________________
" આજના કેટલા વિદ્યાર્થીઓ આવી કાળજી રાખે છે? શિક્ષણ આજે સરકારના હાથમાં છે. ભારતને સ્વતંત્ર થયે પંદર વર્ષ થવા છતાં અંગ્રેજી પદ્ધતિ અને પાશ્ચાત્ય સંસ્કારોથી મુક્ત એ બન્યું નથી. ગાંધીજીએ તેમાંથી બચવા નઈ તાલીમપ્રણાલી આપી, પણ આજનું તંત્ર તેને અપનાવવા માંગતું નથી. અપવાદને બાદ કરીએ-વિશ્વભારતી, શિક્ષણ ભારતી, લેકભારતી કે એવાં ગુરુકુળો સિવાય બાકી શાળાઓનાં માળખાં એના એ જ ઢબનાં છે. આમાં પણ અપવાદે કયાંક સારા સંસ્કારો નજરે ચઢે છે. નાનાભાઈ ભટ્ટ જેવા કેળવણીકારો પણ છે. તે જ એક પ્રસંગ નીચે મુજબ છે.
દિલ્હીમાં એક માધ્યમિક સંસ્કૃત શાળાના શિક્ષક શ્રી અમરનાથજીના જીવનનો આ પ્રસંગ છે. તેમની પાસે એક ભાઈ “ પઢે આર બને !” નામનાં પુસ્તક અંગે સંમતિ લખાવવા આવ્યા. વાતવાતમાં ચારેયનું ઘડતર શી રીતે થાય?”
એના ઉપર ચર્ચા ચાલી. ત્યારે તેમણે એમ કહ્યું : “જે પોતે ઘડાય તે જ વિદ્યાર્થીમાં ચારિત્રનું ઘડતર કરી શકે છે!” ' આ અંગે પિતાનો અનુભવ કહી સંભળાવતાં તેમણે કહ્યું: “હું એક વખત મુખ્ય શિક્ષક હતો. એકવાર એક શિક્ષણ-સભામાથી પાછા ફરતા હતા ત્યારે રસ્તામાં નિશાળની બાજુ વાળી સડક ઉપર મેં એક આઠમા ધોરણના વિદ્યાર્થીને ચેરીછૂપીથી સિગરેટ પીતે જોયે. તેને કોઈ જોઈ ન જાય તે માટે તે વારંવાર પિતાની ગરદન ઊંચી કરીને જોઈ લેતો હતો.”
“મને આશ્ચર્ય થયું. મારો વિદ્યાર્થી અને સિગરેટ પીએ? બીજી બાજુ મનમાં એ વાત ખૂંચતી હતી કે હું પોતે સિગરેટનો વ્યસની હતા. પછી તે વિદ્યાર્થીને કઈ રીતે કહું? પચ્ચીસ વરસથી મારામાં પણ એ અદી પ્રવેશી ચૂકી હતી.
મનોમંથન અંતે નક્કી કર્યું કે મારે વૃંદાવન જવું અને ત્યાં
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
