________________
૧૪૪
મનુષ્યને હદય છે, આકાંક્ષા છે ત્યાં સુધી ઈશ્વર કે આત્માને માન્યા વગર ચાલશે નહીં. સુખના શાશ્વતપણે માટે અને દુઃખમાં હૈયાધારણ માટે તેને કોઈ અગમ્ય પ્રેરણાની જરૂર પડવાની છે, એટલું જ નહીં, આજના સંઘર્ષમાં કે જીવન વિકાસમાં કોઈને કોઈ મહાન આત્માના માર્ગદર્શનની પણ એટલી જ જરૂર પડવાની છે. કદાચ તેની કલ્પના કરવામાં અલગ-અલગ માપદડે પિતપતાના હોઈ શકે પણ ઈશ્વરની ક૯૫ના વગર ધર્મમય સમાજ ચાલશે; એ નિરર્થક થશે.
તે છતાં આ ઈશ્વર કે ઈશ્વરના પ્રતિનિધિના નામે જગતમાં જે અનિષ્ટ પ્રસરાયાં છે તેના કારણે “ઈશ્વરને અફીણની ગોળીનું બિરૂદ પણું મળ્યું છે. ત્યાં પણ કંઈક વિવેક થઈ શકે છે કે અફીણને ઓષધ તરીકે વાપરીએ તે તે જીવનદાયક છે. જ્યારે તેને નશા તરીકે ઉપયોગ થાય છે તે જીવનનાશક છે.
ખરી રીતે તે ઈશ્વરની કલ્પના પાછળ ભાવના, ભક્તિ અને નિષ્ઠા હોવાં જોઈએ. તેનાથી મળનારી શાંતિ અને પ્રસન્નતાની મનને ભૂખ છે એટલે એ કહ૫ના બને તેટલી શુદ્ધ, સરસ અને ઉદાન હેવી જોઈએ. સદાચારની પ્રધાનતા હોવી જોઈએ. દયા, સત્ય, વૈર્ય, નિર્ભયતા, ઉદારતા, નિશ્ચિતતા વગેરે સહજભાવે હોવાં જોઈએ. કેવળ માનવ જ નહીં સમષ્ટિના બધા જીવો પ્રતિ વાત્સલ્ય હોવું જોઈએ. જગત.કલ્યાણ માટે ઝંખના, ખેવના અને સમર્પણ હોવાં જોઈએ. તેમાં મૂઢતા, શંકા કે ખોટી ખટપટે હેવી ન જોઈએ. ઇશ્વરવાદની કલ્પનાના લાભ
આમ વિવેકપૂર્વક ઈશ્વરવાદની કલ્પનાથી નીચેના ગુણો કે લાભો સ્પષ્ટ દેખાશે –(૧) શ્રદ્ધા, (૨) પાપભીરુતા, (૩) સમર્પણુતા, (૪) નિરહંકારિતા, (૫) ઈશ્વરસાક્ષિતા, (૬) દુઃખમાં આશ્વાસન, વૈર્ય અને નચિંતતા, (૭) નિર્ભયતા અને (૮) પ્રાણીમાત્ર પ્રત્યે આત્મીયતા.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
