________________
૧૭૩
નામનું છાપું નીકળે છે તેને બહોળો ફેલાવે છે. તે ઉપરાંત બાળકો, વૃદ્ધો, યુવાનો અને વેપારીઓ માટે પણ માસિકો નીકળે છે.
આપણા દેશમાં પણ સુરતમાં પ્રાર્થના સંધ છે અને મુંબઈ જેવા શહેરોમાં ભજન મંડળી, કીર્તન મંડળ વગેરે છે. એટલે પ્રાર્થનાની ધારી અસર થાય છે એમ માની શકાય છે અને તેની સાધના યથાર્થ છે. પ્રાર્થનાની અસર કેમ નથી ?
આટલી બધી સંસ્થા હોવા છતાં સમાજજીવનમાં કોઈ ફેરફાર થતો નથી. એટલે માનવું જોઈએ કે એની સાથે કંઈક ખૂટે છે. તેમાં મુખ્યત્વે આ બાબત ગણાવી શકાય.
(૧) જે લોકો દરદીઓ, દુઃખીઓ કે ગરીબો છે તેઓ નાની નજીવી બાબતો અંગે પણ પુરુષાર્થ નથી કરતાં પણ “ઇશ્વર કરે તે સાચું” એમ ગણી જીવનમાં સુધારો કરતા નથી.
(૨) પ્રાર્થનાની સાથે સંયમ, સાદાઈ, ત્યાગ, તપનું કંઈક આચરણ ભળવું જોઈએ. તે ભળતું જણાતું નથી. એટલે તાત્કાલિક લાભ કદાચ મળી જાય છે પણ સ્થાયી લાભ જણાતો નથી.
(૩) પ્રાર્થનાની સાથે – સાથે પવિત્રતા વધવી જોઈએ તે સમાજમાં ઓછી જણાય છે.
(૪) વ્યકિતગત સ્વાર્થ, સત્તા કે સંપત્તિ માટે પ્રાર્થનાને ઉપયોગ થો; કે બે દેશ લડે ત્યારે એકબીજાના નાશ માટે પ્રાર્થના કરવી. આ દુરૂપયેાગ છે. તે બંધ થવો જોઇએ.
(૫) પ્રાર્થનાને માત્ર શબ્દોચ્ચાર થાય છે. તેના અર્થ ઉપર વિચાર થતું નથી. એટલે કેટલાક અંધ વિશ્વાસ, ચમકારો તેમજ ઠેકેદારી જેવી વસ્તુઓ પેદા થાય છે. તે દૂર થવી જોઇએ.
પ્રાર્થનાને જે આપણે સાધના માનતા હોઈએ તે તેનું સાધ્ય વિશ્વ-વાત્સલ્ય છે; અને ઉપરોકત બાબતોમાં જે ખૂટે તે તેમાં ઉમેરવાનું છે,
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
