________________
૧૪૩
બાટાએલો આત્મા તે બદ્ધ ઇશ્વર છે. તેનામાં કર્મ કરવા અને ભોગવવાની, ઓછા કરવાની કે વધારે કરવાની શક્તિ છે. તેથી ગીતામાં કહ્યું છે:
इश्वरः सर्वभूतानां हृदेशेऽर्जुन निष्ठति भ्रामयन सर्वभूतानि यंत्रारुढानि माथवा उद्धरे दात्मनाऽऽस्मानं मात्मानम वसादयेत आत्मेव ह्यात्मनो बन्धुरात्मैव रिपुरात्मने
–ઈશ્વર બધા પ્રાણીઓના હૃદયમાં વિરાજમાન છે. તે બધા પ્રાણને યંત્ર જેમ, વિવિધ નિમાં કર્મબહ કે માયાવૃત્ત હેવાના કારણે ભ્રમણ કરાવે છે. આત્મા વડે આત્માને ઉધાર પણ થાય છે અને પતન પણ થાય છે કારણ કે આત્મા આત્માને બંધુ છે અને સારુ પણ છે.
એ જ વાત જૈન શાસ્ત્રોએ આ પ્રમાણે ક્તી છે :अप्पा कत्ता विकत्ता य सुहाणय दहाणय अप्पा मित्तममित्तंच दुपहिओ सुपहिओ
–આત્મા સુખ અને દુઃખનો કર્તા અને એકતા છે. આત્મા ખાત્માને મિત્ર છે અને તે જ રીતે શાનું પણ છે. તે સુપ્રત કે. દુષ્પત્તિને પોતે જ કરનારો છે, કMeળનો બેકતા જીવ પડે છે એ તે સ્વાનુભવની વાત છે. મર ખાને તેનું મેં બળવાનું જ છે, ઝેર પશે તે તેનું ફળ મળવાનું જ છે. એવી જ રીતે કર્મોમાં એવી શક્તિ છે કે તીવ્ર, મંદ કે મધ્યમ જે બાવે તે બંધાયા હોય, તે પ્રમાણે તેનું તેઓ ફળ આપશે. પણ આ કર્મોને ઓછાવત્તા કરવાની શકિત તે આત્મામાં છે. એટલે ઇશ્વરની અવગણના થઈ શકતી નથી. શું ઈશ્વર જરૂરી નથી?
કદાચ કેઇ એમ સાબિત કરે કે ઈશ્વર નથી; તે છતાં ત્યાં સુધી
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
