________________
દાવે હેય છે. આ દાવો કરનારાઓને માત્ર પિતાના ઉદ્ધારની ચિંતા હોતી નથી; બીજાના ઉદ્ધારની ચિંતા હોય છે. તે માટે જરૂર પડે દરેક સારાં-નરસાં સાધને કામમાં લેવામાં આવે છે. પ્રચાર, પ્રલોભનથી માંડીને બળાત્કાર; લડાઈ સુધીનો આશ્રય લેવામાં આવે છે. તેથી જેટલી જેહાદે પિકારવામાં આવે છે તે આ પ્રતિનિધિઓના નામે જ થાય છે.
આ બધા પ્રપ અને ઝઘડાઓમાંથી મુક્ત કરવા માટે બૌદ્ધ ધર્મો ૧૦ અધ્યાકૃત વસ્તુઓમાં ઈશ્વરતવને પણ અભ્યાકૃત કહ્યું છે. ભગવાન બુદ્ધે ઈશ્વર અંગે તેમના શિષ્યના જવાબમાં કહ્યું : “કોઈ માણસને તીર વાગ્યું હોય તે તમે પહેલાં તીર કાઢીને સારવાર કરશે કે તીર અંગે પ્રશ્નો કરશો? તીર ક્યાંથી આવ્યું? કોણે બનાવ્યું છે શેનું બન્યું?”
એના ઉત્તર રૂપે એક જ વાત આવશે કે સાધકે તીર કાઢી સારવાર કરવી જોઈએ. તેવી જ રીતે પરમાત્મા રૂપી તત્વ વિષે પૂછવા કરતાં આજે જગતને જે દુ:ખનું તીર વાગ્યું છે તેને કાઢવું જોઈશે. તેને જગતની સેવા કરી દુઃખ મટાડવા મથવું પડશે. તે બુદ્ધ થશે એટલે પોતાની મેળે જ તેને ઈશ્વરનું જ્ઞાન થઈ જશે પછી ઈશ્વર અંગે કોઈ શંકા તેને નહીં રહે. જેનદષ્ટિએ ઈશ્વર :
પણ, જૈનધર્મે એ પ્રશ્નને બીજી રીતે છો છે. ત્યાં લાગ્યું કે વહેવારમાં આગળ વધવા માટે અવલંબનની જરૂર છે. એટલે તેને મૂકી દેવાથી કામ નહીં ચાલે. તેણે નિશ્ચયનયની દષ્ટિએ બધા આત્માઓને વેદાંતની જેમ સમાન માન્યા છે. તે રીતે બધા આત્મા શુદ્ધ ચૈતન્ય સ્વરૂપ છે. તેની ઉપર કમના આવરણો આવી ગયાં છે. તે જેમ કર થતાં જશે તેમ શુદ્ધ સ્વરૂપે પ્રગટ થશે. એટલે જ “અપ્પા સે પરમપા” આત્મા એ જ પરમાત્મા છે તેમ કહેવામાં આવ્યું છે. એટલે જ
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
