________________
તેમનું કહેવું છે કે તેમનાં શાસ્ત્રો સર્વજ્ઞ દ્વારા રચેલાં છે. પણ તેઓ એ વિચારતા નથી કે સર્વ જે વિચારી શકતા હતા તેને બધે ભાગ કદિ ભાષામાં ઊતારી શકતા ન હતા. આમ તો સહુ સારી રીતે જાણે છે કે જેટલું વિચારાય છે તે સંપૂર્ણપણે વાણમાં આવતું નથી, અને જે વાણમાં આવ્યું હોય તે સંપૂર્ણપણે લેખનમાં રજુઆત પામતું નથી. સામાન્યતઃ એમ મનાય છે કે વિચારને દશમે ભાગ વાણીમાં; અને વાણીને દશમો ભાગ લેખનમાં આવતું નથી. એટલે સરેરાંશે વિચારને સમો ભાગ લેખનરૂપે માંડ આવે છે.
એટલે જ શ્રીમદે કહ્યું છે – जे पद श्रीसर्वज्ञे दीठं ज्ञानमा कही शकया नहीं ते पण श्रीभगवंत बो।
જેનશાસ્ત્રો પ્રમાણે તીર્થંકરના વચને ગણધએ પોતાની રીતે ગુયા છે, કહ્યું છે –“ અત્યં ભાસઈ અરહા સુd ગુથઈ ગયુહરા.” એટલે કે અહન અર્થ રૂપે જે બોલે છે, તેને સુત્રબદ્ધ ગણધરે કહે છે. અને શાસ્ત્રો લિપિબદ્ધ તે મહાવીર સ્વામીના નિર્વાણ બાદ ૯૮૦ વર્ષે લગભગ હજાર વર્ષ થયાં છે. આજે પણ જે વકતા લે છે તેનાં - શીધ લિપિ લખાણમાં ત્યાં ફરક રહી જાય છે સમજફેર થઇ જાય છે તે હજાર વર્ષ પછી લખવામાં આવેલા શાસ્ત્રોમાં પાઠભેદ રહી જાય તે સ્વાભાવિક છે. તે છતાં પણ પિતાના એકાંશ સત્યને સાચું અને અન્યનું જહુ માનીને ચાલવું એ શાસ્ત્રમૂઢતા છે.
(૨) કાળમાહ: બીજું કારણ છે કાળમેહ. અમારા શાસ્ત્રો પ્રાચીન છે માટે જ એ સાચાં છે તે સત્યની કસોટી નથી. એવી જ રીતે દરેક નવીન વસ્તુ એ પણ સત્ય નથી. પ્રાચીનતા મોહી કે નવીનતા માહી માટે કવિ કાલિદાસે કહ્યું છે -
पुराण मित्येव न साधु सर्वन चापि काव्यं नवचित्यवधम् । सन्तः परीक्षान्यतरद् भयंते मूढ परप्रत्ययनेयबुद्धिः ॥
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
