriyathI rahita siddha bhagavAna ja che ane teo saMpUrNa brahmacArI che ja. saMsArI jIvomAM to koI Avo che ja nahIM, je sparzana-IndriyathI rahita hoya. A pramANe sparzana-IdriyonA viSaya-tyAgane brahmacarya kahevAmAM koI doSa Avato nathI. - e ja pramANe mAtra kriyAvizeSa (maithuna) nA abhAvane ja brahmacarya mAnIe to pachI pRthvI, jalakAya Adi jIvone paNa brahmacArI mAnavA paDaze, kemake emane maithunakriyA jovAmAM AvatI nathI. - jo A, kaho ke ekendriyAdi jIvone brahmacArI mAnavAmAM zuM harakata che? to - ' ' eja ke emane AtmaramaNatArUpa nizcaya brahmacarya nathI, AtmaraNatArUpa brahmacarya saMjJI paMcendriyone ja hoya che; tathA ekendriyAdi jIvone mokSa paNa mAnavo paDe, kemake brahmacaryadharmane saMpUrNa dhAraNa karavAvALA mokSalakSmIne prApta kare ja che. kahyuM paNa che :dhAnata dharma daza paMDa caDhike, zivamahalameM paga dharA," ghAnatarAyajI kahe che ke dharmarUpI sIDI para caDhIne zivamahelamAM pahoMce che. dazadharmarUpI sIDImAM dazamuM pagathiyuM che brahmacarya, enA pachI to mokSa ja che. Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttama brahmacarya) 155 cAra IMdriyo che khaMDa-khaMDa, ane sparzana-IMdriya che akhaMDa kemake AtmAnA pradezono AkAra ane sparzana-IMdriyano AkAra sarakho ane eka jevo che, jayAre anya IMdriyonI sAthe nathI. akhaMDa padanI prApti mATe akhaMDa IMdriyane jItavI Avazyaka che. jeTalA kSetranuM svAmitva ke pratinidhitva prApta karavuM hoya eTalA kSetrane jItavuM joIe; ApaNe jItIe rAjasthAnane ane mAlika banI jaIe AkhAya hiMdustAnanA - ema banI zake nahIM. ApaNe cUMTaNI laDIe nagarapAlikAnI ane banI jaIe bhAratanA pradhAnamaMtrI- ema paNa banI zake nahIM. bhAratanA pradhAnamaMtrI banavuM hoya to lokasabhAnI cUMTaNI laDavI joIe ane samasta bhAratamAMthI cUMTAyelA pratinidhionI bahumatI prApta karavI joIe. e ja pramANe ema paNa banI zake nahI ke ApaNe jItIe khaMDa Indriyone ane prApta karI laIe akhaMDa padane. akhaMDa padane prApta karavA mATe jemAM pAMceya Indriyo garbhita che evI akhaMDa sparzana-indriyane jItavI joIe. A kAraNe ja AcAryoe mukhyapaNe sparzana-indriyane jItavAne brahmacarya kahyuM che. rasanAdi cAra Indriyo na hoya to paNa sAMsArika jIvana cAlI zake che, paraMtu sparzana-Indriya vinA nahIM, AMkho phUTelI hoya, kAnathI kAMI saMbhaLAtuM na hoya, topaNa jIvana jIvavAmAM kAMI harakata paDatI nathI, paraMtu sparzana-indriya vinA to sAMsArika jIvananI kalpanA paNa saMbhavita nathI. AMkha--kAna-nAkanA viSayonuM sevana to koI koI vAra hoya che, paraMtu sparzananuM to niraMtara cAlu ja che. durgaMdha Ave to nAka baMdha karI zakAya che, bhAre avAjanA prasaMgamAM kAna paNa baMdha karI zakAya che, AMkho paNa baMdha karavI saMbhavita che. A pramANe AMkha--kAna--nAka baMdha karI zakAya che, paraMtu sparzanamAM zuM baMdha karIe ? e to ThaMDI-garamI, lUkhuM-cIkaNuM, kaThora-naramano anubhava karyA ja kare che. rasanAno AnaMda khAtI vakhate ja Ave che. e ja pramANe nAkano sUMghatI vakhate, cakSuno dekhatI vakhate, tathA karNano madhura vANI sAMbhaLatI vakhate ja yoga bane che; paraMtu sparzanano viSaya to cAlu ja che. tethI sparzana--indriya kSetrathI to akhaMDa che ja, kALathI paNa akhaMDa Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 * dharmanAM daza lakSaNa) che, bAkInI cAra Indriyo na kSetrathI akhaMDa che, na kALathI. cAreya IndriyonA kALasaMbaMdhI khaMDapaNAnuM ane sparzananA akhaMDapaNAnuM eka bIjA paNa kAraNa che. te A che ke sparzana-Ijiyano sAtha to anAdithI mAMDI Aja paryata akhaMDapaNe che, koI vAra paNa eno sAtha chUTayAM nathI. kadI evuM nathI banyuM ke AtmAnI sAthe saMsAradazAmAM sparzana-indriya na rahe. paraMtu bAkInI cAra indriyo anAdithI to che ja nahIM, kemake nigodamAM hatI ja nahIM. jayArathI emano suyoga thayo che te pachI chUTI paNa anekavAra gaI che. e Ave che - jAya che; Ave che, jatI rahe che, vaLI Ave che. emanAthI chUTavuM kaThaNa paNa nathI, ane lAbhadAyaka paNa nathI, paraMtu sparzana-indriyanuM chUTavuM jeTaluM kaThaNa che enAthI adhika lAbhadAyaka paNa che. kemake e chUTI jatAM jIvane mokSa prApta thaI jAya che. te eka vAra saMpUrNa chUTI jAya pachI pharIthI eno saMyoga thato nathI. cAra IdriyonI gulAmI to koI koI vAra karavI paDe che, paraMtu A sparzananA gulAma to ApaNe badhA anAdithI chIe. enI gulAmI chUTayA vinA gulAmI chUTatI ja nathI. * jayAM lagI sparzana-indriyanA viSayone jItIzuM nahIM tyAM lagI ApaNe pUrNa sukhI, pUrNa svataMtra thaI zakIzuM nahIM. A sparzana-IndriyanA viSayane potAno mahAna zatru, saikAlika zatru, sArvabhaumika zatru jANIne ja AcAryoe enA viSaya tyAgane brahmacarya jAhera karyuM che. paraMtu eno Azaya e kadI paNa nathI ke ApaNe cAIjiyonA bhogo bhogavatA rahIe ane sukhI banI jaIe. kemake marmanI vAta to A che ke jayAM lagI A AtmA AtmAmAM lIna na thAya tyAM sudhI koI ne koI Indriyano viSaya cAlu ja rahe, ane jayAre A AtmA AtmAmAM lIna thaI jAya to koI paNa Indriyano viSaya raheze nahIM. tethI e nizcita thayuM ke paMcendriyonA viSayonA tyAga-pUrvaka thayelI AtmalInatA ja brahmacarya che. paMcendriyonA viSayonA bhogonA tyAganI vAta to A jagata sahelAIthI svIkArI le che, paraMtu jayAre ema kahevAmAM Ave che ke paMceIndriyanA mAdhyama dvArA jANavuM-dekhavuM e paNa Atma-ramaNatArUpa brahmacaryamAM sAdhaka nathI, bAdhaka ja che to sahaja svIkAra karatuM nathI. ene Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttama brahmacarya) . 157 ema lAge che ke jJAna (indriyajJAna) te kAMI brahmacaryamAM bAdhaka hoI zake ? paraMta te ema vicAra nathI karatuM ke AtmA to atIndriya mahApadArtha che, te IndriyanA mAdhyama dvArA kevI rIte jANavA mAM AvI zake? sparza IndriyanA mAdhyamathI to sparzavAna pudgala grahaNamAM Ave che, AtmA to sparzaguNathI rahita che. e ja pramANe rasanAno viSaya to che rasa ane AtmA che arasa, nAkano viSaya to che gaMdha ane AtmA che agaMdha, cakSuno viSaya che rUpa ane AtmA che arUpI, kAnano viSaya che zabda ane AtmA che zabdAtIta, manano viSaya che vikalpa ane AtmA che nirvikalpa - A pramANe badhI ja Indriyo ane aniMdriya (mana) to sparza, rasa, gaMdha, varNa, zabda ane vikalpanAM grAhaka che ane AtmA asparzI, arasa, agaMdha, arUpI, azabda ane vikalpApIta che. | tethI IndriyAtIta-vikalpAtIta AtmAne pakaDavAmAM grahavAmAM Indriyo ane mana anupayogI ja nahIM, bAdhaka paNa che, ghAtaka che; kemake jayAM lagI A AtmA Indriyo ane mana dvArA ja jANavA-dekhavAnI pravRtti karaze tyAM lagI Atmadarzana nahI thAya. jo Atmadarzana ja na thAya to AtmalInatAno savAla ja utpanna thato nathI. - IndriyonuM pravartana bahirmukha che ane AtmA antarmukha vRttithI pakaDavAmAM Ave che. kavivara ghAnatarAyajIe dazalakSaNa pUjanamAM paNa kahyuM che - "brahmabhAva aMtara lakho." jo brahmasvarUpa AtmAne jovo che to aMtaramAM juo, AtmA aMtaramAM jovAthI anubhavAya che, kemake te che paNa aMtaraMgamAM ja. IndriyonI vRtti bahirmukha che, kemake to potAne nahIM, parane jANavA-dekhAvAmAM nimitta che, badhI ja IndriyonAM dvAra bahAranI bAjuM ja UghaDe che, aMdara nahIM. AMkhathI AMkha dekhAtI nathI, AMkhanI aMdara zuM che e paNa dekhAtuM nathI, paraMta bahAra zuM che te dekhAya che. e ja pramANe rasanA paNa aMdarano svAda nathI letI, paraMtu bahArathI prApta padArthone cAkhe che. nAka paNa zuM aMdaranI durgadha suMghI zake che? jayAre e ja durgadha koI prakAre bahAra nIkaLI nAkathI sparzAya che tyAre nAka ane grahaNa kare che. kAna paNa bahAranuM ja sAMbhaLe che. sparzana paNa mAtra bahAranI ThaMDI-garamI ItyAdi Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 - dharmanAM daza lakSaNa) pratye satarka dekhAya che. A pramANe pAMceya Indriyo bahirmukha vRttivALI che. bahirmukha vRttivALI ane rUpa-rasAdinI grAhaka Idriyo aMtarmukhavRttino viSaya ane arasa, arUpI AtmAne jANavAmAM sahAyaka kevI rIte thaI zake? A kAraNe ja IndriyabhogonI jema ja IndriyajJAna paNa brahmacaryamAM sAdhaka nahIM, bAdhaka ja che. loko kahe che, - jUTho che saMsAra, AMkha kholIne dekho." paraMtu huM to e kahevA mAguM chuM ke - "sAco che AtmA, AMkha baMdha karIne dekho.' AtmA AMkho kholIne dekhavAnI vastu nathI, paraMtu baMdha karIne jovAnI cIja che. mAtra AMkhothI ja nahIM. pAMceya IndriyothI upayoga.khaseDIne potAnAmAM laI javAthI AtmA jaNAya che. - have jayAre Idriya-bhogonA tyAganI vAta karIe chIe to jagata kahe che - "ThIka che, Idriya-bhoga tyAgavA yogya ja che, Ape khUba sArI vAta kahI; paraMtu jayAre ema kahIe ke Idriya-jJAna paNa AtmAnubhUtirUpa brahmacaryamAM sahAyaka nathI; to sAmAnya jana ekadama bhaDakI UThe che; samAjamAM khaLabhaLATa macI jAya che. ema kahevAmAM Ave che - "to zuM ame AMkhothI dekhIe paNa nahIM, zAstra paNa na vAMcIe?" ane evuM bIjuM ghaNuM-ghaNuM kahevAmAM Ave che. vAtane gaMbhIratAthI samajavAno prayatna karavAne badale Aropa - pratyAropa lagAvavAmAM Ave che. paraMtu bhAI ! kAma to vastunI sAcI sthiti samajavAthI bane, bUmA-bUma karavAthI nahIM. alpajJa AtmA eka samayamAM ekane ja jANI zake che, ekamAM ja lIna thaI zake che. tethI jayAre A parane jANe, paremAM lIna thAya tyAre potAne jANavuM ane potAmAM lIna thavuM saMbhavita nathI. IdriyonA mAdhyama dvArA parane ja jANI zakAya che, paramAM ja lIna thaI zakAya che. ekanA dvArA na to potAne jANI zakAya che ane na potAmAM lIna paNa thaI zakAya che; tethI Indriyo dvArA para padArthone bhogavavA e to brahmacaryanuM ghAtaka che ja, emanA mAdhyama dvArA bahAranuM jANavuM-dekhavuM e paNa brahmacaryamAM bAdhaka ja A pramANe IdriyonA viSayo-bhale e bhogyapadArtho hoya ke myapadArtho, - brahmacaryanA virodhI ja che, kameke Akhare e che to Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttama brahmacarya) : 159 Idriya-viSayo ja. IdriyonA baMne prakAranA viSayomAM guMcAvuM e gUMca ja che, mukitano upAya nathI. mukitano upAya to eka AtmalInatArUpa brahmacarya ja che. ahIM eka prazna saMbhavita che ke jo IdriyajJAna Atma-jJAnamAM sAdhaka nathI to pachI zAstromAM ema kema lakhyuM che ke samyagdarzana samyajJAna ane AtmalInatArUpa samyaphacAritra arthAtu brahmacarya saMjJI paMcendriyone ja hoya che? eno Azaya ema nathI ke AtmajJAnane mATe IdriyonI AvazyakatA che, paraMtu Azaya ema che ke jJAnano eTalo vikAsa Avazyaka che jeTalo saMjJI paMcendriyone hoya che. A to jJAnanA vikAsa (kSayopazama) nuM mApa darzAvela che. jo ke e saMpUrNa satya che ke saMjJI paMcendriya jIvone ja dharmano prAraMbha thAya che, tathApi e paNa saMpUrNa satya che ke IdriyothI nahIM; babbe Indriyone jItavAthI emanA mAdhyama dvArA kAma levAnuM baMdha karavAthI (upayoga parAvRtta karavAthI) dharma AraMbha thAya che. bIjuM jayAre A AtmA AtmAmAM lIna na hoya tyAre koI ne koI Indriya viSayamAM lIna hoya ja; paratuM pAMceya IndriyonA viSayomAM paNa ekIsAthe lIna hoI zake nahIM, eka samayamAM e paikI koI ekamAM ja lIna hoya. A pramANe pAMceya IndriyonA viSayone ekIsAthe jANI paNa zakato nathI; kemake IndriyajJAnanI pravRtti kramazaH ja thAya che, yugapatuM nahIM. cAhe Indriyono bhogapakSa hoya ke jJAnapakSa - baMnemAM krama paDe che. jayAre ApaNe dhyAnapUrvaka koI vastu joI rahyA hoIe to kAMI saMbhaLAtuM nathI. e ja pramANe jo dhyAna sAMbhaLavAmAM kendrita hoya to kAMI dekhAtuM nathI. paraMtu A caMcaLa upayoganuM parivartana eTaluM jhaDapathI thAya che ke ApaNane ema lAge che ke ApaNe ekI sAthe dekhI-sAMbhaLI rahyA chIe. paraMtu ema hotuM nathI. have jemane pAMca Indriyo che, te jo AtmAmAM upayoga na lagAve to eno upayoga pAMceya IndriyonA viSayomAM vaheMcAI jaze; paraMtu jene cAra ja Idriyo che eno upayoga cAra IdriyonA viSayomAM ja vahecAze. * e pramANe tri-Indriya jIvano traNa Idriya-viSayomAM, ane dvi-Indriya jIvano be indriya-viSayomAM vaheMcAze. paraMtu ekendriya jIvano upayoga Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 dharmanAM daza lakSaNa) ane bhoga vahecAze ja nahIM, sparzana-IndriyanA viSayamAM ja abAdhapaNe lAgelo raheze. A pramANe jayAre upayoga AtmAmAM lIna na hoya tyAre viSayomAM vahecAI jAya che. AtmA to eka ja che, upayoga emAM sthita hoya tyAre vaheMcAvAno savAla ja UThato nathI. jayAre te saMjJI paMcendriya hoya che tyAre bahirmukha upayoga paMcendriyonA viSayomAM vaheMcAI javAthI nabaLo paDI jAya che. A sthitimAM jJAna vikasita thaeluM hovAthI ane IndriyonA upayoganI zakita vahecAelI hovAthI AtmajJAna thavAnI zakita pragaTa thavA pAme che. A pramANe ApaNe joIe chIe ke paMcendriyonAM hoya ane bhoga-e baMne prakAranA viSayonA tyAgapUrvaka AtmalInatA thavI e ja vAstavika arthAt nizcayabrahmacarya che. aMtaraMga arthAt nizcayabrahmacarya para ATalo bhAra devAnuM tAtyarpa e nathI ke strI-sevanAdinA tyAgarUpa bAhya arthAt vyavahArabrahmacarya upekSaNIya che. ahIM nizcaya brahmacarya nuM vistRta vivecana to eTalA mATe karyu che ke - vyavahArabrahmacarya thI to AkhuMya jagata paricita che, paraMtu nizcayabrahmacarya prati jagatanuM dhyAna ja nathI. jIvanamAM banneno sumeLa hovI Avazyaka che. je pramANe AtmaraNatArUpanizcayabrahmacaryanI upekSA karIne mAtra kuzIlAdi-sevananA tyAgarUpa vyavahArabrahmacarya ne ja brahmacarya mAnI levAthI ukata aneka Apatti AvI paDe che, e ja pramANe viSayasevananA tyAgarUpa vyavahAra-brahmacaryanI upekSAthI paNa aneka prazno udbhavavA lAgaze. jemake-upadezAdimAM pravRtta bhAvaliMgI saMtone paNa tAtkAlika AtmaraNatArUpa pravRttinA abhAve brahmacArI kahevA saMbhavita nahIM bane, pachI to mAtra haMmezA ja AtmalIna kevaLIne ja brahmacArI kahI zakAze. jo Apa ema kaho ke jayAre teo upadezAdi kriyAmAM pravRtta hoya tyAre paNa emane je AtmaraNatArUpa brahmacarya che teno upacAra karIne emane brahmacArI mAnI laIzuM. to e kAMIka ThIka ja vAta che, paraMtu AtmaramaNatA hovAthI avirata samyagdaSTine paNa brahmacArI mAnavo paDe je ucita lAgatuM Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttama brahmacarya) 161 nathI; kemake pachI to chanuM hajAra rANIo hovA chatAM cakravartI paNa brahmacArI kahevAze. . tethI brahmacArI saMjJA svastrInA paNa sevanAdinA `tyAgarUpa vyavahAra-brahmacaryanA ja AdhAre nizcita thAya che. tema chatAM AtmaramaNatArUpa nizcayabrahmacaryanA abhAvamAM mAtra strI sevananAdinA tyAgarUpa brahmacarya vAstavika brahmacarya nathI. - pAMcamA guNasthAnavartI zrAvakane anaMtAnubaMdhI ane apratyAkhyAna kaSAyonA abhAvapUrvaka je sAtamI pratimAne yogya nizcayabrahmacarya hoya che, enI sAthe svastrInsevanAdinA tyAgarUpa buddhipUrvaka je pratijJA hoya che e ja kharekhara vyavahArabrahmacarya che. pUjanakAre bannenI saMtulita carcA karI che HzIlabADa nau rAkha, brahmabhAva aMtara lakho, kari donoM abhilAkha, karahu saphala narabhava sadA. ApaNe potAnA zIlanI rakSA navavADapUrvaka karavI joIe tathA aMtaramAM potAnA AtmAne dekhavo - anubhavavo joIe. banneya prakAranA brahmacaryanA abhilASI thaI ne manuSyabhava sArthaka saphaLa karavo joIe. je pramANe khetaranI rakSA vADa lagAvIne karIe chIe e ja pramANe ApaNe potAnA zIlanI rakSA nava vADathI karavI joIe. sAmagrI (vastu) jeTalI vadhAre mUlyavAna hoya che eTalI ja vizeSa majabUta enI rakSA--vyavasthA karavI paDe che. adhika mUlyavAna sAmagrInI rakSA mATe majabUtAInI sAthe--sAthe ekane badale aneka vADa lagAvavAmAM Ave che. ApaNe ratno kAMI jaMgalamAM rAkhatAM nathI. nagaranI madhyamAM majabUta makAnanI aMdara, vaccenA oraDAmAM, lokhaMDanI tijorImA traNa-traNa tALAM lagAvIne rAkhIe chIe. zIla paNa eka ratna che, enI paNa rakSA ApaNe nava-nava vADothI karavI joIe. ApaNe kAyAthI kuzIlanuM sevana na karIe, kuzIla-poSaka vacana paNa na bolIe, manamAM paNa kuzIlasevananA vicAro na UThavA daIe. AvuM ApaNe svayaM na karIe. bIjA pAse na karAvIe, ane A prakAranA kAryonI anumodanA paNa na karIe. A pramANe zAstromAM paNa nizcayabrahmacaryanuM sahacArI jANIne Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1dara dharmanAM daza lakSaNa) strI-sevanAdinA tyAgarUpa vyavahArabrahmacaryanI pUratI carcA karavAmAM AvI che, tema chatAM AtmaramaNatArUpa nizcayabrahmacarya vinA mukita mArgamAM ene vizeSa mahatva nathI. nizcayabrAhmacarya vinA e nirAzraya-akAryakArI jevuM che. * joke ahIM uttamabrahmacarya nuM varNana munidharmanI apekSAthI karavAmAM AvyuM che, tethI sarvotkRSTa varNana che, chatAM gRhasthoe paNa brahmacaryanI ArAdhanAthI vimukha nahIM rahevuM joIe, emaNe paNa potapotAnI bhUmikAnusAra e avazya dhAraNa karavuM joIe. munio ane gRhasthone kayI-kayI bhUmikAmAM kevA prakAranuM aMtarbAhya brahmacarya hoya che enI carcA caraNAnuyoganAM zAstromAM vistArathI karavAmAM AvelI che. jijJAsu pAThakoe A viSaya saMbaMdhamAM vistArathI tyAMthI jANavuM joIe. e badhAnuM varNana A laghu nibaMdhamAM saMbhavita nathI. . eka dharma che. eno sIdho saMbaMdha AtmahitanI sAthe che ene koI laukika prayojananI siddhinuM sAdhana banAvavuM yogya nathI, paraMtu eno prayoga eka upAdhi (DigrI) jevo karavAmAM AvI rahyo che. A paNa AjakAla eka upAdhi (DigrI) banI gayela che. jema-zAstrI, nyAyatIrtha, ema.e, pIeca.DI; ke vANIbhUSaNa vidyAvAcaspati ke dAnavIra, saraseTha ItyAdi upAdhithI vyavahAra karavAmAM Ave che; e ja pramANe Ano paNa vyavahAra pracalita thaI gayo che. A yaza-pratiSThAnuM sAdhana banI gayuM che. Ano upayoga A ja arthamAM karavAmAM AvI rahyo che. A kAraNe paNa A kSetramAM vikRti AvI gaI che. - je pramANe AjanI sanmAnajanaka upAdhio lokasamUhamAM levA-devAmAM Ave che. e ja pramANe AnuM paNa AdAna-pradAna thavA lAgyuM che. have Ano paNa varaghoDo nIkaLe che. enA mATe paNa hAthI joIe, beMDavAjA joIe. jo strI-tyAga mATe paNa beDavAjAM jarUrI che to pachI vivAha-lagnanuM zuM? AjanI duniyAne zuM thaI gayuM che? ene strI rAkhavAmAM paNa beDavAjA joIe, strI choDavAmAM paNa beDavAjAM joIe. e samajAtuM nathI ke grahaNa ane tyAga bannemAM eka samAna kriyA kevI rIte saMbhavita che? Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttama brahmacarya) - 163 eka vyakitaeka samArohanA avasara para potAnA zraddheya gurunI pAse brahmacarya levA pahoMcyo, paraMtu emaNe manAI karI. eTale te mArA jevA anya vyakitI nI pAse bhalAmaNa karAvavA mATe Avyo. jayAre ene kahevAmAM AvyuM ke - "gurudeva hamaNAM brahmacarya devA IcchatA nathI to na lo, teo paNa kAMIka samajI vicArIne nA kahetA haze." " enA dvArA savinaya prArthanA sahita khUba Agraha thavAthI jayAre ene kahevAmAM AvyuM ke - "bhAI! samajAtuM nathI ke tamane ATalI adhIrAI kema thaI rahI che? bhale ne gurudeva tamane brahmacaryavrata na Ape, paraMtu tamane brahmacaryapUrvaka rahevAthI to teo rokI zakatA nathI, tame brahmacaryapUrvaka raho ne, tamane emAM zuM musIbata che? tamane brahmacaryapUrvaka rahevAmAM to koI rokI zakatuM nathI." - A pachI paNa ene saMtoSa thayo nahIM. eTale ene kahevAmAM AvyuM ke - " hamaNAM rahevA do, hamaNAM cha mAsa abhyAsa karo. pachI tamane brahmacarya apAvI daIzuM. utAvaLa zuM che?" to e ekadama bolyo - "Avo avasara pharIthI kayAre maLe ?" "kevo avasara?" - ema pUchavAmAM AvatAM kahevA lAgyo - " A paMcakalyANaka meLo vAraMvAra thoDo ja thavAno che." - have Apa ja batAvo ke ene brahmacarya joIe che ke pacAsa hajAra janatAnI vacce brahmacarya joIe che. ene brahmacaryathI nahIM, brahmacaryanI jAherAta thI prayojana hatuM. ene brahmacarya nahIM, brahmacarya nI upAdhi joItI hatI; te paNa saunI vacce jAherAta sAthe, jethI ene samAjamAM sarvatra sanmAna maLe, eno paNa bhAva pUchAya, pUjA thavA lAge. jenadharmAnusAra to sAtamI brahmacarya pratimA sudhI gharamAM rehavAno adhikAra che. eTaluM ja nahIM kartavya paNa che. arthAt banAvIne khAvAnI ja vAta nathI, kamAI ne khAvAnI paNa vAta che, kemake te hajI parigrahatyAgI nathI thayo, AraMbhatyAgI paNa nathI thayo. ene to cAdara oDhavAnI paNa jarUra nathI; e to dhotiyuM, khamIsa, pAghaDI ItyAdi paheravAno adhikArI che; zAstromAM kayAMya paNa Ano niSedha nathI. paraMtu brahmacarya pratimA to dUra, pahelI paNa pratimA na hoya; mAtra brahmacarya lIdhuM. cAdara oDhI ane cAlI nIkaLyA kamAI ne khAvAnI vAta Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 ' dharmanAM daza lakSaNa) to dUra, banAvIne khAvAthI paNa mukata. mane e vAtanuM kAMI duHkha nathI ke samAja emane kema khavaDAve che. samAjanI A guNagrAhakatA prazaMsanIya ja nahIM, abhinandanIya paNa che. mAro Azaya to A che ke jayAre emanI vyavasthA koI samAja nathI karatI tyAre juo emano vyavahAra. sarvatra e samAjanI bUrAI karavAno ja jANe emano mukhya dharma thaI paDe che. samAja premathI emano bhAra uThAve, Adara kare - e khUba sArI vAta che, paraMtu baLa jorIthI samAja para bhAra nAkhavo e zAstra-saMmata nathI. - brahmacaryadharma to ekadama aMtaranI vastu che, vyakitagata vastu che; paraMtu e paNa Aje upAdhi (DigrI) banI gaI che. brahmacarya to AtmAmAM lInatAnuM nAma che, paraMtu jayAre potAne brahmacArI kahevAvALA AtmAnA nAmathI ja bhaDakatA hoya to zuM kahIe? AtmAnA anubhava vinA to samyagdarzana paNa thatuM nathI; vrata to samyagdarzana pachI ja hoya che. svastrIno saMga to chaThThI pratimA sudhI rahe che, sAtamI pratimAmAM svastrIno sAtha chUTe che. arthAt strI-sevananA tyAga pahelAM AtmAnA anubhavarUpa brahmacarya hoya che, paraMtu e tarapha koInuM dhyAna ja nathI. ahIM samyagdarzananA abhAvamAM paNa bAhya brahmacaryano niSedha nathI, e nivRtti mATe upayogI paNa che. gRhastha saMbaMdhI jhaMjhaTo na hovAthI zAstronAM adhyayana-manana-cintana mATe pUrepUro samaya maLe che. paraMtu bAhya brahmacarya laIne svAdhyAyAdimA na lAgatA mAnAdi nA poSaNa mAM lAge to eNe bAhya brahmacarya paNa nathI lIdhuM, paraMtu mAna lIdhuM che, sanmAna lIdhuM brahmacaryanI carcA karatAM daza lakSaNa pUjanamAM eka paMkita Ave che : saMsArameM viSa-bela nArI, taja gaye yogIzvarA.. AjakAla jayAre paNa brahmacaryanI carcA cAle che to dazalakSaNa pUjananI A paMkita para khUba bhavAM caDhI jAya che - roSa pragaTa thAya che. ema kahevAmAM Ave che ke emAM nArI-jAtinI nindA karavAmAM AvI che. jo nArI viSanI vela che to zuM nara amRtanuM vRkSa che? nara paNa to viSa-vRkSa Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9 cu uttama brahmacarya tyAM sudhI kahevAmAM Ave che ke pUjAo puruSoe lakhI che, tethI emAM strIo mATe niMdanIya zabdono prayoga karelo che. to zuM strIo paNa eka pUjana lakhe ane emAM lakhI de ke - "saMsArame viSa-vRkSa nara, saba taja gaI yogIzvarI, bhAI, brahmacarya jevA pavitra viSayane nara-nArIno vivAdano viSaya zA mATe banAvo cho? brahmacaryanI carcAmAM pUjana kArano Azaya nArI-nindA nathI. puruSone zreSTha batAvavA-e paNa pUjanakArane ISTa nathI. AmAM puraSonAM gIta gAyAM nathI, paraMtu emane kazIla sAme Thapako Apyo che, phaTakAryA che. nArI zabdamAM to badhI ja nArI AvI jAya che. emAM mAtA, bahena, putrI vagere paNa samAviSTa che. to zuM nArIne viSa-vela kahIne mAtA, bahena, "putrIne viSa-vela kahevAmAM AvI che? nahIM, kadI paNa nahIM. zuM A chaMdamAM 'nArI' nA sthAne "jananI "bhaginI ke putrI' zabdano prayoga saMbhavita che? " : nahIM, kadApi nahIM. kemake pachI enuM rUpa nIce pramANe thaI jaze, ne ApaNane kadI paNa svIkArya nahIM hoya. "saMsArameM viSa-vela jananI, taja gaye yogIzvarA." "saMsArameM viSa-vela bhaginI, taja gaye yogIzvarA." A saMsArameM viSavela putrI, taja gaye yogIzvarA. jo nArI zabdathI kavino Azaya mAtA, bahena, putrI nathI to pachI zuM che? e spaSTa che ke "nArI' zabdano Azaya naranA hRdayamAM nArInA lakSya vaDe utpanna thato bhogano bhAva che. A pramANe upalakSaNathI nArInA hRdayamAM naranA lakSya vaDe utpanna thato bhogano bhAva paNa apekSita che. - ahIM vijAtIya jAtIyatA prati AkarSaNanA bhAvane ja viSa-vela kahevAmAM Avela che. bhale te puruSanA hRdayamAM utpanna hoya ke strInA Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 dharmanAM daza lakSaNa) hRdayamAM. ane eno tyAga karavAvALAne ja yogIzvara kahelo che, cAhe te strI hoya ke puruSa. mAtra zabdone ja na vaLagI rahetAM, zabdonI adalA-badalIno nirarthaka ane anarthaka prayAsa choDIne, emAM samAyelA bhAvone hRdayaMgama karavAno prayatna karavo joIe. jo ApaNe zabdonI herapheranA cakkara mAM paDIzuM to kayAM-kayAM badalIzu? zuM zuM badalIzu? ApaNane adhikAra paNa zuM che bIjAonI kRtimAM adalAbadalI karavAno? A paMkitaomAM kavino parama pavitra uddezya abrahmathI dUra karIne brahmamAM lIna thavAnI preraNA ApavAno che. ApaNe paNa emanA bhAvane pavitra hRdayathI grahaNa karavo joIe. . - brahmacarya arthAt AtmaramaNatA sAkSAt dharma che, sarvotkRSTa dharma che. badhA AtmAo brahmanA zuddha svarUpane jANIne, oLakhIne, emAM jAmI. jAya, rame ane anaMtakALa sudhI tarUpa pariNamita rahIne anaMta sukhI bane-evI pavitra bhAvanA sAthe virAma lau chuM.. Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSamAvANI dazalakSaNa mahAparva purUM thatAM tarata ja ujavavAmAM AvatuM kSamAvANI parva eka evuM mahAparva che jemAM verabhAvane choDIne ApaNe paraspara kSamAyAcanA karIe chIe, ekabIjA prati kSamAbhAva dhAraNa karIe chIe. Ane kSamApanA paNa kahevAmAM Ave che. mananI malinatA ne dhoI nAkhI svaccha-pavitra karavAmAM samartha A mahAparva Aje mAtra ziSTAcAra thaI paDayuM che. ema nathI ke ApaNe ene utsAhapUrvaka UjavatA na hoIe athavA enAthI udAsIna thaI gayA hoIe. Aje ApaNe eNnAthI na udAsIna chIe, na utsAharahita. mAtra utsAhathI ja nahIM, ati utsAhathI ApaNe A parva UjavIe chIe. A prasaMge AkhAya bhAratavarSamAM lAkho rUpiyAnA bahumUlya kArDa chapAvavAmAM Ave che. emane suMdara raMga-beraMgI cIratelAM kavaromAM rAkhIne ApaNe ISTamitrone mokalIe chIe. lokone premathI bheTIne maLIe chIe, . kSamAyAcanA paNa karIe maMda hAsya paNa hoya che, paraMtu kRtrima. ApaNI mULa svAbhAviktA koNa jANe kayAM guma thaI gaI che ? vimAnaparicArikAonI jema ApaNe paNa banAvaTI hAsyamAM keLavAI gayA chIe. ApaNe mAphI mAgIe chIe; paNa emanI pAse nahIM jemanI pAse mAgavI joIe, jemanA pratye ApaNe aparAdha karyA che, ajANatAM ja nahIM, paNa jANIbUjhIne; ApaNane khabara paNa che enI paraMtu ApaNe kSamAvANI patra paNa mokalIe chIe, paraMtu emane nahIM jemane mokalavA joIe, pasaMda karIne emane mokalIe chIe jemanA pratye na to ApaNe koI aparAdha karyo che ane jemaNe na ApaNA pratye koI aparAdha karyo che. Aje kSamA paNa emanI pAsethI mAgavAmAM Ave che jemanI sAthe ApaNane maitrI-saMbaMdha che, jemanA pratye aparAdha thavAno khyAla paNa ApaNane kadI thayo nathI. jarA batAvo ke vAstavika zatruothI koNa kSamA mAge che? emane Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmanAM daza lakSaNa) 168 koNa kSamApanA-patra mokale che ? kSamA karavA-karAvavAnA sAcA adhikArI to teo ja che, paraMntu emane koNa yAda kare che ? moTA kahevAtA bahuvyavasAyI lokonI sthiti to AthIya vizeSa vicitra banI gaI che. emane tyAM ema yAdI tyAra hoya che. A yAdI pramANe lagnanA nimaMtraNa patro mokalavAmAM Ave che; e ja yAdI pramANe karmacArIgaNa kSamAvANI patro paNa mokalI ApatA hoya che. mokalanArane to khabara paNa nathI hotI ke pote konI-konI pAsethI kSamAyAcanA karI che. A ja sthiti emanI paNa hoya che jeone A patro maLe che emanA karmacArIo te patro prApta karI lye che. kadAcita koIvAra phurasada maLI jAya to teo paNa najara nAkhI le che ke konA--konA kSamAvANI patra AvyA che. emAM zuM lakhyuM ke e vAMcavAno prayatna teo paNa karatA nathI. kare paNa zA mATe ? zuM patra lakhanArane paNa khabara che ke emA zuM lakhyuM che ? zuM eNe e patra vAMcyo che ? lakhavAnI vAta to ghaNI dUra. bajAramAMthI taiyAra lakhANavALAM chApelAM kArDa lAvavAmAM AvyAM hoya che. saranAmuM avazya lakhavuM paDe che. e paNa jo koI rIte chApelAM taiyAra maLI jAya to e paNa lakhavAnuM kaSTa koNa uThAve.? kadAcit emAM presanI bhULathI gALo chapAI jAya topaNa koI ciMtAnI vAta nathI. ciMtA to tyAre thAya ke jayAre ene koI vAMce. jayAre ene koI vAMcavAvALuM ja nathI--sau eno kAgaLa, chApakAma, uThAva ItyAdi ja dekhatA hoya che, pachI ciMtA zI vAtanI ? kare paNa zuM ? Ajano mAnavI eTalo pravRtti--magna thaI gayo che ke ene A badhuM karavAnI phurasada kayAM che ? pote patra lakhe paNa to keTalAkane ? vyavahAra paNa eTalo vadhI gayo che ke jenuM koI mApa nathI. basa, badhuM Ama ja cAlyA kare che. kSamAyAcanA ke je ekadama vyakitagata vastu hatI te Aje bAjarU banI Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAvANI) ... 169 gaI che. kSamAyAcavI ke kSamA karavI - e eka eTaluM mahAna kArya che, eTalo pavitra dharma che ke e jIvanuM jIvana palaTI zake che, sAcA svarUpe kSamA karavAvALA ane kSamA mAMgavAvALAnuM jIvana palaTAI jAya che. paraMtu na mAlUma Ajano A be-pago AdamI kevo bhAre cIkaNo ghaDo thaI gayo che ke enA para pANI TharatuM ja nathI. enI "kALI kAmaLI para koI bIjo raMga caDato ja nathI. - moTAM moTAM mahA parva Ave che, moTA moTA mahAna saMto Ave che, ane ema ja jatA rahe che; emanI AnA para koI asara ja paDatI nathI. A barAbara potAnA sthAne jAmelo ja rahe che. eNe keTalIye kSamAvANI UjavI, chatAM haju vIsa-vIsa varSa jUnI zatrutA jevI ne tevI ja kAyama che, emAM jarAya ochapa AvI nathI. * dhanya che AnI vIratAne. kahe che kSamA vIrasya bhUSaNam I aneka kSamAvANIo vItI gaI, paraMtu AnI vIratA na vItI. hamaNAM paNa tAla ThokIne taiyAra che - laDavA mATe, maravA mATe, bIjuM to javA do, kSamA mAMgavAnA muddA para paNa laDI zake che, kSamA mAMgatA-mAMgatA laDI zake che, kSamA na mAMgavA para paNa laDI zake che, baLajorIthI kSamA mAMgavA pharaja paNa pADI zake che. AnAmAM koI jANe kevuM vicitra sAmarthya pedA thaI gayuM ke mAphI mAgIne paNa akakaDa rahI zake che, mApha karIne paNa mApha na karI zake che. koI koIvAra to mAphI paNa akaDIne mAge che, ane mAphI mAgavAno rUAba paNa batAve che. | mArA eka sahapAThInI vicitra Adata hatI. te khUba garva sAthe, moTA gauravathI mAphI mAgyA karato hato ane tarata ja pachI e ja muddA para jIda karato-haTha pakaDato. te kaheto - bhUla karI to zuM thaI gayuM? mAphI paNa to mAgI lIdhI che, have kema akaDe che? evI rIte vAta karato ke jANe eNe mAphI mAgIne khUba moTo upakAra Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 dharmanAM daza lakSaNa) karyo hoya, e upakArathI ApaNe enA kRtajJa thavuM joIe! jemanI sAthe jhagaDo thayo hoya, eka to ApaNe emanI pAsethI kSamAyAcanA karatA ja nathI. kadAcita ApaNA ISTamitro sadbhAva rAkhavA mATe emanI pAse kSamA mAgavAnI preraNA Ape che, pharaja pADe che to ApaNe aneka zarato AgaLa dharIe chIe. kahIe chIe - "ene to pUcho ke e paNa kSamA mAgavA ke kSamA ApavA taiyAra che ke nahIM?" jo e paNa taiyAra thaI jAya to pahelAM kSamA koNa mArge e vAta para vAta aTakI jAya che. eno paNa koI rasto kADhavAmAM Ave to pachI kSamA mAgavA ane ApavAnI vidhi para jhagaDo upasthita thAya che - ke kSamA lekhita mAgavAmAM Ave ke maukhika. jo A samasyAno paNa koI prakAre ukela thaI jAya to pachI kSamA mAgavAnI bhASA nizcita karavAnuM koI saraLa kAma nathI. mAgavAvALo A bhASAmAM kSamA mAge che - "meM koI bhUla to karI nathI, chatAM paNa Apa loko mAnatA nathI to huM kSamA mAgavA taiyAra chuM paraMtu..." ema kahIne koI navI zarata umere che. A vAta para kSamAdAna karanAra haTha karaze, kaheze - "pahelAM aparAdho svIkAra karo, pachI mApha karIza." A pramANe loko kadI paNa na karelA aparAdha mATe kSamA mAge ane kSamA karavAvALA asvIkRta aparAdhanI kSamA ApavA taiyAra na thAya, kadAcit koI bhASAnA mahApaMDito haLI-maLIne koI evo dhaDI lAve ke jethI "sApa paNa mare ane lAThI paNa na bhAMge to pachI e vAta para jhagaDo thaI zake che ke - kSamAnA AdAna-pradAnanuM sthaLa kayAM rAkhavuM? A badhI vAtonuM samAdhAna karavAmAM Ave ane jo kSamAyAcanA ke kSamApradhAnanA kAryakramano samAroha sAnaMda saMpanna paNa thaI jAya, topaNa A kSamAbhAva kayAM lagI TakI raheze eno zuM bharoso? paraMtu jayAre aMtaramAM Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSamAvANI) 171 kSamAbhAva Avyo jIM nathI, badhuM ja kAgaLa ke vANImAM ja rahI gayuM che to te TakI rahevAno prazna ja kayAM UThe che ? A prakAranI kSamAvANI ApaNane zuM nihAla karaze e paNa eka vicAravA yogya vAta che. 'kSamA karo, kSamA karo' evuM raTaNa karatA loko to Dagale ne pagale maLI Avaze; paraMtu hRdayathI vAstavika kSamAyAcanA karavAvALA ane kSamA ApavAvALAonAM darzana Aja durlabha thaI paDayAM che. kSamAvANInuM sAcuM rUpa to e hovuM joIe ke ApaNe ApaNI bhUlono ekarArapUrvaka ullekha karIne vinayapUrvaka sAmasAme ke taMtra dvArA zuddha hRdayathI kSamAyAcanA karIe temaja pavitra bhAvathI bIjAone kSamA ApIe arthAt kSamAbhAva dhAraNa karIe. Apa e vicArI zako cho ke A pavitra avasara para huM paNa zu vAta laI beTho ? paraMtu chuM huM jANavA IcchuM ke - jayAre Ape anekane kSamA ApI che, anekanI pAse kSamA mAgI che to kSamAvANI parva vItyA bAda zuM Ape kadI paNa AtmanirIkSaNa karyu che ? jo nA, to have karIne juo ke zuM ApanA jIvanamAM paNa koI pharaka paDayo che ke pachI jemanuM teja cAlI rahyu che ? jo jemanuM temaja cAlI rahyuM hoya to pachI mArI vAtanI saccAI para eka vAra gaMbhIratAthI vicAra karo, ene khAlI vAtomAM ja na uDAvo. zuM huM ema AzA rAkhuM ke Apa A prati dhyAna Apazo ? Apazo to lAbha meLavazo, anyathA jema cAle che tema to cAlatuM ja raheze, emAM to kAMI AvavA--javAnuM che nahiM. kSamAvANIno vAstavika bhAva to A che ke parvarAja payUSaNamAM daza dharmonI ArAdhanAthI ApaNuM hRdaya kSamAbhAvathI AkaMTha bharAI javuM joIe. ane jema ghaDo AkaMTha bharAI jAya che to pachI chalakAvA lAge che, UbharAvA lAge che; te ja pramANe jayAre ApaNo hRdayaghaTa kSamAbhAvAdi--jalathI AkaMTha bharAI jAya, tyAre e ja kSamAbhAva vANImAM paNa chalakAvA lAge, camakavA Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 dharmanAM daza lakSaNa) lAge, tyAre ja e vastutaH vANInI kSamA arthAt kSamAvANI haze. paraMtu Aja to kSamA mAtra ApaNI vANImAM rahI gaI che, jANe aMtarathI ene kAMI saMbaMdha ja na hoya ! ApaNe kSamA, kSamA ema vANImAM to bolIe chIe, paraMtu kSamAbhAva ApaNA gaLAthI nIce nathI Utarato. A ja kAraNe ApaNI kSamAyAcanA kRtrima thaI gaI che. emAM te vAstavikatA rahI nathI je hovI joIe athavA je sAcA kSamAdhArIne hoya che. bahArathI--upara-uparathI ApaNe khUba mIThAbolA thaI gayA chIe. hRdayamAM dveSabhAva kAyama rAkhIne ApaNe chaLapUrvaka upara-uparathI kSamAyAcanA karavA lAgyA chIe. mAyAcArIne krodha, mAna e prakAre pragaTa nathI thatAM je prakAre saraLa svabhAvIne thaI jAya che. pragaTa thAya to eno bahiSkAra, pariSkAra saMbhavita che; paraMtu apragaTane koNa jANe ? tethI kSamAdhArake zAMta ane nirabhimAnI hovA uparAMta saraLa paNa thavuM joIe. kuTila vyakita krodha-mAnane chupAvI to zake che, paraMtu krodha-mAnano abhAva karavo enA vazamAM nathI. krodha-mAnane dabAvI rAkhavAM e judI vAta che tathA dUra karavAM e judI vAta che. krodha-mAnane naSTa karavAM kSamA che, dabAvI rAkhavAM e nahIM. ahIM Apa kahI zako cho ke kSamA to krodhanA abhAvanuM nAma che; kSamAdhArIe nirabhimAnI paNa thavuM joIe, saraLa paNa thavuM joIe ItyAdi zarato kema lagAvatA jAo cho ? jo ke kSamA krodhanA abhAvanuM nAma che; tema chatAM kSamAvANIno saMbaMdha mAtra krodhanA abhAvarUpa kSamAthI ja nahIM, paraMtu krodhamAnAdi vikAronA abhAvarUpa kSamAmArdavAdi dazeya dharmonI ArAdhanA tema ja enAthI utpanna nirmaLatAthI che. Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSamAvANI) 173 kSamA mAgavAmAM bAdhaka krodhakaSAya nathI, paraMtu mAnakaSAya che. krodhakaSAya kSamA karavAmAM bAdhaka koI zake che, kSamA mAgavAmAM nahIM. jayAre ApaNe kahIe chIe:"Amemi sava nIvA, sarve navA ravamatu me | mittI me savvabhUesu, vairaM ,majjhaM Na keNa vi / / sarva jIvone huM kSamA karuM chuM, sarva jIvo mane kSamA karo. sarva jIvo sAthe mAre maitrIbhAva raho, koIthI paNa verabhAva na ho." to ApaNe huM sarva jIvone kSamA karu chuM ema kahIne krodhanA tyAgano saMkalpa karIe chIe vA krodhanA tyAganI bhAvanA bhAvIe chIe. tathA " sarva jIvo mane kSamA karo' ema kahIne mAnanA tyAgano saMkalpa karIe chIe vA mAnanA tyAganI bhAvanA bhAvIe chIe. e ja pramANe sarva jIvo sAthe mitratA rAkhavAnI bhAvanA mAyAcAranA tyAgarUpa saraLatA prApta karavAnI bhAvanA che. tethI kSamAvANIne mAtra krodhanA tyAga pUratI maryAdita mAnavI yogya nathI. . : eka vAta A paNa che ke A divase ApaNe kSamA karavAne badale kSamA mAgIe chIe adhika. bhale ukata chaMdamAM huM sarva jIvone kSamA karuM chuM." vAkaya prathama hoya, paraMtu sAmAnya vyavahAramAM ApaNe ema ja kahIe chIe ke - "kSamA karo' ema kahetuM koI jovAmAM AvatuM nathI ke "kSamA karI' Ane kSamAyAcanA divasanA rUpamAM ja jovAmAM Ave che, "kSamAkaraNa' divasanA rUpamAM nahIM. kSamAyAcanA mAnakaSAyanA abhAvamAM thatI pravRtti che. tethI ene mAIvavANI kema na kahevAmAM Ave? paraMtu sarva ene kSamAvANI ja kahe che. eka prazna A paNa che ke dazalakSaNa mahAparva pachI UjavavAmAM Avato A utsava prativarSa kSamAdina tarIke ja kema UjavavAmAM Ave che? eka varSa Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 dharmanAM dazalakSaNa) kSamAdina, bIje varSa mArdavadina, trIje varSa Arjavadina ItyAdi rUpe kema nahI? kemake dazeya dharma to ekasamAna che. kSamAne ja ATaluM adhika mahatva kema ApavAmA Ave che? bhAIA prazna to tyAre saMbhavita che ke jo kSamAvANIno artha mAtra kSamAvANI hoya. kSamAvANIno vAstavika artha to kSamAdivANI che. kSamA Adi dazeya dharmonI ArAdhanAthI AtmAmAM utpanna nirveratA, komaLatA, saraLatA, nirlobhatA, satyatA, saMyama, tapa, tyAga, Arkicanya ane brahmalInatA vaDe UpajelA samagra pavitra bhAvanuM vANImAM pragaTa thavuM e ja vAstavika kSamAvANI che. jayAM lagI bhUmikAnusAra dazeya dharmo ApaNI pariNatimAM na pragaTe tyAM lagI kSamAvANIno vAstavika lAbha mApaNane prApta nahIM thAya. have rahe che mAtra e vAta ke enuM nAma ekalI kSamA para ja kema rAkhavAmAM AvyuM che. to AnuM samAdhAna ema che ke - zuM bahu moTuM nAma rAkhavAno prayoga saphaLa bane kharo? zuM evaDu moTu nAma saunI jIbha para sahaja ja caDI zake kharuM? nahIM, bilakula nahIM. tethI jema aneka bhAIo ke bhAgIdArono ekasarakho hisso hovA chatAM paNa peDhI ke kaMpanInuM nAma pahelA bhAInA nAma para rAkhavAmAM Ave che, eka bhAInuM nAma rahevA chatAM paNa saunI mAlikImAM koI pharaka paDato nathI; te ja pramANe kSamAnuM nAma rahevA chatAM kSamAvANImAM dazeya dharmo samAI jAya che. ahIM eka prazna A paNa saMbhavita che ke jenA nAmanI dukAna hoya, sAmAnya loko to dukAna enI ja che ema ja samajaze. A vAta ThIka che, dhULabuddhivALA lokone evo bhrama prAyaH thaI jAya che; paraMtu samajadAra loko badhu yathArtha ja samaje che. A ja kAraNe to sthULa buddhivALA loko kSamAvANI ne mAtra kSamAvANI ja samajIle che, kSamAdi vANI Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSamAvANI) 175 samajatA nathI. paraMtu jayAre samajadAra loko samajAve che to sAmAnya lokone paNa samajamAM AvI jAya che. eTalA mATe to ATaluM spaSTIkaraNa karavAmAM Ave che. jo A bhramanI saMbhAvanA na hota to pachI ATalA spaSTIkaraNanI AvazyakatA kema raheta? Ajano mAnavI duniyAdArImAM to khUba ja catura banI gayo che. zuM dezamAM jeTalI paNa milo, dukAno, gAMdhIjInA nAma para che e badhAnA mAlika gAMdhIjI che? nahI, bilakula nahIM, ane A vAta sau sArI rIte samaje paNa che paraMtu koNa jANe AdhyAtmika bAbatomAM A prakAranA bhramomAM kema guMcavAI jAya che? vastutaH vAta to e che ke AdhyAtmika bAbatomAM koI paNa vyakita potAnI buddhine kasavA ja mAgato nathI. gaMbhIratAthI vicAre ja nahIM to samajamAM kevI rIte Ave? jo sAmAnya mANasa paNa kAMIka thoDA UMDANathI vicAra kare to badhuM samajamAM AvI zake che. dazalakSaNa mahAparvanI, jema kSamAvANI utsava paNa varSamAM traNa vAra Ujavavo joIe; paraMtu jayAre dazalakSaNaparva paNa traNavAra ujavavAmAM AvatuM nathI, to pachI Ane koNa Ujave? ThIka, jema hoya tema, paraMtu varSamAM ekavAra to ApaNe Ane khUba utsAhathI UjavIe ja chIe. A kAraNe paNa enuM mahatva vizeSa vadhI jAya che, kemake mananI malinatA ane verabhAva dhovAno-dUra karavAno avasara eka vakhata ja prApta thAya che. varSamAM traNa vAra kSamAvANI AvavAnuM paNa kAraNa che. ane te A che ke apratyAkhyAna kaSAya cha mAsathI adhika raheto nathI. jo ethI vadhAre rahe to samajI levuM joIe ke e anaMtAnubaMdhI che. anaMtAnubaMdhI kaSAya anaMta saMsAranuM kAraNa che. tethI jo kSamAvANI cha mAsanI aMdara ja thaI jAya ane enA nimittathI ApaNe cha mAsanI aMdara ja krodhamAnAdi kaSAyabhAvone dhoI nAkhIe to ghaNuM sAruM thAya. "verabhAva to eka divasa paNa rAkhavAnI vastu nathI. prathama to verabhAva dhAraNa ja na karavo joIe. jo kadAca thaI jAya to ene tarata ja dUra karI Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 - dharmanAM daza lakSaNa) devo joIe. tyArapachI paNa rahI jAya to kSamAvANInA divase to mana sApha-nirmaLa thaI ja javuM joIe. - AmAM eka vAta bIjI paNa vicAravA yogya che. ane te A che ke Ane ApaNe manuSyo pUratI ja sImita karI rAkhI che, jayAre AcAryoe ene jIvamAtra sudhI vistarelI che. teo ema nathI lakhatA :'khAmemi savva jainI, savva jainI khamantu me| ' athavA ' khAmemi savva manujA, savve manujA khamantu me|' balake ema lakhe che :- . 'khAmemi savva jIvANaM, savve jIvA,khamantu me|' teo sarva jaino ke sarva manuSyo mAtrathI kSamA mAgavAnI ke kSamA karavAnI vAta na karatAM sarva jIvone kSamA karavAnI ane sarva jIvo pAse kSamA mAgavAnI vAta kare che. e rIte teo mAtra jaino ke manuSyo sAthe mitratA Icche che ema nathI parantu prANI mAtra sAthe mitratA Icche che. emano draSTikoNa saMkucita nahIM, vizALa che. ahIM eka prazna saMbhavita che ke - jo koI jIva ApaNI pAse kSamA mAge ja nahIM to ApaNe ene kevI rIte kSamA karIe? tathA ApaNe enI pAse zuM kSamA mAgIe, ke je ApaNI vAta samajI ja zakato nathI. je ApaNI vAta samajI ja zakato nathI te ApaNane zuM kSamA karaze? kevI rIte kSamA karaze?- A pramANe ekendriyAdi jIvo pAse kSamA mAgavI ane emane kSamA karavI kevI rIte saMbhavita che? kSamAyAcanA ke kSamAkaraNa be prANIonI saMmilita kriyA nathI, A ekadama vyakitagata cIja che, svAdhIna-svataMtra kriyA che. kSamAvANI eka Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 177 kSamAvANI) dhArmika pariNati che, AdhyAtmika kriyA che. emAM paranA sahayoga ane svIkRtinI apekSA nathI hotI. jo ApaNe kSamAbhAva dhAraNa karavA IcchatA hoIe to enA mATe e Avazyaka nathI ke jayAre koI ApaNI pAse kSamAyAcanA kare to ja ApaNe kSamA karI zakIe arthAt kSamA dhAraNa karI zakIe. aparAdhI dvArA kSamAyAcanA na karavAmAM Ave topaNa ene kSamA karI zakAya che. jo ema na hoya to pachI kSamA dhAraNa karavI e paNa parAdhIna thaI jAya. jo koIe ApaNI pAse kSamAyAcanA na karI to eNe potAnA mAnakaSAyano tyAga na karyo ane jo ApaNe enA dvArA kSamAyAcanA na karavAmAM Ave topaNa kSamA karI dIdhI to ApaNe potAnA krodhabhAvano tyAga karI enuM nahIM, ApaNuM potAnuM ja hita karyuM che. e ja pramANe ApaNe kSamAyAcanA karIe, topaNa jo koI kSamA na kare to krodhano tyAga nahIM karavAthI enuM ja bUruM thaze. ApaNe to kSamAyAcanA vaDe mAnano tyAga karI potAnAmAM mArdavadharma pragaTa karI ja lIdho. enA dvArA kSamA nahIM karavAmAM AvavAthI, kSamA mAgavAthI thanArA lAbhathI ApaNe vaMcita rahI zakatA nathI. : A ja kAraNe AcAryoe anya jIvo dvArA kSamAyAcanAnI pratIkSA karyA vinA ja sarva jIvone potAnA taraphathI kSamA-pradAna karIne, tathA "koI kSamA karaze ke nahIM' - evo vikalpa karyA vinA ja sarva pAse kSamAyAcanA karIne potAnA aMtaramAM uttamakSamAmArdavavAdi dharmone dhAraNa karI lIdhA. - koI jIva ApaNI pAse kSamA mAge ke na mAge, ApaNane kSamA kare kena kare, ApaNe to potAnA taraphathI saune kSamA karIe chIe ane sI pAse kSamA mAgIe chIe - A rIte ApaNe to have koInA zatru nathI rahyA ane ApaNI dRSTimAM na koI ApaNo zatru rahyo che. jagata ApaNane zatru mAno to mAno, jANo to jANo; ApaNane ethI zuM? ane ApaNo bIjAnI mAnyatA para adhikAra paNa zuM che ! ApaNe to potAnI mAnyatA sudhArIne potAnAmAM jaIe chIe, Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 - dharmanAM daza lakSaNa) jagatanI jagata jANe - evI vItarAga pariNatinuM nAma ja sAcA arthamAM kSamAvANI che. kSamAvANInuM sAcuM svarUpa nahIM samajavAne lIdhe ene prastuta karavAmAM paNa aneka vikRtio utpanna thaI gaI che. thoDA divaso pahelAM eka citra-harIphAI yojavAmAM AvI hatI. emAM citra dvArA kSamAvANI prastuta karavAnI hatI. sarvottama citra mATe prathama puraskArane prApta citranuM jayAre pradarzana karavAmAM AvyuM to citrakAranI sAthe-sAthe nirNAyakonI samAja para paNa dayA AvyA vinA na rahI. kSamA vIrasya bhUSaNam nA pratIkarUpe batAvavAmAM Avela citramAM eka paurANika mahApurUSa dvArA eka aparAdhIno vadha citrita karyo hato. ' enI je spaSTatA karavAmAM AvI hatI. eno bhAva kAMIka A pramANe hato : "ukata mahApurUSe aparAdhInA so aparAdha mApha karI dIdhA, paraMtu jayAre eNe ema-so ekamo aparAdha karyo to enuM zira dhaDathI juduM karI dIdhuM." lamAnA citramAM hatyAnA pradarzananuM aucitya siddha karatAM kahevAmAM AvyuM hatuM: "jo teo ekaso ekamAM aparAdha pachI paNa ene na mArata to teo kAyara gaNavAmAM Avata. kAyaranI kSamA koI kSamA nathI; kemake kSamA to vIranuM bhUSaNa che. so aparAdha kSamA karavAthI to kSamA siddha thaI ane mArI nAkhavAthI vIratA. A rIte kSamA vIrasya bhUSaNam' nuM sarvotkRSTa prastutikaraNa che. A ja kAraNe ene kSamAvANInA avasara para tadartha prathama puraskAra ApavAmAM Ave che. Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 179 kSamAvANI) kSamAnI sAthe hiMsAnI saMgati ja nahIM, aucitya siddha karavAvALAone mAre kAMI kahevAnuM nathI. huM to mAtra e ja kahevA mAguM chuM ke A paurANika AkhyAnane kSamAnuM rUpaka devAvALAAe A tathya tarapha dhyAna kema na ApyuM ke - emanI kSamA krodhAdi kaSAyonA abhAvarUpa pariNatinuM pariNAma na hatuM, paraMtu teo so aparAdhone mApha karavA mATe vacanabaddha hatA. emanA vacanapAlananI draDhatA ane tatsaMbaMdhI gherya to prazaMsanIya che, paraMtu ene uttamakSamAnuM pratIka kevI rIte mAnI zakAya? bIjI vAta A paNa to che ke - zuM sAcA samAdhArIno draSTimAM koI bIjo paNa aparAdha hoI zake che? jayAre eNe prathama aparAdha mApha ja karI dIdho, to AgaLano aparAdha bIjo kevI rIte kahI zakAya? jo ene bIjo kahIe to te pahelAne bhUlyo che kayAM? jo pahelo aparAdha kSamA karyA pachI paNa ene bhUlI javAmAM na Ave to kSamA ja zuM karI? vastutaH vAta ema che ke ApaNI pariNati to krodhAdimaya thaI rahI che ane zAstromAM kSamAdine sArA kahyA che, tethI ApaNe zAstrAnusAra sArA banavA mATe nahIM paraMtu sArA dekhAvA mATe koI krodhanA rUpane ja kSamAnuM nAma ApI kSamAdhArI banavA mAgIe chIe. kSamAbhAvanuM sarvotkRSTa citraNa to - ari-mitra, mahala-masAna, kaMcana-kAMca, niMdana-zrutikarana, arvAvatArana-asiprahArana meM sadA samatA dharana.1 AvI sthitine prApta samatAdhArI munirAjanuM citra ja hoI zake che. kSamA kAyaratA nathI, kSamA dhAraNa karavI e kAyaronuM kAma paNa nathI, paraMtu vIratA paNa mAtra bIjAone mAravAnuM nAma nathI, bIjAone jItavAnuM nAma paNa nathI. potAnI vAsanAone, potAnA kaSAyone mAravA, vikArone jItavA-e ja sAcI vIratA che. yuddhanA medAnamAM bIjAone jItanArA, Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 dharmanAM daza lakSaNa) mAranArA yuddhavIra hoI zake che, dharmavIra nahIM. dharmavIra ja samAdhAraka hoI zake che; yuddhavIra nahIM. vIratAnA kSetrane paNa ApaNe saMkucita karI dIdhuM che. have viratA ApaNane yuddhomAM ja dekhAya che; zAMtinA kSetramAM paNa vIratA praphuTita thaI zake che - e ApaNI samajamAM ja AvatuM nathI. A ja kAraNe ApaNane "kSamA vIrasya bhUSaNam ne spaSTa karavA mATe hatyAnuM nidarzana Avazyaka lAge che. hatyA batAvyA vinA vIratAne prastuta karavAnuM ApaNane saMbhavita ja nathI lAgatuM. je mahApurUSanI kalamathI A mahAvAkaya lakhAyuM haze emaNe vicAra paNa nahIM karyo hoya ke AnI AvI paNa vyAkhyA karavAmAM Avaze. eka . hatyA paNa kSamAnuM ane vIratAnuM pratIka banI jaze. eka vAta A paNa dhyAna devA yogya che ke je dazadharmonI ArAdhanA pachI A kSamAvANI mahAparva Ave che enI carcA AcArya umAsvAmIe muni dharmanA prasaMgamAM karelI che. daza dharmonI ArAdhanAnuM samagra phaLa je kSamAvANImAM pragaTa thAya che te kSamAvANI kevI hoya ke kevI hovI joIe - e gaMbhIratAthI vicAravAnI vastu che. ' ene munirAja pArzvanAthanI te upasarga avasthAmAM yathArthapaNe joI zakAya che jemAM kamaTha dvArA upasarga ane dharaNendra dvArA upasarganuM nivAraNa karavAmAM AvI rahyAM hatAM ane pArzvanAthano baMne prati samabhAva hato. kahyuM paNa che :kamaThe dharaNendre ca svocitaM karma kurvti| prabhustulyamanovRttiH pArzvanAthaH jinostu nH|| . athavA te munirAjanA rUpamAM citrita karI zakAya che ke jeo gaLAmAM marelo sAMpa nAkhanAra rAjA zreNika ane e upasargane dUra karanArI Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmAvANI) . 181 'rANI celanAne eka sarakhI rIte AzIrvAda Ape che. "AmAnAM vAstavika paurANika rUpo to A che. zuM pArzvanAthanI viratAmAM zaMkA karI zakAya che? nahIM, kadI paNa nahIM. e ja pramANe te munirAja paNa zuM ochA dhIra-vIra hatA jeo upasargamAM vijayI rahyA. upasargomAM paNa samatA dhAraNa karI rAkhavI zuM kAyaronuM kAma che? - "zamAM kAyarono dharma kahevAvA lAge - evA bhayathI kadI evuM na bane ke ApaNe ene kSamA ja na rahevA daIe. * je aparAdha mATe kSamAyAcanA karavAmAM Ave e ja aparAdha jo ApaNe niraMtara pharI-pharI karatA rahIe to pachI e kSamAyAcanAthI paNa zuM lAbha? je aparAdha mATe ApaNe kSamAyAcanA karI rahyA chIe te aparAdha ApaNAthI bIjIvAra na thAya e mATe jo ApaNe pratijJAbaddha na paNa thaI zakIe to saMkalpazIla ke ochAmAM ochA prayatnazIla to ApaNe thavuM ja joIye, anyathA A.badhuM gajajJAnavat niSphaLa ja banI raheze. kSamAyAcanA ane kSamAdAna e baMneya vRtti hRdayane haLavuM karanArI udAtta vRtti che, verabhAvane maTADI parama zAMti ApavAvALI che. balka aMtaramAM pragaTa zAMtinuM phaLa ja che. - sauthI vizeSa mahatvapUrNa ane adhika dhyAna devA yogya vAta A che ke- A ajJAnI AtmAne bIjAo pAse to anekavAra kSamAyAcanA karI che, bIjAone aneka vAra kSamApradAna paNa karyuM che, paraMtu Aja lagI svayaM potAthI na to kSamAyAcanA karI che ane svayaM potAne na kSamApradAna karyuM che. tethI anaMta duHkhI paNa che. - ahIM Apa kahI zako che potAnI vaLI zuM kSamA yAcavI ane potAne zuM kSamA karavI? paraMtu bhAI sAheba! Apa e kema bhUlI jAo cho ke -- zuM Ape pratye potAnA ochA aparAdha karyA che? ochA anyAya karyA che? potA pratye Ape ocho krodha karyuM che? A traNa lokanA nAthane Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 dharmanAM daza lakSaNa) viSayono gulAma ane ghara-gharano bhikhArI nathI banAvI dIdho zuM? ene anaMta duHkha nathI ApyAM? zuM Aja lagI enI Ape saMbhALa paNa lIdhI - A che e mahA-aparAdho je Ape potAnA AtmA pratye karelA che ane jenI sajA svayaM anaMtakALathI bhogavI rahyA cho. jayAM lagI Apa pote potAnA AtmAnI sAra-saMbhALa nahIM lo, ene nahIM jANo, nahIM oLakho, emAM ja nahIM jAmI jAo, nahIM ramo, tyAM lagI A aparAdho ane azAntithI mukita maLavAnI nathI. . nija AtmA prati aruci e ja enA prati anaMta krodha che. jenA prati ApaNA hRdayamAM aruci hoya che enI ApaNe sahaja ja upekSA karIe chIe. potAnA AtmAne kSamA karavI ane enI kSamA yAcavI eno Azaya mAtra A ja che ke ApaNe ene jANIe, oLakhIe, ane emAM ja magna thaI jaIe. svayaMne kSamA karavAmAM ane svayaMnI kSamA yAcavAmAM vANInI aupacArikatAnI AvazyakatA nathI. nizcayakSamAvANI to svayaM prati sAvadhAna thaI javuM e ja che, emAM paranI apekSA rahetI nathI. tathA AtmAnA AzrayathI krodhAdi kaSAyo upazAnta thaI javAthI vyavahAra kSamAvANI paNa sahaja ja pragaTa thAya che. . tethI bIjAone kSamA karavI ane bIjAonI kSamA yAcavI enI sAthe-sAthe ApaNe svayaMne paNa kSamA karIne potAmAM ja jAmI jaIe, ramI jaIe anaMta zAntino sAgara evA nija zuddhAtmatatvamAM nimagna thaI anaMtakALa sudhI anaMta AnaMdamAM magna rahIe - evI pavitra bhAvanA sAthe virAma lau chuM. Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhita lokapriya patra-patrikAo tathA vidvAnonI draSTimAM A pustakanuM mUlyAMkana paM. kailAzacaMdajI sidhdhAMtAcArya, vArANasI - (u.pra.) - zrI bhArilajInI vicAra saraNi ane lekhana zailI bane manosparzI che. jayAM sudhI huM jANuM chuM tyA sudhI dazadharmo para AvuM suMdara ane Adhunika DhaMgathI vivecana A pahelAM mArA khyAlamAM AvyuM nathI, AthI eka moTI khoTa purAI che. daza lakSaNa parvamAM moTe bhAge navIna pravacanakAra AvA pustakanI zodhamAM hatA. brahmacarya parano chello lekha meM AtmadharmamAM vA hato emAM saMsAramAM viSa vela nArI' para suMdara vivecana karyuM che. . - kailAzacaMda paM. zrI jagamohanalAlajI zAstrI kaTanI (ma.pra.) - dazadhama para paMDitajI (DaoN. bhArila) nuM vivecanameM hiMdI AtmadharmamAM vAMcela te ja vakhate bahu AnaMdano anubhava thayo hato. navI peDhInA vidvAnomAM DaoN. bhAridva agragaNya che. enI lekhInIne sarasvatInuM varadAna hoya tema lAge che. DokaTara sAhebe sAhityanA kSetramAM A pustaka para kharekhara DokaTarIno prayoga karyo che. dazadharmo rUpI davAno prayoga daza vikAro rUpI roganuM barAbara oparezana karI bahu saphaLatAthI (suMdaratAthI) karyo che. ATaluM sacoTa ane sAMgopAMga varNana arvAcIna bhASA ne arvAcIna zailImAM bIje kayAMya nathI dekhAtuM. pustaka AjanA yugamAM navA vidvAnone daza dharmanAM pATha zIkhavA mATe uttama che. bhASA rocaka che. eka vAra zarU karyA pachI pAchuM mukkAnuM mana thatuM nathI. viSaya hRdayane sparze che. keTalIye jagA evI che jenuM sarasa pRthakkaraNa karela che. - jaganmohanalAla jaina zAstrI Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 dharmanAM daza lakSaNa) paM. phUlacaMdajI sidhdhAMtAcArya vArANasI (u.pra.) jevI rIte AgamamAM dravyanA AtmabhUta lakSaNanI draSTithI be lakSaNa draSTigocara thAya che, tenA dvArA eka ja vastu kahevAmAM AvI che, tevI ja rIte dharmanI AtmabhUta svarUpanI draSTithI AgamamAM dharmanA daza lakSaNa kahevAmAM AvyA che. enA dvArA vItarAga-ratnatraya dharma svarUpa ekaja vastu kahevAmAM AvI che. temAM bheda nathI. "dharmanA dazalakSaNa' pustaka eja tathyane hRdayaMgama karavAnI dRSTithI lakhavAmAM Avela che. svAdhyAya premIoe A dRSTithI ja eno svAdhyAya karavo joIe. AthI temane dharmanuM svarUpa samajavAmAM pUrI sahAyatA maLaze. Apa A saphaLa prayAsa mATe abhinaMdanane pAtra cho vartamAna kALamAM daza lakSaNa parvane paryuSaNa parva kahevAnI parIpATI cAle che paNa e khoTI paraMparA che. parvanuM sAcuM nAma dazalakSaNa parva che. ApaNe dekhAdekhI choDI vastusthiti samajavI joIe. Apa ApanI, sAhitya sevAthI samAjane Aja rIte mArga-darzana ApatA raho. - phUlacaMda zAstrI vayovRdhdha vidvAna bra.paM. munnAlAlajI rAMghelIya (vaNI) nyAyatIrtha sAgara (ma.pra.) DaoN. hukamacaMdajI bhArila likhita pustaka "dharmanA. dazalakSaNa' nI prazaMsA barAbara thaI rahI che te yogya che. temAM kaMI atizayokita nathI. tene ame bIjA prakAre (svarUpamAM) lakhIe chIe. te prazaMsA jaDa pustakanI nathI paNa tenA lekhaka samAjamAnya caitanya jJAnavALA paM. bhArilajInI che. navI peDhIne paMDitajI jevA talasparzI tatvajJAnI vidvAnonI khUba ja jarUra che. khAlI padavIdhArI (chApavALA) nI nahIM. jo ke paMDitajImAM bIjI ghaNI vizeSatAo (kalAo) che chatAM paNa je tatkAla jarUra che te tarkazakita ane pratibhAno sumeLa che je sonAmAM sugaMdha jevo che ane te bhArilamAM che. Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhimata). 185 kharekhara to dharmanuM svarUpa ane tenA dazaaMgonuM citra AjakAlanI bhASAmAM Adhunika veSamAM atyaMta suMdara rIte doryuM che jenuM ame hArdika samarthana karIe chIe. svatizrI bhaTTAraka cArakIti paMDitAcArya ema.e., zAstrI (mUDabidrI) samAjamAnya vidvAna DaoN. hukamacaMda bhArila likhita pustaka "dharma nA daza lakSaNa joI ghaNo harSa thayo. emAM be mata che ja nahIM ke DaoN. bhArila sidhdhahasta lekhaka che ane buddhimAna vakatA che. uttamakSamAdi dazadharmAnuM sUmi svarUpa saraLa zailImAM AlekhAyuM che. A pustakanI sarvopari khAsIyata e che ke dazadharmonuM tatvanI dRSTithI sarasa, saraLa subodha zailIthI pratipAdana karela che. A dRSTithI dazadharmonuM vivecana lagabhaga AjasudhI kayAMya jovAmAM AvyuM nathI. dazadharmo para bIjA paNa je vivecana che temAM paNa lagabhaga tatvadraSTithI vivecana karela dekhAtuM nathI. vidvAna lekhake uttamakSamAdi dareka dharma para satya, rocaka ane bahuja suMdara rIte kalama calAvI che. suMdara AkarSaka chapAI kAmavALuM pustaka "dharmanA daza lakSaNa' nI bhedathI pAThakane ane samAjane satapathanuM dizAsUcana to thaze ja sAthe sAthe AtmAnA dharma pAmavA mATe paNa sAcI dizA prApta thaze - -cArUkIrti paM. bImacaMdabhAI jeThAlAla zeTha sonagaDha (gujarAta) AtmAnI upAsanA karavAnuM maMgalamaya parva paryuSaNa che deza lakSaNa dharma nI ArAdhanA mukhyatAthI pU. munIrAjone hoya che. eno spaSTa ullekha DaoN. hukamacaMdajI bhAvila dvArA lakhAyela dharmanA dazalakSaNa' pustakamAMthI maLe che. zrI zAstrIjI Adhunika draSTithI vicAra karavAvALA che badhA lekhomAM emanA vyakitatvano prabhAva AnaMdano anubhava karAve che. Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 dharmanAM daza lakSaNa) A pustakamAM temaNe daza dharmonuM vivecana sarvajana-priya zailIthI karyuM che te kharekhara stutya che ane te mATe teo abhinaMdanane pAtra che. temanA badhA lekha sarvatra-sarvadA-sarvamAM saune dharma ArAdhanAmAM khUba ja sahAyaka thAya che. -khImacaMda siddhAjaratna paM. na lAlajI, nyAya siddhAMta zAstrI rAjakheDA (rAja.) DaoN. bhArile khUba UMDA ciMtavana karIne daza lakSaNonuM apUrva varNana karyuM che. atyAra sudhI A viSayamAM AvuM sAMgopAMga varNana bIje kayAMya jovAmAM AvyuM nathI. DaoN. bhArile potAnI pratibhAgata tarkavirtaka ane praznotararUpa zailIthI pustakane khUba ja upayogI banAvI dIdhuM che. . bhAlinA vizudhdha kSayopazamanI jeTalI prazaMsA karIe teTalI ochI che. mArI zubhakAmanA che ke Do. bhArilanuM bhAvI AthI paNa ujavala ane unnatIzIla bane. Do. darabArIlAlajI koThIyA, nyAyAcArya vArANasI (u.pra.) AmAM Ape ApanI sahaja, anubhavapUrNa ane samIkSAtmaka zailIthI A daza dharmonuM varNana karela che emAM koI zaka nathI ke tamAro A prayatna khUba ja saphaLa thayo che. kayAMka kayAMka caTako paNa bharyo che paNa te caTako khoTo nathI brahmacaryanuM je varNana karyuM che te sacoTa che, ane yogya pratItimAM Ave evuM che mane AzA che tamArI sastulita lekhana zailI dvArA cAre anuyogonI upayogItA ane mahatva upara paNa eka AvuM ja pustaka taiyAra thaze. hArdika badhAI! pustakanuM prakAzana ane tenI sajAvaTa uttama -darabArIlAla koThIyA Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 187 abhimata) : paM. baMsIdharajI zAstrI ema. e. jayapura (rAja.) A pahelA paM. sadAsukhadAsajInuM dazadharmo para vivecana pustakAkAra rUpe prakAzita thayela che. ekabe bIjA lekhakonA paNa vAMcyA che. paraMtu A pustakamAM dharmo para samIcIna ane sarvAgINa vivecana sahaja ane saraLa zailImAM karela che. AmAM dharmonI nizcaya-vyavahAranA AdhAra para suMdara-bodhagamya paribhASA nirdhArita karela che. dazadharma ane kSamAvaNInA saMbaMdhamAM keTalIka bhrAntionuM khaMDana yukitapUrvaka karela che. ethI A pustaka vidvAno tema ja sAdhAraNa varganA loko mATe upayogI banyuM che. AnuM paThana-pAThana vidyAlayanA vidyArthIomAM karAvavuM joIe. paryuSaNa parva uparAMta paNa A pustakanuM niyamita adhyayana dareka jIjJAsu jIvoe karavuM joIe. AvuM suMdara ane satyavarNananuM prakAzana karAvanAra saMbaMdhita dareka vyakita dhanyavAdane pAtra che. DaoN. pannAlAlajI jaina sAhityacArya, sAgara maMtrI, * zrI bhA.di.jaina vidvAna pariSada * AkarSaka AvaraNa dilane jItI le tevI sAjasajajA sarala subodha bhASA ane hRdaya para lAMbo kALa prabhAva paDI rahe tevA varNanathI pustakanuM mahatva vadhI gayuM che. AvuM sarvopayogI prakAzana ane lekhana mATe dhanyavAda. -pannAlAla jaina zrI agaracaMdajI nAhaTA, bIkAnera (rAjasthAna) "Atmadharma mAM jayArathI daza lakSaNa saMbaMdhI bhArilajInI lekhamALA prakAzIta thatI rahI-zuM rUcipUrvaka vAMcato rahyo. DaoN. bhArilanA maulika ciMtanathI prabhAvita paNa thayo. temaNe dharmanA dazalakSaNa saMbaMdhI potAnA vicAra pragaTa karyA che. bIjI ghaNI vAto vicArottejaka ane maulika che AjasudhI A daza lakSaNo saMbaMdhI ghaNuM badhuM kahevAyuM che. lakhAyuM che. paNa maulika ciMtana prastuta karavuM badhA mATe zakaya nathI. Do bhArilamAM je sUjhabUjha Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 dharmanAM daza lakSaNa) ane pratibhA che enuM phaLasvarUpa A pustakanuM vivecana che. AzA che ke AnAthI preraNA meLavI bIjA vidvAno paNa navuM ciMtavana prastuta karavAno prayatna karaze. Do bhArila je prazna upasthita karyo che te khUbaja vicAraNIya ane mAnanIya che. dharma ane adhyAtma saMbaMdhI temanuM ciMtavana hajI paNa. UMDe sudhI jAya ane tatsaMbaMdhI satya maulika rUpamAM prakAzita karatA rahe evI zubha kAmanA che. A pustakano vadhAremAM vadhAre pracAra thAya te IcchanIya che. prakAzana ghaNuM suMdara che ane kiMmata paNa yogya rAkhI che ? -agaracaMda nAhaTA zrI akSayakumArajI jaina, bhUtapUrva saMpAdaka, navabhArata TAImsa, - ' (dilhI) pustaka ghaNuM upayogI ane sAmayika che. sIdhIsAdI bhASAmAM daza lakSaNonuM suMdara varNana Do. bhArile karela che. AzA rAkhuM chuM - A pustakano vadhAremAM vadhAre pracAra thAya jethI sAmAnya lokone lAbha thaze. -akSayakumAra jaina 5. jJAnacaMdajI "svataMtra" zAstrI nyAyatIrtha, gaMjabAsaudA (vidizA ma.pra.) Do. bhArilajI jaina jagatanAM bahu carcita, bahu prasiddha ucca koTInA vidvAna che. vidvatAnI sAthe sAthe teo prakhara vakatA, kuzaLa patrakAra, graMtha nirmAtA ane kavi paNa che. dazalakSaNa dharma para aneka munio vidvAno ane tyAgIoe nAnA moTA graMtha pustikAo lakhI che. paNa e badhAmAM Do. bhArila likhita dharmanA dazalakSaNa pustaka sarvoparI che. temAM AdhyAtmika vidyA nA AdhAra para tAtvika saiddhAnika vivecana karela bhASA sAdI-sarala-subodha ane gamI jAya evI che. Apa koIpaNa Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhimata) 189 prakaraNa kholo, zarU karyo pachI purUM nahi karo tyAMsudhI atRpti jevuM lAgyA karaze. AnuM ja nAma sat--sAhitya che. ApanI A vastu suMdara--nUtana maulika racanA vAMcavA jevI to che ja paNa anubhava ane maMthana karavA jevI paNa che. -jJAnacaMda jaina svataMtra' bra. paM. mANIkacaMdajI bhIsIkara, saMpAdaka : sanmati (marAThI) bAhubalI (kuMbhoja) ApanA A graMthamAM dharmanA lakSaNonuM vizleSaNa karatI vakhate je kudaratI, zuddha tatvanirUpaNa padhdhatinuM avalaMbana lIdhuM che te sacoTa rahyuM che. Avo parIzramapUrvaka karela purUSArtha prazaMsanIya che. pustaka khUbaja upayogI ane preraNAdAI pratIta thayuM che. -mANikacaMda bhIsIkara DaoN. devendrakumAra jaina, prophesara Indora vizvavidyAlaya - Indora (ma.pra.) A lekho AtmadharmanA saMpAdakIyamAM dhArAvAhIrUpe pragaTa thatA rahyA che. paraMtu tenuM eka ja jagyAe saMkalana karI TrasTa bahu sArUM kAma karyu che. AthI vAMcakone dharmanA judA judA lakSaNonuM manana eka sAthe eka bIjAnA tAratamyamAM karavAno avasara prApta thaze. mane ema kahevAmAM bilakula saMkoca nathI ke lekhonI bhASA eTalI saraLa ane subodha che ke sAmAnya mANasa paNa tatvanI uDAI sudhI pahoMcI zake che. DaoN bhAriTle paramparAgata zailIthI haTI dharmanA kAmAdi lakSaNonuM sUkSma, manovaijJAnika vizleSaNa karyu che tethI temAM dhArmika nIrasatAne badale sahaja mAnavI spaMdana che--vizvAsa che ke A pustaka lokone dharmanI anubhUtinI preraNA deze. -devendrakumAra jaina Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 - dharmanAM daza lakSaNa) Do. bhAgacaMdajI jaina "bhAskara" nAgapura vizvavidyAlaya -nAgapura, Do. bhArila samAja mAnya prasiddha vyAkhyAtA che. temanI vyAkhyAna zailI khUba lokapriya che. e zailI A pustakamAM zarUthI aMta sudhI dekhAI Ave che. viSaya ane vivecana gaMbhIra hovA chatAM paNa sarvasAdhAraNa pAThakane mATe grAhya banI che. kharekhara lekhaka ane prakAzaka bane abhinaMdanane pAtra che. mahAmahopAdhyAya Do. harindrabhUSaNajI jaina, vikama vizvavidyAlaya urjana - Do hukamacaMda bhArila navI peDhInA vidvAna laganazIla ane ucca koTInA vidvAna che. "dharmanAM daza lakSaNa" emanI potAnI zailInI eka taddana navIna kRti che. Do. bhArile potAnI A racanAmAM atyaMta sarala bhASAmAM jaina dharmanA maulika deza AdarzonuM prAcIna graMthomAMthI utAro karI dAkhalAo ApI vivecana karela che. dazadharmonuM AvuM zAstrIya vivaraNa Aja sudhI ekasAthe upalabdha na hatuM. paryuSaNa parvamAM vyAkhyAtAone to A kRti atyaMta sahAyaka thaze. ' - harindrabhUSaNa jaina Do. premacaMdajI jaina, udayapura vizvavidyAlaya, udayapura (rAja.) - Do. bhAritre suMdara rocaka zailImAM dharmanA svarUpane spaSTa karyuM che. AdhyAtmika rUcivALA pAThako mATe A pustakamAM ciMtana-manananI bharapUra sAmagrI che. mArA taraphathI Do. bhArilane AvI suMdara ane sAragarbhita kRti mATe vadhAI mokaluM chuM. -premakumAra jaina, ItihAsaratna, vidyAvAridhi, DaoN kasturacaMdajI kAsalIvAla : jayapura (rAja.) dazadharmo para DaoN bhArila sAhebanA lekho pustakarUpe pragaTa karIne bahu Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhimata) 191 sAruM kAma karyuM che. mAnanIya vidvAne potAnI subodha zailImAM dazadharmo para sAragarbhita ane maulika vicAra peza karyA che. je vAMcIne dareka pAThaka A dharmonA vAstavika rahasyane saraLatAthI jANI zake che tathA te para ciMtana ane manana karI zake che. pustakanI chapAI ane dekhAva nayanaramya che. -kasturacaMda kAsalIvAla DaoN. jayotiprasAda jaina, lakhanaU (u.pra.) DaoN hukamacaMda bhArita AdhyAtmika zailImAM pratiSThita sucittaka, suvakatA, sulekhaka che. prastuta pustakamAM temaNe prasAda guNasaMpanna zailImAM dharmanA uttama kSamAdi daza pArasparika lakSaNo athavA Atmika guNonuM yukitayukata vivecana karyuM che, je saiddhAMtikaMthI adhika manovaijJAnika che, ane sAdhakanI vividha bhUmikAonAM saMdarbhamAM attara ane bAhya nizcaya ane vyavahAra, vividha dRSTionA samAvezanI kAraNe vicArottejaka che; tethI paThanIya temaja mananIya che. -jayotiprasAda jena DaoN. rAjendrakumAra baMsala, kArmika adhikArI, o.pI.milsa, zahaDola (ma.pra.) lekhake AtmakalyANa-paraka pAThako ane satyAnveSI jijJAsuo mATe sAragarbhita, upayogI tathA talasparzI sAmagrI prastuta karI che, je vAMcIne pAThakanA manamAM ajJAnatAyukata paramparAgata dhArmika kriyAonI niHsAratA svataH sahajarUpe prayaTa thaI jAya che. lekhaka cintanazIla pAThakanA hRdayane ulita karavAmAM saphaLa rahyA che. -rAjendrakumAra baMsala DaoN. rAjakumArajI jaina, prophesara, AgarA koleja (u.pra.) . DaoN. bhArile A graMthamAM dharmanA daza lakSaNonI ghaNI ja vaijJAnika tathA Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 dharmanAM daza lakSaNa) hRdayagrAhI vivecanA karI che. daza lakSaNa dharma upara adhyAtma cintana-pradhAna tathA manorama vivecanA prathama vAra ja jovA maLI. graMthanA pratyeka pRSTha upara Do. bhArilanA - gahana AtmaciMtana tathA emanI sarasa, subodha tathA AtmasparzI zailInA darzana thAya che. A graMthanA pracAra prasArathI Atmarasikajanone dharmanA marmano samyabodha jarUra thaze ane temanAmAM yathArtha dharma--cetanA jAgRta thaze. dazalakSaNa dharma upara ghaNI mahatvapUrNa racanA Do. bhArio mumukSu jagatane pradAna karI che. AthI pratyeka adhyAtmapremI Do. bhAridhano RNI raheze. -rAjakumAra jaina Do. nemIcandjI jaina, saMpAdaka : tIrthaMkara (mAsika) Indora (ma.pra.) albarTa AInsTAIne emanA eka lekha "rIlIjIyana ane sAyansa" (IrikAnsilebala) mAM lakhyuM che ke samAdhAnane vadhAre draDha karavAvALuM satya e che ke moTAbhAganA loko vijJAnanA artha upara to turaMta sahamata thaI jAya che paraMtu A ja loko dharmanA artha para eka thatA nathI' paraMtu A ja loko jayAre koI dharmanA dazalakSaNa' ne zarUthI aMta sudhI vAMcI jAya tene AInsTAInano koyaDo ukelavo ghaNuM saraLa che. kharekhara to tene dharmAMdhatAnI bahAra javA mATe tarkasaMgata eka nisaraNI maLI jAya che. zrI kAnajI svAmIe dharmane vijJAnanI kasoTI para caDAvela che ane A pustaka e ja zRMkhalAnI eka prazasta kaDI che. mane vizvAsa che ke Ane pUrvAgraho ane matabhedothI haTI, dharmanI eka niSkaluSa, nirmaLa, suMdara chavi pAmavA mATe jarUra vAMcavuM joIe. Do. bhArikSa abhinaMdanane pAtra che, kAraNake emaNe ucita samaya para ucita kAma karyu che. have amane vidvAna lekhaka pAse lokacaritrane UMce laI jAya tevA anekAneka graMthonI AzA rAkhIe chIe. -nemIcandra jaina Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DaoN hukamacaMdajI bhArilsanuM nAma Aje jaina samAja nA uccakoTinA vidvAnomAM agragaNya che. jeTha vada AThama vi.saM. 1992, zanivAra, tA. rapa me 1935 nA dine lalitapara (u.pra.) jillAnA baraudAsvAmI gAmanA eka dhArmika jaina parivAramAM janmelA DaoN bhArilla zAstrI, nyAyatIrtha, sAhityaratna tathA ema.e., karyA pachI 5.ToDaramalaH vyakittatva ane kanRtva viSaya upara zodha karI Indaura vizvavidyAlaya, Indora thI pI.eca.DI nI DigrI prApta karI. samAja dvArA paNa vidyAvAcaspati, paramAgamU vizArada, tatvavettA vANIvibhUSaNa jainaratna adhyAtma ziromaNi, adhyAtma divAkara evI aneka upAdhio thI samaya, samaya para Apane vibhUSita karavAmAM AvyA che. sarala subodha tarkasaMgata tathA AkarSaka zailI nA pravacanakAra DaoN. bhArilla Aje sarvAdhika lokapriya AdhyAtmika pravacanakAra che. temane sAMbhaLavA deza - videza mAM hajAro zrotA niraMtara utsaka rahe che. AdhyAtmika jagatamAM evuM koI paNa ghara nathI jayAM dararoja ApanA pravacana nA keseTa na saMbhaLAtA hoya tathA ApanuM sAhitya maLatu na hoya. dharma pracAra mATe Apa aDhAra vakhata videza yAtrA paNa karI cukayA cho. jaina jagata mAM sarvAdhika vAcavA lAyaka DaoN. bhArilla e Aja sudhI nAnA moTA 53 pustako lakhyAM che. ane aneka graMtho nuM saMpAdana kareluM che. jenI sucI aMdara prakAzita karela che. ApaNa ne jANIne Azcarya dhaze ke Aja sudhI ATha bhASA mAM prakAzita ApanA 40lAkhathI vadhu kRtio jana-jana sudhI pahoMcI che. | sarvAdhika vecANa vALI jainaAdhyAtmika mAsika vItarAga-vijJAna (hindI, marAThI) nA Apa saMpAdaka cho. 5.ToDaramala smAraka TrasTa tathA enA dvArA saMcAlita tatva pracAra saMbaMdhI gatividhio nA Apa sUtradhAra tathA prANa cho. pUjaya gurUdeva zrI kAnajI svAmInAApa paramaziSya cho tathA temanA dvArA saMpana AdhyAtmika krAMti mAM ApanuM yogadAna abhUtapurva tathA sarAhanIya che. emanA mizana nI jayapura thI saphaLa samasta gatividhio ApanI AgaLa sUjhabujha tathA saphaLa saMcAlana nuM pariNAma che. zrI a.bhA.di.jaina viddhatpariSad nA Apa kAryAdhyakSa cho.