Book Title: Dharmanubandhi Vishva Darshan Pustak 08 Darshan Vishuddhi
Author(s): Nemichandra Muni
Publisher: Mahavir Saitya Prakashan Mandir
Catalog link: https://jainqq.org/explore/034811/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhusAdhvI zibira mATuMgA (muMbaI)nA upakrame yojAyelI vyAkhyAnamALA dharmAnubaMdhI vizvadarzana bhAga : 8 darzana vizuddhi mukhya pravacanakAra mani nemicandra saMpAdaka gulAbacaMda jaina : prakAzaka : lakSmIcaMda jhaveracaMda saMghavI maMtrI mahAvIra sAhitya prakAzana maMdira - haThIbhAInI vADI- amadAvAda - 1 3 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyApaka satyane AcAra = ahiMsA vicAra = anekAMta vahevAra = aparigraha, saMpAdakIya darzana-vizuddhi" e mudAo uparanAM pravacananuM saMpAdana hAthe dharyuM tyAre lAgyuM ke emAM sAmAnya rIte loka-vahevAranI rUDhio, kurItio aMgenuM vivecana haze. paNa jema jema pravacane saMpAdita thatAM gayAM tema tema huM dhArato hato tenA karatAM paNa viSaya vadhu UMDANa ane bArIkAIthI chaNAyele lAgyA; ane spaSTa darzana aMgenI eka navI samajaNa AmAMthI maLI. vicArako jema UMDA UMDA UtaratA jAya tema tema zabda bhale alaga hoya paNa eka ja prakAranA bhAva tarapha teo gayA vagara rahI zaktA nathI. "satya" mArA priya viSaya rahyo che. enA upara meM ghaNIvAra lakhyuM che. ghaNuM pravacane saMpAdana karyA che ane ethI vadhAre tene sparzatAM sAhityane vAMcyuM che. enA uparathI huM evI dhAraNA upara Avyo chuM ke "jIvananuM darzana e satya che !" A jIvanane eka satya rUpe mAnIne ja cAlI zakAya che; nahIMtara jIvana uparanI zraddhA haTI jAya che. eTale satya e darzana hevA sAthe prahAyogya-zraddhAjanaka tatva che, ane e satyanAM jene jene je rIte darzana thayAM, teNe lokonA. ekAMta hita mATe tenI rajuAta karI; eTaluM ja nahIM tene pracAra paNa jIvananA zeSakALa mATe karyo. A uparathI evA siddhAMta upara AvI zakAya che ke te (satya) kalyANakArI che ane tenA upayoga : tarIke te vyApaka banavuM joIe; ema alaga alama yuganA mahAtmAo, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta vagerenA jIvane uparathI samajI zakAya che. AvA sarvAgI satya mATe cAra bAbate Avazyaka thaI (1) te spaSTa hovuM joIe; tenuM dazana zuddha hovuM joIe, (2) te zraddhAne pAtra paNa tevuM joIe ane zraddhAnuM janaka hevuM joIe, (3) te kalyANakArI levuM joie; ane (4) te vyApaka hovuM joIe. AvAM satya mATe kahevAyuM - satyameva jayate satyane jaya che !" tema ja Agamoe kahyuM : saccaM logammi sArabhUyaM "satya e ja kyAM sArabhUta vastu che." e ja satyanI zodha buddha, mahAvIra ane gAMdhIe karI. temaNe jagatane e satya alaga-alaga daSTibiMdue samajAvyuM paNa, Aje satya zabdano rUDha artha tenA ekAMzamAM rahyo che-ane te che satya eTale sAcuM bolavuM te ja Aje manAya che, paNa tenAthI vizALa arthamAM "jIvana eka yApaka satya" sivAya kaMI nathI, tene anubhava dareka Dagale ApaNane thAya che. tenI sAthe chUTa laI zakAtI nathI; tene paDatuM mUkI zakAtuM nathI; tene prabhAva sarva dharma, sarva darzana ane sarva karma upara rahelo che. jene AvA satyanI daSTi maLI jAya che tene spaSTa darzana thAya che ane e daSTi maLyA bAda te vyakti tene anurUpa jagatane tALavA prayatna karyA sivAya rahI zakatuM nathI. eTale ja ApaNe buddhane rAjapATane tyAga karIne jatA vAMcIe chIe; satyanuM jJAna maLyA bAda lokone te mAge vALavA jIvanaparyata vicaraNa karatA sAMbhaLIe chIe. e ja zodha mATe mahAvIrane upasargo sahana karatAM ane jJAna-prApti pachI trIsa-trIsa varSa sudhI vicaraNa karatAM vAMcIe chIe. enA ja kAraNe gAMdhIjIne mahAtmA banIne sakriya sarvAgI draSTie, sarvakSetre kArya karatA joI chIe, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A satya mATe hRdayamAM UMDu maMthana cAle che, lokahitanI bhAvanA temAM sakriya kArya kare che ane pachI je jJAna maLe che te satya-darzana rUpe pragaTa thAya che. paNa, loko mATe satyane dArzanika bhASAmAM rajU na karatAM sIdhI sAdI bhASAmAM A rIte raju karI zakAya : - satyane AcAra eTale ahiMsA che. je vastu mane priya nathI te bIjAne priya nathI; mane mArA AtmA priya che tema bIjAne paNa pitAne AtmA priya che eTale satyanA AcAra rUpe "huM paNa chavuM ane bIjA paNa chave" evI ahiMsA Ave che. - satyanA vicAra rUpe "anekAMta " Ave che. koI paNa vAtane vicAra ekAMta, haThAgraha, pUrvagraha, pakSAMdhatAnA kAraNe nahIM paNa tene dareka pAsAnI daSTie thAya te anekAMta che. vicAronI athaDAmaNe enAthI aTake che ane satyanA AcaraNa mATenI vicAranI bhUmikA sApha thAya che. satyanA vicAra ane AcAranuM pariNAma vahevAramAM AvavuM joIe; ane te vahevAra game te bhUmikAe aparigraha rUpe ja Ave che. je vahevAramAM aparigraha na pragaTe te tyAM satyane AcAra ke vicAra nathI: e paNa eTaluM ja spaSTa che. satyane AcAra-vicAra jyAre vahevAramAM mUkavAmAM Ave che tyAre ApaNI najare sukarAta, IzuM, TelsaToya vagere caDe che, chatAM temanI avagaNanA karavAmAM Ave che tyAre jagatamAM azAMti sarjatA tAnAzAha, sikaMdara, nepoliyana, hiTalara, stAlina, mAojotuMga najare caDe che. - satyane vahevAra aparigraha eTalA mATe paNa satya che ke AtmA, kaI paNa parigraha vagara Ave che ane kaMI paNa lIdhA vagara-A zarIra je tenuM thyi sAdhana-sAthI hatuM tene paNa mukIne jAya che... tyAre Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jene mUkIne javuM che tenA mATe AkhuM jIvana hemI nAkhavuM enAthI vadhAre kaI brAMti hoI zake? eTale AjanA jagatanA je Adhunika darzane-vicAra pravAhe che tene A satyanI dRSTie tapAsyA vagara, kaI paNa darzana-vizuddha thayuM mAne to te bramaNAmAM che, ema ja mAnavuM paDe ! AjanA sahuthI prabhAvazALI vicAra-pravAhamAM "vijJAna" sahuthI me khare Ave che, teNe AjanA kALe je siddhio prApta karI che, te kharekhara adbhuta che. paNa, Aje vijJAna jemanA hAthamAM che, te vargamAM mukhyatve be vibhAga che:-(1) pUchavAdI loke (2) sAmyavAdI loke. pUchavAdane vikAsa spaSTataH bhautika sukha-vilAsa upara thayela che ane tenuM aMtima dhyeya game tema paisA meLavIne mejazekha karavAne che. eTale tene taLe darzana-vizuddhi sAthe nahIM maLe. tyAre, sAmyavAdamAM be ke vyaktinA prAraMbhika sukha-sagavaDanI bAhedharI jaNAya che, paNa ethI AgaLa te vicArasvataMtratA ke adhyAtmane mAnatuM nathI. eTale tenI paNa darzana-vizuddhi sAthe saMgati nathI. trIje vicAra-pravAha samAjavAdane che. enA pAyAmAM paNa kevaLa bhautika sukha-sagavaDone khyAla che eTale tyAM paNa satya Avaze nahIM. tene pAye adhyAtmane heya te temAM vyApaka satyane avakAza jarUra che. hiMda pAse ene adhyAtmanA pAyAvALe ane rAjaya karatAM janatAnI sarvoparitAvALe samAjavAda che kharA; paNa have ahIMne adhyAtma kevaLa vAte-vicAraNane viSaya rahI gayuM che. je te pramANe AcAravahevAra na Ave te tene artha nathI. temAM hamaNuM te e samAjavAda upara eka taraphathI pUchavAdanI ane bIjI taraphathI sAmyavAdanI; ane sAmAnya rIte bhautikavAdanI asara savizeSa che. A badhA vicAra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravAha vacce, vinobAjI, saMtabAlajI jevA puruSa lokenI darzanavizuddhi mATe je kaMI karI rahyA che, te stutya che. vizALa saMta samudAya ke racanAtmaka kAryakare temanA mArge cAlIne darzana-vizuddhinA yajJamAM pitAne bhoga Ape te jagatane ghaNI rAhata maLaze, e niHzaMka che. ' A AkhAye viSaya meM upara jaNAvyuM tema ghaNA vicArakonAM darzanane atispaSTa karanAre che; temaja sAmAnya lokone kurUDhi-kurIti ke ardhasatya vicAranA mArgamAM aTavAI jatAM rokanAra che. tene suMdara rIte pU. nemimunie rajU karyo che ane zibirArthI bhAIoe tenI suMdara chaNAvaTa; carcA-vicAraNA vaDe karI che. AvA viSayanAM pravacananuM saMpAdana karavA mane maLyuM che te mATe pU. mahArAja zrI saMtabAlajI, ane pU. nemimuninA AbhAra sAthe mArA priya mitra maNilAlabhAI (lekhaMDavALA) vorAne paNa AbhAra mAnuM chuM. pustakanA prakAzanamAM mArA kAraNe je asAdhAraNa vilaMba thaI rahyo che tene ma. sA. prakAzana maMdira je udAra mane mApha kare che e tenI udAratA che. e ja. hALI, 27-2-64 ). jaina bekiMga hema che madrAsa gulAbacaMda jaina saMpAdaka Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ be bela munizrI saMtabAlajIne tamA sau jANe che, tee eka krAntikArI jaina sAdhu che. teo AtmasAdhanAmAM magna rahevA chatAM samAjakalyANanI aneka pravRttimAM sakriya mArgadarzana akhaMDapaNe aheAniza ApatA rahe che. teozrI mAne che ke have mAtra upadezathI kAma nahIM cAle paNa je samAja-jIvana cUMthAI gayuM che; Dagale ne pagale azAnti rRkhAya che tenA nirAkaraNa mATe sAdhusaMtAe sakriya mArgadarzana ApavuM joIze. A teA ja khanI zake jo sAdhusAdhvI prANa, pratiSThA ane parigrahanA mAha choDe ane sAMpradAyikatAmAMthI mukata khanI, sarvadharmane abhyAsa kare. Ama karavAthI ApoApa grAmajanatAne ane AmajanatAne saMparka AvI jaze. Aje kAI paNa eka prazna ke eka ja kSetranA aneka prazno levAthI samAja vyavasthA pUrNa nahIM bane. jo dharmamaya samAjaracanA UbhI karava haze te mAnavajIvanamAM UbhA thatA sAmAjika, Arthika, dhArmika, rAjakIya ane dareka kSetranA praznonA sarvAMgI vicAra karavA paDaze. ane amala paNa saMsthAdvArA janatA vArTa karavA paDaze. prAcIna kALamAM yugAnurUpa Ama thatuM hatuM; eTale ja bhAratanI saMskRti sarvazreSTha banI che; ane Aja sudhI TakI che. ApaNe tyAM dharanA dharmanI ceAkI strIe karatI eTale kuTuMba snehasabhara ane pavitra rahetuM, samAjanI geAkI brAhmaNeA karatA, teo kayAMya vyasanA, apramANikatA ke gerarItie pesI na jAya tene mATe satata kriyAzIla rahetA; tethI deza nItisabhara rahetA, ane saMtA AkhA dezamAM paribhramaNa karI saMskRtinI cAkI akhaMDapaNuM karyAM karatA hatA. rAjya paNa saMtA, brAhmaNeAne adhIna rahIne cAlatuM. A badhAnA kAraNe samAja zAntithI jIvate ane adhyAtmalakSI rahI zakatA; kAi jAlIma duSTa kRtya karanAra nIkaLatA te rAjya tene yAgya nazyata karatuM. Aje sthiti badalAI gaI che. pUrve pazcima eka thavA lAgyAM che. vijJAne doTa mUkI che. eTale mahArAjazrI e ja purANI saMskRtine najaramAM rAkhI, yugAnurUpa navI Dhabe samAja vyavasthA gAThavavA prayatna kare che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have vizvarAjyomAM lokazAhI vyavasthA zreSTha banatI jAya che tyAre janatAne ghaDavAnuM ja mukhya kAma agatyanuM banyuM che. eTale emanAM nItinAM pAyA para saMgaThane banAvavAM joIe. e saMgaThane satata sAce raste vikAsa karatAM rahe te mATe tenuM saMcAlana AjanA brAhmaNo ke je racanAtmaka kAryakare kahevAya che temanI banelI saMsthAnA hAthamAM mUkyuM joIe. ane racanAtmaka kAryakaronI saMsthAne paNa mArgadarzaka preraNA maLatI rahe te mATe sAdhusaMtoe dhyAna rAkhavuM joIe. duniyAbharanAM rAjyonI azuddhio dUra karavA mATe paNa sAdhusaMtoe dhyAna ApavuM joIe. A sAdhusaMto sarvAgI praznone samaje, ane te mATe sAthe besI vicAra vinimaya karI zake te mATe saMvata 2017 nA cAturmAsamAM muMbaImAM mATuMgA (gurjaravADI) mukAme sAdhu-sAdhvI ane sAdhaka-sAdhikAone eka zibira yojavAmAM Avela. te satata cAra mAsa cAlyo, temAM je pravacane carcA va. cAlyAM tenuM pustaka AkAre saMkalana thAya to bIjA sAdhu sAdhvI, sevako ane prajAne temAMthI upayogI mArgadarzana maLe tevI ghaNuM bhAIoMnene lAgaNI thaI AvI. khAsa karIne pU. nemicaMdrajI mahArAjanI evI tIvra IcachA hatI. paraMtu ATalA badhA sAhityane taiyAra karavuM, tenuM saMpAdana karavuM, ane pachI chapAvavuM te ghaNuM agharuM kAma hatuM. tene mATe samaya joIe ane sahAya mATe nANAM paNa joIe. AnI vimAsaNa cAlatI hatI. paNa je kAma kudaratane gamatuM hoya che te kAmane AgaLa vadhAravA kudarata ja kaIkane nimitta banAvI preraNA Ape che. mATuMgAnA A zibiramAM zIvamAM rahetA zrI maNibhAI lakSmIcaMda khaMDavALA prathamathI rasa letA hatA. temane munizrI saMtabAlajI upara apAra zraddhA che. mahArAjazrI je dharmakArya karI rahyA che te AjanA yuge khUba jarUrI che tema teo mAne che. eTale zibiranAM kAmamAM aneka rIte teo upayogI thatA hatA. temaNe kahyuM ke "mahArAjazrInA A zibirapravacane pustakarUpe chapAya ane sAdhusaMtone apAya te tene lAbha temanA jIvanavikAsamAM to thAya ja Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa teo chakAyanAM piyara (samAjanAM mAbApa) che tethI samAjane mArgadarzana ApavAmAM ghaNuM upayogI thaI zake." temanA A zubha vicArathI ane prayatnathI A pustako chApavAnuM mahAna kAma zarU karI zakAyuM che. A pravacananuM mukhya tattva jALavI alaga alaga muddAvAra nAnAM nAnAM pustakarUpe chapAya; te vAMcanArane sugama paDe ema lAgavAthI dareka viSayanA judAM judAM pustako chApavAnuM nakkI karyuM che. kula dazeka pustako taiyAra thaze evI dhAraNA che. A pustakonuM saMpAdana paNa TUMkANamAM chatAM mULa bhAva ane anivArya evI vigate jALavIne thAya e jarUrI hatuM. e mATe paNa zrI. maNibhAI lokhaMDavALAe madrAsanA jaina vidyArthIgRhanA gRhapati zrI gulAbacaMda jainanuM nAma sUcavyuM. temane rUbarU maLavA belAvyA ane vAtacIta karI ane temaNe saharSa A kAmagIrI svIkArI. aMtamAM ame pU. munizrI saMtabAlajI temaja munizrI nemicaMdrajIe AvuM sarvAga suMdara anubhavapUrNa sAhitya janatAne ApyuM; te badala temano AbhAra mAnIe chIe. te ja rIte sAyanamAM zIva sosAyaTImAM rahetA vorA maNibhAI lakSmIcaMda kaccha muMdrAvALAe A pustako chapAvavAmAM pUrato sahakAra Apela che, temaja mahenata laI zeTha zrI. padamazIbhAI tathA bIjAo pAsethI sahakAra apAvela che te badala teozrIone AbhAra mAnIe chIe. temanI madada vagara ame A sAhitya prakAzita karI zakata ke kema? te savAla hato. ane madrAsavALA zrI. gulAbacaMda jaina ke jemaNe aneka javAbadArIo hevA chatAM A kAmane dharmakArya mAnI samayasara saMpAdana karyuM che temane paNa AbhAra mAnIe chIe. pU. zrI. daMDIsvAmI, zrI. mATaliyA, vidhavAtsalya prAyogikasaMdha vageree paNa preraNA ApI che, tethI temano ane jJAta, ajJAta saue je sahakAra Ape che temane paNa ame AbhAra mAnIe chIe. sAdhusaMta, sAdhvIo, sevako ane janatA A pustakone abhyAsa karI svapara kalayANane spaSTa mArga akhatyAra karaze evI amane AzA che. tA. 24-4-kara sAdhusAdhvI zibira vyavasthApaka samiti, muMbaI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ darzana-vizuddhinuM dahana A jagatamAM dharma, jAti, saMpradAya, prAnta, bhASA, rASTra, vicAradhArA vagerene nAme kayAMka athaDAmaNa thAya che, kyAMka yuddhamaya saMgharSo thAya che, kayAMka mAnasika kleza thAya che, kyAMka ekabIjAnI niMdA karavAnI harIphAI cAle che, kayAMka vahema, pAmaratA, aMdhavizvAsa vagerene laI mANasa azAnta thAya che; A badhAnAM mULamAM "darzananI azuddhi" ja kAraNabhUta che; kAraNa ke darzana ke daSTi upara jyAre AvAM AvaraNo AvI jAya che, tyAre jagatanuM darzana UlaTuM thAya che ane darzana UlaTuM hoya to ja azAnti pedA thAya. eTalA mATe ja mANasane mukti - paramaAnaMda athavA nirvANa prApta karavA mATe sauthI pahelAM zuddha - samyaka - darzananI anivAryatA batAvI che. jaina dharme ja nahi, lagabhaga badhA dharmoe - pAribhASika zabdamAM bhale aMtara hoya-paNa sAcA ane spaSTa darzanane pahelAM anivArya gayuM che. zraddhA faith, truth, hakIkata, saccAI, satya, vidyA, samyakatva, yakIna vagere judA-judA nAmathI judA judA dharmoe A vastune AlekhI che. mANasa A saMsArane sukhamaya, samyak sAravALo ane zAntipradAyaka banAve, ane pite vyaktigata, vargIya, jAtIya, sAMpradAyika, rASTrIya, vagere ghaNAM saMkucita svArtho, mUDhatAo, paraMparAgata kusaMskAre, kuprathAo ane hAnikAraka vicArothI upara UThIne sUkSma ane avyakata vAsanAothI mukta bane te mATe darzana-vizuddhi Avazyaka ja nahi, anivArya che. eTalA mATe ja jaina dharmo vaidikadharmanI bhASAmAM vAnaprasthI ane jaina paribhASA pramANe pratimAdhArI zrAvaka mATe sauthI paheluM vrata darzanavizuddhinuM batAvyuM che temaja tIrthakara (saMgharacanA karanAra) mATe vIsa kAraNo paikI paheluM kAraNa tatvArtha sUtramAM 'darzana vizuddhi" batAvyuM che. eTale ja ApaNe kahIe chIe ke lekasevA, sadAcArapAlana, vrataniyamapAlana, dharmAcaraNa, sadvyavahAra vagere badhAnI pAchaLa dRSTi sApha hevI joIe. lokasevake ane krAMtipriya sAdhusAdhvIo mATe to pahelI zarata sarvAgI spaSTa dRSTinI che ja. mANasamAM jJAna keTaluMya hoya, bhale e darzana tene Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaMThAgra hoya, te ghaNI vidyAo ane vijJAnamAM niSNAta hoya, paNa tenuM darzana vizuddha na hoya te tenuM te jJAna, te vijJAna ane te vidyA samyaka jJAna nathI; mithyA jJAna che. A badhI daSTie vicAratAM darzana vizuddhinuM mahattva cokkasa samajAya che. have savAla e thAya che ke darzana zuM? darzananI azuddhi zuM? vizuddhi zuM? tenAM kAraNe zA che? enA upara kramazaH vicArIe. mANasa jyAre A jagatamAM AvIne AMkha ughADe che, tyAre enI najaramAM AkhuM dazyamAna jagata Ave che, e jagatane jhINavaTathI buddhi ane zraddhAnI AMkho khullI rAkhIne jue, vicAre, satya game tyAMthI maLe tene zodhavAne ane grahaNa karavAno prayatna kare e ja darzana che, ene ja ApaNe samyakadarzana kahIe chIe. samyakadarzana eka daSTi che, dizA che, tenuM vivekapUrNa ane buddhigamya rUpa mAnavane mATe zraddhA-bhakitathI grAhya che; evuM samyakdarzana mAtra bhAta ke zraddhAmAM ja parisamApta thatuM nathI, paNa te bhakita, jJAna ane karmayogamAM prANa pUranAra, prakAza bharanAra daSTiyoga che; ene ApaNe antarmananuM ajavALuM athavA AtmAmAM sthita viveka paNa kahI zakIe. ene krama A pramANe thAya che-mithyAtva tyAga, satyanI zodha, samyakatva grahaNa ane satya upara daDha zraddhA. A prakAzane ja ApaNe zuddha darzana ke darzananI vizuddhi kahIe chIe. evI darzana vizuddhi jenAmAM hoya, te vikRti, mithyAtva ke asatyanA DhagalAmAMthI satyane dhULadhoyAnI mAphaka kADhI leze; ane asatya, akalyANakArI tarata ke aniSTa vastune kADhIne pheMkI deze. evI satya daSTi maLyA pachI mANasane mATe adhikAdhika satya pAmavAne mArga udhADe thaI jAya che. ane pachI te satya pUrato pUrI vaphAdArI sAthe, koI paNa pakSapAta, asvAbhAvika baMdhana, Teva ke kusaMskArone adhIna thayA vagara kaSAya zAnta karIne pairyapUrvaka je satyane grahaNa karaze tene vivekabuddhithI nirNaya karyA pachI, te satyane pitAnI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sari-pravRttione AdhAra banAvaze; jenA upara cAlIne te sva-para kalyANa karI zakaze. ene ja ApaNe darzana vizuddhi, daSTinI nirvikAritA, nirmaLatA ke samyagdarzananI avasthA kahI zakIe. jenI darzana vizuddhi thaI gaI haze, tevA mANasanI draSTi sArvatrika (vyApaka) haze, sArvakAlika haze, eTale ke prAcInatA ke navInatAnA mohathI mukata haze, samabhAvI haze. eTale ke tenI draSTimAM pakSapAtanI durbhAvanA, svatvamoha ke deSanI kALAza, duHsvArthanI badabo agara to saMskAronI AMdhaLI gulAmI nahi hoya. tenI daSTi sApekSavAdI haze eTale ke te dareka vastune judA-judA dRSTikoNo, pAsAMo ke apekSAothI athavA vibhinna aMgothI tapAsaze, abhyAsa karaze. tenI daSTi samanvayavAdI eTale ke Adarza ane vyavahAra, kartavya ane adhikAra vagereno samanvaya ke samatulA karavAmAM niSNAta haze, tenI daSTi zraddhA ane buddhi bannene sAthe laIne cAlaze. te parathI mAMDIne jagata sudhI badhI samasyAone vizvavyApaka daSTikoNathI joze, vicAraze ane vyApakanIti-dharmanI daSTie tene ukela zodhaze; e ukela zodhavAmAM te prANimAtranA hita sudhInI vizALa daSTi rAkhaze. darzananI azuddhi ke vikAra e ja che ke jyAre koI samasyAne sAMkaDI ane duHsvArthanI daSTie jovAmAM Ave che, pitApaNAnA meha ane mUDhatAone lIdhe bhramane zikAra banI javAya che, dareka vicAra, darzana ke dharmanA vAkyane mAtra eka ja pAsAMthI, eka ja apekSAthI, tenA eka ja aMgane jovAmAM Ave che, buddhi dvArA zuddhatarkane badale kAM to pitAnI nabaLAI DhAMkavA mATe khoTA takaeN calAvavAmAM Ave che, kAM to AMdhaLI zraddhAne vaza thaI cAlavAmAM Ave che; je vastu asatya che, aMdhavizvAsathI prerita che, tene kalyANakAritAnI sAthe pitAnA TUMkA svArthavaza joDI devAmAM Ave che agara to ahaMkAravaza pite je mAne che, temAM bhUlanI saMbhAvanA ja nathI, te ja satya che, ema mAnI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjA pAse rahela zuddha satyane avagaNAvAmAM Ave che. A ja jhera che, maLe che ke vikAra che. je mANasanA darzanane azuddha banAvIne jagatamAM dharma, saMpradAya, rASTra, jAti, vicAradhArA ke vAda vagerene nAme aneka anartho saryA kare che. evI asatya daSTithI mANasa dareka vAtamAM asatya daSTie ja vicAre che, asatya pariNAme ja pahoMce che. te bhaya, pralobhana, khoTI kalpanAo, aMdhavizvAse vagere upara AdhArita kheTA siddhAntane Azraya laIne janasamAjane khoTI rAha cIMdhe che. darzananI azuddhivALo mANasa vicAronI anizcitatA ke vicArone zuddha ane nizcita banAvavAnI anicchAne lIdhe be saMtoSa mAnIne dharmAcaraNa mATe niSkriya banI jAya che. AvI darzana vizuddhi mAtra pustako vAMcavAthI ke sAcI daSTi vagara satya ane asatya bannene samanvaya karavAthI, agara te khumatI vRtti dvArA samanvaya sAdhavAthI nathI AvatI. jema lehIne bagADa mAtra bAhya upacAra karavAthI dUra nathI thato paNa raktazuddhi karavAthI thAya che tema darzana vizuddhi sarvAgI vyApaka daSTivALA puruSonA saMparkathI, janasevAnA vividha kAryonA anubhavathI, dRSTizuddha ane tarkazuddha sAhitya vAMcanathI, temaja vicAraNa, gaveSaNa, ciMtana, nirIkSaNa, parIkSaNa, zodhaLa, manana, vizleSaNa, viveka, samyaka nirNaya ane nirNata upara zraddhAthI thAya che. eTalA mATe ja sAdhusAdhvI zibiranI pravacanamALAmAM "darzana vizuddhi" nAmane eka svataMtra viSaya rAkhavAmAM Avyo hato. e aMge pravacana karavAnuM bhAre phALe AvyuM hatuM. pU. munizrI saMtabAlajI mahArAja jevA ArSadRSTA puruSanA sAnnidhyathI mane je kAMI daSTi maLI che, tenA AdhAre meM A viSayanA judA-judA 15 muddAo upara pravacana karIne TUMkamAM chaNuvaTa karI che. Ama te A viSaya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bahu ja vyApaka ane gaMbhIra che, eTale hajAre pAnAmAM paNa enI chaNAvaTa ochI paDe, paraMtu mane khAtarI che ke Ane TUMka sAra A pravacanamAMthI maLI zakaze. eka rIte joIe te zibiranAM badhA ja viSa paranAM pravacane darzananI vizuddhi mATe ja che; ane A viSaya e badhAne karoDarajaju che. pravacane kevAM thayAM che, tene nirNaya te huM vivekI vAcako upara ja choDuM chuM. A pravacanenA saMpAdanamAM zrI gulAbacaMdabhAI e sUma parizrama lIdho che. A pustakathI vAcake pitAnuM darzana nirmaLa banAvaze, vicAra ane bhAvanAo zuddha karaze te huM mAro prayAsa sArthaka samajIza. suSu kiM bahunA ? DAlamiyAnagara tA. 12-3-64 muni nemicandra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a nu ka ma Na kA 1 dharmane nAme aMdha vizvAsa 2 devadevIonAM nAme mUDhatA 3 guru - mUDhatA-1 4 guru - mUDhatA-2 5 dharma- mUDhatA-1 6 dharma - mUDhatA-2 7 zAstra - mUDhatA 8 loka-mUTatA 0 AstikatA - nAstitA 10 IzvaravAda- anIzvaravAda 11 yuga sAdhanAnuM tattva 12 sAdhanAnA vividha aMgemAM viveka 13 ekAMgI AtmavAda 4 vahevAramAM vyaktivAdI vicAradhArAo 15 vyApaka satyanuM darzana 1ra0 135 15ra 167 183 204 218 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ciMtana vyakti ane samAja baMnethI para eka dharma che. e dharma tarapha najara rAkhIne ApaNe cAlavuM joIe. vyaktine bacAvavI e jema ApaNuM sUkSma kartavya nathI, tema ja samAjane bacAva e paNa ApaNuM kartavya nathI. eka mAtra dharmane-mAnavatAne bacAvavI e ja ApaNuM sauthI moTuM ane zreSTha kartavya che. je vicAra AcaraNamAM pariNamatuM nathI te vicAra nahi paNa taraMga che. evA taraMgomAM rAcavuM sAruM nathI. sAce vicAra haMmezAM mAnavanA puruSArthane prere che ane AcaraNamAM mUta banI pAMgare che. jIvana e eka bhagavAnanI bheTa che. asala kiMmata tenI ja che. paNa tene ratnamaNi banAve, tenI upayogItA vAra, tene UMcI kiMmata ApavI e badhuM kAma dhamanuM che. jIvanane kRtArtha karavAnI kalA tenuM nAma ja dharma. dharma kalA jeTalI UMcI eTale aMze e jIvananuM mAMgalya, jIvananuM sauMdarya ane jIvananI upagItA vadhAre che. BR Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [1] dharmane nAme aMdhavizvAsa * mANasamAM zraddhAnuM tattva khUba heya che. paNa te zraddhA sAthe je buddhi na hoya te te aMdhazraddhAmAM pariName che. te zraddhA sAthe je sAtvika buddhine saMga na hoya te e zraddhA azraddhAmAM pariName che. AvA azraddhALune paNa koIka prakAranI zraddhA rAkhIne cAlavuM ja paDe che. jagatamAM be prakAranI vastuo che. eka Idriyagocara ane bIjI atIndriya. Idriya-gecara vastuone sahu svIkAra kare che tyAre atIndriya vastuone vizvAsa AptajananA vacanethI thAya che. keTalAka azraddhALa leke ema kahe che ke atIndriya vastuo upara zraddhA rAkhavI e aMdhazraddhA che. paNa kharekhara, Aptajane vaDe batAvelI dareka vastu uparanI zraddhA e kaMI aMdhazraddhA nathI. jemake AtmA, Izvara, svarga, naraka, karma ke hiMsA, ahiMsA vagere bhAvo, ene pariNAme ke cihnothI samajI zakAya che. atIndriyamAM nahIM mAnanArA loko paNa gaNita ane vijJAnanA siddhAMtone zraddhApUrvaka mAne che. paNa na joyelI vastune mAnavAne inakAra kare che. evI eka vyaktine koIke pUchayuM : "tamArA pitAmahane tame joyA hatA ?" nahIM." te paNa tame tene mAnazene?" temane e te mAnavuM ja paDaze. temanA siddhAMta pramANe temaNe pitAmahane joyA nathI eTale mAnavA na joIe. evI ja rIte vijaLI AMkhathI dekhAtI nathI chatAM paNa tenA pariNAma prakAza, tApa vagere uparathI vijaLIne mAnavI ja paDe che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TuMkamAM zradhdhA ane buddhi bannenI samatulA jaLavAI rahevI joIe. nahIMtara zradhdhA; aMdhazradhdhA ke azradhdhAmAM pariNamI jaze. AvI zraddhAne TakAvI rAkhavA mATe haMmezA sAre vaLAMka ApatA rahevuM joIe. traNa zabda ApaNI sAme AvyA -zradhdhA, aMdhazradhdhA ane azradhdhA. ghaNuM kaheze ke zradhdhA ane vizvAsa eka ja vAta che. paNa e bannemAM ghaNuM aMtara che. zradhdhA eTale kaI vastu pratiruci-pasaMdagI ke AkarSaNa, te sAmAnya che. tyAre vizvAsa eTale mAnyatA thAya che jemake dharmAdi vastuo prati mAnyatAne vizvAsa gaNAvI zakAya. tyAre pasaMdagI ke rucine zradhdhA gaNAvI zakIzuM. mANasamAM rahela zradhdhA-tattvane kaI ne koI avalaMbana ke Azraya joIe che. emAMthI mANase Izvara, dharma deva, guru vagere Azrayo svIkAryA. dareka dharmanI sthApanA janakalyANa mATe thatI rahI che. temAM dravyakSetra-kALa-bhAva pramANe parivartana-saMzodhana thavuM joIe. jyAre koi paNa dharmamAM saMzodhana thatuM nathI tyAre tyAM aMdhavizvAse pese che. tenAthI haThAgraha, durAgraha, atyAcAra, mArAmArI ane kApAkApI jevAM aniSTo vadhe che. eTale dareka sarvadharmamAM mAnanArA yAthIe traNa vastuone vicAra karavo joIe -(1) sarva dharma pratye Adara karavo; (2) sarva dharmonA sAra-tanuM tAraNa karavuM. ane (3) sarva dharmomAM peselA aMdha vizvAsa ane aniSTonuM nivAraNa ane sAdhana karavuM. Aje buddhivAdane yuga che. eTale koipaNa atIndriya vAtane tamAre yutithI, vaijJAnika daSTie siddha karIne, AjanA azradhdhALu yuvakonA magajamAM ThasAvavI paDaze. Ama paNa aMdhavizvAsa sAmAnya janatAnuM nukasAna ja kare che eTale je dhamanI zradhdhA vadhAravI haze te temAM saMzodhana parivardhana karyA karavuM ja paDaze. bAMdhelA pANI bagaDe paNa vahetAM pANI zudhdha thatAM rahe. e rIte dharmanA pravAhane vaheto ja rAkhave, te ja dharmanuM kalyANakArI rU5 rahI zakaze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApaNe keTalAka dharmanA nAme cAlatA navA ane jUnA aMdhavizvAsa dAkhalAo tapAsIe ! saphAI ane devIkepa jUnA samayamAM yuropamAM aMdhavizvAsanuM rAjaya hatuM. te vakhatanA yuropanA eka nagaranI A vAta che. tyAM loke mAnatA ke nagaramAM saphAI karavAthI devatA nArAja thaze ane nagarane nAza karaze. pariNAme Thera-Thera gaMdakInA ukaraDAo vadhavA lAgyA. aMte rogacALo phATI nIkaLe ane ghaNA loko mRtyunA moMmAM dhakelAvA lAgyA. AthI keTalAka yuvakone ciMtA thaI ke kaMIka karavuM joIe. rUDhicusta te "devakopathI AgaLa vicArI zakatA ja na hatA. yuvako DekaTara pAse gayA. temaNe pUchayuM : "zuM saphAI karavAthI devatA nArAja thaI jaze ?" " ne ame mAnatA nathI!DokaTaroe kahyuM. lokone e rIte kaho!" yuvakoe vinavaNI karI. " loko mAnaze nahIM ane UlaTuM amAre ghadhe bhAMgI paDaze!" temaNe sApha-sAda kahyuM. yuvako dharmaguruo pAse gayA. te temaNe paNa Avo ja javAba Apo. yuvako nirAza thayA na hatA. temaNe kammara kasIne gaMdakI sApha karavI zarU karI. loke gALo bhAMDavA lAgyA. paNa aMte nagara sApha thayuM. rogacALo baMdha thayo ane deva paNa nArA ja na thayA. ' lokone Akhare samajaNa paDI ke saphAI karavAthI deva nArAja thatA nathI. A aMdhavizvAsa te nagaramAMthI gaye. dharmanA kAraNe mAnava dharmanA parivAramAM eka vastu ghaNIvAra ane vyApakapaNe jovAmAM Ave che. rAta ane vaNa uge ane bIjA halakA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharma moTA bhAge paraMparAthI maLato heIne tene vArasAgata maLe che. evuM nathI ke satya samajIne utkRSTa dharmamAM teNe agAuthI cokkasapaNe nakkI karIne janma lIdho che. e te tene vArasAgata maLe che. ethI koI evo dA kare ke mAre ja dharma UMce che ane bIje nIce che te te kevaLa AvA aMdhavizvAsanA kAraNe ja kare che. kaI paNa buddhizALI tevA dAvAne svIkArI zakaze nahIM. paNa; durbhAgye dharmAddhatA eTalI badhI phelAI gaI che ke anyadharmavilaMbIone mArI nAkhavA bALI nAkhavA vagere atyAcAra karavAnA prasaMge dharmanA nAme thAya che. dharmanA nAme ja ApaNA dezanA hiMdustAna-pAkistAna evA be bhAgalA paDyA. eTale dareka dharmanA vicAraka puruSo para enI javAbadArI rahelI che ke teo pitatAnA dharmamAM cAlatA AvA aMdhavizvAsane dUra karAve; saMzodhana kare. mahAtmA gAMdhIjIe kahyuM hatuM : "je je dharma pALatA hoya tene te dharmamAM cAlatA saDAne dUra karavAne, temAM saMzodhana karavAne tene pUrNa adhikAra che. huM pote sanAtanI chuM eTale sanAtana hiMdudharmamAM je saDe che tene dUra karavA ane saMzodhana karavAne mane pUro adhikAra che." mahAtmA gAMdhIjIe tema karIne batAvyuM hatuM. dharmanA nAme pApAcAre thaDA varasa pahelAM AcArya caturasena zAstrInuM lakhela "dharma ke nAma para" pustaka vAMcyuM hatuM. temAM sapramANa temaNe batAvyuM hatuM ke dharmanA nAme keTalAka atyAcAra, vyabhicAro, anAcAra, chetarapIMDI, daga, zoSaNa, dhRNA, mArAmArI, kApAkApI vagere aniSTo bhAratamAM ane bIjA dezomAM thayA che. ghaNIvAra AvuM vAMcyA pachI ema paNa manamAM thaI jAya che ke dharmathI jamatane phAyade thavAnA badale nukazAna thayuM che. eTale Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhamanI zraddhA vadhAravA mATe dharmanA nAme cAlatA pApAcArone rokavAnI, pharaja dharmaguruo ane sAdhusaMto upara che. madhyayugamAM ghaNA svArthI khristI dharmaguruo (pApa) svarganI huMDI lakhI ApatA. teo lokone kahetA ke ATalA rUpiyA Ape te svargamAM surakSita sthAna ane sukha maLaze. bheLA loko emAM bhoLavAI jatA. ApaNA dezamAM paNa tIrthanA paMDAo pitRone sadgati pamADavA mATe yajamAnone chetaratA hoya che. kharI rIte te A paMDAo eTalo paMDito-temanA upara samAjane sikSaNa ane saMskAra ApavAnI javAbadArI hatI. teo e javAbadArI mUkIne dharmane vecavAne vyavasAya laIne besI gayA che. zrI. ravibAbu cInanI yAtrAe gayelA. tyAre temaNe maMdiranA pUjArIone bALakone bhaNAvatA joyA. temaNe pUchyuM: "zuM bIjI nizALe nathI ke tame bhaNAve che?" temaNe kahyuM: "tame bhagavAna buddhanA dezanA thaIne Ama zA mATe kahe cho? tamArA dezamAM brAhmaNa paMDito upara gAmanA zikSaNanI javAbadArI che ne? amAre tyAM A prathA tyAMthI ja AvI che. gAmamAM koIpaNa vyakti abhaNa na rahe! e javAbadArI amArI che." tyAre ApaNe tyAM brAhmaNanI zI dazA che e temaNeja vicAravAnuM ja rahe che. dharmanA nAme vyabhicAra : dharmanA nAme devamaMdiramAM devadAsInI prathA thoDA varSo pahelAM pUrIthI laIne kanyAkumArI sudhInAM maMdiramAM cAlatI hatI. devamaMdiromAM kuTuMbanI pahelI kanyAne pharajiyAta devadAsI banavuM paDatuM. tyAM tene nRtya gIta vagere zIkhavADI, devane rIjhavavA mATe rAkhavAmAM AvatI; jethI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yAtrALu lokenuM mane raMjana thAya ane maMdirane poSaNa maLatuM rahe. dhIme-dhIme temAMthI vyabhicAra phelAte gayo ane devadAsInI prathA dharmanA nAme cAlatA vyabhicAranA aMdhavizvAsanA bhayaMkara pariNAma rUpe sAme AvI. aMte briTIza sarakAre kAyade ANuM te prathAne baMdha karAvI. Aje te e ke janatA jAgRta thaI gaI che. te chatAM paNa ghaNA kaLiyugI gurue kRSNalIlAne ethe ghaNuM bhaLI bALAone pitAnA paMjAmAM Aje paNa phasAvatA jovAmAM Ave che. dharmanA nAme balidAna : kalakattAmAM kAlimAtAnuM maMdira che. tyAM mAtAne rAjI rAkhavA mATe pADAnuM balidAna ApavAmAM Ave che. Aje paNa ghaNuM sthaLe bakare, kukaDe, vagere ne bali ApavAnI prathA cAlu che. kyAreka gAma upara ke kuTuMba upara koI Aphata AvatAM keTalAka loko, lokazraddhAne geralAbha laIne AvAM balidAne ApavAnuM sUcana kare che. temAMnA thoDAka dAkhalA A pramANe che - (1) saharAnapuramAM eka jaina bAIne bALaka thatuM na hatuM teNe ghaNuM bAdhA-mAnatA karI, paNa kaMI na vaLyuM. aMte eka dhUtArA sAdhue kahyuM: "koI bALakane mArI tenA lohIthI snAna karaze te bALaka thaze !" bALakanI dhUnamAM te bAI AvuM karapINa kArya karavA paNa taiyAra thaI. eka meLAvaDAmAMthI te eka nAnA bALakane phosalAvI ghare AvI ane bALakanuM gaLuM dAbI tenuM kAsaLa kADhI nAkhyuM. AsapAsanA lekone e vAtanI khabara paDI. pilisa AvI ane te gharanAM badhAne pakaDIne laI gaI. tene mRtyudaMDanI sajA thaI. kayAM ahiMsAnA saMskArovALA jaina bAI ane kayAM AvuM kALuM kRtya! banene meLa ja besatA nathI. (2) thoDAM varSo pahelAM paMjAbanA eka gAmamAM pUra AvyuM. jaLapralaya thaI gayo. koIke kahyuM "jaLa-devI nArAja thaI che ane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kutarAne bhega mAMge che." biyArA kutarAonuM AvI banyuM. paNa tethI jaLa-pralaya baMdha na thayo. aMte koIke sUcavyuM ke A bhaMgI lokonA pApe thAya che. te, loko temanI pachavADe paDyA. aMte rAjyanI daramyAnagIrIthI bhaMgI loko upara atyAcAra baMdha thayA. (3) thoDAka varSo upara rAjasthAnamAM paNa evuM banyuM hatuM. tyAM paNa harijana loko upara amUka rogacALAnA kAraNe zaMkA karavAmAM AvI ane atyAcAra thayA hatA. Ama dharmanA nAme jyAre che ane khAsa karIne mAnavabalidAnanI vAta Ave tyAre mAnavuM ke temAM koIkanI ucca graMthi (gaurava) uMdhI dizAmAM kAma karI rahela che; ane e balidAnane rokavuM joIe. dharma ane vividha tApamukti dharmanA nAme ghaNIvAra Adhi, vyAdhi ane upAdhi TALavAnA bahAne ghaNI vAta vahetI karavAmAM Ave che ane bhoLA loko temAM phasAI jAya che. thoDA vakhata pahelAM jhijhakAmAM eka devI pragaTa thavAnI vAta sAMbhaLI loko umaTayA hatA. aMte devI paNa gaI ane lokone aMdhavizvAsa paNa gayo. kaTakamAM eka evA yogIbAvA pragaTa thayA hatA ke teo janatAne jaDIbUTI ApI rogamukita karAvatA hatA. ghaNA loko tyAM javA lAgyA. ane tyAM kolerA phATI nIkaLyo. tyAre rogamuktinI vAta to dUra rahI thaNe loko dehamukita pAmavA lAgyA, tyAre te bAvA AvyA tema palAyana thaI gayA hatA. baMgALane eka kise che. rAjalakSmI nAmanI eka bAIne ghaNI mAM raheto hato. ghaNuM upacAra karavA chatAM te sAje na thayo. ane teNe eka tiSI mahArAjane pUchyuM. teNe kahyuM ke hamaNAM mRtyu-yoga che, pariNAme tene dhaNu marI zake che. pati-viyoganuM duHkha sahana thai Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zakaze ema mAnI te bAI bhajana-kIrtana karavAnA bahAne eka maMdiramAM gaI. te pAchI na pharatAM gharavALAone ciMtA thaI. savAre nadImAM eka zaba taratuM maLI AvyuM ane lokoe tene rAjalakSmInA zabA tarIke oLakhAvyuM. tiSanI vAta AvatAM hamaNuM bhAratamAM aSTagrahaganA duprabhAvathI bacavA mATe karoDo rUpiyAnI bega sAmagrIvALA ya yAda AvyA vagara rahetA nathI. AvI rIte zAMtinA nAme paNa ghaNI saMpatine dhUmADo thato jovAmAM Ave che. * evI ja rIte bAIbalamAM jaNAvyA pramANe nyAyane divasa varSa 12mAM paDe che. ane te divase jamatane aMta Avaze ema jANI keTalAka IsAI pAdarIonuM pahADa upara javuM ane rahevuM e paNa dharmanA nAme aMdhavizvAsa ja gaNAvI zakAya, dharmanA nAme jyAre AvI vAte aMdhazraddhALuo vahetI kare che ane te sAcI nathI nIkaLatI ke nIvaDatI; tyAre AjanA vaijJAnikayuganA mANase dharmazraddhA-vihoNA thatA jAya che. dharmanA aMdhavizvAsamAM bhAratamAM rahela dhUtAchUta paNa eka bhayaMkara aniSTa che. mahAtmA gAMdhIjIe e saDAne hiMdudharmamAMthI kADhavA mATe athAga prayatna karyA hatA. sarakAre kAnUna paNa banAvyo che : te chatAM gAmaDAMmAM haju AvA aMdhavizvAso cAle ja che ke harijanane aDavAthI ke temanI pAse besavAthI dharmabhraSTa thaI javAya che. ApaNe sarvadharma samanvayamAM mAnIe chIe eTale dareka dharmamAM peselA aMdhavizvAsane dUra karavA mATe prayatna karavAne ApaNane adhikAra che. tyAre ja dharmamAM peselA aMdhavizvAsa ane aniSTanA nivAraNu-saMzodhananI chellI prakriyA vaDe sarvadharma samanvaya siddha karI zakazuM. tyAre ja deza ane duniyAne ahiMsA-satyanI suMdara preraNA ApI zakazuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ carcA-vicAraNA zrI. pUjAbhAIe AjanI carcAne prAraMbha karatAM kahyuM: "UMTavaida UMTanI davA kare e rIte mANasane karavA kAI jAya te bhAre thaI paDe. evI ja rIte vAde vAde sAcA bhegA khoTA sAdhuo bhaLatA dharmanA nAme aMdhazraddhA temaNe phelAvI hovI joIe." zrI, mATaliyA : "dharmanI sAthe camatkAra, parace, rogamukita vagere bAbate evI joDAI gaI che ke jene lIdhe dharmanuM asala bAjue rahI jAya che. svAmInArAyaNa saMpradAya mULa cAritryamAM mAne paNa te chatAM amUka sthaLe hanumAna jApa vIthI bhUta-palita kADhavAnuM AvI ja gayuM. AvA dareka dharmamAM dAkhalA maLI Avaze. zrI. babalabhAI : "munizrInA vargo vakhate huM eka gAmamAM gayo hato. tyAM eka prayoga thatuM ke beDI paherIne hAtha lagADyA vagara kADhI zake te nirdoSa ane na kADhI zake te gunegAra. kharI vAta ema hatI ke nakuco udhe paherAya te na ja nIkaLe-Ama nirdoSane anyAya thavAne pUrepUro bhaya rahe che. AvA aMdhavizvAsa dUra karavA mATe jJAnavijJAnane vikAsa ghaNe ja jarUrI che. kheDA jillAmAM eka sthaLe pAMca khADA hatA. temAM pANI khAlI thatuM ja na hatuM. eka dahADe meM e khADAmAMthI pANI ochuM karatAM karatAM tene tAga lIdho. tenI saravANI bIje hatI tenI sAthe khADAne saMbaMdha hatuM eTale temAM pANI bharAyeluM rahetuM. have sAmAnya mANasane tyAM camatkAra lAgyA vagara na rahe, paNa samajAya che tenuM kharUM kAraNa dhyAnamAM Ave. ghaNIvAra ApaNe koI vAtanA UMDANamAM UtaratA nathI. UtarIe kharuM jJAna thaI zake : "vazIkaraNa"nuM mULa kAraNa mAnasika nabaLAI che. mANasa buddhithI vidAna thAya ke karmakAMDa-AcArathI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10. maMDalezvara thAya; tenAmAM mAnasika nabaLAI hevAne saMbhava che ane tyAM hIneTIjhama asara kare che. eTale jJAna ane vijJAna ja aMdhazraddhAne javAno saTa upAya che; ema mane lAge che." pra. DIsvAmI : "tamArI vAtane huM samarthana Apaza. IlorAnI guphAmAM vizvakarmAnI pUjA karavA mATe nAnA moTA bane mANase ne DadA upara UbhA rahevuM paDe che. tapAsa karatAM jaNAyuM ke DaTTA nIce haje che. temAM nAne Ubho rahe te pANI bharAya ane mATe rahe te pANI khAlI thAya eTale bane pUjA karI zake. zAhajahAMnI kabara upara e rIte pANI TapakatuM rahe evI vyavasthA kArIgare karI che. jethI uparanA bhAgamAM comAsAmAM pANI bharAI jAya paNa te TIpuM-TIpuM AkhuM varasa TapatuM rahe. AmAM ijanerI kaLAnI vizeSatA hatI. je kAraNa zodhavA jaIe to ghaNI bAbatomAM aMdhazraddhA dUra thaI zake?" zrI. babalabhAI : ethI paNa kaMIka vizeSa A aMge ema kahI zakAya ke vADAbaMdhI agara saMpradAya paNa aMdhavizvAsanuM nimitta hoI tenA cazmA paNa dUra thavA joIe. mAnava mana sthiticusta te hAyaja che, tethI jene mATe tene Agraha rAkhe te svAbhAvika che paNa temAM daSTi udAra hovI joIe. eTale sarvadharma samanvaya Teva rUpe nahIM paNa jJAnarUpe tevuM joIe. nahIMtara ghaNIvAra sArI vastu paNa nukazAna kare che. mANasanI jeTale aMze vivekazakti jAgRta thaze teTale aMze aMdhavizvAsa jaze. paNa te mATe TuMke rasto levAnI jarUra nathI. lAMbe gALe satata prayAga rUpe te thavuM jarUrI che. ApaNe ApaNA mATe sArA AcAra ane vicArono Agraha rAkhIe; paNa bIjA upara lAdavA jevI paristhiti na karIe te khUba ja vicAravA jevuM che. A aMge eTaluM kahI zakAya ke bIjAnA deSo joIne tenA upara tUTI paDavuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ enA karatAM tene dUra karavAne sakriya rIte zodhI tene e raste dhIme dhIme vALavo joIe. te AkramaNa rUpe nahIM paNa zAMtidAyaka parivartana rUpe AvavuM joIe. eTale zAMti sthApavAmAM anAgraha vRtti khUbaja jarUrI che." saMtabAlajI : "zrI. babalabhAIe be vAte khUba sUkSmatAthI samajavA jevI kahI che? -(1) sarvadharma samabhAva kevaLa zabdomAM nahIM paNa amalamAM Avavo joIe. eTalI hArdika udAratA hevI joIe (2) anAgraha vRttinI vAta. A bIjI vAtamAM eka vAta vadhAre che te viveka rAkhavAnI khAsa agatya. dA. ta. (1) mAe pitAnA bALaka ne AgamAM hAtha nAkhatAM joyuM te tyAM te zuM karaze? bALaka raDaze, tene nahIM game, gerasamajanA kAraNe ene dabANa lAgaze chatAM mA tene upADIne jaze! (2) evI ja rIte koI dArUDiye khADAmAM paDavA jato haze to na gamavA chatAM raste jate sajajana tene rokI ja leze ne? (3) keTalAMka aniSTo AkhA samAjane nathI dekhAtA paNa eka draSTAne dekhAya che. te te premabhAve samAjane bacAvI leze ne ! ahIM evuM moTuM dabANa ke mAnasika AkramaNa AkhAye samAja upara AvIne UbhuM rahe che ke jene lIdhe samAjanuM mAnasa tevA AgrahI purUSa upara prati-AkramaNa karavA prerAya che. sukArAta, Izu ane gAMdhIjIe Aja daSTie meTuM dabANa samaha upara karyuM ja hatuM. alabatta emAM Azakita na hoya tevI virala vibhUtine athavA taTastha AdhyAtmika saMsthAne ja Ama karavAno adhikAra heI zake. dharma paranA aMdhavizvAsonA tAraNa uparathI ApaNe e nIceDa tAravIe chIe ke game tevA moTAM ISTanA kAraNe paNa nAnuM aniSTa na ghUsavA devuM, koI anivArya prasaMge ghUsI jAya te jAhera karI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAzita lai levuM; jethI aniSTa sarva prakAre tyAM banIne rahe. te je dharma sAthe pesI gayelI aMdhazraddhAne dUra haThAvI zakazuM. aMdhazraddhA zabdane ApaNe eTalA mATe alaga pADIe chIe ke keTalAka atIndriya viSayo athavA ApaNuM anubhavonA viSayo na hoya tyAM ApaNe aMdhazraddhAne AdhIna thavuM paDe che. alabatta ene aMdhazraddhA kahevA karatAM anubhavo paranA vizvAsane lIdhe thayelI zraddhA kahIe to cAlaze. tyAM tarka cAlatA nathI ke calAvatA nathI evuM nathI, paNa ApaNe sabhAnapaNe ane svArtha vagara ema samajIe chIe ke "A purUSanI nava vAto sAcI paDI che te dazamI paNa sAcI paDaze. bhale Aje te vAta gaLe na Utare paNa bhaviSya tene karI dekhADaze!" Ane artha e nathI ke ta nahIM calAvavA; paNa aMte tyAM koInuM kalyANa nathI, ema samajI samAdhAna meLavavuM joIe. 15-7-61 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [2] devadevIonAM nAme mUDhatA dharmanA nAme aMdhavizvAsathI AgaLa cAlIe to jagatamAM jAtajAtanA deva-devIonAM nAme ghaNI mUDhatAo lekasamAjamAM jovAmAM Ave che. Ane ApaNe devamUDhatA kahIzuM. sAdhakanA jIvanamAM koIpaNa prakAranI mUDhatA vikAsane rUMdhanArI hoya che. evI ja rIte sAmAjika jIvana mATe paNa te bhayanuM sthAna che. upaniSamAM eka vAkya che - hiraNmayena pAtreNa satya syAvihitaM bhukhaM -eTale ke satyanuM mukha senAnA pAtrathI DhaMkAyeluM che. tene bhAvArtha e che ke satya paNa mUDhatAnA kAraNe AvRta thaI jAya che. keTalIka vAra sAdhakanA pitAnA jIvanamAM spaSTa darzana na hoya te samAjanuM cemeranuM vAtAvaraNa ane te tarapha dorI jAya che. jainAcArye samatabhadra "ratnakAMDa zrAvakIcAra" nAmanuM eka pustaka lakhyuM che. temAM pAMca prakAranI mUDhatA batAvelI che. tenA kAraNe samyakatva" upara AvaraNa Ave che. samyakatva eTale satya mArga upara AvI zradhdhA. A mUDhatA AvavAnuM kAraNa samyakatva-mehanIya kama che; ema kahyuM che. A pAMce mUDhatA A pramANe che :--devamUtA, gumakatA, dharmamUDhatA, zAstramUDhatA ane lokamUhatA. emAMthI atre devamUDhatA upara vicAra karazuM. koI paNa mUDhatAnuM kAraNa bhaya, jema ke vismaya hoya che. A mUDhatA calAvanAramAM hei zake ane temAM phasAI janAramAM paNa heI zake che. game te ekamAM bhaya, lobha ke vismaya heya te mUDhatAne vidhavAne AdhAra maLI jAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4. devamUDhatA AvI kayAMthI? te aMge thoDe vicAra pahelAM karI laIe. mANasa jema jema AgaLa vadhe che. tema tema tenI AgaLa divyatA Ave che. Izvara avyakata heIne te devomAM izvarane aMza kapIne cAle che. jemake agAu prAcIna kALamAM loko idra te vRSTino deva, varaNane jaladeva, agnine tejana deva, caMdramAne zItaLatAne deva, sUryane prakAzane deva mAnatA. dizAne rakSaNanI devI mAnatA ane vijaLIne zakita mAnatA. A badhA deva-devIo te kALane lokonA mate mAnavajAti mATe bahu ja upakAraka ane preraNAdAyaka hatA. ema paNa mAnI zakAya ke agamya sRSTi sAthe AtmIyatA bAMdhavA mATe paNa evI kalpanA karavAmAM AvI che. loko ene guNenA kAraNe pUjatA. paNa pachI dhULa pUjA bAkI rahI gaI. mImAMsakoe A badhA devenI -sAthe yajJane tALo meLavyuM. ane judI judI kAmanAo jeDIne lokone ' A tarapha preryA. svarga, putra, vRSTi, dhanasaMpatti, saMrakSaNa, piSaNa vagerenI kAmanA sAthe A lAMbAkALa sudhI cAlyuM. loko devone rAjI karavA pazuone homavA lAgyA. Ama sva-para-kalyANanI bhAvanA cAlI gaI. AgaLa jatAM bhUta, yakSa, preta, DAkaNa, zanizvara, bharava, kAlI, bhavAnI, zItaLA vagere judI judI jAtanA devenI loko mAnatA karavA lAgyA. kharekhara bhUta, preta, yakSa vagere tane mANasanA kalyANa mArganI-sAdhanAnI kasoTI mATe hatA. paNa teNe nabaLA paDIne temanI - sahAyatA mAgI ane te parAvalaMbI thaI gayo. jenasamAM zrAvake mATe eka vizeSaNa che-"asAIjaja-devA" eTale ke devonI sahAyatA na lenArA. devo te evA AtmabaLonI kasoTI karIne temane namana karatA. paNa, te tattva bhUlAI gayuM ane bhaya ke lAlacanA kAraNe mANasa devene vaza thato gayo. tyArabAda vIrakALa AvyuM. loko jenAmAM sAhasa ane zakita jotA tene pUjatA. A pUjananuM prayojana te temanA jevA vIra ane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAhasI banavAnuM hatuM. paNa e badhuM bhalAI gayuM ane bahAranI pUjA thavA lAgI. hanumAna jevA vIra thavAnA badale DaranA samaye kevaLa hanumAna-smaraNa karavuM evI ja rIte rAmadevajI, pAbUcha, gogAjI vagere devanuM pUjana vIratAne lIdhe thayuM. enI pAchaLa evA ghaNu dhati cAlavA lAgyA ane svArtha sAdhavA mATe ghaNI managata AkarSaka vAto tenI sAthe vahetI thaI. e ja samaye guNa-pUjAno kALa paNa zarU thayo-lakSmI, sarasvatI, mahA deva, gaNeza, brahmA, viSNu vagere devonI upAsanA paNa zarU thaI. emanA guNe je samAja mATe upayegI hatA tenuM ciMtana karavAnA badale loko sthULapUjA sakAraNa karavA lAgyA; thoDe pUjA ane vadhAre AzA karavA lAgyA. eja rIte pitare ane kuLa devatAonI pUjA zarU thaI. gharanA pitara, mAtAo, kuLadevIo vagerenI pUjA loke alaga-alaga nAme karavA lAgyA. A badhI upAsanA ke pUjA, bhaya ane lobha khAtara ja moTA bhAge cAlavA lAgI ane Aje paNa cAle che. A pachI gurupUjA paNa pracalita thaI. loko gurune paNa deva tarIke pUjavA lAgyA. datAtreya temaja bIjA dharmaguruo vagerenI pUjA cAlI. AnuM vizeSa vivecana guru-mehatAnA viSayamAM karIzuM. paNa, ATalethI mANasane saMtoSa na maLe. svAthI lokoe pitAnI peDhI calAvavA mATe devatAonA moTA moTA maMdire baMdhAvyA. tathA tyAM pratiSThA, pUjA, bhAga ane saMgIta bhajana vagerenA ADaMbare zarU thayA. prAraMbhamAM te maMdira baMdhAvanAre bhakitabhAve maMdira baMdhAvyuM hoI zake paNa AgaLa jatAM te eka kArobAra karatI saMsthA banI gaI alaga dharmo ane de have alaga dharmomAM paNa deva-pUjA ane vicAra karIe... Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jemAM cAra jAtinA deva batAvavAmAM AvyA che -(1) bhavanapati, (2) vANavyaMtara, (3) tiSI, ane (4) vaimAnika. bhavanapatimAM moTA bhAge pravRttinA devo che. vANavyaMtaramAM yakSa, rAkSasa, bhUta, pizAca vagere Ave che. jyotiSamAM sUrya, caMdra, graha, nakSatra, tArAo che, ane vaimAnikomAM vimAnamAM rahelA de che. jainomAM devatA karatA mAnava janmanI mahattA upara vadhAre bhAra mUkavAmAM AvyA che. A badhA devanA maMdire nahotA. paNa madhyamakALathI lekapravAhamAM taNAIne temaNe paNa laukika devane mAnavA ane pUjavA zarU karyA. bauddhomAM devatAonuM varNana levA chatAM, mANasane vadhAre mahatva ApavAmAM AvyuM che. eTale tyAM buddha sivAya bIjA devane pUjavAmAM na AvatA paNa pAchaLathI tAMtrika saMpradAyanA paricayanA kAraNe tathA lokone vadhAre AkarSavA mATe bIjA devanI pUjA thavA lAgI. islAma dharmamAM eka mAtra allAha-Izvara sivAya bIjA koInI upAsanA karavAmAM AvatI nathI. enuM kAraNa hajarata muhaMmada payagaMbara sAhebane, kaSTo sahIne arabastAnamAM pracAra karavA mukhya che. te vakhatanA lokomAM dararoja Thera-Thera asaMkhya deva-devIonI pUjA cAlatI hatI. loke ghaNA vahemo ane mUDhatAmAM phasAyelA hatA. tyAre hajarata sAhebe te lokonI mUDhatA dUra karI ekezvaravAdane pracAra karyo. te chatAM ghaNuM pIra-phakIranI majAra ane daragAhIne pUjavAnuM temanAmAM paNa cAlu thaI gayuM che. isAI dharmamAM yuropa vageremAM khUba aMdhavizvAsa cAlatuM hatuM. tyAM sukarAta jevA mahAna vicArakoe eka mAtra Izvara tarapha lokene vALI aMdha-vizvAsathI dUra karyA. Aje meTA bhAge te deva-devIonI pUjA baMdha che paNa pAchaLathI thayela keTalIka sAdhvIo ane sAdhuonA nAme alaga maTha ane mUrtionI pUjA tyAM paNa cAlu thaI gayAM che. jarathustra dharmamAM te agninI upAsanA tathA prAkRtika devonI upAsanA guNanI draSTie karavAmAM Ave che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hiMdudharma aMge te ApaNe agAu savistArathI badhu tapAsI gayA chIe. devabhUtAnA prakAra : uparanI pUjA ane upAsanAonAM uMDANamAM devamUDhatAnA pAMca kAraNe pragaTa thAya che -(1) devabhrama, (2) rUpabhrama, (3) kayAcanA, (4) durUpAsanA ane (5) paraniMdA ane vistArathI samajIe. | devabhrama H bhaya, moha ke aMdhazraddhAthI prerAIne koIne deva mAno e devabhrama che. jema lagnagALAmAM loke, ITa, khAsaDAM ke patthara amuka jagyAe rAkhI ropI de che. pachI aMdhazraddhAnA kAraNe navadaMpatine tyAM namAve che. eja rIte bhUta, pizAca, zItaLA vagerene deva mAnIne pUjavA e paNa devabhrama che. bhaya, meha ke aMdhazraddhAne vaza thaIne sakAraNa AzA sAthe Izvarane pUjavo e paNa devabhrama che. tyAre vicArapUrvaka, anAsakata ke AzArahita thaIne Izvarane mAnava e devabhrama nathI. mUrti e devonI upAsanA karIne temanA guNo jIvanamAM pragaTAvavAnuM avalaMbana che; paNa te kArya mUkIne mUrtine ja sarvasva mAnIne cAlavuM e bhrama che. tyAM devonA guNe addhara rahI jAya che ane bAhya pUjA-bhegane pradhAnatA maLe che ane aMte je vadhAre paisAno bhoga dhare ke bolI bele-evI beTI pratiSThA paisAnI tyAM thAya che; e beTI rIta che. "mUryA mati mataH pUjA-mUrta vaDe mUrtimAM sthApita (mUrtimAna) devenI-guNanI pUjA thavI joIe. mUrti e eka jAtanuM te te denA guNone vAMcavAnuM pustaka che. jemAM eka pustakanA vAMkAcUkA akSaro uparathI teno artha grahaNa karAya che. tema mUrtinA AlaMbane denA guNo chavanamAM vikasAvavAne bhAvArtha grahaNa karavA joIe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' rU5maH devatAonA vAstavika ane mULa guNane bhUlAvIne temanAmAM kalpita ane nirUpayogI guNonuM AropaNa karI, temanA rUpane upayogI nahI rahevA devuM e rUpabhrama che. jemake amUka devane traNa meM che; amUkane cAra che ke amUkane cha che. koI deve AMgaLI upara pahADane Ubhe rAkhyo hate; mahAdevanA gaLAmAM sApa, keza upara caMdramA, trinetra, ane gaMgAdhArA-A badhI kalpanAo rUpabhramane AbhArI che. AvA rUpabhrama pAchaLa alaMkArika kalpanAo hoya che. teno paDade cIrIe to temanA ujajavaLa svarUpanAM darzana thaI zake che. jemake mahAdeva eTale ke ziva rAgadveSane jItanArA hatA, temanI cemera videzI zatra rUpI sarpo gherAyelA hatA te chatAM temanuM mana caMdramA jeTaluM zAMta hatuM ane temanI pAse vivekarUpI tRtIya netra hatuM; ne Ama manAya te te A rU5krama maTI jAya. evI ja rIte viSNunA cAra hAtha ane cAre hAthamAM kramaza: zaMkha, cakra, gadA ane padma Apela che. tenuM vAstavika rUpa e che ke viSNu eTale vyApaka lekasamAja-purUSa, evA samAjanA cAra hAtha samAna cAra aMge te brAhmaNa, kSatriya, vaizya ane zudra che. brAhmaNanuM pratIka zaMkha che-te samAjane jAgRta kare che. vicAra Ape che jJAna Ape che. kSatriyanuM pratIka gadA che. te samAjanuM rakSaNa kare che; nyAya Ape che. vaizyanuM cihna pA che lakSmI kamalAsanA che eTale ke samAjamAM vasya nirlepa rahI te lakSmIne sarvavyApI kare che ane badhAne sukhI kare che. cothuM cakra te zudra lakenA zramanuM pratIka che. cakra pharatuM rahe tema zrama paNa cAlu ja rahevo joIe. samAjanA karma ane zramanA pratIka purUSa rUpe viSNunuM A svarUpa kharUM che. tenA badale temanA caturbhuja rUpane ja mahatva ApavAmAM Ave che te rUpabhrama gaNAze. jyAM guNone bAjue mUkIne beTA bAhyarUpane pakaDIne besI javAmAM Ave te te rUpabhrama che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghaNA dene te taddana UMdhI rIte ja cItaravAmAM Ave che. jemake vItarAgadeva ke jemane kaMI paNa vastra ke parigraha na hatAM temane kapaDAM ghareNuM paherAvIne mAnavA vagere mUDhatA paNa rUpabhramamAM Ave che. kayAcanA : upAsanAne vAstavika artha te AcArya hemacaMdrAcAryanA zabda pramANe -"teva saparyAstavajJAparipAlanama" eTale ke ApanI sevA ApanI AjJAnuM pAlana karavAmAM che, eTale ke Apane anusarIe te amAro uddhAra thAya "tenA badale Aje devone rAjI karIne jAtajAtanI yAcanA-mAnyatA karavAmAM Ave che te yAcanA che. saMtAna, dhana, vijya, zatrukSaya vagerenI yAcanA kayAcanAmAM AvI jAya che. deve pAse regaharaNa ke saMtAna-prAptinI yAcanA karavI te paNa ayogya che; kAraNa ke te devone e dhaMdho nathI. paNa AvA samaye bhagavAnane ke devane yAda karavA jethI bimArI sahevAnI tAkAta AvI jAya athavA vizvabaMdhutvanI bhAvanA pedA thavAthI satAna meha naSTa thaI jAya te judI vAta che. te uparAMta bhakti ke bhAvanA vase. "jagatanuM kalyANa kare ke amAro uddhAra karo ke tamane anusaravAnI zakita Apa !" AvI nirmaLa bhAvanA e kAcanA nathI " durapAsanA : saMyamane naSTa karanArI upAsanA te durUpAsanA che. AmAM devanA nAme pazuvadha, madyapAna, jhaMjhAvAta, AtmaghAta ke narabali vagereno samAveza thAya che. ahIM jenA nAme karavAmAM Ave che te aMbA-jagadaMbA eTale AkhA jagatanI mA che-te pitAnA saMtAnanuM zA mATe bhakSaNa Icche? ema vicAratAM jaNAze ke A badhuM dhatiMga che. paraniMdA: evI ja rIte potAnA saMpradAyanA mohane vaza thaI bIjAnA devanI niMdA karavI e paranidA nAmanI devamUDhatA che. jema viSane mAnanAra zaMkaranI ane zaMkarabhakto viSaNunI niMdA kare che. AvI paraniMdAthI devopAsanA thatI nathI. pitAnA deva pratye AkarSaNa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hoya te svAbhAvika che paNa tene atireka bIjAne utArI pADavA mATe thatuM hoya te yogya nathI. jemAM paraniMdA thAya tevI prArthanA ke pravacana na karavo joIe. AmAM niSpakSa samAlocanA apavAdarUpe che. A pAMca prakAranI devamUDhatAthI dareka sAdhake bacavuM joIe. tema ja pitAnA ane samAjanA vikAsa mATe A mUDhatAne toDavA mATe enI sAme saMgaThita daDhatA keLavavI joIe; te ja unnati thaI zakaze. carcA-vicAraNA zrI devajIbhAie carcAne prAraMbha karatAM kahyuM :-"mArI uMmara te vakhate 21 varSanI haze. amAre tyAMnA rAjagare "pitara naDe che." ema kahI caNAnA loTanI geLIo pArakhAM mATe taravA mUkI. te na tare paNa anAja vadhAre ApIe eTale te tare." meM temane bheda jANa lIdhA. keTalIka gegI nakkara hatI. ane keTalIka polI hatI. meM temane e prayoga karI batAvyo pachI vadhAre loTa mAMgavA mATenI temanI e yukita temaNe baMdha karI. - evI ja rIte eka jainamuni paNa camatkAra karI dekhADe che. ane rAjA-mahArAjA temanI pAchaLa phare che, evuM jANyuM. huM temane maLe. mane javA mATe temaNe jAtajAtanA prayogo karyA. meM temane sApha kahyuM: "A tamArA jaina-sAdhu AcArathI viparIta che. jenA AgamamAM tene pApa kahyuM che." munizrIe kahyuM : "nA, e to vidyA che. eka mahArAjAne meM cihno joIne kahyuM ke temanI jamaNu sAthaLamAM amUka cihna che ane te kharUM nIkaLyuM. temane mArA upara zraddhA vadhI. pariNAme mAMsAhAra, zikAra vagere huM choDAvI zako. te te dharma che ne?" Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : mane zraddhA na beThI. aMte eka gAme jayAre temane mUkavA gayA tyAre mane potAnA tarapha vALavA mATe temaNe be prayogo karyA. pahele prayAga e hatuM ke sAta cIjo bAjue mUkavI temAMthI eka paNa vastu koI upADe. A tarapha sAdhujI te ja nAma lakhe. prayoga zarU thayo paNa vastu bIjI nIkaLI; nAma bIjuM lakhAyuM. bIjo prayoga e hatuM ke temanI pAse nara-nArInA phoTA hatA. temAM amuka nizAnI kare te narane ja phoTo Avate ane amuka nizAnI karatAM nArIne pheTo Avate. meM pUrvavat saMkalpa karIne paMcaparameSThInuM smaraNa karyuM, ane temanI vAta A vakhate paNa khetI karI. " eTale temaNe kahyuM : " tame te trATaka sidhdha karyuM lAge che. tame mArA karatAM paNa AgaLa vadhI gayA." meM kahyuM : "evuM kaMI nathI. meM te navakAranuM ja smaraNa karyuM hatuM. mArI pAse bIjI koI vidyA paNa nathI." A badhA uparathI mane te spaSTa lAge che ke niHsvArthatA ane nIDaratA hoya te vahema ane pAmaratA cAlI ke calAvI zakAtA nathI." zrI. puMjAbhAI : "pachAta komomAM AvuM ghaNuM cAle che ane tyAM kaI kharuM kahevA jAya to tene mAra paNa paDe che. eka rAmAnaMdI bAvAe mArUM vaheme virUddhanuM bhajana gAyuM hatuM ke temane mAra paDela ane kahyuM: "tuM amArA devanI niMdA kare che !" eTale nIDara thavuM jarUrI che. hamaNAM saurASTramAM eka sarapace paDakAra karelo tethI mane AnaMda thaze. suratanA eka gAme meM paNa Avo paDakAra phekelo. mArA yajamAnane mAruM sAhasa vadhAre paDatuM lAgyuM paNa pAchaLathI koI na pragaTa thatAM temane mArAmAM zraddhA beThI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 A aMge satata pracAra thavuM joIe. jJAnanI skUlo davA mATe davAzALAo, temaja Adhunika sAdhane vadhatAM A badhuM javuM joIe" zrI, savitAbahena: "paNa kaIka vastu te che e nIcenA be dAkhalA uparathI bhAre mAnavuM paDe che ! pahelo dAkhale che eka bhUvAne. teNe ukaLatA telanA tAvaDAmAMthI amArAmAMthI eka mANasa pAse pUrI hAtha baLIne kaDhAvI paNa tene kaMI na thayuM. paNa, bIjA koI pUrI na kADhI zakayA. bIje dAkha che; eka jaina grejyueTabhAIne. temano prema brAhmaNa kanyA sAthe thaye paNa te na paraNI zakI. aMte jainabhAIe nAtamAM lagna karyA. navI bAIne brAhmaNa kanyA vaLagI. navI bAI taddana bhaNelI na hatI chatAM brAhamaNa kanyA jema phaTaTa aMgrejI bolatI hatI. pelo bhAI paNa marI gaye, bAI paNa marI gaI ane brAhmaNa bAI paNa pachI vaLagADa cAle gaye. AnuM zuM kAraNa haze? sabhAIoe carcAmAM bhAga lIdho ane sAra nIkaLe ke bane kAraNomAM mULa to mAnasika nabaLAI che. zraddhA majabUta hoya to tyAM AvA prasaMga na bane; jemake devajIbhAie jena sAdhu aMgenA bane dAkhalAmAM dekhADI hatI. eTale mana majabUta karavuM joIe temaja satya ane cAritrya jIvanamAM pragaTAvavAM joIe. eja vastu saMgane vaDe samAjamAM Ave ane svArtha, bhaya lAlaca ke pAmaratA ghaTe te A vahemo aTakI paDaze." De, maNibhAIH "purUSoe pitAnAM bairAomAM A bAbate dUra karavA prayatna karavo joIe. mArI sAsune "vIra' AvatA hatA. te bhUvAnI vAta mArI patnI paNa emaja mAnatI hatI. aMte ekavAra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 bimAra bAbA mATe koi tiSIe grahazAMtinI vAta karI paNa DokaTarI IlAja vaDe vAyuprakopa zAMta thatAM tene (patnIne vahema dhIme-dhIme dUra thayo. zrI. puMjAbhAIH "meM ekavAra eka bhuvAne kahyuM: devI te saMskRta jANe che mATe saMskRtamAM vAta karI te saMskRtamAM javAba Apaze." teNe mane kahyuM : "bhalA bhAI! A te cAle tyAM sudhI cAlavA devAnuM che !" eTale zraddhAne pravAha AMdhaLe dorAya che. tene sIdhe deratAM zaktizALI zraddhA pedA thAya che. pachI koI bhaya ke vahema rahetuM nathI." zrI. baLavaMtabhAI : "ekavAra me mAtAnAM nALiyera pheMkI dIdhelAM. paNa mAMda paDe eTale mAe kahyuM ke nALiyera pheMkavAnuM A pariNAma che. aMte mAnI khAtara paNa e nALiyera lAvI pratiSThA karavI paDI." AjanI carcAnuM tAraNa e nIkaLyuM ke vaDIlothI aMjAIne vahema, pAmaratA, lAlaca vagerethI paNa deva-devIonI mUDhatA na AvavI joIe. bAkI svadharma, nAta ke kuTuMbamAM parAkramI strI-purUSothI preraNA laIne guNane vikAsa kare, e judI vAta che. vamUDhatA nivAravA sATa upAya : [zrI mATaliyA 22-7-61 nA divase davAkhAne javAnA kAraNe hAjara na heIne temaNe devamUDhatA viSaya upara potAnA vicAro tA. 29-7-11 nI carcAmAM rajU karelA. viSayanA saMdarbha pramANe tene ahIM rajU karavAmAM Avela che. - saM. ] zrI. mATaliyA : "jaina dharma pALanArAM kuTuMbamAM uchera thaze heIne; devayoni che; paNa te pUjanIya nathI; tenI pUjA dharma-vireAdhaka Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che evA saMskAro magajamAM hatA. svAmI sahajAnaMda ane maharSi dayAnaMda aMge vAMcIne e vicAre daDha thayA hatA. temAM paNa kAlinuM vikrALa svarUpa ane pADAMnuM balidAna vagere vAMcIne tiraskAra thayo hato. emAM rAmakRSNa paramahaMsa upara prema ane teo kAline mAtA kahetA eTale saheja Azcarya thatuM. temAM sarvodaya-saMmelana vakhate mAre jagannAthapUrI javuM paDyuM. jyAre kalakattA pahoMcyA tyAre belura maThamAM javAnI IcchA thaI AzramamAM pahoMcatAM ekAeka kAI e bhAva UbharAyA ke mitrone pUchayuM : "AzramanI hada AvI ke!" mitroe "hA" kahI, eTale gaMgAmAM nahAya. agAu gaMgA-snAna mane rUDhi lAgatuM. paNa tyAM nahAya eTaluM ja nahIM " maiyA"nA jApa jema "rAmakRSNa zaraNaM prapa ane jApa paNa japavA lAge. pachI jevI mArI najara kAlinI mUrti upara paDI ke te saumya lAgavA mAMDI ane pANImAM DhekuM gaLe tema huM gaLavA mAMDyo. mane tyAMthI khasavuM gamatuM na hatuM paNa mitre tANe gayA. haju paNa e AsvAda bhUlyo nathI. tyArapachI kacchamAM munizrI saMtabAlajI pAse gayA. tyAM bhUjamAM "mAtAnA bhakta" eka bahenane maLyA. temanI sAthe bahucarAjInA darzane gaye. mane tyAM " " ja lAge. have dakSiNezvara-belura maThamAM manamAM je ALuM thayuM hatuM te zuM ane ahIM " "ne " " dekhAya te zuM ? ekabAja mithyAtvanI je bhIti hatI te paNa gaI ane AMdhaLI zraddhA paNa gaI - tyArathI huM navI rIte vicArato thA. duniyAnI varatumAtrAmAM mane nIcenA nakazA mujaba cAra prakAra dekhAyA. ene traNa rUpe paNa mAnI zakAya. tene vijJAnavALA satya eTale kAyade athavA prayoganI kaseTIe jue che. samAja-sudhArake ziva eTale kalyANasvarUpane jue che. to kaLAkAro ene saMdare eTale saundaryanI daSTie jue che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nakaze vyakita ? pa .. vAyu | jala agni | pRthvI AkAzadhAvA uSA | kAma | sUryacaMdra Ida Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat gatikArya- rasAyaNika prakAza sAdhaka zakti-kavatA zakti TakatA uSNutA aNuzakita Izvara zikata | sviprekSaNa padArtha- nAda-gatinAM ! " cuMbakIya jAtIya zakti - jIvananirmANa | meja tAva AkarSaNa parivartana zakita zIlatA ! bahurA , tulajA annapUrNa kukaDA paMcAyaNI ! sapanI mahAlakSmI ! sarasvatI | durgA | aMbA ! kAlI ! bhavAnI 4. tatvajJa rU5 | sparza | rasa tabhAtrA. gaMdha zabda tatpAtro tabhAtrA 25,raMga, tanmAtrA tabhAtrA ' umA dizA | mana | kALa ! ahaMkAra www.umaragyanbhandar.com purUSArtha yajJa-sevA | dAna ! udhama | jJAna | kRtaniyama vAtsalya : abhaya namratA ane krAMtadaSTi samapaNa Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AthI spaSTa lAgyuM ke caitanyanI jJAnadazAmAM mAnanArA jena- darzanamAM bhautika daSTine mithyAtva mAnavAmAM Ave te sahaja svabhAva che. kaLA svataMtra paNa khIle, paNa kalAne vepAra cAle che te parataMtra ane nakalI banI jAya. A uparathI eka dAkhalo ApuM ke thI devamUDhatAne samAjamAMthI hAMkI kADhavA mATe ame mitre zuM karIe chIe tene khyAla Avaze. ekavAra eka kutarAne galA-mahArAja banAvyA. gAmegAma sAme thAya; sau prasAdI khAya. ame paNa mAlaparA lAvavA sAme gAma gayA. tarata bhUvAe bolyA :-"are mAlaparA ke mATaliyAne bhAra zo ? dAMta deTe vaLI gayA eTale galA mahArAja upara mATaliyAnI AsthA beThI. tethI levA AvyA che." meM tyAM jaIne kahyuM: "galA mahArAja te vibhUti che ne". bhUvAH "che ja te!" meM kahyuM: "te kutarA tarIke hADakAM-mAMsa na khAya ane kutarI joine pAchaLa nahIM doDe! kAraNa ke vibhUtimAM saMyama ane ahiMsA hoya ja ne!" "barAbara...." bhUvAe kahyuM. "AjathI caudame divase kALI caudaza che. tyAM sudhImAM Apa galA mahArAjane laIne Avajo ! ame be vakhata dIvA karIzuM. kALI caudazanA bhUvA dhuNe tyAre sAMkaLa amAre mANasa mAraze te Apane te takalIpha nahIM paDe. uparAMta eka zAstrI Avaze te vibhUtinA guNa tapAsaze; ane eka vaijJAnika Avaze te badhI kriyAne vijJAnika rIte tapAsaze." meM kahyuM. A vAta thayA pachI pAMca-sAta divasamAM kutaro eka kutarI pAchaLa paDaze. evI ja rIte hADakAM-mAMsa paNa khAvA maMDI paDyuM. eTale badhA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUvA paNa nAsI chUTayA. ame kutarAne chUTa mUkI dIdho. pAlakhI hatI te nadImAM padharAvI dIdhI ane rUpiye savA hatA te cakkAnI caNa mATe bharI dIdhe. eka bIjA prasaMgamAM bhUvAo "deva AvyA"nuM rUpa dhAraNa karIne nAcatA hatA. juvAnIyAomAMthI koIke pAkuM cIbhaDuM ekanI nIce mUkayuM. te cIpAyuM eTale bhUvAne thayuM ke zuM jAjarU thayuM che? te bApaDa vAreghaDIe hAtha nIce mUke. tyAre koIke kahyuM: "alyA e te cIbhaDuM che." tethI te beThe paDayo. eka bIjA bhUvAne agarabattI cAMpatA te bolI UThayo-" keNe bALyo alyA " basa thaI rahyuM. TuMkamAM mAthAmAM AvelA khoTAM mAtAjI cAlyA gayA. be ghaTanAmAM pahelo prasaMga zAstrIya vizleSaNa padhdhatine che. tyAre bIjamAM ThekaDI che. pahelI ghaTanA pramANe kArya thAya te devatA dara karAvI zakAya. (22-7-61) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [3] guru-mUDhatA-1 satyanI zodhamAM sAdhaka jema jema AgaLa vadhe che tyAre keTalAMka to enA jIvanamAM vizeSa sahAyarUpa thAya che. AvAM sahAyaka taromAM suranuM AgavuM sthAna bhAratIya tatvaciMtakoe nakakI kareluM che. jagatamAM jema anya sArI vastuone durUpayoga thayo tema gurutvane paNa keTalAka svArthI to e durUpayoga karyo ane tenA nAme DhIMga, pAkhaMDa, aMdhavizvAsa, chetarapIMDI, anAcAra, dhanaharaNa vagere aniSTo calAvyA. eTale guru, aguru ke kuguru vaccene viveka na hoya te guru mUDhatA pesavAno bhaya rahe che. jagatamAM Aje jAtajAtanA guruo che. eTale sarva prathama sAcA guru kone kahevA, tenI chaNAvaTa karI tenI paribhASA nakakI karavI paDaze. Ama to mA-bApa paNa guru ja kahevAya che. teo bALakane vikAsa Icche che paNa kayAreka tene AMdhaLA premamAM tene vikAsa rUMdhI paNa nAkhe che, tyAre gurutattvanI khAsa jarUra paDe che. eTaleja mA-bApa pachI "AcArya deve bhava" e sUtra kahevAyuM. AnA be dAkhalA suprasiddha che. kaikeyIe putramohanA kAraNe badhAnA virodha vacce paNa bharatane rAjagAdI apAvavAnuM nakakI karyuM. e vAtanuM dazarathe kamane paNa samarthana karyuM ane bApanI AjJA zirodhArya karI rAma vanamAM gayA. ane dazaratha viga na sahI zakavAthI temane pAchA AvavAnuM kahe che. A AkhAye rAmAyaNanA prasaMgamAM gurunI jarUra hatI ke je satyAsatyane spaSTa karI zake. bIjo dAkhalo dhatarASTrane che. te sArI rIte jANatA hatA ke duryodhana vagere kaurava, pAMDavone satata anyAya karI rahyA che; te chatAM temane khoTo pakSa letA hatA. tyAM gurunI jarUrata hatI, je niSpakSabhAve kharA mArge dorI zake. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ta paribhASA: guru zabdanI paribhASA karatAM zAstrakAroe eka bomAM batAvyuM che - ju zastinirAza " jItu prArA aMdhakAre prakAzatvAt tasmAdiva gururucyate // " -gu = zabda aMdhakArane sUcaka che ane 2 zabda prakAzane; bane zabda maLIne e artha thAya che ke je aMdhakAramAM prakAza karanAra hoya te guru che. eTalA mATe ja kahyuM che- "mazAna timiraghAnAM nAnAtha jayAre cakSurunmIlihaM yena tasmai zrI gurave namaH // " ajJAnarUpI aMdhakArathI AMdhaLA thayelAM ne AMkhe jeNe jJAnarUpI aMjanazalAkA AMjIne ughADI che, tevA gurune namaskAra che. " bAhya aMdhakAramAM prakAza karanAra to ghaNAM che paNa aMtaranA aMdhakArane kaNa dUra kare? romera ajJAna, aviveka, mehamAyAne aMdhakAra hoya tyAre mArge jaDato nathI te vakhate mArgadarzaka gurunI jarUra paDe che. te evI sAcI daSTi Ape che jethI bhrama, saMzaya ke bhaya, anadhyavasAya va. rahetAM nathI. eTale guru e che je aMdhakAra dUra karI prakAza karanAra hoya. picatA have gurunI yatA zuM che, e upara vicAra karIe. dareka ' vyakita guru thavAne lAyaka nathI. sAruM bolI zake, lakhI zake, yuktipUrvaka samajAvI zake te AjakAla gurupade besI jAya cheane pariNAme goTALe Ubho thAya che. 0 gurUonI yogyatA aMge jainazAstromAM batAvavAmAM AvyuM che, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ayagutte sayA daMte chinnasoai aNAsave / je dharma zuddhamAikakhe paripunna maNelisaM // -je pitAnI sAthe vizvane aniSTothI bacAvI zakato hoya; je pitAnI indriye, mana vagerenuM damana karI zakate heya; jeNe AsakitanA strote rUMdhI nAkhyA heya; je Azrava (pApa karmo)thI dUra hoya; teja pitAnI AvanAra jijJAsu, zraddhALu ke anuyAyIne khare dharma mAga upaniSadomAM guru ane ziSyanA ghaNu saMvAda Ave che. saMvAda vakhate banne eka bIjAnA ekAMta hita, vikAsa ane unnati aMge citana-manana karatA jaNAya che. tyAM guru ziSya praznottara vaDe sarvAgI vikAsa sAdhatA. ziSya prazna karate; guru khulAso karatA ane navI-navI kAnanI dizAo ughaDatI. ziSya mATe upaniSadamAM kahevAmAM AvyuM che - tadvi jJAnArtha, sa gurumevA bhigacchet bhotriyaM brahmaniSThaM vA samityANi : -te guMcavAtA praznonA vizeSa jJAna (vi. jJAna) mATe samidhA hAthamAM laI zatriya ane brahmaniSTha guru pAse jAya. ahIM gurune be vizeSaNa lagADavAmAM AvyA che. zrotriya ane zahanijha. zrotriya eTale taravajJAnI ane brahmaniSTha eTale vizvanA badhA AtmAne AtmIya lekhe-te kaI divasa aniSTa mArge jaIja na zake. A banne bAbate gurunI yogyatA upara prakAza pADe che. ne jJAnI hoya sadAcArI hoya, mana ane Idriyone saMyamI hoya, sva-paranuM rakSaNa karavAmAM samartha hoya; jemAM eTalI udAratA hoya ke AkhuM vizva svamAM samAvI zake ane vizvanI AtmIya bhAve je sevA karI zako hoya teja sAce guru che. je lokomAM A guNe nathI te loko potAnAmAM AvA abhAvane chapAvavA mATe Abara, camakAra, beTI pratiSThA ke khuzAmada, vagerethI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lokone AkarSe che ane lokone bharamAvI, UMdhu bharAvI, potAnA mATe vadhAremAM vadhAre karAvI lUMTane dhaMdhe karatA hoya che. AvA guruonA kAraNe gurumavAda phelAyo che. je vastu durlabha heya tenA nAme beTI ke nakalI vastu saMsAramAM cAle che. gurunA nAme A rIte nakalI guruo carI khAya che. koIke kahyuM che - guravo bahvaH santi ziSyavittApa hArakAH . durlamA guravo vizve ziSyasaMtApa hArakAH -A jagatamAM pitAnA anuyAyIonA dhana vagerene haranArA guruo ghaNuM hoya che, paNa pitAnA anuyAyonA saMtApa-tApane haranAra bahu ochA hoya che. muranI oLakhANa zI? -te, pachI A jagatamAM alaga alaga veza, prakAra, padanA guruomAM kharA gurune kaI rIte oLakhavA? sAdhune guru mAnavA ke guru ne paNa sAdhu mAnI levA? sAdhu gura thaI zake paNa dareka guru sAdhu nathI hatA! ghaNuM jAti, varNa, kuLa. zikSAnA kAraNe gura thayelA hoya che. AvA guruo mATe eka zabda apabhraMzarUpe "garajI' rahyo che. evI ja rIte dhArmika gAdIe AvanAra ke vahIvaTa calAvanAra; pipa, bhadAraka ke yatizrI pUjya paNa guru gaNAya che. A badhAmAM upara kahyA te guNe hoya te ja temane kharA guru mAnavA; nahIMtara temane kuguru mAnavA. ghaNuM loke ema kahe che ke teo ApaNuM karatAM sArA che to temane gura zA mATe na mAnavA? paNa te saMpUrNa aMze te sArA nathI eTale temane guru tarIke na mAnI zakAya. khoTe rUpiye paisA karatAM sAro che paNa kharA rUpiyAnA ThekANe te cAlI zakatuM nathI. tevI ja rIte a-guru kahevAtA gurunA lakSaNavALA hovA chatAM guru banIne cAlI zakatA nathI. ghaNA lokone mATe te amUka veNa ke cihavALAM e ja guru hoya che; bAkI badhA ku-guru hoya che. bAhaciho te amUka phirakA saMpradAya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke paMthanI oLakhANa che paNa tenA AdhAre koI guru ke sAdhu mAnavA e moTo bhrama che. - bAhya vega, cihno aMge uttarAdhyayana sUtramAM kezI-gautama saMvAdamAM eka prazna kezI munie gautamasvAmIne pUche che ke; dhyeya eka chatAM liMga ke bAhya cihnamAM phera kema che? gautamasvAmI kahe che - loge liMga pya oyarNa -ve te lokone pratIti karAvavA mATe che. e sivAya enuM koI prayojana nathI. veza bhinna hovA chatAM ApaNe eka ja pathanA payika chIe. ghaNIvAra vezadhAraNa karIne ghaNA loko sAdhutAne na zobhe tevuM kAma karatA hoya che. tyAre temane mAnanArA AMdhaLApaNe temane mAne che ane ghaNu anya vezavALAo sAdhutAne dhAraNa karavA chatAM tene sAdhu mAnatA nathI; e narI aMdhazraddhA che. vezanI jema pada-AcArya, upAdhyAya, pramukha, maMtrI, pravartaka, pipa, khalIphA, maMDaLezvara, bhaTTAraka, zrIpUja vagere paNa gurutAnI nizAnI nathI. pada te saMsthAnI vyavasthA mATe hoya che; paNa sAdhaka kaI padane lIdhe banatuM nathI; te te sAdhanAthI thAya che. eja rIte vyarya kriyAkAMDa paNa gurutAnI nizAnI nathI. koI ghara kaSTa sahIne nagna rahe, bAhya tapasyA kare, mAthAnA vALane leca kare. amUka rIte pratikramaNa-prArthanA ke namAja kare paNa tene guru mAnavAmAM AvatuM nathI. AvA loko prAyaH sAMpradAyikatA phelAvatA hoya che. pariNAme mAnava-mAnava vacce bhedabhAva utpanna thAya che ane nenAM mAThAM pariNAma Ave che. ghaNIvAra sAMpradAyika hetu mATe A loko tapa, tyAga vagere paNa kare che paNa, te bolatapa kahevAya che. jyAM sudhI temAM samAja zuddhino Agraha na hoya tyAM sudhI te -mUDhatAmAMja gaNAze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - daza vaikAlika sUtramAM kahyuM - na ihalogaLyAe, tavamahichIjjA, na paslogaThyAe tavarmaSThIjjA na kittivanasilIgaThyAe tavahichIjjA, nanattha nijjaraThyAe tavamahiThojjA na ihalojaThyAe AyAramahiThIjjA, na paralogahayAe AyAramahichIjjA na kittivanasilogaTTayAe AyAdamahichIjjA, nannatthaArahaMtehiMheuhiM AyAramahiThojjA eTale ke A loka mATe, paraloka mATe ke kIrti mATe nahIM, paNa, mAtra nirA mATe tapanuM pAlana kare ane A loka mATe, paraloka mATe ke kIrti mATe nahIM paNa rAgadveSane dUra karavA vItarAga thavA AcAranuM pAlana kare. tapasyA ke A pAra pAlana samAja zuddhi mATe hoya, tenA vaDe vyakita vikAsa ane samAja vikAsa bane thatA hoya temaja je sevA sadAcAra, saMyama ana anubhavamAM AgaLa vadhela hoya to te mANasa guru padane adhikArI thaI zake. evI ja rIte pAMDitya, jAtajAtanI bhASA, vyAkaraNa, kAvya saMgIta, gaNita, jyotiSa, vijJAna, vagere jANavuM. e paNa gurupadanI yogyatA nathI. e badhuM to vyakitagata yaza ke sanmAnanI vastu che. janazAstromAM kahyuM che - na cittA tAyae bhASA, kuA vijjaNusAsaNaM ? ---jAtajAtI bhASAmAM jyAre koInuM tAraNa-rakSaNa karI zakavAnI nathI tyAre jUdI jUdI vidyAo ke vyAkaraNa zI rIte rakSaNa karI zakaze? Ama A badhI bAbato veza, kriyAkAMDe, paMDitAI, camatkAra. vidyApradarzana e gurutAnI nizAnI nathI. keTalIkavAra guruonA nAme Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ carI khAnArA A badhAne Azraya laI, guruemavAda phelAve che. te samAjane patananA raste dorI jAya che. AvA kuo ke aguruothI dura skevuM sAruM. paNa kabIrajIe kahyuM che - nagurAno saMga na karIe -e daSTie vyavahAramAM te kaI sadaguru zodhavo joIe je jIvana-mArgane batAvanAra ane tAraNahAra heya. khare guru : viveka nizcaya daSTie AtmAnA kharA guru tarIke vivekane mAnavAmAM Avyo che. guru jyAre pitAnA sarvAgI vikAsamAM sAdhaka thAya tyAM sudhI e guru che; pachI mANasane viveka ja ene khare guru bane che. guru e gauravanuM pada che. te pitAnA ziSyo nArAja thaze e bIke thAbaDabhANa nathI karatA ke temanI khAmI calAvI letA nathI. jyAre mohavaza thaI guruo ziSyonI truTio aMge AMkhamIMcAmaNuM kare che tyAre teo ziSyanA vikAsamAM bAdhaka bane che. A ziSya samudAya pitAnI bhUlothI jAte Dube che ane gurune paNa DUbADI mUke che. AvA guruo aMge, ziSyoe vivekane Azaro leve paDe che. mArA jULa vivALIyA" e nItivAkayanI daSTie guru-AjJAne anAdara na thAya e jarUrI che, paNa te sAthe guruoe paNa dravya-kSetra kALa-bhAva vicArIne tathA ziSyonAM hita, prakRti ruci, zakti ane bhUmikA va. jaIne kahevuM joIe jethI temanA prati ziSyonuM mana zudhdha ane AdaraNIya rahe. vivekapuraHsara gurunI AjJA mATe jenasUmo kahevAmAM AvyuM che :-paraMtu te sAthe ja jainazAstramAM kahyuM che-gurunI AjJA karatAM satyanI AjJA sarvopari che (saMsa ANa 3 methI mAre tara) satyanI AjJAmAM upasthita medhAvI mRtyune pAra karI jAya che. AjJAne vyutpatimUlaka artha thAya che - Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 A-samaMtAta jhA-jJAyate parasya ziSyasya vA hitaM yasyAMsADazA jemAM bIjAnuM-ziSyanuM sarvAgI hita vicArAya te AjJA che. guru-AjJA kevI rIte levI joIe tene eka jainazAstrIya dAkhalo meghakumAramuni aMgene che. te rAjakumAra hato ane bhagavAna mahAvIra pAse dIkSA le che. je divase dIkSA lIdhI te divase temanuM suvAnuM ThekANuM sahuthI chelle Ave che. rAtre anya munio laghuzaMkAnivAraNa temaja anivArya - kAryavaza bahAra jatI vakhate temane aDakIne jatA. koInA paganI Thokara paNa vAgatI ane meghakumAra munine jarApaNa nIMdara na AvI. aMte te AvA apamAnathI kaMTALI gayA ane nakkI karyuM ke savAre prabhu mahAvIrane veza-upakaraNa seMpI huM ghera jato rahuM, e ja zreyakara che. savAre bhagavAna mahAvIra pAse vaMdanA karavA AvyA tyAre temanA caherA upara udvignatA joine mahAvIra kaLI gayA ke kaMIka vicaLatA AvI che. pUchayuM te meghakumAra munie manamAM je vAta UThI hatI te kaMI paNa chupAvyA vagara kahI dIdhI. bha. mahAvIre temane jadI judI rIte samajAvyA ane aMte kahyuM: "A te tAmArA hita ane vikAsa mATe meM mArA aMtaranI vAta karI che, paNa have "kAsu- tamane sukha upaje tema karo !" AmAM AjJA hatI te parANe ladAyelI na hatI; dabANapUrvakanI na hatI; paNa samajaNapUrvaka hatI eTale meghakumAra munine tenuM dabANa na lAgyuM. cittamAM bha. mahAvIra jevA parama hitakArI guranI vAta soMsarI UtarI gaI ane te saMyamamAM susthira thaI gayA. guru AjJA ane jAgRti: AvuM che guru-AjJAnuM rahasya. jyAM samajaNa ke premathI dareka vastuno nikAla ANI zakAya che. A aMge anee satata jAgRti keLavavAnI hoya che. jo guru ke ziSya bane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ athavA eka lebhamAM paDI jAya che te bannenuM patana thavAne pUrepUro saMbhava che. ghaNI vakhata anuyAyIo dhana, saMtAna ke amUka svArtha mATe nakalI guruone zodhatA hoya che. eTale ja kahyuM che : guru lobhI 'ziSya lAlacI donoM khele dAva donoM DUbe bApaDe, baiTha patthara kI nAva. guru ghaNIvAra gaphalatamAM rahI jAya to tyAM jAgRta ziSyanI pharaja che ke te gurune na choDe paNa temane evI rIte jAgRta kare che apamAna lAgyA vagara temane AbhA jAgI UThe. zailaka rAjarSie pitAnA putra maMDukane gAdI saMpIne dIkSA lIdhI. emanA 500 ziSyo thayA. temAM paMthaka nAmanA temanA pradhAna paNa ziSya thayA hatA. vihAra karatA-karatA teo potAnA pUrvAzramanA gAme AvyA. maMDuka rAjAe temane khUba satkAra karyo ane pitAnA bhavanamAM rokAvAnuM kahyuM. zailaka mAnI gayA. te vakhate zailaka munine eka roga hato. maMDuka rAjAe tene upacAra karAvavA zarU karyo. eka vakhata tapa-saMyamamAM raheluM zailaka muninuM mana ArAma tarapha vaLavA lAgyuM ane temaNe tyAMthI javAnuM nAma na lIdhuM. anya munioe be-traNa vAra kahI joyuM paNa vyAdhi che ema kahI vihAranI vAta TALI nAkhI. aMte cAturmAsa pUrve badhA ziSyo AjJA laIne vihAra karI gayA. temane thayuM ke have guru sAthe rahevAthI zithilAcAra ja vadhaze. kevaLa eka paMthaka muni temanI sevAmAM rahyA. temaNe mAnyuM ke "amArA guru te e ja che ne ? emane zarIra-meha A che; eka divasa te AvaraNa paNa dUra karI zakAze. mATe mAre mArA AcAramAM cUsta rahevuM ane emane jAgRta karavA mATe prayatna kare !" Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zailaka muninuM tapa gayuM; niyama gayA; pratikramaNa paNa baMdha thayuM. pUrvAzramanA rAjA hatA eTale vaidyo paNa ArAma karavAnuM kahetA. zailaka munine e phAvatuM. paMthakacha paNa gurujInuM mana na dubhAya e rIte sevAmAM saMlagna rahetA. aMte kArtika pUrNimA AvI. cAturmAsika pratikramaNa karIne guru pAse kSamAyAcanA karavA gayA. caraNa sparza karyA ke zikSaka muni ke pAyamAna thayA ane bolyA " koNa che A duSTa ! koNe mArI UMgha bagADI !" zAMtabhA paMthakamunie kahyuM : "gurudeva ! huM Apane ziSya paMcaka! mAsIpALI che. pratikramaNa karyuM ane mAphI mAgavA Avyo hatA. paNa Apano caraNa-sparza karatAM paNa ApanA ArAmamAM khalela pADaya; tethI mane vAraMvAra mApha karo ! " paMthaka muni paga pakaDIne besI gayA. zailaka RSine aMtarAtmA jAgI UTho : "are kayAM A jAgRta vinIta ziSya paMthaka ane kayAM huM. tene ALasu guru zailaka ! mAre jAgRta thavuM joIe tenA badale huM ja patana pAmyo chuM ! dhikkAra che mane !" - temaNe paMthakane be hAthe Ubhe karIne kahyuM: "paMthaka ! huM bahuvAra sUta. tuM mAro kharo ziSya che ke teM mane jagADo. mAre tArI mArI mAMgavI joIe ke meM tane keTaluM kaSTa ApyuM ?" bane guru-ziSya gaLagaLA thaI gayA. savAre bane jAgRta AtmAoe prasthAna karyuM. A rIte guru je bhUla kare te ziSya cetavavuM joIe ane ziSyane te cetavavAnuM kAma gurunuM che ja. teja bannene khare vikAsa thAya. uparanA prasaMgamAM paMthaka munie jAgRti rAkhI ane vivekarUpI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nizAyara AdhAra rAkhI, badhA ziSyo javA chatAM guru pAse rahevAnuM nakkI karyuM. aMte guru jAgRta thayA. Ama jAgRti jarUrI che. tenA abhAve gura-mUDhatA vadhatI jaze. carcA-vicAraNA zrI. pUjAbhAie AjanI carcAne prAraMbha karatAM kahyuM : "mArA namra mate TALIo paraspara laDatA te jamAnAthI gurutatva cAlyuM ja AvatuM hatuM. koI murabbInI preraNuM laI A kAma cAlatAM haze. temAMthI uttama koTinA murabbIo AdhyAtmika jJAna tarapha vaLyA haze. temaNe prApta kareluM jJAna gupta rAkhyuM haze kAraNa ke jJAnano adhikArI hovo joie. tyArathI temAM vepAranuM tattva ghUsyuM haze. gAyatrI maMtra bolanAranA hoTha paNa na phaphaDe ! aMte zUdra ane strIonA adhikAre jhUTavAyA; eTaluM ja nahIM bIja pAThanA nAme anAcAra phelAvavA lAgyA. - pU. daMDI svAmI : "gurunA cAra prakAra che: (1) paththara jevA, (2) pAMdaDA jevA (3) vahANa jevA, (4), tuM baDA jevA. sethI sArA tuMbaDI jevA je pote tare ane bIjAne tAre ane tUTe nahIM. suMdaradAsa kavie zrIphaLa jevA gurune vakhANyA che. uparathI kaThaNa paNa aMdarathI madhura ane komaLa, evA guru sArA.! zrI. baLavaMtabhAI: "ekavAra brAhmaNa-guruo jagata gurue hatA. temAMthI nIce UtaratA gora banI gayA. amara caritramAM eka dAkhalo che ke eka banAvaTI vAgharI sAdhu hatuM, chatAM tenA pratApe; kuvAmAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 39 paDelI bAIne IzvaranAM darzana thayA hatA. AvA prasaMgo paNa guru hatAne poSaka hoya che." zrI. mATaliyA : "paraMparAthI guru na mAnatA, guNa dekhIne guru mAnIe to suMdara kAma thAya." AjanI carcAnuM tAraNa e nIkaLyuM ke "sadAcArane mukhya rAkhI kamakaDAne gauNa rAkhI, tatvajJAnanuM pIThabaLa maLe te jema dharmanAM aniSTa jAya ane chatAM vaMzaparaMparAnA dharma-saMpradAyamAM rahIne paNa aniSTothI dUra rahIne, bIjA dharmanAM ISTane apanAvI zakAya che. tevIja rIte paraMparAgata guru na maLe te chatAM guNane guru mAnIne cAlavAthI sau pAsethI guNa meLavI zakAya che. (29-7-61) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [4] guru - mUDhatA - 2 atyAra agAu guru koNa-tenI AjJA kevI, ziSya sAtheno saMbaMdha ke e bAbate upara vicArAI gayuM che. alaga-alaga lAbha, lobha ane svArthavaza gurUonA nAme zuM cAle che ane calAvAya che te aMge ane dAkhalAo sAthe vistArathI vicArazuM. - guru prakAra : jagatamAM jAtajAtanA guo che. temanuM ApaNe vibhAjana karIne alaga-alaga zreNimAM temane mUkazuM ane dareka pAse kAmanI apekSA bAMdhazuM. te pramANe te kAma na kare te samajavuM ke teo pramAdI, peTabharA ane bina javAbadAra che. to temane pALavA-paSavA ke pratiSThAne gaNavA e guru-mUDhatA gaNAze. AkhA vizvanI draSTie guruone vicAra karIe te temanI traNa zreNIo thaI zake che :-(1) svaguru (2) saMdhaguru ane (3) vizvaguru. [1] svaguru H eTale ke pitAnA guru, emAM mAtApitAthI mAMDIne TheTha dikSA guru sudhIne samAveza thaI jAya che. svagurumAM - (1) mA-bApa ke vaDIla (2) vidyAguru, (3) preraNaguru, (4) kuLaguru (5) jJAtiguru (6) rAjaguru (7) saMpradAyaguru (8) dIkSAguru-ne samAveza thaI jAya che. ApaNuM dezamAM mAtA-pitA ke vaDIla prati pUjyabhAva rAkhavAnI praNAlI paraMparAthI cAlI Ave che. enuM kAraNa e che ke mAtA-pitA ane vaDIle bacapaNathI bALakomAM saMskAra, ane sadAcArane reDe che. temanAM cAritryanuM ghaDatara kare che. e tarapha mAtApitAnuM prAcInakALamAM vadhAre dhyAna hatuM. teo jAte sAdAIthI rahetA saMyamathI jIvatA ane bALakomAM paNa e saMskAro reDatA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa Aje paristhiti UlaTI che. mAtAne bALakonA ghaDatara mATe, uchera mATe ke saMskAra pradAna mATe samaya maLato nathI. pita ghareNAM-kapaDAMno moha choDI zakatI nathI; cAnuM vyasana mUkI zakatI nathI, sAdAithI rahI zakatI nathI, to pachI bALakomAM sArA saMskAro te kayAMthI reDI zake? pitAnI moTA bhAge IcchA e hoya che ke chokaro ucca zikSaNa laIne sAruM kamAIne Ape. bALakamAM nyAya-nIti ke sacAi-sAdagI ke sadAcAranAM to keTalAM vikasyAM che e tarapha-bhAgyeja jovAya che. AvI paristhitimAM AjanA mA-bApa ke vaDIlo kaI rIte gurupadanI javAbadArI adA karI zakaze te eka koyaDe che. vidyAguru -have vidyAguru tarapha laya karIe te temane bhUtakALa khUbaja bhavya rahyo che. bhUtakALamAM brAhmaNa vargane A kAma soMpAyuM hatuM. teo pote adhyayana-manana karatA ane samAjanA bALakone adhyayana karAvatA. teo mAtra akSara-jJAna ja nahotA ApatA; cAritryanuM ghaDatara paNa karatA. zArIrika, mAnasika, bauddhika, vAcika ane AdhyAtmika ema badhI rIte tene sarvAgI vikAsa sadhAvatA. AvA vidyAguruo gAmathI dUra jaMgalamAM Azrama bAMdhIne rahetA. tyAM vidyAnI sAthe kaLAe -khetI, kAMtaNa pAka vijJAna vagere zIkhavatA hatA. e vidyAgura jAte nirlobhI ane nirapRha rahetA. teo mAnada (niHzuka) vidhA ApatA paNa phaDaphALo ugharAvatA nahIM. sahaja bhAve AvanAra koI paNa vidyAthIne tyAM sthAna maLatuM. uccanIcano bhedabhAva na rakhAtA; zikSaNane yogya hoya tene dAkhala karI levAmAM Avato. e vidyAgurune upaniSaddamAM " AcArya" kahevAmAM AvyA che. upaniSadamAM satyakAma jAbAlanI vAta Ave che. te ATha varSano thayo eTale tenI mAtAe tene bhaNavA mokalyA. te pAsenA RSinA gurukuLamAM bhaNavA gayo, gurue pUchayuM: "tuM koNa che? zA mATe AvyA che? tArA mAtA-pitA koNa che ! " Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teNe kahyuM: "huM mAtA bAlAne putra chuM. ahIM gurukuLamAM rahI adhyayana karavA mAMguM chuM." "tArUM nAma !" gurue pUchyuM. khabara nathI !" teNe javAba vALe. gurue pUchayuM: "vatsA tArA pitAnuM nAma?" teNe kahyuM: "huM barAbara jANatA nathI. mArI mAtAne pUchIne AvuM te pitAnI mAtA pAse gayA ane teNe pitAnuM ane pitAnuM nAma pUchyuM. tenI mAe kahyuM: " tAruM nAma to meM haju sudhI kaI rAkhyuM nathI. guru je nAma pADe teja tAruM nAma! bAkI ekavAra dharakAma karavA jatI hatI ke temanA saMyogathI tuM maLe, A vAta gurujIne kaheje !" bALake jaine guru pAse mAe kahyuM hatuM te pramANe badhuM kahyuM guru tenI satyavAditA joI bahu khuza thayA; ane tenuM nAma "satyakAma jAbAla rAkhyuM. bIjA ziSyone thayuM ke jAti -kuLanA ThekANAM vagaranA A chokarAne rAkhI guru barAbara karatA nathI. gurue temane zAMta pADayA. gurue satyakAmanA svataH vikAsa mATe tene gAye cAravA mATe rAkhe. tene kahyuM: "tane A gAye cAravAthI brahmajJAna maLaze !" tyArabAda satyakAme satata vanamAM gausevA karavI zarU karI. aMte tene eka baLada vaDe brahmAjJAna maLyuM. te guru pAse jAya che ane tenA jJAnanI parIkSA laI guru tene AziSa Ape che. agAunA gurukuLamAM bhedabhAva na hato. yogya hoya tene levAto eTale ja sAMdIpani RSinA AzramamAM zrIkRSNa ane sudAmA sAthe rahyA ane bhaNyA hatA. : ghaNA guruo vidyArthIo pAse sarakhe abhyAsa karAvatA nathI. tethI karIne ziSyano pitAne vikAsa barAbara sadhAto nathI. AjakAla Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vidyAthIe mArgadarzaka pUMcha ane gAIDa vAMce che tethI te parAvalaMbI banI jAya che; A AgaLa jatAM ALasu-parAvalaMbita jIvanamAM pariName che. prAcIna kALamAM vidyAgurue ziSyane jAte zodha karavAnuM kahetA ane jarUra paDe pote tene mArgadarzana ApatA. upaniSadamAM Ave che ke ziSya guru pAse jaIne kahetA ke "mane brahmanuM jJAna karAve" tyAre guru ene zodha karavAnuM kahetA. te zodha karIne pAchA AvIne kaheH " brahma annamaya che!" guru kahetAH "haja zodhakara ! jJAna kAcuM che !" | ziSya jato ane pAchA AvIne kaheH "brahma prANamaya che!" tyAre guru tene pharI pAcho mokalatA. ziSya tethI gabharAte nathI ane guru paNa gUrase thatA nathI. aMte ziSya AvIne kahe che: "brahma AnaMdamaya che ! " tyAre guru gadagada thaI jAya che ane kahe che: "have tane brahAjJAna thaI gayuM che!" Ama ziSya vaDe uttarotara zodha karAvI tene sarvAgI. vikAsa karAvatA. te samaye tejasvI vidyArthIo pAkatA eTale ja nAlaMdA ane takSazilAnA vidyAdhAme jagatanA vidhArthIonuM AkarSaNa banatA. Aje e saMdarbha badalAyo che. zALAo ane vidyAlayomAM gurujano pIriyaDa pUrA karavA mATe pUrA kare che ane vidyArthIo TayUzana karIne AgaLa vadhe che. adhyApaka, mA-bApa ke vAlI koInuM paNa. dhyAna vidyArthInA ghaDatara tarapha jatuM nathI. agAu gurukuLathI naLakatA vidyArthIone gurue kahetA :- yAnyasmAkaM sucaritAni tAnyeva tvayopAsyAni netarANi eTale ke amArA sArA guNenuM anukaraNa karaje, paNa deSone chAMDaje. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " AjanA keTalA vidyArthIo AvI kALajI rAkhe che? zikSaNa Aje sarakAranA hAthamAM che. bhAratane svataMtra thaye paMdara varSa thavA chatAM aMgrejI paddhati ane pAzcAtya saMskArothI mukta e banyuM nathI. gAMdhIjIe temAMthI bacavA naI tAlImapraNAlI ApI, paNa AjanuM taMtra tene apanAvavA mAMgatuM nathI. apavAdane bAda karIe-vizvabhAratI, zikSaNa bhAratI, lekabhAratI ke evAM gurukuLo sivAya bAkI zALAonAM mALakhAM enA e ja DhabanAM che. AmAM paNa apavAde kayAMka sArA saMskAro najare caDhe che. nAnAbhAI bhaTTa jevA keLavaNIkAro paNa che. te ja eka prasaMga nIce mujaba che. dilhImAM eka mAdhyamika saMskRta zALAnA zikSaka zrI amaranAthajInA jIvanano A prasaMga che. temanI pAse eka bhAI " paDhe Ara bane !" nAmanAM pustaka aMge saMmati lakhAvavA AvyA. vAtavAtamAM cAreyanuM ghaDatara zI rIte thAya?" enA upara carcA cAlI. tyAre temaNe ema kahyuM : "je pote ghaDAya te ja vidyArthImAM cAritranuM ghaDatara karI zake che!" ' A aMge pitAno anubhava kahI saMbhaLAvatAM temaNe kahyuM: "huM eka vakhata mukhya zikSaka hato. ekavAra eka zikSaNa-sabhAmAthI pAchA pharatA hatA tyAre rastAmAM nizALanI bAju vALI saDaka upara meM eka AThamA dhoraNanA vidyArthIne cerIchUpIthI sigareTa pIte joye. tene koI joI na jAya te mATe te vAraMvAra pitAnI garadana UMcI karIne joI leto hato." "mane Azcarya thayuM. mAro vidyArthI ane sigareTa pIe? bIjI bAju manamAM e vAta khUMcatI hatI ke huM pote sigareTano vyasanI hatA. pachI te vidyArthIne kaI rIte kahuM? paccIsa varasathI mArAmAM paNa e adI pravezI cUkI hatI. manomaMthana aMte nakkI karyuM ke mAre vRMdAvana javuM ane tyAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . e rAsabihArIjInA caraNamAM prArthanA karavI ke mArI A badI chUTI jAya. huM TikITa kaDhAvI tyAM pahoMcyo ane meM raDate hRdaye bhagavAnane prArthanA karI ke mArI lAja bacAvo ! mana jarA makkama karyuM ane tyArathI huM bIDI-sigareTane aDadho nathI." . cAra-pAMca divasa bAda huM vRMdAvanathI pAcho dilhI Avyo ane tAbaDatoba pelA vidyArthIne ghera bolAvI meM ekAMtamAM pUchyuM : " beTA ! tuM sigareTa pIe che!" eka paLa mATe thobhI teNe pazcAtApanA svaromAM kahyuM : "jI, huM pote hato; paNa pAMca divasathI meM ene choDI dIdhI che." mane Azcarya thayuM ke je divase meM sigareTa choDI hatI te ja divase eNe paNa choDI hatI; jANe ke mArA aMtarano paDadhe tenAmAM na paDyo hoya ! A prasaMgathI mArAmAM pUre AtmavizvAsa beThe ke "pitAne ghaDavuM e ja bIjAnA ghaDataranI cAvI che." Aje AvA zikSakone vINIvINIne tAravavA paDaze. tyAre ja vidhA-gurunI jUnI praNAlI bhAratamAM pharI cAlu thaze. prAcInakALamAM gura chAtranuM ekAMte hita vicAratA. tenA vAlI mA-bApanI paravAha nahotA karatA. A aMge eka jUno dAkhale che - eka rAjakumAra eka gurukuLamAM bhaNato hato. thoDA divasamAM tene rAjagAdI maLavAnI che e vAtanI tenA vidyAgurune khabara paDI. tenuM zikSaNa adhuruM hatuM te kema karIne paNa zuM karavuM, e vAtanI gurujInA manamAM gaDamathala cAlatI hatI. rAjanIti ane daMDazakita jevA banne viSa bAkI hatA. eka divasa bAkI rahyo eTale gurue tene bolAvIne kahyuM: "vatsa ! tuM AvatI kAle rAjA thavAne che. mATe mAre tane eka mahatvanI zikSA ApavAnI che." rAjakumAre kahyuM: "Apa mArA hita mATe ja mane zIkhavaze. huM taiyAra chuM." Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guru rAjakumArane eka khaMDamAM laI gayA ane rAjakumAra kaMI ele te pahelAM temaNe pAse paDela netaranI soTI laIne taDAtaDa mAravI zarU karI. rAjakumAra te bAdhA banI gayo paNa gurujInuM raudrarUpa joIne kAkaludI karavA lAgyo. aMte khUba mAra mArI gurue tene choDI dIdho. bIje divase ghaNA badhA ziSya sAthe temaNe rAjakumArane vidAya ApI. rAjakumAra hemakhema paheryo. rAjAnuM mana harakhAyuM paNa kumAra udAsa ja hato. eTale rAjAe tene udAsInuM kAraNa pUchyuM. rAjakumAre gurue mAra mAryAnI vAta kahI pitAne vAMse dekhADyo jenA upara lIlA seLanA nizAna haju paNa hatAM. rAjA gusse thaI gaye. rAjAe tarata gurUne teDAvyA. guru AvatAM ja ADA hAthe laIne rokaDuM parakhAvyuM " tamane khabara nahatI ke kumArane mAravAnuM zuM pariNAma Avaze ?" gurue kahyuM: "meM samajI-vicArIne ja ene mAryo che." rAjAnuM te lehI UkaLI UThyuM. teNe kaMIpaNa vadhAre sAMbhaLyA -vagara hukama karyo. "Ane phAMsIe caDAvI do ! " guru te hasate moMe phAMsIe caDavA cAlavA lAgyA. tethI rAjAne navAI lAgI. rAjAe temane pUchyuM: "tamArI koI AkharI icchA che !" hA ? meM rAjakumArane zA mATe mAryo tenuM rahasya tamane kahevuM che." rAjA-" tyAre kaho ! " gurue kahyuM-tene abhyAsa adhUro hato chatAM tame ene rAjA banAvavA IcchatA hatA. e rAjA banyA pachI sattAnA AvezamAM AvIne koine daMDa na daI bese ane koI paNa nirdoSane zArIrika sajA na thAya; te mATe ene eka ja divasamAM badhuM samajAvavAnuM hatuM. dAkhalA dalIla mATe avakAza na hatA. eTale meM tene mAra mArIne samajAvyuM ke zArIrika sajA keTalI kharAba hoya che ? kumAranuM hita mArA manamAM ane mAre mArI pharaja Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aAvavI ja paDI ane tenA dilamAM zArIrika sajAnI kharAbI khUba ja sArI peThe aMkAI gaI che. have e pharajanA pAlana mATe mane phAMsIe javuM paDe to te mATe huM taiyAra ja hatuM !" rAja tarata samajI gaye ane gurune mAna bhera vidAya kya. Aje evA nispRha vidyAguruonI sakhta jarUrata che. preraNA-guru ! jenAthI jIvananI preraNuM maLe te preraNA-guru che. preraNuM guru jaDa ke cetana banemAMthI koIpaNa thaI zake che. dattAtreya munie 24 gurUo mAnelA. jemAM kutarA, sApa, siMha, pRthvI, vAyu, agni vagere badhA pAsethI temaNe preraNuM lIdhelI. jaina dharmamAM pratyeka buddha muni koIpaNa eka vastu-thAMbhalo, baLada, vAdaLa, vijaLI, strI ke game te eka vastumAMthI preraNA meLavIne bodha pAme che ane muni dIkSA grahaNa kare che. bhagavAna buddhane regI, vRddha ane maDadAne joIne vairAgya Avyo hatuM. Ama jenA vaDe jJAnanI praraNuM maLe te preraNuM guru che. kuLa guru ane jAti guru: jUnA jamAnAmAM vizALa samAjane saMbhALavAnI jemanAmAM zakita na hatI teo eka kuLa ke jJAtinA guru banI te kuLa ke jJAtinI unnati, saMskAra ane ghaDatarane vicAra karatA hatA. kuLane ane jJAtine samAjanuM nAnuM ekama mAnI, kuLa ane jJAtimAM sArA mANase taiyAra karI, tene vizALa samAja sAthe anubaMdha joDI detA hatA. lagna, janma, vagere dareka kuLanA prasaMgomAM temanI javAbadArI rahetI. barAbara che ke nahIM; lagna yogya che ke nahIM? kuLadharma jJAtidharma sacavAya che ke nahIM? Ama teo barAbara kALajI rAkhatA ke kuLane DAgha lAge tevuM koI kAma na thAya. have moTAbhAge kuLaguruo ke jAtiguruo abhaNa, mUrkha ke lebI thaI gayA che. mUDhatAne kAraNe loko temane pUje che ane derA-dhAgA, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMtra-taMtranA nAme svArtha sAdhe che. agAu keTalAkane vaidaka ane jyotiSanuM jJAna hei kaMika rAhata hatI; hamaNuM te paNa nathI rahyuM, rAjaguru: rAjAonA purohita vagere agAunA samayamAM A sthAne hatAM. have to rAjA nathI te pachI rAjagurune prazna UbhuM thatuM nathI. mevADanA rAjagurue rANA pratApa ane zakitasiMha vacce laDAI aTakAvavA prANa homIne paNa banne bhAIone rokayA hatA. Aje rAjyane salAha ApanAra eTarnI janarala (nyAyamUrtio) nyAyAdhIze te pharaja bajAvI zake. saMpradAyagura: pitAnA saMpradAyanI unnati karavA mATe teo kALajI rAkhatA. koI eka vizeSa satyanI zodha mATe saMpradAya Ubho thAya che tene badale eka bIjAnA khaMDana-maMDana temaja halakA pADavAnI vRti vagere bhAva hiMsAnA kAryomAM sapradAya guru vizeSa rAce che. mATe durgaNa no vaTALa pravRtine che. tenI sAthe ja jo koI krAMtipriya sAdhu kaMIka saMzodhana karavA che tene dareka rIte utArI pADavA sudhI taiyAra thaI jAya che. pachI navAM satya kayAMthI zodhI zakAya ? dIkSA guruH A bheda Ama te saMpradAya guruja che. jenI pAse dIkSA levAmAM Ave te dIkSA guru che. khAsa karIne te jJAna dazane cAreyane saMskAronI dIkSA jyAM jyAMthI maLe te dareka dIkSA gurune yogya che. Ama svagurunA aneka bhede pAchaLa zubha uddezya hato te Aje bhUlAI gayuM che. tene pharI sajIvana karavAnI jarUra che. [2] saMghaguruH bIjI zreNImAM saMgha guru Ave che. saMghaguru eTale dharmAcArya-bhAratamAM judA judA dharmonA saMgho -samAje che. ene saMbaMdha vizALa mAnavasamAja ke prANI mAtra sAthe hoya che. eTale ke saMghaguruone mukhya uddeza tipitAnA dharmonuM saMzodhana karI anuyAyIomAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna-darzana-cAritrya-zuddhi vaDe evI AtmIyatA sAdhavAne che ke jethI vizALa jIvasRSTi sAthe AtmIya bhAva jAge. : Aje e uddezya bhUlI javAya che ane sahu pitatAnA dharmanI dukAnadArI calAvatA hoya evuM lAge che; ane yena-kena-prakAraNe dukAnadArI jamAvavAnI-pratiSThA meLavavAnI hariphAImAM UtarI paDyA che. tethI vartuLa nAnuM thatuM jAya che ane potAnA dharmane vizvadharma kahevA chatAM jagatanA praznone vahevArU nIti dharmadaSTie ukela batAvI zakatA nathI. temaja anya dharmaprati sahiSNutA dAkhavI zakatA nathI. eTale e loko bhaviSyamAM potAnuM sthAna kema sAcavaze emAM paNa zakA che! [3] vizvaguru : je vizvanA dareka kSetranA guMcavAtA praznone ahiMsA-satya-nyAyanI rIte ukela lAvI zake, badhA dharmo ane lokabhedane samanvaya karI zake tathA vyakti, samAja ane samaSTi sAthe anubaMdha joDI zake. paraspara samanvaya sAdhI zake, je sarvAMgI krAMti karI zake te vizvaguru che. vizvaguru mATe dareka vyakita sudhI pahoMcavAnuM nathI; paNa dareka vyaktine potAnAmAM samAvI levAnuM che. te kAma bhale nAnA kSetramAM kare paNa tenI sevA-nIti prANImAtranA kalyANanI hevI joIe. temaNe bhale pitAnA jIvanakALa daramyAna nAnAkSetramAM kAma karyuM hoya, paNa temanI daSTi samakSa samasta samaSTi hatI. ethI ja bha. rAma, kRSNa, buddha, mahAvIra, Izu khrista temaja hajarata muhaMmada e badhA vizvaguramAM AvI jAya che. emane prabhAva vizvavyApI phelAyo eja emanA kAryanuM kharuM mUlyAMkana che. - Aje vizvaguru banavA mATe ghaNuM rASTronI janatA upara prabhAva hovo joIze. bhaviSyamAM jyAM sudhI mAnava jaI zake tyAM sudhI paNa teno prabhAva hovo joIze. AjanA yuge mahAtmA gAMdhIjIe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa0 vizvagurutvane mArga khullo karI mUkyo che. temaNe badhAye kSetre ane pradeza sAthe anubaMdha joDI vizvagurutvanI sAdhanA karI che. A badhA prakAranA guruo che. eka bAju temane TheTha Izvara mAnIne ja jaMpAya che tyAre bIjI bAju azarIrI A guruomAM deva paNa hoya che eTale temane tadana azraddhAthI jovAya che. A banne cheDA gura-mUDhatAnA che. A bannemAMthI vacalo rasto kADhI gurutatva upara zraddhA rAkhI AgaLa vadhavAmAM ja kharo vikAsa che. samAjanuM kalyANa che. carcA-vicAraNuM zrI baLavaMtabhAIe carcAne prAraMbha karatAM kahyuM: "agAu gurukuLa hatA. Azramo hatA. tyAM pacIza varSa sudhI vidyArthIo bhaNavA jatA. bhedabhAva vagara bhaNIne moTA thatA. brahmacaryane pAye majabUta thato ane kRSNa-sudAmA temaja lavakuza jevAM saMtAne bhAratane maLatAM. paNa, Aje viSama paristhiti che. mA-bApane navarAza nathI. mAtA gharakAryamAM guMthAyelI ane alpa-zikSita hoya che, pitA pasA pidA karavAthI navarA thatA nathI, zikSaka pagAra ane TayUzana tarapha jue che, mitro sinemA-jugAra vagere badIne ravADe caDhAvI de che. huM traNeka mAsa eka gAmaDAmAM eka kheDUtane tyAM rahyo. gAmanI zALAnI hAlata e hatI ke zikSako moDA Ave, vidyArthIo abhyAsa zarU kare na kare, ke zikSakonA baMdhANI mitro Ave. pachI cA-pANI cAle-vidyArthIo ema lAge ke pachI chUTo dora maLatAM majA kare meM te aMge zikSakonuM dhyAna doryuM te emane gamyuM nahIM. aMte mAre phojadArane vAta karavI paDI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa1 te bAjunA eka moTA gAme ma. zALAmAM beThA hatA ke yu.pI.nA eka bAvAjI AvI caDhyA. mAre khAdIne veza joIne, khAdI, gAMdhI kogresa ane harijananA nAme gALo bhAMDavA mAMDyAM. vidyArthIo rasa levA mAMDyA paNa zikSaka kaMI na bole. meM temane kahyuM eTale zikSake rAhe kaleje kahyuM: "haiyAvarALa ThAlavI levA devo!" have bALakomAM kevA saMskAra paDe? mArA gAmanA eka zikSaka UMdhI trA, kaMtAvatA hatA. meM Takora karI tyAre sarapaMcane phariyAda karI ke A mANasa zALAmAM dakhala kare che. jillAnA zALAadhikArIne lakhyuM tyAre ja te bhAIe bhUla kabUlI. paNa pAchA hatA tevAne tevA. nirIkSakanuM paNa vicitra khAtuM! be vakhata sarakhuM khAvAnuM ke mevA-miThAI maLyAM ke manaphAvato sera mArI de. lakhataramAM be hajAra rUpiyAne reMTiyA-va. saraMjAma emane ema paDI rahela. rAjasthAnamAM rUpanagaramAM muni draya (DuMgarasiMhajI ma. muni nemicaMdrajI)nuM mAruM hatuM. tyAM zALAmAM utAre hatuM tene huM roja sApha karate. ekavAra eka mAdhyamika zALAnA zikSake badhA zikSako ane vidyAthI AgaLa ema kahyuM kharuM ke "bahAra gAmanA mANasa saphAI kare ane ApaNe sAtha na ApIe te zaramAvA jevuM che!" zALAo ane zikSakonI Aje A dazA che." zrI devajIbhAI: chAtrAlayo ane zALAo aMge bahu ja kharAba ahevAla che. dhana bheguM karavA mATe ja bhaNAvAya che ema lAge che. pariNAme zALAmAMthI zrImaMta sevI ane sapheda luMTanA vardhaka zikSita kArakhAnAmAMthI nIkaLatA hoya tema lAge che. A mATe A khA samAjamAM dharamULathI palaTo lAvavAnI jarUra che." zrI pUMjAbhAI: "ekalA gurUo ke zikSakone zo doSa kADhIe ? samAja, zikSako ane dharma guruo traNemAM mUDhatA peThI che. jema pANIthI barapha ane baraphamAMthI pANI evuM ja badhe che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka varSa upara koLI jJAtinA guru jAnamAM AvelA dAra, sigareTa pIe ane tadana abhaNa. jarAka temanA kartavyano IzAro karyo ke suMvALiyA koLIo dhagI UThayA: "amArA gera che, temane kaMI na kaheze !" A dazA mA-bApa, samAja ane kuLa-guru va. nI che. Aje gurukuLo cAle tevI svataMtra paristhiti paNa nathI. zaheromAM zikSakone pUruM na paDe eTaluM vetana maLe, mAbApane varSa na bagaDe tenI phikara hoya tethI Tayuzana zarU thaI jAya, tenA badale gAma ke samAja maLIne zikSakone pUruM thAya teTaluM Ape te zikSaka hitecchu bane ane bALakonuM hita sadhAya. A dizAmAM kAma karatuM koI paNa sAcuM saMgaThana nathI. AratIo, phUle, pAlakhIo, cA, bIDI vageremAM lAkho dhumADe thAya che paNa je bALako mATe pote che te mATe kazuM thatuM nathI. guMdI adhyApana maMdiramAM prAraMbhamAM je zikSaka Ave che tyAre teo edI, ALasu ane cA-bIDInI AdatavALA hoya che. saphAi ane kAMtaNa prathama emane gamatAM nathI. savAranA UDIne prArthanA karavAmAM paNa kaMTALe hoya che. dhIme dhIme je ke TevAi jAya che, paNa parANe. rAjakoTamAM huM gayuM. tyAMnA zikSake paNa vahelA UThavAmAM nArAja jaNAyA. mane kahetA hatA "kanuM gAMdhIne kahI jarA moDA UThavAnuM karA ne ! meM kahyuM: "vahelA UThavAmAM te ApaNane rasa have joie !" te, kahyuM: "tame badhA ekanA eka !" TuMkamAM comera Aje A dazA che." zrI devajIbhAI: "nAnapaNathI huM sAdhu saMtonA paricayamAM AvyuM chuM. temAM paNa pitAne saMdhADe khare ane pitAnA mAnelA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa sAdhuo ja sAcA, bIja nahIM, e saMkacitatA phelAvavAmAM dharmaguruone hAtha che, tethI dharma cheTI rIte vagovAya che." zrI hAmaNubena: " Aje to zikSA-guru ane dIkSA-guru ema be bhede spaSTa che." zrI caMcaLabenaH" paNa, rikSAgurUo Aje keLavaNamAM bhale bhASA ane AMkaDAnuM jJAna Ape paNa trIzeka varSa pahelAM sadAcAra ane nItinAM zikSaNa upara je bhAra mUkAta te Aje DhIlo paDI gayo che. hA, dIkSAguruo (pAramArSika jJAnIo) cAritraya viSe jarUra kahetA hoya cheH (1) A rIte rahevuM (2) AvA vrata niyamo pALavA joIe! paNa zikSAgurU dIkSAguru banne nIti-sadAcAra upara bhAra nahIM mUke te samAjanI hAlata khuba ja kathaLatI jaze. zrI bAlAcArIjI: "prayAgamAM meM joyuM ke eka mahAtmA sAva nagna ane chatAM be hAthamAM be kIMmatI ghaDiyALo ane trIjI temaNe paga upara bAMdhI hatI. sArAmAM sArI sAyakala upara pharyA kare. ekavAra eka mAtAe kahyuM eTale meM pUchayuM: "Apane kayuM bhajana pasaMda che?" tyAre temaNe AvezamAM kahyuM: "hama te svabacArI hai. zarAba bI pIve che. " . huM te A sAMbhaLIne Abhe ja banI gayo. AvA guruo upara ke zradhdhALu bane e gurumUDhatAnI avadhi che. AvA guruo mukhethI bhale sArUM kahe paNa jagatanA praznone temane anubhava na haya, cAritryanuM ThekANuM na hoya, te temanAthI zuM pAramArthika hita sadhAya? kharI rIte jAte AcAramAM mUkIne bIjA pAse acarAve e ja sAcA dharmagura! (5-8-61) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharma mUDhatA , * dhamane pAye bhaya ane lobha upara maMDAya tyAre dharma - mUDhatA zarU thAya che. dharmanA nAme cAlatA aMdha vizvAsa upara ApaNe agAu vicArI gayA chIe. izvaramUDhatA, gurumUDhatA, devamUDhatA ke zAstramUDhatAne saMbaMdha moTA bhAge dharmasUDhatA sAthe heya che. AvI mUDhatAnAM ghaNuM mAThAM pariNAme paNa AvyAM che. jagatanA ItihAsamAM dharmanA nAme aneka mANaso upara zArIrika ane bauddhika julama gujAravAmAM AvyA che. A aMge UMDe vicAra karIe. - dharmamUDhatAnA mukhya be pAyAo che: (1) bhaya (2) lAbha.. temanA paNa traNa traNa pAsAMo che. tene vistArapUrvaka joI jaIe ! - bhaya dekhADI dharmAtara : AnA ghaNA dAkhalA ApaNane itihAsamAM maLI Avaze. dharmaguruoe rAjAone dharmajhanI banAvI, bIjAne parANe ke zastranA jere pitAnA dharmamAM lIdhA che. ghaNA lokoe prANa javAnA Dare dharmAtara hiMdamAM mogala sAmrAjya ane tenI pahelAMnA muslima zAsakonA samayamAM lAkho hiMduone vaTalAvI nAkhavAmAM AvyA. tenA virodharUpe zIkha-dhama Ubhe thaye. temAM paNa dharma pratye jhanUna ke dhRNuM AvyA te islAma dharmI lokonI pratikriyA rUpe ja AvyA. Ama bhayathI jyAM dharmAtara thAya che, tyAM jhanUna pedA thAya che, temaja e paNa e ja bhaya dekhADI bIjAne paNa vaTalAve che, te karavA mATe dUra karmo karavA paNa prerAya che. ahIM sAcuM dharma tatva hAthamAM AvatuM nathI paNa kevaLa khAkhuM ja hAthamAM Ave che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhayathI bIjAne potAnA dharmane banAvanAra ema mAne che ke teo potAnA dharmanI mahAna sevA kare che. paNa teo sAcA dharmanI sevAnA badale nukazAna ja kare che, tethI teo potAnA dharmane vagere che. dharmanI sthApanA dharmasaMsthApake e lekahita mATe karI hatI. temaNe dharmarUpI davA ApI hatI paNa anuyAyIoe tatvane nIce rahevA dIdhuM ane uparanuM pANI pI lIdhuM, emAM ja kartavya mAnyuM. tathI ane temaNe potAnI vagovaNI pite ja karAvI. eka dadI che. te davAne halAvyA vagara uparanuM pANI pIe che ane deza DekaTarane Ape che, tenA jevI ahI sthiti pedA thAya che. A rIte je mUDhatA Ave che temAM aneka aniSTo heya che. te samAja mATe vikAsane avarodhanArAM ta hoya che. temane dUra karavAM e ApaNI pharaja che! nahIMtara samAja - vikAsanI sAthe sAthe ApaNe vikAsa paNa aTakI jaze. bhayanA pApe dharma TakAva : dharmane TakAvI rAkhavA mATe zAstramAM narakanAM bhayaMkara varNane che. te saMbhaLAvI athavA naraka viSe vivecana karI ke dharma nahIM kare te narakamAM jaze; dharma nahIM pALo to narakamAM jaze ke pApa karaze to narakamAM jaze. Ama narakane bhaya batAvI dharmanI preraNA ApavI e paNa mUDhatA che. AjakAlanA buddhivAdI loko naraka jevI adazya vastu mATe zraddhA dharAvatA nathI. tyAM narakanA bhayo temane preraka banatAM nathI; ke teo mAnavAnA nathI. dharma e AcAranI vastu che. jyAM Ajane zikSita vage pitAnA vaDIlonA jIvanavahevArane joze ane tene sadAcAra sAthe meLa nahIM hoya to tene emanA dharma prati zraddhA nahIM jAge, tethI dharmane TakAvI rAkhavA mATe paNa AvA khoTA bhayo dekhADavA te dharma mUDhatA che ane tene dUra karavI joIe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaya prerita dharma-pAlana : ghaNA loko bhayathI prerAIne dharmanuM pAlana kare che. temane apratiSThita thavAne ke daMDita thavAno bhaya hoya che. eka vepArI e che jenI romera kALAM bajAra cAle che paNa te pote pakaDAI javAnA bhaye nathI karato. grAhake eAchAM na thAya te mATe pramANikapaNe cAle che te temAM dharmanuM pAvana bhayathI prerAIne thAya che te dharmamUDhatA che. AvA mANasone dharmane pAye kAge che. te ja dahADe jyAre e bhaya nahIM hoya tyAre anIti-adharmamAM paDI jaze. have ApaNe lobha aMgenAM pAsAMo joI jaIe. lAbhathI dharmAtara: ghaNA dharmavALAo jAtajAtanA lobha ApIne pitAnA dharmamAM ANe che. jemake IsAI mizanarIo sevAnA nAme pachAta gaNAtA ane AdivAsI lokomAM kAma kare che. temane maphata bhaNAve che. sArI nokarIe rakhAvavAnuM ane lagna karI ApavAnuM pralobhana Ape che. tyAM sudhI paNa kahevAmAM Ave che ke "IzunA zaraNe AvI jAva tamArA badhA pApa mApha thaI jaze." AthI bevaDuM nukazAna thAya che. eka te vaTalAyele mANasa potAnA mULa samAja tarapha thraNa kare che ane bIjuM e ke bheLA lokone pApa karavAne chuTo dora maLI jAya che. teo tyAM jaIne dArU ane mAMsAhAra jevA vyasanomAM UtarI jAya che. ethI jagatamAM sukhanA badale duHkhaja phelAya che. hiMdudharmamAM paNa evAM keTalAMka vighAne che jethI pApa karavAnI chUTa maLe che. jemake bhagavAnanuM nAma mAtra levAthI badhA pApa bhasma thaI jAya che. mUrtinA darzana karavA mAtrathI pApanAza thAya che. A badhAMthI dharmasUDhatAne poSaNa maLe che; ghaNuM loke patAsA, peMDA ke prasAda Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cIne bIjAne dharma prati kheMce che. Ama ghaNIvAra sagavaDe ApIne dharmane sagavaDiye karI mUkAya che. pariNAme tenuM kalyANa svarUpa naSTa thAya che. hamaNAM-hamaNuM jene lokomAM paNa khATakI lokone jaina banAvavAne moha lAge che. tethI karIne ghaNA loko rojagAra maLaze. madada maLaze e bahAne jana thAya che. A loko vacce ahiMsAno pracAra karavo e sadaMtara judI vAta che paNa, teo jaina thAya te temanI rojI-roTImAM sahAyaka thavuM. A lebhanuM taravA e dharma mUhatA che. pachI jene ane khristIomAM pharaka zuM rahe? evI ja rIte ghaNAM harijane navA bauddha" tarIke AMbeDakaranA mate vaTalAI rahyA che. A loko to khAsa karIne hiMdu loko taraphathI temane thatA anyAyanA kAraNe ane bauddha thatA uMcA sthAnanAM lAbha mATeja dharma parivartana kare che. emAM sattAnuM rAjakAraNa paNa kAma karI rahyuM che. paNa te bIjI rIte dharma-mUDhatAne poSatA hoya che. tene dara karavI joIe. lobha upara dharmanuM maMDANa : AjanA yugamAM svarganA pralobhano upara dharmane TakAvI rAkhavo asaMbhava che. amArA dharmamAM AvavAthI tamane puNya maLaze ke svarga maLaze evI bhAvanAthI prerAIne dharma karanArane svarga upara asahA thatAM ja te dharmathI vegaLe thaI jaze. dhamane pAye AtmA, samAja, kartavya, ke vizvanI zuddhi upara hevo joIe. svarga-narakanA bhaye paNa nahIM. tenuM pAlana aMtaHkaraNaprerita kartavya rUpe thAya eja kharI dhArmikatA che. lAbhathI prerita dharma: evI ja rIte lAbhathI ke svArthathI prerAIne dharmanuM pAlana karavuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te paNa dharmUDhatA che. mane mAnapAna maLaze ke mAruM nAma thaze e mATe dhamanuM pAlana karanAra A zreNImAM Ave che. jainazAstromAM dharmapAlana aMge sApha kahyuM che ke -"avivekathI, yazakIrti, artha, lAbha, garva, bhaya, ehika ane pAralaukika viSayasukhanI daSTie koIpaNa dharmasAdhanA karavI nahIM. mAtra nijerA eTale ke karmazuddhinI daSTie karavI joIe, e hitAvaha che." Ama lobhathI prerAIne thatI dharmakriyAo mUDhatA che. tene dUra karavI joIe; te dhArIe teTaluM saraLa kAma nathI. tenA aMge khUba ja AtmabaLanI jarUra che. risA nAmanI eka bhaidArzanika strI thaI gaI. tenA samayamAM leko svarganA lobhe ke narakanA bhaye dharmasAdhanA karatA hatA. tethI teNe vicAryuM ke loko kAmanAvazo ke bhaya kAyaratA vaDe dharmapAlana kare te barAbara nathI. paNa, AvA lokone samajAvavA kaI rIte? aMte lAMbe vicAra karIne teNe eka upAya vicAryuM. eka hAthamAM mazAla ane eka hAthamAM pANInI Dela laIne te lokonuM dhyAna paDe e rIte vicaravA lAgI. loko tamAze jevA bhegA thatA ane pUchatAH "mA! A Dela ane mazAla zA mATe lIdhAM che! " te javAba ApatI: "pANI bharela Dela meM dekha (naraka)nI Aga olAvavA mATe rAkhI che ane A mazAla bahita (svarga) ne Aga cAMpavA rAkhI che. " ' lokonI jijJAsA vadhatI. teo pUchatAH "svarga ane narakane maTADavAthI tamane zuM phAyado thaze?" therisa kahetIH "Aje moTAbhAge dharmanuM pAlana jIvanaghaDatara ke samAjazuddhi athavA kartavyapAlana mATe thatuM nathI. keIna magajamAM dharmadhurae narakanA bhayAnaka varNane bharyA che tethI karIne te dharmanuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAlana kare che. bIjI bAju keTalAka dharmajIvIo svarganA sukhanI avyakta kalpanAmAM AkarSIne lokone sukha mATe dhamaprerita kare che mATe huM to svarganA sukhanI kalpanA ke naraka bhaya hoya te te maTADavA mAguM chuM. jethI loko zuddhi mATe dharmanuM pAlana kare !" lakomAM enI vAtenI vyApakapaNe asara thatI hatI. jainazAstromAM samyakadaSTi mATe devamUDhatA, gurumUDhatA, dharmamUhatA, zAstramUDhatA ane lokamUDhatA e pAMce mUDhatA tajavI anivArya batAvI che. mithyAtvanA daza bheda ThANAMga sUtramAM batAvyA che. tyAM pahelA-bIje bheda che:- adhamme dhammasanA, dhamme adhammasannA -eTale ke adharmamAM dharmasaMjJA ane dharmamAM adharmabuddhi (saMta) rAkhavI; e mithyAtva che. jene sAdhakamAM vratAro paNa pahelAM mithyAtva choDavuM anivArya che. dharmAtaranA kAraNe ghaNA dharmamUha le ko pitAnA dharmanA paNa pachAta ke aspRzya lokone tucchakAra, dhRNu, dveSa ke apamAnanI draSTithI joI temane tarachoDe che, ane A rIte temanA mATe dharmAtara karavAnI paristhiti sarjI de che. khAsa karIne hiMdu lokomAM A vAta vadhAre jovAmAM Ave che. hiMdujAti taraphathI tarachoDAyelA lekene anyadharmIo pitAnAmAM kheMcavAno satata prayatna karatA rahe che. pariNAme e vaTalAyelA loko hiMdudharmIonAM zatru banI jAya che. A paristhiti sarjavI e paNa dharmamUDhatA che. khAsa karIne najIvI bhUlanA kAraNe bahene tarapha je anyAya karavAmAM Ave che tene dUra karavo joIe. puruSanI evI ja bhUlo mATe koI kaMI kahetuM nathI paNa strInI bhUla thatAM tene samAja bahAra karavAmAM Ave che. eka hiMdubAInI koI kAraNasara bhUla thaI gaI. teNe te badala Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAja pAse mAphI paNa mAgI. paNa tene nAtabahAra karavAmAM AvI. ane eka musalamAne tene hAtha pakaDaze ane te enI sAthe rahevA lAgI. tenA manamAM hiMdu jAti prati eTalI badhI ghaNuM thaI gaI ke tenA putrane paNa eNe eka ja vAta zIkhavI ke "beTA, jeTalA hiMduone mArI teTaluM ja mAruM haiyuM karaze." nAne chokarI te vakhate vadhAre kaMI na samajato. te taka joIne mAnI zIkha pramANe hiMduone mArI nAkhatA. ekavAra tenA manamAM AvyuM ke mAmulI hiMdune mAravA karatAM temanA netAne mArI nAkhuM to? hiMduonA netA hatA. gAMdhIjI. gAMdhIjI mAre te hiMdu jAti nabaLI paDI jAya te gAMdhIjIne mAravAnI taiyArI karavA lAge. gAMdhIjIne khabara paDI ke eka hiMdumAMthI musalamAna banela bAIne dIkarA temane mAravA mAge che. temaNe ene po meLavyo ane teo jAte temanI pAse gayA. gAMdhIjIne joIne tene Azcarya thayuM. gAMdhIjIe kahyuM : "bhAI ! tuM mane mAravA mAgatA hatA ne? badhA vacce nahIM mArI zake eTale huM ekalo Avyo chuM !" pelo bhAI te Aje ja banI gayo. teNe kahyuM: "huM Apa jevAne kaI rIte mArI zakuM? paNa A hiMduone zuM zIkhave che ke teo ATalA badhA dharmAdha banI gayA che ?" gAMdhIjIe kahyuM: "huM pote hiMdudhamI chuM. paNa huM to temAM paselA doSone dUra karavAnuM ja kAma karuM chuM. temane do dUra karavAnuM ja kahuM chuM. jethI tamArA jevA na pAke ane bhAI-bhAInuM khUna na kare! paNa tenA prAyazcita rUpe tuM mane mArI nAkhavA mAgatA hoya te mArI nAkhe !" te chokarAe gAMdhIjIne vacana ApyuM ke kadi koI mANasa upara charI nahIM upADe ane te gAMdhIjInA kAryane sahayogI bane. eTale Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je loko potAnA dharmavALAne dharma parivartana karavA mATe lAcAra kare che, te paNa dharma-matA che ane teo ene choDe to e sAcI dhAma -sevA gaNAze. dharma ane paraloka : keTalAka loko dhamane mAtra paralokanI vastu mAne che te paNa barAbara nathI. eka DozImA hatA. teo dharmakriyAo khUba karatA paNa jIvana-vahevAramAM vahu-dIkarIo badhA sAthe kaMkAza karatA. khAvApIvA aMgene paNa temane saMyama na hatA. teo paraleka sudhAravA mATe A jIvanane naraka jevuM banAvIne rahetA. jemano A bhava nathI sudharyo temano parabhava kevI rIte sudhare? paNa ghaNuM loko ema mAne che ke dharma udhAriyo che, ahIM karazuM to tyAM kAma Avaze. A beTI mAnyatA che. je A jIvanamAM satya ahiMsA vagerenuM AcaraNa kare che temane ja bIjA jIvanamAM sukha maLe che. mAtra dhArmika kriyAkAMDe kare ane tenAthI dharma pALavAne miththA saMtoSa mAnI le te e dharmamUDhatA che. sAdhu-sAdhvIo sudhdhAmAM AvI dharma-mUDhatA ghara ghAlIne beThI hoya che. svAmI rAmatIrthe eTalA mATe ja kahyuM che ke "nagada dharma ja jIvanane tAranAruM hoya che. te A janme dareka sthaLe AcarI zakAya che." dharma kevaLa upAzrayamAM thAya ane bIje na thaI zake te dharma-mUDhatA che. dharma to sarvakALa kSetra bhAve thaI zakanArUM sArvabhauma tatva che. dharma ane kriyAkAMDa : kriyAkAMDamAM ja dharmane mAnI beso e paNa eka prakAranI mUDhatA che. veSa, tilaka, chApA ke kriyAkAMDamAM ja dharma nathI. dharmane AcaravA mATe e badhAM sAdhane che. sAdhanane koI sAdha mAnIne bese to tene mUlA ja Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahevI paDaze. ene e artha nathI ke kriyAkAMDane choDI devA. paNa dharmanuM mUlyAMkana kevaLa kriyAkAMDe uparathI na karavuM joIe. tethI ja duniyAmAM ATalA badhA matabhedo UbhA thAya che; ane jhaghaDA temaja aniSTo vadhe che. dharmanuM mUlyAMkana tatva - jJAna ane sadAcAra uparathI karavuM joIe. nadI pAra karavA mATe naukAnI jarUra hoya che. paNa pAra thaI gayA pachI paNa nAvane pakaDI rAkhe to te mUThatA gaNAze. evI ja rIte dharmAcaraNa mATe kriyAkAMDenAM avalaMbananI jarUra che paNa AgaLanI bhUmikAmAM tatva ke jJAna upara dRSTi na rahe temaja sadAcAra na keLavAya te tenAthI mUDhatA ja keLavAze. tenAthI bIjA aniSTo jIvanamAM vadhatAM jaze. AphrikAmAM hiMdane eka brAhmaNa ga. tyAM te hoTalamAM jamavA jato paNa pitAno ceka barAbara rAkhato. temAM koIne pravezavA na de. pachI koIe pUchyuM : "ApanA viSe sAMbhaLyuM che ke Apa dArU pIo che?" paMDita bolyA : "hAMjI! kabhI kabhI zarAba pI letA huM! magara ceka kisI ko ne nahIM detA !" keIke pUchayuM : "te te tame mAMsa paNa khAtA haze !" bhUdeva bolyA : "mAMsa khAnemeM kayA deSa hai? magara apanA dharmabhraSTa nahIM hone detA ! kemeM majAla hai ki kaI ghusa jAve?" pilA bhAIe pUchayuM : "Apa durAcAra sevana kare che !" paMDite kahyuM : "brAhmaNa ke liye sabhI chuTa hai kevala eka pavitra rakhanA cAhie !" AnA uparathI khyAla AvI zakaze ke AvA cekapaMthI paMDitanI jema mAtra eka kriyAkAMDathI ja dharmanuM mUlyAMkana thavA lAge te duniyA vahelI take ujaDI jAya. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eTale AvI dharmamUDhatAonAM naLAM je badhA dharmo upara bAjhayAM che; tene dUra karavAnI jarUra che. evI rIte mAtra bAhya kriyAkAMDe karanArane dhAmakanuM je pramANapatra ApI devAya che te rIte paNa have badalavI paDaze. temAM tattvajJAna ane sadAcArano vikAsa jevo paDaze. nahIMtara dharmasUDhatA kharA dharmane samApta karI nAkhaze. carcA vicAraNuM zrI, mATaliyAe carcAne prArabha karatAM kahyuM : "satya-zraddhA eja dharmane pAyo che. satya judAM judAM hoI zake kAraNa ke dharmaprati prema karanAranI kakSA, kSetra, kALa, bhAva vagerenA bhedathI paNa temAM bheda hoI zake paNa sadAcAra, jJAna ane tava te ekasarakhAM hovAM joIe. dharmanuM AcaraNa Aloka, paraloka ke kAmanAthI na thavuM joIe. kaMpa paNa na maLe chatAM eja jIvana paMthane gati Apaze e ja zraddhA dhamane pAyo hovo joIe. meTara che, boja tANe che, paNa TAyaramAM havA na heya ke paMcara paDe to ! evI ja zraddhAthI jIvana AgaLa dhape che. mA nAnA bALakane hAtha pakaDI aMdhArI rAte ekalI cAlI jAya che te jANe che ke aNInA TANe bALaka mArI madada nahi kare te chatAM tenAmAM e zraddhA rahe che ke huM ekAkI nathI. tene e bALakanuM pratIka AlaMbana paNa gati Ape che, tevI ja rIte nAmasmaraNa, Izvara ke avyaktabaLanI upAsanA, eTalA mATe loko kare che ke A kaIka zakti che. basa, eja dhamane pAyo che. avyakata evI e zaktiti mAnavIya AtmazraddhAne majabUta karavAnuM kAma dharma kare che. huM mAro anubhava thoDA sakAca sAthe kahuM! huM trIjI gujarAtI bhaNato tyAre navathI deTa lagI pUjA karUM. AmAM dekhAdekhI hatI. tyAre amArA gAmamAM (1) haranAtha pAgalanA ziSya kavi hatA, (2) hAsa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rATalA ugharAvI bhUkhyAne ApanAra ane bhajana dhUna karanAra bhagata, (3) anya eka bhagata. A traNe paNa koI vizvAsathI A badhuM karatAM. mane paNa dhUna lAgI hatI. pariNAme zALAmAM agiyAranA badale deha vAge jato. tyAre mArA adA (bApujInA moTAbhAI) ThekaDI uDADatA "tArA bhagavAna gaNita karI deze?" paNa huM temaja karate. eka divasanI vAta che. huM cothI gujarAtImAM hato. sAMjanA pAMca vAgyAnI chuTTI ne pAMca minITanI vAra haze ke kaMIka dhUna lAgI. sAmI gaDhanI rAMge mane pratimAjI dekhAyAM. mArA dAMta deDhe vaLyAM. loko vahemAyA ke mane koIke kaMIka karyuM. paNa mane eka addabhUta rasanI pratIti thatI hatI. mA potAnA bALakane yAda kare ema e pratimA mane yAda karatI hatI. mane na samajAya tevI zraddhA cuMTI gaI. saMsAra parathI verAgyabhAva AvyA. lAgyuM ke dharmamAM chaLa-kapaTa heya nahIM. te vakhate amAro dhIradhArane dhaMdho hato. ekavAra lakhatapatre mAM cekaDA mArI jemane pasA joItA hatA temane ApI Avyo. te mATe mAre mAra khA paDyo. pitAjIe pUchayuM: "Ama kema karyuM ?" meM kahyuM: " ApaNI pAse paisA hatA. temane joItA hatA, te laI gayA. emAM have lekha rAkhavAnI zI jarUra ?" A nirdoSa bhAva dharmanA kAraNe mArAmAM jAgatuM hatuM. beligamAM hatA. tyAM mane mUrti-pUjAnI chUTa hatI. AgaLa jatAM e saje chUTI gaI. pachI zrImad rAjacaMdranI chabi rAkhato te paNa chUTI gaI. aMte lAla akSarathI lakhela ke rAkha ane kAusaga (dhyAna) karato. tyAra pachI to AMkhamAM ) bharIne badhI rIte sthira thavAne prayatna karato. aMte eka samaya e AvyuM ke je maMdiramAM harijane na jaI zake tyAM javAnuM meM mAMDI vALyuM. . thoDAM varSo pahelAM huM rAjI gayo. tyAM ekavAra sUtAM pahelAM pratimAjI dekhAyAM. pharI sUte pharI dekhAyAM. AvuM traNavAra thayuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUchayuM te javAba maLyo ke mArI pUjA thatI nathI. A dazyamAM eka tarapha mane mArA mA-bApa, vacamAM jhADU ane pachI pratimAjI dekhAyAM hatAM. je gAma e pratimAjI hatAM tyAM pUchAvyuM te javAba maLyo ke "koI koIvAra pUjA bhUlI javAya che." tyAM pUjArI ALasu hatA. te jAgRta thayo. sAvaraNAM ke jhADUno artha zuM! mArA bApue kahyuM ke kaIka derAsara-saMbadhanI azuddhinI e vAta che. mArA bApue kahyuM ke nAnapaNamAM mane koIe derAsaramAM vAparavA mATe so rUpiyA ApelA paNa ame loko tene nAstA-pANImAM vAparI nAkhyAM. A dazya pachIthI mArA vicAro avyakta zakti tarapha vadhu daDha thayA. je satya, zraddhA ane sadAcAramaya jIvana hoya te badhAmAMthI sAraja kheMcAya ane asAra ApoApa chUTavA mAMDe! Ama prathama (1) rUpa-svarUpe, pachI (2) tasvarUpe ane chelle (3) mArgadarzana karavA rUpe. dharmamUDhatA teDavAnuM kAma che ke satya zraddhA rAkhIne bacapaNathI zarU thaI jAya te ghaNuM sAruM; ema mArA namra anubhavethI jAmyuM che. zrI devajIbhAI : "kharekhara to jema jema anubhavo thatAM jAya ane UMDA UtaratA jaIe tema mUDhatA ApoApa dUra thatI jAya che. huM nAnapaNathIja lIMbaDI saMpradAyanA sAdhu sAdhvIonA paricayamAM Avyo chuM. nAne hatuM tyAranI vAta che. eka sAdhujIne saMpradAya bahAra karelA eTale lIMbaDI saMpradAyanA AgevAnonuM eka pratinidhi maMDaLa kacchamAM AvyuM hatuM. tyAre huM temanI sevAmAM hatA. te vakhate eka navuM varSanA sAdhvIjIe kahyuM: meM AkhI rAta ajarAmarajI svAmInI mALA japI che. temaNe pAMcamA devalokathI AvIne mane kahyuM ke "AvA jhaghaDA kyAM sudhI calAvaze !" ajarAmarajI svAmI te lIMbaDI saMpradAyanA sthApaka. te vakhate Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ huM kaI vadhAre na samaje paNa AgaLa jatAM lAgyuM ke jyAre sAdhu-sAdhavIonI zraddhA paNa sAcI na hoya ke temane oLakhANa na hoya te bicArA lokonuM zuM kahevuM? pachI pU. javAharalAlajI ma. sA. temaja zrImaddanAM pustako vAMcyAM. munizrI saMtabAlajI ane gAMdhIjIne vAMca. tethI nagadudharmanI zraddhA vadhI gaI. mahAbhAratamAM balabhadrajI zrIkRSNane pUche che: "vana-vana rakhaDanAra dharmaniSTha pAMDavonI e dazA. ane meja karanAra adharmI kauravonI A sukhanI dazA! te pachI adharma cheDI mane keNa pakaDaze?" bhagavAna zrIkRSNa kahyuM juo ! pAMDavo kevA masta che!" pachI duryodhananI dazA dekhADatAM kahyuM ke "tenI zuM dazA che? te sapanAmAM paNa jAgI UThata ane cIso pADato hato. Aje paNa uparathI sukhI dekhAtAnA aMtarane koI tapAse te temane tyAM vyathA jaNAze. eTale mane te nagadadhama prati zraddhA che. ATaluM dharmaguruo samajI jAya ane tene pracAra kare te tarata beDe pAra thaI jAya !" zrI. pUMjAbhAI: baMgALamAM kAlIcaraNa nAmanA brAhmaNane bAdazAhe putrI ApavAnuM ane rAjya ApavAnuM nakkI karyuM. hiMduoe virodha karyo ane aMte te brAhmaNa muslima thai gayo ane kAlA-cAMdanA nAme mazahura thaze ane teNe hajAro hiMduone musalamAna banAvyA. je AvI rItane vartAva hiMdu jAti kare to zuM thAya? gAMdhIjIe ekavAra eka sanAtanIne pUchayuM: "je pANInAM chAMTAthI hiduva cAlyuM jatuM hoya to e hiMdutva kevuM ?" A vAta dareka hiMdue samajavI joIe ane AvI dharmamUDhatA dUra karavI joIe." zrI. mATaliyA : "paNa e loko kaMI samaje to ja dharmane samajI zake ne? ekavAra lagnamAM mIMDhaLa bAMdhavuM rahI gayuM. keI ke Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAra mahArAjane pUchyuM ke mIMDhaLa kayAM? temaNe kahyuM ke mIMDhaLiyo tArA ugyo nathI tyAM lagI cAle!" AvuM badhuM cAle che." ke zrI. pUMjAbhAIH "dareka kriyA ane rivAje pAchaLanuM rahasya samajavuM joie! agAu jAna AvatI ane goLanuM pANI pAtA thI dhUna lAge ! gADAM pAchAM vaLe ke paiDAmAM pANI reDe tethI lAkaDuM kule ane gADuM gati pakaDe. Ama dareka kriyAmAM viveka levo joIe. Aje te eka tarapha mALA pheravaze ane bIjI tarapha aDhaLaka vyAja - vepAra karI lokone lUTe ane thoDuM maMdiramAM caDhAve ane dhanya thAya. A mUDhatA dUra karavA mATe ahIM zibiramAM je cAlI rahyuM che te sAMbhaLIne ame to kharekhara dhanya thaIe chIe." pU. daMDI svAmIH "ko nadImAM ghase nAkhe, dUdha reDe, ciMtharIyAdeva tathA khijaDIyA deva vagerene pUjAya. A badhA pAchaLanuM tattva samajavuM joIe, tema thatuM nathI, paNa mUDhatA paSAya che. eka mataDiyA deva joyA tenI upara baheno coTalo trATakIne pANI reDe. sAMbhaLyuM ke tyAM vezyAnI dIkarIe paga mUkyo. ane jamIna mUtaravALI thaI eTale tene deva mAnya ane vadhArAmAM tene mAMsanI bali apAya. A te mUhatAja che. tene dUra karavI rahI." zrI. baLavaMtabhAI : "Aje te dharma kedamAM paDI gayA che ane dharmanA nAme tenA anuyAyIo carI khAtA najare paDe che. ane bhale jainadharma ke hiMdu dharma udAra haze paNa, Aje to evuM lAge che che ke svarganI lAlaca ane narakanA bhaya upara ja dharmane pA che. tyAre zuM karavuM ?" zrI puMjAbhAi : "kharA dharmane loko AgaLa rajU karave; e ja dharmasUtAne dUra karavAne vidheyAtmaka upAya che. ekavAra derA saranI ghInI balIne kesa nyAyAdhIsa pAse gayo. tyAre nyAyAdhIzanI TakA sAMbhaLI ne zaramAI gayA. ke dharma jhadhaDe thAya teratAka dharma ke Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kabIra sAhebe kamAlane kahyuM : kabIra kahe kamAla ko do bAteM zIkha le / kara sAhaba kI baMdagI aura bhUkheko kucha de -sAheba eTale ke je satya rUpa bhagavAna che tenI baMdagI karavI te sata-AcAra (sadAcAra ) keLave ane garIbane devuM eTale ke udAratA keLavavI. mane lAge che A be bAbatothI kharekhara sAcI dhArmikatA Avaze." zrI, bahAcArI : "A mAre jAti anubhava che. madhyapradezamAM eka devInI upAsanA mATe huM A mAsamAM gayA hatA. tyAM sAMbhaLyuM ke pUrI ane kalakattAthI AvIne ahIM loko bakarAnuM balidAna caDAve che. lokone mArA upara prema khUba hato ane bhAre A duSkaya rokavuM hatuM. meM jamavAnuM baMdha karyuM che ke paNa aMta:karaNathI IcchatA na hatA paNa rakhe devI kepe to ? e kAraNe calAvatA. paNa, mArA upavAsanuM nimitta maLyuM eTale vicAravA lAgyA. gAmanA paMcanuM taMtra keTalAMka dAMDatAnA hAthamAM hatuM. teo mArA upara judI judI rIte dabANa lAvavA mAMDayA. eka jamInadAra je A bali ApavAmAM AgaLa paDato hate teNe ghaNuM dhamapachADA karavA mAMDayA. paNa pUjArI makkama nIvaDe ane teNe jAhera karyuM : "pUjA bhale chUTe paNa devI AgaLa balidAna nahIM karuM !" Ama e kara prathA ane baMdha thaI. devI nimitte bharAtAM janAvara bacyAM. mane lAge che ke temAM koI kudaratI saMketa have joIe jethI mane zraddhA jAgI ane e kRtya baMdha karavAnuM huM nimita banI zako." zrI, hAramaNIbena : "anubhavo varNavAya che te khUba game che paNa dharmanI ke gurunI zraddhA TakI rahe ane chatAM mUDhatA dUra thAya e mAge ApaNe javAnuM che. te na bhUlAvuM joIe. (12-8-61) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [2] dharma-mUDhatA - 2 atyAra sudhI dharmamUDhatA aMge ApaNe eka daSTie vicAra karI gayA chIe jemAM dharmAtara, kriyAkAMDe ke bhaya ane lobhanA pAye thatI dhArmika prakriyAmAM kevI rIte dhama-sUkatA phelAya che, te joyuM. puNya Azrita dharma: have eka bIjI daSTie vicAravAnuM che, te e che ke dharmanA nAme brama Ubho thAya che ane koI bIjI ja vastu dharmanA nAme AvIne besI jAya che. AvI vastu ke tatvamAM puNya eka mukhya tatva che. samAjane moTe bhAga evo che je puNyane dharma mAnIne cAle che.. tethI ghaNuM gerasamajUtI UbhI thAya che ane Aje meTA bhAge puNya dharmanuM sthAna laI lIdhuM che. tethI dharmamUDhatA phelAya che. dharma ane puNya: ApaNe agAu joI gayA chIe ke adharmane dharma mAnI leve e satya-samyakatva-nathI eTale puNyathI thatAM aniSTo; je pApamAM AvatAM nathI paNa adharmamAM Ave che tene dharma ane puruSa eka mAnavAthI puSTi maLe che, Ama dharma e adharma thaI jAya che ane satya dura cAlyuM jAya che; tathA mUDhatAne prAraMbha thAya che. tethI sAcA dharmane rasto (satya, ahiMsA, nyAya, tyAga, saMyama vagere) avaruddha thAya che. dharma : sarvaprathama dharma zuM che te samajI laIe. mANasanA kAryomAM evAM kAryo je sAdhanA-AcaraNamATe niHsvArthabhAve kaLAkAMkSA vagara, nizakti bhAve, sahitanI daSTie karavAmAM Ave che. te varSa che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70, gAMdhIjIe A aMge ApaNane eka zabda Ape che te che gItAne niSkAma karmavega. kaMIpaNa badalAnI AzA vagara je kArya karavAmAM Ave che te dharma che. 2. kavivarya zrI amaracaMdajI mahArAja sAhebe A aMge eka suMdara dAkhalo Ape che - eka gAmamAM teo virAjatA hatA, tyAM eka gharamAM Aga lAgI. gharanAM lokone madada karavA sahu bUmAbUma karavA lAgyA. paNa tyAM UbhA-UbhA aMdaravALA mATe sahAnubhUti darzAvavA lAgyA. keTalAka dhULa ane pANI baMTatA rahyA. paNa, koIne ema na sUjhayuM ke aMdara jaIne je loko sapaDAyA che tene bacAvavA. te vakhate eka jaina yuvAna tyAM Avyo. aMdaravALAnI cIsa sAMbhaLIne teNe lAMbo pahoLo vicAra karyA vagara aMdara jhaMpalAvyuM. teNe pitAnA zarIranI phikara karyA vagara eka pachI ekane bahAra kADhavA zarU karyA. te paNa khUba dAjhI gaye hato. tene tarata hospITalamAM dAkhala karavAmAM Avyo. kavi mahArAjazrI tene darzana devA tyAM gayA. mAMgalika saMbhaLAvIne pUchayuM: "tame je vakhate te gharanA baLatA lokone kADhavA gayA hatA te vakhate tamArA manamAM zuM bhAvanA hatI ? zuM tamane tamArA zarIranI ke kuTuMbanI ciMtA nahotI thaI?" yuvake kahyuM: " AvI kazI bhAvanA te vakhate mArA manamAM na hatI. te duHkha joIne mArAthI rahevAyuM nahIM eTale mAruM kartavya samajI meM te jhaMpalAvyuM hatuM!" zuM evI bhAvanA hatI ke mane A lokomAM pratiSThA maLaze ke paralokamAM svarga maLaze." kavi mahArAjazrIe pUchayuM. - "aMtakaraNane Avega hatuM ane huM bacAvavA aMdara gayA hatA. - A hatuM. dharmakArya ! jemAM kIpaNu AkAMkSA. vagara dhamanuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcaraNa thAya che. jenasatra dazavaikAlikamAM dharmAcaraNa aMge kahevAmAM AvyuM che ke te Aloka ke paralokanA svArtha mATe nahIM; paNa ekAMta Atmazuddhi karma-nirjarA mATe karavuM joIe. ' harizcaMdra rAjAe satya pAlana mATe rAjapATane tyAga karyo. patnIne viyoga sahyo; bhaMgInuM dAsapaNuM svIkAryuM paNa temaNe ene badalo maLe evuM IcchayuM na hatuM. eTale te dharmapAlana thayuM. mahAtmA gAMdhIjIe AphrikAmAM bhAratIyonI durdazA maTADavA temane anyAya thato hato tene ahiMsaka rIte dUra karI satyAgraha vagere karyo. tyAre tyAMnA bhAratIyoe maLIne temane ghareNAM tathA rokaDa bheTamAM ApyAM. tene gAMdhIjIe pitAnA mATe na vAparyA. kasturabAnuM mana jarA lalacAI gayuM paNa gAMdhIjIe temane samajAvyA ke ApaNe je kaMI karyuM che te badalAnI bhAvanAthI nathI karyuM. tenuM phaLa pAmavAnI ApaNane AzA na levI joIe; ane aMte te badhI rakamanuM TrasTa temaNe karyuM. A che dharmabhAvanA ! janasamAM annaka zrAvakano adhikAra cAle che. eka deva temanI kasoTI karIne rAjI thAya che tyAre temanI pAse svarNa kuMDaLa dhare che. paNa annaka tene svIkAra karatA nathI kAraNa ke te puNyanuM phaLa hatuM. dharma to tyAga mAge che. dharma ane puNyanI mahattA mATe uttarAdhyayana sUtramAM eka zloka bahu ja spaSTa che :- jo sahassaM sahassANaM mAsaMmAsaM gavaM dae tassa vi saMjamo seyo ahiMtassa vi kiMcaNa -je pratimAsa lAkha lAkha gAyonuM dAna kare che, puNya meLave che tenA dAna karatAM saMyamIno saMyama eTale ke dharma zreSTha che, bhale te kaMIpaNa dAna na kare ! dharma eka ati pavitra bhAvanA che. tenAthI prerAIne lekanA ekAMta, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hata mATe vyakti sarvasva tyAgavA nIkaLI paDe che. tyAre ApaNe buha, mahAvIra, gAMdhI, Izu jevI vyakitaone pAmIe chIe. puNya eTale zuM? have eja aTapaTo prazna e che ke puNya zuM che? puNya eTale zubha AzayathI parahita mATe thatuM kartavya che. A kartavya karanAra jANe che ke huM amUka kArya karIza to amUka rIte phAyado thaze. jemake kaI bhUkhyAne anna Ape che tyAre e jANe che ke enI bhUkha saMtoSAze. kayAMya skUla nathI; te mATe dAna ApavAthI; tyAM zALA thaze ane vidyArthIo bhaNaze. tyAM dAtAnA manamAM koIpaNa prakAranA badalAnI bhAvanA hatI nathI; paNa sArA kArya mATe sAruM karavAnI bhAvanAno aMdAja hoya che. puNyamAM sAmAnya rIte lokahitanI bhAvanA spaSTa hoya che; paNa badalAmAM kaMI paNa meLavavAnI apekSA hotI nathI. puNya ane adharma: paNa, A puNayamAM jyAre apekSAnI ke svArthanI bhAvanAne praveza thAya che tyAre te pApa te nathI thatuM paNa adharma banI jAya che. jemake koI zubha AzayathI dAna Ape che. te puNya che; paNa te jyAre emAM evI AzA rAkhe che ke mane tenAthI pratiSThA maLaze; athavA paralokamAM svargasukha maLaze; ke mArAM chokarAM haiyAMone mAre nAma yAda apAvaze. AvI kiMcita bhAvanA, puNyanA Azayane mArI nAkhe che. ane te puNya na rahIne eka prakArane vepAra thaI jAya che jyAM zubhaAzaya raheto nathI. ghaNA loko dAna eTalA mATe kare che ke teo bIjA karatAM ujaLAM dekhAya, ke temane pramukha sthAna maLe ke loko temanI vAhavAha kare. AmAM puNyamAM rahelo zubha Azaya taNAI jAya che ane eka Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAranuM ahaM pedA thAya che. ahaM ke abhimAna kadi dha nathI. eTale e AkhA kartavyanuM pariNAma adharmamAM parivartana pAme che. badalAnI bhAvanAe thatuM dAna ane tenAM bhayasthAne: badalAnI bhAvanAe thatAM dAnamAM-purayamAM-potAnAM bhaya sthAne che. jayAre dAna ApanAramAM ahemeTAI-praveze che ane tene evI pratiSThA maLe che tyAre te vadhAre dAna karavA prerAya che, paNa A vadhArAnA dAna mATenI rakama evA prakAranAM sAdhanathI meLavAya che je zuddha hetAM nathI. ghaNIvAra moTAbhAge, anIti, zoSaNa, kALAMbajAra, dANacerI, kacerIthI te dhana bheguM karIne dAna Ape che. tenA kAraNe samAjamAM tene pratiSThA maLe che. AmAM be bhayasthAne rahelo che - (1) tene pitAnAM cheTAM sAdhana ke aprAmANikapaNe maLelI rakamane manamAM DaMkha raheto nathI; tethI te garIbanuM vadhAre zoSaNa kare che. (2) loko tenuM anukaraNa karavA mAMDe che. AvuM sastuM mAnI lIdheluM puNya kamAvavA mATe caDasAcaDasI cAle che ane sahuthI duHkhada bIna te e che ke A rIte pedA thatA paisAne gayA janmanA puNayane pratApa mAnavAmAM Ave che. pariNAme eka khoTo cIlo paDe che. puNyanuM mahatva vadhe che ane kharA-dharmanuM mUlyAMkana ochuM thatuM jAya che. AvAM puNyanA piSaNa mATe zeSaNa vagere aneka aniSTo cAlu thaI jAya che, temane uttejana maLe che. sahuthI vadhAre bhayaMkara bhayasthAna te e che ke nyAya-nItie kamANI karavI joIe-te asteya dharma-sadaMtara visarAI jAya che; loko bhUlathI adharmane Acare to che paNa te bhUlane bhUla nathI gaNatA ane vadhArAmAM bhUlane puya mAnIne tene vadhAratA jAya che. tethI bhUlane DaMkha raheto nathI ane dezanAM thara jAmatA jAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puNyathI adharma ane adhamathI pApa: AnA kAraNe samAjanI je zuddhi thavI joIe te thatI nathI. pariNAme adharmathI AgaLa vadhIne puNya meLavavA mATe pApAcAra zarU thAya che. loko game te rIte paiso meLava-temAM paNa lUMTaphATa, corIne, vezyAone, thApaNa pacAvI pADavAna, vyAja vadhAravAno vagere dhaMdhAthI pApanI rIte pase meLavavA pAchaLa mathe che, pariNAme dAnapuNya eka zubha AzAya rUpe rahetuM nathI paNa game te bhoge pese meLavI nAmanA meLavuM, evI pApa-bhAvanA zarU thAya che. eTale ja jainasatramAM mahAraMbha ane mahAparigrahane narakanAM dvAra gayAM che. evI bhUlane samAja calAvato jAya che tethI samAjazuddhi thatI nathI. AvI jAmatI jatI azuddhine tapa-tyAga paNa zuddha karI zakatAM nathI. Ama dharmapuNyAzrita thAya che tyAre bhayaMkara dhama-mUhatA phelAya che ane tene dUra karyA sivAya svastha dhArmika samAjanI kalpanA adhUrI ja gaNAze. puNya tyAjya che? : ethI eka prazna utpanna thAya che ke zuM puNya tyAjya che? puNaya ekAMta tyAjya nathI. te eka zubha Azaye thayeluM kartavya che, eTale tenI jAherAta na karavI joIe. kuTuMbamAM mAtA badhuM kArya kare che, halakAmAM halakuM kArya kare che paNa tenI jAherAta nathI karatI. evI ja rIte dAna mATe paNa kahyuM che ke "na ravA parivartita 'dAna ApyA pachI kaIne kahetA na pharavuM. eTalA mATe ja guptadAnane mahimA vadhAre che. puya dharmane prApta karavAnuM eka sAdhana che eTale tene sAdhana tarIke ja upayoga karavo joIe. puSyavALAnAM manamAM UDe-UThe badalAnI-kartavya karyAnI bhAvanA hoya che tyAre dharmavALAnA manamAM ema thatuM nathI. taddana niSkAma karmayoga sadhAto nathI eTale puNyane AdhAra levuM paDe che. puNya e rIte nIti-nyAyanI bhUmikA che, tyAre Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 75 dharma adhyAtmanI bhUmikA che. adhyAtmanI bhUmikAe javuM hoya tema nItinI bhUmikA jarUrI che; paNa puNyane zreSTha mAnI dharmane purUSArtha na karo e sthiti dharmamUDhatA che. naMda maNiyAre rAjagRhomAM vAva baMdhAvI, pachI tyAM bhojanazALA, atithizALA, dAnazALA, citrazALA baMdhAvyA. tene udezya zubha hato. tenuM puNya meLavyuM. paNa piSadhamAM besIne dharmane purUSArtha karato hato te vakhate lokamukhe pitAnI prazaMsA sAMbhaLI te bhUlAya. tenAmAM mamatva ane ahatva jAgyuM. teNe dhamakaraNanI kiMmata na karI. teNe puNyanI vadhAre kiMmata AMkI pariNAme te kALa karIne deDakAnI yoni-tiyaca gati pAmyA. tyAM deDakAnA bhAvamAM tene jJAna thayuM ane te dharma upara sthira thayuM ane marIne devalokamAM gaye. eTale ahIM puNyakArya karavuM, e khoTuM na hatuM. paNa puNyakAryamAM Asakta thaIne tyAM ja mamatA ane AsaktimAM aTavAI javAthI dharmanuM mahatva ghaTI gayuM hatuM. evI ja rIte jyAM dharmanA badale puNyane AgaLa paDatuM sthAna ApavAmAM Ave che tyAM dharmamUDhatA jAge che. je temAM jAgRti na Ave te adhama ane aMte pApAcAra vadhe che. dhanAzrita dharma: evI ja rIte jyAre dharma dhananI Azrita thaI jAya che eTale ke paisAdArone mAtra paisAne lIdhe dharma, dharmakriyAo ke dharmasthAnakomAM vadhAre mahatva apAya che tyAre paNa samAjamAM mahatA pAMgare che. pariNAma e Ave che ke dharma upara daDha rahenAra lokone pratiSThA maLatI nathI ane A tarapha agAu vicArI gayA tema game te prakAre meLavelAM paisAne puNyAI tema ja paisA vAparavAne puNyanA badale dharma mAnI levAmAM Ave che. ghaNIvAra evuM jovAmAM AvyuM che ke jJAnI-saMto ane sAdhuo paNa emane pratiSThA Ape che. eTale badhA e pramANe thavAne prayatna kare che. evuM paNa jovAmAM Ave che ke AvA paisAthI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaseva-brAhaNene paNa prabhAvita karavAmAM Ave che ke kharIdI levAya che. dharmakAryamAM paise vAparavuM e saddakArya che paNa evA paisAdArane dharmavIra ke dharmAtmAnI chApa lAgI jatAM tene beTuM uttejana maLe che ane te adharma ke pApanI rIte paNa paise pedA karavA lAge te tene kahevAnI ke rezakavAnI koI hiMmata karI zakatuM nathI. zAstromAM te spaSTataH dharmane ja mahatva ApavAmAM AvyuM che. rAjA zreNika jevAne mahAvIra prabhue pratiSThA na ApI ane puNiyA zrAvaka pAse mokalyo. AkhuM rAjya ApIne paNa te puNiyA zrAvakanI sAmAyika na kharIdI zakyo. teNe kahyuM : prabhune ja jaIne pUcho ke samatA-dharmanI zI kiMmata che?" zreNike bhagavAna mahAvIrane jaIne pUchayuM, bhagavAna mahAvIre kahyuM; zreNika! tamArI pAse keTaluM dhana che?" eNNake javAba vALyo: "bAvana DuMgarIo thAya eTaluM dhana cho? prabhue kahyuM: "eTaluM dhana te sAmAyika samatA dharmanI dalAlImAM cAlyuM jAya !" ahIM tAravavAnuM eTaluM ja che ke prabhu mahAvIre zreNika jevA paisAdAra purUSane pratiSThA ApI na hatI; paNa puNiyA jevA dharmaniSTane pratiSThA ApI hatI. eTale krAMtipriya sAdhu sAdhvIonuM e kartavya thaI jAya che ke temaNe potAnA tavAvadhAnamAM cAlatI pravRtio ane saMsthAomAM e khAsa dhyAna rAkhavuM joie ke tyAM nAyI dharmaparAyaNa ane sAtvika vyaktine mahattva apAya; paNa paisAdArane mAtra paisAnA kAraNe mahAva na apAya. ' munizrI saMtabAlAjI eTalA mATe ja pitAnI preraNAthI cAlatI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravRttio ane saMsthAmAM paisAdArone kevaLa paisAnA kAraNe mahatva ApatA nathI. tevI rIte dAna ApanAranuM pATIyuM ke takhtI lagaDAvatA nathI. - sadabhAgye ghATakopara zrI saMghe temanI preraNAthI e kArya jhIlyuM che ke tyAM paNa tyAga-tapa karanArane pratikramaNa balavAne adhikAra te apAya che. - jyAre samAjazuddhi ke satya upara pratiSThita rahevAnI vAta Ave che tyAre paisAdAra loko pase Ape che e zubha che; paNa jAte tapa-tyAganA prasaMge "ame te pase Apo !" kahIne chuTI javAnI vAta kare che te barAbara nathI. sAthe " ame dAna karyuM che " ema kahI tyAga-balidAnavALAnuM sthAna jhuMTavI le te paNa barAbara nathI. mahAtmA gAMdhIjIe jyAre asahayoga AMdolana cheDayuM hatuM te vakhate keTalAka vakIlo, paisAdAra ane zikSako ema kahevA lAgyA ke " ame amArI kamANImAMthI amUka rakama ApavA taiyAra chIe." dezabaMdhu dAsa paNa temAM eka hatA. gAMdhIjIe kahyuM "mane tamArA paisAnI jarUra nathI. mane to tamArI jarUra che. tyAga ane balidAna mATe taiyAra thaIne nIkaLI Ave ! " te vakhate ane AjhAdInI laDatanA aneka bIjA prasaMgoe loko gAMdhIjInI hAkala sAMbhaLI te vakhatanA AMdolanamAM joDAyAM hatA. tenI pAchaLa kevaLa dharmabuddhi hatI. eTale ja gAMdhIjI hamezAM AzramamAM UtaratA. dilhI jevA zaheramAM paNa harijanavAsamAM utaratA; paNa dhanikone beTI pratiSThA na ApatA. dharmanuM sthAna dhana ke jJAna banne na laI zake, ane e levAnuM zarU kare to mUDhatA phelAtI jAya. - mAravADane eka dAkhalo che. tyAM je mahInAnA dhamadhokha taDakAmAM eka zeTha ane paMDitajI UMTa upara savAra thai bIje gAma Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jatA hatA. rastAmAM temaNe eka mAMdA mANasane ja. UMTavALA sAthe bane UtaryA. paMDitajIe jaIne dharmanI vAta karI ke bhogavya karma sivAya chUTako nathI zAMtithI saheje !" pachI zeTha AgaLa AvyAH "A rUpiyA le...davAdArU karAvaje ." te vakhate UMTavALAne thayuM ke paise paDa raheze paNa Ane UMcakIne javuM jarUrI che eTale teNe zeTha ane paMDitane UMTa upara javAnuM kahyuM ane te ene pite upADI najIkanA gAmanA davAkhAne gayo. DokaTara pAse davA karAvI ane tenA paisA cUkavI tenI vidAya lIdhI. UMTavALAne pelA dardIe aMtaranA AziSa ApyA. Ama jyAM nisvArtha tyAga-tapanI jarUra hoya tyAM dhana ApIne rahI javAthI ke emAM ja saMteSa mAnI levAthI dharma dhanAzrita thaI jAya che ane tenAM mAThAM pariNAma Ave che. medhakumAra jyAre muni thAya che tyAre dIkSA pramANe temane chelle sUvuM paDe che tethI ghaNAnI Thokara lAge che pariNAme temane thAya che ke yAM huM rAjakumAra ane kayAM AvI mArI dazA ? savAre ja veza ane upakaraNe seMpIne ghera javAnuM vicAre che. savAre prabhu mahAvIra pAse jAya che. prabhu tene pUrvabhavanuM jJAna smaraNa karAvatAM kahe che ke "tamArA ne gayA hAthInA bhavamAM tame eka sasalA mATe eka page vIsa pahera sudhI UbhA rahIne keTalo tyAga karelo ? have A janmamAM tapa-tyAgathI kema kaMTALo cho?" medhamunine bhUla samajAI ke dhana-vaibhava karatAM dharmanI mahattA vadhAre che. eTale dharmane dhana-Azrita na banAvavo joIe. ghaNIvAra koinI koI bhUla thaI jAya te daMDa tarIke paisAne sthAna ApavAmAM Ave che ke tuM amUka rUpiyA bharI de te cAle ! AnAM kAraNe paNa pelI vyakita zuddha thatI nathI ane paisAnA kAraNe pratiSThita thaIne phare che. te paNa dhamakatAnuM kAraNa bane che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jyAzrita dharma evI ja rIte dharma jyAre rAjyAzrita thAya che tyAre mUDhatA phelAya che, dharmamAM zithilatA Ave che. vaTALavRtti, khUna-hiMsAnAkAraNe dharma parivartana vagere adharmane pracAra thAya che. pariNAme saMkhyAne vadhAre thAya che paNa dharmanI mULa bhAvanAne lepa thAya che. ApaNe itihAsanA ajavALe je dharma rAjyAzrita thaye tyAre zuM pariNAma AvyuM te joIe. bauddhadhama rAjyAzrita thaze eTale videzomAM gaye, tene vistAra phelAya paNa temanAmAM UMDANa ane siddhAMta-niSThA na rahI. pariNAme je bhagavAna buddha yajJamAMthI bakarAne choDAvI lAvavA sudhI ahiMsAmAM vadhyA; tyAM bAddha bhikSuomAM mAMsAhAra, zithilatA, anAcAra ane chelle chelle rAjanItinA hAthA banI mAnava-hiMsAnA kAraNe banyA ane bIjAne banAvyA. khristI dharma rAjyAzrita thayA. pariNAme pipa-mukhya dharmagurunI sattA rAjya upara vadhI. pariNAme temanA saMpradAyane na mAnanArAone kApI nAkhavAnA banAvo banyA. dharmaguruomAM sattAnA kAraNe zithilatA AvI. vaibhavazALI devaLonI pachavADe Izune AtmA daTAI gaye; jeNe dharmane rAjyanI pakaDamAMthI mukta karAvavA mATe balidAna ApeluM; tenA ja anuyAyIo rAjyanA zaraNe dharmane laI gayA. IralAma dharma rAjyAzrita thaye, eTale talavAranA jore dharmaparivartana, na mAne te kAla, strIo upara baLAtkAra vagere aniSTo thayAM. temAM muslima zAsakoe majahabanA nAme samarthana ApIne te aniSTane evuM bhayaMkara rUpa ApyuM ke Aje be mahAna jAti hiMdu-muslima vacce temaNe haMmeza mATe eka dIvAla caNe dIdhI che. jyAre hajharata muhaMmada badhA mAnavane khudAnA baMdA kahIne temanI vacce bhedabhAva na karavAno spaSTa Adeza Apyo che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hiMdu dharmamAM paNa jyAre keTalAya AcAryo rAjyAzita thayAtyAre temanAmAM sukhasAhyabI AvI gaI. siddhAMta niSThA kAyama na rahI ane saMnyAsIvAdamAM parAzrayIpaNuM vadhI gayuM. te uparAMta eka navA prakAranI sukhasAhyabI, maThAdhipati ke gAdI meLavavAthI AvI. jaina dharmamAM paNa evI ghaTanAo apavAda rUpe jovA maLe che. haribhadrasurie kurmArapuranA rAjAnA AzrayathI pitAnA ziSya haMsa ane paramahaMsane mArI nAkhavA badala bauddho pAse badalo levA mATe zAstrArtha mATe bolAvI temane kakaLatA telamAM baLavAnI zarata mUkelI. siddhasena divAkare rAjA pAse pAlakhI vagere kabUla karyA paNa temanA gurunA kahevAthI temaNe pAchaLathI tyAga karyo ane prAyazcita svIkAryuM. paNa, jainenA yativargamAM te spaSTataH rAjayAzritatAnA kAraNe rAjAne AkarSavA yaMtra-maMtra-taMtranA prayogo thayA. chatra-cAmara-pAlakhI vagerene vaibhava Avyo ane aMte kaMcana-kAminInI paNa Asakti vadhI. Aje yativarganuM enA kAraNe ja mahatva ghaTI gayuM che. ghaNIvAra evuM manAya che ke dharmane rAjyano Azraya maLe te tene pracAra vadhaze; paNa dharmane pracAra ke vistAra dharmanA mULabhUta tanA prANu upara hovo joIe, nahIMtara dharma kevaLa nAmamAtrane rahI jAya che ane rAjyasattAnA Azraye jatAM ghaNuM anartho pAMgare che. palekAzrita-dharma: evI ja rIte dharmamUDhatA phelAvAnuM eka bIjuM kAraNa che tene paraleka-Azrita karI de. ghaNuM loko mAne che ke Ihaloka mATe dharmapAlananI jarUra nathI paNa te paraloka mATe che. pariNAme teo A loka-A bhavane kalezamaya karI mUke che ane pariNAme paraloka paNa bagaDe ja che. A lekamAM jeNe sAcA dharmanuM satya-ahiMsAdinuM) pAlana karyuM haze tene ja paraloka sudharavAne che. paralokanA nAme mukarara dharmakriyAo karavAthI, jyAre samAja ke Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjayamAM aniSTa vadhe che tyAre amane zuM ? ema kahIne cUpa besI rahevAya che. pariNAme dAMDato , strI a-rakSA, saMskRti-hAsa tarapha te udAsIna bane che. te dharma ane samAja, dharma ane jIvanavahevAra temaja dharma ane rAjanItine judAM mAne che ane te dharma vizALa na banatA saMkucita-vADAne banI jAya che. mAtra paraloka mATe karavAmAM AvatA dharmane eTalA mATe udhAriyA dharma kahevAya che. jema AjanA kharaka mATe AvatI kAle maLavAnuM jamaNu kAma na Ave evI ja rIte Ihaloka mATe paralokane dharma kAma na Ave ! je dharma Aje hamaNuM karavAnuM che. te artha, rAjya, samAja badhA kSetrone lAgu paDe che. eTale ja bhagavAna mahAvIre dharmane samAjavyApI banAvavA mATe samAjaracanA karI hatI ane gAMdhIjIe tene sarvakSetre AcarI batAvyo hato. camatkAra dharma nathI: ghaNuM leka siddhi ke camatkArane Azrita dharmane mUkIne lokone AkarSI dharma calAvavA ke phelAvavA mathe che; tyAre paNa samAjamAM dharmamUkatA phelAya che, kAraNa ke tethI dharma e camatkAra sudhI rahI jAya che ane dharmanA sthAne camatkAra AvI jAya che. A badhI dharmamUDhatAonA kAraNethI samAje cetatA rahevuM joIe ane sAcA dharmanuM AcaraNa sAmAjika jIvanamAM Ave te mATe prayatna karavo joIe. carcA-vicAraNuM pU. daMDI svAmIe AjanI carcAne prAraMbha karatAM kahyuM: "mane bauddhabhikSa dhamakIrtine eka eka yAda Ave che. temAM kahyuM che:- Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vedane saMpUrNa mAnIne cAlavuM e dharmamUDhatA che, mATInA vAsaNa banAvanAra kuMbhAra che ema jagatakartA tarIke nirguNa brahma paramAtmAne mAnavA te paNa dharmamUDhatA che. snAna vagere karmakAMDamAM dharma mAne, e paNa mUDhatA che ane jAtivAdane dharma mAne e paNa mUDhatA che." TuMkamAM ekAMgIpaNuM ke saMkucitapaNuM te ja dharmamUDhatA che." zrI mATaliyA: "dharmamUDhatAnA eka kAraNamAM camatkAra ane siddhinuM vizeSa vigna thavuM joIe, kAraNa ke camatkAra ane parace batAve te AkhA siddhAMta upara nAthasaMpradAya ubho thayo hoya ema jaNAya che. pariNAme temanI upAsanA vagere pAchaLa e ja tatva kAma kare che ane dharmamUDhatA vadhatI jAya che. ghaNIvAra evuM thAya che ke samAja eka kALe je nIti nakkI kare tene puNya mAne che. tene ApaNe sAmAjika puNyanIti mAnIe to temAM vadhe nathI; evuM mane lAge che, kAraNa ke moTA bhAge sAmAjika nItine AdhAra dharma hoya che. te dhama nItipramANe samAjamAM sukhasagavaDa-anukULatA vadhAravAnuM dhyeya hoya che. dharmanuM kAma mAtra nIti ke sadAcAra nathI, dharma te vyakita ane samAjane pUrNatA tarapha dorI jAya che. - eTale ApaNe ema kahI zakIe ke pragatimaya mUlya Ape te dharma che. ghaNIvAra te vakhatanA mUlyo na badalavAnA kAraNe avarodha paNa thAya. saMzodhana, siddhAMtanI sthiratA ane mUlyonuM parivartana kare te dharma che. dharmatatva eka mALakhAmAM baMdhAyeluM rahetuM nathI. dA. ta. agAu ema nakkI thayuM ke potAnI strIthI saMtAna thAya te puNya. paNa keTalI strIo hovI joIe tenI maryAdA nahatI bAMdhavAmAM AvI. eTale aneka patnItva nItine bAdhaka na hatuM. paNa Aje te bAdhaka gaNAze. TuMkamAM saMyamanuM lakSya rAkhIne paraMparAne badalAve te dharma; ema gaNI zakAya. AvA dharmanA badale puNya-Azrita, sattA Azrita ke zrImaMtAIAzrita dhamane dharma na mAnavAnI temaja dharmamUDhatA saMbaMdhI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anya prakAranuM mArgadarzana maLe te mATe ja krAMtipriya sAdhu-sAdhvIone mArgadarzaka rUpe anubaMdha vicAradhArAmAM sthAna Apela che." zrI devajIbhAI "Aje meTA bhAge sAdhu-purUSa paNa A puNya ane dharmanI bAbatamAM jAgRta nathI. meM eka kasabAmAM najare joyuM ke zrAvaka-zrAvikAe mAsakhamaNa (mAsanA upavAsa) ke aThAI (ATha upavAsa) karyo hoya tyAM koI jugArI gRhastha jugAranA paisAnI lahANI kare to tenAM gIte sAdhu-sAdhvI zrAvaka-zrAvikAnI hAjarImAM gavAya ane badhAnA mukhamAMthI nIkaLe ke "zeTha haje te AvA hajo ! mane agAu thatuM hatuM ke Ama kema thatuM haze? paNa puNya ane dharma vacce aMtaranuM pAyAnuM je mArgadarzana Aje maLyuM che tethI e khyAla AvI zake che ke e dharma mUDhatAmAMthI bahAra nIkaLI vyApaka thavuM joIe. mArA khyAla pramANe dharma ekaDA samAna che ane puNya mIMDA jevuM che. mAMDAnI AgaLa ekaDo zobhe ane bannenuM ekabIjAthI mUlya vadhI jAya che. kheDUta kaNa mATe anAja vAve che paNa sAthe ghAsacAro ApoApa thAya che. tema zuddha aMtaHkaraNathI zubhakarma karatAM dharma ane puNya bane sAthe-sAthe thAya che." pU. daMDI svAmI: "jema daza prakAre yatidharma kahyA che tema daza yajJa paNa kahyA cheH (1) brahmayajJa (2) devayajJa (3) pitayajJa (4) prANayajJa (5) kRpayajJa tevI ja rIte (6) kAgaDA (7) kutarA (8) kIDI (9) gAya ane (10) atithi. te badhAne paNa grAsa Apavo e paNa yajJa kahyo che. zrI paMjAbhAI: "eka arthamAM to te svArthanI vAta che. dA. ta. kIDIo ghI, goLa, vagere upara caDIne na bagADe teTalA mATe tenA dara upara ja khavaDAvavuM ane kutarA-gAyane kaMIka nIravuM eTale Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teo vastu na bagADe te mATe e prayoga haze. Ama prANI mAtra sAthe ekAtmabhAva sAdhavAnI e vAta haze. paNa kayAreka to AvI kriyAomAM hada thAya che. satyanArAyaNanI kathA cAlatI hoya tyAre loko gapATAM mAre ane mahArAja camo vagADe eTale badhA "jaya" bele. temAM paNa camatkAranI vAte vadhAre Ave che. evuM ja zAhanuM che ke ahIM khavaDAvo eTale pitAne pahoMcI jaze. A uparAMta jApa koI kare ane puNya pitAne maLe e mATe jApa besADAya e kayAM sudhI yogya che? Ama AjanI dhArmika kriyAomAM kayAM mUDhatA ane kayAM dharma che te batAvavAnI satata jarUra rahe che, tema ja AmUla saMzodhana thavAnI agatyatA che. zrI baLavaMtabhAI: "satyanArAyaNanI kathAmAM te satyane jaya thAya e ja vAta samajavAnI che. rAjA khoTuM bolI bhedabhAva kare, ane vANiye sAdhu purUSa pAse khoTuM bole te yogya nathI e samajavuM joIe. bAkI, brAhmaNone jamADavA bAbatanA keTalAka kaDavA anubhave thayA che te kahuM chuM. eka bharavADa khUnamAMthI nirdoSa chUTatAM teNe brAhmaNone lADavA jamADayA hatA. te joIne mane AvuM koIpaNa jamaNa jamavAnI heza ja na rahI. evI ja rIte zihoranA eka moTA saTeDiyAnuM jamaNa hatuM. badhA kahe ke bahu sAruM jamaNa, tame paNa cAlo? mane Azcarya thatuM ke dharmAmA kahevAtA loko paNa e jamaNa jamavAmAM nAnama anubhavatA na hatA. rAmAyaNa ane mahAbhArata sAMbhaLIne paNa loko anyAyane cAlavA de e to vicitra ja gaNAya. "karaze te bharaze ane ajAmilanA nAme taraze !" Ama dharma-mUDhatA calAvI levAya te te khoTuM ja che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI brahAcArI : "satyanArAyaNanI kathA pAchaLa te pUruM rahasya che. kalAvatI kanyA satya khAtara moDI paDe che ane mAne e vAta kare che tethI mA satyane saMbhAre che. pariNAme tene pati ane jamAI paNa zraddhALu thAya che. A AkhI kathAne Adhunika Dhabe ghaTAvavI joIe. dharmamUDhatAne eka mAro tAjo anubhava kahuM. eka hiMdu bhAI eka muslima kanyAne paraNyA hatA. daza varSa vItI gayAM. traNa bALako thayAM, te vakhate huM kara pAtrIjIne tyAM hatA. tyAre e dAkhalo amArI AgaLa Avelo. zrI sItArAmajI vagere maTAmeTA mANasa hovA chatAM teo A dAkhalAmAM kaMI karI zakyA na hatA. kadAca pAMceyane musalamAna banavuM paDayuM hoya te navAI nahIM. Aje mata, paisA ane zikSaNanI kiMmata che, bAkI garIba, madhyamavarga ane bina lAgavagavALAne koI bhAva pUchatuM nathI. A badhA uparathI lAge che ke samAjamAMthI dharmane bhAva haThatA jAya che." . zrI baLavaMtabhAI: "Aje sAcAne te haThavuM paDe che. eTale paristhitine dharamULathI badalavAnI jarUra che. nemimuni : vAta e ja che eTale ApaNe AkhIye paristhitine palaTavA, sAcI dharmabhAvanA samAjanA jIvanamAM lAvavA susaMsthAo sAthe anubaMdhe joDavAnuM kahIe chIe. (18-8-61) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [7] zAstramUDhatA , jIvananuM spaSTa darzane e dharma che paNa tene maDhatAoe AvarI lIdhuM che. pariNAme dharma spaSTa thatuM nathI. evI pAMca matAo paikI devamUDhatA, gurumUDhatA ane dharmamUDhatA upara vicAra thaI cUkyuM che. have zAstramUDhatA upara vicAra karIe. zAsa eTale? sarva prathama zAstra eTale zuM ? ene vicAra karIe. zAstranI vyutpatti A pramANe thAya che - rAte vizvahitamaneti rAma -jenA vaDe vizvahitanuM zikSaNa ApavAmAM Ave che te zAstra che. saMskRta bhASA pramANe A lakSaNa barAbara che paNa vizvahita eTale zuM tene khulAso thavo jarUrI che. TUMkamAM je lokahitakara heya, satyapUrNa haya, jJAna prApti mATe AdhAra hoya, kalyANa mArga darzAvanAra heya, dezakALa paristhitine anukuLa heya e mahApurUSonA anubhava-vacanone saMgraha te zAstra che. eja enI vahevArika paribhASA che. zAstramratA : badhA zAstra lokahita ane satya-kalyANakArI hoya te pachI ATalA badhA bhedabhAva ane jhaghaDA loko temanA nAme zA mATe kare che? ahIM ja zAstramUDhatAnuM mULa rahyuM che. zAstro potapotAnAM dezakALa pramANe racAyAM che, eTale jyAre jayAre dezakALa badalAya che tyAre tyAre zAstramAM trikALAbAdhita vasta laI levI joIe; ane bAkInA pitAnI vivekabuddhi pramANe dezakALa paristhiti pramANe ene meLa besADavo joIe. e vAta bhUlAI jAya che tyAre zAstramUDhatA zarU thAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 87 ghaNuM zAstro evAM paNa racAyAM che, jene zAstra na kahI zakAya paNa te graMtho che ane temAM laDAI jhaghaDA vagerenI vAta hoya che. AvA graMtha koNe lakhyA che? zA mATe ane kevI paristhitimAM lakhyA che? tene vicAra vAMcake karavo joIe-darekane zAstra mAnIne na cAlavuM joIe, je tema nahIM thAya to te mANasanA vikAsane rUMdhI nAkhanArUM thaze. satya prApta thaze nahIM paNa anartho vadhaze. draupadI A kALe nahIM: mahAbhArata dharmagraMtha gaNAya che. eka ThekANe eka paMDitajI rAja mahAbhArata vAMcatA hatA. eka zeTha-zeThANI roja tyAM sAMbhaLavA AvatA hatA. ekavAra mahAbhAratanA vAMcana bAda zeThe pAMDavonI gharmanItinA vakhANa karyA ane te mujaba jIvana gALavAnI icchA vyakta karI. zeThANIjIne draupadI gamI ane tenI bIjI badhI vAta karatAM pAMca patinI vAta sArI lAgI. zeThe kahyuM: "te vakhate apavAdarUpe te vAta thaI hatI Aje te baMdhabesatI na gaNAya!" " zeThANI kaheH "paNa, vAta te zAstranI che ne?" aMte patie kahyuM : "zAstranI vAta hovA chatAM Aje te banI na zake. ane tuM pAMca dhaNI karavA jaIza te kevI lAgIza !" zeThANuM samajI gaI. evI ja rIte jaina zAstramAM zAlibhadranI 32 patnIonI vAta Ave che. paNa Aje e vAta vahevArika nathI. temaja eka patnI chatAM bIjI kare to te kAyadA pramANe gunegAra gaNAze. heya, ya, upAdeya: jainadarzanamAM A traNa vastuo batAvelI che. zAstramAM badhuM che. temAM choDavA jevuM choDavuM te hoya che. dA. ta. pApanuM varNana Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ave che. te grahaNa karavA jevuM nathI. te uparAMta je jANavA yogya che te ya che. zAstramAM ghaNI vAte jANavA jevI hoya che. jemake varNavicAra, yajJa-hiMsA, jUne vahevAra, zikAra ke mAMsAhAra, Itaradhamane saMga na karavo paNa, A badhI bAbato jANavA jevI ja che. Aje te grahaNa karavA jevI nathI. paNa, temAM ahiMsA-satyAdi vagere trikALAbAdhita vastuo che je Aje paNa dravyakSetra kALa bhAvane anukULa che, lokahitakara che ane satyapUrNa kalyANa karanArI vastu che. te grahaNa karavA jevI che-ane te upAdeya che. zArA AdhAre mAtra ja nahIM ! eTale ja kahyuM che ke - na kevala zAstramAzritya kartavyo vinirNayaH yukti honavicAre tu dharmahAniH prajAya te // mAtra zAstra AdhAre kaI paNa kartavyane nirNaya na karavo joIe. jyAM yukti-tarka vagara vicAra karavAmAM Ave che tyAM dharmane lopa thAya che. smRtimAM kahyuM che-pattaLanusaM ka gharSa veH netara' je tarka-yukti vaDe dareka vastunI zodha kare che, te ja dharmane jANe che, bIje nahIM. cAra brAhmaNa putre kAzIethI bhaNIne pAchA vaLatA hatA. eka nyAyazAstrI hatA, eka AyurvedazAstrI hatA, eka jyotiSazAstrI hato ane eka vyAkaraNazAstrI hatA. gAmegAma te loko temanuM mAna karatA paNa zaheramAM poMcatAM temanuM gADuM aTakayuM. cAre jaNAye vicAra karyo ke alaga alaga kAma vahecIne jamavAne prabaMdha karI laIe. nyAyazAstrIne ghIlAvavAnuM, AyurvedazAstrIne zAka lAvavAnuM, jotiSazAstrIne rasaMkazI lAvavAnuM ane vyAkaraNazAstrIne rasAI karavAnuM kAma maLyuM. sahu pita pitAnA kAmamAM lAgyA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nyAyazAstrI dhI te laI AvyA. paNa je vAsaNamAM lAvavA hatA tenA aMge vicAra karavA lAgyA ke-- hatAdhAraM pAtramAhosvita pAtrAdhAra dhRtam ! -eTale ke ghonA AdhAre pAtra che ke pAtranA AdhAre dhuta che? nirNaya karavA mATe temaNe pAtra uthalAvyuM to dhI badhuM DhaLAI gayuM. paMDitajI nIcuM moM laIne pAchA vaLyA. A tarapha AyurvedazAstrI zAka levA gayA. tyAM teo vicAre caDyA ke A zAka padhyakArI ke peluM ? kAraNa ke bhIDe kaphakAraka to turiyAM pittakAraka ane mULA vAtakAraka ! ema badhA zAkomAM koI kapha, koI pitta to koI vAta karanAra hatuM. tethI temane badhA zAka apavya jevA lAgyAM. temane te zAstrAdhAre zAka levuM hatuM eTale aMte lIMbaDAnA pAMdaDAM levAnuM nakakI karyuM; kAraNa ke te tridoSanAzaka, pacakAraka hatAM. teo e kharIdIne pAchA vaLyA. jyotiSazAstrI kharIdI mATe muhUrta jevA lAgyA. kayAreka ghaDI ThIka na hatI te kayAreka coghaDiyuM. aMte zubha coghaDiye, teo khIcaDInI sAmagrI kharIdIne AvyA. vyAkaraNazAstrIe rAinI pUrNa taiyArI karI hatI. temaNe AvatAM taja khIcaDIne vAsaNamAM erI dIdhI. vAsaNa DIvAre garama thayuM te aMdara khIcaDI khadabada khadabada karavA lAgI. temane e zabda sAMbhaLIne becenI thavA lAgI. temane thayuM ke Ate azuddha bole che. eTale temaNe eka-bevAra tapelIne saMbodhIne kahyuM - azuddha kathaM vakti ? nahi khadakhada zabdo vyAkaraNazAstreNasidhyati / are tuM azuddha zA mATe bese che khadakhada zabda vyAkaraNa pramANe siddha thatuM nathI !" paMDitajI kahetA gayA. paNa khIcaDI zuM javAba Ape ! te kharabada karatI ja rahI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkaraNazAstrIjIne gusse caDaye ane khIcaDIne cUpa karavA mATe temaNe bebe bharIne temAM dhULa nAkhatAM kahyuM: "have to cUpa thaIne " khIcaDI te khadakhada karatI baMdha thaI paNa pariNAma zuM AvyuM? cAre zAstrIone bhUkhyA rahevuM paDyuM. Ama Dagale ne pagale je zAstrane AdhAra laIne nirNaya karavA besIe to jIvanavahevAra na cAlI zake. eTale ja zraddhA mATe, "viveka cuDAmaNimAM" zrI zaMkarAcArya kahe che ke - jhAstrasya, guruvAkyasya; satyabuddhayAvadhAraNaM / sA zraddhA kathitA sadbhiHthayA vastupalabhyate / / zAstra ane guruvAkayane satyabuddhithI nirNaya karavAnuM nAma zraddhA che. te zraddhA vaDe vastutattvanuM sAcuM jJAna thaI zake che. jainazAstra utarAdhyayanamAM satyAsatyanA nirNaya mATe AtmA (AtmAnubhava) ane prajJA be vAtano ullekha karavAmAM Avyo che. tyAM kahyuM che : "ApaNe senA" 'pannA samikakha e dhammatattaM tattaviNicchiyaM' eTale ke pitAnA AtmA vaDe satyanI zodha karavI; ane dharmatatvanI samIkSA prajJA vaDe karavI joIe. eTale ke satyAsatyane nirNaya karanArI viveka buddhi prajJA che. TuMkamAM mAtra zAstranA AdhAre satyAsatyane nirNaya thatuM nathI. zAstro vaDe te vastunI mAhitI ke jANakArI maLe che. te mAhitI ke jANakArIne tattvASakanA AtmAnubhava ane prajJA sAthe meLa paDe teja te tene mATe upAdeya banI zake. zAstro kArya ane akAryanI vyavasthA mATe pramANa-rUpe che. gItAmAM kahyuM che - tasmAccha striM pramANaM te kAryAkAryavyavasthitau Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jema dhArAzAstrIo judA-judA pramANe ane sAkSIone tapAse che ane badhAne meLa besADI potAnI buddhithI nirNaya kare che; teja rIte zAstro judA judA che. judA kALe racAyelAM che. tethI temanA vidhAnomAM paNa ghaNuM sthaLe alagapaNuM dekhAya che tyAre Ajane AtmAnubhava ane prajJA e badhAMne joItapAsI nirNaya kare paDaze. ghaNuM vakhate svAthI loko pitAnA mAnelA vicArane ja viveka kahevA mAMDe che; te barAbara nathI. vivekane sArvatrika ane sArvakAlika vizvahitanI kasoTIe kasavo joIe. Ano artha e che ke jeTalI vyApakatAe sAco nirNaya karAvI zake te viveka che. tene zraddhAthI anusarI zakAya che. eka mANase cerI karI ane cauyazAstra (karNita-racita) pramANe potAnA manane A rIte samajAvI le ke "mArI pAse vastu na hatI, bIjAnI pAse te jarUra karatAM vadhAre hatI, evI sthitimAM corI karI ke laI lIdhI to zuM te anyAya kahevAze? A nirNayane teNe vivekane nirNaya samajI lIdhe. paNa dareka samaja samajI zakaze ke A nirNaya vyApaka samAja draSTie teNe karyo na hato, paNa pitAnA svArtha mATe karyo hate. je te eka galuM AgaLa vadhIne pitAnA upara vicAra kare ke mArI vastu paNa koI Ama laI jAya to ? eTale vivekanI eka saraLa kasoTI- marama pUjyanI mAmaujayena puSaH pramAAdhikAchati-eTale ke mANasa AtmAnI keseTIe kase te tene satya maLI jAya. je cerI sArI vastu hoya to coranI vastu jatAM teNe paNa khuza thavuM joIe. eTale siddha thAya che ke te sArI vastu nathI. satyAsatyane nirNaye: satyAsatyane nirNaya karavA mATe ATalI vAto hovI jarUrI che - (1) jANakArI :-nirNaya mATe je je vAtanI mAhitInI jarUra hoya tenI jANakArI hovI joIe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) sapramANatA -je nirNaya heya te pratyakSa pramANe uparAMta paNa nyAya pura:sara heya. (3) saMbhAvyatA :-dezakALa-paristhiti pramANe nirNaya tho joIe jethI te sabhara ane saMmata lAge. (4) ni:saMzayatA :-nirNaya karavAmAM Ave temAM sadeha na tha. joIe ke pAchaLathI saMdehajanaka vAta na thavI joIe. (5) nirmohatA:-nirNaya karavAmAM koI svatvameha, kALamoha (navInatA ke prAcInatA ) ke koI svArtha mehanI vRtti na hovI joIe evI ja rIte te dveSavaza paNa na thavo joIe. A rIte koI paNa vastune nirNaya karavAthI zAstramUDhatA pAMgaratI nathI paNa mAruM eja sAcuM" ema mAnIne cAlavAthI ane "sAcuM e mAruM" ene nahIM anusaravAthI ghaNuM aniSTa ane anAcAre pragaTavAne Dara rahe che. zAstramUhatAnAM kAraNe: amArA zAstrakAro sarvajJa hatA," ke " ame prAcIna chIe mATe amArAM zAstro sAcAM che" AvA haThavAdanA kAraNe zAstranuM vizvahitapaNuM bAjue rahIne jhaghaDA, vivAda, kaMkAsa ane mArAmArI temaja yuddho paNa AkAra le che, te zAstramUDhatA che. zAstraDhatAnA nIcenAM kAraNe che tene vigatavAra tapAsIe - (1) svatva meha: pitAnAM ja mAnelAM zAstrone sarvazreSTha samajavAno moha enuM paheluM kAraNa che. moTAbhAge lokone satyanI paravAha hotI nathI. teo satyane nirNaya potAnA maMtavya uparathI kare che ane te mujaba pote mAnelAM zA upara kahevAtI saccAInI chApa mAre che. tethI teo anya zAstromAM rahela satyathI vaMcita rahe che; bIjAne paNa rAkhe che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ temanuM kahevuM che ke temanAM zAstro sarvajJa dvArA racelAM che. paNa teo e vicAratA nathI ke sarva je vicArI zakatA hatA tene badhe bhAga kadi bhASAmAM UtArI zakatA na hatA. Ama to sahu sArI rIte jANe che ke jeTaluM vicArAya che te saMpUrNapaNe vANamAM AvatuM nathI, ane je vANamAM AvyuM hoya te saMpUrNapaNe lekhanamAM rajuAta pAmatuM nathI. sAmAnyataH ema manAya che ke vicArane dazame bhAga vANImAM; ane vANIne dazamo bhAga lekhanamAM AvatuM nathI. eTale sarerAMze vicArane samo bhAga lekhanarUpe mAMDa Ave che. eTale ja zrImade kahyuM che - je pada zrIsarvajJe dIThaM jJAnamA kahI zakayA nahIM te paNa zrIbhagavaMta bo| jenazAstro pramANe tIrthaMkaranA vacane gaNadhae potAnI rIte guyA che, kahyuM che -" atyaM bhAsaI arahA sud guthaI gayuharA." eTale ke ahana artha rUpe je bole che, tene sutrabaddha gaNadhare kahe che. ane zAstro lipibaddha te mahAvIra svAmInA nirvANa bAda 980 varSe lagabhaga hajAra varSa thayAM che. Aje paNa je vakatA le che tenAM - zIdha lipi lakhANamAM tyAM pharaka rahI jAya che samajaphera thai jAya che te hajAra varSa pachI lakhavAmAM AvelA zAstromAM pAThabheda rahI jAya te svAbhAvika che. te chatAM paNa pitAnA ekAMza satyane sAcuM ane anyanuM jahu mAnIne cAlavuM e zAstramUDhatA che. (2) kALamAha: bIjuM kAraNa che kALameha. amArA zAstro prAcIna che mATe ja e sAcAM che te satyanI kasoTI nathI. evI ja rIte dareka navIna vastu e paNa satya nathI. prAcInatA mohI ke navInatA mAhI mATe kavi kAlidAse kahyuM che - purANa mityeva na sAdhu sarvana cApi kAvyaM navacityavadham / santaH parIkSAnyatarad bhayaMte mUDha parapratyayaneyabuddhiH // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -je junuM che te badhuM sAruM nathI temaja navIna che te badhu nirdoSa che, ema paNa nathI. satya saMzodhaka bannenI parIkSA karI ekane Azraya le che, paNa mUDha lake bIjAnI buddhie cAle che. je leka vedone prAcIna kahIne tenA racayitA saMbaMdhe khabara na hovAthI tene apauruSeya (purUSakRta nahIM) mAne che temaja tene e kAraNe sAcA mAnI le che ane bIjAnAM zAstrone khoTAM mAne che tyAM zAstramUDhatA Ave che. veda aMge gItAmAM kahyuM che. yAmimAM puSpitAM vAcaM pravadaMtyavipazcitaH vedavAdaratAH pArtha / nAnyadastIti vAdina / kAmAtmAnaH svargaparA janmakarmaphala pradAM bhogaizvaryaprasakatAnAM tayApahUtaceta sAm // je buddhamUha loko bhoga ane aizvaryamAM Asakata thaI, kAmaparAyaNa svarga lobhI vedavAdI banIne bIjA lokone kheMcavA mATe lebhAvanArI vANI bole che ane kahe che ke veda sivAya anya satya ja nathI, temanI buddhi samAdhi meLavI zakatI nathI." ene artha e nathI ke vedomAM satya nathI ke AgAmomAM satya nathI, paNa tene vivekabuddhie dravya, kSetra, kALa, bhAva pramANe grahaNa karavAM joIe. (3) bhASAmaha: zAstramUDhatAnuM trIjuM kAraNa bhASAmoha che. jene prAkRta bhASAmAM, bauddho pAlI bhASAmAM, musalamAne arabI bhASAmAM, khristIo leTina ke hibru bhASAmAM, hiMdu saMskRta bhASAmAM lakhAyelAM zAstrone ja sAcAM kahe ane bAkInAne khoTAM kahe, te barabara nathI. bhASA to bhAvone vyakta karavAnuM sAdhana che. satyArthI sAdhaka satya game te bhASAmAM maLe tene meLavI leze. satyArthI ke samadaSTi mATe badhAM zAstro mithyA kahevAtAM zAstro paNa samyaka che paNa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ midaSTi mATe te badhAM, savizeSe samyaka kahevAtAM zAstro paNa beTAM che. eTale satya mATe bhASA nahIM paNa satya ThaSTi keLavavI joIe. naMdI sUtramAM kahyuM che - eyAI ceva sammadihissa sammasuyaM micchAdihissa micchAsuyaM samadaSTi mATe miyA kahevAtAM zA-sUtro paNa satya che paNa midaSTi mATe te ane samyaka kahevAtAM zAstro paNa mithyA banI jAya che. Aje te prAcIna bhASAmAM na samajAya te pracalita bhASAmAM anuvAda karIne temAMthI satyane grahaNa karavAmAM Ave che tyAre bhASAne nAme mUDhatA keLavavI e khoTuM che. enAM pariNAmarUpe Izvara, allAha ane Godne alaga batAvIne thayelI laDAIone ulekha itihAsamAM maLe che. jainasUtramAM te Agamane traNarUpe kahyA che - sUttAgame, atthAgame, tadubhavAgame sUtrarUpa Agama, artharUpaAgama ane ubhaya (banne) rU5 Agama. pachI bIjI bhASAne na mAnavI ke temAM artha na AvI zake te mAnavuM e khoTuM che. vaLI zrutajJAnanA be bheda paNa karyA che -(1) aMga praviSTa eTale ke jemane dvAdazAMgamAM samAveza thAya ane (2) aMga bAhya eTale ke dvAdazAMga bahAra game te bhASAmAM lakhAyeluM sUtra hoya paNa te pUrvokta zAstranA lakSaNayukta hoya to te zAstrarUpe mAnya gaNAya che. Ama jainadharme te zAstramUDhatA kADhI che ane bhASAnA nAmanI mUDhatA e khoTI ja che. (4) paramagurU vacanamAha: ghaNuM leke jeo zAstrane artha samajatA hatA nathI teo potAnA gurU kahe tene AMkha mIMcIne eTale ke buddhinAM dvAra baMdha karIne zAstrArUpe mAnI le che. jo ke satya vacano gurU kahe tene na mAnavAnuM koI kAraNa nathI; paNa temane sivAya bIjA kahe te asatya che, te barAbara nathI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghaNIvAra gurUe amUka paristhitivaza amuka vAta kahI heya; tene pakaDIne vaLagI rahevuM te barAbara nathI. jemake saMyasAhebamAM zIkhanA gurUoe te samayane anulakSIne rAjyasattA dvArA dharmapracAranI vAta karI. tethI Aje paristhiti badalAvA chatAM temAM pheraphAra na kare to e zAstramUDhatA gaNAya. (5) zA-aMdhazraddhA : evI rIte zAstrone rAkhIne, pheravIne tenI pUjA karavI, vadheDA kADhavA paNa tenI aMdaranA dharmo pramANe na cAlavuM e paNa mUDhatA che. graMthasAheba, mahAbhArata ane bhagavatIsUtra vigere ghaNA graMthane varaghoDe nIkaLe che. evI ja rIte kurAne zarIphane pUjavAnI vAta paNa mUDhatA che. ghaNuM ema maNa mAne che ke zAstra-zravaNa mAtrathI karma kapAI jaze ke puNyalAbha thaze. e badhI zAstramatA che. AcaraNa vagara kaMI paNa hAMsila thatuM nathI, Amane Ama je zAstra sAMbhaLavAthI ke zAstrane pUjavAthI karma kapAI jAya te japa, tapa, dharmAcaraNa vagerenI koI jarUra na rahe AvI aMdhazraddhA dUra thavI joIe. (6) aMdha-azraddhA : zAstramatAnuM chaThuM kAraNa aMdha-azraddhA che. zAstramAMthI sArAsArane viveka na karavAnA kAraNe dezakALa pramANe amUka bAbato na samajAya ke na baMdhabesatI jaNAya; athavA alaMkArika rUpe ghaNu vAta kahevAI hoya te na samajAya tenA kAraNe zAstro eTale gappAM ke kapalaka95nA; ema kahI phagAvI de ane pitAnI IcchA pramANe maryAdahIna thaI svacchedAcArathI varte che te paNa zAstramUDhatA che. A azraddhA pedA thavAnuM eka bIjuM kAraNa e paNa che ke zAstra ane aMdhazraddhA rAkhIne pUjanAra mANaso paNa tenuM nimita bane che. ethI te vyakita pUrvajonA zAstrajJAnathI vaMcita rahe che ane saMskRti temaja vikAsathI dUra rahe che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eTalA mATe gItAmAM kahyuM che - yaH yAstravidhisutsRjya vartate kAmakArataH / na sa siddhimavApnoti na sukhaM na parAM gatim // je dezakALa pramANe goThavelI zAstra vidhine choDI svadAcArathI varte che te siddhine pAmate nathI; nathI sukhane pAmatA ke nathI sumati (mukti) ne pAmato. zAstro ghaNIvAra khUbaja preraNAdAyI ane mArgadarzaka heya che. tethI kahyuM che - aneka saMzayocchedi parokSArthasya darzakam / sarvasya locanaM zAstraM yasya nAstyanpa eva saH // manamAM UThatA aneka saMzayone chedana karanAra, je vastu pakSa che junA mahApurUSanA ajAtanA anubhavo pakSa che tene batAve che eTale te badhA mATe locana jevAM che. jenI pAse te hovA chatAM je tene lAbha letA nathI te chatI AMkhe AMdhaLA jevo che. eka jainAcArye sAdhu mATe kahyuM che - Agamacakakhu sAhU sAdhunI AMkho Agama che. mahAtmA gAMdhIjI jyAre jyAre koI prazna gUMcavAta to tene ukela gItA-rAmAyaNa vagere zAstromAMthI meLavI letA; ane AnaMda pAmatA. bAIbala paranI aMdhazraddhAne lIdhe je aMdhAdhUMdhI dharmaguruoe calAvI ane satyazodhaka vaijJAnika geliliye, buna vagerene mArI naMkhAvyA. tema taddana azraddhAnA kAraNe raziyA-cIna vagere sAmyavAdI dezamAM lokoe AsurI vRtti keLavI pitAnAja lAkho-karoDe bhAIone . Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArI nAkhyA. temaja ATalA badhA pUrva purUSanA jJAna-vijJAnathI vaMcita rAkhIne lokone AtmavikAsa che. A bane che. zAstra mUDhatAnA kAraNe che ane anartha pedA karanAra banyA che, (7) zAsa vaDe dhana ke yaza upArjana : ghaNIvAra jovAmAM Ave che ke ghaNA loko zAstra zravaNamAtramAM puNya dhama ke mokSa che, ema batAvI lekone AkarSI pasA paDAve che ane peTa bhare che. pitAnuM kAma cAlu rahevuM joIe te mATe amuka sthaLe, amUka rIte, amUka samaye vAMcavuM joIe tene pracAra kare che ane hada te tyAre thAya che jyAre amUka mAsamAM vAMcavAthI ja mele javAnI paNa teo vAto kare che. ghaNIvAra eka AkhI zilI besI jatAM te vaDe paNa kamAvAne prayatna paNa karavAmAM Ave che. AvA prayatnamAM bIjAne utArI pADavAnI vRttithI laIne bIjAM zAstro vAMcavAthI naraka javAya; tyAMsudhInI mUDhatAne pracAra paNa karAvAya che. (8) viparIta sagavaDIyA ke AMdhaLA arpe : zAstra mUDhatAnuM AThamuM kAraNa che zAstronA viparIta arthe karavA ke svArtha mATe sagavaDIyA artha karavA ke zAstromAMthI bAhya camatkAra ne raste bhoLA lokone doranArA artho tAravavA, athavA koI vakhate kaI tAraNa nIkaLyuM hoya tene haMmeza mATe lAgu karavuM ke AMdhaLA ke beTA artha karavA temaja kharA artha kahenArane utArI pADavA. te uparAMta nAja artha kADhI ne saMpradAya UbhuM karavuM te paNa zAstra mUtA che. jema vAmamANI lo ke zAstramathI paMcamakAra kADhI pitAne svArtha sAdhe che ane bheLA lekone asaMyamane raste dore che. jyAre dravya kSetrakALa bhAva pramANe vicAra karavAmAM AvatuM nathI tyAre AvI mUDhatA vadhAre phelAya che. jemAM saMvatsarI cothanI ke pAMcamanI? e matabheda cAlyA kare Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. aSADa suda pUnamathI laIne pacAsame divase saMvatsarI karavAnuM zAstrIya vidhAna che. ekadA kAlikAyAye rAjAne bodha pamADavA mATe cecanI saMvatsarI karI. eTale ke te apavAdane vidhAna mAnIne cAlavA lAgyA. jyAre varSa AkhAnI bhUlane khamAvavAno divasa hoya tyAM amArI ceya tamArI pAMcamane matabheda tIvratAe bhUlAvI zakAtuM nathI. evI ja rIte eka yogIrAja dhyAna karatA hatA. te vakhate temanI pALelI bilADI temanA khoLAmAM AvIne besI jatI eTale tene thAMbhalA sAthe bAMdhI devAmAM AvatI. gura kALadharma pAmyA ane celA AvyA temaNe kahyuM "ApaNe tyAM bilADI che ke nahIM?" anuyAyIoe pUchayuM : "kema?" navAgurue kahyuM : "gurujI dhyAna vakhate tene bAMdhIne dhyAna karatA hatA !" pariNAme bilADI lAvavAmAM AvI ane te dhyAna vakhate thAMbhale baMdhAvA lAgI. te guru paNa maraNa pAmyA ane navA guru AvyA. temaNe paNa bilADI mAgI. ghaNuM jANakAroe bilADI bAMdhavAnI vAtanuM mULa kAraNa kahyuM; paNa navAgurue spaSTa kahyuM: "tame nAstika thAva tethI zuM kAma cAlaze ! A to parApUrvathI cAlI AvatI prathA che. tenuM pAlana thavuM joIe !" bicArA badhA cUpa thaI gayA. bilADIbAI padhArI gayA. . evI ja rIte bAibalamAM kahyuM che. Thou Shelt not kill without cause (tAre kAraNa vagara koIne mAravuM nahIM) A zAstravacanane sagavaDIo artha karI game tevuM nAnuM kAraNa lagADIne paNa isAI loko moTA-moTA yuddho kare che ane bhUlI jAya che ke zAstramAM ema paNa kahyuM che ke "tArA DAbA gAle tamAco mAranArane jamaNo gAla dharAma' Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka gAmamAM eka navA maulavI sAhebe pitAne sikko jamAvavA mATe kahyuM: "kurAne zarIphamAM kahyuM che ke namAja na paDhavI!" te tenA upara carcA cAlI. uhAha thayA. bIja gAmanA eka maulavI AvyA tyAre phariyAda karI. temaNe pelA maulavI sAhebane pUchayuM ke "evuM pharamAna kyAM che?" temaNe kahyuM "kurAnamAM !" na dekhAvA kahyuM ke temaNe eka ThekANe "nApAka hoya te" ema lakhavuM hatuM tenA para aMguThe kIne batAvyuM--"juo AzuM lakhyuM che?--" namAja na paDavI" bIjA maulavI temanI cAlAkI samajI gayA. temaNe kahyuM "Apa jarA pitAne aMgUTha haThAve te !" aMgUTho haThAvyo te tenI nIce-"nApAka heya te" ema lakhela hatuM. pelA maulavI have cUpa thaI gayA. - zAstronA zabdo ke tenA artho pakaDIne cAlavuM e ja barAbara nathI. jenasamAM to sUtra-artha ane bannene eTale ke enA Azayane Agama rUpe mAnela che. te chatAM tyAM "eka akSara ocho ke adhike kahe te anaMta saMsAra vadhe" enA bhAvane nahIM pakaDatAM zabda na chUTe e rIte pakaDIne ghaNuM besI jAya che. ene bhAva e che ke akSarakata ane anArata e bannemAM akSararUpe ke anakSararUpe zrutajJAnanA bhedo satya-svarUpe hoya che. bhAva eka hovA joIe. . keTalIkavAra ghaNA loko zAstranA zabdanA spaSTa uccAraNa karI zakatA nathI. eTale teo narake jaze ke saMsAra vadhAraze, evuM nathI; je temane bhAva spaSTa hoya to! jenemAM ke hinduomAM evA ghaNA prasage che jyAM kevaLa dhyAna jagADavAthI paNa paramatatvanI prApti Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thayelI che. mAtAmarUdavI nahAtAM haryA chatAM kethaLA hada keTalAya cera-DAku ke luMTArA zaru bhaNelA na hatA, chata tarI gayA eka vAra saMta hasana basarI ane bIjA saMta habIba nAja bhaNavA gayA. habIba namAja bhaNatI vakhate spaSTa na bolI zakayA : "alahamadulillAha.." maMtracAramAM pharaka hato paNa bhAvamAM prabhu upAsanA hatI. hasana basarIe habIbane kahyuM: "tame azuddha belo che !" tyAre gebI avAja AvyoH "habIbanI namAja te barAbara che. bhale tenuM uccAraNa barAbara na hAya !" eTale sUtranA artha ke uccAraNa karatAM tenA bhAvane barAbara satyanI rIte grahaNa karavAthI A mUDhatA dUra thAya che. zAsaparIkSA mATe: zAstramUDhatA dUra karavA mATe samanvayanI daSTi hevI joIe temaja satyAgrahI vRtti hevI joIe. zAstra parIkSA mATe -(1) paramaguDha parAkSatA, (2) paristhiti parivartana, (3) zabda-parivartana, (4) artha-parivartana ane vikAsa ane (5) samAjane vikAsa e kAraNonI daSTie vinayapUrvaka zAsaparIkSA karavAthI zAstramUDhatA dUra thaI zakaze. carcA-vicAraNA zrI. pUjAbhAIe carcA vicAraNAne prAraMbha karatAM kahyuM? buddhinA UMDANamAM jaIne kahita mATe RSimunio zAstro racatA gayA. paNa eka taraphathI adhyAtmanI dizA kheDAvA lAgI tema bIjI bAjue artha - kAmanI dizI paNa kheDAvA lAgI. pariNAme virodhanI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAta thavA lAgI ane pitapitAnAM saMpA, vAyAe baMdhAvA lAgyA. mArA mate te te aMge khUba viveka rAkhavuM joIe. moTA arthamAM te dharmazAstra te kahevAya je vizvanA mAnavIne eka karI nAnAM meTAM prANIonI dayA tarapha kheMcI jAya. zAstromAM ghaNuM aMtara che. kayAM jotiSa ane kayAM gItA ? lokonI anukULatAe jozI mahArAja muhUrta jue ! gira pradezamAM pachAta vargamAM bhUvo bele te zAstra! arthazAstra ane kAmazAstra paNa kharAM ! AmAM mULa zAstra jAya nahIM ane a-zAstra hoya te zAstramAM na khapI jAya tema bane bAjuthI jovAnuM raheze. matalaba ke zAzraddhA tUTe nahIM ane zAstramUDhatA na praveze, te aMge takedArI rAkhavI paDaze." zrIcaMcaLabena : "A vrata pALavAthI arthalAbha, saMtAnalAbha vagere sUcavanArAM zAstronuM rU5 gauNa banAvI A vrata pALavAthI vyakita, saMsthA, samAja ane samaSTinuM rUpa svastha thaze - tene mukhyatA ApavI paDaze." che . zrI. baLavaMtabhAI: "dayAnaMda sarasvatIe kahyuM tema pitAnI mahattA dekhADavA mATe jezAoe saMbhava ane anumAna pedA karyA che. tethI teo baMdhAya nahIM, paNa janatA vahemAya; ane vadhAre paisA paDAvI zakAya? bIjA zA sAthe paNa paisA paDAvavAnI karAmata to lAgu ja che. bhAgavata upara rezamI kapaDuM ane rUpALuM nANuM hovuM ja joI e. vaMcAI gayA pachI AratI ke belI vaDe paisA bhegA karAya che. kathAvAcakanuM peTa bharAvuM joIe paNa niyamita rIte vadhAre paisA pedA karavAne te kAmi na thavo joIe. zAstramUhatA kevaLa pachAta ke abhaNa vargamAM che ema nathI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zikSita vargamAM paNa che. mArA eka saMbaMdhIne tyAM putrajanma thayo eTale pAyA tyAM AvI pasA vagere laI gayA kAraNa ke bahucarAmAtA zAMta thAya ! - telaMgANamAM bhUdAna thayuM te bhaNelA-gaNelA sAmyavAdIo pustako jevA lAgyA ke sAmyavAdamAM A vastune ulekha kema nathI. temane kayAMthI khyAla hoya ke erichaka dAna te bhAratanI saMskRtine guNa che. te temane pAzcAtya saMskRti ane temAM paNa sAmyavAdanI philasuphImAM to nahIM ja maLe. eTale A zikSita jaDatA to evI che ke temAM saMzodhananI taiyArI hatI ja nathI. kevaLa jaDatA ke AMdhaLI zraddhA e paNa eka prakAranI zAstramakatA ja che tene dUra karavI ja rahI !" pU. daMDI svAmI : "jyotiSanuM te evuM che ke navANuM TakA baTuM paDavA chatAM lokone tenuM evuM baMdhANa paDyuM che ke te chUTatuM nathI. Aje devamUDhatA, gurumUDhatA, zAstramUDhatA-badhA prakAranI mUDhatA vadhI gaI che. zAstramAM rocaka, bhayAnaka ane yathArtha traNa prakAranA bhAvanuM varNana Ave che temAMthI yathArtha bhAva tAravavo joIe. vedane arporUSaya kahyuM che tenuM kAraNa e che ke te e kaI vyaktivizeSanI racanA nathI paNa aneka RSi-munionI zodhanuM pariNAma che. te veda upara paNa anya dharmane prabhAva nathI paDayo ke temAM saMzodhano thayAM nathI, tema na kahI zakAya. purANe guptakALamAM thayA. temAM mane zivapurANa ghaNuM prAkRta lAgyuM. te bhAgavata purANa jeTaluM lekamAnya na thayuM. paNa te badhA aMge satya saMzodhananI vRtti rAkhIne vAMcana thavuM joIe. te ja zAstramUDhatA dUra thaI zake. " - zrI suMdaralAla : satya-saMzodhana karavA mATe to prANa, parigraha ane pratiSThA hemavAnI ane tAdAbhyapUrvaka taTasthatAnI sAdhanA karanAranI jarUra che?" Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ t * zrI brahAcArIjI : saMzAdhana-daSTi haze te je zAstromAM satya haze te TakI raheze ! pU. nemimuni : "ekalAM zAstra vaDe dharmane nirNaya karavA jatAM dharmahAni thaze. eTale dravyakSetra kALabhAvano sumeLa sAdhIne nirNaya karavuM joIe. nahIM to zastrane paNa zastra banI jatAM vAra nahIM lAge. uttarAdhyayana jaina sUtramAM kahyuM che ke zastrane UMdhuM pakaDavAmAM Ave te te pakaDanArane mArI zake che. matalaba ke zAstra je yogya rIte na jovAya te dharma hAnikAraka nIvaDe che. eka rIte kahIe te zAstra be prakAranAM che -(1) alaukika (2) laukika : gaNita vijJAna va. zAstro vahevAramAM beThavAyelAM che te laukika che paNa dharma zAstra alaukika che. te chatAM alaukikanuM dravyakSetra kALa bhAvanA viveka sAthe saMzodhana karI zakAya che, te laukikane pheravAya temAM navAI zI che. je zAstranA akSaro ja pakaDIzuM ane bhAvArthane nahIM pakaDIe te anartha ja thaze. e rIte Aje anartha thavAthI ja jhaghaDA thayA che. gAMdhIjIne paMDita kahevA lAgyA : "aspRzyatAnuM vidhAna dharma zAstromAM che !" gAMdhIjIe sApha kahyuM: "hRdayazAstrathI je virUddha jatuM hoya te dharmazAstra hoI zake nahIM!" ane kharekhara evA paMDito paNa nIkaLyA ke jemaNe hadayazAstrane anurUpa dharmazAstromAMthI artha kADhIne batAvyo ke aspRzyatAne niSedha ja che. TuMkamAM--"mA vIra jatu viSayuti "--pramANe badhAM zA sAcAM gaNe paNa tene AtmalakSI ane samAjalakSI artha sAthe tALe sAdhanArUM saMzodhana satata karatA rahe !" Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pU. munizrI saMtabAlajI: mArA namra mate te zrImade kahyuM che ke, "sarvajJa bhagavAna jAte je anubhave che te pUrepUruM kahI zakatA nathI !" eTale ke sarva nI vANI paNa saMpUrNa jJAnane AvarI zakI nathI; kAraNa ke te sAdhya nathI; sAdhana che. eTale zAstra upara sarvapaNanuM AropaNa thaI zake nahIM. te zuM karavuM? tyAM zaMkarAcAryanA viveka cUDAmaNinAM e vAkaye yAda rAkhavAM jevAM che ke "jUnA anubhavI puruSonAM vacanarUpI zAstra vartamAnanA anubhavI puruSonAM anubhava yukta vacane ane ApaNI saddabuddhi ema traNeya maLIne je kArya thAya te zAstrazraddhA sacavAi rahe ane zAstramUDhatA dUra thaI jAya !" . (2-9-11) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [8] loka - mUDhatA lekamehatAne sIdhosAde artha e che ke vagara samaje, vagara kAraNe koI paNa lokAcArano moha, svArtha, ajJAna, lobha ke bhayanA kAraNe kara athavA pUrvagraha ke ahaMkAravaza khoTo pakSapAta kara, e lokamUDhatA che. kAcAramAM, eTale samAja, jJAti ke saMsthAnA rItirivAje, ziSTAcAro, khAna-pAna, rahena-sahana temaja vezabhUSAnA niyame, ke janma-lagna-maraNa vagerenI prathAo-vigere laukika vidhione samAveza thAya che. jyAre koI lekacAra ghaDavAmAM Ave che tyAre tenI pAchaLa dravya, kSetra, kALa, bhAvane anurUpa koI khAsa kAraNa hoya che paNa, AgaLa jatAM te kAraNa rahetuM nathI ane loko "bApadAde se calI AtI hai" jema AMdhaLuM anukaraNa kare che, tyAre lokamUDhatA UbhI thAya che. eTale ja ApaNe prArthanAmAM belIe chIe - nAtajAtanA bheda amane leza nathI kAMI AbhaDatA, dezavezanA ziSTAcAra vikAsa mATe nahIM naDatA...! amArI mAnelI A prathA che je ame apanAvI che mATe e zreSTha prathA che." evI rIte koI paNa kAcArane AMdhaLo nirNaya karavo, e paNa lekamUDhatA che. tevI ja rIte anyanA kAcAra aMge vagara vicAre vAMku bolavuM ke cIDAyelA rahevuM te paNa lokamUDhatA che. AnA kAraNe pahelA prakAranI loka mUDhatAthI pitAnA lokAcAramAM rahelA doSo joI zakAtA nathI ane bIjA prakAranI lekamUDhatAthI anyanA lokAcAramAM rahelI saccAI, bhalAI ke vikasita tava joI zakAtuM nathI. vezabhUSAmAM svacchatA, sagavaDa, sAdAI, ahiMsA vagerene vicAra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karavuM joIe. teja rIte khAnapAnamAM svacchatA, ruci, svAstha jAvA, ane niSitA (prANI-hiMsA janya na haiya) vagerene vicAra karo joIe. tenA badale brAhANanA hAthanuM baneluM ja pavitra ane anyanA hAthanuM baneluM apavitra, ema mAnavuM e leka- mUDhatA che. lokAcAra kevo?: lokAcAra buddhi - saMgata hevo joIe. sArA ane sarvamAnya lokAcArane ghaNA loko "jUne che" evA pUrvagrahanA kAraNe tarachoDe che ane navInatAnA pravAhamAM taNAIne hAnikAraka prathA UbhI kare che, te paNa lokamUDhatA che. mAravADamAM keTalAka lokoe Adhunika Dhabe lagna karavAnuM nakkI karyuM. temaNe lagnamAM thatA keTalAka khoTA kharca cheDayA, e to barAbara hatuM paNa temaNe benDavAjA ane anya ADaMbaramAM vadhAre kharca karyuM te barAbara na hatuM. enA jevuM Aje thAya che ke loko ghareNuM vagere paheravAne tyAga kare che paNa tenA badale nAIlena, TerelinanA kapaDAM, ne, pAuDara.. lAlI-lisTIkane upayoga kare che, te eka deSa kADhI, bIje deSa pedA karavA samAna che. te prazna e thAya che ke kayA lekacAra pALa ane kayA tyAga ? sAmAnya rIte jenAthI satyadaSTimAM koI AMca na Ave ahisAdI vratanuM pAlana barAbara thAya; je sva-para-hitamAM bAdhaka nA hAya, vAtsalya ke sAcA vikAsane rUMdhanAre na hoya, te lokAcAra pALavo joIe. ( purANapaMthIpaNuM : ghaNuM lokAcAro bhUtakALamAM upayogI hatA. paNa Aje nathI te temAM sudhAro-vadhAro karavo joIe. ghaNA loko enI virUddhamAM ema kahe che: "zuM amArA bApadAdAo mUrkha hatA temaNe calAvyuM te rivAja sAro ja che !" Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ '' bApadAdAo upakArI heIne temaNe te kALe koI vAta cAlu karI paNa teno artha e nathI ke teo vidvAna paNa hatA; ane sarvakALane vicAra karIne cAlanArA hatA; athavA temane rivAja zAzvatarUpe lAbhadAyaka hato. Aje je jUnA rivAjo lAge che te paNa eka kALe sudhArA rUpe ja hatA; pUrvajoe tenI agAunA lokAcAramAM saMzodhana karyuM hovuM joIe; te pachI Aje samaya badalAyo che to bApadAdAenA nAmanI duhAI ApIne sudhArAthI virUddha thavuM haThAgraha gaNAze je lekamUDhatAne pisaze. eka gAmamAM pANInI ghaNI takalIpha hatI. eka paropakArI DasA sajajane | khedA. temAM khAruM pANI nIkaLyuM. paNa takalIphanA samaye badhAne te phAvI gayuM. pelA paropakArI DosA gUjarI gayA. pachI bIjA bhAIe eka kuvo khodAvyuM. temAM mIThuM pANI nIkaLyuM. gAmanA -loke mIThuM pANI pIvA lAgyA; paNa pelA DasAnA dIkarAo te khA ja pANI pItA hatA. lokoe temane kahyuM: "have to mIThuM pANI maLe che ne !" temaNe kahyuM : "amArA bApadAdAe kUvo khodAvyuM che tenuM zuM" lokoe kahyuM "ene artha e to nathI ke mIThuM pANI maLe te na pIvuM !" kathAkAra AgaLa upara kahe che - yasyAsti sarvatra gatiH sa kasmAt svadezazageNa hiyAti nAzam / tAtasya kUpo'yamiti bruvANAH kSAraM 'jalaM kApuruSAH pibanti / -jenI sarvatra gati che te pitAnA deza-moha (veza-paraMparA ke kAcAra)nA kAraNe zA mATe tyAM ja mare ? bApAne dAvela kUvo che. mATe khAruM pANI pIvuM, e te kApurAnuM kAma che. lakAcAranI pakaDa : ghaNI vAra evuM thAya che ke lokAcArane pakaDIne besI javAya che ke tenI pakaDa dhAryA chatAM paNa cheDI zakAtI nathI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agravAlAtimAM pacavArA getramAM evo rivAja che ke lagnamaMDapamAM varavadhu hoya tyAre te ja vakhate mANase kanyAne khATalAmAM nAkhIne deDatA doDatA e rIte laI jAya jANe ke ThAThaDI na hoya! kanyAnAM hADakAM pAMsaLA DhIlAM thaI jAya. varane paNa ghoDe besADIne jaMgalamAM laI jAya. tyAM pIpaLAnA jhADa nIce bannenAM lagna thAya. A rIta kaI rIte cAlu thaI te joIe. eka vAra pacavArA getramAM koIne tyAM lagna hatA. temane tyAM jAna AvI. te ja vakhate evA samAcAra maLyA ke musalamAna senApati kanyAnuM apaharaNa karavA mATe AvI rahyo che. te sAMbhaLatAM khaLabhaLATa mao ke zuM karavuM joIe? koIke kahyuM ke " kanyAne laIne nAsI chUTIe." vaLI zaMkA thaI ke vacamAM pakaDAI jaIe ? eka anubhavIe kahyuM: "ema karo ! kanyAne ThAThaDI jema bAMdhIne jaMgalamAM laI javI ane varane gheDA upara besADI laI ja. kayAMka pIpaLo maLe to moko joIne lagna patAvI levA !" saune gaLe A vAta UtarI. tarata e rIte kanyAne jagalamAM laI gayA ane tyAM ja lagna patAvI levAmAM AvyAM. musalamAne jotA ja rahyA ane cAlyA gayA. paNa, e jAtimAM kanyAne ThAThaDI karIne laI javAno te rivAja haja sudhI cAlu rahyo che. jo ke Aje te musalamAnane e rIte Dara paNa rahyo nathI. paNa bApadAdAnI paraMparA koI badalavA mAMgatuM nathI. bIjI eka jAtimAM sUvaranuM lohI chAMTavAno niyama che. eka vakhate lagna prasaMge musalamAnoe gharane gherI lIdhuM ane te loko kanyAne talavAranA re laI javA mAgatA hatA. eka hoziyAra mANase muslima senApatine kahyuM : "tame kanyAne laI javA mAgo cho; te te ThIka che. paNa amArAmAM eka niyama che. te pALI levA de!" Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. muslima senApatie "hA" kahI. tarata tyAM sUvArane lAvI, tene kApI tenuM lohI kanyA upara chAMTavAmAM AvyuM. tene artha e hatuM ke sUvaranuM lohI jeI kanyAne nApAka gaNI musalamAne ene choDI deze. pariNAma dhAyuM AvyuM ane musalamAne "nApAka-nApAka kahI nyAne choDIne cAlatA thayA. te vakhate Aphata TaLI. Aje koI Adata na hovA chatAM paNa e prathAne "bApadAdAnI prathA" kahI voka calAve che. e ja eka vadhu dAkhalo che. ekavAra lagnaprasaMge bilADI gharamAM Amatema karAra karatI hatI. tene bhagADavAno prayatna karavA chatAM te ne bhAgI. apazukana na thAya te mATe gharanI vaDIla bAI e tenA upara pittaLanuM moTuM tapeluM hokI dIdhuM. lagna nirvine patI gayAM. navI vahu ghare AvI. teNe eka khUNAmAM A navuM tapeluM joyuM. te upADatAM bilADIne marelI joI "gharane koI kAyade haze. ema jANI teNe koIne kaMi na pUchyuM ane bilADIne pheMkAvI dIdhI. tene dIkaro thayo. tenAM lagna vakhate teNe bilADI maMgAvI ane tene parANe tapelA nIce DhAMkavAmAM AvI. navI vahue paNa pitAnA dIkarAnAM lagna vakhate e ja rIte calAvI. e rIte khoTI aMdhaparaMparA cAlu thAya che. paNa enA kAraNe upara koI vicAra karatuM nathI. pariNAme seMkaDe rItirivAje samAjamAM gatAgatikatA ane mAtAnA kAra cAlu thai jAya che. je paraMparA pAchaLanuM tatva vicArAya ane tene samajIne pALavAmAM Ave te ja AvI lakatAo dUra thaI zake. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskAra ane lokAcAra : . je lokAcArathI pavitra temaja satya, nyAya ane mANasAInA saMskAre jAgatA hoya, je deza-kALa-viraha na hoya ane sarva hitakara heya tevA lokAcArane mAnavAmAM koi vAMdhe nathI. jaina zAsomAM eTalA mATe ja lokAcAra upara vidhi-vidhAna karavAmAM AvyuM nathI; kAraNa ke jaina dhameM joyuM ke lokAcAra dezakALa-paristhiti pramANe palaTe che ane jada jada paNa hoI zake che. eTale temaNe kahyuM - sarva eva hi bainAnAM pramANaM laukiko vidhiH / yatra samyakatyahAnirna na syAt bratadUSaNam // -jene mATe badhA laukika AcAre pramANabhUta che. temAM eTaluM ja dhyAna rAkhavAnuM che ke te samyakatvane bAdhaka na hoya ke tenAthI ahiMsAdi vatemAM koI doSa na lAge ! lokAcAramAM saMzAdhana : jamAM digaMbara-saMpradAye te keTalAka navA kAcA zarU karyA che paNa zvetAMbaroe keTalAkamAM sudhAro karyo che ane keTalAkane bAda karyA che te keTalAkane mAnya karyA che. hiMduomAM zAhanI prathA che. enI pAchaLa e mAnyatA che ke ahIM brAhmaNane jamADavAthI pitarone paralokamAM te vastu pahoMcI jAya che. paNa te vAta jenoe amAnya karI che. kAraNa ke te satya zraddhAne bAdhaka che. prathama te e nakkI nathI ke pitaro kyAM gayA ? vaLI brAhmaNanuM peTa-pitAnuM peTa nathI. eTale e khoTI mAnyatA che. temaNe zAhane mAnyatA na ApI. evI ja rIte agAu vaidika kALamAM lagna prasaMge naramaMDa laine cAlavAnI prathA hatI. tene te vibhasa lAgI. khAsa karIne AvA maMgaLa-prasaMge temaNe sudhAro karyo ke tenA badale zrIphaLa laine cAlavuM. A sudhAre moTA bhAge hiMduoe paNa svIkArI lIdhuM che. zrImaLane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgaLa cihna have sahu mAne che. te uparathI kaDaka che eTale ke guhasthAzramanA niyamomAM rUDha rahevAnuM sUcave che paNa aMdarathI komaLa, mIThuM ane ThaMDuM che te jaNAve che ke bIjAnA vahevAramAM komaLa rahevuM, mIThI vANI bolavI ane kaleza vakhate ThaMDA rahevuM. Ama A suMdara pratIka banI gayuM che. bIjI eka prathA hatI ke lagna-vakhate baLadane mArI, tenuM tAje cAmaDuM vara-vadhune lagnamaMDapamAM oDhADatA. AnuM varNana vaidika dharmagraMtha gebhilyagRhayasUtra" vageremAM joI zakAya che. jenoe joyuM ke maMgaLa prasaMgamAM AvI vibhakSahiMsA ane cAmaDuM DhADavAnI prathA cItarI caDAve tevI che. eTale temaNe lAla kapaDuM dAkhala karyuM. have te hiMduoe paNa te prathAne apanAvI lIdhI che. evI ja rIte janma-lagna-maraNa vagerenI ghaNI prathAo che. temAM saMzAdhana-parivardhana karavAnI jarUra che. keTalIka evI che temAM vya vicAravAmAM Ave to tenuM rahasya UMDuM lAgaze. temAM paNa je keTalIka nakazAnakAraka lAge te tene choDavI joIe nahIMtara suMdara tatva hoya tene samajIne cAlu rAkhavI joie. paNa keTalIka kurUDhie te choDavA jevI ja che. jemake bALalagna, kajoDAM lagna, zuddha lagna, diyaravaTu, vara ke kanyAnA paisA levAM, athavA sagavaDe, dAya, kariyAvara, ghareNuM-vastronuM pradarzana, A badhI nukazAnakAraka prathAo che. evI ja rIte mRtyu samayanI prathAo - mRtabhejaka, raDavuM, chAjiyAM levA, chAtIo kUTavI vagere paNa sadaMtara baMdha thavI joIe. ethI maranArane kaMI zAMti nathI maLatI; paNa karanArane ArtadhyAna, raudradhyAna thAya che ane durgati maLe che. mRtabhejana pAchaLa koI kALe dUrathI AvatA badhA bhegA maLe ane khavaDAvavAne niyama baMdhAyo haze; paNa Aje to moMghavArI vadhI che ane pachI ghaNIvAra gharamAM koI na hoIne Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 113 agarate mAthe devuM karIne, garIba hoya chatAM gharabAra-ghareNuM vecIne paNa dahADo (mRtabhejana) karavAne koI artha nathI. tevI ja rIte pardAprathA paNa musalamAnonA samayamAM dAkhala thaI hatI. paNa have te Dara ke kAraNuM rahyAM nathI ane strIone e rIte goMdhI rAkhIne vikAsa na aTakAvavuM joIe. strIe aMge bIjA paNa atyAcAro thAya che te baMdha thavA joIe. koIne DAkaNuM mAnIne tene herAna karavI; vidhavAone amaMgaLa mAnavI temaja anya Arthika va. kAraNe sara mahilA jAtine nacI gaNavI, tene zAstra bhaNavAno ke dharmapAlana karavAno adhikAra jhUMTa strIonI sAthe mArapITa karavI A badhI mUDhatA che. have te jamAne vADAbaMdhIne rahyA nathI. te chatAM pitA alagacake (eka) mAMDe ke chUtAchUtane mAnavuM e paNa mUDhatA che. e ja bhaMgI-harijana jyAre sAheba (krizciyana ) banIne Ave che tyAre enI cha-hajurI karatI-evA kAraNathI lokone dhardha-parivartana karavAnI pharaja paDe che. jhaDapI vAhanavahevAra e duniyAne TUMkI karI nAkhI che tyAM AvI saMkucitatA na joIe. AcArya mahAvIra prasAdajI dvivedI pitAnA gAmamAM hatA. eka pAsI (harijana) bahenane sApa karaDyo. mahAvIra prasAdajI te ja raste AvI rahyA hatA. bAIne raDatI joI, kAraNa pUchyuM ane tarata pitAnI pacheDImAMthI paTTo phADayo. cappathI te bhAga upara kApa mUkyo ane jaIthI kasIne upara pATo bAMdhyA. te vAtanI jANa gAmamAM thaI. lokoe hAkAra macAvyo. brAhmaNane lAgyuM ke mahAvIre temanI dhamanI nAva DUbADI dIdhI. janoI harijanabAIne aDADI. AvI vAta AjanA jamAnAmAM lekamUDhatA che. mANasa mANasa vacce ghaNu ke bheda karanArI jeTalI prathAo che te sAmAjika hiMsAjanaka che, eTale tyAjya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 ahIM ApaNe lokapravAha ke kAcAramAM ajJAna, aviveka, asamajaNa, lebha, svArtha, kusaMskAranA kAraNe je beTI prathAo cAle che tene ja samAveza karavAnuM che. te lokamUDhatA che ane tene dUra karavI joIe. keTalIka beTI rIta: lokapravAhamAM pitAnI pratiSThA meLavavA ghaNA loko UMdhI vAto kare che. koI eka paMDita bAvAjIe eka bAIne potAnA bALakanI rakSA karavA mATe khAnagI maMtra Apyo ke " jo tuM koI cAra bALaka vALI strInA makAnamAM Aga cApIza te tArUM bALaka bacI jaze !" mUDha nArIe te pramANe karyuM. pariNAme AsapAsanA makAne baLIne khAka thaI gayAM. yaMtra-maMtra taMtra ghaNuM loko potAnI dukAnadArI calAvavA, yaMtra-maMtra-taMtra derAdhAgA kare che. koIkanI vAta anAyAse bane che te loko e tarapha AkarSAya che. paNa temAM kharUM kAraNa te e che ke mANasanI kiTa zraddhAnA kAraNe ja e phaLe che. je daDha manobaLa hoya ane sarvahitakArI kArya upara zraddhA hoya to maMtra-taMtra vagara paNa e kAma siMdha thaI jAya che. AtmAnI AsapAsa mana ane hRdayanAM moTAM yaMtra che. tene sAdhI levAya te moTAM kAma thaI zake che. mAraNa-mohana-uccATana vagere melIvidyAo to svapara-hAnikAraka ja che. mane baLa upara tenI jarAye asara thaI zakatI nathI. Aje te jema svarAjya ke satyAgraha vakhate " karege yA mareMge ane maMtra japIne bhAratane AjhAda karAvyuM tevI ja rIte samAjanI sarvAgI zuddhi mATe janamAnasamAM evA pavitra japavAmAM Ave to te hRdaya parivartana thAya ke samAjanuM vAtAvaraNa badalAya ! Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 115 AgAhI, vahema ane camatkAra: grahagocara, AgAhI ke jyotiSanA bhaviSyaphaLane AdhAre derAI dhurta lokonA cakakaramAM phasAI jatAM, tenuM, pariNAma AkhA samAja upara paDe che. jyotiSa vaDe grahaNanA barAbara che ane bhUgoLanI jema asara zarIra para paDe che, tema khagoLanI asara paNa paDe che. te chatAM sudaDha zarIra ane manavALo bhUgoLa AbohavAnI asara pitAnA upara thavA detA nathI tema khagoLanI paNa thavA detA nathI. te AgAhIothI sAvadha raheze paNa, paisA veDaphavAnI vRtimAM nahIM deravAya. vaheme paNa lokamUDhatAnA aMgamAM Ave che. chIMka, zakuna, svara, muhUrta vagere mAnavajIvananA pravAhane pragaTa karavAnAM cihane che. tethI vahemamAM nahIM paDIne mANase AtmabaLa vadhArIne cAlavuM joIe. jema AgAhIonuM che tema vahemanuM che te AtmabaLI mATe beTA sAbita thAya che. camatkAra tyAre ja cAle che jyAre viraiSaNA, puSaNa, ane leke heya. jagatamAM moTAmAM moTo camatkAra cAritryane ja che. camatkArane nAme chetarapIMDI, svArtha ane dukAnadArI calAvAya che. temAM samaja mANasee derAvuM na joIe; bhale loko game tema kahe. temaNe to ene bhADe pheDa ja joIe. lekasamAjamAM je kurUDhio, kuprathAo, vahema, aMdhavizvAsa cAle che, te badhI kamUDhatAthI ApaNe bacavuM joIe ane samAjane bacAva joIe tyAre ja samAjane ApaNe sAcA mArge laI jaI zakazuM. carcA-vicAraNA pU. daMDI svAmIe carcAne prAraMbha karatAM kahyuM "keTalIka rUDhio sacAIne AMca AvavA detI nathI. paNa temAM mULa tattva samajIne AcarAya te vadhAre vyAjabI thaze. jo ke AjanA viSaya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 bahAranI e varatu che, paNa lokAcAramAM cAle che. eTale ke hiMduonA kAcAranI musalamAna upara ane musalamAnanA lokAcAranI hiMdu uparanI keTalIka asaranI vAta rajU karUM chuM. hiMduomAM deva-pUjA ane darzana pahelAM nahAvuM-dhavuM Avazyaka che tenI IslAmamAM asara pahoMcI che ane namAja pahelAM sApha thavuM jarUrI che. AkAzamAM zodha karI bIjano caMdra che ane pUjo e IsalAmanI hiMduo upara asara che. tevI ja rIte bahucarAjImAM kara ugharAvanAra pAvaiyAo hiMdu-musilama bane hoya che. vaidika dharmamAM mUrti ke trizULa ke liMga pUjAya che paNa bahucarAjImAM "vIsA yaMtra" pUjAya che. tenI pAchaLa musalamAnanAM " tAvIja" jevI asara che. agAu maMdiromAM thAMbhale sAMkaLa mUkAtI te paNa musalamAnonI asaranuM ja kAraNa che. A badhI vAto je samajapUrvaka vicArAya te hiMdu-musilama le kAcAra-ekatAmAM tenI asarane upayoga thaI zake. ghaNI vAtane yugAnukULa rIte badalavI paDaze jemake pANInI ati taMgI hoya tyAM nahAvuM joyuM ke pANIne vadhArAne vaparAza na thAya te bhale dharma gaNAya paNa, jyAM pANI puSkaLa che tyAM yogya svacchatA jeTaluM pANI vAparavAmAM vAMdho na hovo joIe. je mULamAM vAMdho na Ave te rIte yugAnukULa parivartana karavuM paDaze; na thAya tyAM parANe karavuM paDaze. te mATe dharmanA asalI aMge vaDe mAnavamUDhatAne haTAvavI paDaze. A vaijJAnika yugamAM taka, vijJAna ane dharmanI mULa zraddhA eno triveNu-saMgama karavuM paDaze." zrI devajIbhAI : "Aje samAjamAM be cheDA dekhAya che. eka te purANapathI, je purANa prathAmAMthI bahAra nIkaLavA mAMgate nathI ane eka che navInatAvAdI jene jUnuM kaMI gamatuM nathI. kacchanA eka daMpatine dAkhalo ApuM. pati AphrikAmAM pazcimI Dhabe hyA ane patnI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 117 kacchanA jUnA cIlAe cAlyAM. pariNAme Aje penzana upara utaravA samaye chatI saMpattie bane duHkhI che. AgaLa mA-bApa preraka banatAM; pati-patnI sAdAIthI rahI sneha-sevAnA saMskAra bALakomAM reDatAM. tethI saMtAne pUraka banatAM. te vakhate zraddhA vadhAre, taka che, paNa AjanA vijJAnayugamAM te vAta ulaTI thaI che. tethI mULatatvone custa rahIne, dharma-vidita dareka rivAjemAM zradhdhA utpanna thAya tevuM mUDhatArahita vAtAvaraNa khaDuM karavuM paDaze." - zrI pUjAbhAI: "AjanA ghaNAkharA loka- rivAje pAchaLa jema ItihAsa hoya che tema ghaNIvAra tukkAo paNa hoya che. jADejA rAjapUtomAM khAMDA mokalavAno rivAja hato; kAraNa ke musalamAno te vakhate kanyAonuM apaharaNa karatA. paNa, Aje tenI jarUra nathI. tenuM kAraNa ItihAsa-pradhAna che paNa ghaNI kriyAo tukkA rUpe ja zarU thAya che. dUdhareja maMdiranA meLA vakhate mane thayuM ke cAla eka tukko zarU karUM. meM eka AkhalAne batha bharI; bIjA rabArIoe paNa tema karyuM. AvI badhI kriyAomAM saMzodhana thavAnI jarUra che." zrI. baLavaMtabhAI: "zaMkarAcArye kahyuM che tema je kriyAo eka kALe dharma hoya che paNa temAM saMzodhana na thatAM te ja kriyAo kALAMtare adhama paNa banI jAya che. ghaNIvAra pitAno svArtha sAdhavA paNa bhatra-jaMtra-taMtra ane dorA-dhAgA cAlu rakhAya che. lokone kahIe te kahe che ke zuM vaDavAo gAMDA hatA. AvI mUDhatAmAM purANapathI ja nahIM navA - bhaNelAM paNa rAce che. sUtakamAM badhA mAne che paNa, Aje kALAbajAra, lAMcarUzvata temaja apramANikatAnAM je sUtaka lAgyAM che tene koNa kADhaze? guru nAnaka kahe che ke "pustaka paDhe paNuM zuM thAya, jyAM meDhei kaDavI vANI hoya !" gurunAnake lobha, niMdA vagerene sUtaka gaNAvIne dUra karavA kahyuM che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 zrAmAM paNa ghaNuM mAne che. svAmI dayAnaMda kahe che ke satyane pakaDavuM e zraddhA che ane satya-AcaraNa karavuM e ja kharUM, zrAddha che. tapaNa eTale prasannatA Ave te vahevAra ! A badhI mUDhatAne te phaTakA lagADavAmAM Ave te ja jAya. saMta tukArAmane dIkaro mAMdo paDyo. patnIe kahyuM, "mAnatA karA!" tukArAme kahyuM mArA pAMDuraMganI ja huM mAnatA karUM chuM !" chokare marI game tyAre kahyuM : "raDatA kema nathI ?' tukArAme kahyuM : "AvA koTi-koTi marI gayA ! kone raDuM ane kone na rahuM? saMtoe AvI rIte jAte AMcakA khAI samAjane draSTAMta ApavA paDaze te ja mUDhatA dUra thaze !" pUmunizrI saMtabAlajI: "satya ane vratomAM hAni na thatI hoya tyAM lagI mUDhatAne ja badhA denuM kAraNa mAnI, bahu gaMbhIra vicAra enA viSe karavo te thaDa-mULa cheDI pAMdaDAno vicAra karavA jevuM thaze. mAtra bauddhika, sattAviSayaka ane dhanaviSayaka pratiSThA tUTe ane zrama, sevA temaja nItine pratiSThA maLe te mUDhatAnuM jora narama paDI jaze. Ajano yuga jhaDapane yuga che; temaja samagra vizvane najara sAme rAkhIne vicAra karavAne yuga che; te na bhUlavuM joIe. Aje dharmaguruo ane brAhmaNe vagerene je UMDANathI zuM te teo sattA, dhana ane buddhivAdanA pAdarUpe prAyaH najare paDaze. ATalA uparathI ja tamane mULa roganI kalpanA AvI jaze. eTale vicAra merane bhale karIe; paNa dhyAna te mULa roga - nivAraNa karavAmAM ja rAkhavuM paDaze. che Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 119 zrI brahmacArIjI "viveka nathI rahetA tyAM sAcuM anukaraNa paNa mUDhatAmAM pariName che. bharavabhATI sthaLa upara loko paththara upara paththara mUke che. zA mATe? ene javAba A rIte maLe che ke ahIM kedAranAtha jeTale dUra AvyA chIe te vadhAre senuM maLe, parabhavamAM sArAM makAne maLe, AvI kAmanA tyAM karAya che. TuMkamAM A loka ke paralakanI dhULa saMpatti mATe ja A badhuM thAya che. A uparathI lAge che ke loka paralokanI bAbatamAM je cIjone sAmAjika pratiSThA maLe che te para ja mUDhatAne TakavAne avakAza rahe che. (tA. 28-9-11) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [9] AstikatA-nAstikatA darzanavizuddhi mATe ApaNe judI judI mUDhatAo upara vicAra karI lIdhA bAda vicAra-mUDhatA tarapha AvIe. ghaNIvAra vicAro eTalA badhA ApaNA mastaka upara daDha thaIne paDyA rahe che ke ApaNe spaSTa darzanane pAmI zakatA nathI. darzanazAstromAM spaSTatA aMge eka zabda bahu ja pracalita che te che "Astika" tevI ja rIte tenA virodharUpe eka zabda dekhAya che te che nAstika." A zabdonI utpatti ane tenI pAchaLa je vicArapravAha guMthAte cAlyA Ave che, tene lAMbo ItihAsa che; jenI AsapAsa badhAM dazane racAyelAM che. dareka darzane potAnI rIte potAne ja satya manAvavA prere che. eTale A be zabda - (AritatA-nAstitA) nI utpatti, vikAsa ane itihAsa tapAsazuM te ghaNI vAto pitAnI meLe ja spaSTa thaI jaze. Astika eTale? Astika zabda mULa te "asti" zabda uparathI banyuM che. * ati" eTale "jevuM che tevuM." jagatanAM je taro jevAM che tevAM jANavAM ane mAnavA e AstikatA che. evI ja rIte - astIti mAvo yasya sa Astika : - AtmA che" e jene bhAva che te Astika che; e paNa artha thAya che. " mastIti tirtha 8 matiH ' ema paNa pANinI vyAkaraNanA "rata-nAti mitiH' e sUtrathI Astika zabda bane che. jainadharmamAM :- vadhu sahAvo dhammo Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 121 -vastune svabhAva e dharma che e lakSaNa karavAmAM AvyuM che. emAM paNa AtmAno je svabhAva eTale dharma-tenA upara "ati " eTale che, evI jenI buddhi che te Astika che. eTale Astika zabda prAraMbhamAM AtmAnAM astitvane mAnanAra mATe vAparavAmAM Avyo. have AtmA che te punarjanma che; A lokanI jema paraleka paNa che ane paraloka che te tenAM kAraNe je zubhAzubha karmo che te paNa che; karmo che te karmamukti mATenuM AcaraNa paNa che. eTale AtmAnI sAthe paramAtmA, paraloka, punarjanma, zubhAzubha karma vagere bAbate paNa AstikatA sAthe vaNI levAmAM AvI. AcArAMga sUtramAM eTalA mATe ja tenI paribhASA vikAsama sahita batAvI che - je AyAvAI, se loyAvAI je loyAvAI se phammAvAI je kammAvAI se kiriyAvAI -je AtmavAdI che te lokavAdI che, je lekavAdI che te karmavAdI che; je karmavAdI che, te kriyAvAdI che. Ama AtmA aMgenA satyapAnane AstikatA sAthe joDI devAmAM AvyuM. ane AstikatAne prAraMbha AtmavAdathI thaIne tene sAMdhe AcaraNa eTale kriyA sAthe joDI devAmAM Avyo. tene eka itihAsa che, je saMkSepamAM joI jaIe. AstikavAdanA vikAsane itihAsa: Arya raSioe bahu jUnA jamAnAmAM jyAre punarjanmanI zodha karI tyAre e vicAranI sAthe ja temane karmanA niyame, Aloka ane paralokanI kalpanA paNa AvI. eTale punarjanmanA siddhAMta sAthe kamatatva temaja ihaloka ane paralekame sAMkaLavAmAM AvyAM. tenI pAchaLa vicArapUrvakanuM ciMtana hatuM ghaNuM karmo evAM hoya che je Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tAtkAlika phaLa nathI ApatAM. eTale Aje duHkhI dekhAtA cAritryazIla mANaso pratye lokone zraddhA na rahe ane zaMkA thAya ke A mANasa cAritryazIla hovA chatAM kema duHkhI che? tyAre bIje mANasa pApakarmo karavA chatAM ye meja kare che; te sukhI dekhAya tenuM kAraNa zuM? ene uttara jJAnIoe yukitapUrvaka Ape ke A jIvananuM nATaka eka ja janmamAM pUruM thatuM nathI; te lAMbuM cAle che ke cAlaze. eTale atyAre je du:khI dekhAya che, e enA pUrvajanmanA pApakarmonuM phaLa che; kAM AjanmanA pUrva saMcita pApakarmone lIdhe te duHkhI thaI rahyo che. Aje e samabhAve sahI leze to AvatA kALamAM-ke A janmamAM paNa bhaviSyamAM ke punarjanmamAM te sukhI thaze. evI ja rIte je Aje sukhI dekhAya che. te paNa enAM pUrva-sarjita zubhakarmonuM phaLa che. paNa atyAre tene bhUlIne pApakarmo kare che te tenAM phaLa tene bhegavavAM ja paDaze. te AvatA kALamAM Ajanma ke AvatA janmamAM tenA phaLa pAmaze ja. dA. ta. koI eka mANase corI karI. saMyogavaza te pakaDAyA nahIM. tene vairAgya AvatAM te sAdhu thaye. ghaNAM varSo bAda te corIne patto lAgyo ane te pakaDAya temaja tene kedanI sajA thaI. teNe zAMtithI te sahana karyuM ane tenA sadAcaraNathI tene jaladI sajAmAMthI chUTa karavAmAM AvyA. jema A vairAgIne agAu karelAM karmanuM phaLa maLyuM tevI ja rIte pelA duHkhI mANasanuM hoI zake ke tenA gayA janmanA karmo bhArI heya ! te A janmanA vrata pAlanathI herAna thai gayuM che. ema mAnavAne koI kAraNa nathI. je karma, ke karmaphaLanI vyavasthA na hoya to mANasa game tema bephAma ke svachaMda banIne vicArI zake che. te pApa karatAM saMkoca ja na pAme. te mATe paralokanI sAthe pApa-bhIratAne paNa sAMkaLI lIdhI. Ama AstitA sAthe punarjanmane saMbaMdha goThavAya. eTale Astika sAthe AtmA, karma, leka-paraloka vagere saMkaLAyA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAstikatAne prAraMbhaH jo ke A vastumAM hamezAM thoDeghaNe matabheda to rahe ja hato. te kALe paNa eka eve varga hato je karmacakra ke punarjanmane mAnavA taiyAra na hatuM. te varga punarjanmavAdI sAthe carcA karatA. te vakhate punarjanmanA siddhAMtane na mAnanArA varganA te kALanA vicAraka RSioe nAritaka" kahIne oLakhAvyo ane temaNe jAte pitAne Astika" kahevaDAvavA zarU karyuM. te samabhAvI RSioe kevaLa oLakhANa mATe ja na" zabda umeryo. te vakhate enI pAchaLa kaI kaDavAza na hatI. A zabdo sahune gamyA ane anukULa thaI gayA. IzvaranI mAnyatA ane vivAda: vakhata jatAM IzvaranI mAnyatAne savAla Avyo. eka pakSa "Izvara che " ane te jagatane kartA che ema mAnanAro hato. bIjo pakSa svataMtra Izvara nathI; ane che te tene jagata-kartatva sAthe saMbaMdha nathI ema mAnanAre hatuM. A banne pakSe ane tenA aneka peTApakSe astitvamAM AvyA. dhIme-dhIme "nAstika-Astika" zabdano prayoga kramazaH anIzvaravAdI ane IzvaravAdI mATe thavA lAgyo. eTale AstikatA-nAstikAnuM kSetra punarjanmathI vadhIne izvaravAdI ane anizvaravAdI sudhI laMbAyuM. pitAne AcArya kahevaDAvanAra guruo pAse be paMtha hatA. eTale te vakhate punarjanmavAdI hovA chatAM kevaLa Izvarane na mAnanArA pakSa tarIke amUka mAnyatAmAM judA paDanAra potAnA sAMkhya-mImAMsaka, bhAIone judA tAravavA aMge nAstika" zabda rUDha thayA e rIte sAMkhya-mImAMsaka, jaina, bauddha e badhA punarjanmavAdIo eka rIte Astika hovA chatAM, izvarakatatvane na mAnatA hoIne "nAstika' kahevAyA. vedavAdI ane avedavAdI : vakhata jatAM zAstranA prAmAyane vaLI eka bIje mudde U Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 thayo te vakhate vedazAstranI pratiSThA rUDha thai hatI chatAM punarjanmavAdI ane anIzvaravAdI eka pakSane vedanuM prAmANya pUrNarUpe svIkAryuM na hatuM. jyAre bIjo moTo pakSa tene svIkRti Apate hate. manumahArAje eTale ja kahyuM: nAstio veniM: " -je veda niMdaka hoya te nAstika. vAta ema hatI ke izvaratvane na mAnanArA, chatAM vedane mAnanArA sAMkhya-mIMmAsaka lokone samAvI levA mATenuM A vidhAna rajU thayuM hatuM. teo have Astika gaNavA lAgyA, ane have kevaLa jaina ane bauddho jeo vedane pramANa nahatA mAnatA teo ja "nAstikapakSamAM rahyA. samyakaSTi ane mithAdaSTi have jene ane bauddhoe vedavAdI ane IzvaraktavyavAdI lokone pitAnAthI alaga oLakhAvavA mATe Astika-nAstikanI jema samadaSTi ane miyAdaSTi zabdo vAparyA. A lake punarjanmamAM mAnavA chatAM IzvaranA jagata-katatvane mAnatA na hatA. temaNe pitAnA UMDA ciMtana-mananane aMte jANyuM ke "Izvara eTale AtmAnuM saMpUrNa ravarU5; jene saMpUrNa karmono kSaya pachI pAmI zakAya che. evA "sidhAtmAM" deharahita, kamarahita ane ajanmA hoIne sRSTinA sujana-vinAzamAM paDI zake nahIM. sRSTinuM nirmANa nIti ane dharmanI daSTie thAya che ane ghaDatara saMdha-racanA dvArA thAya che. A racanAnA ghaDataramAM deha hovA chatAM dehAtIta avasthAmAM rahenAra vItarAgI purUSa jina bauddha ke avatArane bhale eka prakAranA ivara mAnIe; paNa te eka ja AkhA jagatanuM nirmANa-racanA ke ghaDatara-kare che te na mAnI zakAya ke tenA dare ja jagatanA loko deravAI pApa puNya Acare che; e yukitasaMgata nathI. te uparAMta temaNe kahyuM ke je satya che tene satya mAnavuM-kevaLa vedamAM ja satya che ema na mAnavuM! Agame, zAstro ke purANo emAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 125 paNa jyAM jyAM satya jaNAya tene grahaNa karanAra e samyakaSTi che. tenA badale amUka ja dharma, zAstra ke mAnyatAne nitAMta satya mAnIne cAlavuM; e mibAdaSTi che brAMtadaSTi che. samya daSTi ane miyAdaSTi zabda javAmAM jene ane bauddhoe vaijJAnika buddhi vAparI ane "Astika-nAstika' zabdanI eka navI vyAkhyA AvI. A Izvarakatva aMge temanA maMthanane UMDo prabhAva vaidika loko upara paDaze. jenuM spaSTa darzana "gItA"mAM Thera Thera thAya che. matabhedamAM samabhAvane abhAva ane tenAM pariNAme : prAraMbhamAM to jaina ane bauddhoe, vedadharmanI virUdhdhamAM A zabdo samabhAva pUrvaka vAparyA; paNa jaina ane bauhomAM ghaNI vastuo samAna hovA chatAM samanvaya na hato thayo. pariNAme AgaLa upara bannemAM matabheda ugra thato gayo. eTale jene pitAne ja samyakdaSTi ane bauddho potAne ja kevaLa samadaSTi mAnavA lAgyA. pariNAme paraspara ekabIjAne temaNe "miyAdaSTi' kahyA. saMpradAya ane upasaMpradAyamAM kaTutAvRddhi: zabdo kaI sArA narasA hotA nathI; paNa tenI pAchaLa rahela madhuratA ke kaTutAnA AdhAre ja te sArA narasA thayA. jyAre eka zabda pAchaLa keIjAtanI ahatA poSAya ke te kaI tarapha ghaNu pedA karanAra bane che to te AgaLa upara aMdara aMdara phATaphUTa pedA karanAre siddha thAya che. evuM ja jaine ane bauddhonuM paraspara mATe te thayuM. paNa sahuthI vadhu karuNa bInA to e thaI ke eka ja jainadharmane mAnanArA alaga-alaga saMpradAye eka-bIjAne mithyASTi kahevA lAgyA. nAnapaNathI ja jaina bALakomAM e saMskAro :bharavA zarU thayA che. pote mAne tema arihaMta devane deva, jenasAdhune guru ane jainadharmane dharma mAne te samyaphadaSTi ane te sivAyanA badhA mithyASTi che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 evI ja rIte bauddhomAM paNa thayuM ke temaNe bauddhadharma, buddhadeva ane bauddha sAdhu tathA upAsakanA saMghane mAnanArA sivAyanA badhAne mithyASTi kahevA zarU karyA. nAnI uMmaramAM vyaktinI samajaNa UMDI na heIne, upara jaNAvela dhULa artho ja besADI zakAya; paNa e arthane vaLagIne besI rahetAM, jyAre kharekhara samajaNa vyApaka banI jAya tyAre paNa dareka siddha ke vitarAgane deva; dareka sAcA sAdhune sAdhu, ke satyadharmane dharma mAnatA paNa mana acakAze. pariNAme aMte jaIne je kaDavAza keLavAya che tenuM pariNAma badhA dharmo ane darzane vacce je tIvra matabheda che tenAthI joI zakAze. te uparAMta kayAMka satya ane sArI vAta jANavA maLatI haze te paNa tene lAbha nahIM laI zakAya. A vRttine vikAsa thatAM, jijJAsA, viveka ane samajaNane tALAM mArIne saMkucitatA tarapha vaLAya che; pariNume parasparamAM sAthe rahevA chatAM, ghaNuM samAnatA chatAM loko bhaLI zakatA nathI ane ekabIjA tarapha saMdehanI najare mana haMmezAM jatuM rahe che. muslima ke khristInI vAta te dUra rahI paNa vaiSNava, zaiva, bauddha ane jaina samAjanI ghaNI samAnatA hovA chatAM sAMpradAyikatAnA kAraNe teo eka rasa thaI zakatA nathI. A saMkucitatAe jyAre jaina samAjamAM praveza karyo tyAre prAraMbhamAM te jaina sivAya badhAne mithyAdaSTi samajavAnuM zarU thayuM hatuM. paNa AgaLa upara jaina paraMparAnA tAMbara, sthAnakavAsI, terApaMthI ane digaMbara phirakAomAM kevaLa pitAnA phirakAnI mAnyatA sAcI, ane bAkIne phirakAne mithyASTi kahevA zarU karyA. eTale Aje 24 tIrthakare, dharmatatva eka chatAM, dharmaguruo, zAstra, tIrtho, mUrtipUjA ke amUrtipUja vagerenA bhedonA kAraNe parasparamAM upekSA ane dhuNa keLavAtI cAlI; eTaluM ja nahIM, anya tarapha mAnathI jovAmAM samyaktvano nAza gaNavAmAM AvyA. ethI pahelAM batAvela nAstika ane miyAdaSTinI zreNImAM vaLI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 127 bIjA be zabda umerAyA jaina zvetAMbara zAstrakAroe junA vakhatamAM amUka matabheda dharAvanAra amUka pakSone nihnava kahelA. pAchaLathI digaMbara zAkhA alaga paDatAM temanA mATe "nihnava" zabda vAparyo. tevI ja rIte digaMbarAe vetAMbarone "jenAbhAsa' kahevA zarU karyA. zabdanI ugratA ane kaDavAza : samabhAve vaparAyelA zabda aMge pakaDa AvatAM kevuM bUruM pariNAma Ave che, tenA namUnArUpe eka tarapha jainoe pitAnA zAstranI TIkAomAM kaDaka prahAro karyA, "A sarvajJa palApAtakin ! duvaMdavAdina !..." jevI gALo ApI. brAhmaNone "dhijAtIyA" evA zabdothI navAjyA. sarvAvAdanI sAme thanArAonuM kaDaka zabdomAM khaMDana karyuM. anekAMtavAdI hovAthI jaina dharma zAstrakAroe vaidika dharma ane vaidika dharma graMthomAMthI sAra tAravo joIe, te chatAM temaNe tAravyo nahIM. tenuM pariNAma e AvyuM ke keTalAka purANomAM jena-bauddhonI utpattinAM khoTAM kAraNo rajU karavAmAM AvyAM. je matAMdhatAnA namUnA jevA che. pANinIe "zramaNa-brAhmaNama" eTale zramaNa brAhmaNa bannene ahinakulama" eTale sApa-naLiyA"nI jema zAzvata-janmajAtavidhI tarIke gaNAvyA che. brAhmaNee "hastinA tAra mAne ja na che kanaina maMdirama' eTale ke gAMDe hAthI tADakIne Avato hoya te paNa tenAthI bacavA mATe jaina maMdiramAM na praveze. Ama kahIne kadaratA vadhArI. Ama zreSThatA sAbita karavA mATe jyAM satyanA siddhAMtone grahaNa karavAnI jarUra hatI. tyAM mAruM e ja satya" e nyAye kaDavAza vadhatI cAlI. svadharmasaMpradAye paNa nAstika : A kaDavAzanuM sauthI bUruM pariNAma te e AvyuM ke eka ja dharmane mAnanArA paNa bhinna bhinna saMpradAyavALA ekabIjAne halakA mAnavA lAgyA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 - 24 ane vajana karI zi hiMdu-vaidikamAM zaiva ane vaiSNavo vacce eTalo deSa phelAye ke vaiSNave kapaDuM zIvaDAvavA mATe darajIne "kapaDuM zIva" ema kahetA acakAtA kAraNa ke "zIva" zabda Avate. evI ja rIte ziva 5thI "he rAma' bAlavuM pApa gaNuta ane rAma-bolanArane zrI kRSNa" kahevuM AkaruM lAgavA mAMDyuM. vaidika dharmanA bIjA saMpradAyamAM paNa kaDavAza vadhI. svAmI nArAyaNavALA pitAnI saMpradAyavALA ne sasaMgI ane bAkI badhAne kusaMgI gaNavA lAgyA. vaLI keTalAka pitAne maryAdI ane bIjAne amaryAdI gaNavA lAgyA. mathurA-vRMdAvana temaja anya vaiSNava-ziva madiromAM DhagalA khaDakI te dvArA mAtra peTa bharanAra ane ghaNIvAra te bhayaMkara anAcAra piSanAra paMDAone goMsAI enA pAkhaMDane maharSi dayAnaMde ugra virodha karyoH "A bhagavAnanI pUjA nathI paNa udara-pUjA che; bhogapUjA che." evI ja rIte kAzI ane gayAmAM zrAddha karAvI tAgaDadhinA karanAra paMDAone temaNe vakhoDayA. tethI vedapurANugAmI paMDAo tathA sanAtanIoe svAmIjIne "nAstika" kahyA. baudhAmAM paNa hInayAna ane mahAyAna phAMTA paDyA. temAMthI paNa vadhAre phAMTAo thayA ane te dharma udAratAne potAnAmAM paraspara pracAra na karI zako. pariNAme cInamAM sAmyavAda AvyA. cIna-jApAna ane cIna-koriyA vagere bauddha-dhama dezomAM paraspara yuddho paNa aTakI na zakayAM. jenee vizvadharma banavA lAyaka jainadharmane saMkucitatAnA dAyarAmAM ANuM tenI mahAna hAni karI. pariNAme tenA anuyAyIo ghaTatA ja gayA ane Aje gaNyA-gAMThayA lAkhamAM ja jaina-matAvalaMbI rahI gayA che. temAM paNa bhavetAMbara, digaMbara, sthAnakavAsI, derAvAsI ekabIjAne utArI pADe che. sahuthI vadhu karaNujanaka te e che ke eka ja sthAnakavAsI phirakAmAM paNa pitAnA upasaMpradAya sivAyanA anya jaina sAdhu ke AcAryane na mAnavAnI vAtane nAnapaNathI magajamAM reDavAmAM Ave che. evuM ja digaMbara, dezavAsI phirakAonA peTA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 129 phirakAomAM jovAmAM Ave che. mAravADa, (rAjasthAna) kaccha, saurASTra ane gujarAtamAM A vastue ati UMDA mULa ghAlyAM che. anya dharmo aMge : A to hiMdanI aMdaranA dharmonI vAta thaI. hiMda bahAranA dharmomAM khristI dharme Astika-nAstika mATe vizvAsu-avizvAsu zabdo vAparyA che. islAmadharmo momina ane kAphira zabdo vAparyA che. yuropanA ItihAsamAM e spaSTa jovA maLe che ke pipa ane pAdarIo taraphathI pitAnAthI najIvI bAbatamAM bhinna mata dharAvanAra, bhakta ke saMtane raMjADavAthI laIne bALI nAkhavA sudhImAM koI kasara bAkI na AtI. khuda Izune paNa A dharmajhanUnI lokoe krosa upara caDhAvyA hatA. A dharma jhanUne tenA kaTTara zatrurUpe sAmyavAdane ane dharmane mAnanAranuM game te AcaraNa calAvI levA samAna pUchavAdane janma Ape. kalika, proTesTenTa ane propleriTIyana phAMTAonI ApasanI laDAIone paNa eka itihAsa che. islAmadharmanuM maMDANa alAha ane kurAna zarIphanI AstikatAthI zarU thayuM. tenI je udAratA hatI te musalamAne e na pakaDI pariNAma temanAmAM jhanuna AvyuM jene bhega khuda musalamAna ane vizeSa rUpe hiMduo thayA. jo ke pAchaLathI musalamAnonI be zAkhA ziyA-sunIomAM ane sUphIomAM paNa paraspara laDAIo thaI spaSTa darzana na thAya: A badhI vAte raju karavAnuM tAtparya e ja che ke jyAM udAratA vyApaka satyane pakaDavAnI daSTi ja jAya che tyAM spaSTa darzana thatuM nathI. tenuM darzana kuvAnA deDakA jeTaluM ja rahI jAya che. tethI saMtane saMta, dharmane dharma ane satyane satya na mAnavAnI haThavAditA pakaDa jamAvatI jAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 eka prakhyAta musalamAnane pUchavAmAM AvyuM: "gAMdhIjIne tame kevA mANasa mAne che ?" temaNe kahyuM: "bahu bhalA mANasa che, neka che, dezanetA che !" "IslAmanI daSTie kevA che?" temaNe kahyuM: "sahuthI halakAmAM halakA mANasa !" A che dharmajhanUna ane saMkucitatAnA kAraNe pedA thatuM aspaSTadarzana, jemAM uparanI vAtane pakaDI rAkhavAmAM Ave che. badhA InsAne allAhanA baMdA che-pharajaMda che te gAMdhIjI paNa alAhanA baMdA che ane badhA neka mANasa IslAmanI pAse che te gAMdhIjI paNa hovA joIe chatAM temane mAnyatA ApI zakAtI nathI. evI ja rIte aspRzyatA-nivAraNa, harijanasevA vagerenA gAMdhIjInA kAryakramathI kadara sanAtanI paMDitee temane "dharmanAzaka" zabdathI navAjyA hatA, Aje loko potAne sudhAraka, vicAraka ke tarkapradhAna kahevaDAvavuM vadhAre pasaMda kare che; te arthamAM temane "nAstika" kahevaDAvavuM paNa game che. Aje Astiko ke samyakaSTie eTale janA purANapathI ke buvA loko jeo eka ja daSTie vicAra kare che tethI AjanA yuvako te dharma ke dhArmika leko pAse javA icchatA nathI. vaLI AvA dhAmikonA jIvanamAM nyAya nIti jevuM ochuM hovAthI dharma uparathI yuvakanI zradhdhA osaratI jAya che. tethI teo paNa amUlya evA jJAnanA vArasAthI vaMcita bane che. | . darzana-vizuddhinA peTALAmAM A banne zabdone levAnuM kAraNa e che ke Aje kahevAtA Astiko pAse paNa jene spaSTa darzana kahI zakAya te nathI; temaja kahevAtA naritaka-Astike paikI jemanI pAse satyazana che temane na mAnavAne haThAgraha sevIne je spaSTa darzana thaI zake tene paNa dhakelatA jAya che. jeo dharma kriyAo kare che paNa jemanAM jIvanamAM dharmayukata vahevAra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 131 hotuM nathI teo nAstikatAnA paMthe AgaLa dhape che. ane bIjAone paNa nAstitA tarapha javA prere che; paNa jeo Aloka ke paralekane mAnatA nathI ane svaccheda vicAre che teo nAstika ja che. banne tarapha TheTha chevADe besIne jovAnI rItathI darzana vizuddha thatuM nathI. eTale satyane vivekanI kasoTIe kasIne jIvana-darzanane spaSTa karIe emAM ja sArthakatA che. carcA-vicAraNuM pU. daMDI svAmIe carcAne AraMbha karatAM kahyuM : kapila ane mImAMsaka IzvaravAdI na hovA chatAM vedavAdI heine teo Astika kahevAyA. gadarzanamAM punarjanmane mAne te badhAMne "Astika" mAnavAmAM AvyA che. punarjanmane vizALa artha laIe te sArA-mAThAM karmonAM phaLamAM je mAne te Astika manAya. AjanI bhASAmAM mUkIe to AzAvAdI te Astika ane nirAzAvAdI te nAstika. kharI rIte te jevuM che tevuM kahe te Astika kahevAya. tenI upara "pote je mAnyuM te ja sAcuM " e AdhAre jena, bauddhane khoTA pADavA jatAM vaidikAmAM paNa paraspara virodhI keTalA badhA phAMTA paDI gayA che ? vaidika dharmamAMthI nahIM, nahIM toye pAMcaso phaTA nIkaLyA che. je samanvayanI satyabuddhi na hoya to spaSTa darzana thavuM muzkela che." zrI. pUjAbhAI: "vizvAsanuM nAma AstikatA ! zaMkarAcAryanA manamAM prazna thayo "huM koNa?" ane temaNe enA upara vizvAsa karIne ane khoTo ahaMkAra to ! Ama je AtmavizvAsu te Astika che. ghaNIvAra bahArathI nAstika lAgatA loko aMdarathI saMpUrNapaNe Aritaka hoya che. jemake paMDita javAhalAla neharU dharmanA tane vijJAnanI kasoTIe kasAyelAM nahIM joIne nahIM mAne paNa temanAthI vadhAre kahe AtmavAdI, zAMtivAdI ke mAnavatAvAdI Astika che? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 dayAnaMda sarasvatIe paNa dharmane zraddhA uparAMta takanI kaTIe karyo. eTale anyanI vAta na saMbhaLAya te niyaMtraNa UThI gayuM ane aneka pigaLa - pAkhaMDa khullAM thayAM. have temAM namratA, ahiMsA, tathA sarvadharma samanvayanI viyAtmaka bAju umerAvI joIe. Aje eka vAta to jovAmAM Ave che ke have nAstika paNa AtmA aMge vicAra te karavA lAgyA che. vijJAna paNa e dizAmAM vicAra karI rahyuM che. A buddhinA yugamAM koI prazna kare ke tene nAstika na mAnI zakAya - paNa dhIrajathI tenA praznonuM samAdhAna ApavuM e ja sAcA AstikonI mukhya pharaja banI jAya che. zrI. baLavaMtabhAI : "dharmoe te nAstikane Astika banAvavA paDaze. purANomAM paNa je dharma - mUDhatAnI vAto che tenuM AmUla parivartana karavuM paDaze. dharmanuM vaijJAnika ane vyApaka svarUpa pakaDavuM paDaze jethI te anarthane badalI arthane prerI zakAze. padArtha ke tatvane samajavA mATe dravya - kSetra - kALa - bhAvanI kasoTI jovI paDaze." zrI. zropha : "mArA mata pramANe te satya e ja AstikatAnuM mApadaMDa hoI zake ! vicAra- vANuM ane AcAramAM satya Acare te AstikA pU. nemimuni : jainavicAraka vADIlAla metIlAla zAhe pitAnA eka lekhamAM jenanA cAra prakAra varNavIne A aMge vadhAre spaSTatA karI che - (1) jainadhama-jenI daSTi paNa sApha hoya ane AcaraNa paNa dharmayukta ane zuddha hoya; (2) jainI-jenI daSTi sApha heya paNa paristhitivaza te pramANe AcarI zakto na leya. je khAmI heya tene pote jAhera karatA hoya, potAnI bhUla kabUlata heya, sudhAravA prayatnazIla heya; (3) jainamati-je paraMparAgata jainadharmane mAnate heya, uparachaluM jainatva hoya, te paNa saMkIrNasaMpradAyagata. bIjA dharma ke saMpradAyane beTA kahe ane jyAM bIjA dharma ke saMpradAyavALe kAMIka Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 133 AkSepa kare ke te laDavA - maravA mATe taiyAra thaI jAya; rAgadveSa vadhAryA kare. dharmanuM AcaraNa potAnAmAM na hoya. (4) nAbhAsa-je uparathI kharo jena lAge che paNa rAgaTezane jItavAne badale vadhAre eTale ke jainatvamAM mIMDuM heya. te kharA rUpiyAmAM khoTa cAle tevI rIte tenuM calaNa hoya. jenI daSTi paNa sApha na hoya ane jenuM AcaraNa paNa zuddha nahAya. A catubhagImAM be Astika ane be nAstika gaNI zakAya. A daSTie dareka dharmIone tapAsIne Astika nAstika gaNavA joIe. eTaluM ja nahIM kharA Astikoe nAstikone paNa Astika banAvavA joIe. AjanA yuganA AstikonI te kameTI rUpe bhale rahe! AmAM sAdhuoe sarvathI mekhare rahIne samAjamAM kAma karavuM paDaze; temanI pharaja vadhAre che. loko AcaraNamAM DhIlA bane athavA nAstika bane te tyAM sAdhuvarganI javAbadArI ochI nathI. temaNe dharmanI tine jaLahaLatI rAkhI, jAgRtinuM mera vAtAvaraNa taiyAra karavuM paDaze. aniTo phelAyAM hoya tyAM ISTane sthApavA paDaze. evA AzAvAdI ja AjanA yuganA Astika gaNAze. te comeranAM pralobhane, kaSTa ane gheranirAzAnAM nimitte vacce aDela rahIne AtmaprakAzane pratiSThita karaze. AcArAMgasUtramAM kahyuM che !-prathama AtmAne jANavo joIe! AtmAne jANanAre ke jANavA icchanAra vizvane vicAra karyA vinA rahI zakaze ja nahIM. eTale te AtmavAdI hovAnI sAthe vizvavAdI athavA te lokavAdI paNa haze. te jagatanAM aniSTomAM pitAne hise gaNIne AtmalakSe tenA nivAraNamAM bhaLaze. keInI madadanI pite AzA nahI rAkhe paNa UlaTo vaNamAge aniSTomAM phasAyelAMonI madade doDI jaze eTale ke te karmavAdI haze eja rIte pitAnAM ane jagatanAM prANIono janma, mRtyu sukha-duHkha, lAbha-hAni vagere karmaphaLe jANe te kaThora temaja komaLa bane prakAre raheze. tethI ja te vyaktigata, samAjagata ane samaSTigata karmonA nivAraNamAM satata dharmAcaraNapUrvaka anAyAse Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 lAgeluM raheze. kAraNa ke te dareka kSetre ane dareka prANIe dhAraNa, piSaNa, vardhana ane satva saMzodhanane Atmavat je haze tethI te jarUra jaNAtAM kriyA AcaraNa karyA vinA rahI zakaze nahIM. A rIte te kriyAvAdI paNa haze. matalaba ke cAra guNone te sAmudAyika jIvanamAM vaNIne pAko Astika thaze." zrI devajIbhAi: "sAce Atika siMha vRttivALe haze. te lAkaDIne nahIM pakaDe paNa lAkaDI mAranArane ja paDaze. jagatamAM je kAryo che tenA upara deSAropaNa karI laDavuM, jhadhaDavuM athavA baLavuM, akaLAvuM te AkitA nathI. kharI rIte te je nimitta-kAraNone mukhya mAne che te nAstika che. tenA badale nimita-kAraNane gauNa gaNI, upAdAna kAraNene mukhya gaNIe te AstitA che. tethI ja pitAnA pakSe nAnAmAM nAnA dezane Astika moTe gaNAve che ane pArakA guNane moTo gaNe che. pArako deSa pitAne mAnI tenA tarapha kaThera jarUra bane che ane tene nivAravA tapa Adare che ane dUra kare che. tethI tene bIjAnA doSo pratye gusso Avate nathI, AtmanirIkSaNa sUjhe che. zrI brahmacArIjI: "tattvanI daSTie te AtmAne kaMI paNa naDatuM nathI eTale e daSTie te badhA Astikaja gaNAya. paNa je AtmAnA bahAne ajJAnavaza yaza, nAma, rUpa, vagere tarapha jue che ane caitanyabhAva tarapha gauNa daSTie jue che te nAstika che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [10] IzvaravAda-anIzvaravAda AstikatA-nAstikatA upara chaNAvaTa karatI vakhate "Izvarane mAne te Astika ane na mAne te nAstika" evI eka vyAkhyA karavAmAM AvI hatI. emAMthI darzana mATe eka prazna Ubho thAya che ke Izvara zuM che? te koNa che? kyAM che? ke che tevI mAnyatAne zraddhApUrvaka svIkAravAnuM nAma IzvaravAda paDayuM ane na svIkAryuM te vAda anIzvaravAdarU5 pracalita thaze. IzvaravAdanuM mULaH have A IzvaravAdanA mULane tapAsIe. Aryoe jayAre judI-judI jagatanI vastuo jeI-sUrya, caMdramA, tArA, Rtu, graha, nakSatra, vijaLI vagere. tenI eka prakAranI vyavasthA, prANa-sRSTi vagerene joIne temanA manamAM thayuM ke jema saMtAna strI-purUSanA saMgathI pedA thAya che, tema A akhila sRSTine racanAra, ucheranAra, ghaDanAra ane niyamana karanAra koIne koI jarUra haze? haze to te keNa haze? emAMthI IzvaranI kalpanA sAkAra thaI. loko Izvarane kartA, pata ane niyatA mAnavA lAgyA. paNa te sAthe ja keTalIka kaha5nA ane tane vikAsa thayo. emAMthI zaMkAo UbhI thaI ke zuM eka Izvara ATaluM badhuM kArya karI zake? vicArakoe kahyuM ke je ghaNuM Izvara mAnazuM te goTALo Ubho thaze. game te ezvaryazALI mANasa pitAne Izvara kahe zarU karaze. tethI eka ja Izvarane mAna-vadhu mAnavAthI jhaghaDA thaze ane jagatanI mAnelI vyavasthA gUMthAze. bIjI zaMkA e thaI ke izvara je AkhuM jagata jANatA nahIM hoya te saMsArane kai rIte racaze? sarvajJAna vagara banAvavA besaze te UMdhuM-sudhuM banAvI nAkhaze. eTale "izvara sarvajJa che - sarva vyApaka che" ema mAnavAmAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Surat www.umaragyanbhandar.com Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 AvyuM. trIjI zaMkA e thaI ke je izvara anitya haze te janmajanma navo izvara Avaze. eTale agAunI vyavasthA paDI bhAMgaze, te no pheraphAra karaze. navA ThekANe tenuM kAryAlaya raheze, A badhuM baMdhabesatuM na hatuM eTale izvara nitya che te paNa kutastha nitya che; ema mAnavAmAM AvyuM. ethI zaMkA e thaI ke Izvarane parataMtra ke parAdhIna mAnIe to tenI AjJA nahIM cAle. e jene daMDa devA icchaze tene uparane bIje izvara-adhipati rada karaze eTale tene svataMtra mAnavo joIe. A aMge spAdvAda-maMjarImAM A pramANe leka che - kartAsti kazcijjagataH sacaikaH sa sarvagaH sa svavazaH sa nityaH AmAMthI Izvara aMgenI kalpanA "kuma7mAthA vA samartha " (karavA nahIM karavA ke anyathA karavA, je samartha che) e rIte phalita thaI, izvara jagatane niyAmaka che. temAMthI kalpanA thaI ke Izvarane preryo chava svarga ke narake jAya che. juo - izvara prerito gacchet svarga vA zvabhumeva vA -AnI pAchaLa hetu e hato ke zubha karmanA phaLa bhegavavA te sahu koI taiyAra thai jAya paNa azubha karmanuM phaLa koI jAte bhegavavA taiyAra thato nathI. saMsAramAM kaMI gune karIne chaTakI jAya, paNu paramAtmA sarva-sarvadarzI heI ghaTaghaTatuM jANe che. te te game tyAM game te vyaktie karela gunAne pakaDI le che. eTale tene karmanuM phaLa ApanAra paramAtmA ja che; ema manAyuM. A pramANe izvaravAdanI kalpanA karavAmAM AvI. alaga-alaga dharmomAM IzvaraH ' A izvaravAdathI thoDA alaga svarUpe sAMkhyadarzana IzvaranI mAnyatAne ravIkAre che. te Izvarane puruSatatvamAM ja samAvI le che. puruSa ja prakRtithI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 197 asaMga rahIne paramAtmA banI zake che; te jagatane kartA-hartA-dhartA nathI. je puruSa prakRti sAthe saMga kare eTale te kartA-bhokatA-hartA pote ja kahevAya. mImAMsaka darzanavALA paNa izvaratatvane jude mAnatA nathI. teo vedavihita karmane pariName ja zubhAzubha phaLa maLe che; ema mAne che. Ane teo adaSTa" kahe che. teo kamane ja mahAna zakti mAnavA lAgyA. vedAMta darzanamAM Izvarane brahma tarIke mAnavAmAM AvyuM. tyAM je mAyopAdhaka brahma che tene jIva ane vidyo pAdhika brahmane zuddha-sarvavyApI Izvara tarIke mAnavAmAM AvyuM. khristI dharmamAM IzvaranI kapanA nyAyAdhIza ke rAjA jevI karavAmAM AvI. karma phaLa bhogavanAra ane nyAya ApanAra Izvara che. tene prArthanA karavAthI ke aparAdha svIkAra (Atma nivedana) ke confess karavAthI te mArI ApI de che. islAma dharmamAM IzvaranI mAnyatA aneka deva-devIomAMthI AvI. arabastAnanA loko kAbA patthara ane aneka devadevIone mAnatA hatA. hajarata muhaMmade tene badhA prapaMca chaDI eka mAtra khudAallAha (Izvara) upara zraddhA rAkhavAnuM kahyuM. duHkhamAM AzvAsana ApanAra, pApanI sajA karanAra ane svarga ke bahista ane naraka ke dejakha ApanAra te ja che. eTale Izvarane mAnavAthI loko pApakarmathI DaratA rahe, izvara upara zraddhA hoya te pApakarmathI aTake e paNa ka95ne tyAM hatI. temaNe izvara pratye zraddhA TakAvavA mATe kurbAnI karavAnI vAta karI. bauche ane jenee tene jIvananA aMtima AdarzarUpe-paramAtmA rUpe kabUla karyuM. Izvara che ke nahIM? A praznane mAtra taka no lAvavA mAgIe to kayAreya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 paNa AvI zake tema nathI. emAM anubhavazuddhi-vicArazuddhi tathA bannene pAyArUpa bhAvanAzuddhi ane bhASAzuddhi e cAreyanI apekSA che. jagata ekaluM jaDatatvanuM baneluM nathI; temAM jaDa ane cetana bane ta che. te uparAMta eka paramAtmatatva paNa che. te puruSa nathI, prakRti nathI te che koNa? A jagata zUnyamAMthI kevI rIte pedA thaI zake? A prazno jagata viSe UThatA Izvarane zodhavAno mArga kaThaNa banI gayo kAraNa ke Izvara pratyakSa dekhAto nathI ne adrazya che. ane mAnavasvabhAvanuM evuM che ke jyAM sudhI jAte na jue ke vadhAre le koe na joyuM hoya te tava upara tenI buddhi ke zraddhA cuMTatI nathI. avyakta Izvara sAthe vyakta Izvare : eTale dareka gharmoe e avyakta IzvaranI sAthe vyakta izvara athavA izvaranA pezavA, pratinidhirUpe koIkane mAnavA zarU karyA. zivoe zivane, vaiSNavoe viSNune, vedAMtIoe avatArane, jenee tIrthakarone bauddhoe dIpakarane, IslAme payagaMbarane, khristIoe masIhAone IzvaranI sAthe joDayA. tethI UtaratAM gurune paramajJAnI mAnIne Izvara mAnavA lAgyA. vividha dharma saMpradAyo paikI IsAIomAM pipane, vallabhasaMpradAyamAM AcAryane, gosvAmIone, zaMkarAcAryanA vArasenI upAsanA paNa izvararUpe thavA lAgI. svAmI nArAyaNa saMpradAyamAM paNa lajI ne, sahajAnaMda hari kahI sahajAnaMdanI pUjA izvara samAna thavA lAgI. keTalAka hiMdu temaja isAI lokomAM "rAjA"nI paNa devI-putra tarIke pUjA thavA lAgI. saguNa nirguNa Izvara : AmAMthI saguNa - niguNanA aneka matabhede ane tenA pariNAme saMgharSo pedA thayA. IzvaranI sAthe mUkavAmAM AvelA pratinidhio mATe dareka dharmamAM takarAre UbhI thAya che ane thaI che. kone kyA rUpamAM mUkave e takarAranuM mULa hoya che. vaLI tenA mATe tArakapaNAne Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dAve heya che. A dAvo karanArAone mAtra pitAnA uddhAranI ciMtA hotI nathI; bIjAnA uddhAranI ciMtA hoya che. te mATe jarUra paDe dareka sArAM-narasAM sAdhane kAmamAM levAmAM Ave che. pracAra, pralobhanathI mAMDIne baLAtkAra; laDAI sudhIno Azraya levAmAM Ave che. tethI jeTalI jehAde pikAravAmAM Ave che te A pratinidhionA nAme ja thAya che. A badhA prapa ane jhaghaDAomAMthI mukta karavA mATe bauddha dharmo 10 adhyAkRta vastuomAM Izvaratavane paNa abhyAkRta kahyuM che. bhagavAna buddhe Izvara aMge temanA ziSyanA javAbamAM kahyuM : "koI mANasane tIra vAgyuM hoya te tame pahelAM tIra kADhIne sAravAra karaze ke tIra aMge prazno karazo? tIra kyAMthI AvyuM? koNe banAvyuM che zenuM banyuM?" enA uttara rUpe eka ja vAta Avaze ke sAdhake tIra kADhI sAravAra karavI joIe. tevI ja rIte paramAtmA rUpI tatva viSe pUchavA karatAM Aje jagatane je du:khanuM tIra vAgyuM che tene kADhavuM joIze. tene jagatanI sevA karI duHkha maTADavA mathavuM paDaze. te buddha thaze eTale potAnI meLe ja tene IzvaranuM jJAna thaI jaze pachI Izvara aMge koI zaMkA tene nahIM rahe. jenadaSTie Izvara : paNa, jainadharme e praznane bIjI rIte cho che. tyAM lAgyuM ke vahevAramAM AgaLa vadhavA mATe avalaMbananI jarUra che. eTale tene mUkI devAthI kAma nahIM cAle. teNe nizcayanayanI daSTie badhA AtmAone vedAMtanI jema samAna mAnyA che. te rIte badhA AtmA zuddha caitanya svarUpa che. tenI upara kamanA AvaraNo AvI gayAM che. te jema kara thatAM jaze tema zuddha svarUpe pragaTa thaze. eTale ja "appA se paramapA" AtmA e ja paramAtmA che tema kahevAmAM AvyuM che. eTale ja Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 " siddhAM jaiso jIva hai jIva soI siddha hoya, karma mailakA AMtarA bUjhe viralA koya !" e ja vAta yogadanamAM kahI che ke - kalezakarma - vipAkAza parAkRSTaH purUSavizeSaH Izvara :" kaleza, karma, vipAka (phaLa) ane Azaya (vAsanA)thI tadana achUto puruSa, e ja Izvara che. e Izvara janmamaraNa karato nathI tyAre tene saMsAramAM pAchA AvavAnI jarUra rahetI nathI; sRSTinA kartavathI e taddana askRSTa rahe che. jainadarzana temanA mATe kahe che "apuNarAvitti siddhigaI nAmadheye kANuM saMpattANuM" (eTale jyAM jaIne pAchA vaLavAnuM (janma levAnuM) na hoya, evI siddhigati nAmakasthAnane pAmelA) gItAmAM paNa kahyuM che - yaM prApya na nivartante taddhAma paramaM mama - jaIne pAchuM AvavuM paDatuM nathI te dhAma mAruM che. te pramANe siha IzvaranI vyAkhyAmAM kahyuM che mAmulya punarjanma dulAya marAvatuM nAnutunita mahAmAna siddhi paramAM jatA" "mane prApta karIne duHkhanA dhAma ane vinAzI punarjanma ne paramasiddhine prApta mahAtmAo meLavatA nathIH na kartatvaM na karmANi lokasya sRjati prbhuH|| na karmaphalasaMyogaM svabhAvastu pravartate / -Izvara jagatane kata nathI ke jagatanA karmone ane karmaphaLane aSTA paNa nathI. vastusvabhAvathI A jagata cAlyA kare che. IzvarakatvavAda aMge zaMkAo : Izvarane kartA-hartA-dhartA mAnavA jatAM aneka deSApattio Izvara upara AvavAne saMbhava che. te aMge ghaNuM zaMkAo jAge che. je Izvara karyA che te Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 te ekane sukha ane ekane duHkhI zA mATe kare che? jo izvarane nyAyI kahe che ane karma pramANe phaLa ApanAra kaho cho; temaja Izvara ja badhAM karma karAve che, ema kaho cho to izvara zA mATe jIva pAse karma karAve che ane tenuM phaLa pamADe che? Ama mAnIe te te corane corI karAvI, pachI tene sajA pamADe che. to tene nyAyI kaI rIte mAnava ? te uparAMta sadAcArI kaSTa bhogave ane durAcArI eza ArAma kare ema zA mATe thAya che? vaLI te samAnabhAve badhAne jenAra che. to teNe jANI joine duSTA; zayatAno vagerene zA mATe pedA karyA ? je tene mAnatA nathI ane gatamAM aniSTo vadhAre che. zA mATe te anirone cAlavA de che ? je sarvajJa che te pahelAMthI jANIne, duSTone zA mATe vArato nathI? te kuTasya nitya che te sthaLAMtara karIne racanA karavA kaI rIte jaI zake ? A badhA praznonA javAba izvaraktavavAdanI pAse nathI. eTale jainadazane ane gItAdane te aMge vicAryuM ke -"izvara prANIonI savize mAnavanI zuttione jAgRta karavAmAM, prerita karavAmAM ane baLavAna banAvavA mATe ane mAnavanA skarSa temaja unnati mATe preraNA ApanArUM avyakata baLa che. AvA IzvaranA traNa prakAro che -(1) mukta Izvara (2) siddha Izvara (3) baddha Izvara. mukta izvara: jaina paribhASA pramANe mukta Izvara te che jemaNe 4 dhanadhAtI karmo kSaya karyA che. je rAgadveSathI rahita che ane zeSa cAra karmo paNa najIvo nAma mAtramAM rAkhyAM che. te sadeha purUSa vItarAga heya che. te svarUpamAM je koI AvatA hoya, pachI nAmanI dRSTie rAma, kRSNa, jina, buddha, brahmA bhale hoya. te badhA mukta Izvara che. AnI kalpanA rUpe vaidika avatAra, isAio masIhA, muslima payagaMbarane mAne che. A saguNa Izvara ke yakata Izvara che ke IzvaranA pratinidhi che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 AvA Izvarane kartA mAnavAmAM Ave che, paNa te kaI daSTie ? te kaI navuM radhULa jagata racato nathI paNa temAM rahela samAja-tIrtha ke saMdhanI racanA kare che, ghaDe che tene preraNA Ape che. temAM jJAna, satya, saMyama, vagerene vikAsa karavA pravRtta thAya che, jAte nirdoSa rahI jagatanA kalyANa mATe tatpara thAya che. Ane AlaMkArika bhASAmAM gItA yadA yadAhi dharmasya 'lAnirbhavati bhArata / abhyutthAnamadharmasya tadAtmAnaM sRjAmyaham / / -Ane spaSTa artha e thAya che ke jyAre vizvamAM dharmanI daSTie samAja-racanAne hAsa thAya che, adharma ane aniSTo vadhe che tyAre izvara avatare che ane junAM boTo mULe nivAre che ane navAnI sthApanA kare che. ahIM mukta (saguNa-vyakta) IzvaranI vAta che. je siddha izvara sRSTiracanAnuM kAma karatA hoya te A mukta izvaranI vAta gItAmAM na thAta. eTale evA mukta Izvare bhakatanI daSTie samAjanA kartA, dhartA, hartA che. siddha izvaraH siddha Izvara : evA pUrNa mukta Izvare mATe zabda che. jemaNe saMpUrNa karmone nAza karyo che ane jeo samAjanA aniSTonA nivAraNa mATe jIvana arpI siddha, buddha ane mukata thaI gayA che, je niraMjana nirAkAra che, je zarIradhArI nathI. karma, kAyA, mAyAthI sarvayA rahita che. baddha IzvaraH A pachI trIjA izvarane baddha Izvara kahevAmAM Ave che. vedAMtanI bhASAmAM tene mApadhika brahnA kahevAmAM Ave che. sAmAnya rIte karmothI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 143 bATAelo AtmA te baddha izvara che. tenAmAM karma karavA ane bhogavavAnI, ochA karavAnI ke vadhAre karavAnI zakti che. tethI gItAmAM kahyuM che: izvaraH sarvabhUtAnAM hRdeze'rjuna niSThati bhrAmayana sarvabhUtAni yaMtrAruDhAni mAthavA uddhare dAtmanA''smAnaM mAtmAnama vasAdayeta Atmeva hyAtmano bandhurAtmaiva ripurAtmane -Izvara badhA prANIonA hRdayamAM virAjamAna che. te badhA prANane yaMtra jema, vividha nimAM karmabaha ke mAyAvRtta hevAnA kAraNe bhramaNa karAve che. AtmA vaDe AtmAne udhAra paNa thAya che ane patana paNa thAya che kAraNa ke AtmA AtmAne baMdhu che ane sAru paNa che. e ja vAta jaina zAstroe A pramANe ktI che :appA kattA vikattA ya suhANaya dahANaya appA mittamamittaMca dupahio supahio -AtmA sukha ane duHkhano kartA ane ekatA che. AtmA khAtmAne mitra che ane te ja rIte zAnuM paNa che. te suprata ke. duSpattine pote ja karanAro che, kaMeLano bekatA jIva paDe che e te svAnubhavanI vAta che. mara khAne tenuM meM baLavAnuM ja che, jhera paze te tenuM phaLa maLavAnuM ja che. evI ja rIte karmomAM evI zakti che ke tIvra, maMda ke madhyama je bAve te baMdhAyA hoya, te pramANe tenuM teo phaLa Apaze. paNa A karmone ochAvattA karavAnI zakita te AtmAmAM che. eTale izvaranI avagaNanA thaI zakatI nathI. zuM Izvara jarUrI nathI? kadAca kei ema sAbita kare ke Izvara nathI; te chatAM tyAM sudhI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 manuSyane hadaya che, AkAMkSA che tyAM sudhI Izvara ke AtmAne mAnyA vagara cAlaze nahIM. sukhanA zAzvatapaNe mATe ane duHkhamAM haiyAdhAraNa mATe tene koI agamya preraNAnI jarUra paDavAnI che, eTaluM ja nahIM, AjanA saMgharSamAM ke jIvana vikAsamAM koIne koI mahAna AtmAnA mArgadarzananI paNa eTalI ja jarUra paDavAnI che. kadAca tenI kalpanA karavAmAM alaga-alaga mApadaDe pitapatAnA hoI zake paNa IzvaranI ka95nA vagara dharmamaya samAja cAlaze; e nirarthaka thaze. te chatAM A Izvara ke IzvaranA pratinidhinA nAme jagatamAM je aniSTa prasarAyAM che tenA kAraNe "Izvarane aphINanI goLInuM birUda paNuM maLyuM che. tyAM paNa kaMIka viveka thaI zake che ke aphINane oSadha tarIke vAparIe te te jIvanadAyaka che. jyAre tene nazA tarIke upayoga thAya che te jIvananAzaka che. kharI rIte te IzvaranI kalpanA pAchaLa bhAvanA, bhakti ane niSThA hovAM joIe. tenAthI maLanArI zAMti ane prasannatAnI manane bhUkha che eTale e kaha5nA bane teTalI zuddha, sarasa ane udAna hevI joIe. sadAcAranI pradhAnatA hovI joIe. dayA, satya, vairya, nirbhayatA, udAratA, nizcitatA vagere sahajabhAve hovAM joIe. kevaLa mAnava ja nahIM samaSTinA badhA jIvo prati vAtsalya hovuM joIe. jagata.kalyANa mATe jhaMkhanA, khevanA ane samarpaNa hovAM joIe. temAM mUDhatA, zaMkA ke khoTI khaTapaTe hevI na joIe. izvaravAdanI kalpanAnA lAbha Ama vivekapUrvaka IzvaravAdanI kalpanAthI nIcenA guNo ke lAbho spaSTa dekhAze -(1) zraddhA, (2) pApabhIrutA, (3) samarpaNutA, (4) nirahaMkAritA, (5) IzvarasAkSitA, (6) duHkhamAM AzvAsana, vairya ane naciMtatA, (7) nirbhayatA ane (8) prANImAtra pratye AtmIyatA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zraddhAnI zakita Izvarane mAnavAthI ghaNI ja vadhI jAya che. tenA kAraNe prANuta balidAne paNa ApI zakAya che, Izu khrista izvara upara eTale AvI jagaMtriyatA avyakata zakti upara zraddhAnA kAraNe ja virodhIo pratye samabhAva rAkhI pitAnuM balidAna ApI dIdhuM hatuM. sukarAne paNa satyarU5 izvara upara zraddhA rAkhI jherano pyAlo pIdhA hatA. mahAtmA gAMdhIjIe paNa satyarUpa rAma Izvara) prati zraddhA rAkhI pitAnuM balidAna ApyuM hatuM. evI ja rIte kaMi na hoya te paNa IzvarazraddhAthI mANasa mastImAM jIvatA rahI zake che. eka phakIranI putrI bahu ja IzvaraniSTha hatI. tene paraNavA ghaNA loko AvyA. paNa koI tenI parIkSAmAM pAsa na thayuM. aMte eka rAjakumAra pAsa thaye. bannee lagna kya. eka divasa rAjakumAre eka roTalIne TukaDe vaLe te saMbhALIne bIjA divasa mATe rAkhI mUko. phakIraputrI te joIne kahyuM ke tame mArI zartamAM nApAsa thAva che, tethI huM tamArI sAthe nahIM rahuM. rAjakumArane kaMI samajaNa na paDI.. phakIra putrIe kahyuM: "tamane khudA upara vizvAsa nathI ke roTalI kAle maLaze ke nahIM? tethI roTalIne TukaDo saMbhALIne rAkhyo." rAjakumArane potAnI bhUla samajAI. teNe mAphI mAMgI. pApabhIrutA : izvarane mAnavAthI saheje pApabhIrU banIne jIva azubhakarma karatAM aTakaze pariNAme aniSTo ochAM thaze. samarpaNatA : jyAre pApabhIrU banIne jIva zubhakArya karaze te temAM samarpaNanI buddhi Avaze tethI karIne te kharAba karma karatAM aTakaze. nirahaMkAritA : samarpaNatA AvyA bAda dareka zubhakAmanA phaLa vakhate te ema ja mAnaze ke e izvarazraddhAtuM pariNAma che. eTale tenAmAM nirahaMkAritA nahIM Ave. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 IzvaranI sAkSitA : dareka karmamAM IzvaranI sAkSI rAkhavAthI khoTAM karmo thatAM aTake che pariNAme sukhI thavAya che. duHkhamAM AzvAsana : A rIte kharAba karma na thatAM duHkha AvavAnuM kaI kAraNa nathI; te chatAM du:khe koI kAraNasara Ave to IzvaravAdane mAnavAthI moTAmAM moTAM kaTo Ave te vakhate te samabhAva rAkhI zake che. tene AzvAsana maLe che ke AmAM mArA hita mATe jarUra kaMIka saMketa hovo joIe. temAM paNa A nimitte prabhue mAre vikAsa karavAne haze. Ama vairya maLavAthI du:khamAM paNa naciMtanA AvI jAya che. nirbhayatA : jyAre badhuM Izvarane samarpaNa karyuM che te pachI eka prakAranI nirbhayatA jIvanamAM pragaTe che. jethI karIne jIvanamAMthI bhaya, jugupsA vagere AsurIbhAve TaLI jAya che. AtmIyatA : Izvara darekane banAve che, ke badhAmAM Izvara che ema mAnavAthI badhA jIvone-prANIne izvarane saMtAno mAnIne temanI sAthe AtmIyatA keLavAya che. tethI badhA prati prema, samabhAva ahiMsAthI vartAya che. narasiMha mahetAe joyuM ke kutaro lUkhI roTalI lai jAya che te temane thayuM ke ghIno vATake paNa laI jAuM ane te ghIne vATako laI kutarA pAchaLa javA lAgyA. ane aMte tene prabhurUpa mAnI ghIthI roTalI paDIne ApI. eTale ja kahyuM che-fsArAmamaya sava nA nAnI, huM grAma gorI gumAna ane "vAvamAM sarvama" IzvaravAdanAM bhayasthAne IzvaravAdanA jema lAbha che tema keTalAMka bhayasthAna paNa rahelAM che. khuzAmata : sarva prathama te tethI khuzAmatane durgaNa Ave che. mANasa ema samajavA lAge che ke Izvara nAmajapa, kIrtana dhUna, stotrathI prasanna thAya che tethI te evI khuzAmatamAM paDI jAya che ane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 147 mAne che ke Izvare mane mApha karI dIdhuM. A mArInuM ajJAna ghaNA anartho pedA kare che ethI te pApathI aTakato nathI. auMga-pAkhaMDa : ghaNA loko Izvarabhaktane dekhAva karyA kare che paNa te pApa karatAM aTakatAM nathI. tethI pApabhIratA cAlI jAya che ane anyAya, anIti tema ja durAcAra chaDecoka zarU thAya che. eka tarapha te lakene lUMTate-chetarato hoya che ane bIjI tarapha te bhajanakIrtana paNa karatA-karAvatA hoya che. Ama IzvaranA nAme pAkhaMDane uttejana maLe che. pAmaratA : ghaNuM vAra mANasa Izvara bharose hAtha upara hAtha rAkhIne besI rahe che. tethI pAmaratA vadhe che. te mAne che ke bhagavAne je bhAkhyuM che ke racyuM che te mujaba ja thavAnuM che, temAM ratIbharane pharaka paDavAne nathI. eTale mANasa bhAgyabharose pAmara banI jAya che. - Izvarane nAme jhaghaDe : sahuthI moTuM bhayasthAna e che ke IzvaranA pratinidhionA nAme jhaghaDAo thAya che. tenI sAthe ja Izvara sAkSAtkAranA nAme aMdhavizvAsa, chetarapIMDI cAle che. kharuM joIe to Izvara sAkSAtkAranuM bIja samyakatva che. ene jeTalo vikAsa thaze, jeTalA rAgadveSa pAtaLAM thaze, pavitratA ane samatA vadhaze teTalo ja jIva IzvaranA sAkSAtkAra tarapha vadhaze. Izvara sAkSAtkArane e artha paNa che ke AtmAnI suSattio ane kalpapravRttionI jANakArI, "je ega jII se savaeN jaI" je eka AtmAne jANuM le che te sarvane jANI le che eTale ke vizvanA AtmAo sAthe ekarUpatA thaI javI. AtmIyatA vadhavI e ja Izvarane sAkSAtkAra che. anIzvaravAdanA lAle ane bhayasthAne : anIzvaravAdanA keTalAka lAbho che. tenAthI mANasa sadaguNemAM ravayaM purUSArtha kare che. tethI alagatAvAdano bhaya khare, tyAM jALavIne Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 cAlavuM joIe ke huM mArA purUSArthathI bIjanA utthAna mATe preraka nimitta banI zakuM chuM. te uparAMta takanuM tatva vadhAre hoI te izvara ane sArI peThe viveka karI zake che. tenAmAM parAvalaMbIpaNuM rahetuM nathI. tenA doSe paNa che. zraddhA ke avalaMbana vagara Adarza upara TakI zakAtuM nathI; hai khovAI jAya che. duHkha vakhate AzvAsana maLatuM nathI tema ja balidAna zakti maMda paDI jAya che. zuddha darzana mATe bannene viveka darzana-vizuddhi mATe bane vAdano viveka karIne cAlavuM paDaze. gAMdhIjI jema satya ahiMsAne avyakta Izvara mAnatA, tema ja bIjA mahApurUSo-rAma, kRSNa, buddha mahAvIra pratye vyakata izvara tarIke "zraddhA rAkhatA paNa anukaraNa, aMtarane IzvaranuM karatA; te rIte cAlIe te spaSTa darzana thaI zake. - gAMdhIjInI satya (rAma) Izvara pratye zraddhA apAra hatI. ekavAra eka videzI mahilAe gAMdhIjIne patramAM lakhyuM-God is nowhere ! gAMdhIjIe enuM pRthakkaraNa karIne lakhyuM ke Izvara to ahIM hamaNAM che "God is now there". svAmI vivekAnaMdane rAmakRSNa paramahaMse izvaranA sAkSAtkAra viSe pUchatAM emaNe kahyuM ke avyakata Izvara te zraddhAbaLathI jevAze paNa vyakta izvara pratyakSa joI zakAze. te che daridranArAyaNa tenI sevA kare evI ja rIte "IzvaravAdI Astika,IzvaravAdI nAstika, " "anIzvaravAdI Astika" ane "anIzvaravAdI nAstika A cabhaMgIthI paNa sAcA IzvaravAdI-anIzvaravAdInuM rahasya samajI zakAze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 149 carcA-vicAraNuM zrI mATaliyAe AjanI carcAne prAraMbha karatAM kahyuM "ApaNe AstiktA-nAstikatA, ane izvaravAda-nirIzvaravAda upara samanvaya daSTie vicArI rahyA chIe. prAkRta mAnavathI AjanA vaijJAnika mAnava sudhI mANase jyAre jyAre pitAnI buddhi ane zaktithI vizALa dazya ke bAbata joI tyAM te ahobhAvathI namI gayo. AkAza, sUrya, dAvAnaLa, nakSa, sAgare, vageremAM te jema-jema anaMtatAne anubhava kare che tema-tema tenA magajamAM "kaMIka bIjuM che" ema Ave che. A anubhavamAMthI hRdayane abhAva pedA thAya che. temAMthI Apa-Apa chezvaravAda phalita thAya che. AjanI duniyAmAM sAmyavAdI vadhumAM vadhu nAstika gaNAya che te chatAM teo Adarza mATe paise, kuTuMba sAdhane ane saMyogane jatA kare che. te balidAnanuM mUlya ochuM nathI. temanI mAnyatA e che ke mana eka rAsAyaNika prakriyA che ane e rIte utkrAMtithI mAnava pedA thaye che ane AgaLa e prakriyAthI ja vikasI rahyo che. te leke Adarza siddha karavAnA sAdhana tarIke pRthvInAM dravyane mAne che kAraNake tethI sukha vizvanAM mAnavIone ApI zakAya. AvA mAnavanI racanA karatAM hemAIzuM temanI bhAvanA che. Ama dravya ane zahIdI betA emanAM mukhya che. e loko mAne che ke etihAsika paribaLo kAma kareja che. duniyAmAM zahIdIthI saMvedanA jAge che ane e rIte duniyAmAM e UgI nIkaLe che. ApaNI paribhASAmAM kahIe to tene "mahAkAla', akAla" athavA "kAlapurUSa" kahI zakAya. teo mAne che. "balidAne kALane AgaLa lAve che. mATe birAdara ! tuM yAtanA sahana kara !" A che temanuM tatva. Ama joIe te dravyamAM prakRtinuM tatva ane kALamAM avyakata izvarane emaNe pitAnI daSTie mA . cArvA ke dravyane bhale mAnyuM, paNa teneya yama-niyama vagere te mAnavA ja paDayA che. vedAMta ane jeno vacce to mAtra paribhASAno ja bheda che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . 150 pU. nemimunie kahyuM tema Izvara traNa rUpe che kamabaddha Izvara te kartAkatA che; arahita (sAkSI) te jIvanamukta (deha) Izvara che ane sattArUpa zuddha caitanyamaya videha te siddha Izvara che. karmabaddha Izvara je zraddhA pragaTa kare te zuddha svarUpe pragaTI zake che. A zraddhA pragaTa karavA mATe nisarga-kudarata upara ghaNA sAdhaka-sAdhikAo TakI rahe che. vizvavAtsalya upara cAlanAra mATe " maiyA" mUkAyuM che te avyakta zakita taraphanI zraddhA che. A zraddhA avazya phaLe che. svAmI rAmakRSNa paramahaMsa kahe che. "bilADInAM ane vAMdarInAM baccAMne vizvAsa hoya che tethI bilADI baccAMne meMthI upADe ke vAMdarInI chAtIe baccuM ceTa te paNa paDe nahIM !" tema che. maiyA upara vizvAsa rAkhI sAdhaka kArya karyA kare. rajoguNavALAne naitika sidhdhAMtavALA saMsthA dvArA karmayoga Acare joIe; athavA saMtone Azraya le joIe. saMtene Azraya letI vakhate eka bAbata yAda rAkhavAnI ke ApaNe mAnI lIdhelA e sarvajJa saMta paNa dehadhArI che ane temAM koI kacAza te rahevAnI; te kadAca pahelI najare paDe paNa tenA kAraNe zraddhA na DagAvavI. pANI upara lIla to tare paNa tenI nIce svaccha pANI heya che, evuM paNa dehadhArI sate aMge samajavuM joIe. Ama te prANI mAtramAM vAtsalyabhAva te hoya ja che. tethI prakAza sarvatra dekhAze. sUrya karatAM te prakAza vadhu upayogI ane zaktizALI hoya che. Ama nisarga-avyakata Izvara upara vizvAsa rAkhIne cAlIe to nirAza thayA vagara AgaLa vadhI zakAze." zrI puMjAbhAI: "mANasa mATe e zraddhA sahaja khilavIne cAle te calAya tema che. mANasamAM saheje okisajana (prANavAyu ) cAle che paNa te baMdha thAya te bahArathI levA paDe che. AvuM zraddhAnuM che. haraNanuM nAnuM baccuM paNa mAnI jema zikArInA bhayathI ThekaDA mAratuM zIkhI jAya che. tenA uparathI paNa avyakta tatva tarapha prerAyA vagara nahIM rahevAya ! Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 151 ghaNA lAlaca ane bhayathI Izvarane mAnavA prerAya che. eka cAra corI kare che ane sArA taDAko paDatAM tene IzvaranI kRpA mAne che. te pakaDAI jatAM sajA pAme che tyAre tene Izvarano kApa mAne che. Ane Izvara uparanI zraddhA na kahevAya; izvara zraddhAne pAya to sahaja svAbhAvika UDa viveka buddhi upara levo joIe." pU. daMDI svAmI: " ApaNuM dezamAM ghaNuM darzana thayAM che, eka cArvAka matane mUkIne bAkI badhAe eka yA bIjI rIte AstikatA ane avyakata IzvaranuM pratiprAdana karyuM ja che. samanvayanI daSTie vicAratAM to dareka sthaLe UMDuM satya samajAyA vagara nahIM rahe. zrI baLavaMtabhAi: IzvaravAda, AstiktA vagere viSayo gUDha che. paNa ahIM tenuM je rIte vivecana karavAmAM AvyuM che, tethI te saraLatAthI samajAya che. jaina darzananA " AtmA te paramAtmAM che; jIvamAtra siddhasamAna che. purUSArtha karIe te paramAtmA thavAya " A satya sAcAM che ethI zraddhA tarata bese che. jIvanI kakSA samAna na hovA chatAM keTalIka vAra AtmA-paramAtmA che te aMge zaMkA paNa jAge ke apUrNa AtmA kaI rIte paramAtmA banI zake? paNa, rAgadveSathI mukata guNayukata bhagavAna mahAvIra jevAne paramAtmA mAnavAmAM kazI muzkelI paDatI nathI. mArA namra mate te guNakarmavegane Asaro laI kartavyalIna banavuM joIe, na ke aMdhazradhdhAmAM rAcIne parAvalaMbI banI jaIe ! kartavyaparAyaNa te zUravIra ane aMdhazradhdhAmAM phasAI kartavya cUke te pAmara ema mAnI, paramAtmAnA mArge javAnI kartavyaparAyaNatAne zUravIratA mAnI, tene izvaravAda mAnavAmAM Ave te mArA namra mate tene gaNI zakAya che tevA IzvaravAdamAM zraddhA tarata besI jAya che. (7-10-61) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [11] coga sAdhanAnuM tattva Izvarano sAkSAtkAra mATe ghaNuM sAdhanamAM ega sAdhanA paNa eka che ema manAya che. paNa yoga sAdhanA kone kahevI ? te samajyA vagara sAdhake te tarapha vaLavuM e kaMIka aMze khatarA tarapha javuM thaze. yoga sAdhanA aMge nIcenA vicAre Aje pracalita che :(1) zAMti mATe ekAMtamAM jaine yoga sAdhavo joIe. (2) zarIra dharmanuM sAdhana hoIne tene svastha rAkhavA mATe neti, dhati, Asana, prANAyAma vagere mATe yoganI dhULa sAdhanA karavI joIe. (3) siddhio meLavavA mATe yoga sAdhanA karavI joIe. (4) camatkAra batAvavA mATe pega sAdhanA karavI joIe. (5) lokone AkarSavA ane kAma-dAma-nAma kamAvavA yuga sAdhanA karavI joIe. (6) Izvara ke AtmAnA sAkSAtkAra mATe yogasAdhanA karavI joIe. A badhA muddAone jarAka vistArathI chaNIe. (1) zAMti mATe ekAMtamAM vega sAdhanA : AvI yoga sAdhanA moTA bhAge ghara ane saMsArathI kaMTALelA, gharathI asaMtuSTa, samAjanA saMgharSo joIne bhAganAra, binajavAbadAra sAdhake ke saMnyAsIo vaDe thAya che. paNa kharI rIte te temane jaMgalamAM zAMti maLe che ke kema te eka prazna che? saMgharSathI dUra bhAganArane jaMgalamAM ke ekAMtamAM citta-ekAgratA maLatI nathI ane tyAM jaIne paNa kAma-krodha-lobha vagere viSayo dhamAla macAve che. jeo AtmakalyANanA bahAnA heThaLa samAja kalyANanI javAbadArIthI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 153 chaTakavA jAya che temanI sAdhanA paNa kAcI rahI jAya che. temanI sAcI kasoTI te samAjamAM ja thaI zake te ekAMtamAM rahevAthI kaSAya keTalA meLA paDyA che tenI khabara kyAMthI paDe? sarvAgI vikAsa paNa samAja sAtheno anubaMdha rAkhavAthI ja thaI zake? bhagavAna mahAvIra ucca keTinA zramaNa hatA. temaNe ekAMtamAM ke samAjathI alaga rahIne pitAnI sAdhanA nahatI karI paNa samAjanA judA judA varganA manuSyatara prANIonA paNa saMparkamAM rahIne temaNe sAdhanA karI hatI. jyAre te sapUrNa thaI tyAre saMga saMsthA sthApI. zramaNa ane gRhastha varga bannene pitApitAnI kakSAe yoga sAdhanAnuM rahasya batAvyuM. A yoga samAjanI vacce rahIne ja sAdhavAno hato. A hate vizvAga-vizvanA prANImAtra sAthe ektA AtmIyatA sAdhavAne yoga. mahAtmA gAMdhIjIne svarAjya maLyA pachI koIke kahyuM: "bApu! have ApanuM kAma pUruM thayuM che. have Apa himAlayamAM jaIyegasAdhanA karo !" bApue bahu ja lAkSaNika zailImAM ene javAba Apyo ke * je samAja himAlaya jaze to huM paNa himAlayamAM jaIne rahIza. samAja choDIne ekalA himAlayamAM jaIne yoga sAdhanA karavAnI mArI kalpanA nathI; kAraNa ke mArI sAdhanAnI sAcI kasoTI samAjamAM ja che. samAjasevA mArA AtmavikAsa mATe che. mArAmAM ane samAjamAM abhinatA heIne samAja-kalyANamAM ja mAruM kalyANa huM mAnuM chuM. Ama mArI dareka pravRtti IzvaranA sAkSAtkAra mATe che !" keTalAka loko thoDA samaya mATe AtmanirIkSaNa ke cittavRttinirodha mATe ekAMtamAM jAya che, te samajI zakAya che, paNa temano anubaMdha te vakhate paNa samAja sAthe levo joIe. nahIMtara ekAMtamAM rahIne daMbha, kapaTa vagere durgaNe pravezI javAno Dara rahe che. bhadrabAhu svAmIe nepALanI taLeTImAM "mahArANa" yoga sAdhavo zarU karyo. A tarapha pATaliputramAM vidhAna sAdhu-sAdhvIo ane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 zrAvaka-zrAvikAo zAne lipibaddha karavA bhegA thayA. bhadrabAhu svAmI vagara zAstra vAcanA pUrI na thaI zake kAraNa ke teo ja te samaye sahuthI prakhara jJAnI hatA. tethI jinabhakSamA zramaNe be saMtane, zrIsaMghanI AjJA laIne tyAM mokalyA. bhadrabAhu svAmIe kahyuM : mAre yoga pUrA thayA pachI AvI zakIza?" sAdhuo pAchA pharyA ane temaNe zrIsaMghane vAta karI. saMghe bannene pharI mokalIne kahevaDAvyuM : "ApanI yogasAdhanAno chello hetu samAja-sAdhanA che. eTale sahaja AvatI samAja sAdhanAne mahatva ApavuM joIe." bhadrabAhu svAmIne satya samajAyuM ane teo pATalIputra AvyA. ghaNuM samAjathI kaMTALIne ataDA thavA mATe yoga-sAdhanA kare che; te sAdhakonI sAdhanA paNa kAcI rahI jAya che. bAhubalijIe e rIte jaMgalamAM yoga sAdha zarU karyo kAraNa ke temane siddhi meLavI mahAna thavAnuM manamAM hatuM. sAthe ja nAnA bhAione paNa pUrva dIkSita thayelAM hAIne vaMdana karatAM mana acakAtuM hatuM. temane samajAvavA RSabhadeva prabhue brAhmI ane suMdarI sAdhvIne meka9yAM. sAdhvIoe temane kahyuM - vIrA morA gaja thakI heThA Utare re, gaje caDhayAM kevaLa na hoya vIrA mere! te sAMbhaLI bAhubalicha pratibaMdhita thayA. samAja sAthe anubaMdha na hovAthI temanuM abhimAna vadhatuM gayeluM. paNa jJAna thayA pachI samAja sAthe anubaMdha joDavA pagalAM bhare che ke tarata kevaLa-jJAna prApta thAya che ane temane siddhi maLI jAya che. cogasAdhanA ekAMtamAM thoDA samaya mATe bhale thAya paNa tenI kharI parIkSA te samAjanI vacce rahIne ja thAya che. sAmAnya mANasa yogasAdhanA ochI karI zake che. kAMta kaMTALelA, kAMte jJAni athavA samartha mANase kare che. ghaNA dhanavAne paNa nAma kamAvavA mATe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 155 yogasAdhanA karavA jAya che. teo dAna-puNya ke samAja hitanuM kArya karatA nathI, eTale temanI yogasAdhanA daMbha-svArtha ke pitAnAM khoTAM kAryo upara paDade nAkhavA mATe hoya che. tenI samAja upara UlaTI asara paDe che. ghaNuM samAjasevako jeo samAja sAthe meLa sAdhI zakatA nathI teo paNa AvI yogasAdhanA tarapha jAya che. teo javAbadArIthI bhAganAra hoya che. ghaNA temane phakaka kahe che. teo svachaMda ane binajavAbadAra thaI ghUme che. ghaNuM ekAMta nivRta-pradhAna sAdhuone te sUjhe che jemane saMsAra pApamaya bhAse che. paNa temane aMte AhAra- pANI mATe te gRhasthane Azaro levo paDe che. pU. kedAranAthajIe paNa ekAMta yogasAdhanAne akhatarA karelo paNa aMte mahAtmA gAMdhIjI pAse AzramamAM rahevA AvyA ane karmavega sAdhyo. (2) svastha zarIra mATe yoga sAdhanA : yogasAdhanA ghaNuM loko zarIranI nigitA mATe kare che. AvA haThAgI himAlayamAM jaIne neti, tI, naulI, bhastrikA, Asana, prANAyAma vagere karma sAdhe che paNa teo ataDA banI jAya che ane samAja sAthe rahevA lAyaka rahetA nathI. AvA loko dIrdhajIvI ane svastha banI jAya che kharA, paNa tethI temanA AtmAne ke vizvane zuM lAbha? araviMda vegIe rAjayoga sAdhyo ane mAnyuM ke paMDIcerImAM jaIne tyAMthI vizvane mArA vicAra mokalIza. temaNe paDIcerImAM Azrama bAMdhyo kharo ane keTalAka AkarSAyA paNa kharA; paNa AkhA bhAratane tenAthI keTalo lAbha maLyo che AvA yogI araviMdane paNa aMte gUmaDuM thayuM ane te jIvaleNa baneluM. te dareka mATe cetavaNarUpe che. (3) siddhi mATe yoga sAdhanA : yoga sAdhana vaDe dhaNuM siddhio meLavatA hoya che paNa moTAbhAge tene durUpayoga ja thato jovAmAM Ave che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 bauddha dharmamAM eka paMtha e nIkaLyo je camatkAromAM mAnavA lAgyo paNa aMte tenI pratiSThA na rahI. khuda buddha bhagavAne yoga karI joyo paNa te samAja kalyANa mATe upayogI na lAgatAM, temaNe bhikSuone kahyuM: caratha bhikakhave vahujana hitAya, bahujana sukhAya he bhikSuo bahujanahita mATe ane bahujana sukha mATe tame vicaraNa karo-sAdhanA kare. jaina-dhame te prAraMbhathI ja haThayoga camatkAra vagerethI dura rahevA bhikSuone kahyuM che. siddhionA cakakaramAM paDavAthI jJAna darzana cAritryanI sAcI sAdhanA thatI nathI. te te samAjamAM rahIne ja thaI zake che. ucca caritravAna sAdhakone sarvAgI sAdhanA karatA karatA ApoApa labdhio maLI jAya che! siddhio mATenA yoganI mahattA eTalA mATe ochI AMkavAmAM AvI che ke tenAthI vizvanuM-samAjanuM ke AtmAnuM kazuM kalyANa sadhAtuM nathI. ekavAra eka haThayogI 14 varSa sudhI haThayoga karI pANI upara cAlavAnI siddhi meLavIne AvyA hatA. tene bheTo eka nayAyika paMDita sAthe thaI gayo. paMDita nAvamAM besavA jatA hatA ke pilA siha cogIe kahyuM? 14 varSamAM pANI upara cAlavAnI siddhi meLavI che." pelA naiyAyika javAba Ape : "tame je 14 varSamAM siddha karyuM che tenuM mUlya kevaLa nA paise che. huM 1 paisAmAM pANI upara tarI zakuM chuM. pachI 14 varSa zA mATe kaSTa sahyAM ?" eTale ke siddhi meLavavAnI deTamAM mANasa potAnA lakSyamAM sthira rahI zakatuM nathI. sAcA sAdhake tethI dura rahevuM joIe. AnaMda dhanajIne eka haThayogIe rasakUpikA mokalI. e rasakupikAmAM rahela rasathI loDhuM ke tAMbuM, senuM thaI jatuM. AnaMdadhanajIe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www www.umaragyanbhandar.com Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 157 tene phoDI nAkhI. haThayogInA sevake kahyuM : "mahArAja ! tamane AnI kiMmatanI khabara nathI!" AnaMdadhanajIe kahyuM : "mane je joIe chIe te maLI gayuM che AnI mane jarUra nathI !" (4) camatkAra mATe yogasAdhanA : ghaNA loko camatkAra mATe sAdhanA kare che paNa sAcA sAdhake tema na karavuM joIe. camatkArathI thoDI vAra lokone AkaSI zakAya paNa aMte aMdara pila laIne bALa ughADI paDI javAnI eTale khara camatkAra cAreyane che. jIvanamAM tyAga heya ane saMyamanuM lakSya hoya te cAritrya saMpUrNa rIte AvatAM te paNa eka prakArane camatkAra che. bAhya camatkArathI lokomAM pAmaratA, aMdhavizvAsa ane aniSTo vadhe che paNa keTalAka sAdhako bAhya camatkAra tarapha vaLI janatAne ulaTe raste doryA kare che. A te cAritrya taraphathI khasavA jevuM thayuM. yogI AnaMdadhanajInA jIvanane eka prasaMga che. teo maDatA gayA. tyAM rAjA-rANamAM aNabanAva hato. AnaMdadhanajInI khyAti vadhAre hatI eTale rANI temanI pAse gaI. badhI bInA kahI ke maMtra ApavAnuM kahyuM. AnaMdadhanajIe eka kAgaLa upara kaMIka lakhIne ApyuM. rANIe tene tAvIjamAM maDhAvI lIdhuM, ane bAvaDA upara bAMdhI lIdhuM. saMgavaza rAjA-rANuno meLApa thoDA vakhata pachI je thai gayo rANue tene AnaMdaghanajIne prabhAva jANyo ane temane vaMdanA karavA AvI. AnaMdadhanajIe pelo kAgaLa mAMgyo. rANIe te tAvIjamAMthI , khelIne Ape. AnaMdaghanajIe rANIne te vAMcavA ApyuM. temAM lakhyuM hatuM : Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . 158 "rAnI rIjhe to AnaMda dhana ko kayA ? rAjA rIse to AnaMda dhana ko kayA ?" rANIjI jotI ja rahI. AnaMdadhanajIe kahyuM: "huM camatkAramAM mAnata ja nathI.paNa ahIM juo ke tamArI zraddhA camatkAra banI che." (5) leka-AkarSaNa mATe yoga sAdhanA : ghaNuM loko, bIjA upara prabhAva pADI potAnuM kAma karAvavA mATe gasAdhanA kare che. te yogya nathI. ethI cheDI potAnI dukAnadArI cAlI zake paNa Atma kalyANa thatuM nathI ke samAja-kalyANa thatuM nathI. ghaNuM sAdhuone meM kahetA sAMbhaLyA che ke pahelAM yoga sAdhanA karIe te tethI loko upara prabhAva pADI dhAryuM kAma karAvI zakIe. e yoga sAdhanA sAdhutAne anurUpa nathI, tethI daMbha, ahaMkAra, svArtha ane vyakitavAditA vadhe che, (6) AtmA ke IzvaranA sAkSAtkAra mATe yogasAdhanA : ghaNA loko AtmA-paramAtmAnA sAkSAtkAra mATe yoga sAdhanA karavA mAge che paNa te kAraNe vajuda vagaranuM che. Izvara ke AtmAne sAkSAtkAra to vyakitathI samAja ane samaSTi lagInA vizvanA AtmAo sAthe ekatA ane abhinnatA sAdhavAmAM thAya che. mAtra sthaLa yogathI te na thaI zake. jaina-darzanamAM A Izvara-sAkSAtkArane kevaLajJAna kahyuM che. ane je gf zIda se nI " kahI eka AtmAne jANanAra badhAne jANe che tenA anusaMdhAnamAM jaNAvyuM che. upaniSadamAM paNa "darimanuM vijJAne sarva visAta mati" eja vAta kahI che. AvI sarvajJatA ke keLAnanuM kAraNa yathAkhyAta cAritraya ane samyagdarzana ane samyajJAnanI upalabdhi che. tenA mATe bAhya yogasAdhanA anivArya nathI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 yoga zuM che? have vicArIe ke vAstavamAM yoga zuM che? enI judI judI vyAkhyA judA-judA kALamAM thaI che te aMge UMDI vicAraNA karIe.. pAMtajala yogadarzanamAM kahyuM che - yogazcittavRttiniraH " -cittavRttine nirodha kare te yoga che. cittavRttinA nirodha mATe yogasAdhanAnA sthULa kAraNa ke upalA kAraNe yogya nathI. eTale ja gItAe ganI vyAkhyA karatAM kahyuM che : . samatvaM yoga ucyate -lAbha ane hAni sukha ne duHkha siddhi ane asidhdhi bannemAM samatva jALavavuM tene ja yoga kahe che, jo ke gItAmAM dhULa yoganuM varNana Ave che. "vau sero pratikAza sthiramAranAranaH " vagere dvArA Asana prANAyAmanI theDIka jhAMkhI batAvI che paNa te karma gamAM kuzaLatA mATe che, karmayoga karatI vakhate tana, mana, budhdhi citta ane Indrio lakSya tarapha ekAgra rahe, tallIna thaI jAya, layamAM joDAI jAya; te anivArya che. paNa tenI jAherAta, ADaMbara ke camatkAra batAvavA paNuM rahetuM nathI, kAraNa ke gItAmAM karmaphaLaAkAMkSA ke karma Asakitane sakhata virodha che. upalA badhA kAraNomAM e spaSTa jaNAI Ave che. tethI ja yoganI chellI paribhASA kahI che yoga: #rSa, krauDhamA karmomAM kuzaLatA Ave eTale ke karmamAM Azakita ke akarmaNya rahevAnI vRtti na jAge te ja yoga che. ahIM vegamAM karma mukavAna vAta gItAe nathI karI paNa kAmya, karmane tyAga karI niSkAma karma karavAnI vAta karI che. eTale ja kahyuM che - - karmabhyamita rIsiddhi ane nA." Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 pitAnA kAryomAM abhirata rahela mANasone siddhi maLe che tene alaga jaIne kArya cheDIne, javAbadArIthI bhAgIne kaI niSkarmaNya gasAdhanA karavAnI nathI. bhagavAna mahAvIre ane jainAcAryoe Aja sahajayoga sAdhyo hatA. mahAtmA gAMdhIe saMnyAsAga ane anAsakta karmayoga sAdhyo hatuM. tene anAzaktiganuM temaNe nAma ApyuM hatuM. svAmI vivekAnaMde ane araviMde rAjaga sAdhyo hato. ramaNa maharSi ane rAmakRSNa paramahaMse sevAga sAdhyo hato. A badhAye dhULayAga sAdhanAmAM pitAnI yogazakti rUMdhavI na hatI. te mATe spaSTa Adeza paNa Ape che - saMte vI ija girivuM." chatI vIrya-zaktine rUMdhavI; veDaphavI ke ayogya athavA akarmaya rahIne rekavI; e yogya nathI. Ama paNa araviMda vageree karelI yegasAdhanA AjanA yugane anurUpa nathI. Aje saMgaThanane yuga che. eTale yogazAstramAM batAvela samyaphajJAna, darzanacAritranI sAmudAyikarUpe sAdhanA karI vizvanA prANImAtramAM samatva, maitrI ane abheda sAdhavo e ja kharo yoga che. vizvaga : vyakitane samaSTi sAthe abheda sAdhava ke adhyAtmanI bhASAmAM pitAnA AtmAne vizvanA AtmA sAthe abhinnatA sAdhavI e ja vizva yoga che. emAM pataMjalimAMthI gAMdhIjI sudhInA badhA vegone samAveza thaI jAya che. cittavRtti nirodha, samatva, karmakauzala ke anAzakita yoga vyakitagata nahIM paNa samaSTine sparzatAM hoya to te sarvopari ane samAjavyApI banI zake. bhagavAna mahAvIra svAmIe vyakatathI mAMDIne samaSTi sudhI A vizvaga sAdhyo hato. dIkSA bAda anAryabhUminA leke sAthe anubaMdha je hato, sApa jevA jherI prANI sAthe paNa anubaMdha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 je hate. ekendriyathI mAMDIne pacendriya che sAthe AtmIyatA sthApIne kevaLajJAna meLavyuM. pachI saMgha racanA karI ane saMdha dvArA mAnavajAti ane mAnavajAti dvArA samasta prANIjagata sAthe abhinatAne roga sAdhyo. temaNe tUTelA anubaMdhA sAMdhyA, navA anubaMdho joDayA; e mATe teo samAjamAM rahyA ane pitAne zramane paNa temaNe samAjamAM rahevAnuM ke samAja sAthe anubaMdha rAkhavAnuM kahyuM. e sahaja vizvayoga che. e vizvayoga Aje krAMtipriya sAdhu-sAdhvI ane lokasevakoe sAdhavAne che. jo ke AmAM zarIra, mana, prANa buddhi, citta, iyinI zuddhi ane ekAgratA paNa joIze. te mATe mahAvrato-aNuvrato ane nIti-niSThA joIze. yoganA niyamo paNa joIze, paNa te kamANa, pracAra ke ADaMbara mATe nahIM; viyoga sAdhavA mATe. dhIre dhIre vizvayoga sadhAtAM prANImAtranuM vAtsalya maLaze ane sAcI daSTi khIlaze. vairAgyapUrvaka abhyAsa karavAthI cittavRttino vyakitagata ane samAjagata nirodha thaI zakaze. kadAca AtmanirIkSaNa mATe ekAMtavAsa karavo paDaze, paNa tenuM dhyeya vizvayoganI sAdhanA mATe ja haze. A vizvaga AjanA saMgaThana yugamAM parasparanA anubaMdha vaDe sAdhavAne che. krAMtipriya sAdhusaMnyAsIo vyaktithI mAMDIne samaSTi sudhIno saMgaThane sthApIne yoga sAdhaze. janasevakonA saMgaThanonI preraNAthI loka-samAja sudhIne yoga sadhAze. janasaMgaThane e bannenI preraNAthI eka rASTra sudhIne (jemAM grAma, nagara, prAMta, saMpradAya, jJAti, dharma badhAM AvI jAya che) yoga sAdhaze ane rAjayasaMgaThana (kesa) bhArata vaDe vizva rAjya saMsthA sudhIne yoga sAdhaze. emAM mArgadarzana preraNA ane pUrti upalAM traNa saMgaThananAM haze. A ja vizvayoganI sAdhanAnuM citra che. e citra gAMdhIjIe kapyuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 hatuM. pU. saMtabAlajI paNa e citra kapIne ja vizvayoga sAdhavA mathI rahyA che. ApaNe paNa e vizvayoga sAdhavAno che. samagra vizvanA prANIo sAthe ekatA, abhedatA ane samatA sAdhavAnI je vRtti che; te ja gasAdhanA pAchaLanuM spaSTa darzana che. carcA-vicAraNuM pU. daMDI svAmIe AjanI carcAne prAraMbha karatAM kahyuM : "yuga zabda "yuja' dhAtu uparathI banyo che. teno artha che brahma athavA Izvara sAthe joDANa karavuM. te che yoganuM asala svarUpa, brahma sAthe ApaNuM zarIra, mana, buddhi, citta, ahaMkAra vagerenuM joDANa thAya che. ahIM vegane thoDeka itihAsa kahuM te yogya ja gaNAze. hiraNyagarbha ganA AdyapraNetA gaNAya che. bhagavAna kaSabhadevanA so yugamAM 81 brAhmaNe, 8 yogezvara, 9 kSatriyo uparAMta bharata cakrava paNa vaidika daSTie hatA. vaidika dharma pramANe A nava yogezvara jene nAtha saMpradAya mAne che temAM macchedra, gorakha, jAlaMdhara, bharatharI vagere gaNAya che, paNa gepIcaMda gaNAtA nathI. nAtha saMpradAya pAzupata dharmanI zAkhA gaNAya che. mahAbhAratamAM pAMca nAmo A pramANe Ave che. veda, sAMkhya, ga, pAzupata ane vaiSNava. nAtha saMpradAya yogapradhAna dharma che. yogamAM aNimA, ladhimA, AkAzagamana ane parakAyA praveza va. siddhio Ave che. kahevAya che ke zaMkarAcArya te jANatA hatA. e ATha siddhiomAM Aje bhAgye ja koI siddhi haze. te uparAMta vIza mudrA ane coryAzI Asane temaja netiti vagere kriyAo paNa kahI che. yogasAdhanA gurunA sAnidhya vagara karavAnI manA che; kAraNake tema karavAthI magaja gAMDuM banI javAno saMbhava che." zrI mATaliyA : "nAnAbhAI bhaTe "taMbhana kriyA" sudhI yoga sAthe hate e mAre khyAla che. temanA taraphathI je sAMbhaLyuM che Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 163 te uparathI thoDuMka kahuM -(1) eka sAthe joDAvuM tene ekAMta nAmanI yogasAdhanA kahevAmAM Ave che. tyAM siddhanI kalpanA che jemAM bhakita athavA darzananI pradhAnatA hoya che. (2) AlokAMta yogasAdhanA, jemAM Aloka sivAyanAM bIjAM svarUpa caMdro, kailAza, vaikuMTha, siddhi zilA vagere sAthe yoga sAdhavo. ahIM tattvajJAnanI pradhAnatA ane jJAnamAM lIna banavAnuM hoya che. (3) lekAMta yogasAdhanA jemAM karma athavA cAritryanI pradhAnatA hoya che. bhaktimAM samarpaNa, karmamAM anAsakti ane jJAnamAM tatvajJAna mukhya sAdhana bane che. A traNene nokhA pADayA vagara vicArAya te ekaMdare pUrNa yoganI sAdhanA kahevAya che. sarva prathama citta zuddhi jarUrI che. tenA vagara vacamAM pedA thatI siddhio muzkelImAM mUkAve. citta zuddhimAMthI bhAvanA zuddhi thAya. AnA pariNAme sAdhaka badhAM karmothI mukta thAya. amuka ekAda karmamAM lIna thavAnuM bane, A sAdhanAmAM rAgadveSa ke pUrvagraha satAvatA hoya che. mATe temAMthI chUTavA, saMga cAlu hoya chatAM alaga ekAMtamAM javAnI jarUra paDe che. A ekAMta cittazuddhi mATe ja che te bhUlAvuM na joIe. cittazuddhi pahelAM yogasAdhanA vajanIya gaNAvI joIe. nAnAbhAI bhaTTane paNa cittazuddhi na lAgatAM temaNe yogasAdhanA baMdha karAvI. ame ghaNuM kahyuM tyAre temaNe kahyuM : "je mArA mATe varyuM che te bIjA mATe paNa varyuM che kAraNa ke Ane sadupayoga thavAne badale durUpayoga thavAne vadhAre saMbhava che." Aje pAzcAtya yuganI manovaijJAnika asara heThaLa vikAro svAbhAvika manAya che ane saMyamane asvAbhAvika gaNavAmAM Ave che. tethI cittavRttinI zuddhi vagara yogasAdhanA hAni pahoMcADyA vagara nahIM rahe. ApaNuM citta vizALa zaktinuM dhAraka che. AMkhomAMthI kiraNe nIkaLe che. te Alocaka rasa che. nImaka ApaNA zarIramAM vijaLI pedA kare che tema magajanA jJAnataMtuo Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 Alocaka rasa Ape che. evI ja rIte mananI, jIbhanI ane anya IkiyenI aneka sUkSma zaktio che. A zaktione laIne bahAranA AMdolanono khyAla AvI zake che. Aje mAnavajAtane Dagamaga karAvanAra kAma-krodhathI mukta karavA ane A AkhuMce mAnavane sarvasulabha karAvavA, AdhyAtmikatA dharma ane yogane tALo meLavavo paDaze. vAsanAmata AtmA e anAsakata karmanuM sAdhana che. Ama vicArIe to zrI nAnAbhAinI yogasAdhanA adhUrI rahI. tema na thAya ane temanI pAse ke evAM je kAI naranArI hoya temanI pAse yogane je kaMI masAle heya tene meLavI sarvasAmAnya banAvavA mAMDe te jarUrI che. jaina tatvajJAnamAM ga; sahajAga rUpe che. tyAM je ke yama, niyama vagere pAribhASika zabda nathI AvatA paNa sAmAyika vagere Ave ja che. je AjanuM vijJAna rokeTa vagere banAvI zake che te caitanya vega sAmudAyika Dhabe sAdhI, eTama vagerenI sAme janatA ahiMsaka rIte TakI zake ane laDAI mAtra TALI zake emAM navAI zI che?" zrI devajIbhAI : "mArA mate te samartha yogI ke yugapurUSa e che je game tevI kaparI sthitimAM paNa manane aDaga ane sthira rAkhe. tema ja jagatanI susaMsthAone yogya sthAne rAkhI kArya kare ane karAve jethI jagata upara ajoDa asara thAya. Aje kaSAyo ane rAgadveSane dura kare tene ja sAce yoga kahevo paDaze. vyakti ane samAjanAM kAma-krodha vagere ochAM thAya te vyavasthAmAM lAgI javuM e ja sAcI yogasAdhanA che. zrI. pUMjAbhAI: "mArA namra mate Ajano yuga eTale vizvane vicAra karI AcAra goThavavAne che. tene amalamAM mUkavA mATe (1) sahayoga (2) prayoga (3) udyoga ane (4) upayoga. A cAra aMgenI jarUra paDe che. eka kALe cittavRtti nirAdha mATe ekAMtamAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 165 javuM paDatuM, Aje samAjamAM AvavAnI jarUra yogavALAne anAyAse thaI paDI che. eTale e vyakitae samAjane soga sAdhyo haze ke te samAjamAM lokapriya thaI paDyo haze. Ama sahaga thayA bAda te vyakita prayoga karaze. prayoga zarU karyo ke udyoga Avaze. udyoga AvyA pachI upayoga Avaze jethI vizvanA kalyANane udyoga cAlu raheze. kAmakrodhAdi aMtaranA zatruo upara aMkuza AvavAthI vyakitathI mAMDIne samaSTi sudhI upayoga thavA mAMDaze. tethI ja anyanA kalyANa sAthe svakIyANuM paNa thaze. AvA vizvayogamAM jeTalI uNapa eTaluM pitAne nukazAna thaze. eTale UMDI kALajI rAkhavAnuM mArgadarzana ApanArAM sAdhu-sAdhvIo paNa jarUrI che." zrI baLavaMtabhAI: "ekAMtamAM samAjamAM game tyAM roga sadhAya paNa sAdhakanuM parIkSA sthaLa samAja ja che. te rIte jaMgala ke vasati banamAM gI rahI zake. bannene yoga raheto sAruM. bhagavAna RSabhadevathI mahAvIrasvAmI lagI badhA yogI thayA. pahelAM gRhasthAzramamAM rahyAM tyAMnA kartavyo pAra pADayAM ane pachI sAdhu thayA. sAdhvIone pUraka tarIke lIdhA. mallinAtha jevA sAdhavIe to purUSo rAjAone sAdhuerUpe pUraka tarIke sAthe lIdhA che. karma te sAdhujIvana ane gRhasthajIvana bannemAM sarakhAM rahyAM che. yajurvedanA cAlIsamAM adhyAyamAM kahyuM che ! se varSa che paNa kArya karatA cho!" je A rIte anusaMdhAnamAM rahIne kAryo kare che teja yoganI siddhi prApta kare che. yogasiddha sAdhu ke sAdhvI, dhULa najare bhale kAma karatAM na dekhAya, paNa temanuM zArIrika ke sUkSma dRSTie A badhAM sukAryo sAthe anusaMdhAna hoya ja che." zrI zropha: "meka barAbara sadhAya te ja badhuM barAbara sadhAya, jema ApaNe prArthanAmAM niyamitatA jALavIe chIe to bIjA samayamAM paNa ApoApa niyamitatA AvI jAya che. tevI ja rIte mAnavamAtrane anubaMdha vyavasthita thAya te prANImAtrane sukha zAMti thaI jAya." Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI caMcaLabenaH "sAhasikapaNuM ane damana e yoganI mukhya zarate che. komaLa pravRtti ane niyamitatA paNa joie. pitApitAnAM kSetramAM rahI AtmabhAna na bhUlIe evI sAvadhAnI rAkhatAM UMDAM Atma cakSu ughaDI jAya che; vidyutapravAha zarIramAM vahe che, mATe cAritrya ane brahmacarya upara vadhu bhAra mUkI joIe." zrI mATaliyA: "vijJAnanI jema prAraMbhamAM durUpayoga thayo tema zarUAtamAM yogane durUpayoga thaze. chatAM kaSAyamuktinuM lakSya ane tevI cekhavaTanuM lakSaNa bAMdhI jokhama kheDIne paNa yogano pracAra karavo joIe." pU. daMDI svAmI : "AjanA yuganI yoga sAdhanA eTale karma mAtramAM nilepatA keLavavAne purUSArtha kare. tethIja sAdhu-sAdhvI saMnyAsIoe A dizAmAM jokhama kheDIne paNa jhukAvavAno samaya AvI pahocyo gaNAya. joke meDuM te thayuM che paNa gAMdhIjIe cIlo suMdara pADI Apyo che. jethI kArya jhaDapathI ane saMgIna banaze. e vAta paNa sAcI che ke A kAma sAcAM sAdhusAdhvInA yoga vinA nahIM thAya." (14-10-61) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [12] sAdhanAnA vividha aMgemAM viveka yegasAdhanA uparAMta paNa keTalIka sAdhanAo che. je judA judA dharmo ane darzanee sUjhADelI che. eka sAdhu paNa sAdhanA kare che ane eka lokasevaka paNa sAdhanA kare che. vyakitagata sAdhanA thAya che ane samUhagata sAdhanA paNa saMdhAya che. A sAdhanAomAM kayAMka ADaMbara to kayAMka camatkAra dekhAya che. kayAMka koI ne upara uThAvavAnI vAta hoya che te kayAMka nIce pADavAnI vAta hoya che. darzana vizuddhimAM mAnanAra sAdhaka mATe tyAM sAvadhAnI, viveka ane spaSTa nirNaya bahu ja agatyanAM banI rahe che. sAdhanA eTale zuM : sarva prathama sAdhanA zuM che? e vicArIe. amuka sAdhyane prApta karavA mATe judAM judAM sAdhano vaDe je abhyAsa karavAmAM Ave che tene sAdhanA kahevAya che. e daSTie alagaalaga dharmanA kriyAkAMDe, vidhividhAne ke anuSThAne sAdhanA che. tenA vaDe nizcita nirdezita sAdhya prApta karavAnuM hoya che. paNa ghaNuM lo ke e vAtane bhUlI jAya che. ane te sAdhanene ja sAdhya mAnIne aTavAI paDe che. A uparAMta paNa A sAdhanomAM zuddha sAdhane hevI jarUrI che. ghaNuM evAM sAdhana hoya che je satya, ahiMsA ane saMskRtine bAdhaka hoya che. te azuddha sAdhane che. jemake jagatanI mAtA jagadaMbAnA maMdiramAM pazubali Apave; athavA majIda jevA dharmasthAnamAM strIo na AvI zake; athavA maMdiramAM hiMdu harijana zuddha thaIne paNa na AvI zake athavA ekanA sparzathI bIjAnI jAta-jamaNuM badhuM abhaDAI jAya. AvAM sAdhane yogya nathI eTale tenA vaDe je kriyAkAMDe thAya che; sAdhanA thAya che te paNa yogya nathI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 sAdhya kharuM kayuM ? : sAdhanA sAdhyanI dizAmAM che ke nahIM athavA kharuM sAdhya karyuM che te jANavuM darzana-vizuddhi mATe ati agatyanuM che. ethI sAdhya ke upasAdhyanI spaSTa vyAkhyA samajI laIe te darzana vadhAre spaSTa thaze. sAdhya zuM che? enI saraLamAM saraLa paribhASA te e che ke jenA viSe pharI koI savAla na UThe te aMtima sAdhya che. eka mANasa khorAka mATe prayatna kare che tene pUchI zakAya ke kherAka zA mATe ? te kaheze peTa bharavA mATe ! pharI prazna UThaze ke peTa bhavuM che zA mATe ? jiMdagI TakAvavA mATe! pharI prazna UThaze ke jiMdagI zA mATe TakAvavI che? sukhazAMti mATe ? pharI prazna thaze sukhazAMti kema maLaze ? to uttara che vidhavAtsalyathI. have enI AgaLa koI prazna nathI kAraNa ke vizva vAtsalya sukha ane zAMtinI cAvI che. mAtAne pUcho ke te vAtsalya zA mATe Ape che tene javAba te Apaze ke ene sahaja svabhAva che. tevI ja rIte vizvakuTuMbI banIne sukha-zAMti meLavavA mATe svabhAvataH sAdhya vidhavAtsalya che. upasAdhyo judA judA heI zake paNa te sAdhyane anurUpa hevAM joIe. je upasAdhya sAdhyane pratikULa hoya te upasAdhya na hoI zake. jemake svataMtratA ke nyAyane koI upasAdhya banAve to te khoTuM nathI paNa temanAthI anya rASTra ke dezane parataMtra karavA ke anyAya karavAnuM kArya thAya to te vizva vAtsalyane anukULa nahIM gaNAya. evI ja rIte je upasAdhya vaDe koI paNa prakArane svArtha sadhAtuM hoya te te paNa sAdhyane anukULa nahIM paDe. evI sAdhanA paNa vikRtimaya gaNAze. have AjanA samayamAM vizvapravAhamAM kaI kaI sAdhanAo cAle che? tene tapAsIe tema ja tenAM kyAM kyAM bhayasthaLo che? tema ja AjanA yuge te sAdhanAo keTale aMze ane kevI rIte grAhya he Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 zake ? sAdhaka kaI rIte, kaI kaI vikRtiothI alaga rahIne tene grahI zake? te vicArIe. prAthanA nAmabheda bhale heya paNa kriyA ane uddezya jenuM samAna che evI eka sAdhanA che-prArthanA, IsAI dharmamAM te Prayer ( prArthanA) rUpe che. IslAma dharmamAM tene namAja, hiMdu dharmamAM stuti (yajana), jaina dharmamAM tene stava tema ja ukIttaNu, bhakatasaMpradAyamAM "bhajana" ke pUjA" paNa kahevAya che. vaidika dharmamAM ene "saMdhyA" tathA jaina dharmamAM Avazyaka" ke " pratikramaNa" paNa kahe che. prArthanA kevI? prArthanA zuM che? teno sIdho sAdo javAba e che ke jenA vaDe avyakta zakti sAthe pitAnA jIvanane tALo meLavI zakIe, agara te avyakata baLa ke avyakata jagatanI sAthe vyakata jagatane meLa besADI zakAya te prArthanA che. eka sAdhaka che. tenAmAM badhA guNe chatAM krodha che. te avyakata zakitane evI prArthanA kare che ke mArAmAM evI zakti pragaTa kare ke huM krodha upara vijaya meLavI zake. A thaI vyakitagata unnati mATe prArthanA; je barAbara che. AvI ja prArthanA sAmudAyika paNa thai zake jemAM sAdhako samUharUpe bhegA maLI kaIpaNa aniSTane dUra karavA zuddha ahiMsaka baLa jagADavA mATe preraNA prApta karaze. vyakitagata prArthanAmAM kayAreka ahaMbhAva pedA thavAne khatare che ke A badhuM mArA ekalAnA kAraNe sudharI gayuM che. eTale mahAtmA gAMdhIjIe vyaktigata prArthanA karatAM sAmudAyika prArthanAne vadhAre mahatva ApyuM che. vyaktigata prArthanAmAM svArtha na pese ane te samudAya mATe karavAmAM Ave te barAbara che. paNa tenAM keTalAMka bIjA paNa bhayasthAne che. vyaktigata prArthanA ghaNIvAra amUka samudAyane nukazAna pahoMcADavA mATe karavAmAM Ave che; te vikRta bane che. evI ja rIte vyakita-prArthanAmAM sAdhakanI ekalAnI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 zakti ochI paDe che, tyAre sAmudAyika prArthanAmAM te zaktinuM pramANa vadhe che ane te eka moTuM vAtAvaraNa pedA karI zake che. jenI asara sAmI vyakti ke samUha upara jabaradasta paDe che. tethI te zuddha thavA prerAya che. zuddhiprayogamAM eTalA mATe ja sAmudAyika prArthanAne sthAna ApavAmAM AvyuM che. bhUtakALamAM vaidikayugamAM vedamaMtra dvArA je prArthanA karavAmAM AvatI temAM vyakitagata ane samUhagata baMne prakAranI prArthanAne meLa che, jemake - "asato mA samA tamo nA thotinA" "mRtyo mAM amRta mA " "teno ke temafka philma vasaMta paruM nA ghe"i A badhA maMtramAM vyakitagata prArthanA dekhAya tyAre - . "jAtanAM sthAti anAmade" madrumi kRgyAma..." -jevI prArthanA temaja varasAda varasAvavA mATe kArIrI yajJa jevI prArthanAomAM sAmudAyika stutio dekhAya che. mauna ke uccArita? prArthanA mauna paNa hoI zake temaja uccAraNa dvArA paNa hoI zake! mauna karatAM paNa uccArita ane te je sAmudAyika heya te tenI asara vadhAre paDe che, evA ghaNA dAkhalAo ApaNA dezanA ane paradezanA maLe che. (1) bhAratamAM gAMdhIjI je prArthanA sAmudAyika rIte karatA te amuka phaLanI hatI. De. durgAzaMkara nAgara jeo ujjainamAM kalpavRkSa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 171 kAryAlaya calAvatA teo prArthanA vaDe ghaNA lokonA duHkha dUra karatA hatA. temane Izvara upara daDha vizvAsa hato ane Aphata TANe temane IzvaranI madada maLI jatI. (2) amerikAmAM eka gAme varasAda mATe strI-purUSo bhegA thaI prArthanA karI rahyA hatA. te vakhate eka chokarI chatarI laIne prArthanA karavA mATe AvI. tene ughADI chatarI laIne cAlatA joIne badhA pUchavA lAgyA : kayAMye varasAdanAM cihno nathI, chaye tuM chatarI zA mATe lAvI che?" te nAnI chokarIe dehatApUrvaka javAba Ape : "ApaNe prArthanA karIe chIe eTale hamaNu varasAda Avaze ne?" thoDIvAramAM vAdaLAM gherAvA lAgyAM ane mUzaLadhAra varasAda varasa zarU thaze. (3) vilAyatamAM jAja' mUlare ghaNuM anAthAlA cAlu karyA hatA. tene AdhAra ane baLa prArthanAja hatI. teo ekAMtamAM prArthanA karatA. eka anAthAlayamAM be hajAra bALako hatA. ekavAra evuM thayuM ke bALako mATe eka TaMkanuM paNa khAvAnuM na hatuM. prabaMdhaka mUlara sAhebane kahyuM: "sAheba, Aje to muThThIbhara anAja paNa nathI. zuM karazuM !" mUlara sAhebe kahyuM: "tame samayasara jamavAno ghaMTa vagADaje ane jamavA besADaze !" prabaMdhakane lAgyuM ke mUlara sAhebanuM magaja casakaryuM che. teNe jamavAne samaya thatAM AvIne kahyuM: "sara jamavAno samaya thayo che." ghaMTa vagADuM ! mUlara sAhebe jozathI kahyuM: "jarUra vagADe ! ApaNe ApaNuM kArya karyuM che. bAkInuM enuM (IzvaranuM) kAma che. te karaze !" Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 ghaMTa vagayo. badhA bALako jamavA besatA hatA ke eka vegana miSTAnna bhejanathI bhareluM AvI pahoMcyuM. eka dhanavAna purUSe eka mijabAnIne prabaMdha karelo. paNa pAchaLathI tene te mijabAnI sthagita karavI paDI. tene AMtarika preraNuM thaI ke A badhI bhojana sAmagrI saDI jaze eTale hoTalanA menejarane kahyuM : A badhI sAmagrI mUlara sAhebanA anAthAlayamAM pahoMcADI de !" bALakoe premapUrvaka bhajana karyuM. prabaMdhaka paNa mUlara sAhebanI prArthanA uparanI AvI zraddhAne phaLatI joIne gadagada thaI gayA. (4) amerikAmAM kenasAsa nagaramAM "yUniTI skUla opha krizciyAniTI" nAmanI eka prArthanA karanArI saMsthA che. tenA saMsthApaka philmara nAmanA bhAI janmathI page kheDA hatA. temane patnI ane ... bALako hatAM. badhAMne kSayaroga lAgu paDaze ane ghara AkhuM davAmAM khavAI gayuM. ekavAra temanI patnIne preraNA thaI: "vizvAsapUrvaka avyakta zakitane prArthanA karuM te baLa maLe ane Adhi-vyAdhi-upAdhi dUra thAya kuTuMbanA badhA ye lokoe tenI vAta mAnI prArthanA karavI zarU karI. thoDA divasamAM prArthanAnA prabhAvathI badhA nIrogI thaI gayA. tyAra pachI temaNe prArthanAne pracAra kara zarU karyo. te mATe eka saMsthA sthApI. tene 60-70 varSa thavA AvyAM che. A prArthanA maMDaLamAM reja 84 mANase traNe TANuM niyamita prArthanA kare che. prArthanA karanAra badhA dharma prati AdarabhAva rAkhe che. teo karma ane punarjanmanA siddhAMtane mAne che; mAMsAhAra karatA nathI. pavitra jIvana gALe che ke saMsthAmAM roja 4000 patro rogI, du khI temaja zArIrika, mAnasika ane AdhyAtmika muzkelIvALA pAsethI Ave che. tyAM yUniTI nAmanuM eka nAnuM gAma vasI gayuM che. temanuM "yuniTI", Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 173 nAmanuM chApuM nIkaLe che tene bahoLo phelAve che. te uparAMta bALako, vRddho, yuvAno ane vepArIo mATe paNa mAsiko nIkaLe che. ApaNA dezamAM paNa suratamAM prArthanA saMdha che ane muMbaI jevA zaheromAM bhajana maMDaLI, kIrtana maMDaLa vagere che. eTale prArthanAnI dhArI asara thAya che ema mAnI zakAya che ane tenI sAdhanA yathArtha che. prArthanAnI asara kema nathI ? ATalI badhI saMsthA hovA chatAM samAjajIvanamAM koI pheraphAra thato nathI. eTale mAnavuM joIe ke enI sAthe kaMIka khUTe che. temAM mukhyatve A bAbata gaNAvI zakAya. (1) je loko daradIo, duHkhIo ke garIbo che teo nAnI najIvI bAbato aMge paNa puruSArtha nathI karatAM paNa "izvara kare te sAcuM" ema gaNI jIvanamAM sudhAro karatA nathI. (2) prArthanAnI sAthe saMyama, sAdAI, tyAga, tapanuM kaMIka AcaraNa bhaLavuM joIe. te bhaLatuM jaNAtuM nathI. eTale tAtkAlika lAbha kadAca maLI jAya che paNa sthAyI lAbha jaNAto nathI. (3) prArthanAnI sAthe - sAthe pavitratA vadhavI joIe te samAjamAM ochI jaNAya che. (4) vyakitagata svArtha, sattA ke saMpatti mATe prArthanAne upayoga tho; ke be deza laDe tyAre ekabIjAnA nAza mATe prArthanA karavI. A durUpayeAga che. te baMdha thavo joie. (5) prArthanAne mAtra zabdoccAra thAya che. tenA artha upara vicAra thatuM nathI. eTale keTalAka aMdha vizvAsa, camakAro temaja ThekedArI jevI vastuo pedA thAya che. te dUra thavI joie. prArthanAne je ApaNe sAdhanA mAnatA hoIe te tenuM sAdhya vizva-vAtsalya che; ane uparokata bAbatomAM je khUTe te temAM umeravAnuM che, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 prArthanA sAthe dharmamaya kAryakrama rAkhavA joIe jethI prArthanAmAM baLa Ave. prArthanA upara mUDhatAnAM jALAM jema gAMdhIjIe toDI nAkhyA hatAM, tema toDIne kharA mane te thavI joIe. prArthanA evI karIe te! gAMdhIjIne prArthanA aMge aTala vizvAsa hato. teo kahetA : "prArthanA mAre dhruva tAre che. huM eka vakhatanuM khAvAnuM choDI zakuM, paNa prArthanA na choDI zakuM! AtmAne paramAtmAmAM lIna karavAnuM te mAtra sAdhana che. mAnavajIvananA paramodRzyane prApta karavAnuM te acUka sAdhana che. kharA dilathI ane dhArmika bhAvathI prArthanA karatAM tene mahAna pariNAmo meLavI zakAya che !" prArthanAnI niyamitatA gAMdhIjI mATe zvAsa jema gaMbhIra hatI, ekavAra evuM thayuM ke padayAtrA karatI vakhate thAkanA kAraNe gAMdhIjI suI gayA. vyasta kAryakramamAM bApune ArAma maLe te mATe koIe temane jagADayA nahIM. moDI rAte nIMdara UThatAM, prArthanA nathI karI te khyAle temanuM zarIra duHkhathI kAMpavA lAgyuM. kAkA kAlelakara ane mahAdevabhAI sAthe hatA. temaNe mahAdevabhAIne jagADIne pUchayuM : kema prArthanA thaI ke?" temaNe "nA" pADIH kAkAsAhebe paNa ema ja kahyuM ke vadhAre zramanA thAkathI ema thayuM che, bApu hajI svastha nahotA thayA. badhAe prArthanA karI tyAre ja teo svastha thayA. mahAtmA gAMdhIjInA nikaTamAM AvanArane e vAtanI spaSTa khabara paDI hatI ke prArthanA vaDe teo zakti-strota meLavatA. prArthanA vaDe temaNe avyakta-zaktinA darzana karyA ane temanI zraddhA uttarottara vadhatI gaI. te prArthanAnI abhUta zaktine sAmUhika sAdhanA vaDe meLavavI e AjanA yuge yogya che, tethI mahAna lAbha thAya che te cokkasa che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 175 maMtra-sAdhanA prArthanA pachI bIjI sAdhanA che-te maMtrasAdhanA che. temAM matroccAra karAya che. Aje maMtra sAdhanA aMge ghaNI jJAtie cAle che eTale tenuM spaSTa darzana karI laIe. sarva prathama maMtra eTale zuM? maMtrane artha che - "mananAr ne ta maMtra :" je manana vaDe rakSaNa kare te maMtra che. eTale ke Amika ke AMtarika athavA sAmAjika aniSTathI je rakSaNa kare te maMtra che. have ko maMtra gaNAya che te joIe. maMtranA be prakAra kahyA che - (1) aniSTakara (2) svapara hitakara. aniSTakara maMtra vaDe bIjAne mAraNa, mohana ke uccATana dvArA kaTa apAya che. tethI tevA maMtro tyAjya che. tyAre amUka maMtro para-hita karanAra che tethI avyakta zakitamAM zraddhA pedA thAya che. te grAhya hoI zake che. vedika dharmamAM vedomAM je "svasti maMtra che ke je vaDe AtmabaLa meLavAya che te yogya che. bauddha dharmane "he mo kayA raMge kahe," jenone "namo arihaMtANuM", zeno " name zivAya", vaiSNavone "jha name bhagavate vAsudevAya", "zrI kRSNa zaraNaM mama", vagere mA Atmazakti ane zraddhA pedA karavAnAM mitro che. paNa te badhAnI sAdhanA vyaktigata che. evI ja rIte yaMtra ane taMtra sAdhanA paNa vyaktigata ane aMdha vizvAsathI paripUrNa che. AjanA yuge je maMtra sAdhanAthI sAmudAyika vAtAvaraNa taiyAra thAya. anyAyI ke aniSTakArakanuM hRdaya saLavaLe vicAronuM AMdolana bIjA sudhI pahoMce te ja maM upayogI che. maMtranI pitAnI AgavI zakita che te AjanA yugamAM paNa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 pratyakSa dekhAya che. tilake "svarAjya amAre janmasiddha adhikAra che. e maMtra Apyo. gAMdhIjIe "leMge svarAjya leMge !" ane "bhArata choDone maMtra Ape, tethI bhAratanA satyAgrahavIro TakI rahI zakyA ane bhArata AjhAda thayuM. vizva vAtsalyanA bIjamaMtra "3 miyA" nuM svarUpa ane tenI zakita viSe ApaNe vicArI gayA chIe. Aje te maMtrasAdhanA sAmUhika thAya te jarUrI che. eTale zuddhi prayoga vakhate ApaNe maMtrarUpe sAmUhika rIte belIe chIe. bagaDanA zuiddhi prayoga vakhate sabuddhi maLe sadabuddhi maLe gunA hita ne sadabuddhi maLe zAne karaze? zAne kare? sAcuM kahevAnI himmata dharo! AvA maMtrIe AkhA gAmanuM vAtAvaraNa taiyAra karI dIdhuM hatuM. matra sAdhanA sAthe pavitra jIvana hovuM joIe. jo temAM svArtha Ave te te hitakara thatI nathI. hamaNAM rAjakIya vAtAvaraNa vacce pitAnA svArtha mATe leka bIjAne murdAbAda kahIne utArI pADe che. tethI lokomAM sukha-zAMti AvatA nathI. eTadhe je maMtra sAdhanA vaDe vidhavA satya na phelAya, tenAthI dUra rahevuM joIe. vazIkaraNa ke saMmehana evI ja eka sAdhanA che vazIkaraNa ke samohana. tene memerijhama ane hipnoTIjhama paNa kahevAya che. memerijhamanI zodha Dekasamemera nAmanA zodhake karI. te prabhAva ane AkarSaNa karanArI sAdhanA che. tenA vaDe mane baLane ekAgra karavAmAM Ave che. tenA traNa strota che. (1) icchA (Will) (2) Adeza (Suggestion) (3) ane mArjana (Passes). A traNe vaDe sAdhaka bIjA upara prabhAva pADI zake che, ane AkarSaNa karI ane Azcaryajanaka kAryo karI zake che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 177 te chatAM memerijhamanI sAdhanA moTA bhAge Aje duSita banI gaI che. te eka paisA paDAvavAnuM sAdhana banI gayuM. tethI AcaraNamAM koI paNa pharka na paDe ane mana ke prANu zuddha na thayA; tethI te sAmudAyika hita mATe upayogI na siddha thaI saMkalpa-kti: A vidyA saMka95 zakti nAme bhAratamAM hatI. te mATe Aje paNa kahevAya che "yathA zraddhA tathA phaLa." vedika Aryo A pramANe saMkalpa karatA - " bhadraM karNebhiH zruNuyAma devA, bhadraM pazyemAkSabhiryajatrAH sthirai raMgaistuSTuvAMsastanubhiH vyazemahi devahitaMyadAyuH / " he yajanIya prabho ! ame kAnothI hamezAM kalyANanI vAto sAMbhaLIe; AMkhethI kalyANa joIe, amArA aMge paga daDha thAo ame AkhI jiMdagI saMtonI sevA karIe. zarIrathI mAnavahitanA kAryo karIe!" evI ja rIte "logassa"nA pAThamAM jene "Aga-bahilAbha samAhi varamuttama ditu" evI icchA kare che. tene artha e che ke amane uttama Arogya ane dhilAbha maLo tema ja uttama samAdhi maLo ! koI kAmanAvaza koI vastu cAhavI ane zubha hetu mATe saMkalpa karavo e bannemAM ghaNuM aMtara che. "cAhanA " zekhacalInI kalpanA jevI che jyAre saMkalpa daDha IcchAzaktinuM pariNAma che. jyAre bhautika aNuo ( IlekaTrana ) eTalI zakita dharAve che ke tenA pheTathI laMDana jevuM zahera tArAja thaI zake, evI. AjanA vijJAnanI mAnyatA che; tyAre jaDanA pramANamAM caitanya ane mananA paramANuomAM keTalI pracaMDa zakti haze? . 12 - Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A Atmika-paramANuMonI zaktinI sAdhanA amerikAnI madhara je. sI. TrasTe karIne batAvI che. teNe sAthe sAthe e paNa batAvyuM che ke AnA sAdhakamAM zArIrika temaja mAnasika zuddhi-pavitratA hovI joIe; tema ja te sAmudAyika ane parahita mATe hevI joIe. mahAtmA gAMdhIjI je saMkalpa karatA te moTA bhAge pAra paData; tenuM kAraNa temanI daDha icchAzakti hatI; sAthe Adeza paNa hate. mArjana: mArjana sAdhanA paNa vilakSaNa che. mAtAne vahAlabharyo hAya jyAre bALakanI pITha ane mAthA upara phare che tyAre bALakamAM keTalI skUti ane AhAraka zakti AvI jAya che? evI ja rIte saMtenA saMparkamAM AvatAM aniSTone dUra karIne zuddha thavAnI zakti bhaktomAM Ave che. je Aje sAmudAyika rIte mArjana-saMkalpa vagere zaktionI sAdhanA karavAmAM Ave te vazIkaraNa karI loko pAse addabhUta kArya karAvI zakAya. svAmI rAmatIrthe daDha saMkalpa sAthe himAlayane Adeza Apyo ke, barapha paDate baMdha thaI gayA. satI rANakadevIe paDatA giranArane AjJA ApI " mata paDa mArA vIrA !" ane te paDatuM baMdha thaI gayo. Ama zubha saMka9pa karavAnI sAdhanAthI ghaNAM aniSTa thatAM rokI zakAya che ane jUnAne kADhI zakAya che. hineTIjhama hipnoTIjhama eTale pitAnA vicAronI asara bIjA upara paDavI; saMdezA mevA ane aniSTakArInA vicAra badalavA mATe che. tene vicAra-saMcAlana vidyAnI sAdhanA kahevAmAM Ave che. temAM ekAgratAnI vadhAre jarUra hoya che. ekAgratA mATe keTalIka kriyAo karavAmAM Ave che. ekAgratAthI vicAra vikherAtA nathI paNa saMgaThita thaI jAya che. tyAra pachI Ave che urvarAkalpanAnI vAta. je vyakti pAse vicAra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 178 mokalavA heya tenuM mAnasika citra ka9pI levuM joIe. eka samayamAM eka ja prakAranA citranI kalpanA hevI joIe. pachI trIjI vAta Ave che daDha vizvAsanI. emAM pUrNa nirbharatA, saMtoSa, prasannatA ane daDha AzAne samAveza thAya che. A vAta ApaNuM jIvanamAM ghaNIvAra bane che; paNa ApaNe tenI sAdhanA karatA nathI; jethI zakti pedA thatI nathI. te uparAMta te samAjanA sadupayoga mATe thavI joIe; to ja A banne sAdhanAo sAdhyane anukULa bane. mAnavIya vidyuta sAdhanA e paNa eka sAdhanA che. te vaDe cAritryavAna pavitra mANasa, pApImAM pApIne eka kSaNavAramAM palaTI nAkhI zake che. je teno upayoga nisvArtha bhAve sAdhaka kare te samAja hitamAM sAre phALe ApI zake. ApaNA dharmazAstramAM ene bIjA zabdomAM "satsaMgane mahimA" kahyo che. mahAtmA gAMdhIjI pAse enA virodhIo jatA paNa temanA upara emanI vijaLInI asara thayA vagara na rahetI. tIrthakaronA bhAmaMDaLa tema ja cAritryanI asarathI AjubAjunuM vAtAvaraNa ahiMsaka banI jAya che. temanA samavasaraNamAM siMha ane bakarI jevA virodhI svabhAvavALA paNa zAMtabhAve besI zake che. ghaNu yogIo pAse paNa e prabhAva che, te vidyuta sAdhanAnuM pariNAma che. uparanI badhI sAdhanAmAM viveka rAkhIne calAya ane vyApaka lokasamAjanA kalyANa mATe upayoga thAya to ghaNuM kAma thAya. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 carcA-vicAraNuM zrI pUMjAbhAIe carcAne prAraMbha karatAM kahyuM: "koI paNa sAdhanA, sakhata parizrama ane ekAgratA mAgI le che. vyAsa mahArAje je sAhitya ApyuM te temanI sAdhanAnuM phaLa che. Aje paNa sAdhakane kayAMye bhUla jaNAya te tene havAlA mATe te e ciraMjIva sAhitya tarapha najara nAkhe che. paNa e ja sAdhanAmAM viveka na rakhAya, pariNAme rAvaNe daza vakhata zivajIne mAthuM caDAvyuM chatAM tene hAra khAvI paDI. te uparAMta sAdhanAnI kriyAmAM satya ane ahiMsA hovAM joIe. tethI gAMdhIjIe Apela ma "karege yA mareMge" ane "hiMda choDonA kAraNe bhArata svataMtra thayuM ane tenA pariNAmo ApaNe cAkhIe chIe. sAdhanAnA vivemAM zarUAtamAM be pAtra hoya che, paNa AgaLa upara AkhuM vizva sAmuM AvIne UbhuM rahe che. A sAdhanA-viveka ApaNe AtmA ane vizvanA anusaMdhAnamAM vicArI rahyA chIe; tethI ApaNuM sAdhya vidhavAtsalya banI jAya che. paramANuM-sphoTanamAM viveka na rahyo ane vizvahatyAkAMDa sarjAyo. joke ghaNIvAra jiMdagImAM saphaLatA maLatI nathI te chatAM akhUTa zraddhA ane naryA samarpaNa sAthe AgaLa dhapavuM rahyuM." zrI. devajIbhAI : "eka mArA najIkanA sagAnI AMkhe kharAba ane vADhakApanI jarUra paDI. temanA manamAM ema thayuM ke AMkho nIkaLI jAya to jIvanamAM zo sAra? mAre vADhakApa karAvo nathI. saMkalpa majabUta thatAM kaccha pAchA pharyA ane aDadhI AMkha te rastAmAM sAjI thaI gaI ane amArI "mAe dahIMnA pitAM AMkhe mUkyAM tethI pUrI AMkha sAjI thaI gaI eka ThekANe vAMcyuM ke mANasane paNa saDI gayelo. teNe prArthanAnI asarathI ThIka karI lIdhe. Ama prArthanA ane saMkalpanI asara thAya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 181 che. sAmAnya rIte A badhI sAdhanA pAchaLa ApaNuM darzana sApha hovuM joIe. ApaNe samagra vizvane vicAra karavAnuM che ane nirbhayapaNe makkama pagale AgaLa vadhavAnuM che, kAraNa ke have sAdhanAnuM rahasya ApaNe samajI cUkayA chIe." zrI. pUjAbhAIH memerijhama ane hipnoTIjhama sAdhanAmAM viveka nathI raheto. svArtha hoya che eTale tene tajavI joIe. zrI baLavaMtabhAI : "sAdhanAne durupayoga karIne, sAdhake tene vagovI che. kharI rIte vyaktigata svArthanA badale vizvavAtsalyane dhyeyamAM rAkhIne kArya karIe te ghaNuM kArya thaI zake !" pU. daMDI svAmI : " sAdhanA eTale eka arthamAM sAdhya pAmavAnuM ajoDa hathiyAra. dA. ta. jJAnanuM hathiyAra zravaNa, manana ane nididhyAsana, karmanuM hathiyAra nitya ane sametikapaNuM emAM sakAma karma choDavAne viveka he joIe. jJAna paNa saMyamamaya jIvana sAthe hoya to zobhe. viveka na hoya te UMcI bhakita chatAM paNa vevalApaNuM AvI jAya. bauddha dharmamAM daza bhUmikAo kahI che. temAM viveka na hoya te vacce thaMbhI javAya che. beyanI najIka saMbhALIne laI jAya te ja sAdhanAne viveka che. prArthanA, maMtra vageremAM paNa viveka rAkhavAnI jarUra che ane te vaDe sva-para kalyANunuM dhyeya sAdhavuM joIe. dareka maMtra tyAre ja zuddha rahe che, jyAre tenI pAchaLa sva-para kalyANanI bhAvanA hoya. kayAMka temAM paNa nivRtti AvI che ke vikRta ullekha maLe che. yajurvedamAM mahAmRtyuMjaya maMtra che jemAM bImAra cekhA rAMdhIne zivane caDhAve ane te maMtrano jApa kare te jiMdagI laMbAya AvI vAto che. AvI vAto AvavAnuM kAraNa eTaluM ke tyAM AdhyAtmikatAne aMkuza na rahyo. eTale vAmamArga Avyo. jemAM maMtrasAdhanA sAthe madha-mAMsa maithuna vagere paMcamakAra AvyA. e bhAratanI saMskRtine prabhAva rahyA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 ke dakSiNa mArga paNa cAlu rahyo. jemAM yaMtra-maMtra-taMtranI sAdhanA kalyANamArge thatI rahI. maMtra-sAdhanAmAM zabda ane bhAvanA banne AdhyAtmika joIe tema ja tenA upara AdhyAtmika purUSonI cekI paNuM joIe. zrI. caMcaLabahena : "sAdhanA ane eka vAta yAda Ave che. vyAse pitAnA ziSyone hiMsaka pazuo pAse na Ave te loka zIkhavADelo; kAraNa ke zukadeva zIkhavA rokAtA na hatA paNa A loka sAMbhaLyA pachI teo rokAyA ane AkhuM bhAgavata e nimitte taiyAra thaI gayuM, jemAM hiMsaka pazu pAse na Ave tevA slo ko paNa che. Ane artha e thayo ke bhAgavatane jIvanamAM utAravAthI kAma-krodha pAse na Ave; ane Ave te raMjADI na zake. matalaba ke je sAdhanA saguNamAMthI nirguNa tarapha athavA zarUAtamAM bhale bhautika heya paNa niHspRhI gurunA avalaMbane AdhyAtmikatA tarapha laI jAya athavA UMDA aMtarAtmAnA pratApe AdhyAtmikatA tarapha laI jAya te sthiti sarjanArI hevI joIe, e ja sAdhanAnA vivekanuM rahasya mane lAge che." (21-10-11) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [13] ekAMgI AtmavAda ApaNe darzana-vizuddhi aMge alaga-alaga tara ane tenI upara jAmelI jaDatA-mUDhatAne vicAra karI rahyA chIe. A darzana-vizuddhinuM dhyeya vizvavAtsalya che je jagatane sukhI ane zAMta rAkhI zake che. e mATe jagatanA badhAye tae eka bIjAnA uthAnamAM kAma karavuM joIe. te uparAMta jaDa ane cetana athavA bIjA tane teNe spaSTa jANuM levAM joIe jethI ekabIjAnA nAme gUMcavaNe UbhI na thAya. A vizvamAM kayAM kayAM to che; tenI zodha mATe dazane pido thayAM. emAM cArvAka sivAya jagatanAM badhAM darzane jaDa ane cetana athavA ajIva ane jIvane alaga-alaga nAme oLakhAve che. AmAM jaDatatva aMge (anyatra) carcA thaI cUkI che, eTale te atyAre nahIM karIe. uparAMta jaDa tattva aMge bhautika padArtho-aMge paNa badhAM darzane spaSTa che eTale atre AtmavAda, tene jaDa tattava sAthe saMbaMdha, ' AtmAnI maryAdA vagere aMge spaSTa vicAra karIzuM. AtmA eka sAdhanA aneka : Ama te AtmAne lagabhaga badhAM darzane mAne che, paNa tenI sAdhanAnA alaga-alaga mArgo goThavAyA che, jethI badhAye AtmasAdhanA karavA chatAM samanvaya sAdhI zakayA nathI. AdhyAtmanI zodha vizvamAM bhArate ja sarva prathama karI che. paNa duHkhada bInA e che ke e AdhyAtma jIvanamAM UtaravAnA badale vAta, vicAro ke carcAmAM rahI gayuM che. pariNAme A carcAoe je karuNa ghaTanA sajAvI che te e ke loko bhale vAtomAM AtmA mAne paNa tenA upara je vizvAsa rAke joIe te pedA nathI thaze ane loko bhautika sukha-sAdhananI upAsanA, prApti ane suptimAM ja jIvananI itizrI samajatAM thayA che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 Aje bhAratanI AdhyAtmikatA sAme moTo prazna paDakAra rUpe e che ke je AtmavAda lokone ekabIjAthI ataDA banAvIne ke laDAvIne rahI jatuM hoya te tene upayoga zuM? eTale sarvaprathama AtmA aMge badhAM darzane zuM kahe che te tapAsIe. vedAMta ane AtmA : AtmA viSe vadhAre UMDANamAM janAra bhAratIya darzanamAM vedAMtanuM prathama sthAna che. AtmA aMge te kahe che - eka eva hi bhUtAtmA bhUte bhUte vyavasthitaH / ekaghA bahudhA caiva, dRzyate jalacaMdravat // - dareka prANImAM eka ja jIvAtmA (AtmA) rahelo che. te eka ja AtmA judAM-judAM zarIramAM eka yA aneka prakAre dekhAya che. jema caMdramAM eka ja paNa jalapAtra judAM-judAM hoya che, tenA kAraNe te alaga-alaga dekhAya che. tema AtmA alaga-alaga dekhAya che. spaSTa zabdomAM kahIe to AkhA vizvamAM eka caitanya che; te ja dareka prANamAM che. sarvaM khalvidaM, brahma, neha nAnAsti kiMcana -A AkhuM jagata brahmamaya che, te eka ja che, aneka nathI. " ekamevAditIya brahma" ethI A vAta vadhAre spaSTa thAya che. AtmA eka che. advitIya che. AmAM vyaktinAM caitanyanI sAthe vizvanA caitanyane ata-ame saMbaMdha mAnavAmAM AvyuM che. AtmAne nitya paNa mAne che. paramAthanI daSTie A vAta barAbara hatI ane che; kAraNa ke jenI ucca kakSA che saddha ke jIvanmukata (tIrthakara) dazA che, tenA mATe nizcayamAM A Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 185 vastu ja barAbara che. e daSTie te vizvanA caitanya sAthe abhinnatA - tAdAbhyatA sAdhI zake che. paNa vedAMta saMpradAye Ane bIjI rIte eTaluM badhuM mahatva ApyuM ke game te sAdhaka-pachI te navazIkhIyo heya-brahmajJAnanI vAto karavA lAgyo. te jagatanA vahevArathI ataDe, alaga ane udAsIna rahevA lAgyo. pitAnA AtmAne vizvane AtmA gaNuM, pitAnA kalyANuthI badhAnuM kalyANuM thaI jaze; ema mAnavA lAgyo. A kalyANa ke uddhAra mATe upadeza-preraNA ke pravRtti karavAne badale mAtra jJAnathI ke vAtothI e sadhAze; ema mAnI cUpa besI rahyo. niSkriya thaI gayA; kAraNa ke AtmA te nitya che tenuM koI zuM bagADaze? A ekAMgI AtmavAdathI niSkriyatA ane vahevAranI upekSA vadhavA lAgI. pariNAme bhArata gulAma thayuM. bhAratamAM Akramako AvyA tyAre paNa AdhyAtmavAdI loko janatAne saMgaThita na karI zakyA. te vakhate vedAMtI ochA na hatA paNa temaNe ekAMgI AtmavAdanuM ja pAsuM pakaDayuM. pariNAme te carcA, ciMtana ane vAMdavivAda mATe rahI gaye; ane loko nabaLA thaI gayA. ekAMgI AtmavAdano bIjo bhaya e che ke ekanI muktimAM badhAnI mukita manAya che. tema vahevAramAM thatuM nathI. tevI ja rIte eka baMdhanamAM paDe to badhAe paDavuM joIe ema paNa thatuM dekhAtuM nathI, paNa tethI kama vyavasthA gUMthAI jAya che. pAchaLathI vedAMtanI cAra judI judI zAkhAo thaI. jemAM koie viziSThAta, koI e zuddhAta to koIe advatane mAnela che. ane temAM zrautanI sAthe smArTa vahevAra ane samAja vyavasthAne mAnI che. mULa te vedAMtamAM baMdha-kSane bramajanya adhyAsa mAnyA che, jethI ghaNI gucavaNa UbhI thAya che. AnuM pariNAma e AvyuM ke loke AtmavAdathI upekSita thatA gayA ane spaSTadarzananA abhAvamAM bhautikavAda tarapha vadhavA lAgyA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 sAMkhyadarzana ane AtmA : sAMkhyadarzana AtmAne mAnanArUM bIjuM darzana che. tenA mate AtmA niHsaMga, niSkriya ane kuTastha nitya che. eTale ke AtmA kazuM karato nathI. te nicala, nilepa rahe che. A jagatanA vahevArane nATaka prakRti bhajavI rahI che. AtmA apariNAmI che. tyAre A badhAM pariNamane prakRtinAM che. sphaTika maNi pAse koI japApuSpa rAkhe te maNimAM je lAlAza dekhAya che te pu5nI che paNa maNinI nathI ane maNinI upara kazI asara karI zakatI nathI, tema AtmAnA tejamAM prakRtinAM pratibiMba che. yogadarzana Izvaratatva sivAya bIjuM badhuM sAMkhyanI jema ja mAne che. eka Arase che tenA upara caherAnuM pratibiMba paDe che ane caherAnA DAgha dekhAya che; paNa te ArIsAnA DAgha nathI ke ArIso melo thato nathI; evuM ja AtmAnuM che. " asaMge dhaM purUSa: >> e purUSa AtmA saMgarahita che. Ama mAnIne sAMkhyadarzana tene ekAMta nitya ane akartA mAne che. vedAMta karatAM sAMkhya-darzanamAM je vizeSatA che te e ke sAMkhyadarzana aneka alaga AtmAone mAne che. paNa AtmA te kaMI karato nathI; ema mAnavAnuM duSpariNAma e AvyuM ke loko duSkRtya karavA lAgyA. mAro AtmA nahIM paNa zarIra kare che ema kahIne durAcAra te na AdarI zakAya. eka gItAnA bahu ja sArA vidvAna paMDita hatA. temanA bhAIe gItA vAMcI ane temAM "IndriyANandriyatheSa vatanta iti dhArayan " . e lokane artha pitAnA manamAM A pramANe besADI dIdhAH "idri pitAnA svabhAva pramANe varte che te emAM AtmAnuM zuM?" e bhAI bheDA divasa bAda eka bAI sAthe AzakitamAM paDayA ane temane tenI sAthe ADe vahevAra jAhera thaze. temaNe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gItAne pelo zloka batAvI pitAnI saphAI ApI. paNa teo dezIta sAbita thayA ane temane jelanI sajA thaI evI ja rIte AtmA te niHsaMga che, ema mAnIne "guNaH guNeSa vatanta" ema mAnIne koI game tevo sAmAjika gune kare, anyAya ane anItinuM AcaraNa kare te tene sajA thavAnI che. AvI niSkriya, nirlepa AtmAnI mAnyatAnA kAraNe vikRti, akarmaNyatA, niSkriyatA vagere AvyAM ane ghaNuM DhoMgI loko AdhyAtmika banIne pUjAvA lAgyA. niyAcika ane vaizeSika darzanamAM AtmA dareka zarIre juda-jude che, ane te karmane kartA-bhoktA che ema mAnavAmAM AvyuM. jainamata ane AtmA H A badhAM darzanenI AtmA aMgenI mAnyatAne jaina tatvajJAne satyanuM eka eka pAsuM gaNune pitAnI rIte vaNI lIdhI, emAM mukhya phALe digaMbara jainAcArya kuMdakuMdAcAryane che. temaNe nizcaya ane vahevAra bane pAsAM lIdhAM hovA chatAM nizcaya upara vadhAre bhAra mUke hato, te vakhate badhA tattvajJAnIo vahevAra upara vadhAre bhAra ApatA hatA; ane nizcayanuM lakSya cUkAvA jevuM thavA AvyuM hatuM. zvetAMbara jainee vahevAra upara vadhAre jora ApyuM. ane digaMbara jainoe kuMdakuMdAcArya pachI nizcaya upara vadhAre jora ApyuM. zrImad rAjacaMdra nizcaya ane vahevArane pharIthI samanvaya karyo. kuMdakuMdAcAryuM vedAMtanI paramArtha dAda (nizcayadaSTi) lIdhI. jaina-Agama ThAga-samavAyAMgamAM "ege AyA" (AtmA eka che) nAM bIja te paDayAM ja hatAM. nizcaya nayanI daSTie badhAmAM Atma-tatva eka che paNa vahevAranayanI daSTie zarIra ane karma sAthe AtmA baMdhAyelo hoine aneka paNa che. yogI AnaMdadhanajI kahe che - bhAjanameda kahAvata nAnA eka mRttikArupa rii| taise hI khaMDa kalpanAropita, Apa asaMDasvarupa se|| Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 mATI badhA vAsaNomAM eka ja prakAranI hovA chatAM judI judI AkRtinA kAraNe, temanAM nAme judAM judAM hoya che. jemake ghaDe, tAvaDI, hAMDalI vagere. tevI ja rIte Atmatatva badhAM chavomAM levA chatAM zarIra, yoni, jAti vagerenA kAraNe tema ja karmabhedanA kAraNe AtmA vahevAranayanI daSTie jude jude che. je eka ja AtmA mAnavAmAM Ave te eka ja AtmAnI muktimAM bIjA badhAnI mukita thavI joIe, je thatuM nathI. eTale vedAMtanuM jema eka pAsuM che tema A paNa bIjuM pAsuM che tema batAvyuM. sAMkhyadarzana apariNAmI nitya AtmAne mAne che. temAM jaina mate saMzodhana karI AtmAne nitya mAnyo paNa sAthe pariNAma mA. kuTastha nitya mAnavA jatAM pahelAM batAvela doSa AvatA hatA; vaLI bIje deSa e AvatuM hatuM ke je AtmA zuddha-buddha mukata ane nirlepa, TuMkamAM apariNamI che, te pachI ahiMsA, satyAdinI sAdhanA karavAthI, japa-tapa karavAthI ke bIje saMpurUSArtha karavAthI zuM phAyade che? tenI jarUra paNa zI che? pachI cAra-zAhUkAra, sAdhu-musAdhu vagere samAna ja lekhAya. eka rogI vaidya pAse gaye. veve tene kahyuM : tuM to regI che ja nahIM, tAre ne rogane zuM levA-devA? roga tAro svabhAva ja nathI!" Ama kahevAthI te vahevAra cAle ja nahIM. pachI daradI daradI na rahe ane vaidyanI jarUra paNa na rahe. - eTale jainatattvajJAne eka tarapha AtmAne nitya mAnyo chatAM bIjI tarapha tene pariNamanazIla gaNyo che. AtmAne kadi nAza cate nathI, e arthamAM nitya mAnya che ane pariNAmI e arthamAM ke zarIra sAthe karmo sAthe te baMdhAya che, tethI vividha gati ane yonioma paribhramaNa kare che. je kuTastha nitya mAnavAmAM Ave te judI judI yoniomAM bhramaNa karavAnuM bane ja nahIM vedAMtanI jema dasya jagatane adhyAsa ke bhrama mAnavAthI na cAle. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 189 AtmA alaga alaga gatiomAM karmabaMdhanA kAraNe ja phare che.' uttarAdhyayana sUtramAM kahyuM che - 'no iMdiyagejajho amuttabhAvA, amuttabhAvA, vi ya hoi nicco ajajhatthaheuM niyayassa baMdho, saMsAra heuM ca vayaMti vaMdhaM // ' -"AtmA amUrta hovAthI te bahirindriya vaDe pratyakSa thaI zakatuM nathI. te amUrta hovAthI nitya hoya che, te chatAM te karmathI baMdhAyelo che; ane te saMsAranuM kAraNa che." AtmA zarIrathI baMdhAyelA che, tenuM kAraNa upara spaSTa batAvavAmAM AvyuM che. ekaluM zarIra juduM hoya to te jaDa zarIra kaMI sAdhanA na karI zake. evI ja rIte je AtmA judo hoya to ekalo AtmA kaMI adhyAtmanI sAdhanA na karI zake. AtmA ane zarIrane vRkSa ane vAMdarA je saMgasaMbaMdha nathI; tema ja taMtu ane vastra ke mATI ane ghaDA joga mAtra samavAyasaMbaMdha paNa nathI. bhAMga ne patthara ke zIlA upara ghUMTavAthI, pattharane nazo caDato nathI; glAsamAM bharIe te kAcane paNa caDate nathI; paNa te ja bhAMga je zarIramAM jAya to tene nazo caDe che, je zarIranA bahAranA bhAga upara reDAya to paNa naze na caDe; evI ja rIte adhyAtmanI sAdhanA paNa AtmA ane zarIranA samata sAgathI thAya che. Ama joI zakAya che ke jainatattvajJAne nizcaya ane vahevAra bane daSTie AtmavAdamAM saMzodhana karyuM che, tema ja vedAMta ane sAMkhya darzananI sAthe, AtmavAdamAM je to khuTatAM hatAM, te pUryA che. tethI vahevAramAM je anartho UbhA thatA hatA te na thaI zake ane aniSTone paNa avakAza na rahe. karmavAda ane baMdhamAkSanI vyavasthA paNa baMdhabesatI Ave che. ahiMsA satyAdi AtmaguNonI sAdhanA paNa eTalI ja yukitasaMgata lAge che. sonagaDhI bhramaNa : , , , , jainatattvajJAnanuM A parama satya bhUlIne kevaLa nizcayanaya upara bhAra mUkavAno ane vahevAra mane uDADavAno prayatna sonagaDhamAM che Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 na jaina saMpradAya Ubho thaIne, karI rahyA che. tenA judAM judAM pAsAMne taTastha rIte chaNIe jethI spaSTatA thaI jAya ? (1) sahuthI pahelI bramaNa svabhAva-parabhAvanI che. svabhAvane artha AtmAne bhAva thAya che, sAthe vizvanA caitanyane bhAva paNa thAya che. ghaNAM tenA badale svabhAva eTale kevaLa AtmabhAva "ega me sAo apA ?"--AvI gAthAo vAMcIne grahaNa karI le che. AmAM bhUla e thAya che ke bIjAnA AtmAnA svabhAvane parabhAva gaNIne jaDanA bhAvamAM ene khatavI de che. svabhAvanA A khATA artha mATe samayasAramAM spaSTa karyuM che. tyAM AtmAnI 47 zakitao batAvI che. temAM 'vibhutvazaktine artha samayasAramAM karyo che "samAva thApa vaipA vimurAri badhA AtmAonI sAthe vyApaka ekarUpatA e vibhutva zakti che. A uparathI jANI zakAze ke svabhAvaramaNa eTale kevaLa potAnA ja AtmabhAvamAM ramaNa karavuM te ekAMgI che. siddha bhagavAna mATe kahevAmAM AvyuM che ke "teo sahunA (sarva AtmAonA) ghaTanA (AtmAnA) bhAva jANI dekhI rahyA che. je siddha bhagavAnane svabhAva pramANe pitAne ja AtmabhAva jevo jANavo hoya to teo zA mATe vizvanA AtmAonA bhAvo dekhe ke jANe? svabhAvanA ekAMgIpaNunA bhayasthaLomAM sarva prathama bIjA AtmAo pati durlakSa apAyuM. bIjAnA AtmAonI upara AvelAM AvaraNone dura karavA prati udAsInatA AvI. bIjAnuM game te thAya paNa pitAnuM ja karI e svArthabhAvanAnA kAraNe, bIjAonI sevA, dayA, dAna vagere karavAno vahevAra paNa choDAvI devAmAM Avyo. pariNAma e AvyuM ke AtmabhAvanI vAtemAMthI, zarIrapaSaNa upara AvI caDhayA. pariNAme sAMkhyadarzananA ekAMgI AtmavAdanI jema manAvuM zarU thayuM ke AtmA te zuddha-buddha-mukta che; tethI zarIrathI je kaMI thAya che te zarIramAM varte che. "Idriya IdriyAmAM varte che", matalaba ke japa, tapa, dharmakriyAo vagere che. zarIrane dharma Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 che AtmAne nahIM; eTale emAM AgaLa vadhatAM saMyamane Akhe vahevAra uDADI dIdho. pariNAme pitAnA AcaraNanuM saMzodhana gayuM; ane tenI sAthe AtmAnI korI vAto karanAra paNa, AcaraNamAM upekSA rAkhanAra, game te rIte dhana bheguM karanAra, AtmA to dhana bheguM karato nathI, anIti ke anyAya karato nathI; " e to zarIra kare che." AtmAne zuM evI vAto karanAra bhaLyA ane eka rIte cArvAkane bhautika bhagavAdI saMpradAya cAlato hoya tema lAge che. eka bAIe gItA khUba vAMcI hatI ane teNe magajamAM ThasAvI lIdhuM ke AtmA to nirAhArI che. khAtA-pIto nathI; eTale eka divasa A tatvane pakaDIne nirAMte sUI gaI, tenA patidevane pitAnA kAme javuM hatuM, paNa khAvAnuM kAMI baneluM nahi joI pUchayuM-" kema Aje rasoI banAvavI nathI " bAIe kahyuM - "nirAhArasya dehinaH" eTale AtmA to nirAhArI che. ene bhUkha lAgatI nathI ane khAvA pIvAnIya kAMI jarUra nathI." patideva samajI gayA ke enA magajamAM Udhe artha bharAya che, eTale ene yukitathI kADhavo joIe. temaNe hAthe badhI rasoI banAvI ane potAne mATe eka thALImAM pIrasI eka thALamAM patnIne mATe ane kahyuM -"jamI lo." patnIne khUba bhUkha lAgI hatI, eTale jamavA beThI. patie cUlAmAM aDadhI baLelI lAkaDI tenA pagane aDADI eTale te jorathI bUma pADavA lAgI-Aya bApaliyA ! huM baLuM chuM." eTale patirAje taka joIne nainaM chidaMti zastrANi nainaM dahati pAvaka "vALo pile gItAne loka saMbhaLA ane kahyuM AtmA te agnithI baLatuM nathI. je agnithI baLe che, ene bhUkha paNa lAge che. chevaTe bAI samajI gaI ane tenI bhrAMti UDI gaI. Ama A be kenI je bhrAMti che, te yuktithI UDAvavI joIe. zrImadajIe kahyuM che: "anItine tyAgI nIti svIkArIe te te svIkArI zakAya ema che ane e ja AtmAnuM kartavya che." Ame Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 svabhAvane artha svabhAvathI nizvAtmabhAva laIne vizvacaitanyamAM ramaNa karavuM e ja ghaTita thAya che. nizcayanayane pakaDIne, vyavahArane te saMpradAya tarachoDavA mAMge che ane e bhUlI jAya che ke jyAM sudhI AtmA zarIra sAthe baMdhAyelo che tyAM sudhI zuddha ane chevaTe zubha vahevAra te kara ja paDaze. AtmA ane zarIrane samaveta saMyoga saMbaMdha te mukta thatAM sudhI rahevAne ja. je vahevArane tarachoDI, tapa, dhyAna, brahmacarya, saMyama vagere cAritrya ane tIrthane phagAvavA mAge che, te nizcayane paNa meLavI zakato nathI. samayasAramAM paNa kahyuM che :jahaNavi sakkamaNajo aNajabhAsaM viNA u gAheuM / taha vavahAreNa viNA paramatthuvaesaNamasakkaM // -anArya bhASAne jANyA vagara jema anAryane samajAvI zakAtuM nathI, tevI ja rIte vahevAra vagara paramArtha (nizcaya)ne upadeza azakya che. eTalA mATe kahyuM che : " vavahArassa darIsaNamuvaeso vaNNido jiNavarehiM " TIkA :-"rAvyAM cAno varkaMthAvADa mUtAI tathApi, tIrya-pravRtti nimittaM darzayituM nyAya eva / tamantareNa tu zarIrAjajIvasya paramArthato bhedadarzanAta trasasthAvarANAM bhasmana Iva niHzakamupamardanena hiMsAbhAvAdbhavatyeva bandhasyAbhAvaH -je ke vahevAranaya abhUtArtha che tathApi tIrthapravRtti mATe vahevAranayane batAve, e nyAyasaMgata che. vyavahAra vinA zarIranA ghAtathI hiMsA thatI nathI; AtmAne ghAta thatuM nathI, ema mAnI cha hiMsAmAM niHzaMka pravRtta thaze. A rIte ekAMta nizcaya kathanathI saMsAra ane mokSa banneno abhAva siddha thaI jaze. eTale vahevArane upadeza nyAyasaMgata che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 193 vahevAra mATenuM bIjuM pramANa che - jai jiNamayaM pavajjahatA mA vavahAraNicchae muyaha / ekeNa viNA chijja titthaM aNNeNa uNa taccaM // -je tame jainadaSTi svIkAratA te vahevAra ane nizcaya bannemAMthI koIne paNa tyAga na karo. vahevAra vagara tIrtha (ahiMsA satyAdi pAlana karavA mATe banelA tIrtha = dharmasaMgha) athavA ahiMsA vagere AcArane uccheda thAya che ane nizcaya vagara tatvane ja nAza thAya che. mATe bannene rAkhavA yogya che. A vAta cavahArasUtra tathA samayasAranI vRtti, AgamasAra ane paMcavatuka vagere zvetAMbara digaMbara graMthamAM spaSTarUpe batAvavAmAM AvI che. zrImadjIe paNa cakhuM kahyuM che - naya nizcaya ekAMtathI AmAM nathI kahela, ekAMte vyavahAra nahIM banne sAtha rahela. -Atmasiddhi zAstra je loko ekAMta nizcayanA ravADe caDI jaI, nIti, nyAya, zuddha vahevAra paNa choDI bese che, temane cetavaNI ApatAM zrImadajIe kahyuM che. samayasAra vAMcatA paNa keTalAka jIvane eka brahArUpa mAnyatA siddhAMtarUpa thaI jAya che. (mATe) siddhAMtanA vicAra pahelAM ghaNo satsaMga tathA tyAga-vairAgya ane upazamanuM baLa vizeSapaNe kartavya che...(nahIM to) bIjA prakAramAM caDhI jaI vairAgya ane upazamathI hIna thavAya che..........je mumukSu jIva.....vahevAramAM vartatA hoya teNe te akhaMDanItinuM mULa prathama AtmAmAM sthApavuM joIe...nahIM te upadezAdinuM niSphaLa5NuM thAya che....! e nIti mUtAM prANa jAya 13. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ evI dazA Ave, tyAga, vairAgya kharA svarUpamAM pragaTe che ane teja jIvane AjJA dharmanuM addabhUta sAmarthya, mahAbhya ane rahasya samajAya che." -matalaba e ke vahevAra ja nizcayane pAme che. tene choDIne je mAtra nizcayanayanI vAta karI, AtmA kazuye karate nathI ene baMdheya nathI, evuM kahe che te Atma sAdhanAnA nAme puruSArthahIna thaI jAya che. temaja ahiMsA-satyAdipUrNa vahevArane choDI bese che teo bhIMta bhUle che. A pAyAnA vicArane bhUlI mAtra nizcayanaya upara bhAra mUkyo tethI ekAMgitA pisI che. ekAMgI AtmavAdanAM bhayasthAne Atma vikAsamAM upAdAna ane nimitta bane bhAga bhajave che. tenA badale ekAMgI AtmavAdavALA mAtra upAdAna upara jora Ape che. je upAdAna prabaLa haze te nimitta ApoApa hAjara thaI jaze. nimittanuM kazuM mUlya nathI. upAdAnano artha pitAno AtmA baLavAna haze te nimitta eTale bIjA AtmAo athavA bIjA pratyenI jarUra nathI. e mATe teo ema paNa pratipAdana kare che ke pratyeka dravya svataMtra che koi eka bIjAnuM kazuM ye karI zakatuM nathI. tyAM AtmA vahevAramAM zarIra sAthe pUrva saMbaMdhathI baMdhAyo che, te karmane kartA che, bhaktA che ane mekSane upAdAyaka che; e zAstra vacana bhUlI javAya che ke "apAkatA vikatAya duhANaya suhANaya" A zAstra vacanane bhUlI jaine, nimittanI avagaNanA karI upAdAnane sarvasva mAnIne AvuM huM prarUpaNa karavAmAM Ave che. Ama chatAMye evA ekAMgI AtmavAdI deva-guru-dharmane nimitta mAne che. jJAnavRddhi mATe svAdhyAya vagere kare che, deva maMdire navAM navAM UbhAM karAve che. chatAMye, nimittanI jarUra nathI ema "vada-vyAghAta jevI vAto kare che. je ekalA upAdAnathI ja cAlI jatuM heta te badhAye AtmAo nizcayanayathI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 jJAnavAna che te jJAnaprApti mATe prayatno zA mATe karavAM joIe ? A badhAM nimittane zA mATe apanAvavAM joIe ? tethIja zrImadjIe kahyuM che - "upAdAna kAraNa mukhya che, pachI puruSArthanuM zuM kAma che? tevI vAtethI puruSArthahIna na thavuM. satsaMga ane satyasAdhana (nimitta) vinA koI kALe paNa kalyANa thAya nahIM je pitAnI meLe kalyANa thatuM hoya to mATImAMthI ghaDo thate saMbhave, (paNa) lAkha varSa thAya te paNa ghaDe thAya nahIM; tema kalyANa thAya nahIM. puruSonA nimittathI anaMtajI ugarI gayA che. asaccA (vagara sAMbhaLe) kevaLI ne paNa AgaLa pAchaLa te yoga thaye haze." temaNe ekAMta upAdAnavAdIne radiye Ape che - " upAdAna- nAma lai, e je taje nimitta, pAme nahIM siddhatvane rahe bhrAMtimAM sthita" -AtmasiddhizAstra, bhagavAna mahAvIrane chamastha avasthAmAM, anArya loko ane caMDakauzika jevA sapanuM nimitta na maLata to teo kaI rIte pUrNa vikasita thAta. evI ja rIte caMDakauzika, caMdanabALA, gautama gaNapara ane aneka chone bhagavAna mahAvIranuM nimitta na maLata to temano uddhAra kaI rIte thAta? ahIM eka daSTie nimitta upAdAna bane che ane upAdAna nimitta bane che. bane sApekSa che. senagaDhI saMpradAyanA pravartakane paNa ekAMta AtmavAdane vicAra karavAmAM koI nimitta maLyuM ja haze ne ? tyArabAda AtmAne ekAMta nizcaya daSTie mUlavavAM jatAM senagaDhI mata-pravartaka ema kahe cheH "AtmA vagerenA paryAya (pariNamano) kamabaddha che eTale pahelAMthI dareka jIva ke dravyane krama niyata che; emAM koI pheraphAra thaI zake ja nahIM?" Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196 bIjA zabdomAM ene niyativAda kahevuM joIe. je bhAve je rIte nakkI che te thavAnAja" ene "krama niyamita paryAya" paNa kahe che. je ema kahevAmAM Ave ke niyati pramANe badhuM thavAnuM che te puruSArtha karavAnI kazI jarUra paNa rahetI nathI. A ekAMgI AtmavAdanAM bhayasthAne che; jenAM kAraNe dvega, pAkhaMDa, akarmaNyatA sAthe bhautikavAdaneja vadhAro thavAno che. puruSArtha sahita pAMca kAraNe : eTale jainadarzane ekAMta niyativAdane sthAne pratyeka kAryamAM puruSArthane mukhyatA ApI pAMca kAraNa-samavAya batAvyA che. kALa, svabhAva, niyati, karma ane puruSArtha. gozAlaka sAthe bha. mahAvIrane e mATeja virodha hate. gozAlaka niyativAdI hato. prazna e hato ke je samaye mokSa maLavAnuM hoya te samaye te maLazeja to pachI utthAna, karma, bala, virya ane parAkrama vagerenI jarUra zI? kyAre karyuM sAdhana maLaze ane kayuM kArya sadhAze, te kAI kahI zakatuM nathI eTalA mATeja zAstromAM ekAMta niyativAdane mithyA gaNavAmAM Ave che. badhAM karmo krama nimitta hotAM nathI, keTalAMka aniyamita paNa hoya che. jemake badhA jInA janmamaraNa tathA anya kArya niyamita mAnavAmAM Ave te akALa mRtyu ke akasmAtane sthAna ja na rahe. eTale emAMthI e vAta phalita thAya che ke kSAyika samakita mATe bhAva niyata hoya che ke je mokSe javAnuM che ane te pitAnI ciMtA karato nathI paNa nIcenA guNasthAne mATe baneya vastu hoya che. niyata ane aniyata kSAyika samakitane tyAre bIjAnI ciMtA to hoya ja che. bhagavAna RSabhadeva, mahAvIra bhagavAna vagere kSAyika samakti hovA chatAM pitAnA mATe nahI, paNa bIjAnA hita mATe kArya karatA hatA. AdrakumAra, ASADhAbhUti, araNuka muni vagerenuM samakita nakkI hatuM chatAM teo saMyama mArge paDayA eTale niyata bhAva hovA chatAM jokhama va.mAM jAgRti rAkhavI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 197 joIe. puruSArtha te karatAM ja rahevuM joIe. nahIMtara temanuM anukaraNa karIne bIjA bheLA loko paNa puruSArthahIna thaI jaze. sarvAgI AtmavAda tyAreja thAya jyAre AtmAnAM badhAM pAsAMo lokavAda, karmavAda, kriyA (cAritra) vAdane mAnavAmAM Ave. carcA-vicAraNA pU. daMDI svAmIe carcAne prAraMbha karatAM kahyuM. "zarIrathI AtmA ghaNuMchatAM jJAnathI AtmA eka che. sAMkhyamAM paNa chavarUpe AtmA eka mAnyo che. vedAMtane paNa samanvaya thaI zake. te kahe che ke "jIva ane brahma samAnAdhikaraNarUpe lekhAya paNa te AtmAmAM avidhAna pese tyAM lagI. sokhanA eka sthApaka puruSe kAzyape AtmAne niSkriya kahyo te pUrNa avasthAe sAcuM mAnI zakAya. te chatAM temane anizvaravAdI kahyA. Ama te vedAMtamAM paNa ghaNuM saMzodhano thayAM che. jemake rAmAnujAcAryane advaitavAda chatAM viziSNa dvaitanA kAraNe te maitavAda jevuM che; tethI AtmA eka chatAM cha anekatva siddhAMtamAM svIkAravAmAM AvyuM che jema dADama eka chatAM bI aneka; e rIte zaMkarAcAryuM vivartavAda mAnyo che. paNa, rAmAnujAcArya vagere moTAbhAge avikRta pariNamavAdamAM mAne che. tethI vallabhAcArya senA rUpe eka AtmAne mAnavA chatAM ghareNuM rUpe aneka jIvone mAne che. bauddhadharma saMtAnavAdamAM mAne che. bauddha-darzanamAM madhyama mArgane navuM sthAna apAvanAra azvoSa ane nAgArjuna hatA. tenI asara hiMdudharma upara sArI evI paDI che. maMDUpaniSadamAM nevuM TakA asara bauddhadarzananI che. tethI bauddhadharma ane hiMdudharmane ghaNo saMbaMdha maLe che. tethI ja purANomAM buddhane "vAsudevaH punarbaddha" kahIne buddhane Izvara tarIke svIkAra karavAmAM Ave che. munizrI saMtabAlajIe ThIka ja kahyuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 che ke bauddhadharma, jainadharma ane hiMdudharma rU5 be kinArA vacce pUlanI garaja pUrI kare che. jainamAM aneka che ane eka Atmatatva banenuM nirUpaNa che tema IzAvAsyopaniSaddamAM syAdvAdanI daSTi "tadejati, naiti" rUpe maLe che. "asata : sadajAyate" e svedane maMtra che. A uparAMta jainadharmanI vyApaka asara bauddho upara jovAmAM Ave che. kayAMka bane samAna havAne bhAsa paNa thaI jAya che. bauddhadharmanI ghaNI asara gItA upara paDI che, ema dharmAnaMdajI kosAMbIe lakhyuM che. temaNe bIjA adhyAyane chavvIsamo zleka TAMkayo cheH "he arjuna ! tuM nitya janme che ane mare che, ema mAnatA hoya to paNa zocane pAtra nathI. "A siddhAMta kSaNikavAdI baudhdhane che. lokamAnya tilake paNa gItArahasyamAM "bauddhadharma eTale sudharelo hiMdudharma" ema mAnyuM che. zaMkarAcAryane mAyAvAda paNa bauddho pAsethI AvyuM che. e ja rIte siddhasena divAkara (jainazramaNa) ane bhartuharinA pitA goviMdAcArya eka jaNAya che. gItAne ane govidAcAryane saMbaMdha spaSTa dekhAya che. Ama jotAM gItA e vedadharmane vikAsa che. jainadharma ane vaidika dharma vaccenA pUlasamAM bauddhadharma sAthe ThIka-ThIka saMbaMdha teNe bAMdhe che. temAM jaina-tattvajJAnanI pUrI asara che eTale te traNene sarvamAnya pustaka banI gayuM che. jainadaSTie gItAdarzanamAM munizrI saMtabAlajIe "gItAmAM jainatatvajJAnane ja AtmA batAvyo che. tatparya e che ke ekAMgI AtmavAda kAmane nathI. kharekhara te nemimunie AcArAMgasUtramAM batAvela-AtmavAda, karmavAda, kriyAvAda ane lakavAdanA samanvayanI je vAta kahI che te barAbara che. nivRttimAM pravRtti ane pravRttimAM nivRtti karavI e ja jaina-rahasya che. te mujaba sAcA sAdhusAdhvIoe pravRtti lakSI nivRttinuM vadhu lakSa rAkhI vadhumAM vadhu kAma karI dekhADavuM joIe. tethI ApoApa ekAMgI AtmavAda Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 199 ke cavakAravAdane aMta AvI jaze ane lokahRdayamAM AtmAvAda prati navI zradhdhA jAgaze. zrI devajIbhAI : "jagatamAM koI paNa aMga eka nathI. jJAna sAthe kriyA che. nizcaya sAthe vahevAra che. Ama dharma ane vahevArane tALo meLavo joIe. gAMdhIjI jevA A yuganA adanA mANase AtmavAdanI sAdhanA karI, te keTalo mahAna vijaya meLavI gayA che temanA adhyAtmajJAnane jagate mAnya karyuM. emanAM jIvanamAM Adarza ane vahevArano sumeLa hato. temanAM kathane anubhavagamya hatAM. tatva sAthe sAmudAyika jIvanane teo tALa meLavatA eTale sAmAnya lokone paNa te gamI jatuM." zrI pUjAbhAi : "ApaNe ATalA divase zravaNa ane ciMtanathI joyuM ke ekAMta ane eka vyaktinI sAdhanAnuM anusaMdhAna samAja sAthe hovuM ja joIe. jyAM e nathI detuM tyAM nathI svahita catuM ke nathI thatuM samAjahita. bhagavAna RSabhadeve bAhubaline samajAvavA be ziSyAone mokalI kAraNa ke te samAjanuM anusaMdhAna bhUlI gayA hatA. AjanA yuge te samAja ane samAjanA prazno ghaNuM vadhI gayA che eTale ekAMta ke samAjamAM rahIne thanArI koIpaNa sAdhanAnuM anusaMdhAna samAja sAthe rahe; ane te paNa saMsthAgata thAya to vadhAre sAruM gAMdhIjIe A bhUmikA sApha karIne ApI che te upara samayasara sarvAgI AtmavAdI anubaMdha vicAra-dhArAnAM maMDANa thaI cUkyAM che. tene lAbha lokone maLaze ja. dareka kAryanuM anusaMdhAna je AtmalakSI sAdhanA sAthe rahe to tenAthI ghaNe lAbha thaze." pU. nemisuni: "meM savAre ekAMgI AtmavAdano viSaya saraLa rIte rajU karavA prayAsa karelo. te chatAM thoDuM vadhAre vivecana karI lauM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 A jagatamAM mULa be padArtha che-jaDa ane cetana. A banne paraspara ekabIjA kyAM keTalI asara kare che te jhINavaTathI samajavuM joIe. nahIMtara goTALo thavAno saMbhava che. jenaparibhASA pramANe jIva ane ajIvamAM samAveza pAmatAM badhAM dravyo svataMtra che; pitAnA asalI guNadharmamAM rahe che. pudgala ane jIvane anAdikALathI kaMIka evo saMbaMdha che tenA lIdhe : (1) AtmA che. (2) AbhA baMdhAyo che. (3) AtmA karma kartA che. (4) AbhA karmane bhakatA che. (5) mekSa (karmathI sadaMtara mukti) che. (6) mokSane upAya paNa che. -A chae vAte levI paDe che. je ApaNe ema laIe ke AtmA to zuddha, buddha ane caitanyadhana che ane AtmAne pudgala bAMdhI zake nahIM te AkhAye sAdhanAne bhAga tUTI jaze. zrImada rAjacaMdra jemane 23me varSe jJAnanI samajaNa pachI temaNe paNa ekAMta jJAna AtmAne mAnavAnI nA pADI. temaNe samayasAra vAMcanAra mATe cetavaNI ApI ke tenAthI mAtra zuSkajJAna thaI jAya che. eTale siddhAMtane vicAra zama, vairAgya ane satsaMgathI vahevAranI zuddha-pariNati sahaja rIte jIvanamAM na vaNAI jAya, tyAM sudhI na karavo hitAvaha che. TuMkamAM samayasAra pramANe vahevAra abhUtArtha hovA chatAM e ja eno mukhya pAye che jenA upara nizcayanayanI ImArata TakI zake che. e samayasAranI gAthAthI ja savAre meM Apa AgaLa varNaveluM che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 201 tethI anubhavI jainamahApuruSoe pudagalAstikAyano ane jIvane saMbaMdha samatasaMgI kahyo che. temaNe vaTa ane mATI bannemAM mATI hoya te rItane samavAya-saMbaMdha nathI kahyo. evI ja rIte vRkSa upara vAnara rahe tevo saMyogI-saMbaMdha paNa nathI kahyo. TuMkamAM te kAyama mATe nathI chuTI zakta; ane kAyama mATe paNa chuTI zakato saMbaMdha che. ema kahI eka tarapha jIva-vikAsanI chelI zreNi karmabadhdha nigadanA abhavI jIvonI vAta kahI che te bIjI bAju karmamukta siddha jIvonI vAta kahI che. bhAvi jIvo svapuruSArthe mokSa pahoMcI zake che te paNa kahyuM che. AthI nizcaya-vahevArane tALe maLe che. upAdAna ane nimittane paNa tALo maLe che. AthI kAI kejanuM bhaluM-bUrUM karI zakatuM nathI ema jAta mATe mAnIne, bIjA jIvonA sahArAnI apekSA rAkhyA vagara, tema ja bIjAe aniSTa nimitta banatA hoI, teo mArUM buruM karI zakatAM nathI. mULe te mAro AtmA ja mAruM bhaluMbUruM karanAra che tema mAnI bIjA para rAgadveSa na kare-e vahevAranI vAta nyAya saMgata che. bIjAoe paNa Ama karanAranI madada karavI joIe ane aniSTa nimitte na ApavAM joIe. A rIte tALo na maLe to jagatane Akho vahevAra astavyasta thaI jAya. samaveta saMyoganA kAraNe nimittonI asara paNa asAmAnya thAya che; e hakIkata che. temaja vahevAramAM vahevAra-zuddhi mATe puya kAryonI ane jagatanI sevAnI paNa barAbara agatyaja che. tethI samayasAravRtti, AgamasAra ane paMca varatumAM A kaleka kahevAya che - "je vahevArane avagaNaze to tIrtha ane AcArane ucheda thaze, je nizcayanuM lakSa cUkaze to mULa tattavane ja uccheda thaze." e uparathI sevA karavI; puNya heIne, karmakAraka che tema kahevA karatAM sevAmArgamAM AtmalakSa na mUkAya teTalI kALajI rAkhI zuddha sevAmArgamAM preravAne yugadharma saheje sAMpaDaze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 vedAMta ane sAMkhyanuM saMzodhana ThIka ThIka thayuM che ane e saMzodhanamAM digaMbarAcArya kuMdakuMdane paNa mahatvano phALo che; paNa temanA graMthonA vAMcana uparathI e paNa bhAsa thAya che ke teo upAdAnane ja mahatva Ape che. potAnA zarIravyApI caitanyanI vAta laI, vizvaprANIonA caitanya sAthenI kartavyabhAvanAno cheda uDADAya che; ke vahevAranA pAyA vagaranI nizcayanI vAtonuM caNatara thAya che. ema karIne AjanA kuMdakuMdAcAryanA nAmanA bhakata temanI ja krAMtinI hatyA karatA hoya ema lAge che. kharI rIte bIjA darzane, vaizeSika, neyAmika, ane pUrva mImAMsAnuM ekAMgIpaNuM paristhitivaza UDI gayuM; temaja bAkInAM dazane sAMkhya yoga ane vedAMta saMzodhana pAmI rahyAM hatAM tyAre jainatatvajJAnanA DhALAmAM e badhAne DhALavAno kuMdakuMdAcAryo suMdara prayatna karyo hato. evI ja rIte sonagaDhI vicAramAM eka kramabaddha paryAyanI vAta cAle che te paNa dharamULathI saMzodhana mAMge che. samayasAramAM AtmAnI guNa zakitaomAM eka vibhutva nAmanI mahAna zakti batAvelI che je prANImAtranA AtmAo sAthe barAbara saMbaMdha batAve che eTale svabhAvane artha vyApaka rIte prANImAtranA AtmAone bhAva levo ane te mATe ja anukaMpA, sevA, dAna, dayA vagere sadguNene upayoga kare e jarUrI bane che. Ama manAya te nimitta ne prAraMbhika avasthAmAM bahu mahatva ApavAnI vAta agatyanI ane jarUrI banI rahe che. tevI ja rIte sevAne (zubhakarma) ke jIva mAtrane parabhAvamAM na ghaTAvI zakAya. kamabaddha-paryAyanI vAtanA saMbaMdhamAM vicAratAM jema AyuSyabaMdhamAM sapakrama ane nirapakrama ema be prakAra che tema kSAyika samyakatvI jevA mahApuruSane niyata (acalita) AtmabhAna pachI potAnA vikAsa mATe AyAsa karavo paDato nathI. barAbara krama pramANe mekSa maLe che. paNa bIjA prANIo mATe AvAM vikasita AtmAo nimitta bane che. jema caMDakauzikamAM samakti jagADavA mATe bhagavAna mahAvIra prabaLa nimitta Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 203 banyA hatA. jemane kSAyika samakita ja thayuM nathI temane vikAsa kramabaddha ja thaze, e cokkasa nathI. temaNe te saddaguNe vadhAravAne prabaLa puruSArtha karavo joIe nahIM te jema AyuSya vacce tUTe tema AveluM aniyata samakita paNa lupta thaI jaze. Ama sarvAgI sAdhanAmAM "muttANuM-mayagANuM" bane vAta Ave che. vaLI nimitta ane upAdAna paNa sApekSa che. ekanuM upAdAna bIjAne mATe nimitta bane che ane ekanuM nimitta bIjAnA upAdAnamAM sahAyaka bane che caMDakauzika e apekSAe bha. mahAvIranA kevaLajJAna vakhate temanA upAdAnamAM sahAyaka banyo ane caMDakauzikanA upAdAnane vega ApavAmAM bhagavAna mahAvIra sahAyaka banyA. (28-10-61) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [14] vahevAramAM vyaktivAdI vicAradhArAo ApaNuM dhyeya vizva vAtsalya che. to te aMge spaSTa darzana levuM jarUrI che. ApaNe te mArge susaMgaThananA anubaMdhathI javA mAgIe "chIe te ApaNuM AsapAsa je vicAradhArA cAle che te aMge ApaNe spaSTa jANavuM joIe ke te vyaktivAdI vicAradhArA che ke samAjavAdI saMgaThanavAdI vicAradhArA che. temAM paNa saMgaThanavAdI hovA chatAM ghaNuM vicAradhArAo bhautikapradhAna hoya che. temAM keTalI kApakupa karavI? kayuM tattva umeravuM te aMge vicAra karavo paDaze! ghaNuM vyakitavAdI vicArako krAMtikAro kahevAya che paNa teo susaMgaThananA anubaMdha vaDe samAjanA ghaDataramAM ke potAnA ghaDataramAM mAnatA nathI. evA vyakitavAdI vicAronI vicAradhArAthI eka vartuLa sudhI kaMIka thaI zake che. gAMdhIyuganI sarvAgI kAMtie eka vAta spaSTa karI che ke krAMtinI preraka vyakti hoI zake paNa krAMti susaMsthAo dvArA ja vyApaka ane cirasthAyI thaI zake che. susaMsthAo vinAnI krAMti kAM to apakrAMti thaI jAya che kAM to amuka vartaLa sudhI thobhI jAya che. ghaNIvAra te samAja dvArA upekSita hAIne tenuM ghaDatara samAjanA adhaHpatananuM kAraNa bane che, kAraNa ke tenA pAyAmAM dharmadaSTi hetI nathI. eTale krAMtipriya sAdhusAdhvIo ane sarvAgI daSTivALA janasevakoe evI vyaktivAdI vicAradhArAothI aMjAI javuM na joIe. enAthI nukasAna e thAya che ke e sAdhaka e vyakitavAdI vicAradhArAnA kuMDALAmAM paDI samAjadhaDatara ke samAjazuddhi mATe utsAhita thatuM nathI. tenuM ciMtana pachI TuMkA kSetra pUratuM ja keMdrita banI jAya che. ghaNI vakhata te niSkriya paNa banI jAya che. tevI vyakti pAse keTalAka bhadra lokonuM ToLuM jAmatuM jAya che, paNa te Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 205 badhA vyakitavAdI ciMtanamAM ja saMtoSa mAnIne cAle che. AvA puruSo sarvAgI krAMti karanAra lokonA mArgamAM avarodha ubhA karatA hoya che, eTale AvA alagatAvAdI vicArakothI phAyado ocho thAya che. ekAMgI AtmavAda ane vahevAramAM vyaktivAdanuM aMtara : ekAMgI AtmavAda ane vyavahAramAM vyakitavAdanI vaccenuM aMtara joI laIe. ekAMgI AtmavAdavALe pitAnA ja AtmAne "sva" mAne che ane bIjAone "para" mAnI tenI sAthe vAtsalya-saMbaMdha bAMdhavAmAM doSa mAne che. te bIjAnuM kaMIpaNuM bhaluM karavAmAM mAnate nathI. AtmAne zarIra sAthene samata-saMga saMbaMdha hovA chatAM, badhAM aniSTone zarIranAM ja mAnI tene dura karavA tarapha te durlakSa sevato hoya che. jyAre vahevAramAM vyakitavAdI sarvAtma-saMbaMdhane mAne che. jIvanane ucca banAvavAmAM ane aniSTone dura karavAmAM mAne che khare; paNa vahevAramAM te ekalo ja cAlavA prerAya che, ane game tevuM sAruM saMgaThana racavAmAM paNa doSo pesI jAya che, evI bhIti sevato heya che. te ema mAnatA hoya che ke vyakitanA sudhArAthI samAjane sudhAro thaI jaze. te badhA aniSTonuM mULa vyakitamAM mAne che ane samaSTinuM biMdu cukI jAya che. vahevAramAM vyaktivAda : vahevAramAM vyakitavAda zuM che, te UMDANathI samajI levA mATe tenuM mULa ane tenA AjanA praNetAo upara jarA vistArathI vicAra karI joIe. vahevAramAM vyakitavAdI vicAradhArAnuM mULa vedAMtamAM che. emAMthI vahevAramAM vyakitavAda saMta vinebAjIe tAravyA che. temanI agAu zrImatI enIbeseMTa, kRSNamUrti temaja zrI araviMde paNa ene tAravyo hatuM. jo ke dareke potapotAnI phaulIe enI rajuAta karI che. ' ' Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 e loko pahelAM vedAMtamAM saMzodhana karIne vaiSNava saMpradAyanA AcAryoe samaSTivAdane pracAra karyo che. temaNe judA judA saMgaThane vaDe samAja-jIvanamAM e vedAMtane utAravAnI koziSa karI che paNa, moTA bhAge emAM bhakitane pravAha hovAthI samarpaNavAda ja vizeSa prasaryo ane emAM guruvAda Ubho thayo. gurune bhagavAna-samA mAnIne pitAnI svataMtra buddhine kAMI paNa upayoga karavAmAM na Ave tenuM pariNAma AjanA vaiSNava-mahaMte-AcAryomAM joI zakAya che. svAmI vivekAnaMda jevAe vedAMtamAMthI janasevAne tAravI, saMgha jarUra ro. paNa, te dvArA samAjanuM naitika jIvana ghaDatara karavAnI dRSTi na rahI, mAtra rAhata kAma karavAnI daSTi rahI. ahIM e saMpradAyanI AjanI paristhitinI ApaNe carcA karatA nathI paNa pragatizIla ane khyAtanAma Adhunika vicArakonI vicAradhArAonI saviziSe chaNAvaTa karavAnI che. zrImatI enIbeseMTa ane zrIkRNamUrti zrImatI enI beseMTa nAmanI AyarlenDanI eka bAIe ane bleskIe thiyosophikala sosAyaTI (brahmavidyA samAja) sthApI. tenI sthApanA bhAratamAM madrAsa khAte aDiyAramAM thaI. zrI kRSNamUrtinA pitA temane temaja nityAnaMdane laIne tyAM AvyA. zrImatI enI beseMTanI daSTi kRSNamUrti upara TharI. temane te khUba ja tejasvI ane henahAra lAgyA. eTale temaNe kRSNamUrtine rAkhyA. tyAM AzramamAM ucca zikSaNa apAvyuM-lAkha rUpiyA kharca karyA. thiyesephikala sosAyaTImAM enI besanTa traNa dharmonAM to lIdhAM. pote khristI hatAM eTale khristI dharmane prema, vedAMtanuM jJAna ane bauddha dharmane madhyama mArga-A traNene saMgama karyo. prema sAthe zAstranuM avalaMbana, jJAna sAthe gurunuM avalaMbana temaja madhyamamArganI sAthe saMgaThana avalaMbana levAmAM AvyuM. A saMgaThana AdhyAtmika saMsthA jevuM UbhuM te thayuM, paNa A badhI sAdhanA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat ww www.umaragyanbhandar.com Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 207 ke jIvana ghaDatarane vicAra vyakitae ekale ja kare; e daSTie bIjA kSetromAM ke bIjA kSetranA lokone A vicAradhArA sparza nahIM. mAtra AdhyAtmika kSetraneja emAM sparzavAmAM AvyuM eTale anya kSetrane te vicAradhArA sparzI zakI nahIM. tevI ja rIte emAM badhA dharmo sAthe anubaMdha rAkhI UMDA utarIne saMzodhana ke parivardhana karavAmAM AvyuM na hatuM, tenuM kAraNa vahevAramAM vyaktivAda ja heI zake. zrImatI enI bese. rAjakAraNamAM bhAga lIdhe paNa vyakitagata rIte; pitAnI e saMsthA mAraphata nahIM; jethI lokaghaDatara na thaI zakyuM. temanI saMsthAmAM eka vAta e peThI ke jJAnane je adhikArI hoya tene ja te ApavuM. guru pAsethI jJAna meLavavuM. vaiSNava dharmanA gurUvAdanI asara ahIM paNa spaSTa upasI AvI. emAMthI rahasyavAda pragaTa thayA. temAM siddhio, maMtra, avatAre vagere vAtAe praveza karyo. enIbeseMTe kRSNamUrti mATe e pracAra karyo" eka ne avatAra AvI rahyo che?" avatAra tarIke prakhyAta karavAnI vAta lokomAM phelAI kharI. jagadgurunA AgamananI vAta rUpe " orDara opha dhI sTAra" nAmanI saMsthA sthapAI ! zrIkRSNamUrtine A badhuM na gamyuM ane temaNe e saMsthAnuM visarjana karI nAkhyuM. temaNe kahyuM: "satyanI zodhamAM mukta jIvana ane mukta ciMtanamAM; saMsthA, samAja, zAstra, guru, dharma-paMtha koIpaNa avalaMbana mAre na joIe. mArA mATe e badhAM baMdhanakAraka che!" Ama zrIkRSNamUrti saMsthAthI chUTA thayA. pacAseka hajArathI vadhAre anuyAyIone choDayA, ane svataMtra vicAraka tarIke vicAravA lAgyA. teo pitAnuM jIvana sAdAIthI pasAra kare che. paNa vyaktivAdI vicAradhArAnA kAraNe samAjanuM ghaDatara karI zakatA nathI. teo dhArata te pite je saMsthAnA adhyakSa hatA, tenI khAmIonuM saMzodhana karI zakata, jenI asara temanA anuyAyIo upara paDayA vagara na raheta. paNa, evuM lAge che ke teo kaMTALIne nIkaLyA hatA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 kherAkathI ghaNIvAra hAjarI bagaDe che, tethI tene sudhAravA kherAkamAM pheraphAra karAya paNa sadaMtara choDI na devAya; viveka rakhAya. tevIja rIte saMsthA hoya tyAM deSa pedA thavA saMbhava che paNa tethI karIne saMsthAne choDI ja devI agara te saMsthAnI koI ne jarUra ja nathI, e kahevuM yogya nathI. saMsthAnI zuddhi teo pitAnA tapa-tyAga vaDe karI zakata. jaina daSTie joIe te saMsthAnuM (saMghanuM) avalabana, jinaka9pI muni letA nathI, paNa vikalpI te le ja che. te chatAM jinaka9pI muni saMdha sAthe anubaMdha to rAkheja che. teo saMsthAne niSedha karatA nathI. paNa kRSNamUrtie bIjI rIte vicAryuM. teo chUTA thayA bAda thiyesephikala sosAyaTImAM be phAMTA paDI gayA. eka bleDIjha, jeo jUnA vicAranA hatA ane bIjo yUthalejha jemAM navA vicAranA bhaLyA; je kRSNamUrtine mAne che. zrI kRSNamUrtinA vicArone tAravatAM temanI vicAradhArAnA AdhAra rUpe A vastuone laI zakAya:-(1) manane khAlI karo: kAraNa ke zAMta manamAM ja satya pragaTa thaze. e mATe guru, zAstra, saMsthA, samAja, kuTuMba ke bIjA badhAMya avalaMbanane tyAga karo temaja loka ke lekasamAjanA praznothI mukta thAo. ahIM eka pazna e thAya che ke mana to vicArone pUMja che. temAMthI eka vicArane kADhaze te bIje Avaze ja. te mana kaI rIte khAlI thaI zake? mananI nirvikalpa sthitimAM paNa vicAra te rahyA ja kare che. asaMmajJAta samAdhimAM paNa mana to saceSTa rahe ja che. yogano artha cittavRtti-nirodha kahyo che paNa temAMye aMte te kaliSTa cittavRttione nirodha e ja zakya ane iSTa che. zarIra che tyAM sudhI citavRtine sarvathA nirAdha na thaI zake. jyAM sudhI ayogI-kevaLInI bhUmikAe pahoMcatuM nathI tyAMsudhI ge-mana-vacana-kAyAnA vyApAra te rahevAnA ja. mana khAlI na thaI zake tyAre badhA su-avalaMbanano tyAga karavA mATe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 209 kahevuM nathI. eTaluM kharuM ke aniSTa na pese tenI sAvadhAnI rAkhavI ane hoya te te dUra tenI kALajI rAkhavI. mAnava sAmAjika prANuM che ane jIvanananAM vividha kSetromAM parasparanAM analaMbana vagara AgaLa vadhI zakAtuM nathI, ke vyakita athavA samaSTine vikAsa thaI zakatA nathI. krame krame vikasita thatAM evI mukata Atma-dazA Aje jyAre ke AtmA pUrNatAnI pAse pahoMcI gayo hoya tyAre tene koIpaNa avalaMbananI jarUra nathI, ema mAnI zakAya che; paNa prAraMbhamAM ema thavuM . bahu javalle ja bane che. jemAM pUrvabhavanI sAdhanAne prabhAva hoI zake.. AnuM mukhya kAraNa to vedAMtane "brahma satyaM jagatmidhyAvALo siddhAMta che. jyAre jJAnInI pUrNa kakSAe pahoMcyA vagara A vAkayane pakaDIne cAlavAmAM Ave che tyAM ja bhUla thAya che. vedAMtIoe bho brahmane satya kahyuM ane jagatane mithyA kahyuM, paNa vahevAramAM to temane jagatane Azraya levo paDe che eTale tyAM "jagatu-mithyA " eTale jagatu nathI athavA te khoTuM che" enA badale "jagata-gauNa che" e artha sAdhake karavo joIe; athavA AtmA nAzavaMta nathI; paNa A zarIra nAzavaMta che, evo sudhAro karIne ja cAlI zakAya che. evI ja rIte vahevAramAM vyaktivAdI ane bIjAne ataDA rAkhanAra vicAromAM sudhAro karavA joIe. vicAra ane vahevAranuM aMtara rahe te vahevAra zuddha na rahI zake. (2) " saMbaMdhone samaje !" : e zrI kRSNamUrtinA vicArone bIjo muddo che. enI matalaba e che ke "tame je bAhya saMbaMdhane ja sAcA saMbaMdhe mAnI le che ane pachI potAnA gaNAtA sivAya bAkI sAthe saMgharSa athaDAmaNa vagere karyA kare che. tethI duHkhI, azAMta ane nirAza rahyA kare che mATe uMDANathI vAstavika saMbaMdhone samajo." 14 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' ahIM sudhI te A vicAra barAbara che kAraNake jene ApaNe anubaMdha ke kartavya-saMbaMdha kahIe chIe tene ja ahIM vAstavika saMbaMdha gaNavAmAM Ave che. paNa ethI AgaLa vadhIne jyAre AcaraNa-vahevAranI vAta Ave che tyAre zrI kRSNamUrti kahe che? "satyanI keDI eTalI sAMkaDI che ke temAM te ekalo ja jaI zake mATe ekalA javuM rahyuM." bIjAo je satyanA pipAsuo che temane sAtha ApI ja na zakAya; ke temanuM ghaDatara kharo satyArthI na karI zake e vAstavikatAne nakAravA jevI vAta che. zrI kRSNamUrti kahe che ke AtmajJAna karo eno artha "AtmAnuM jJAna kare ke meLave " e nathI, paNa pitAnA vicAra, vArtA, preraka bhAvo ane AkAMkSAone jANavAM, teo bIjAnI sAthe anubaMdha rAkhI nirdoSa vahevAra karavAnI vAta karatA nathI; tethI mANasa kevaLa vyaktilakSI ke vyakti-drata banI jAya che ane jIvanamAM zuSkatA ane kilaSTatA AvI jAya che. (3) taTasthatAthI tapAsa : e temanA vicArone trIjo AdhAra che. teo kahe che : "praznane taLIye gayA vagara ukela maLato nathI. mane upara ghaNuM paDe paDayAM hoya che. te paDene ukheDayA vagara tame AMtaramanane tapAsI zako nahIM. ane AMtaramanane tapAsyA vagara praznone sAce ukela AvI nathI. eTale tame kA to vakhANavA mAMDe che ke te vakhoDavA mAMDe che ane bIjAne nimitta bane che. badhAthe saMgharSo, yuddha vagerenuM mULa tame che. e vicAra pAko thaze te ja tane zAMta ke mukta jIvana jIvI zakaze !" paNa, AmAM e vicArazeSa rahI jAya che ke praznane UMDe javA mATe dareka kSetrano-samAjanA badhA ya aMgAne saMparka sAdhave joIze. e karyA vagara "tIre UbhA ja e tamAzA :" jevo anubhava vagarane ukela Avaze. praznane pakSapAta vagara UMDANathI tapAsavA mATe jema taTasthatAnI vAta karI che tema tAdAbhyanI vAta paNa hovI joIe. tAdAmya vagara sAcuM tATastha na AvI zake. te uparAMta dareka vastunuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nimitta pitAne mAnavuM yathArtha nathI sRSTimAM halacala thayA ja kare che; tuo badalAya che temAM zuM te nimitta che? eTaluM jarUra mAnI zakAya ke samAjanAM aniSTone pitAnAM gaNa dUra karavA prayatna kare joIe-tenA badale samAjathI ataDA rahevAthI aniSTo dUra thatAM nathI. AvI vyakitao AsamAnI kalpanAmAM ja vadhAre rAce che; vahevAranI dharatI upara utaratI nathI. keTalAka bhadra loko e tarapha AkarSAya che e kharuM, paNa AmajanatA ke vizvanA loko mATe te nakArI nIvaDe che. zrIkRSNamUrtinI vicAradhArAnA traNa mukhya AdhAra uparathI lAge che ke emAM khUTatAM to umerAvAM joIe. je loko e vicAradhArAne pakaDIne samAjavahevArathI ataDA banI jAya che, temane samajAvavAmAM Ave te moTuM nukazAna thatAM aTakI zake. araviMda ane temanI vicAradhArA : have zrI araviMdanI vicAradhArA tapAsIe. zrI araviMda pUrNayogamAM mAne che. jJAna, karma ane bhakita e traNe maLIne pUrNa yoga thAya che. temane mULe to A gItA ane vedAMtamAMthI sUjhayuM. teo baMgALanA vatanI hatA eTale baMgALamAM zakitapUjA (durgA, kALI va.nI pUjA) vizeSa hAI e saMskArone lIdhe temaNe bhakitayegamAM bhAtabhakti lIdhI. baMgALamAM svarAjanI caLavaLa vakhate krAMtikArI daLa sAthe teo joDAyA hatA eTale temane janamaTIpanI sajA thaI. te vakhate teo vaDodarA hatA ane tyAMthI temane ekadama skUraNa thayuM ke A ekAMgI rAjakAraNanI badhI khaTapaTa choDI daI ekAMtamAM jaI avyakta baLanI upAsanA ane yoga-sAdhanA karavI joIe. e vicAre teo paMDicerI a. tyAM Azrama sthApyo. mAM kahevAya che ke temaNe yoganI saMpUrNa sAdhanA karI hatI. zrI araviMdanI vicAradhArAnA traNa muddAo che --(1sthiratA, 2) zAMti ane (3) samatA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2Ara zrI kRSNamUrtie manane khAlI karavAnI niSedhAtmaka vAta karI che tyAre zrI araviMde vidheyAtmaka vAta mUkI che ke manane sthira kare. te mATe temaNe kahyuM ke "annamaya kela (vAsanA) ane prANamaya koSa (kAmanA) e banethI upara uThIne manamaya koSamAM Ave. mananI jema tamArA snAyuo ane zarIramAM paNa saMkalpa dvArA sthiratA lAve. te chatAM manamAM caMcaLatA, acaMcaLatA bane Ava-jA karyA karaze. eTale jo tamArI nabaLAI hoya tyAM bhAgavatI zakita (mAtAnuM) ASThAna karo ane tamAruM aMtara khulluM karo. te mATe prArthanA, mauna ane bIjI sAdhanA karo jethI zAMti Avaze. paNa je tamArI sAthe maiyAra nahIM hoya te tamAruM mana cetanAthI upara divyatA tarapha jaI zakaze nahIM. jo tame manomaya koSathI upara vijJAnamaya koSamAM pahoMcI gayA te tamArAmAM sudaDha samatA AvI jaze ane maiyA caMbakanI jema tamane AnaMdamaya koSamAM kheMcI leze. jyAre samatA AvI jAya che tyAre prabhu ane prabhutA banne AvI jAya che. tyArabAda annamaya ane prANamaya koSane bhoga Apaze paNa e bhega upayoga thaze. nirdoSa bhoga paNa jIvanamAM na hoya to nIrasatA AvI jAya che!" have ene anurUpa araviMda-AzramanI keTalIka vigate tapAsIe. araviMda AzramamAM je sAdhake jAya che temane badhI saMpatti tyAM seMpI pitAnuM zeSa jIvana tyAM gALavAnuM hoya che. tyAM temane khAnapAna ane vastra joItAM ane sArA ApavAmAM Ave che. sAdhanAne kaI paNa prakArano nirdeza karavAmAM Avato nathI. tyAM mauna vadhAre rAkhavAnuM hoya che. AzramanA, mAtAjI (ca bAI je araviMdanI sAthe sAdhanAmAM hatAM ane tyAMja AzramanuM saMcAlana kare che.) phulavaDe sAdhanAne saMketa kare che ema kahevAya che. tyAM sAdhanA karanAra eka samUhane levAmAM Avyo che; paNa samUhamAMthI saMsthA thatI nathI; ghaDatara thatuM nathI. tyAMthI je loko chuTA paDe che teo samAjamAM anukuLa rIte goThavAI zakatA nathI. zrI araviMda jAte siddhio ane camatkArothI virUddha hatA. teo ema kahetA ke "avyakata baLa sAthe huM vyaktabaLane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 213 . saMbaMdha bAMdhI AkhA vizvamaitanya upara ahIMthI asara pADavAno prayatna karI rahyo chuM." paNa ApaNe joyuM ke jagata upara bIju vizvayuddha AvyuM; AjhAdI pachInA pratyAghAta paDayA; paNa temAM zrI araviMde kaMIka karyuM hoya ke prabhAva pADyo hoya tema lAgatuM nathI. ekalI vyaktigata sAdhanAthI ghaNIvAra mANasa samAja vahevArathI ataDo ane nivRtta vRddha je thaI jAya che. jema vRddho :pAse anubhava hoya che paNa teo kaMI karI zaktA nathI, bIjAne paNa kaMI ne purUSArtha karavA detA nathI ema A vicAradhArA juvAnane paNa gharaDe banAvI de che. A vicAradhArA samagra-samAja-vyApI na banI zakI. mAtra thoDAka lokonA rasanI vastu banI gaI. eTaluM ja nahIM zrI araviMda sAthe keTalIka visaMgata vAta paNa joDI devAmAM AvI. zrI araviMdanAM mRtyu pahelAM temanA lohImAMthI parU nIkaLatuM hatuM eTale temanA anuyAyIoe e vAta vahetI mUkI ke araviMda yogInA A paranA kAraNe carcilanuM patana thayuM. kayAMnI vAta kayAM joDavAmAM AvI ? gAMdhI ane araviMda ghaNA loko ema paNa kahe che ke ma. gAMdhIjI rAjakAraNamAM paDayA tethI nIcA che ane zrI araviMda nathI paDayA eTale UMcA che. te vAta khATI che. gAMdhIjIe rAjakAraNanI gaMdakI ane gUthI DarIne bhAgI javAnuM kadiye kabUlyuM na hatuM. temaNe rAjakAraNane zuddha karyuM hatuM ane dharmanItinAM to temAM pravezAvyAM hatAM. zrI ravIndranAtha ThAkure temanA mATe kaheluM: " huM mArA vicAro pramANe AcarI zakato nathI e mArI nabaLAI che, paNa mArA vicArone gAMdhIjI AcaraNamAM mUkIne siddha karI rahyA che. " tyAre zrI araviMde rAjanItine yAga eTalA mATe: karyo hato ke tenI gUMce ane gaMdakIothI te akaLAI UThayA hatA. vadhArAmAM temanA upara bhArata sarakArane deza-nikAlane hukama paNa hato.. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 eka vakhata mahAdevabhAIe gAMdhIjIne kahyuM: "huM araviMdaAzramamAM javAne chuM." gAMdhIjIe pUchayuM. "ahIM kaI vastu khUTe che, jethI tamane araviMda-AzramamAM javAnI jarUra paDI !" gAMdhIjIe A Takora eTalA mATe karI hatI ke jIvanamAM caMcaLavRtti ane ekAMgI na da na AvI jAya. mahAdevabhAIne pAchaLathI A satya samajAyuM. darzana samAja banavuM joIe: vahevAramAM vyaktivAdathI eTale ja mahAna netAo dUra rahe che. bhagavAna mahAvIra samaSTivAdI hatA. temaNe dIkSA pachI bramaNa (vihAra) cAlu ja rAkhyuM. ane kone pratibodhyA temaja kevaLajJAna thaI gayA pachI paNa nizcata besI na rahyA; paNa Thera-Thera bodha ApatA ja rahyA. temaNe saMghanI sthApanA karI ane sAdhu-sAdhvI zrAvaka, zrAvikA e cAreya aMgeno anubaMdha joDa. saMghanA doSone zuddha karyA. temaNe nIcalA tharanA lokone grAma-nagaradharma tathA mArgAnusArInA guNa batAvI saMdha sAthe anubaMdha joyo. Ama bhagavAna mahAvIre sarvAgI krAMtikAra banIne sarvakSetre preraNA ApI. gAMdhIjIe temanI vicAradhArAne vega Ape. je vahevAramAM vyakitavAdI vicAradhArA che te bahu bahu te vyakti ke nAnA samUha sudhI sImita rahe, te vizALa samAja mATe na ghaDAya tyAMsudhI te kevaLa pustake sudhI samAjane rahe sarvAgI krAMtikAra mahAvIre jema tene prayoga karI batAvyo hato tema vyakitavAdI vicAradhArAvALA loko karI zakatA nathI. gAMdhIjIe tevo prayoga karIne batAvyo hato. * eTale zrI araviMda ke zrIkRSNamUrtinI vicAradhArA vyakitane upayogI chatAM, samAjane tethI mATe bhAge kaMIpaNa phayade thatuM nathI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAraNa ke te vyakitao samAja pAsethI piSaNa pAmIne samAjane kaI (kuTuMba, jJAti ke dharmasaMdhI paNa ApI zakatI nathI. teo ekAMtavAdI banI ke kadI banIne svakendrita thaI jAya che. emAM khUTelAM to umerAya te ene kaMIka upayoga thaI zake. raziyA-cIna vagerenI bhautika vicAradhArA : paNa, bhautikatApradhAna samAjavAdI vicAradhArA Ama te saMgaThanavAdI che paNa dharmanA pAyA vagaranI che. temAM sAdhana-zuddhine Aha paNa nathI. raziyA cIna vagerenI vicAradhArA evI che. tyAM saMgaThane che, saMghIkaraNa paNa che, paNa te vyakitanI cetanAne dAbI de che, tyAM vyakti-svAtaMtrya nathI. , , , te AvA saMgaThane paNa vizuddha nathI. ApaNe saMgaThane ane bIjI je nirdoSa vyavasthA che temAMthI 5 vAto joIne te jarUra laI zakIe vaLI enA bhautika vijJAnathI phAyado paNa uThAvI zakIe, paNa enAM aniSTAne bAda te karavAM ja pahuze. bhautikavAdI sAmyavAda ane vahevAramAM vyakitavAdI vicAramAMthI e kadAca pasaMdagI karavAnI Ave te vahevAramAM vyaktivAdI vicAradhArAne pasaMda karavI paDaze, kAraNa ke tene pAye AdhyAtmika che ane temAM je kaMi kamI che tene dUra karavA yathA zakaya prayatna thaI zake. A rIte badhI vicAradhArAne samanvaya thAya te deza ane duniyAne ghaNe lAbha thAya. carcA-vicAraNuM zrI pUjabhAIe carcAne AraMbha karatA kahyuM : "zrI araviMda be saMskAra sAdhaka-sAdhikAonAM saheje nAkhyA che --) ochuM elavuM. samAjamAM Aje binajarUrI lATa ghaNe thAya che, temAM zreSTha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra16 bolI, izArAthI kAma levAya te ghaNuM dhamAla Ape Apa ochI thaI jAya. (2) svacchatA-dareka vastune sApha rAkhe. temAM paNa kaLAno umere karyo. A beya bAbate sArI che; paNa gAMdhIjIe samAja vacce rahIne je pratyakSa prayoga karyA, alabatta temAM caDhAva-utAra ghaNuM AvyA paNa temanuM dhyeya spaSTa rahyuM. temaNe jagatanA sAdhakone navo Adarza Ape ! "tamo vahevAramAM paNa jIvanane sAmAjika ghaDatara vaDe samaSTivAda tarapha vahAvo !" zrI devajIbhAI: "amAre tyAM eka gItA-maMDaLa racAyuM hatuM. tenA preraka eka saMnyAsIbAvA hatA ane bhakata badhA zrImaMta ane buddhizALI hatA. teo dhUna macAve, leke bele paNa AjIvikAno sAdhane azuddha. bAvAjI paNa te aMge kaMi na kahe ! AvAM gItAmaMDaLothI kaMi na thAya. gItAmAM samaSTivAdanuM je rahasya che ane jainasaMghae jene AcarI batAvyuM che. te tarapha gayA vagara chUTako nathI. evI ja vAta bhautikavAda viSe che, mUDIvAdI lekazAhI laIe ke sAmyavAda laIe; bannenA pAyA bhautikavAda upara ja che; eka AdhyAtmikatAne the vahevAramAM vyakitavAda-aMgata svArtha vagerene piSe che, bIje bhautika sukhanA mATe rAjyane othe vahevAramAM rAjyavAdane piSe che, jemAM hiMsA, damana, asatya vagere doSa paDayA che sAthe aMte vizvabaMdhutvane inkAra che. aTale anubaMdha vicAradhArA pramANe javuM joIe, je raste bha. rAmakRSNa, buddha, mahAvIrathI laIne gAMdhIjIe goThavI Ape che." - - ' ' zrI. puMjAbhAI: "paNa AMdhaLuM anukaraNa na thavuM joIe. agAu bhairavajapa (parvata uparathI paTakAIne (jhaMjhApAta karIne) maravuM), kAzI karavata mUkAvavI jaMgalamAM javuM ke balidAna ApavuM vagere thatuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RuM hatuM. narasiMha mahetA, kabIra, mIrAM jevAoe samAjanA dareka prasaMgamAM siddhi sAdhI; tema gAMdhIyuga pachI ethIye AgaLa jaIne samaSTinA kalyANane mArga sAmudAyika rIte vizvamAnoe khullo karavAnuM che tethI vyakti, samAja ane samaSTi traNeyanuM kalyANa thAya." pU. daMDI svAmI : "yogavaziSTamAM "daSTi tevI sRSTi"vAda che tyAre zrI araviMde "sRSTi tevI daSTi" te vAdanuM savizeSanirUpaNa karyuM che. svAmI mAdhavatIrthe zrI araviMdanA yoga ane vedAMta upara "yoga ane vedAMta" nAmanuM saraLa pustaka lakhyuM che. te vAMcavAthI zrI araviMda aMge ghaNI spaSTatA thaI jaze. tevI ja rIte zrI enIbeseMTane samajavA mATe be saraLa pustako sanAtana graMthAvali bhAga-1-2mAM vivecanapUrNa bahAra paDayAM che. teo brAhmavidyAthiyosephikala sAyaTImAM viduSI thayAM che. vyaktigata rIte emaNe rASTrIya laDatamAM paNa bhAga lIdho hato. temaNe zrIkRSNamUrtine taiyAra karyA. jemanuM eka kALe ghaNuM ja AkarSaNa hatuM. temanA vicAromAM izu, budha, ane vedAMtanuM mizraNa lAge che paNa mukhyataH buddhanA siddhAMtonI asara savizeSa jovA maLaze." zrI devAbhAI: "mane bhadra ane vidvAna gaNAtA loko karatAM Ama janatA upara vadhAre vizvAsa che. bhadra loko samAjamAM pitAnuM sthAna UMcuM rahe te mATe bhASA, saMskAra ane raheNukaraNanI othe pite kaMIka uMcA che" evuM abhimAna sevatA hoya che. ghaNIvAra teo lokone uMdhe raste paNa dore che. paNa, ekavAra je lokone samajAvI zakAya ane loko ApaNuM pAchaLa heya e kone sarvAgI vicAradhArA pramANe ghaDI zakAya. ekavAra eka vRddha jaina munie ekAMtamAM belAvI ane anubaMdha vicAradhArA aMge pUchayuM. amArI vAta bAjunA bArI-bAraNamAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhelAM bhAI bahene sAMbhaLatA hatAM, pachI teo mArI pAse ghaNIvAra sudhI sAMbhaLatA, paNa AjIvikAnA prAmANika sAdhano ane amAre carcA-virodha thatuM. ghaNuM samajAvavA chatAM teo ADI-avaLI ane AkSepa vALI bhadra lokonI vAta raju karatA. eTale A anubhava badhAne thaI zake che. tethI mahArAjazrI kahe che tema temane mIThe saMparka rAkhatA rahe; pUche te zAMtithI khulAso karatA rahe-kaMI eka eka divasamAM teo badalAI jAya evI AzA rAkhavI vadhAre paDatI che. teo ekavAra kheMcAyA te pachI kheMcAtA ja Avaze emAM zaMkA nathI; ApaNe temane preraNA ApI ApaNA tarapha kheMcavA joIe." zrI suMdaralAla : kAMtinI zarUAta bhale vyakti kare paNa pachI te vicAradhArA ane AcaraNa samAjavyApI ane temAMye khAsa te saMsthA, dvArA samAjavyApI banavAM joIe. e niyama dareka kSetrane eka sarakho ja lAgu paDe che. (4-11-11) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [11] satyanuM darzana vyA darzana-vizudhdhinA muddAmAM ghaNuM ja agatyane muddo hoya te A che. jyAM sudhI mAnava nimAM vApaka ane sarvAgI satyanA darzana na thAya sudhI enI sAdhanA 15ka nathI banatI. vyApaka satyadarzanamAM mukhyatve traNa aMtarAyo che -(1) pakSAMdhatA : kusaMskAronA kAraNe ghaNIvAra pakSAMdhatA AvI jatAM satyanA darzana thatAM nathI. (2) dInatAH e paNa aMtarAya che. te mATe ajJAna, ALasa, aMdhavizvAsa vagere kAraNabhUta bane che. (3) ekSata-Ama: satyanA vibhinna rUpe sArI peThe nahIM samajavAne lIdhe pedA thayela ekAMta Agraha. A traNe deSane dura karavA mATe traNa vastuonI jarUra che - (1) niSpakSatA, (2) parIkSA (3) samanvayazIlatA. A traNe bhegA thAya te vyApaka sa :- darzana thaI zake che. have ApaNe eka eka guNa upara vicArIe. nipakSatA : sauthI pahelAM niSpakSatAne laie. eka citra upara bIjuM citra upasI zakatuM nathI; sivAya ke nIcenA citrane bIjA raMgathI deravAmAM Ave. evI ja rIte hadaya pahelAMthI ja saMskAra, pakSapAta, ke pUrvagrahanA raMgathI raMgAyeluM hoya te tenA upara satyanuM citra uThI zakatuM nathI. kAM te e dezone kADhavA paDe kAM upazamana-dabAvavA paDe. be maMkoDAnuM daSTAMta laI e. eka rahetuM hatuM mIThanA pahADa upara ane bIjo raheto hato sAkaranA pahADa upara. banne vacce mitratA baMdhAI gaI. baMne jaNa pitApitAnA sthAnanI khUba ja prazaMsA karatA. ane ekabIjAne tyAM javAnuM nimaMtraNa ApatA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekavAra sAkaravALA maMkaDe mIThAvALA maMkoDAne pitAne tyAM laI gayo. teNe sAkarano gAMgaDe tene Ape. paNa, mIThAvALA maMkoDAe yutha karatAM kahyuM : "are, A te sAkara kevI che?" sAkaravALA makaDAne Azcarya thayuM. teNe mIThAvALA makaDAnA meM tarapha joyuM to tyAM pahelAMthI mIThAnI kaNI hatI. teNe e kaDhAvI nAkhI, pachI ja mIThAvALA maMkoDAne sAkaranI mIThAzane khyAla Avyo. evI ja rIte jyAM sudhI vAsanAno meha na mukAya tyAM lagI satyane svAda na AvI zake. satya mATe pUrvagraha choDe sarvaprathama jarUrI che. eTale ja jainasamAM kahyuM che : dhammo suddhassa ciTThaI |. -kamamAM kama eTaluM to eNe karavuM ja joIe ke jyAM sudhI bIjAnI vAta upara vicAra karI rahyo che tyAM sudhI sadAne mATe pUrvagraha na cheDI zake te teTalA samaya sudhI te choDe. nipakSatA mATe be vastune tyAga jarUrI che -(1) svatva mehane tyAga (2) kALa mohane tyAga. (1) svatva mehano tyAga: pitAnI mAnelI vastu ja sArI che ema samajavAno meha svatva meha che. keTalAka lokone satyanI paravA detI nathI. teo satyane nirNaya pitApaNuthI kare che. amArI bhASA, amAre pizAka ke amAruM ja badhuM sAruM; e rIte badhA upara satyanI chApa mAravI e satya zodha nathI. pitApaNuM je je kAraNothI thAya che tene saccAInI sAthe koI saMbaMdha nathI. pitApaNuM je kAraNathI thAya che temAM janma, saMgati, saMskAra vagere kAraNe che. vAtAvaraNa ane saMskAronA kAraNe tene tenI AsapAsanI duniyA ja sArI lAge che. mANasane janma agAuthI kaMI nakkI thatuM nathI ke te sArA dharma ke amUka jJAtimAM janme. e te pUrvakarma saMyoganA kAraNe thAya che ane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 221 tyAM paNa AtmA e kahI zakatA nathI ke A janma pahelAM te kayAM hato ane have pachIne tene janma kayAM thaze ? evI avasthAmAM satyanI kasoTI janmaprApta dharma ke jJAti Adi nathI, paNa prANImAtranuM hita ke bahujana hita che. satya AvatAM mANasa namra ane udAra thAya, khoTuM abhimAna na kare temaja bIjAne nIcA paNa na pADe. satya zodhake te satya jyAM jyAM paDayuM che, tyAM tyAMthI tAravavuM joIe. svatva mehane lIdhe aneka doSa pedA thAya che; je sva-para kalyANamAM bAdhaka che. temAM mukhyatve (1) satyanI upekSA, (2) satya virodha, (3) jUThanI vakIlAta, (4) upekSaka epaharaNa, (5) dhAtaka zreyapaharaNa, (6) satyane asvIkAra svatvamohI satyanI upekSA te kare ja che paNa ghaNuM vakhata satya gaLe UtaratuM hoya teno virodha, vireAdha khAtara karato rahe che. te pitAnI mAnelI vAto upara vaijJAnikatAnI chApa lagADIne jUThI vAtane sAcI siddha karavAno prayatna kare che. jemake bIDI, sIgareTa, cA vagerenA vepArIo jAherAta kare che ke bIDI kabajIyAta maTADe che; sIgareTa lijajatadAra che; cA amRta che vagere. Ama svatvamohI sAmAnya vAtanuM khoTuM mUlyAkana kare che ane khoTI prazaMsA karI bIjAnA kharA zreyanuM apaharaNa kare che. eka dAkhalo laIe. varALanI zodha karanAre tenI zakitanuM jJAna jagata samakSa mU karyuM. tyAre ghaNuM kaheze ke are emAM zuM? e to ame paNa jANatA hatA ! koI kavinI kavitA sAMbhaLIne ghaNu kahe ke are! emAM zuM navAI karI; enI racanAnI amane khabara hatI kAraNake emAM jeTalA varSo che te to amArA paricita che. evI ja rIte svatvamohI, zabdanI kheMcatANa karI, pitAne mAnIte artha kADhI le che ane je dharme ke zAstrae zodha karI hoya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rarara che tenA nuM apaharaNa karI le che. ghaNA te bIjAnA dharmazAstro upara "rI karI che e paNa AkSepa karavA pAra thaI jAya che. ghaNIvAra saMdarbhane artha cheDI managaDhata artha suddhAM besADe che. jemake vedamAM "agni" zabda Ave che tene artha dhyAna kare ane pachI dhyAnanI vAta amAre tyAM che ema kahevuM, A rIte ghAtakazreyopaharaNa kare che. svahIne moTAmAM moTo deza to e thAya che ke game tevA yugasatya upara pitAnA deza, jAti, dharma vagerenI chApa na lagADI hoya te te tene mAnavAthI inkAra kare che. matalaba ke te mRta Dhio, bhUtakALanA rUDha gauravagAna ke rUDhimasta mAnava upara lAkha rUpiyA kharcA nAkhe che; paNa jIvita dharma ke jIvita satya che. upekSA seve che. eTale niSpakSatA mATe racavamehane tyAga jarUrI che. (2) kALamoha: niSpakSatA mATe kALamehano tyAga karI paNa jarUrI che, kALamohI kaI paNa vastu prAcIna ke navIna hoya te ja tene satya ke ucita samaje che. te satyane tenI kalyANa paritA ke upayogitAnI daSTie apanAvatA nathI. eTale prAcInatA ke ' tane meha niSpakSatAmAM bAdhaka che. prAcInatA mahI koI paNa vAtanI ucitatA ke anucitatAne vicAra karato nathI; te dareka prAcI. ne ja satya mAnavA peva che. eTale satya jayAre yugAnurUpa navA Dhabe Ave che te " A navuM che" ema kahI te ene tirarakAra kare che, tene haDasele che ane jUnAnA vikRta-rUpane cUMTI rahe che. tene lIdhe te sAyanuM bhojana karI zakatA nathI tema ja asatyarUpI jaLa maLane paNa tyAga karI zakato nathI. svamohInI jema prAcInatA-mohImAM paNa cha doSo pravezI jAya che-prAcIna mahI kayAreka evI bhramajALamAM phasAI jAya che ke te rU5ka, kalpanA ane ItihAsane eka ja mAne che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23 avatArI vyaktiomAM divyatAne mAnI le che ane ema ja mAne che ke satya te amArA A pUrvajoe ja zodhyuM hatuM, temAM sudhAro thaI zake ja nahIM. jagata te kaLikALanA kAraNe vinAza-bhaNa jai rahyuM che; tene koI rokI zakavAnuM nathI. navA vicArakone virodha karatAM te kahe che -"zuM amArA pUrvajo mUrkha hatA? zuM tamArA vagara jagatane uddhAra nahIM thAya? tame ja eka DAhyA che ?" prAcInatA mohI e vAtane bhUlI jAya che ke jene vArase to navInane vArasArUpe maLe ja che; sAthe tyArabAdanuM navuM jJAna paNa umerAya che. te uparAMta janAnAM nAnAM yugAnurUpa parivartana ke saMzodhana thAya te temAM pUrvajonuM apamAna thatuM nathI. je pUrvajo Aje hota to teo paNa deza-kALa-paristhiti-pramANe temAM pheraphAra karyA vagara na raheta. sudhArA karanAra upara ghaNIvAra evuM lAMchana lagADavAmAM Ave che ke teo jane jJAnanA eThA TukaDA khAIne uryA che; te chatAM navIna je bIjANuo hoya che-te e TukaDAne evuM mahatva Ape che ke temAMthI te sAmA ya mANasa eka paramAtmA thaI prAcInatA mehI bonI prabaLatAne lIdhe ghaNI dharma saMsthAone prAcInatAnI chApa lagADavI paDI . dharmasaMsthA te dharma ke satyane amUka dezakALa mATe kAryakrama che. sAyane anAdi-anaMta kahI zakAya paNa tenA mATe banAvela kAryakrama anAdi-anaMta kahI zakAtuM nathI. prAcIna karatAM arvAcIna (navIna) mAM traNa vizeSatAo vadhAre che:-(1) " sArA thavAno avasara vadhAre hoIne navIna vartamAnathI vadhAre najIka che, tyAre prAcIna dUra che. (2) junI vAta vikRta thaI cUkI hoya che. navIna mATe tarata te saMbhava nathI. (3) prAcInakArane je anubhava vagere maLyo che tenA karatAM navInakArane kaMIka vadhAre ja maLe che. eTale prAcIna karatA navIna satyanI vadhAre najIka che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 prAcInatAnA mehanI jema navInatAne meha paNa satyadarzanamAM eTalo ja bAdhaka che. navIna mAtra hevAthI kaI vastu sArI thaI jatI nathI, jUnI vastu upara vikRti AvavI e paNa eka arthamAM navInIkaraNa ja che to e navIna-vikRtine mULa karatAM sArI kaI--rIte gaNI zakAya ? eTale vikRtine dUra karavI. saMzodhana karI mULa vAtane pragaTAvavI e paNa kharAba te nathI ja. vaidika dharmanI varNavyavasthA jUnI che. Aje te chinnabhinna thaI cUkI che paNa gAMdhIjIe tene navArUpe AvazyakatA pramANe goThavI, te te prAcIna hovAthI asatya kahI zakAze nahIM. IslAma dharmamAM vyAja na levAnuM vidhAna che. Aje kaI navArUpe te vAtane raju kare te prAcIna hovAnA kAraNe te asatya thaI jatI nathI! prAcIna je upayogI svarUpe navA saMsmaraNamAM rajU thAya to te paNa navIna ja che, parIkSatA : satya-darzana mATe bIjI vastu hovI joIe, te che parIkSatA. je vyakti niSpakSatA meLavI le che te parIkSA paNa sArI peThe karI zake che. parIkSAne artha che-satya, asatya ke sArA-narasAnI tapAsa karavI. paraMparAthI Avela satyanI kasoTI e ja che ke te dezakALa-pramANe kalyANakArI che ke nahIM ? parIkSake AvI parIkSA karavI joIe to ja tene satyadarzana thaI zake. amuka vastu pUrvajo mAnatA AvyA che ke parApUrvathI cAlI Ave che mATe te sAcI che, e satyadraSTAno javAba na zobhe ane na heI zake. parIkSaka mATe traNa vastuo jarUrI che -(1) vicAratA, (2) adInatA (3) pramANa jJAna. (1) vicAratA : koI paNa vastu upara zraddhA mATe jarUrI che. te mATe sAdI samajaNa ke buddhi cAlI zake. vidvattA hoya te vadhAre sAruM. vicAratA sAthe kharUM haiyuM heya te hita-ahita ke kalyANaakalyANane vadhAre spaSTatAthI samajI zakAya che. ' Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 225 (ra) adInatA: vicArakatA mATe moTo aMtarAya kusaMskArone che. te dUra thAya te vicAratA sahelAithI AvI zake che. enAM kAraNe ghaNIvAra dInatA AvI jAya che ane jo ko bhalA burAnI tapAsa karI zakatA nathI. teo dharma-zAstra deva, guru ane rUDhigata kriyAkAMDanI parIkSA karatA gabharAya che ke ApaNe A badhAM pUjanIyanI parIkSA karIe emAM emane avinaya thAya che. mATe je che te ja sAcuM che. aMte teo rUDhiAsa banI jAya che. keTalAka e dInatAne vinaya gaNatA hoya che; paNa vinaya ane dInatAmAM moTuM aMtara che. vinaya guNa che jyAre dInatA deza che, te khuzAmata tarapha vaLe che. pitAnA svArtha ke lAbha mATe dIna-loko dharma-zAstra va. nI khoTI vAtone paNa Teko ApatA hoya che, ethI rava. paravaMcanA thAya che, kharI vAta te e che ke koI zAstra, dharma, deva; guru vagerenI parIkSA karavAthI koIne avinaya ke abhakti thatAM nathI. parIkSA pAMca prakAranI hoya che - (1) guru parIkSA : jemAM guru parIkSakanA sthAne hoya che. (2) da-parIkSA : be vidvAna ke pahelavAnane jyAM vivAda ke kustI thAya che ane zreSThatA vijetAnI jAherAta thAya che. (3) AlocanA parIkSA H koInI paNa samAlocanA karavI; emAM samAlocaka kRtikAra karatAM zreSTha hoya, te jarUrI nathI. (4) upa-parIkSA : koI graMtha ke zAstrane bIjAthI meLavavA agara dAkhalAne javAba, Apela javAba sAthe meLavavo. emAM pratyakSa koinuM apamAna thatuM nathI. 15 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 (5) vinaya-parIkSA : A parIkSAmAM parIkSaya vastu ke vyakti prati bahumAna rAkhIne ziSTAcAranI sAthe, manavacana kAyAnA vinaya sAthe parIkSaka parIkSA kare che. jemake parIkSaka kahezeH ApanI vAta sAcI haze, paNa mane haju gaLe UtarI nathI, huM samajavAno prayAsa karI rahyo chuM. athavA ema kaheze ke tamArI vastuno upayoga agAu hato. hamaNuM nathI eTale ke te yuga bAhya thaI gaI che. tenI pUrvaprakAritAne lIdhe huM savinaya tenA pati kRtajJa rahIza. A pramANe parIkSAo karavAthI dharma-zAstra, guru ke deva nI azAtanA thatI nathI; jijJAsA bhAve pUchavuM e paNa parIkSakatAne eka pakAra che, (3) pramANa jJAna : parIkSakanA mATe pramANe jJAnanI ghaNuM jarUra che. kayA pramANane kyAM ane keTaluM mahatva ApavuM joIe enuM yarthAtha-jJAna na hovAthI mANasamAM parIkSakatA AvatI nathI. jemake zAstrapramANuM Avazyaka ane upayogI chatAM dareka bAbatamAM zastri-pramANa upayogI thatuM nathI; kAraNa ke zAstra judAM judAM che. eka vAtanuM alaga alaga vidhAna paNa jayAM jovA maLe tyAM kayuM zAstra pramANa mAnavuM kayuM apramANa? e prazna thaze. eTale zAstrano upayoga kevaLa, ene mahApuruSonA anubhavanA sAkSI tarIke gaNI tenAthI AgaLa dhapavA pUratuM karavAmAM Ave eTale sudhI ThIka che, paNa mAtra tene ja satya-darzananuM sAdhana mAnI na zakAya. zAstranuM sthAna nyAyAlayanA sAkSI jevuM che, te te nyAya toLavA mATe pramANa manAya ane na paNa manAya; evuM ja zAnuM che; kAraNa ke sAkSIo paraspara virodhI hoI zake. eTale te ane te pitAne viveka rAkhI satyAsatyane nirNaya kara joIe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAstra vAta ne pramANa mAnatI vakhate traNa vastuo jevI jarUrI che:-(1) te bIjA koI prabaLa pramANa vatI khaMDita na thatI hoya, (2) deza kALa paristhiti pramANe saMbhavita jaNAya, (3) te ahitakara na hoya. mAtra kalpanA atizayokti ke camatkAranI vAto zAstramAM lakhI heya to tyAM A traNe vastuo vaDe tapAsa karavI joIe! - pratyakSane upayoga paNa pramANamAM sApekSa rIte ja kare joIe. sUrya ane caMdra ApaNane eka sarakhA lAge che paNa tenA dUrapaNunA kAraNe caMdramA karatAM sUraja anekagaNuM maTe che. padArthonA nizcita kArya-kAraNa saMbadhanuM jJAna tarka kahevAya che eno paNa khUba upayoga che. sAdhana vaDe sAdhyanuM jJAna thavuM te anumAna che; ene paNa pramANa jJAnamAM upayoga che. khoTI taka pramANa na mAnI zakAya. tarka sAthe zraddhA ane hitabuddhi hevI joIe; mAtra yuktiothI beTI vastune sAcI siddha karavAnI vAta tarka nathI, takabhAsa che. kaha5nA, bhAvanA, saMbhAvanA, Teva ane mAnyatA e badhI vAte aMge viveka karavo joIe, A pramANe parIkSakatA AvavAthI mAnava potAnA jIvanamAM satyanAM darzana karI zake che. samanvaya zIlatA : A paNa satyadarzana mATe jarUrI che. niSpakSatA ane parIkSakatA vaDe satyadarzananI sAmagrI maLavA chatAM, te sAmagrIne tyAM sudhI barAbara upayoga thaI zakato nathI jyAM sudhI samanvayazIlatA na Ave. makAna banAvavAnI badhI sAmagrI paDI che, paNa kaI jagyAe kone, keTale upayoga che? tenuM yathAvasthita jJAna na heya te makAna sarakhuM banI zakaze nahIM. evuM ja satya sAmagrInuM che. kone, kayAM ane keTalA pramANasara upayoga karavo evuM jJAna na hoya te satyajJAna-sAmagrI saphaLa thaI zake nahIM. tema ja satya kalyANakArI thaI zake nahIM, samanvaya satyAMzane ucita mAtrAmAM meLavIne kalyANakArI satya taiyAra karI de che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 paNuM, sAcI jUThI vAtone bheLavI devI enuM nAma samavaya nathI; te te samanvayAbhAsa ja che. enA mATe sAdhAraNa rUpa ane paristhiti vizeSa, bannene vicAra karavo joIe. ghaNuM vastuo sAmAnya rIte kalyANakArI hoya che ane upayoga karatI vakhate paNa kalyANakArI hoya te te ubhaya kalyANakArI satya samanvaya kahevAya. dA. ta. maitrI kalyANakArI che paNa jo koI evI duSTa vyaktinI maitrI karatAM nukazAna thAya te te kalyANakArI nahIM gaNAya; ahIM maitrI karavI e sAmAnya satya cheduSTa sAthenI maitrI akalyANakara laI ne nukazAnakAraka che. sajajananI maitrI Ubhaya kalyANakArI che. evI rIte sAmAnya satyamAM koI kharAba che; paNa kaI zIlavatI strI upara duSTajana baLAtkAra karavA taiyAra thAya tyAre krodha AvI javo; te sAmAnya (saMpUrNa) satya nathI; paNa avasara satya to cheja. tene avasara samanvaya kahI zakAya. je je rUpe satya che tene te rUpe samanvaya na karatAM bIjA rUpe samanvaya kare e mithyAsamanvaya che. paNa sahuthI kharAba vAta te e che ke sAmAnya rUpe paNa je vastu satya nathI ane avasare paNa satya nathI; tene samanvaya kare te tadana barAbara nathI. jema varNabheda, raMgabheda, jAtipati ke nAtajAtanA bhede karavA te sAmAnyarUpe hitakara nathI, temaja vizeSarUpe paNa hitakara nathI. ghaNIvAra mAtrA-pramANe samanvaya thAya che. amuka vastu amuka mAtrA sudhI sArI hoya che, paNa vadhAre mAtrAmAM levAthI te nukazAnakAraka nIvaDe che. Ama paristhitine vicAra karIne samanvaya karavo paristhiti samanvaya che. enA vagara etihAsika ghaTanA ke tane yathArtharUpe jANI zakAya nahIM. jyAre je dezamAM anAja pedA nahotuM thatuM tyAM loko mAMsAhAra karatA te te deza-kALanI paristhitivaza anivArya AveSTarUpe kSamya mAnI zakAya. paNa Aje jyAM anAja pedA thaI zake che tyAre tyAM mAMsAhAra kare gya ke satya na ja gaNI zakAya. eka yuganuM satya, bIjA yuga mATe paNa satya che ema mAnavuM ajJAna che, satyanI kaseTIe je dareka yuge Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 229 kharUM kare tene ja satya mAnI zakAya. paristhiti-samanvayathI, anya yuganA satyanI niMdA, adhiLuM anukaraNa ke vartamAna yuganA satyanA vismaraNathI mAnava bacI zake che ane vyApaka satyanuM darzana karI zake che. kAvyomAM artha badalavA mATe alaMkAra, lakSaNa, vyaMjanA ane tAtparyA vRttino upayoga karavAmAM Ave che. koSamAM eka zabdanA aneka artho batAvelA heI anekakArya zabdone prayoga karavAmAM Ave che. kahyuM che "zakitagraha vyAkaraNepamAnakozADapta vAkayAdu vyavahArata" koI paNa zabdanuM arthagrahaNa vyAkaraNa, upamAna, kaSa, Apta vAkya, prasaMga ane vahevArathI thAya che. Ama zabdano prasaMga, prakaraNa temaja artha saMgata artha karavo ene zabda-samanvaya kahevAmAM Ave che. A zabda samaya traNa prakAra che. sayukitaka, ayuktika ane atyukitaka. sayuktika zabda samanvaya tene kahevAmAM Ave che ke jyAM zabdane artha yukita-tarka vagerene kAraNe badala barAbara gaNAya che. jemake paigaMbara ke masIhA zabdane artha lagabhaga tIrtha kara-avatAranA arthamAM vaparAya che. evA ja arthamAM Izvara, goDa, khudA, paramAtmA paNa vaparAya che. tyAre khudA eTale Izvara e samanvaya karo sayukitaka gaNAze...evI ja rIte lakSaNa ke tAtparyA vRttithI zabdane yukitasaMgata artha karavo e paNa sayutika ja che. jemake "amUka mANase navI duniyA banAvI !" ahIM navI duniyA eTale pRthvI-graha vagere nahIM paNa na-samAja Ubhe karyo e anivArya ane sayukitaka che. ayukitaka zabda samanvayamAM zabdane artha badalavo, yukitasaMgata na hoya paNa temAMthI kAM te e artha vyaMjanA vRttithI dhvanita thato heya, athavA paristhiti pramANe e artha badale yogya jaNAto hoya, tyAre bhaleSa rUpaka vagere ghaTAvIne artha badala paDe che. jemake "kurbAna ke balidAna "ne artha kevaLa pazune mAravA e nathI; paNa mana ane iMdriyone mAravAM e paNa che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 * atyutika zabda samanvayamAM yukitathI alaga, upamA vagere vaDe zabdano artha badalavAmAM Ave che. jemake "jUnA jamAnAmAM Arya loko agninI upAsanA karatA hatA." ahIM agnine artha dhyAna tarIke ghaTAvI zakAya che. jema agni kacarAne bALI nAkhe che tema dhyAna paNa Atma-maLane bALI nAkhe che. eTale ahIM agnine artha dhyAna kara, e atyuktika zabda samanvaya gaNAze. A rIte nipakSatA, parIkSaktA, samanvayazIlatA e traNe tatta jIvanamAM Ave to satyanAM darzana thaI zake. paNa ahIM vyApaka satyanAM darzana mATe saMgaThane ane saMgaThita baLe sAthe ene anubaMdha hovo joIe; nahIM te te kevaLa vyakitagata raheze ane vyApaka thaI zakaze nahIM. carcA-vicAraNuM zrI. puMjAbhAIe carcAne prAraMbha karatAM kahyuM: "huM mAnuM eja satya" ene badale "vyApaka heya te satya" athavA "satya hoya teja sAruM ane mArUM" evA vicAro phelAvA joIe. koI kALe kaI paristhitine anusarI ne amUka maryAdAo svIkArAI haze; tene dharma manAyo haze; paNa pachI ene na mAnanAra ne nAstika, kAphira vagere kahevAthI nukazAna ja thayuM che ema ItihAsanA pAne sAbita thAya che. paNa have dravya-kSetra-kALa-bhAvane samajIne parivartana karyA vagara chUTako nathI. jemake eka dezamAM eka prAMtamAM hiMduomAM kAkAI bhAbhAI saMtAne vacce lagna thatAM nathI, tyAre bIjA prAMtamAM tene ja ucca gaNavAmAM Ave che. musalamAnemAM kAkAnI dIkarI ke jene hiMdu bena gaNe che, tene paraNavAno rivAja che. dakSiNamAM moTA bhAge bahena-dIkarI mATe mAmo ja pahelI pasaMdagI ane yogya gaNAya che. RSabhadevanA samaye bhAI-bahenanAM lagana thatAM have te nathI thatAM. Ama vyApaka Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Surat www.umaragyanbhandar.com Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 231 satyanI kaseTIe dareka vAtane kasIne lokakalyANa ane sArvakAlika tathA sArvatrika hitavALI vAtane ja satyarUpe svIkAravI joIe. aspRzyatAne kyAMye dharmamAM ullekha nathI, chatAM e pracalita thaI che. to ene vyApaka satya na mAnI zakAya. Aje te varNavAdane koI artha nathI. jenAthI vyakti samAja ane samaSTinuM hita thAya te vicAra ja vyApaka satya che. enI sAthe vizvavahevArane tALo meLavI le; eja rIte vyApaka satyanA darzanane anubhava vadhI zake. zrI devajIbhAI: "mArA mate satya e to so TacanuM senuM ja che. tenI game teTalI kasoTI thAya te paNa te tenuM ja nIvaDavuM joIe. AvuM mAnanArA loko paNa sAMpradAyikatA ke nAtajAtanA bhramathI pIDAtA rahe che, te khoTuM che. eTale tene phagAvI, jarUra paDe te "ekale jAne " jema satyanA mArge javuM joIe, to zraddhA ane saraLatAnA kAraNe ane tenI pachavADe cAlyA Avaze. zrI. mATaliyA : "badhAja dharmomAM satya e agatyanuM pAsuM che. koI bhakta kavie kharuM kahyuM che - "satya nahIM te dharmaja zAne? eja satyane vyApakarUpe jovA mATe syAdavAda eka zailI che. sAMkhya, yoga, bhakti, devAsura yuddha, triguNAtItapaNuM, sthitaprajJapaNuM vagere eja zailInuM pratiprAdana kare che. svAduvAde eka vastune aneka pAsAMthI jovAnI draSTi ApI! eka izvara, anekarUpe carcAya che; te draSTie ekezvaravAda, nirIzvaravAda, niNa, saguNa vagere dareka biMduone samajavAne avakAza Ape che. A vAta upaniSadanA sArarUpa gItAmAM bharI che. satya sarvatra eka svarUpe hoya che. gAMdhIjIne teja tattva vaiSNava dharmamAMthI maLyuM ane pU. saMtabAlajIne jena AgAmAMthI zrImada rAjacaMdramAM paNa jaina-vaiSaNava banene samanvaya dekhAya che. evI ja rIte pU. mahArAja zrI saMtabAlajIne vinaya, viveka, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 sabhyatA, sadAcAra evAM che to metika bhUmikAnA pAyA rUpa che; te islAma, jastI ane khristI dharmamAM paNa dekhAya che. mahArAjazrIne je vAta jana dharmamAM dekhAya che, te ja vAta vizALa arthamAM gAMdhIjIne hiMdu dharmamAM dekhAya che. hiMdu dharmamAM vaidika paraMparA mukhyapaNe kharI, paNa avAMtararUpe zAkta, bauddha, jaina, IslAma, khrista ane jarathustI dharmanI vAta paNa samAI gaI che. tyAre jaina dharmamAM syAdavAda zailI badhA daSTibiMduone te pAsAM pramANe samajavAnuM kahe ja che. Ama tAtvika samAnatA pedA thAya che. eTale gAMdhIjI je vizALa arthamAM hiMdu dharmane vizva-dharma kahe che, tevI ja rIte vizALa arthamAM mahArAja zrI jaina dharmane vizva-dharma kahe che. te bannemAM tAttvika phera nathI. jaina dharmanuM mULa tatva muhapati ke mUrti pUjAmAM nathI, ke nathI kevaLa savastratA ke nirvastratAmAM; ema mahArAja zrI spaSTa kahe che. have vinobAjInuM nirUpaNa ane mahArAjazrInuM nirUpaNu joIe, te temAM paNa tatvanI daSTie pharaka nahIM lAge. mahArAjazrI satyane guNarUpe jovAnuM kahe che. vinobAjI tene tasvarUpe jovAnuM kahe che. tyAre mahArAjazrI jaina dharmamAMthI anekAntanA guNane tArave che. te vinobAjI vedAMtamAM ucharelA hAIne "eka sa vijhA bahudhA vadaMti" rUpe tattvane rajU kare che, temAM cInanA tAo dharma ke hiMdanA judA judA dharmonAM to, athavA siddha-buddha, vinAyaka, rAma ane kRSNa badhAyane samAveza thaI jAya che. TuMkamAM samagra tatva saravALe eka ja IzvararUpe che. tevA vedAMtane temaNe AjanI vyApaka vyAsapITha upara uddabodha karyo. tyAre jaina-tattvajJAna kahe che ke prathama bhAvAtmaka ektAne bhale prAraMbhamAM pAyA rUpe lo, paraMtu e pAyAnI ekatAvALI vAta jIvanamAM AcaravA mATe mAtra vyaktigata vratabaddhatAthI nahIM cAle; samAja mata vratabaddhatA joI che. AvI samAjagata vratabaddhatAnI vAta gAMdhIjIe Azramane alagapaNuM ApIne mUkI. pU. saMtabAlajI Ama janatAnAM naitikasaMgaThane banAvI gherathI mAMDIne deza sudhI e vratabaddhatAne Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 233 mUkI rahyA che. bhAlanaLa kAMThA kSetranA ke banAsa kAMThAnA athavA gUja rAtanA amUka amUka vistAronA kheDUto ane zramajIvIo atyAre jAtinAM mUlya, potAnA nAnA-moTA prasaMgamAM vicArI rahyA hoya ane AcarI rahyA hoya tyAre saMsthAo dvArA ghaDavAthIja sAmAjIka jIvananuM cAritrya dhaDatara thAya che ane te kevI jhaDapathI thAya che, tene spaSTapaNe khyAla AvI rahe che. ene eka artha e thayo ke yugapurUSoe ane dharma saMsthApakoe je tatvajJAna ApyuM eno AcAra gAMdhIjIe je samAjagata karAvya; te paraMparAne saMtabAlajI AgaLa dhapAvI rahyA che. bIjI tarapha vedAMtanA tattvajJAnane vinebAjI Adhunika vijJAnayuganA DhALamAM tatvanI rIte mUkI rahyA che. saMtabAlajI brahmacaryanAM navAM mUlyomAM, kaDaka saMyamamAM paNa strI-purUSanA pUrapaNAnI vAta sAthe mIThAza umeravAnuM kahe che tema vinebAjI paNa brahmacArI thaIne mIThAza rAkhavI joIe e Agraha sevI rahyA che. banne satya, aparigraha vagere upara temaja saMyamI jIvana upara bhAra ApI rahyA che. Ama vizva vAtsalya ane sarvodaya vacce paribhASAnA thoDAka phera sivAya kaMI paNa nathIAma upAsakone bannee je sAdhanA ApI che temAM koI taka nathI. saMtabAlajI sAmAjika upAsanAnA guNa tarIke satya, prema ane nyAyane gaNAve che, tyAre vinebAjI tene satya, prema ane karUNuM kahe che. TuMkamAM dayA karanAra ane dayA yAcanArano bheda na karatAM, mahArAjazrI atyAranI samAjakSA joI vahevAru mArga batAve che. eTale mahArAjazrIe. gAMdhIjInI sAmudAyika ahiMsA ane satyAgraha zAstrane lavAda, nyAya, ane zuddhi prayoga vaDe saMgaThana vaDe vikasAvyAM che. e A yuga mATenI temanI meTI bheTa che. nyAya mATe vaidika dharmamAM, rAme jAte yuddha karyAnuM ane zrIkRSNa arjunane preryAnuM samarthana che. temAM jana ane bauddhadharmanI jhINI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat WWW.umaragyanbhandar.com Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahisA bhaLI ane gAMdhIjIe sAmudAyika ahiMsAnI zakti jagatane batAvI, tenA saMdarbhamAM mahArAjazrIe zuddhikaryoga Apyo che. Aje vinebAjI ane saMtabAlajInI sAmudAyika upAsanAmAM satya ane prema samAna che. bAkI karuNA sAthe nyAya ke nyAya sAthe karUNuM joDAvAthI te vadhAre spaSTa darzana thaze. e darzanane kema sAmudAyika banAvavuM te ja vicAravAnuM rahe che." pU. daMDIsvAmI : "vedAMtIo avyakata satyane "asti" bhAti" ane "priya ' rUpe kahe che te vaiSNavo tene "sat cit AnaMda" rUpe kahe che. A satyanuM mAkhaNa e jJAna. jema dUdha ane mAkhaNa baneye satya, tema eka arthamAM satya anubhavAya te jJAna ane jJAna anubhavAya te satya. bIjI rIte satyane pratyakSa anubhava ahiMsAdhAra ja thaI zake. eka arthamAM sva-para kalyANa sadhAya te ja satya ane te ja ahiMsA. ahiMsA nArAyaNI che te satya e nArAyaNa che. satya jo bhagavAna chete ahiMsA bhagavatImAtA che. TuMkamAM avyakta satyane, vyakata banAvavA mATe ahiMsA sivAya Aro nathI. e daSTie jaina dharmanA svAvAda tarapha dhyAna gayA vagara rahetuM ja nathI. vyApaka satyano vahevAra banAvavAmAM syAdvAdazailI, e jainadharmanI jagatane maLelI moTAmAM moTI bheTa che." ( 18-1-61 ) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com