________________
[૮] લોક – મૂઢતા
લેકમેહતાને સીધોસાદે અર્થ એ છે કે વગર સમજે, વગર કારણે કોઈ પણ લોકાચારનો મોહ, સ્વાર્થ, અજ્ઞાન, લોભ કે ભયના કારણે કર અથવા પૂર્વગ્રહ કે અહંકારવશ ખોટો પક્ષપાત કર, એ લોકમૂઢતા છે. કાચારમાં, એટલે સમાજ, જ્ઞાતિ કે સંસ્થાના રીતિરિવાજે, શિષ્ટાચારો, ખાન-પાન, રહેન–સહન તેમજ વેશભૂષાના નિયમે, કે જન્મ-લગ્ન-મરણ વગેરેની પ્રથાઓ-વિગેરે લૌકિક વિધિઓને સમાવેશ થાય છે.
જ્યારે કોઈ લેકચાર ઘડવામાં આવે છે ત્યારે તેની પાછળ દ્રવ્ય, ક્ષેત્ર, કાળ, ભાવને અનુરૂપ કોઈ ખાસ કારણ હોય છે પણ, આગળ જતાં તે કારણ રહેતું નથી અને લોકો “બાપદાદે સે ચલી આતી હૈ” જેમ આંધળું અનુકરણ કરે છે, ત્યારે લોકમૂઢતા ઊભી થાય છે.
એટલે જ આપણે પ્રાર્થનામાં બેલીએ છીએ – નાતજાતના ભેદ અમને લેશ નથી કાંઈ આભડતા, દેશવેશના શિષ્ટાચાર વિકાસ માટે નહીં નડતા...!
અમારી માનેલી આ પ્રથા છે જે અમે અપનાવી છે માટે એ શ્રેષ્ઠ પ્રથા છે.” એવી રીતે કોઈ પણ કાચારને આંધળો નિર્ણય કરવો, એ પણ લેકમૂઢતા છે. તેવી જ રીતે અન્યના કાચાર અંગે વગર વિચારે વાંકુ બોલવું કે ચીડાયેલા રહેવું તે પણ લોકમૂઢતા છે. આના કારણે પહેલા પ્રકારની લોક મૂઢતાથી પિતાના લોકાચારમાં રહેલા દોષો જોઈ શકાતા નથી અને બીજા પ્રકારની લેકમૂઢતાથી અન્યના લોકાચારમાં રહેલી સચ્ચાઈ, ભલાઈ કે વિકસિત તવ જોઈ શકાતું નથી.
વેશભૂષામાં સ્વચ્છતા, સગવડ, સાદાઈ, અહિંસા વગેરેને વિચાર
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
