________________
૧૬૪
આલોચક રસ આપે છે. એવી જ રીતે મનની, જીભની અને અન્ય ઈકિયેની અનેક સૂક્ષ્મ શક્તિઓ છે. આ શક્તિઓને લઈને બહારના આંદોલનોનો ખ્યાલ આવી શકે છે.
આજે માનવજાતને ડગમગ કરાવનાર કામ-ક્રોધથી મુક્ત કરવા અને આ આખુંચે માનવને સર્વસુલભ કરાવવા, આધ્યાત્મિકતા ધર્મ અને યોગને તાળો મેળવવો પડશે. વાસનામત આત્મા એ અનાસકત કર્મનું સાધન છે. આમ વિચારીએ તો શ્રી નાનાભાઇની યોગસાધના અધૂરી રહી. તેમ ન થાય અને તેમની પાસે કે એવાં જે કાઈ નરનારી હોય તેમની પાસે યોગને જે કંઈ મસાલે હેય તેને મેળવી સર્વસામાન્ય બનાવવા માંડે તે જરૂરી છે.
જૈન તત્વજ્ઞાનમાં ગ; સહજાગ રૂપે છે. ત્યાં જે કે યમ, નિયમ વગેરે પારિભાષિક શબ્દ નથી આવતા પણ સામાયિક વગેરે આવે જ છે. જે આજનું વિજ્ઞાન રોકેટ વગેરે બનાવી શકે છે તે ચૈતન્ય વેગ સામુદાયિક ઢબે સાધી, એટમ વગેરેની સામે જનતા અહિંસક રીતે ટકી શકે અને લડાઈ માત્ર ટાળી શકે એમાં નવાઈ શી છે?”
શ્રી દેવજીભાઈ : “મારા મતે તે સમર્થ યોગી કે યુગપુરૂષ એ છે જે ગમે તેવી કપરી સ્થિતિમાં પણ મનને અડગ અને સ્થિર રાખે. તેમ જ જગતની સુસંસ્થાઓને યોગ્ય સ્થાને રાખી કાર્ય કરે અને કરાવે જેથી જગત ઉપર અજોડ અસર થાય. આજે કષાયો અને રાગદ્વેષને દુર કરે તેને જ સાચે યોગ કહેવો પડશે. વ્યક્તિ અને સમાજનાં કામ-ક્રોધ વગેરે ઓછાં થાય તે વ્યવસ્થામાં લાગી જવું એ જ સાચી યોગસાધના છે.
શ્રી. પૂંજાભાઈ: “મારા નમ્ર મતે આજનો યુગ એટલે વિશ્વને વિચાર કરી આચાર ગોઠવવાને છે. તેને અમલમાં મૂકવા માટે (૧) સહયોગ (૨) પ્રયોગ (૩) ઉદ્યોગ અને (૪) ઉપયોગ. આ ચાર અંગેની જરૂર પડે છે. એક કાળે ચિત્તવૃત્તિ નિરાધ માટે એકાંતમાં
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
