________________
આવે છે. તે ગ્રહણ કરવા જેવું નથી. તે ઉપરાંત જે જાણવા યોગ્ય છે તે ય છે. શાસ્ત્રમાં ઘણી વાતે જાણવા જેવી હોય છે. જેમકે વર્ણવિચાર, યજ્ઞ–હિંસા, જૂને વહેવાર, શિકાર કે માંસાહાર, ઈતરધમને સંગ ન કરવો પણ, આ બધી બાબતો જાણવા જેવી જ છે. આજે તે ગ્રહણ કરવા જેવી નથી.
પણ, તેમાં અહિંસા-સત્યાદિ વગેરે ત્રિકાળાબાધિત વસ્તુઓ છે જે આજે પણ દ્રવ્યક્ષેત્ર કાળ ભાવને અનુકૂળ છે, લોકહિતકર છે અને સત્યપૂર્ણ કલ્યાણ કરનારી વસ્તુ છે. તે ગ્રહણ કરવા જેવી છે–અને તે ઉપાદેય છે. શારા આધારે માત્ર જ નહીં !
એટલે જ કહ્યું છે કે – न केवल शास्त्रमाश्रित्य कर्तव्यो विनिर्णयः युक्ति होनविचारे तु धर्महानिः प्रजाय ते ॥
માત્ર શાસ્ત્ર આધારે કઈ પણ કર્તવ્યને નિર્ણય ન કરવો જોઈએ. જ્યાં યુક્તિ-તર્ક વગર વિચાર કરવામાં આવે છે ત્યાં ધર્મને લોપ થાય છે. સ્મૃતિમાં કહ્યું છે–પત્તળનુસં ક ઘર્ષ વેઃ નેતર' જે તર્ક-યુક્તિ વડે દરેક વસ્તુની શોધ કરે છે, તે જ ધર્મને જાણે છે, બીજે નહીં.
ચાર બ્રાહ્મણ પુત્રે કાશીએથી ભણીને પાછા વળતા હતા. એક ન્યાયશાસ્ત્રી હતા, એક આયુર્વેદશાસ્ત્રી હતા, એક જ્યોતિષશાસ્ત્રી હતો અને એક વ્યાકરણશાસ્ત્રી હતા. ગામેગામ તે લોકો તેમનું માન કરતા પણ શહેરમાં પોંચતાં તેમનું ગાડું અટકયું. ચારે જણાયે વિચાર કર્યો કે અલગ અલગ કામ વહેચીને જમવાને પ્રબંધ કરી લઈએ.
ન્યાયશાસ્ત્રીને ઘીલાવવાનું, આયુર્વેદશાસ્ત્રીને શાક લાવવાનું, જોતિષશાસ્ત્રીને રસંકશી લાવવાનું અને વ્યાકરણશાસ્ત્રીને રસાઈ કરવાનું કામ મળ્યું. સહુ પિત પિતાના કામમાં લાગ્યા.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
