________________
[૩]
ગુરુ-મૂઢતા-૧ સત્યની શોધમાં સાધક જેમ જેમ આગળ વધે છે ત્યારે કેટલાંક તો એના જીવનમાં વિશેષ સહાયરૂપ થાય છે. આવાં સહાયક તરોમાં સુરનું આગવું સ્થાન ભારતીય તત્વચિંતકોએ નકકી કરેલું છે. જગતમાં જેમ અન્ય સારી વસ્તુઓને દુરૂપયોગ થયો તેમ ગુરુત્વને પણ કેટલાક સ્વાર્થી તો એ દુરૂપયોગ કર્યો અને તેના નામે ઢીંગ, પાખંડ, અંધવિશ્વાસ, છેતરપીંડી, અનાચાર, ધનહરણ વગેરે અનિષ્ટો ચલાવ્યા. એટલે ગુરુ, અગુરુ કે કુગુરુ વચ્ચેને વિવેક ન હોય તે ગુરુ મૂઢતા પેસવાનો ભય રહે છે.
જગતમાં આજે જાતજાતના ગુરુઓ છે. એટલે સર્વ પ્રથમ સાચા ગુરુ કોને કહેવા, તેની છણાવટ કરી તેની પરિભાષા નકકી કરવી પડશે. આમ તો મા-બાપ પણ ગુરુ જ કહેવાય છે. તેઓ બાળકને વિકાસ ઈચ્છે છે પણ કયારેક તેને આંધળા પ્રેમમાં તેને વિકાસ રૂંધી પણ નાખે છે, ત્યારે ગુરુતત્ત્વની ખાસ જરૂર પડે છે. એટલેજ મા–બાપ પછી “આચાર્ય દેવે ભવ” એ સૂત્ર કહેવાયું.
આના બે દાખલા સુપ્રસિદ્ધ છે. કૈકેયીએ પુત્રમોહના કારણે બધાના વિરોધ વચ્ચે પણ ભરતને રાજગાદી અપાવવાનું નકકી કર્યું. એ વાતનું દશરથે કમને પણ સમર્થન કર્યું અને બાપની આજ્ઞા શિરોધાર્ય કરી રામ વનમાં ગયા. અને દશરથ વિગ ન સહી શકવાથી તેમને પાછા આવવાનું કહે છે. આ આખાયે રામાયણના પ્રસંગમાં ગુરુની જરૂર હતી કે જે સત્યાસત્યને સ્પષ્ટ કરી શકે.
બીજો દાખલો ધતરાષ્ટ્રને છે. તે સારી રીતે જાણતા હતા કે દુર્યોધન વગેરે કૌરવ, પાંડવોને સતત અન્યાય કરી રહ્યા છે; તે છતાં તેમને ખોટો પક્ષ લેતા હતા. ત્યાં ગુરુની જરૂરત હતી, જે નિષ્પક્ષભાવે ખરા માર્ગે દોરી શકે.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
