________________
૧૧૭
કચ્છના જૂના ચીલાએ ચાલ્યાં. પરિણામે આજે પેન્શન ઉપર ઉતરવા સમયે છતી સંપત્તિએ બને દુઃખી છે.
આગળ મા-બાપ પ્રેરક બનતાં; પતિ-પત્ની સાદાઈથી રહી સ્નેહ-સેવાના સંસ્કાર બાળકોમાં રેડતાં. તેથી સંતાને પૂરક બનતાં. તે વખતે શ્રદ્ધા વધારે, તક છે, પણ આજના વિજ્ઞાનયુગમાં તે વાત ઉલટી થઈ છે. તેથી મૂળતત્વોને ચુસ્ત રહીને, ધર્મ-વિદિત દરેક રિવાજેમાં શ્રધ્ધા ઉત્પન્ન થાય તેવું મૂઢતારહિત વાતાવરણ ખડું કરવું પડશે.” - શ્રી પૂજાભાઈ: “આજના ઘણાખરા લોક– રિવાજે પાછળ જેમ ઈતિહાસ હોય છે તેમ ઘણીવાર તુક્કાઓ પણ હોય છે. જાડેજા રાજપૂતોમાં ખાંડા મોકલવાનો રિવાજ હતો; કારણ કે મુસલમાનો તે વખતે કન્યાઓનું અપહરણ કરતા. પણ, આજે તેની જરૂર નથી. તેનું કારણ ઈતિહાસ–પ્રધાન છે પણ ઘણી ક્રિયાઓ તુક્કા રૂપે જ શરૂ થાય છે. દૂધરેજ મંદિરના મેળા વખતે મને થયું કે ચાલ એક તુક્કો શરૂ કરૂં. મેં એક આખલાને બથ ભરી; બીજા રબારીઓએ પણ તેમ કર્યું. આવી બધી ક્રિયાઓમાં સંશોધન થવાની જરૂર છે.”
શ્રી. બળવંતભાઈ: “શંકરાચાર્યે કહ્યું છે તેમ જે ક્રિયાઓ એક કાળે ધર્મ હોય છે પણ તેમાં સંશોધન ન થતાં તે જ ક્રિયાઓ કાળાંતરે અધમ પણ બની જાય છે. ઘણીવાર પિતાનો સ્વાર્થ સાધવા પણ ભત્ર-જંત્ર-તંત્ર અને દોરા-ધાગા ચાલુ રખાય છે. લોકોને કહીએ તે કહે છે કે શું વડવાઓ ગાંડા હતા. આવી મૂઢતામાં પુરાણપથી જ નહીં નવા – ભણેલાં પણ રાચે છે.
સૂતકમાં બધા માને છે પણ, આજે કાળાબજાર, લાંચરૂશ્વત તેમજ અપ્રમાણિકતાનાં જે સૂતક લાગ્યાં છે તેને કોણ કાઢશે? ગુરુ નાનક કહે છે કે “પુસ્તક પઢે પણું શું થાય, જ્યાં મેઢેિ કડવી વાણી હોય !” ગુરુનાનકે લોભ, નિંદા વગેરેને સૂતક ગણાવીને દૂર કરવા કહ્યું છે.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
