________________
૧૩૧
હોતું નથી તેઓ નાસ્તિકતાના પંથે આગળ ધપે છે. અને બીજાઓને પણ નાસ્તિતા તરફ જવા પ્રેરે છે; પણ જેઓ આલોક કે પરલેકને માનતા નથી અને સ્વચ્છેદ વિચારે છે તેઓ નાસ્તિક જ છે. બન્ને તરફ ઠેઠ છેવાડે બેસીને જોવાની રીતથી દર્શન વિશુદ્ધ થતું નથી. એટલે સત્યને વિવેકની કસોટીએ કસીને જીવન-દર્શનને સ્પષ્ટ કરીએ એમાં જ સાર્થકતા છે.
ચર્ચા-વિચારણું પૂ. દંડી સ્વામીએ ચર્ચાને આરંભ કરતાં કહ્યું : કપિલ અને મીમાંસક ઈશ્વરવાદી ન હોવા છતાં વેદવાદી હેઇને તેઓ આસ્તિક કહેવાયા. ગદર્શનમાં પુનર્જન્મને માને તે બધાંને “આસ્તિક” માનવામાં આવ્યા છે. પુનર્જન્મને વિશાળ અર્થ લઈએ તે સારા-માઠાં કર્મોનાં ફળમાં જે માને તે આસ્તિક મનાય. આજની ભાષામાં મૂકીએ તો આશાવાદી તે આસ્તિક અને નિરાશાવાદી તે નાસ્તિક. ખરી રીતે તે જેવું છે તેવું કહે તે આસ્તિક કહેવાય. તેની ઉપર “પોતે જે માન્યું તે જ સાચું ” એ આધારે જેન, બૌદ્ધને ખોટા પાડવા જતાં વૈદિકામાં પણ પરસ્પર વિરોધી કેટલા બધા ફાંટા પડી ગયા છે ? વૈદિક ધર્મમાંથી નહીં, નહીં તોયે પાંચસો ફટા નીકળ્યા છે. જે સમન્વયની સત્યબુદ્ધિ ન હોય તો સ્પષ્ટ દર્શન થવું મુશ્કેલ છે.”
શ્રી. પૂજાભાઈ: “વિશ્વાસનું નામ આસ્તિકતા ! શંકરાચાર્યના મનમાં પ્રશ્ન થયો “હું કોણ?” અને તેમણે એના ઉપર વિશ્વાસ કરીને અને ખોટો અહંકાર તો ! આમ જે આત્મવિશ્વાસુ તે આસ્તિક છે. ઘણીવાર બહારથી નાસ્તિક લાગતા લોકો અંદરથી સંપૂર્ણપણે આરિતક હોય છે. જેમકે પંડિત જવાહલાલ નેહરૂ ધર્મના તને વિજ્ઞાનની કસોટીએ કસાયેલાં નહીં જોઈને નહીં માને પણ તેમનાથી વધારે કહે આત્મવાદી, શાંતિવાદી કે માનવતાવાદી આસ્તિક છે?
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
