________________
ન્યાયશાસ્ત્રી ધી તે લઈ આવ્યા. પણ જે વાસણમાં લાવવા હતા તેના અંગે વિચાર કરવા લાગ્યા કે—
हताधारं पात्रमाहोस्वित पात्राधार धृतम् !
–એટલે કે ઘોના આધારે પાત્ર છે કે પાત્રના આધારે ધુત છે? નિર્ણય કરવા માટે તેમણે પાત્ર ઉથલાવ્યું તો ધી બધું ઢળાઈ ગયું. પંડિતજી નીચું મોં લઈને પાછા વળ્યા.
આ તરફ આયુર્વેદશાસ્ત્રી શાક લેવા ગયા. ત્યાં તેઓ વિચારે ચડ્યા કે આ શાક પધ્યકારી કે પેલું ? કારણ કે ભીડે કફકારક તો તુરિયાં પિત્તકારક અને મૂળા વાતકારક ! એમ બધા શાકોમાં કોઈ કફ, કોઈ પિત્ત તો કોઈ વાત કરનાર હતું. તેથી તેમને બધા શાક અપવ્ય જેવા લાગ્યાં. તેમને તે શાસ્ત્રાધારે શાક લેવું હતું એટલે અંતે લીંબડાના પાંદડાં લેવાનું નકકી કર્યું; કારણ કે તે ત્રિદોષનાશક, પચકારક હતાં. તેઓ એ ખરીદીને પાછા વળ્યા.
જ્યોતિષશાસ્ત્રી ખરીદી માટે મુહૂર્ત જેવા લાગ્યા. કયારેક ઘડી ઠીક ન હતી તે કયારેક ચોઘડિયું. અંતે શુભ ચોઘડિયે, તેઓ ખીચડીની સામગ્રી ખરીદીને આવ્યા.
વ્યાકરણશાસ્ત્રીએ રાઇની પૂર્ણ તૈયારી કરી હતી. તેમણે આવતાં તજ ખીચડીને વાસણમાં એરી દીધી. વાસણ ડીવારે ગરમ થયું તે અંદર ખીચડી ખદબદ ખદબદ કરવા લાગી. તેમને એ શબ્દ સાંભળીને બેચેની થવા લાગી. તેમને થયું કે આતે અશુદ્ધ બોલે છે. એટલે તેમણે એક-બેવાર તપેલીને સંબોધીને કહ્યું –
अशुद्ध कथं वक्ति ? नहि खदखद शब्दो व्याकरणशास्त्रेणसिध्यति ।
અરે તું અશુદ્ધ શા માટે બેસે છે ખદખદ શબ્દ વ્યાકરણ પ્રમાણે સિદ્ધ થતું નથી !” પંડિતજી કહેતા ગયા.
પણ ખીચડી શું જવાબ આપે ! તે ખરબદ કરતી જ રહી.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
