________________
જે લોકો પોતાના ધર્મવાળાને ધર્મ પરિવર્તન કરવા માટે લાચાર કરે છે, તે પણ ધર્મ-મતા છે અને તેઓ એને છોડે તો એ સાચી ધામ -સેવા ગણાશે.
ધર્મ અને પરલોક :
કેટલાક લોકો ધમને માત્ર પરલોકની વસ્તુ માને છે તે પણ બરાબર નથી. એક ડોશીમા હતા. તેઓ ધર્મક્રિયાઓ ખૂબ કરતા પણ જીવન-વહેવારમાં વહુ-દીકરીઓ બધા સાથે કંકાશ કરતા. ખાવાપીવા અંગેને પણ તેમને સંયમ ન હતા. તેઓ પરલેક સુધારવા માટે આ જીવનને નરક જેવું બનાવીને રહેતા. જેમનો આ ભવ નથી સુધર્યો તેમનો પરભવ કેવી રીતે સુધરે? પણ ઘણું લોકો એમ માને છે કે ધર્મ ઉધારિયો છે, અહીં કરશું તો ત્યાં કામ આવશે. આ બેટી માન્યતા છે. જે આ જીવનમાં સત્ય અહિંસા વગેરેનું આચરણ કરે છે તેમને જ બીજા જીવનમાં સુખ મળે છે. માત્ર ધાર્મિક ક્રિયાકાંડે કરે અને તેનાથી ધર્મ પાળવાને મિથ્થા સંતોષ માની લે તે એ ધર્મમૂઢતા છે.
સાધુ-સાધ્વીઓ સુધ્ધામાં આવી ધર્મ–મૂઢતા ઘર ઘાલીને બેઠી હોય છે. સ્વામી રામતીર્થે એટલા માટે જ કહ્યું છે કે “નગદ ધર્મ જ જીવનને તારનારું હોય છે. તે આ જન્મે દરેક સ્થળે આચરી શકાય છે.” ધર્મ કેવળ ઉપાશ્રયમાં થાય અને બીજે ન થઈ શકે તે ધર્મ-મૂઢતા છે. ધર્મ તો સર્વકાળ ક્ષેત્ર ભાવે થઈ શકનારૂં સાર્વભૌમ તત્વ છે.
ધર્મ અને ક્રિયાકાંડ :
ક્રિયાકાંડમાં જ ધર્મને માની બેસો એ પણ એક પ્રકારની મૂઢતા છે. વેષ, તિલક, છાપા કે ક્રિયાકાંડમાં જ ધર્મ નથી. ધર્મને આચરવા માટે એ બધાં સાધને છે. સાધનને કોઈ સાધ માનીને બેસે તો તેને મૂલા જ
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
