________________
૧૫૧
ઘણા લાલચ અને ભયથી ઈશ્વરને માનવા પ્રેરાય છે. એક ચાર ચોરી કરે છે અને સારા તડાકો પડતાં તેને ઈશ્વરની કૃપા માને છે. તે પકડાઈ જતાં સજા પામે છે ત્યારે તેને ઈશ્વરનો કાપ માને છે. આને ઈશ્વર ઉપરની શ્રદ્ધા ન કહેવાય; ઇશ્વર શ્રદ્ધાને પાય તો સહજ સ્વાભાવિક ઊડ વિવેક બુદ્ધિ ઉપર લેવો જોઈએ.”
પૂ. દંડી સ્વામી: “ આપણું દેશમાં ઘણું દર્શન થયાં છે, એક ચાર્વાક મતને મૂકીને બાકી બધાએ એક યા બીજી રીતે આસ્તિકતા અને અવ્યકત ઈશ્વરનું પ્રતિપ્રાદન કર્યું જ છે. સમન્વયની દષ્ટિએ વિચારતાં તો દરેક સ્થળે ઊંડું સત્ય સમજાયા વગર નહીં રહે.
શ્રી બળવંતભાઇ: ઈશ્વરવાદ, આસ્તિક્તા વગેરે વિષયો ગૂઢ છે. પણ અહીં તેનું જે રીતે વિવેચન કરવામાં આવ્યું છે, તેથી તે સરળતાથી સમજાય છે. જૈન દર્શનના “ આત્મા તે પરમાત્માં છે; જીવમાત્ર સિદ્ધસમાન છે. પુરૂષાર્થ કરીએ તે પરમાત્મા થવાય ” આ સત્ય સાચાં છે એથી શ્રદ્ધા તરત બેસે છે. જીવની કક્ષા સમાન ન હોવા છતાં કેટલીક વાર આત્મા–પરમાત્મા છે તે અંગે શંકા પણ જાગે કે અપૂર્ણ આત્મા કઈ રીતે પરમાત્મા બની શકે? પણ, રાગદ્વેષથી મુકત ગુણયુકત ભગવાન મહાવીર જેવાને પરમાત્મા માનવામાં કશી મુશ્કેલી પડતી નથી.
મારા નમ્ર મતે તે ગુણકર્મવેગને આસરો લઈ કર્તવ્યલીન બનવું જોઈએ, ન કે અંધશ્રધ્ધામાં રાચીને પરાવલંબી બની જઈએ ! કર્તવ્યપરાયણ તે શૂરવીર અને અંધશ્રધ્ધામાં ફસાઈ કર્તવ્ય ચૂકે તે પામર એમ માની, પરમાત્માના માર્ગે જવાની કર્તવ્યપરાયણતાને શૂરવીરતા માની, તેને ઇશ્વરવાદ માનવામાં આવે તે મારા નમ્ર મતે તેને ગણી શકાય છે તેવા ઈશ્વરવાદમાં શ્રદ્ધા તરત બેસી જાય છે.
(૭-૧૦-૬૧)
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
