________________
[૪]
ગુરુ – મૂઢતા – ૨ અત્યાર અગાઉ ગુરુ કોણ–તેની આજ્ઞા કેવી, શિષ્ય સાથેનો સંબંધ કે એ બાબતે ઉપર વિચારાઈ ગયું છે. અલગ-અલગ લાભ, લોભ અને સ્વાર્થવશ ગુરૂઓના નામે શું ચાલે છે અને ચલાવાય છે તે અંગે અને દાખલાઓ સાથે વિસ્તારથી વિચારશું. - ગુરુ પ્રકાર : જગતમાં જાતજાતના ગુઓ છે. તેમનું આપણે વિભાજન કરીને અલગ-અલગ શ્રેણિમાં તેમને મૂકશું અને દરેક પાસે કામની અપેક્ષા બાંધશું. તે પ્રમાણે તે કામ ન કરે તે સમજવું કે તેઓ પ્રમાદી, પેટભરા અને બિન જવાબદાર છે. તો તેમને પાળવા-પષવા કે પ્રતિષ્ઠાને ગણવા એ ગુરુ-મૂઢતા ગણાશે.
આખા વિશ્વની દ્રષ્ટિએ ગુરુઓને વિચાર કરીએ તે તેમની ત્રણ શ્રેણીઓ થઈ શકે છે :-(૧) સ્વગુરુ (૨) સંધગુરુ અને (૩) વિશ્વગુરુ.
[૧] સ્વગુરુ ઃ એટલે કે પિતાના ગુરુ, એમાં માતાપિતાથી માંડીને ઠેઠ દિક્ષા ગુરુ સુધીને સમાવેશ થઈ જાય છે. સ્વગુરુમાં – (૧) મા-બાપ કે વડીલ (૨) વિદ્યાગુરુ, (૩) પ્રેરણગુરુ, (૪) કુળગુરુ (૫) જ્ઞાતિગુરુ (૬) રાજગુરુ (૭) સંપ્રદાયગુરુ (૮) દીક્ષાગુરુ–ને સમાવેશ થઈ જાય છે.
આપણું દેશમાં માતા-પિતા કે વડીલ પ્રતિ પૂજ્યભાવ રાખવાની પ્રણાલી પરંપરાથી ચાલી આવે છે. એનું કારણ એ છે કે માતા-પિતા અને વડીલે બચપણથી બાળકોમાં સંસ્કાર, અને સદાચારને રેડે છે. તેમનાં ચારિત્ર્યનું ઘડતર કરે છે. એ તરફ માતાપિતાનું પ્રાચીનકાળમાં વધારે ધ્યાન હતું. તેઓ જાતે સાદાઈથી રહેતા સંયમથી જીવતા અને બાળકોમાં પણ એ સંસ્કારો રેડતા.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
